Verslag editie Nijmegen Vrijdag 16 mei ’14 organiseerde de Vrijwilligerscentrale Nijmegen (VWC) een lunch met het nieuwe gemeentebestuur en vertegenwoordigers van het Nijmeegse vrijwilligersveld in De Waagh aan de Grote Markt te Nijmegen. Veiligheid en aansprakelijkheid De inleider, Mark Verhijde, vertelde over zijn onderzoek over veiligheid bij burgerinitiatieven, waarbij bleek dat aansprakelijkheid niet belemmerend werkt. Iedereen is verantwoordelijk voor zijn eigen handelen en dus ook voor eventuele schade, maar men laat zich daar niet door weerhouden om actief te blijven met initiatieven. Van belang is uit te leggen hoe iets veilig kan. Een gemeentelijke, collectieve, vrijwilligersverzekering helpt daarbij. Maatschappelijke stages Vijf leerlingen van het NSG en van het Montessori College Kwakkenberg werden geïnterviewd door Hans Witt en vertelden over hun ervaringen met de Maatschappelijke stage. Kyara Pfaffenhöfer, Jetske Lieber en Pim van Run (NSG) vertelden over hun stage bij ID-dance, verpleeghuis de Veste Kalorama en de Patiëntenbibliotheek Radboud. Chris en Sabiha (Montessori College) liepen stage bij Joachim en Anna van de Waalboog en dagopvang de Ceder van Swon het seniorennetwerk. Zij hadden alle vijf een inspirerende en positieve ervaring op gedaan, in een nieuwe omgeving vrijwilligerswerk gedaan en daar contact mee gehouden. Aan wethouder Bert Frings werd de ‘Handreiking Maatschappelijke stages na 2015’ uitgereikt: tips en adviezen hoe de scholen met de maatschappelijke stages door zouden kunnen werken, geschreven vanuit de ervaringen van o.a. de VWC. Lunchtafels Daarna werd aan 6 tafels (onderwijs / zorg en welzijn / techniek/ sport en recreatie / kunst, cultuur en media / groen en natuur) gesproken over welk advies of welke tip aan het nieuwe gemeentebestuur zou worden meegegeven vanuit de ervaringen in betreffende sector van het vrijwilligersveld. Aan elke tafel werd deelgenomen door 3 afgevaardigden uit de sector, een gemeenteraadslid en/of beleidsambtenaar, een deskundige gespreksleider werkzaam in de betreffende sector, en een rapporteur van de VWC.
Tafel Onderwijs Aan de tafel Onderwijs ging de discussie met name over de mogelijkheden tot voortzetting van de maatschappelijke stages (Mas). Op de scholen zijn de stages goed georganiseerd en er is, met medewerking van de VWC Nijmegen, een goed netwerk opgebouwd met stagebieders waar nog jaren op voortgeborduurd kan worden. Dit netwerk moet uiteraard wel onderhouden worden. De stagebieders aan tafel betreuren het wegvallen van de verplichting van de MaS. “Zonder de MaS kunnen wij de doelgroep heel moeilijk binnen krijgen. De doelgroep is essentieel voor ons om een jongerensite te maken en te onderhouden”. Een vrijwilligerscoördinator geeft aan dat de Mas een
1
kans is om jongeren een kijkje te geven binnen de zorg en hen te interesseren voor (vrijwilligers)werk in de toekomst. De vraag / voorstel is, of de gemeente een sturende rol kan spelen, door in het beleid op te nemen dat maatschappelijke stages een belangrijk middel is om jongerenparticipatie te vergroten. Eén centraal aanspreekpunt is zeer wenselijk bij de coördinatie van een grote leerlingenstroom van stage aanvragen. De VWC Nijmegen fungeert tevens als uithangbord bij het promoten van stageplekken bij leerlingen. De scholen bevestigen de meerwaarde van de VWC Nijmegen. Advies 1: Aan schoolbesturen van Nijmegen: denk met elkaar na over hoe je versnippering kan voorkomen en samen kan werken om de Mas te continueren, in samenwerking met de VWC Nijmegen. Richt je daarbij met name op díe scholen die aangeven door te willen. Advies 2: Aan de gemeente: laat als gemeente blijken dat je de Mas belangrijk vindt. De voortzetting Mas begint bij de discussie in de school. De gemeente kan daarbij een rol spelen door dit te erkennen en te stimuleren.
