Verslag. Infovergadering Investeringzone Petroleum Zuid Donderdag 9 december 2010 van 20 uur tot 22 uur Districtshuis Hoboken, Marneflaan 3 (raadzaal)

Verslag Titel verslag: Datum en uur vergadering: Plaats vergadering:

Infovergadering Investeringzone Petroleum Zuid Donderdag 9 december 2010 van 20 uur tot 22 uur Districtshuis Hoboken, Marneflaan 3 (raadzaal)

Panelleden Robert Voorhamme: Guido Muelenaer: Karen Vertonghen: Tom Meulenbroeckx:

schepen voor onderwijs, economie, werk en middenstand projectmanager Investeringszone Petroleum Zuid stedelijk wijkoverleg Kiel (moderator) stedelijk wijkoverleg Hoboken (verslag)

Inleiding Guido Muelenaer is projectmanager bij Werk en Economie (stad Antwerpen) en is aangesteld als projectmanager voor de Investeringszone Petroleum Zuid (afgekort als IPZ). Hij geeft vanavond de presentatie over IPZ. IPZ is een project van stad Antwerpen en Vlaanderen met verschillende stedelijke en Vlaamse partners. De site omvat 113 ha. Het gebied strekt zich uit van aan de Generaal Armstrongweg en Nieuw Zuid in het oosten, de Schelde in het noorden, Kolonel Silvertoplaan in het zuiden en tot aan de Hobokense Polder/ Schroeilaan in het zuiden. Naast dit gebied loopt ook nog het spaghettiknooppunt met op - en afritten naar de Ring, Kennedytunnel, A1. Op het terrein zijn bedrijven met een langdurig lopende concessie zoals BP en ATAB .

1/9

Grote Markt 1 – 2000 Antwerpen [email protected]

In het voorjaar van 2011 moet het Masterplan klaar zijn, dit geeft een ruimtelijke invulling van het terrein. In het Gewestelijk Ruimtelijk Uitvoerinsplan (GRUP) is bepaald welke activiteiten kunnen of niet kunnen en wordt de groene corridor vastgelegd. Dit werd verfijnd met een politiek akkoord.

1. Brownfield 1.1 Historiek Voor 1901 was de zone een poldergebied waar aan veenwinning werd gedaan. Alle petroleumactiviteiten kwamen in 1901 naar dit terrein. Antwerpen was de eerste petroleumhaven in Europa. Van 1901 – 1960 waren er volgende activiteiten: opslag van goederen en herverpakken van producten raffinage blending (mengen van meerdere producten) productie In 1904 was er een brand die 12 dagen duurde. Tijdens de 2 wereldoorlogen zijn er ook vele bommen gevallen. Aanvankelijk liepen de olieleidingen ondergronds. Dit leverde vervuiling op door lekkage. Na 1960 werd het gebied gedeeltelijk afgebroken. Er bleef uiteindelijk een brownfield of vervuilde site over. Het gebied ziet er nu uiterlijk wel groen en proper uit maar de bodem is zwaar vervuild en moet gesaneerd worden. 1.2 Vervuiling en sanering Over welke vervuiling gaat het? Producten van voormalige petroleumactiviteiten zoals zware oliën, smeeroliën en aromaten. Er is wel geen relevante verspreiding naar de Hobokense Polder vastgesteld. De Grote Leigracht is de tweede grote vervuilingsoorzaak. Bedrijven loosden producten in de gracht. Het slib is dan ook sterk verontreinigd. De spoorwegassen: zware metalen en teercomponenten. Er is nog een beschrijvend bodemonderzoek bezig. Het water dat door de grond loopt neemt de vervuiling niet mee naar beneden.

De sanering verloopt via twee verschillende wegen. Ten eerste uitgraven en verwijderen van “grond” die eigenlijk puur petroleumproduct is. Ten tweede het reinigen van grond die “minder” vervuild is. Daarvoor bestaan twee manieren: via landfarming: hierbij wordt de grond omgewoeld zonder gebruik van chemische producten. Deze grond laat men dan een tijd liggen waarna de grond gereinigd is en opnieuw gebruikt kan worden. Dit is een biologische manier van zuivering.

2/9


een tweede manier is een fysico-chemische manier van saneren. De grond wordt afgegraven, ter plaatse gesaneerd via een chemisch additief en hergebruikt. Landfarming duurt langer dan sanering op een fysico-chemische manier maar is wel minder duur.

