1
Verslag Uganda april – mei 2016 WakaWaka project Karamoja
Karamoja
–
Ambassadeur Mirjam Blaak Drs. Rein J. Zeeman (verslag)
De vlucht op 17 april die via Kigali vloog verliep goed. Wel te laat vertrokken van Schiphol maar toch op tijd in Entebbe. Onderweg heb ik kennis gemaakt met Karijn de Jong van het Netherlands Institute for Multiparty Democracy (NIMD). Ze was zeer geïnteresseerd in het werk van Interplast in Uganda. Haar man is huisarts. Stephen Kato was op tijd op Entebbe airport en bracht me naar Modest Inn. Daar aangekomen direct overgepakt want Mirjam zou mij de volgende dag om 8 uur komen halen om naar Karamoja te rijden. Om 8 uur was ik dan ook klaar voor vertrek maar het werd wat later want Mirjam kon de Modest Inn niet meer vinden en was al 3 keer voorbij gereden!! Zonder verder al te veel oponthoud en met auto en chauffeur van state house naar Moroto gereden. Na een lange reis van bijna 10 uur ingecheckt in het Mount Moroto Hotel, fraai gelegen tegen de bergen. De volgende dag, dinsdag 19 april, na een goede nachtrust hebben we de ochtend besteed aan een bezoek aan het Matany Hospital. De WakaWaka’s werden vast opgehaald door Florence (research assistant office of the prime minister) zodat ze gecontroleerd konden worden door security. Om 14 uur zou de officiële launch bij Morulinga Primary school beginnen met Mama Janet. We dachten dat het ziekenhuis makkelijk te vinden zou zijn maar na de afslag vanaf de hoofdweg nam de chauffeur daarna een verkeerde afslag en konden we het niet vinden. Het regende flink (in dit overigens zeer droge gebied) en de wegen waren dan ook zeer glibberig. Na enkele slippartijen en bijna vast komen te zitten in de modder was het ziekenhuis nog steeds niet gevonden. Uiteindelijk aan een paar lokalen proberen te vragen waar het ziekenhuis was. Het werd gebarentaal want onze chauffeur sprak de lokale taal niet en de lokale mensen geen Engels. Moeizaam dus. Maar we zagen wel de leefomgeving
Stichting Interplast Holland – Uganda / Karamoja, RZ april – mei 2016
2 op het platteland hier. Uiteindelijk hebben we Florence gebeld en het bleek al snel dat we veel te ver waren doorgereden!! Terug geglibberd en het ziekenhuis toch nog gevonden. Helaas hadden we nog maar weinig tijd over. We spraken een uiterst vriendelijke Matron en konden de OK’s bekijken. Ze waren er net bezig met een huidtransplantatie!?!? Iets wat heel bijzonder is in een Afrikaans ziekenhuis. De OK’s zouden prima zijn voor een Interplast missie maar er werken 2 Italiaanse chirurgen die elkaar elke 6 maanden aflossen! Continuïteit hier dus goed. De directeur van het ziekenhuis was even afwezig en gezien ons middagprogramma konden wij helaas niet op hem wachten. Nog wel aan de Matron gevraagd naar de incidentie van het voorkomen van brandwonden. Dat was hier maar heel weinig, 1 opname per maand gemiddeld.
Toen door naar de school waar de launch van de WakaWaka’s om 14 uur zou beginnen. Uiteindelijk vonden wij ook deze Marulinga Primary school! Na de security checks werden we voorgesteld aan de leerlingen van P6 en P7 van 2 scholen die hier verzameld waren. Mirjam had een soort contractje gemaakt dat iedere leerling moest tekenen voor ontvangst! Mirjam gaf hierna een uitgebreide demonstratie van de WakaWaka solar light zodat de leerlingen al wisten hoe ze werkten voor de officiële overhandiging door Mama Janet. Bij de leerlingen en leerkrachten heb ik uitgebreid navraag gedaan over het voorkomen van brandwonden bij de kinderen en hun familie. Opvallend was dat er weinig reacties kwamen. Slechts één leerling had zelf een kleine brandwond aan een voet opgelopen. Verder was het voornamelijk wachten op het konvooi van Mama Janet. (Uiteindelijk kon om 16 uur de officiële uitreiking pas beginnen.) Onze lunch bestond uit een soda en een koekje zoals ook de leerlingen kregen. Gelukkig kreeg ik mijn camera wel op tijd terug van de security en mocht ik zelf ook nog fotograferen.
Stichting Interplast Holland – Uganda / Karamoja, RZ april – mei 2016
3 Tijdens het wachten in de tent heb ik uitgebreid gesproken met dr. Lim-Lim (directeur van het Northern Uganda Social Programme onder office of the Prime Minister). Ik liet hem het fotoboek “25 jaar Interplast in Uganda” zien. Hij was erg onder de indruk over wat wij allemaal hadden gedaan. Na lang wachten arriveerde het konvooi; politie, militairen, toiletwagen, ambulance en 2 four wheels met Janet en haar gevolg. Na het zingen van het volkslied werd het project “WakaWaka Solar lights tot he schools” officieel aangekondigd. In plaats van kaarsen of parafine lampjes nu Solar lampen voor verlichting zodat kinderen ’s avonds hun huiswerk doen. Na de officiële speeches door de lokale MP’s en gezagdragers, door Mirjam en door Mama Janet. In haar speech ben ik uitgebreid aangehaald en geprezen voor mijn verdiensten met betrekking tot de War Victims in Noord Uganda, de Burns Unit in Mulago en het Prevention Programme. Nadat de solar lights officieel overhandigd waren aan 2 leerlingen en 2 leraren was het project officieel van start gegaan. De leerlingen met hun WakaWaka light moesten uiteraard op de foto met Mama Janet en Mirjam. Ondertussen kon ik ook het fotoboek “25 jaar Interplast Holland in Uganda” officieel aan Janet overhandigen.
