Verslag formatiegesprek VVD, SP, D66 en PvdA Zaterdag 2 mei 2015, 9.00 - 17.30, restaurant Molenwijk te Boxtel
Aanwezigen Bert Pauli (VVD), Martijn van Gruijthuijsen (VVD), Nico Heijmans (SP), Johan van den Hout (SP), AnneMarie Spierings (D66), Jeroen Hageman (D66), Stijn Smeulders (PvdA), Antoinette Knoet-Michels (PvdA), Gerrit Jan Swinkels (formateur), Tom Siebeling (ambtelijke ondersteuning), Jeroen Deneer (ambtelijke ondersteuning) en Marieke von Berg (ambtelijke ondersteuning). Opening De formateur heet iedereen welkom op de tweede dag en deelt de ‘woordenwolken’ als uitkomst van de manifestavond uit. De formateur stelt voor om vandaag de overige onderwerpen van de 2 A4 te brespreken, te beginnen met het thema mobiliteit. Mobiliteit De onderhandelaars bespreken het Spaar- en infrafonds. Zij willen de doelstelling van dit fonds uitbreiden naar breed mobiliteitsbeleid. De middelen in het fonds blijven intact en daarmee kunnen op het gebied van infrastructuur, fiets, waterwegen, buisleidingen en spoor, investeringen worden gedaan. Het idee om op het gebied van het Landelijk Verbeterprogramma Overwegen (LVO) gemeenten te ondersteunen, is goed, omdat het de veiligheid en leefbaarheid verbetert. In reactie op gisteren benoemde knelpunten, verdient knooppunt Paalgraven ook aandacht. Ook aandringen bij het Rijk voor verdubbeling van de spoorbrug bij Ravenstein is nodig. De komst van meer en meer elektrische fietsen en meer woon-werkverkeer op de fiets, vraagt een vernieuwende fiets-infrastructuur. Op dit moment voeren we het programma “Fiets in de versnelling” uit. Dat kan gecontinueerd worden en in een hogere versnelling. Ook wandelpaden in Brabant zijn belangrijk. In de GGA-regio’s is het belangrijk dat de provincie op een gelijkwaardige manier steun geeft aan gemeentelijke initiatieven. Gevraagd wordt welk ambitieniveau de provincie heeft op het onderhoud van wegen en welk ambitieniveau we ambiëren. De partijen stellen voor een meerjarige kwaliteitsvisie op te stellen op onderhoud en beheer van wegen, kunstwerken en fietspaden. Om prioriteiten aan te kunnen geven op mobiliteitsgebied is het noodzakelijk om een integrale mobiliteitsvisie te ontwikkelen waarin alle modaliteiten in samenhang met de doelstellingen op het gebied van vrijetijdseconomie, jongeren, natuur en innovatie bezien wordt. Rond slimme mobiliteit ligt er een kans om kennis en kunde en innovatieve inzichten te exporteren naar het buitenland. De provincie wordt ‘launching customer’ van bijvoorbeeld innovaties op fiets-snelpaden. Buisleidingen zijn een duurzaam transportmiddel en daarom interessant voor de provincie. Het is goed om daarbij te kijken welke rol commerciële partijen kunnen spelen in de ontwikkeling en welke rol de provincie hierin moet of kan nemen. Goede internationale spoorverbindingen tussen de economische kerngebieden van Nederland, Vlaanderen en Duitsland zijn essentieel. De VEZA-boog wordt hier in het bijzonder genoemd. De partijen zijn het met elkaar eens om een ambitieprogramma op de internationale spoorverbindingen te ontwikkelen. De bereikbaarheid in het landelijk gebied heeft veel verwantschap met de thema’s leefbaarheid en samenleving, zo wordt geconstateerd. Een goed pakket aan mobiliteitsoplossingen voor de kleinere
kernen is dan ook erg belangrijk. Te denken valt aan kleinschalige mobiliteitsoplossingen als de regiotaxi, maar ook de bewustwording bij reizigers voor de mogelijkheden die er zijn. Eigen initiatieven uit de kernen steunt de provincie. Op het gebied van Hoogwaardig Openbaar Vervoer (HOV) hebben wij de HOV-ambitie van het SRE overgenomen in de nieuwe concessie voor Zuid-Oost Brabant. Drones en Pal-V flying cars zijn een realiteit die we niet in de weg moeten staan. In het algemeen geldt dat de onderhandelaars innovaties open tegemoet willen treden. Juist door ze snel als pilot toe te laten, wordt geleerd welke regelgeving evt. aangepast moet worden. De onderhandelaars brainstormen over de mogelijkheden van een duurzame elektrische locomotief, bijvoorbeeld door reactivering van de Langstraatspoorlijn, ofwel het Halve Zolenlijntje. Het zou goed zijn als de reisverbinding van de