2. Ontwikkeling De stad wil van IPZ een topterrein maken met internationale uitstraling. De ontwikkeling van IPZ start aan de noordkant (kant van de Schelde). Vanaf daar wordt er verder gewerkt en ontwikkeld naar de zuidkant. Waarom is het terrein uniek en biedt het vele mogelijkheden? nabijheid van de stad duurzaamheid/ eco-effectiviteit is een factor waarop de stad sterk inzet. ligging aan de Schelde. Dit maakt vervoer via waterwegen mogelijk. grote omvang van het terrein. Toekomst? hoogwaardige productie: er wordt gemikt op nicheproductie: groene economie via hoogtechnologische industrie. onderzoek en ontwikkeling: spin-offs van universiteiten die hun onderzoeksvestigingen hier kunnen zetten, grote en middelgrote bedrijven, … kade: aan- en afvoer via binnenvaart (dus geen grote zeeschepen) logistieke zone - stadsdistributie is een nieuw concept. Hierbij is er het idee om een centraal magazijn buiten de stad te hebben waar de grote ketens aan leveren. Dit concept begint zich reeds te ontwikkelen in enkele buurlanden. - slimme logistiek: zoeken naar innovatie in het logistieke proces. nieuw voetbalstadion: een gedeeld stadion voor Germinal Beerschot en Antwerp. De capaciteit is door de toewijzing van het WK 2018 aan Rusland gereduceerd van 40.000 naar 25.000 zitplaatsen. Het stadion moet een baken zijn dat je van ver kan zien. Over het flankerende programma (bijvoorbeeld kantoren) wordt nog gediscussieerd Er wordt ook nagedacht over aanbod aan openbaar vervoer en parkeergelegenheid. De groene corridor omvat 20 procent van de oppervlakte en loopt van oost naar west door het gebied.

Sigmaplan – ophoging terrein: de zeespiegel stijgt dus we moeten ons hierop voorbereiden. Het hele terrein moet opgehoogd worden. Op sommige plekken met 2 meter 25 en op andere plekken tot 4 meter.

3/9


3. Duurzaamheid 3.1 Duurzaamheid – energie Materialen zijn eindig. Veel producten zijn in minder dan honderd jaar opgebruikt. Wat zijn hiervoor de mogelijke oplossingen? producten beter ontwerpen vermijden van afval recyclage van afval: afval wordt grondstof voor een ander proces (cradle to cradle). hernieuwbare energie: streven naar een eigen energie-opwekking om zo CO² positief te zijn. Dit kan bijvoorbeeld door middel van zonne-energie, windenergie, een biowarmtekrachtkoppelingscentrale die op biomassa werkt + de bio-installatie creëert warmte en deze warmte kan belangrijk zijn voor het projectgebied Nieuw Zuid smartgrid: dit is een netwerk tussen bedrijven waardoor elektriciteit op een efficiënte manier kan gebruikt worden. 3.2 Duurzaamheid - logistiek via binnenvaart als alternatief voor wegtransport. Eén binnenschip is het equivalent van 10 tot 15 vrachtwagens afhankelijk van de lading. stadsdistributie (zie onderdeel twee – Ontwikkeling) vermijden van lege vrachtwagens. De vrachtwagens die gelost hebben kunnen producten terug meenemen. Niet elk bedrijf kan zich zomaar op het bedrijventerrein vestigen. De bedrijven die zich op IPZ willen vestigen moeten aan de ecologische voorwaarden voldoen. Zo wordt een eco-cluster gecreëerd tussen bedrijven die op dit vlak dezelfde instelling hebben en in staat zijn om dit uit te voeren.. Een mogelijk voorbeeld ter illustratie. Desso is een bedrijf dat sterk inzet op cradle to cradle. Dit bedrijf maakt tapijttegels. Ze roepen versleten tapijttegels terug en recycleren deze in een installatie. Het restproduct vormt de grondstof voor de productie van andere taptijttegels. Het onderste stuk van de tegel kan dan weer gebruikt worden door een roofingproducent (vb ATAB, die vandaag al op het terrein actief is).