Tafel Zorg en Welzijn De inzet van vrijwilligers / vrijwillige inzet in de zorg zal belangrijker worden. Bij de gemeente is er het besef dat de vrijwillige inzet onontbeerlijk is. Veel mensen maken zich zorgen over onvoldoende kwalitatieve zorg. Samenwerking en efficiëntie kan veel kosten besparen. Er wordt in Nijmegen al veel samengewerkt, ook tussen formele, betaalde zorg en informele, vrijwillige zorg. Het is van belang te werken aan een balans tussen de inzet van betaalde krachten en de vrijwilligers. Vrijwilligers willen aanvullend zijn, niet de verantwoordelijkheden van wegbezuinigde beroepskrachten overnemen. Vrijwilligers dienen op hun eigen kwaliteiten beoordeeld te worden, als gelijkwaardig aan maar niet als vervangende – goedkope- beroepskrachten te worden gezien. Om vrijwillige inzet duurzaam te houden is waardering belangrijk en een structuur waarbij een vrijwilliger op iemand, op een aanspreekpunt kan terugvallen De (AWBZ) bezuinigingen raken de opvang en de dagbesteding, op vrijwilligersorganisaties is niet bezuinigd. Een andere ervaring is dat vrijwilligers zich wel willen inzetten, maar niet willen binden aan een organisatie: ik doe dat vanuit mezelf, niet vanuit een organisatie. Daarnaast wil men vaak geen structurele verplichtingen! Een nieuwe gemeentelijke vrijwilligersverzekering zou daar heel goed bij passen. Scholing van vrijwilligers is belangrijk: De mogelijkheid dat mensen met een uitkering gedwongen worden vrijwilligerswerk te doen krijgt niet de goedkeuring van de tafel: vrijwilligerswerk niet verplichten! In deze ontwikkeling zou de gemeente niet op de kleine vrijwilligersorganisaties moeten bezuinigen en er zou zichtbaar moeten worden / blijven wat er allemaal gedaan wordt in de informele zorg; dat moet structureel worden, niet eenmalig. Advies 1: Faciliteer het vrijwilligerswerk (scholing, verzekering), bezuinig er niet op. Advies 2: Faciliteer het vrijwilligerswerk in de informele zorg en bevorder de balans tussen de formele en informele zorg. Advies 3: Borg de samenwerking tussen formele, beroepsmatige en de vrijwillige informele zorg. Tafel Techniek Het belang van goede voorlichting en informatie vanuit de gemeente over de verzekering wordt
2
bevestigd. Het is effectief om samenwerkingen op te zoeken op terreinen die niet vanzelfsprekend zijn (AED project, verzekeren van vrijwilligers). De gemeente kan een rol hebben in het faciliteren van dit soort ontmoetingen. Bij ‘Techniek’ ben je net zo goed een welzijnsorgaan, die verschillende doelgroepen in kaart heeft en activiteiten biedt, vaak met vrijwillige inzet . Het is belangrijk dat de gemeente écht betrokken is bij burgerinitiatieven. Dus niet vanachter een bureau, maar in het veld aanwezig is. Gratis tip voor de Gemeente: bekijk de mogelijkheden bij het ondernemersfonds als zijnde ondersteuning Mas in het kader van innovatie en het interesseren van jongeren voor deze sector. Advies 1: De gemeente moet meer kruisbestuiving en ontmoeting faciliteren (voorbeeld: Dromen over Dukenburg), Advies 2: De gemeente moet een collectieve vrijwilligersverzekering faciliteren, omdat het belang van vrijwilligers steeds belangrijker wordt. Lees: participatiesamenleving!
