NOVEMBER 2012 JAARGANG 13 NR 53 Verschijnt in februari, mei, september en november
Colofon werkten mee aan dit nummer: Hendrik Geurts Chris Goyens Jef Leroy Philip Scheepers Stef Vananderoye Mathieu Vangelabbeek
verdelers van Kriskras Kiewit: Johan Deroy Louis Eerdekens Wil Gerrits Gerard Groenen Herman Jacobs Valère Knaepen Sonja Lemmens Guido Meuwis Gust Nuyts Truus Smeyers Julia Theunis Rik Tholen Maurice Vandersmissen Anita Vanderspikken Mathieu Vangelabbeek Guido Vanmaele Odette Verheyen Rina Verbakel Luc Vertessen Marie-Louise Weenink
Artikels en kalendergegevens voor het volgende nummer dat in februari zal verschijnen, binnenbrengen of mailen voor 15 januari 2013. Extra nummers zijn gratis te verkrijgen in de krantenwinkel Van den Born in de Vijversstraat. e-mail:
[email protected]
website: www.kriskraskiewit.be
V.U. Chris Goyens, Zavelvennestraat 63 - 3500 Hasselt
De kerstdagen komen dichterbij: de periode waarin families samen komen en een leuke tijd beleven. Maar dat is niet voor iedereen zo. Het bewijs is de vraag van enkele Kiewitenaren om een artikeltje te plaatsen over en voor PHQVHQGLHHHQ¿QDQFLHHOVWHXQWMHLQ de rug best kunnen gebruiken. Het kerstnummer leent zich hiertoe, vinden wij. De inzenders hopen op een beetje respons tijdens de Kerstmarkt op vrijdag 14 december of op het rekeningnummer. Wie Belgium‘s Got ‘s talent volgde op TV heeft wellicht Joost Stockx alias Jee Kast aan het werk gezien. En dit meer dan één keer, want hij KDDOGHGH¿QDOH-RRVWLVSRHWU\VODP mer. Een slamdichter, poetry slammer of podiumdichter is iemand die zijn poëzie bij voorkeur door voordracht aan het publiek presenteert. Joost heeft dat prachtig gedaan. Net als in 2003 gingen we voor Kriskras met hem praten over zijn werk.
)RUG *HQN VOXLW HLQG GH¿QLWLHI zijn deuren. Dit jaar is het ook net 10 jaar geleden dat Philips Hasselt GH GHXU GH¿QLWLHI GLFKW GHHG 9HOHQ hier herinneren zich waarschijnlijk het akelige gevoel dat ze hadden bij het horen van de sluiting, het gevoel dat de werknemers in Genk nu kennen. We spraken met oud-werknemers over hun beroepsleven bij Philips: een boeiend verslag hiervan in dit nummer van Kriskras. Het nieuwe dak op zaal Heiwind en op de kapel is klaar. De kleuters van de Beverzak gaven de pannen een persoonlijk tintje, waarover een fotoverslag. Vanaf twee december kan de mis weer doorgaan in de vernieuwde kapel. We publiceren nogmaals een foto met de ooievaars die in september in Kiewit neerstreken. De foto werd op onze vraag ingestuurd door Alex Bogaerts. Bij deze wenst onze redactie jullie van harte prettige kerstdagen, een gezellig eindejaar en voor het nieuwe: een goede gezondheid. Als de gezondheid goed is gaat de rest vanzelf. Chris Goyens 3.
VACH ENTHOUSIASTE GROEP LOPERS STELT ZICH VOOR AAN DE KIEWITENAREN.
vlak voor de start van Dwars door Hasselt 2012
4.
Sinds 1986, het jaar van de oprichting van VACH, maakt de Vrije AtletiekClub Hasselt gebruik van de Kiewitse atletiekpiste en aanpalende bossen van de Kinderboerderij en Bokrijk. Vandaag kom je de lopers meestal op maandag en donderdag tegen, soms ook op andere dagen. De Kiewitse Wijksportraad richtte de VACH op als atletiekclub. Roland en Ivan Gijbels, Gerard Groenen, Peter Stienaers, Renilde Vekemans en enkele anderen zochten een atletiektrainer en vonden Nolly Marechal.
Al vlug sloten een 10-tal sportievelingen zich aan. Zij beoefenden alle atletiekdisciplines: zowel werp- als springdisciplines en alle loopafstanden waaronder de halve marathon. Doorheen de jaren ging de aandacht meer naar het lopen van afstanden langer dan 10 km. De gediplomeerde trainers besteden tijdens de trainingen aandacht aan opwarming, interval-, kracht- en weerstandsoefeningen, cool down en stretching.
