Verslag Dutch Transformation Forum 2015
Jan Schoenmakers November 2015
Groei en duurzaamheid, inclusiviteit en veiligheid hebben alles met elkaar te maken. Om Nederland in Europa op deze terreinen sterker te maken moeten we integraal, bottom-up, positief en kleinschalig denken. winnen.
Gericht op wederzijds gunnen en gezamenlijk
Bedrijven, (semi)publieke organisaties, ngo’s en individuen zelf zijn de sleutel tot
groei, de overheid kan daarin faciliteren. november
Tijdens het Dutch Transformation Forum op 26
2015 bundelen zo’n negentig topbestuurders van publieke en private organisaties
denkkracht en energie om duurzaamheid, inclusiviteit en veiligheid met groei te verbinden.
2
Ve rsl ag D u tch Tran sform ati on Forum 2 0 1 5
Inspiratie, persoonlijk leiderschap en commitment
D
e terreuraanslagen in Parijs, de
de arbeidsproductiviteit. Om afgesproken
vluchtelingencrisis en de internationale
klimaatdoelen te halen is een drastische
klimaattop werpen een slagschaduw over
ommezwaai naar een duurzame economie
het Dutch Transformation Forum 2015.
nodig. De inclusiviteit staat in Nederland
Maar de motivatie om oplossingsrichtingen
onder druk, zowel in economische als
te vinden wordt er alleen maar groter
sociale zin. Laaggeschoolde banen,
door. Het thema van het vierde Dutch
maar in toenemende mate ook banen
Transformation Forum op 26 november is
in de middenklasse verdwijnen door
immers groei in relatie tot duurzaamheid,
globalisering en technologische
inclusiviteit en veiligheid. Negentig
ontwikkeling. Internationale instabiliteit,
topbestuurders van private en publieke
machtsvertoon, massale vluchtelingen-
organisaties kwamen in Slot Zeist bijeen
stromen en snel groeiende cyber-
voor het uitwisselen van meningen,
criminaliteit bedreigen de veiligheid.
inzichten en ideeën, die nieuwe energie geven om gezamenlijk te werken aan een
Input voor discussie
sterk Nederland in Europa.
Voordat de deelnemers aan DTF 2015 zich over deze uitdagingen buigen, presenteren
Uitdagingen
vier inleiders, ieder vanuit hun eigen
Het gaat om grote uitdagingen en
expertise en verantwoordelijkheid, hun
een hoge inzet. De economische
analyse als input voor de discussie. Na de
groei in de Eurozone is zwak en zal
opening door dagvoorzitter Frans Blom,
waarschijnlijk in de komende jaren zwak
Chairman van de Boston Consulting Group
blijven. Het Nederlandse aandeel in de
Nederland, houdt emeritus EU-voorzitter
wereldeconomie is de afgelopen 35 jaar
Herman Van Rompuy een keynote speech.
gehalveerd. De beroepsbevolking en de
Als Europeaan in al zijn vezels, spreekt Van
participatiegraad stijgen nauwelijks, net als
Rompuy zijn zorg uit over de euroscepsis
Inspi r at i e, per s o onli j k l ei der s chap e n c o m m i tm e n t
3
die zich als een olievlek over de Unie
wereld handelspolitiek is veranderd in
uitbreidt. Als er dan geen Europa van het
machtspolitiek. Daar moet vooral een open
Ideaal meer is, moeten we toch minstens
economie als Nederland aan wennen.
het Europa van de Noodzaak erkennen, is
Volgens Van Wijk kan Nederland naast de
zijn pleidooi.
sterke transport- en voedselsector een rol spelen als mainport voor het Internet of
Sylvia Borren, de directeur van
Things.