Tafel Sport en Recreatie Als eerste wordt opgemerkt dat het geweldig zou zijn als de Mas door zou gaan: je kweekt vrijwilligers in je eigen vereniging. In sommige clubs is het normaal dat men ‘verplicht’ vrijwilligerswerk moet doen. Bij voetbalclubs is men dat vaak niet gewend, er wordt wel aan gewerkt om de mentaliteit te veranderen, zowel op team als op club niveau Over veiligheid m.b.t. de Verklaring Omtrent Gedrag (VOG) is dat het principe goed is, maar dat er voor de vrijwilligersorganisaties een heel papieren gedoe en kosten aan vast zit. Kan dit niet sneller en gratis voor het vrijwilligerswerk? €40,- per vrijwilliger is een kostenpost die wel doortikt. Het opstellen en indienen van subsidieaanvragen is veel werk, naast andere taken: stagiaires begeleiden, hygiëne, meer richten op anderen, maatschappelijk verantwoord bezig zijn, duurzaamheid enz. Er wordt veel gevraagd van de vrijwilligers in de sportwereld. Er is geen beleid / handleiding voor het opzetten van een club. Het is nu niet duidelijk welke normen de gemeente daarbij wil hanteren. Hoe zouden deze geformuleerd moeten worden? Het voorstel is deze met de clubs op te stellen en dan 5 jaar tijd te nemen om de clubs aan de ‘eisen’ te laten voldoen. Als de gemeente de sport wil gebruiken om bijvoorbeeld aan cohesie in de wijk te werken, dan moet het ook mogelijk gemaakt worden. Zo zou bijvoorbeeld binnen het beleid van Zorg en Welzijn aandacht aan de sport besteed moeten worden. Sport zou integraal onderdeel van het welzijnsbeleid moeten worden, waarbij subsidie als sturingsmiddel gebruikt kan worden. Geconstateerd wordt dat het sportaanbod voor mensen met een beperking zeer klein is. Daarbij is het ook de vraag hoe je kinderen ‘met een rugzakje’ bij een ‘gewone’ club kunt plaatsen, maar ook zodanig dat ze kunnen blijven meedoen Het is nodig dat clubs ondersteund worden, van elkaar leren, elkaar helpen en informeren. Advies 1: Evenals bij Passend Onderwijs zouden clubs ondersteund moeten worden om het de vrijwillige begeleiders mogelijk te maken kinderen met een beperking goed te kunnen begeleiden. Advies 2: Het zou mogelijk moeten worden dat de vrijwilligers van de clubs en verenigingen elkaar ontmoeten, van elkaar leren en elkaar informeren over actuele vragen en ontwikkelingen.
3
Advies 3: Maak het clubs gemakkelijker bij VOG, subsidieaanvragen en ga in gesprek over normering.
Tafel Kunst, Cultuur en Media De ervaring is dat veel jongere mensen (pas afgestudeerden) vrijwilligerswerk doen als opstap naar betaald werk. Dat is succesvol. Je zou anderen die ook in deze positie zitten meer moeten informeren wat de waarde hiervan kan zijn en hen stimuleren ook vrijwilligerswerk te doen. Het is goed voor je CV om vrijwilligerswerk te doen, je breidt je netwerk uit en je doet nieuwe kennis/ervaring op. Juist in de sector kunst, cultuur en media zijn er veel mogelijkheden voor interessant en leuk vrijwilligerswerk. Het zou bekender moeten zijn dat het vrijwilligerswerk zoveel mogelijkheden heeft. De maatschappij is sterk gefocust op het individu, prestatiegericht. Het is belangrijk om al op jonge leeftijd te beseffen dat het niet alleen om jou draait, maar dat het belangrijk en zinvol is om andere mensen te helpen. Onze ervaringen zijn dat wanneer mensen iets voor anderen gaan doen, dus ervaren hoe leuk vrijwilligerswerk is, ze meer gemotiveerd zijn om ook daadwerkelijk (vaker) vrijwilligerswerk te doen. Het onderscheid tussen vrijwilligerswerk en een betaalde baan is soms lastig. Wanneer een vrijwilligersinitiatief groeit, is het dan beter voor de kwaliteit en continuïteit om een betaalde kracht aan te stellen voor de coördinatie? Er zijn mensen die deze functies vrijwillig doen (met behoud van