Verslag masterclass Fritz Haber Woudschoten 2013 Workshopleiders: Chrétien Schouteten en Gerard Stout Ca 22 deelnemers. Welkom bij de deur met handenschudden. We stelden ons (verkleed met hoed en vilten kraag) voor als Fritz Haber en Clara Immerwahr (door een enkeling als intimiderend ervaren). Iedereen kreeg een 'gasmasker' uitgereikt met verzoek een naam op het mondkapje te schrijven. Kies je eigen rol. Dat leverde enig ongemak en verstoting uit de passieve comfort zone. Prima. I.v.m. de tijd geen voorstelronde. We startten gelijk met een dialoog uit het boek. Vervolgens korte toelichting bij het leven van Fritz Haber. Uit de deelnemers kozen we tweemaal twee leraren (m/v) om uitgereikte dialogen voor het front van de aanwezigen te spelen, gevolgd door discussie en ondervraging. Na inhoudelijke discussie (ethische dilemma's) korte gedachtenwisseling over de aanpak (didactiek). Zou je dit met leerlingen ook zo doen? Een enkele (jonge) leraar gaf aan deze methode toe te gaan passen, weliswaar met andere inhouden. Verderop volgen onze voorbereiding en de dialogen.
Programma voor de workshop (onze voorbereiding)
We hebben slechts 45 minuten!!!! Lokaal: tafels in U-‐vorm indien mogelijk HOED / PET GS/CS TIJD CUMULATIEF 05 min.
Welkom bij de deur FLIPOVER met
programma + Namen
....................................................... Masters: Chrétien Schouteten & Gerard Stout Programma Kennismaking (bij binnenkomst) Vliegende start theater (CS & GS) Dialogen (2x, deelnemers) Reactie met pet op (vnml Inhoud) Reactie van leraar (vnml Didactiek en Uitvoering). Feedback/rondvraag Slot (mogelijke nazit elders) Boeken via vermeerbestseller.nl en www.iwemabestseller.nl ............................................................ Chretien = Haber, Gerard = Planck / handen schudden/ gasmasker / viltstiften Namen: Assad, Obama, Rutte, Jeanine Hennis Plasschaert, Poetin, Zeynab (11 jr), paus, min. president Israel Benjamin Netanyahu, je moeder, leerling vwo-‐5,....eigen keuze Op flipover instructie, zet naam op masker Kaartjes met tekst (Haber 2x, boer, soldaat) op tafel (telkens kaartje met 1 tekst/rol) zodat iedereen aan de slag gaat. 10 min. Voorstellen + Dialoog uit boek scene 6 15 min. Dialoog: (Haber / Boer) WIJ WIJZEN AAN 20 min. Dialoog door twee ANDERE deelnemers 25 reactie met pet op 5x 30 reactie als leraar. welke vragen? (Onze vragen beantwoorden> 35 Geef drie randvoorwaarden voor toneelspel -‐expressie, durf je dat? Wat heb je nodig? Welke belemmeringen voel je?
40 evaluatie /feedback (Handopsteken) stellingen op flipover) , napraten bij koffie / via mail / boek bestellen. Zie je dit zitten? (Als ik dit rustiger doe? We doen dit heel snel. Wij vinden nodig dat mensen geraakt moeten worden, meer emoties dan verstand) In onderwijs vaak nadruk op verstandelijke. Wat hebben wij vooraf bedacht om deze masterclass netjes te laten verlopen (structuur, welkom...) 45 SLOT. GASMASKER VOORAF: Kaartje met monologen GS HOED, PET Nodig: 35 maskers, viltstiften, kaartjes met teksten GS Gamma + viltstiften 3 stellingen op flipover (Chretien)
VRAGEN (Achter de hand) INHOUD 1. Wat heeft je het meest getroffen? DIDAKTIEK/VORM 2. Welk onderdeel van deze werkvorm heb je zelf uitgevoerd? 3. Welk element van deze werkvorm heb je nog nooit uitgevoerd? 4. Wat heb je nodig om deze werkvorm uit te voeren. 5. Waar ligt in jouw lessen de nadruk; bij VERSTAND of bij BELEVING? 6. Welk onderdeel van deze werkvorm ga je zelf gebruiken?