Greenpeace Nederland, noemt de huidige klimaatcrisis dé morele issue van deze
Break-out sessies
tijd. Zij betoogt dat duurzaamheid vooral
Na de speeches gaan de deelnemers met
gaat over gerechtigheid, over de eerlijke
elkaar in gesprek over de drie deelthema’s
verdeling van offers en kansen. Het
groei & duurzaamheid, groei & inclusiviteit
mechanisme van het klimaatbeleid voor
en groei & veiligheid. Moderators leggen
burgers en bedrijven moet zijn: verleiden
de deelnemers een aantal trade-offs en
met financiële prikkels, enige tijd geven
positieve verbanden voor om de discussie
voor aanpassing en vervolgens verplichten.
richting te geven. Bijvoorbeeld de volgende trade-off: innovaties als Airbnb en Uber
CNV-voorzitter Maurice Limmen
kunnen bijdragen aan economische
waarschuwt voor een snelle toename van
groei, maar veranderen de positie van
negatieve sentimenten in zijn achterban
werknemers, die bepaalde rechten
ten opzichte van migranten van binnen
verliezen. Dit is nadelig voor inclusiviteit.
en buiten Europa. Het gaat zowel om sociaal-economische als sociaal-culturele
Een voorbeeld van een positief verband
weerstanden.
tussen groei en duurzaamheid is meer investeringen in duurzame technologie:
Veiligheidsexpert Rob de Wijk, directeur
Grote stappen in verduurzaming kwamen
van het HCSS Centre of Strategic
in het verleden vooral van technologische
Studies, spreekt van een Perfect Storm,
doorbraken. Meer investeringen in
omdat immers alle denkbare mondiale
technologische innovatie kunnen niet
disrupties op machtspolitiek, militair en
alleen goed zijn voor duurzaamheid, maar
economisch terrein bij elkaar komen
ook voor groei (creëert meer banen en
en elkaar versterken. Westerse landen
positieve spin-offs naar innovatie in andere
moeten inzien dat in grote delen van de
sectoren).
4
Ve rsl ag D u tch Tran sform ati on Forum 2 0 1 5
Woorden die meermaals vallen in
Inzichten: groei en duurzaamheid
de verschillende break-out groepen:
•
De weg naar duurzame groei is een
holistisch denken, lokaal initiatief, positieve
zaak van lange adem; eigen, lokale
insteek, integrale aanpak. Er blijkt weinig
initiatieven werken beter dan nationale
vertrouwen in top-down opgelegde
plannen, persoonlijk leiderschap en
maatregelen, ook bij de aanwezige
kleine (schaalbare) initiatieven spelen
overheidsvertegenwoordigers. Er is
een cruciale rol.
daarentegen veel vertrouwen in lokale,
•
Duurzaamheidsbeleid is niet
kleinschalige initiatieven, ook onder
uitsluitend een zaak van overheden
de aanwezige bestuurders van grote
en grote instituties, integendeel.
ondernemingen.
Naast institutionele beleggers als pensioenfondsen kiezen ook
Plenaire bespreking
particuliere beleggers steeds vaker
Bij de plenaire bespreking van de inzichten
voor duurzame groei. Steenkool raakt
van de deelsessies, die door de reporters
bijvoorbeeld snel uit de gratie.
worden gedeeld, komen al gauw de
•
Er is twijfel of de apocalyptische
sterke verbanden tussen de thema’s
retoriek van de milieubeweging helpt.
aan het licht. Duurzaamheid en groei zijn
In India willen de mensen toch gewoon
onlosmakelijk met elkaar verbonden. Het
een ijskast en een airco. Beter is een
bevorderen van inclusiviteit is essentieel
positieve benadering, door slimme
voor een optimale participatie van het
oplossingen te bedenken die lokaal
aanwezige talent. En veiligheid is naast
gebruikt kunnen worden en die
een absolute levensvoorwaarde ook een
aansluiten bij de behoeften van de
asset om Nederland te promoten als een
bevolking. Digitalisering is daarin een
safe place to do business. De publieke en
belangrijk element.
de private sector hebben daarin dezelfde
•
Steeds meer ondernemingen
belangen en moeten dus nauw met elkaar
wachten niet op de dwang van
samenwerken om deze doelen te bereiken.
wetgeving of belastingmaatregelen. Zij
Als de nog bestaande verkokering en het
beseffen dat investeren in duurzame
silo-denken worden aangepakt, kunnen de
productieprocessen meestal ook de
gezamenlijke prestaties van Nederland veel
efficiency vergroot en kosten verlaagt.
groter worden dan de som der delen.