4. Groene ambitie De groene corridor loopt van oost naar west en omvat 14,5 ha (= 20 %van het terrein). Deze corridor zal meerdere functies hebben: een corridor voor fauna en flora een fiets- en voetpad recreatief medegebruik een buffer voor water bij zware regenval (dit werd opgenomen in de studie van het masterplan).

4/9


De Hobokense Polder krijgt een bufferzone van 30m. Dit is vastgelegd en moet nageleefd werden. De Naftaweg verdwijnt en wordt een fietspad. Vanuit de Hobokense Polder is er een verbinding met de groene corridor. Er blijft wel de vraag hoe de toevoer van zuiver water zal gebeuren en wat er met het gebufferde water gedaan wordt? Dit kan eventueel naar de Hobokense Polder geleid worden in plaats van naar de Schelde. Er moet nog verder bestudeerd worden hoe dit dan mogelijk is.

5. Mobiliteit Indirect zal IPZ zorgen voor meer fietspaden en openbaar vervoer. De noordelijke toegang loopt via het stadion naar de nieuwe zuidelijke knoop. De zuidelijke toegang loopt via de Herenpolderbrug naar de nieuwe zuidelijke knoop. Het sluipverkeer zal gereduceerd worden op IPZ door in te zetten op openbaar vervoer en fietspaden en het wegverkeer te beperken tot 50 %. Streefdoel is dat 50 % procent van het verkeer via openbaar vervoer (25 %) of fietspaden (25%) te leiden. Mogelijk komt er een bus- en tramverbinding van het stadion naar het zuiden. Waar een weg ligt, komt een fietspad naast de weg. Er komen wel parkings op het bedrijventerrein en een ondergrondse parking onder het voetbalstadion. De bedrijvenparking zal opengesteld worden bij een voetbalwedstrijd. Er zal gecontroleerd worden op foutparkeerders zodat omwonenden zo weinig mogelijk hinder ondervinden van een evenement.

6. Werkgelegenheid Er wordt gemikt op 1500 tot 2000 jobs in verschillende soorten tewerkstelling: universitaire en hooggeschoolde arbeid (vooral in onderzoek en ontwikkeling + productie) kortgeschoolde arbeid (vooral in logistieke zone + productie) en sociale tewerkstelling (groenonderhoud terrein)

7. Verdere verloop Jaartallen zijn geen strikte deadlines Maart 2011: April – Mei 2011: Mei 2011: Juni 2011: 2011 – medio 2012: 2012: 2012: 2012 – 2020(?) 2015 - …

masterplan communicatie masterplan publicatie boek sloop International Oil milieu-effectenrapport (MER) bouw kade start bouw voetbalstadion sanering ontwikkeling bedrijventerrein

8. Contact

5/9


Guido Muelenaer Projectmanager IPZ [email protected] 03 338 23 57

9. Vraag en antwoord Wat gebeurt er met de bedrijven die er nu nog actief zijn? De eigendom van de gronden wordt overgedragen van de haven naar de stad. De bedrijven hebben een concessie tot 2035 en kunnen tot dan blijven. Er wordt een charter opgesteld met voorwaarden waaraan zij moeten voldoen vanaf 2035 als ze willen blijven. Als ze dit niet kunnen zijn ze genoodzaakt te verhuizen. Bedrijven moeten hiervoor dus investeren. De bedrijven in kwestie zullen voor zichzelf uitmaken of ze hieraan willen/ kunnen tegemoetkomen. In praktijk maken ze dus zelf een kosten-baten-analyse op. De stad zal een strenge houding aannemen over wat er (niet) kan op de site. In het ontwikkelingsmodel is er geen plaats voor bedrijvigheid zoals ze er nu is. Het nieuwe terrein wordt opgehoogd. Krijgt de Hobokense Polder hierdoor niet nog meer water te slikken? Dit wordt nog volop onderzocht. Naar aanleiding van het Sigmaplan wordt het terrein opgehoogd. Het terrein heeft ook een grote watergevoeligheid. Het wordt niet overal tot 9m opgehoogd. Het regenwater wordt gebufferd en geleidelijk naar de Hobokense Polder geleid. Er zal niet meer opgehoogd worden dan nodig. Dit zou ook heel veel grondvolume innemen. De Lageweg is een watergevoelig gebied. Water vloeit naar lager gelegen gebieden. De Lageweg is in dit opzicht dus een risicogebied. Wordt hiermee rekening gehouden bij de ophoging? Het terrein geeft geen verzwaring van het probleem. Je kan het terrein zo maken dat het water naar de groene corridor gevoerd wordt. Ingenieurs zijn zich wel bewust van de problematiek. Hoe geraak je over de corridor? Mogelijk komt er een tunnel. De corridor wordt niet gekruist door wegen. Dit zou indruisen tegen het vooropgestelde beeld van de groene corridor.