IN DE TREIN Voorjaar 1914 BOER BEGINT (doet zijn pet af) Goedemiddag, mijnheer. Ja, eindelijk! Na jaren ga ik mijn zus opzoeken. Ik kan nu de reis betalen. Was dat maar waar! Dan zou ik meteen extra land kopen. Ik ben namelijk akkerbouwer. Ja, sinds kort. En wat doet u -‐ als ik vragen mag – voor de kost? Mooi! De Duitse chemie doet namelijk belangrijk werk. De Duitse chemie produceert sinds kort toverkorrels. Als ik die over mijn land uitstrooi, ligt de productie stukken hoger. Ik snap niet hoe dat kan. U misschien? Ja, precies, meneer, hoe raadt u het. Die stikstof, zegt men, komt uit de lucht! Klopt dat wel? Kan dat op lange termijn geen kwaad? God heeft toch hemel en aarde los van elkaar geschapen? Wat is er nog meer nodig? Een wonder! Ik vind het búitengewoon. Het is niet niks om de honger uit Duitsland te verdrijven! Een geweldige prestatie van de Duitse chemie! Door u? Niet te geloven! Wat een toeval dat ik u hier tref! Mag ik u hiervoor – namens de Duitse bevolking -‐ hartelijk bedanken? U bent waarlijk een weldoener voor de mensheid! -‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐ De scheikundige, Euro 15,00 via Print on Demand; ook andere uitgaven www.iwemabestseller.nl en via http://vermeerbestseller.nl Zoekterm: Schouteten, Stout, scheikundige
Voorjaar 1915 Haber (Soldaat begint) Goede middag, mijnheer. Ja, eindelijk mag ik een weekje naar huis. Ik kom uit de loopgraven in België. Ben doodop. Bij Ieper. In een woord gruwelijk: koud, geen eten, tot onze knieën in het water, overal ratten, oorverdovend lawaai, gesneuvelden om je heen, die je niet kunt begraven … Maar het ergste zijn de nieuwe wapens: gifgassen! Wij zijn er mee begonnen, maar de vijand gebruikt ze inmiddels ook. Je ziet ze niet, je hoort ze niet, je ruikt ze niet. Je kunt je er niet goed tegen beschermen. (Hij laat het gasmasker zien) Machteloos ben je. Je sterft een verschrikkelijke dood. Elk moment kan je laatste zijn. Hoezo? Hoe weet u dat? Wie bent u eigenlijk? Maar gifgassen waren toch niet toegestaan volgens het volkerenrecht? Wie bent u toch? Dan hebt u een nieuw soort oorlogvoering op uw geweten! Hoe is uw naam? U bent een oorlogsmisdadiger! -‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐ De scheikundige, Euro 15,00 via Print on Demand; ook andere uitgaven www.iwemabestseller.nl en via http://vermeerbestseller.nl Zoekterm: Schouteten, Stout, scheikundige
IN DE TREIN HABER met Boer Voorjaar 1914 Goedemiddag, jongeman. Op reis? Honderdduizend D-‐mark gewonnen? Ik begrijp dat u goed boert? Ik ben chemicus. Hoezo? Bedoelt u stikstofhoudende kunstmestkorrels? Omdat planten veel stikstof nodig hebben, vandaar … Helemaal. Maar de mens mag -‐ of moet -‐ de aarde onderwerpen. Voor de productie van ammoniak is ook waterstof nodig. Ter geruststelling: Die haalt men uit de aarde, uit kolen of aardgas. Het is alleen een kwestie van de juiste temperatuur en druk èn een goede katalysator … dan ontstaat ammoniak, waaruit kunstmest kan worden gemaakt. Gewoon chemie, niets meer dan dat. Uit de hele wereld! Nou, van de Duitse chemie …het is dat u dit zegt … maar deze manier om ammoniak te maken is eigenlijk door mij uitgevonden! -‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐ De scheikundige, Euro 15,00 via Print on Demand; ook andere uitgaven www.iwemabestseller.nl en via http://vermeerbestseller.nl Zoekterm: Schouteten, Stout, scheikundige
Voorjaar 1915 HABER (als tweede) SOLDAAT (met gasmasker in tas) Goede middag, mijnheer. HABER (licht hoed kort op) Goede middag, jonge man. Op verlof? Hoe bedoelt u? Waar hebt u gevochten? Vreselijk. Waarom zijn gifgassen erger dan andere wapens? Het was allemaal niet nodig geweest. Toen wij voor de eerste keer gifgas inzetten, in dit geval ging het om chloor, was het een groot succes. We hadden zo door kunnen lopen tot de Belgische kust. Maar dat gebeurde niet. De generaals hadden helaas geen troepen klaar staan. Ze geloofden in hun kortzichtigheid niet in het nieuwe wapen. Jammer, want dat had veel levens van soldaten kunnen besparen en de oorlog kunnen bekorten. Ik weet waarom het chloorgas is ingezet. Om het effect uit te testen. Dat is een misverstand. Wat wij deden -‐ gif uit cilinders laten stromen -‐ was toegestaan. Ik ben de chemicus die de inzet van chloorgas voorbereidde en leidde. Mijn naam doet er niet toe. Ik deed slechts mijn plicht. De legerleiding was verantwoordelijk.