Inspi r at i e, per s o onli j k l ei der s chap e n c o m m i tm e n t
5
Daarom creëren zij hun eigen
Bedrijven kunnen – uit welbegrepen
wettelijke normen uit gaat. Vaak
eigenbelang - meer doen om diversiteit
dragen zij dit beleid bewust uit naar
binnen hun organisatie te vergroten. We leven in parallelle werelden, segregatie in Nederland is groter dan
Hoe belangrijk lokale, bottom-up
velen denken. Het doorbreken daarvan
actie ook is, daarmee lossen we niet
is aan burgers zelf, bijvoorbeeld in
alle problemen op. Beprijzen van
sportverenigingen en sociale (buurt)
externe effecten moet collectief, zelfs
projecten. De overheid kan bijdragen
internationaal, worden aangepakt. Zo
in onderwijs-, arbeidsmarkt-,
ontstaat het noodzakelijke level playing
volkshuisvesting- en pensioenbeleid. •
Het tempo van sociale, economische
eerlijke concurrentieverhoudingen.
en technologische verandering neemt
De overheid kan door launching
toe, waardoor mensen met lagere
customer te zijn een belangrijke rol
intelligentie of een andere achterstand
spelen als katalysator. Daarnaast is
niet meekomen. Producenten van
belangrijk voor investeringsbereidheid
digitale apparatuur en apps kunnen
en gedragsverandering dat het
daar rekening mee houden en hierin
overheidsbeleid op langere termijn
een markt vinden.
consistent en betrouwbaar is. •
•
de arbeids- en kapitaalmarkt.
field voor de slimste oplossingen in •
Diverse teams presteren beter.
duurzaamheidsagenda die boven
buiten, naar klanten, consumenten en •
•
•
Aan het uitstekende concept Een
Nederland kan het voorzitterschap
Leven Lang Leren is veel lippendienst
van de EU in de eerste helft van 2016
bewezen maar er is nog te weinig
gebruiken om een langetermijnvisie op
bereikt. Volwassenen volgen vooral
duurzame groei te presenteren.
trainingen die gericht zijn op de huidige functie en werkzaamheden. Parttime
Inzichten: groei en inclusiviteit
studie wordt nu met vouchers,
•
Groei kan niet zonder inclusiviteit; de
maatwerk en deelcertificaten nieuw
participatie van vrouwen, allochtonen
leven ingeblazen.
en migranten, onder wie veel jonge
6
•
Veel jonge mensen nemen zelf initiatief
mensen, leidt tot benutting van talent
om cursussen te volgen. Die moeten
dat we niet mogen verspillen.
wel beter beschikbaar komen.
Ve rsl ag D u tch Tran sform ati on Forum 2 0 1 5
•
•
Bedrijven kunnen zich in hun
•
Overheidsdiensten die werken aan
aannamebeleid tot doel stellen qua
veiligheid, zowel fysiek als cyber,
leeftijd, geslacht en sociale herkomst
zijn verkokerd, vooral internationaal.
een betere afspiegeling te zijn van de
Nederland, dat goed is in
beroepsbevolking.
samenwerken en verbinden, kan voor
Migranten zijn gedwongen
betere coördinatie van maatregelen en
maandenlang niets te doen. De
beleid zorgen.
inburgering én sociale acceptatie kunnen worden bevorderd door
Afsluiting
migranten eerder te laten werken.
Tijdens het afsluitende diner geeft Klaas Knot, president van De Nederlandsche
Inzichten: groei en veiligheid
Bank, zijn visie op het thema “Naar
•
Meer geld aan defensie uitgeven voor
een houdbare economische groei in de
de versterking van veiligheidstaken is
Europese Unie”. Knot gaat onder meer in
gewenst, maar het uitgavenpatroon
op de instrumenten die ter beschikking
is te veel reactief en daardoor grillig.
staan om duurzame groei te bevorderen:
Er zijn duidelijke prioriteiten nodig die
waar monetair beleid de conjunctuur kan
voor langere tijd het beleid en het
aanjagen zijn structurele maatregelen
budget vastleggen.
benodigd om op een hoger groeipad
Veiligheid is een belangrijke asset.