In totaal werden er 134 kinderen voorzien van een WakaWaka. Ze waren er heel blij mee en beloofden dat hun studieresultaten zouden verbeteren doordat ze nu veel beter ‘s avonds konden lezen en studeren. Mama Janet heeft een soort lodge in Karamoja (kwam ook per helikopter ingevlogen). Wij moesten terug naar Moroto en hadden diner met Florence die mij meer inzicht gaf in Karamoja. Zij spreekt nog goed Nederlands. Florence heeft sociologie gestudeerd in Groningen en was getrouwd met een Nederlander. Na haar scheiding is ze terug naar Uganda gegaan en werkt nu als research assistant for the office of the prime minister
Stichting Interplast Holland – Uganda / Karamoja, RZ april – mei 2016
4 De volgende dag, woensdag 20 april, zijn we met Florence op stap geweest en bezochten nog 2 scholen in het kader van het WakaWaka project. Op deze scholen, Nakicheleet en Lokupoi, konden we ook weer leerlingen van P6 en P7 verblijden met een solar light. Ook hier eerst weer een demonstratie gegeven en daarna gevraagd naar brandwonden in de familie etc. Ook hier geen berichten over brandwonden.
Hierna een bezoek gebracht aan een waterproject. D.m.v. een dam wordt water vast gehouden voor de droge tijd. Echter alleen voor het vee! Er wordt echter wel nagedacht over een irrigatiesysteem. Maar van huis uit zijn de Karamajong nomadisch en veehouders met voornamelijk koeien en geiten. Landbouw is nieuw voor ze. Door droogte was de oogst vorig jaar grotendeels verloren gegaan. We hebben nog een kraal bezocht (een Manyatta) om te zien hoe de meeste Karamajong leefden. Per familie is er een afgesloten unit met takken ineengevlochten. Er is een kleine ingang waar je alleen maar gebukt naar binnen kunt met daarbinnen hutten voor ouders, oma, kinderen en opslagplaatsen. ’s Nachts wordt het vee ook binnen de omheining gebracht (ivm cattle raids). De kookplaats ligt niet dicht bij de hutten en er is genoeg ruimte omheen om te spelen. Bovendien spelen de kinderen buiten de ‘Manyatta’s met elkaar. De kans op brandwonden is door de ruimte en het ‘buiten spelen’ veel minder dan in de slums van Kampala waar iedereen dicht op elkaar leeft en er weinig plaats is voor kookplaatsen. Ook hier deelde we een WakaWaka uit die goed van pas kwam want er was net een bevalling geweest. Zo werd het makkelijker het kind ’s avonds te voeden en te verzorgen.
Stichting Interplast Holland – Uganda / Karamoja, RZ april – mei 2016
5
We zouden ’s middags nog een school bezoeken maar werden bij Mama Janet op de state house lodge uitgenodigd voor een ‘high tea’ . Florence heeft vervolgens namens ons de andere scholen gedaan en met mijn camera foto’s gemaakt. Ook voor de ‘high tea’ die om 16 uur zou zijn moesten Mirjam en ik weer lang wachten. Uiteindelijk werd het 18 uur voor we aan konden schuiven bij de high tea met allemaal lekkere hapjes. Het was een zeer ontspannen bijeenkomst van 1.5 uur. Terug in het hotel zaten Florence en haar zoon, Theo Vos, op ons te wachten. Na lang wachten konden we hier de maaltijd gezamenlijk nuttigen. We bespraken de resultaten van de schoolbezoeken en ook brandwondenpreventie! Voorlopig eerst verder onderzoek doen naar noodzaak (die er dus niet lijkt te zijn) voor een dergelijk programma. De terugreis naar Kampala via Soroti zonder problemen verlopen want het was droog.
Stichting Interplast Holland – Uganda / Karamoja, RZ april – mei 2016
6
Het ‘ Solar Lights for Schools’ project Voordelen van de Solar lights WakaWaka: - Geen kaarsen of parafine of kerosinelampen nodig (vaak oorzaak brandwonden) - Er komen geen toxische gassen vrij die bij inademing gevaar vormen voor de gezondheid - ’s avonds genoeg licht om huiswerk bij te maken, hierdoor betere studieresultaten Brandwondenpreventie. Het aantal brandwonden in de community rond Moroto is laag en vormt kennelijk geen belangrijk probleem. Ook al branden hele dorpen af door onvoorzichtigheid met vuur in de droge tijd. Doordat er genoeg ruimte is vallen er buiten de veestapel geen slachtoffers. Het opzetten van een preventieprogramma hier lijkt dan ook geen prioriteit te hebben. Wel door gaan met ‘solar-lights for schools’, past ook in het programma. Bezochte scholen: - Morulinga: - Lokupoi: - Nakicheleet - Lia - Nawanatu
58 lights 74 lights 60 light 92 lights 53 lights
2 powers 2 powers 2 powers 2 powers 2 powers
Stichting Interplast Holland – Uganda / Karamoja, RZ april – mei 2016