Efteling met Den Bosch en Tilburg wordt geoptimaliseerd. De onderhandelaars erkennen het strategische belang van Eindhoven Airport voor de lange termijndoelstellingen van Noord-Brabant en Brainport Regio Eindhoven. Ze hechten aan continuering van de dialoog in de Alderstafel om tot een gedragen compromis te komen tussen omwonenden, gemeente en Eindhoven Airport met aandacht voor innovatieve oplossingen en aandacht voor overlast voor omwonenden. Net als economie zijn ook natuur en gezondheid belangrijke waarden in Brabant. Er is behoefte aan (innovatieve) maatregelen om overlast van vliegverkeer te beperken. De visie op kanalen is verouderd en moet geactualiseerd worden. Daarbij ook andere modaliteiten betrekken. Ecologie Ambtelijk zal worden nagegaan of de lasten voortvloeiende uit de verwerving, inrichting en beheer van de Rijks- en provinciale EHS al in de bestaande begroting zijn afgedekt. Ontwikkelen van een plan voor de start van een campus cleantech met Het Groene Woud als living lab. Het Brabantse bedrijfsleven en onze kennisinstellingen worden gestimuleerd om hier cleantech en eco-innovaties te testen, te implementeren en te vermarkten. Op de Big Five geen eigen actief beleid voeren en om die reden niet in het bestuursakkoord opnemen. De essentie van het manifest Brabant Buiten terug laten komen in het bestuursakkoord. Dat is samen met de manifestpartners de uitdaging oppakken om de economische ontwikkeling te gebruiken voor meer welzijn en gezondheid. Onafhankelijke audit laten uitvoeren naar het functioneren van de omgevingsdiensten en de aanbevelingen bespreken in de algemeen besturen van de diensten. NB: in deze besturen heeft de provincie geen meerderheid wat de uiteindelijke invloed van de provincie beperkt. Schaliegas niet opnemen in het bestuursakkoord. Het betreft staand beleid. PS hebben al ingestemd met een wijziging van de provinciale milieuverordening waarin een verbod opgenomen is op het opsporen en winnen van schaliegas. Bezien hoe bestaande instrumenten, regelgeving en budgetten slimmer ingezet kunnen worden om de ecologische doelstellingen te bereiken. Daarbij inzetten op het verbinden van de beleidsvelden ecologie en economie. Taskforce Zeeland-Brabant evalueren en na een positieve evaluatie continueren. Bij het Rijk de problematiek blijvend onder de aandacht brengen, zodat ze haar verantwoordelijkheid meer gaat nemen. Samenleving Leefbaarheid is een belangrijk thema in Brabant, waar op een frisse en nieuwe manier naar gekeken moet worden. Projecten faciliteren waarin de tegenstelling tussen stad en ommeland juist wordt benadrukt, daar nemen we als provincie afstand van. Als voorbeeld worden projecten genoemd uit het programma leefbaarheid@brabant, zoals de Dorpen Derby en de Doe-budgetten-regeling. De onderhandelaars willen juist integraal kijken naar dit thema en zich richten op de verbinding van stad en platteland. De kracht en de rol van de provincie in relatie tot leefbaarheid zit in kleine gemeenten aan goede voorbeelden helpen door middel van kennisdeling. De provincie pakt een aanjaagrol, door bijvoorbeeld lagerhuisdebatten te houden met deskundigen, oplossingen aan te reiken en daarbij
gemeenten vrij laten in het nemen van eigen beslissingen. De onderhandelaars spreken over het opzetten van een frisdenkteam met jonge mensen, dat kennis deelt en goede oplossingen haalt door ook over de (lands)grenzen heen te kijken en kennisinstellingen te betrekken bij deze nieuwe aanpak. Erfgoed Rond erfgoedcomplexen willen de partijen een ander accent zetten. Er moet een beleidskader 2.0 komen. De hoofdlijn van dit kader is dat de provincie zich ontfermt over een paar gezichtsbepalende complexen, die cultuurhistorisch van grote waarde zijn voor de geschiedenis van Brabant. Investeren doet de provincie in een PPS-achtige constructie. Naast die paar gezichtsbepalende complexen, investeren we alleen als er al nagedacht is over de toekomst van het complex, er moet dus markt voor zijn, en we werken toe naar succesvolle exits. Verder willen de onderhandelaars een signaal afgeven naar de katholieke kerk/ bisdom dat zij zelf verantwoordelijkheid moet nemen voor haar