-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐-‐ De scheikundige, Euro 15,00 via Print on Demand; ook andere uitgaven www.iwemabestseller.nl en via http://vermeerbestseller.nl Zoekterm: Schouteten, Stout, scheikundige
IN DE TREIN Voorjaar 1914 BOER (doet zijn pet af) Goedemiddag, mijnheer. HABER (licht hoed kort op) Goedemiddag, jongeman. Op reis? BOER (enthousiast) Ja, eindelijk! Na jaren ga ik mijn zus opzoeken. Ik kan nu de reis betalen. HABER Honderdduizend D-‐mark gewonnen? BOER Was dat maar waar! Dan zou ik meteen extra land kopen. Ik ben namelijk akkerbouwer. HABER Ik begrijp dat u goed boert? BOER Ja, sinds kort. En wat doet u -‐ als ik vragen mag – voor de kost? HABER (trots) Ik ben chemicus. BOER Mooi! De Duitse chemie doet namelijk belangrijk werk. HABER Hoezo? BOER De Duitse chemie produceert sinds kort toverkorrels. Als ik die over mijn land uitstrooi, ligt de productie stukken hoger. Ik snap niet hoe dat kan. U misschien? HABER Bedoelt u stikstofhoudende kunstmestkorrels? BOER Ja, precies, meneer, hoe raadt u het.
HABER Omdat planten veel stikstof nodig hebben, vandaar … BOER Die stikstof, zegt men, komt uit de lucht! Klopt dat wel? HABER Helemaal. BOER Kan dat op lange termijn geen kwaad? God heeft toch hemel en aarde los van elkaar geschapen? HABER Maar de mens mag -‐ of moet -‐ de aarde onderwerpen. Voor de productie van ammoniak is ook waterstof nodig. Ter geruststelling: Die haalt men uit de aarde, uit kolen of aardgas. BOER Wat is er nog meer nodig? HABER Het is alleen een kwestie van de juiste temperatuur en druk èn een goede katalysator … dan ontstaat ammoniak, waaruit kunstmest kan worden gemaakt. BOER Een wonder! HABER Gewoon chemie, niets meer dan dat. BOER Ik vind het búitengewoon. Het is niet niks om de honger uit Duitsland te verdrijven! HABER Uit de hele wereld! BOER Een geweldige prestatie van de Duitse chemie! HABER (trots) Nou, van de Duitse chemie …het is dat u dit zegt … maar deze manier om ammoniak te maken is eigenlijk door mij uitgevonden! BOER (diep onder de indruk) Door u? Niet te geloven! Wat een toeval dat ik u hier tref! Mag ik u hiervoor – namens de Duitse bevolking -‐ hartelijk bedanken? U bent waarlijk een weldoener voor de mensheid!
Voorjaar 1915 SOLDAAT (met gasmasker in tas) Goede middag, mijnheer. HABER (licht hoed kort op) Goede middag, jonge man. Op verlof? SOLDAAT Ja, eindelijk mag ik een weekje naar huis. HABER Hoe bedoelt u? SOLDAAT Ik kom uit de loopgraven in België. Ben doodop. HABER Waar hebt u gevochten? SOLDAAT Bij Ieper. In een woord gruwelijk: koud, geen eten, tot onze knieën in het water, overal ratten, oorverdovend lawaai, gesneuvelden om je heen, die je niet kunt begraven … HABER Vreselijk. SOLDAAT Maar het ergste zijn de nieuwe wapens: gifgassen! Wij zijn er mee begonnen, maar de vijand gebruikt ze inmiddels ook. HABER Waarom zijn gifgassen erger dan andere wapens? SOLDAAT Je ziet ze niet, je hoort ze niet, je ruikt ze niet. Je kunt je er niet goed tegen beschermen. (Hij laat het gasmasker zien) Machteloos ben je. Je sterft een verschrikkelijke dood. Elk moment kan je laatste zijn. HABER Het was allemaal niet nodig geweest. SOLDAAT Hoezo?
HABER Toen wij voor de eerste keer gifgas inzetten, in dit geval ging het om chloor, was het een groot succes. We hadden zo door kunnen lopen tot de Belgische kust. Maar dat gebeurde niet. SOLDAAT Hoe weet u dat? HABER De generaals hadden helaas geen troepen klaar staan. Ze geloofden in hun kortzichtigheid niet in het nieuwe wapen. Jammer, want dat had veel levens van soldaten kunnen besparen en de oorlog kunnen bekorten. SOLDAAT (verschrikt) Wie bent u eigenlijk? HABER Ik weet waarom het chloorgas is ingezet. Om het effect uit te testen. SOLDAAT Maar gifgassen waren toch niet toegestaan volgens het volkerenrecht? HABER Dat is een misverstand. Wat wij deden -‐ gif uit cilinders laten stromen -‐ was toegestaan. SOLDAAT Wie bent u toch? HABER Ik ben de chemicus die de inzet van chloorgas voorbereidde en leidde. SOLDAAT Dan hebt u een nieuw soort oorlogvoering op uw geweten! Hoe is uw naam? HABER Mijn naam doet er niet toe. Ik deed slechts mijn plicht. De legerleiding was verantwoordelijk. SOLDAAT (boos) U bent een oorlogsmisdadiger!