Natuurpunt had een ander project voorgesteld met onder andere recreatief gebruik, parken en sportterreinen. Kan dit eventueel op de site van Lemmerz? De bedrijventerreinen aan de Lageweg zijn privé-eigendom. De stad moet ook financieel bekijken of het mogelijk is om ze te verwerven en een kosten-baten-analyse opmaken. Op IPZ is meer en beter groen dan in de presentatie werd voorgesteld. Zal de kwaliteit van de Hobokense Polder wel verbeteren met dit project? Natuurpunt vreest dat de groene corridor dient om water op te houden (resultaat: vijvers).

6/9


14,5 ha groengebied is te weinig. Heel het bedrijventerrein moet voldoen aan voorwaarden: waterdoorlatende gronden en aan bedrijven groendaken opleggen. Er is nu al natuurontwikkeling op IPZ. Dit maakt het echter nog niet geschikt om hier met kinderen te wandelen. De grond is te zwaar vervuild. De stad wil dit gebied voor iedereen toegankelijker maken (Hobokenaars, Antwerpenaars, bedrijven). Er is nu vervuiling, pollutie en bodemverontreiniging. Daarom moet er een saneringsoperatie komen. De waterbuffer in de corridor moet je niet voorstellen als een groot meer. Het doel is om dit aan te leggen zodat een migratiefunctie voor fauna en flora gerealiseerd wordt. Er zijn hiervan reeds voorbeelden uit het buitenland. In de nieuw gestemde bouwcode moeten alle platte daken die nog gebouwd of verbouwd worden groene daken zijn. Dit is stadsbreed (voor Antwerpse inwoners en bedrijven) en dus niet enkel voor IPZ van toepassing. De meeste bedrijven hebben platte daken en er zullen nog andere voorwaarden opgelegd worden.

Groen herstelt zich meestal wel vanzelf. Is een sanering dan nodig? OVAM bewaakt de normen en bevestigt dat dit gebied niet toegankelijk is voor kinderen door bodemverontreiniging. Er is wel migratie in de verontreiniging. Natuurlijk herstel zou honderden jaren in beslag nemen. De normen zijn veel strenger geworden dan vroeger. De stad denkt al heel lang na hoe we dit gebied kunnen saneren om er mensvriendelijke activiteiten te zetten. Hoe diep moet er gesaneerd worden en waar stockeer je de opgegraven grond? De site is groot genoeg om dit ter plaatse te zuiveren. Als we dit over een lange tijdspanne spreiden is het ook niet inkomstengunstig. Bestaat de kans op sluipverkeer door de zone? Sluipverkeer is alle verkeer waarvan je wil dat het er niet is. In dit bedrijvengebied wil men geen nodeloos verkeer aantrekken. De knoop aan de Ring wordt herbeken (onder andere naar aanleiding van de bouw van het stadion). Dit laat toe dat er in de toekomst een andere verbinding met de stad kan zijn. Er zal dus geen ‘expresweg’ door het industriegebied komen. In de toekomst komt er een sneltram die je kan nemen. In de zomerperiode werden de kaaien afgesloten voor een muziekfestival. Dit gaf veel verkeersdruk in de buurt van de Kolonel Silvertoplaan. De kaaien nemen veel verkeersdruk weg van andere Antwerpse wegen. Deze overlast kan dus terugkeren als het stadion er binnenkort is. Wordt de verbinding via de kaaien naar Hoboken behouden? De verbinding van de kaaien naar Hoboken via de Naftaweg wordt afgesloten voor auto's en enkel behouden voor fietsers. Zo wordt sluipverkeer via deze weg van en naar Hoboken vermeden. Er is een stuk dat eigendom is van een projectontwikkelaar. Dit stuk is nog zwaar vervuild. Kan dit aansluiten op het project IPZ? De beeldvorming dat deze gronden in bezit zijn van een projectontwikkelaar klopt niet. Deze grond is nog niet verworven ondanks de beweringen. Juridisch is dit nog een moeilijk dossier.