rijksmonumenten. Sport Het sportplan loopt in 2016 af. Het nieuwe sportplan zal meer focus krijgen. Gehandicaptensport is gemeente-overschrijdend en belangrijk. Provincie is hier regisseur (faciliteren en verbinden) en ondersteuner. De verantwoordelijkheid blijft bij gemeenten liggen. Op topsportgebied willen de onderhandelaars meer op zoek gaan naar de echte kersen op de taart. Sport moeten we altijd koppelen aan andere doelen van de provincie en is niet iets wat op zichzelf staat. Uit het huidige sportplan worden de Fieldlabs uitgelicht als goed initiatief, omdat ze juist die verbinding maken met andere thema’s als techniek. Daarnaast financieren we op dit moment veel ‘middelmatige’ sportinitiatieven. Hier moet het provinciebestuur kritisch naar kijken. Topsportaccommodaties wil de provincie in het algemeen niet financieel ondersteunen. Cultuur Het gedachtengoed van Brabant C blijft de provincie steunen. Het denken in ketens, in culturele ecosystemen is een goede werkwijze om te bepalen welke projecten te ondersteunen om zo waarde toe te voegen aan het ecosysteem. Er is nu weinig aandacht voor jongerencultuur. Voor het imago van Brabant, en om jongeren te behouden in Brabant, moeten we meer inzetten op jongerencultuur. Bijvoorbeeld door global hackerfestivals of gamingevents optimaal te faciliteren. Ook kunnen we door (ruimtelijke) voorzieningen en snelle tijdelijke vergunningen voor dancefestivals, Brabant hiervoor een uitnodigende plek maken. De onderhandelaars brainstormen daarnaast over een dancefestival met alle Brabantse top Dj’s. Het beleid dat we niet investeren in zalen, maar in gezelschappen, blijft een goed uitgangspunt. De onderhandelaars staan stil bij de toekomst van het Philharmonisch orkest Zuidnederland. Dit orkest kent een unieke toegevoegde waarde in het culturele ecosyteem in Brabant. Het is goed om steun aan dit orkest te bekijken in samenhang met het culturele veld. De onderhandelaars vinden steun aan dit orkest zeker passen in het gedachtengoed van Brabant C. Wel is het goed om te kijken naar de hoogte van de financiële steun. Ook is het belangrijk aandacht te houden voor het begeleiden van toptalenten vanuit de genoemde functieketens van Brabant C. De partijen zijn enthousiast over een pilot voor een aantal momenten waarop Brabanders gratis musea bezoeken, met als doel het museumbezoek onder een breder publiek te stimuleren. Na een pilot kijken wat de effecten zijn. Museum Overloon en het Noord-Brabants museum worden als mogelijkheden genoemd, en daarnaast wellicht een paar frisse outsiders.
Steunfuncties (BKCC, K2 , etc) Er is recent een onderzoek verricht naar de nut en noodzaak van de functies, waaruit een aantal aanbevelingen is gekomen. De onderhandelaars spreken af, bij het evaluatiemoment over twee jaar te besluiten hoe het werken met de steunfuncties in de toekomst vorm moet krijgen, op welke manier we waarde toe kunnen voegen op cultureel vlak en waar de samenwerking anders of efficiënter kan. De taken rond Jeugdzorg zijn overgedragen aan de gemeenten. In de gedachte van een zorgvuldige overdracht, zijn de onderhandelaars van mening dat er bereidheid moet zijn om in geval van calamiteiten een rol te willen spelen in de oplossing. Op het thema taalvaardigheid bespreken de partijen aan de hand van een opgevraagde ambtelijke notitie of we weer willen inzetten op mediawijsheid en ‘content’, wat we nu aanvullend doen naast de wettelijke taak die de provincie heeft. De partijen besluiten dit te bezien bij het al geplande evaluatiemoment. Ook benadrukken de partijen speciale aandacht voor ouderen in de Brabantse samenleving. Bestuur De beweging maken naar een maatwerkorganisatie, d.w.z. een op haar taken toegesneden professionele organisatie die in verbinding staat met de samenleving. Hiervoor is een cultuuromslag nodig. Het is van belang geen tijd te verliezen en de directie het mandaat en de middelen te geven om met deze opdracht snel te starten. In het gesprek van de formateur met de directie is ook gesproken over een toekomstbestendige en vitale organisatie. De directie heeft in dat gesprek aangegeven dat er naast het laten verlengen van bestaande tijdelijke