uitkering), zou het beter zijn om hen een betaalde baan te geven? Loon geeft meer voldoening en zelfvertrouwen, dan een uitkering. Het UWV werkt soms het vrijwilligerswerk tegen. De VWC geeft aan dat zij zich hiervoor inzetten en er door hen over gesproken wordt met het NOV (Nederlandse Organisatie voor Vrijwilligerswerk). In aansluiting daarop worden door het NOV gesprekken gevoerd met het landelijke UWV over het aanpassen van de huidige regels. Bij diverse organisaties is de ervaring dat er ook verschil is tussen de werkconsulenten in Nijmegen. Bij organisaties waar slechts een beperkt aantal betaalde krachten werken en een groot aantal vrijwilligers, is het soms lastig om de kwaliteit van het vrijwilligerswerk te waarborgen. Het werkt frustrerend voor nieuwe initiatieven dat zij soms bij de gemeente tegen een dichte deur aan lopen. Het is onduidelijk waar je moet zijn voor hulp en ondersteuning. Initiatieven worden op deze manier niet gestimuleerd. Advies 1: Stimuleer inwoners, en vooral ook jongeren, om te ervaren hoe het is om vrijwilligerswerk te doen. De gemeente kan hiertoe haar communicatiekanalen (o.a. pagina’s in de Brug, via wijkkrantjes, wijkmanagers e.d.) inzetten om meer aandacht te genereren voor de vele mogelijkheden in het vrijwilligerswerk. Het delen van ervaringen over wat vrijwilligerswerk je overlevert en het informeren over de vele uitgebreide mogelijkheden (kortdurend, flexibel, diverse sectoren) is de belangrijkste boodschap hierbij. De VWC zou hier ook een goede rol in kunnen spelen. Advies 2: Neem belemmeringen weg bij mensen in een uitkeringssituatie wanneer zij vrijwilligerswerk willen doen en stimuleer het UWV in het verschaffen van duidelijke informatie hierover. Moedig het UWV aan om hen te Informeren over kansen, rechten en plichten om (tijdelijk) vrijwilligerswerk te doen naast het zoeken naar betaalde baan. Het levert hen veel voordelen op (kennis, ervaring, netwerk, zelfvertrouwen) wat uiteindelijk de kans op een betaalde baan kan doen toenemen. Ook hier zou de VWC een rol bij kunnen spelen in de vorm van o.a. voorlichting.
4
Tafel Groen en Natuur Vanuit een kleine groene organisatie wordt aangegeven dat zij erg hebben moeten inkrimpen door bezuinigen. Zij zouden graag door de gemeente beter gesteund willen worden. Een visie op natuurbeleid en natuuronderwijs wordt gemist. Men wil graag zichtbaar zijn als organisatie, gehoord worden en merken dat de gemeente op de hoogte is van wat gedaan wordt. Daarnaast zou de gemeente zich moeten gaan buigen over hoe initiatieven (vanuit de organisaties) ondersteund zouden kunnen worden. Zij zijn als organisatie meer geïnteresseerd in de randvoorwaarden bij het opzetten van een project en ze willen graag in staat blijven om te doen wat ze nu doen. Ook wordt onderschreven dat men kennis moet nemen van elkaar, ook als organisaties onderling. Het grootste gedeelte van de gemeenteraad is vóór ‘groen’. Nijmegen is hierin koploper en dit willen ze zo houden. Er moet bezuinigd worden dus is het zaak dit met minder kosten te doen. De centrale vraag hierbij zou zijn: hoe krijgen/houden we zelfkracht overeind? Groen werkt ont stressend en heeft een maatschappelijke waarde. Het is belangrijk om in beeld te brengen wat de groenorganisaties opleveren, wat is de waarde op lange termijn en wie hebben er belang/baat bij? Zo is er bijvoorbeeld minder ziekteverzuim in een ‘groene stad’. Groen is erg waardevol is, omdat je zo zintuigelijk ook kunt ervaren. Dit is bij kinderen goed voor de ontwikkeling. Er wordt daarom ook geopperd om een markt rondom scholen/bedrijven te organiseren waar vraag en aanbod bij elkaar kan worden gebracht (wat hebben we elkaar te bieden?). De gemeente wil de natuur terug