7/9


Wie doet het groenonderhoud van de corridor en het bedrijventerrein? Dit is nog niet bepaald en zou nog te vroeg zijn maar dit kan via sociale werkeconomie. In Ekeren bestaat er reeds een samenwerking met Natuurpunt hierrond. Dit zou hier dus ook van toepassing kunnen zijn. Wordt de Krugerbrug een fiets- en wandelbrug? Dat idee zat reeds in de plannen bij de bouw van de Herenpolderbrug en dit blijft zo. Waren deze plannen niet opgeborgen wegens stabiliteitsproblemen? De Krugerbrug heeft inderdaad deze problemen. Het autonoom gemeentebedrijf Stadsplanning bekijkt of deze brug best wordt gerenoveerd of wordt vervangen. Is er een goede aansluiting voor sportgelegenheid? In het voorlopig plan is er een fietsverbinding langs de groene corridor richting Hoboken. Zal het distributiecentrum enkel aangeleverd worden via het water? Dit zal niet uitsluitend via het water gebeuren. Dat zou ook niet realistisch zijn. Er wordt gestreefd om goederen die via het water vervoerd kunnen worden via het water te vervoeren. Ook spoorwegen kunnen in mindere mate gebruikt worden alsook toevoer via vrachtwagens (mede door de ligging van de Ring). Tot welke diepte zal er afgegraven worden bij de saneringswerken? Bestaat het risico dat metalen zich vermengden met water en dus te diep zitten waardoor de grond verontreinigd blijft? 250 tot 300 ton zal opgegraven worden. De structuur van de grond leert ons dat sommige lagen geen water meer doorlaten. De Leigracht is wel gevuld met sterk verontreinigd slib. Er is steeds nauw overleg met OVAM. Hoe wordt het water van het nieuwe bedrijventerrein gezuiverd? Er komen gescheiden rioleringsstelsels voor regen- en afvalwater. Dit is tegenwoordig trouwens verplicht bij een heraanleg. Wat gebeurt er met industrieel erfgoed? Er is een opdracht gegeven voor een studie naar het behoud van industrieel erfgoed en het rapport is afgeleverd. Er wordt bekeken welke onderdelen bewaard blijven of hersteld kunnen worden.

Er is vooral industrie van distributiebedrijven. Deze leveren meestal vanuit het buitenland. Zijn distributiebedrijven dan wel geschikt voor dit bedrijventerrein?

8/9


Als het om puur kantoor gaat niet. Er zijn andere zones in de stad die ingepland zijn als kantoorgelegenheden (o.a. aan Berchem-station, nieuwe site Linkeroever, Eilandje, …). Kantoorruimte kan echter wel eigen zijn aan bedrijven die zich daar vestigen. Misschien kan dit via het flankerende programma van het stadion zo een synergie vormen. Willen de bedrijven die er nu gevestigd zijn er blijven? Is het aantal voorgestelde jobs een totaal van het aantal jobs of zijn dit nieuwe jobs?Komen er ook kantoorgebouwen? ATAB is nu het belangrijkste bedrijf op vlak van tewerkstelling. Zij willen zich converteren en zijn reeds bezig met de technologie om dit te doen. In andere bedrijven is er relatief weinig tewerkstelling. De voorgestelde getallen zijn bijkomende jobs in functie van het nieuwe terrein. Kunnen bedrijfsterreinen gebruikt worden als parking voor het voetbalstadion? Bedrijfsparkings kunnen bij een sportgelegenheid opengesteld worden (indien dit echt noodzakelijk blijkt) maar het is niet vanzelfsprekend deze parkings open te stellen als parkeerruimte voor particulieren (wel in een soort van Park&Ride-functie met openbaar vervoer). In het buitenland is Manchester United een voorbeeld waar het wel kan. Daar is amper parking aan het stadion en er komen telkens 70000 toeschouwers naar een thuismatch.

9/9


Verslag. Infovergadering Investeringzone Petroleum Zuid Donderdag 9 december 2010 van 20 uur tot 22 uur Districtshuis Hoboken, Marneflaan 3 (raadzaal)

Recommend Documents