taken en het laten instromen van jonge medewerkers, ook een structurele efficiencytaakstelling mogelijk zou zijn van € 4,3 mln vanaf 2020. Door de onderhandelaars wordt aan de formateur gevraagd bij de directie na te gaan of het ambitieniveau van deze taakstelling ook sneller gerealiseerd zou kunnen worden en wat de consequenties zouden zijn als er een hogere taakstelling aan de organisatie opgelegd zou worden. Als college sturen op de hoofdlijnen van beleid. In dat kader bezien welke vertegenwoordigingen van gedeputeerden aan de ambtelijke organisatie kunnen worden gedelegeerd. Uitgangspunt is dat versterking van de bestuurskracht in Brabant van onderop hoort te komen. Dit is niet vrijblijvend. Iedere gemeente hoort het proces van veerkrachtig bestuur te doorlopen. In de nieuwe bestuursperiode mag op sommige dossiers steviger worden doorgepakt. Bestaande bestuurlijke arrangementen werken niet meer, o.a. een ‘overkill’ aan gemeenschappelijke regelingen. In overleg met het ministerie van BZK experimenteren met nieuwe vormen van slagvaardig bestuur. De provincie is een actief, dynamisch (midden)bestuur dat gebruik maakt van de kracht van de samenleving. De ambitie is om de komende jaren van Brabant dé regio in Europa te maken en ons koploper te maken in economische ontwikkeling en bestuurlijke vernieuwing. De overheid zo dicht mogelijk bij de burger organiseren, dat wil zeggen geen taken van gemeenten overnemen. De rol van de provincie groeit naar die van facilitator, initiator en ondersteuner van initiatieven vanuit de maatschappij. Dat vraagt om “loslaten” en een vernieuwde bestuurlijke benadering zowel van GS als PS. Het (financieel) toezicht van de provincie op gemeenten dun als het kan, stevig waar het moet. Indien door de oppositie een voorstel voor invoering van een verordening voor het houden van referenda wordt ingediend, is dit voor de coalitiepartijen een vrije kwestie.
Aan het begin van de bestuursperiode het initiatief nemen om de Agenda van Brabant te actualiseren. Jongeren uitnodigen een voorstel te doen hoe het proces van actualisatie ingestoken kan worden (bv. met internetcommunities). BrabantKennis continueren. Ten aanzien van de immunisatieportefeuille de beweging ‘Van Bank Naar Brabant’ continueren. Energie(transitie) Geen extra windmolens bovenop bestaande afspraken met het kabinet. De provincie denkt wel mee met voorstellen van energiecoöperaties die kunnen rekenen op draagvlak van omwonenden en de gemeente. Nu kan dit volgens de Verordening Ruimte niet, omdat het steeds om minimaal 3 turbines moet gaan. Ook de mogelijkheden voor burgers verbeteren om te participeren in windenergieparken van bijvoorbeeld de grote energiemaatschappijen. Zonne-energie en geothermie bieden ook kansen. De onderhandelaars onderschrijven het Brabants energieakkoord, ondersteunen ‘nul op de meter’ woningen, willen ruimte creëren voor pilots bijvoorbeeld op plekken waar de warmtenetten versleten zijn zoals Tilburg en Helmond en de provincie fungeert waar mogelijk als ‘launching customer’. De onderhandelaars zijn voorstander van energienetwerken die voorbereid zijn op mogelijkheden van de toekomst. Portefeuilleverdeling Oriënterend besproken met onderstaande voorlopige indeling. Verder te bespreken op zondag 3 mei. VVD - 1e portefeuille: Economie, Innovatie, Internationalisering, Onderwijs en Arbeidsmarkt, Branding & Relatie evenementen, inclusief agro-economie, Logistiek Park Moerdijk, Havenschap Moerdijk, Aviolanda, Coördinatie aandeelhouderschappen en IPO-bestuur - 2e portefeuille: Mobiliteit, Brabantstad en Interne Organisatie SP - 1e portefeuille: Ecologie en Bestuur, (veer)krachtig bestuur en toezicht op de gemeenten - 2e portefeuille: Cultuur, Samenleving en Sport, inclusief Leefbaarheid, Gezondheid, Monumenten en Erfgoed(complexen) D66 - Land- en Tuinbouw, Veeteelt en Agrofood (muv agro-economie) - Energietransitie, incl Duurzame Energie en Energie Innovatie, Deelneming Enexis - Vergunningverlening, Toezicht en Handhaving PvdA - Ruimtelijke Ontwikkeling en Wonen, inclusief Ontwikkelbedrijf, Omgevingsvisie en Voorzieningenbeleid (werklocaties en detailhandelsbeleid). - Financiën