geven aan de mensen zelf. Als bewoners meer onderdeel zijn van de omgeving en verantwoordelijk zijn voor de natuur, zouden ze dan meer respect hebben voor de omgeving? Dit zou op den duur ook nog kostenbesparend kunnen zijn. Vanuit de organisaties wordt opgemerkt dat mensen bij dit soort initiatieven aanlopen tegen regels en bureaucratie. Er zouden minder regels en meer vertrouwen moeten zijn. Daarbij werken groenorganisaties vaak mee aan de doelstellingen van de gemeente, terwijl zij geen verlengstuk van de gemeente zijn en ruimte moeten hebben voor hun eigen inbreng. Projecten kunnen daarnaast soms ook goedkoper als de gemeente de organisaties de ruimte laat, omdat dan niet alles via de officiële weg hoeft te gaan. Wat betreft de veiligheid zijn organisaties vaak in het ongewisse over verantwoordelijkheden (bv. wat betreft BHV) en over wat wel en niet verzekerd is. Dit wordt een ‘schemerig gebied’ genoemd. Er wordt gevraagd of het niet mogelijk is hierover te communiceren met de gemeente. Hierbij wordt wel op de zorgplicht van de gemeente gewezen. De vrijwilligersverzekering kan een goede rol spelen. Advies 1: De organisaties zijn vooral op zoek zijn naar deskundigheidsbevordering. Kan er niet meegekeken worden waar de risico’s en het gevaar zit? Een kennisplatform kan een rol spelen, zodat er informatie aan vrijwilligers(organisaties) meegegeven kan worden over hoe te werk te gaan. Advies 2: Als belangrijkste advies wordt gegeven om een jaarlijkse bijeenkomst te organiseren (zoals een ‘Avond van de Groene Vingers’) om (vrijwillige) groenorganisaties elkaar te laten vinden en om kennis en informatie uit te wisselen, waarbij de gemeente ondersteunend kan zijn en tegelijkertijd ook de ruimte krijgt om de organisaties te leren kennen of de kennis erover te verrijken om een zo goed mogelijk beeld van ‘groen’ te krijgen/houden.
5
Tafelbezetting Eric Bouwens (voorzitter
Tafel Onderwijs
Tafel Zorg en Welzijn
Tafel Techniek
Tafel Sport en Recreatie
Tafel Kunst, Cultuur en Media
Tafel Groen en Natuur
Henk Peereboom Rachid el Hafi Dick de Graaf Charlotte Capello Anne-Marie Scholten
Lianne Bongers (not.) Anja van Baardewijk (voorzitter) Yvonne Blijdorp Hans van Deurzen Hanneke Schut Kiki Ehren Ria van Mil Rient Ploeger (not.) Esther Lamers (voorzitter) Nico de Boer Conrad Savay Alieke van Boekel Joany Dahlmans (not.) Ad Frik (voorzitter) Rachel Brouwer Elly Dupont Daniëlle Groeneveld Judith Peeters Heleen Tieze (not.) Heleen Vermeulen (voorzitter) Cilia Daemen Jan van der Ham Ellen Hoogveld Indira Willems Dieuwke Besselink (not.) Mark Verhijde (voorzitter)
Henk Krijger Anne Baard Ronald Aalders Corien Baars Judith Rikken (not.)
Voorzitter scholengroep Praktijkonderwijs Nijmegen en voorzitter BeVo (bestuurlijk overleg voortgezet onderwijs) Beleidsambtenaar onderwijs Raadslid D66 Vrijwilligerscoördinator bij Pluryn Projectmedewerker bij Kuseema Jongin Docent lichamelijke opvoeding en stagecoördinator Kandinsky College Malderburchtstraat Stagemakelaar bij VWC Nijmegen Manager, Swon het seniorennetwerk Beleidsambtenaar Raadslid VSP Adviseur Zorgbelang Gelderland Vrijwilliger bij Humanitas Vrijwilligerscoördinator Hospice Bethlehem (Kalorama) VWC Nijmegen Standvast wonen o.a. Dromen over Dukenburg Hobbycentra Nijmegen TCCN, Technisch Creatief Centrum Nijmegen VWC Nijmegen BV Voetbal Raadslid D’66 Beleidsambtenaar en Scouting Special Olympics Contactpersoon MaS en trainer bij GTV de Hazekamp VWC Nijmegen Muzieum Raadslid GroenLinks N1 NUNN ID-dance VWC Nijmegen Projectleider onderzoek 'Burgerinitiatieven en Aansprakelijkheid' in opdracht van Ministerie BZK Raadslid PvdA IVN Rijk van Nijmegen MEC de Broeikas Vrijwilligerscoördinator Natuurtuin de Goffert VWC Nijmegen
6