te geraken. Het monetaire (rente)beleid
Nederland kan zich, dankzij een
biedt geen structurele oplossingen en
goede, overzichtelijke infrastructuur
koopt alleen tijd. Een noodzakelijke
en goed functionerende instituties,
structurele maatregel is het werken aan
ontwikkelen tot een safe place to
meer convergentie van de kwaliteit van de
do business en zich daarmee als
instituties en het concurrerend vermogen in
vestigingsplaats promoten.
de EU. Dat kan wel 5 tot 7 procent extra
Er is een Marshallplan nodig voor
groei opleveren, stelt Knot. Daarnaast
landen die vluchtelingen opvangen om
is een betere balans nodig tussen
vluchtelingenstromen naar Europa te
beleidscoördinatie en risicodeling, vooral
voorkomen. Gelden moeten worden
via de (kapitaal)markt.
•
•
gebruikt om veiligheid en politieke en sociale stabiliteit in die landen te vergroten.
Inspi r at i e, per s o onli j k l ei der s chap e n c o m m i tm e n t
7
Het Dutch Transformation Forum 2015 werd afgesloten door Hans van der Noordaa, CEO van Delta Lloyd, die namens de partners – The Boston Consulting Group, Delta Lloyd, IBM, ING Bank, KPMG, Spencer Stuart en Stibbe – de deelnemers op een originele en inhoudelijke wijze bedankt voor hun bijdrage aan de discussies.
8
Ve rsl ag D u tch Tran sform ati on Forum 2 0 1 5
Plenaire terugkoppeling
Belangrijke trade-off / win-win
Duurzaamheid
Inclusiviteit
Veiligheid
Groene economie
Samen groeien
Meer geld defensie
• •
Lange termijn R&D Groei gaat gepaard met meer CO2
• • •
Oplossingsrichtingen en rollen
• • • •
•
Schuifje naar NL of EU?
• •
Overheid is launchingcustomer Visie uit politiek Milieu beprijzen Lange termijn doelen door overheid: milieu-agenda door premier Kolencentrales sluiten
• •
Meer lokale overheid Meer EU, want schaalprobleem
•
• • • • •
Groei kan niet zonder inclusiviteit Negatief: we leven in parallelle werelden Diverse teams presteren beter
•
Directe interacties €5mld lagere lasten op lage inkomens Pensioenen hervormen Leven Lang Leren Beter parttime HO Bedrijven meer investeren in scholing Migranten laten werken
•
Bedreigende kracht Europa niet onderschatten
•
•
• •
•
Inspi r at i e, per s o onli j k l ei der s chap e n c o m m i tm e n t
Te reactief, duidelijke keuzes nodig (wegvallen pax Americana) Veiligheid is middel om te concurreren
Sterke sturende rol regering IT inzetten, ook exporteren Marshall plan naar landen die vluchtelingen opvangen
Zelfredzaam, maar toch samen met anderen Voorzitterschap EU biedt kansen ten aanzien van vluchtelingen
9
Dit verslag wordt u aangeboden namens de partners van het Dutch Transformation Forum:
The Boston Consulting Group Delta Lloyd IBM ING Bank KPMG Spencer Stuart Stibbe
Auteur Jan Schoenmakers
Over Dutch Transformation Forum Tijdens Dutch Transformation Forum buigen de deelnemers, werkzaam in het bedrijfsleven en in de publieke sector, zich over de vraag hoe Nederland zich het beste kan positioneren in een wereld die een veelomvattende transformatie doormaakt en welk leiderschap daarbij hoort. Alle deelnemers zullen in een besloten en vertrouwelijke setting een inhoudelijke bijdrage leveren aan de verschillende themadiscussies.
Het Dutch Transformation Forum heeft als doel om een toekomstgerichte dialoog te faciliteren en bruggen te slaan tussen de verschillende stakeholders (topbeslissers uit het bedrijfsleven, bij de overheid, kennisinstellingen en ngo’s). Tijdens het Dutch Transformation Forum wordt de gezamenlijke denkkracht van de deelnemers benut door een platform te bieden dat gericht is op het delen van kennis.
Inspi r at i e, per s o onli j k l ei der s chap e n c o m m i tm e n t
13
Organisatie:
Rietwijkerstraat 36 1059 XA Amsterdam
[email protected] www.mvro-management.nl +31 (0)20 614 29 81
14
Ve rsl ag D u tch Tran sform ati on Forum 2 0 1 5