De focus ligt op samen sporten. Bij sporten hoort ook zich meten met elkaar of anderen. Om het “vrije” karakter van de club te duiden heeft de VACH een eigen clubkampioenschap met daarin enkele speciale wedstrijden: )LQVHDÀRVVLQJ: denk aan een estafetteloop maar op een Finse piste. De Galloway-cross: een achttal km in de vorm van een tijdloop doorheen het leefgebied van de Galloways. PDIYDOOLQJ: 500 meter lopen en de laatste van de groep valt telkens af. Eens iets anders, voor iedereen die er zin in heeft. Een drietal keer per jaar organiseren eigen leden een marathonreis. Een lid neemt dan het voortouw om een marathon in een leuke Europese stad uit te kiezen, de rest van de citytrip krijgt dan snel vorm.
Barcelona, Parijs, Nice, Firenze, Praag, Berlijn: ze kregen allemaal het bezoek van de VACH-ers. Een onvergetelijke reis was die naar de “Marathon du Médoc”. We liepen in de wijnstreek rond Bordeaux. De marathon werd gelopen in een carnavaleske sfeer, deelnemers verkleedden zich en liepen van wijnhuis naar wijnkasteel met her en der aangepaste bevoorrading. De VACH vulde twee hele bussen en verkleedde zich als…koeien. We beoefenden ook andere sportieve activiteiten waaronder zwemmen in Hengelhoef, zaalvoetballen en spinning. Enkele jaren geleden verplaatste de VACH zich met een dertigtal personen naar Bomal, bij Durbuy en dit afwisVHOHQGPHWGH¿HWVDOORSHQGRILQGH volgwagen.
5.
Vorig jaar vierde VACH haar 25ste verjaardag. Mathieu Delille, Robert Feytons en enkele bereidwilligen slaagden erin om voor dit jubileum de Groenmarathon te organiseren. Het werd een unieke groepsloop, zonder WLMGVPHWLQJ YLD KHW ¿HWVURXWHQHWZHUN doorheen het zalig groene MiddenLimburg. De VACH is een levendige club die zich niet alleen graag inspant maar ook ontspant. Geregeld zorgen feestjes of andere clubactiviteiten voor de nodige ambiance. Doorheen de jaren is de club een vriendengroep geworden. Huwelijken en geboortes worden gevierd en bij leed vinden VACH-ers bij elkaar steun of een luisterend oor.
Ondertussen telt de VACH 60 leden. Heel divers: mannen en vrouwen, van 25 tot 70, snel en minder snel. Zelfs niet alle leden lopen. Bewijs van het gezellige karakter is dat er zich al een 10-tal “Vrienden van de VACH” aansloten. Dat zijn ex-leden die niet meer (kunnen) trainen en partners of kennissen van. Zij volgen de VACH van nabij, komen supporteren en doen mee met de activiteiten. Interesse? Nieuwe leden zijn welkom als ze 10 km kunnen lopen. Hiervoor neem je best contact via de website: www.vach.info.
,QJPDU%HUQDHUV
foto uit de oude doos
6.
Staand van links naar rechts: Ludo Remers - Nicole Oyen -?????- Julien BrouxKris Verboven(?) - Gerard Groenen - Marc Nolens - Ivan Gijbels - Peter Stienaers. Gehurkt van links naar rechts: Nolly Marechal - Renilde Vekemans Magda Schroyen - Omar Vanheusden.
95,-(%$6,66&+22/´'(.,(9,7µ 25*$1,6((57'(-$$5/,-.6(
•)OXR&KULVWPDV3DUW\YRRUNLQGHUHQ • .HUVWGRUS • 'UDQNHQVQDFNV • *HVFKHQNDUWLNHOHQ 6WDQGKRXGHUV²*5$7,667$$13/$$76 5HVHUYHHUXZVWDQG *XLGR$OEHUJV 98 :LOIULHGRSµW5RRGW
NIEUWE VERWARMING SPORTHAL VAN KIEWIT
Het was al jaren een feit dat in de winter de temperatuur in de sporthal van Kiewit te wensen over liet. Op momenten dat het vroor kwam de temperatuur nauwelijks aan 15°C. De stad Hasselt heeft daar iets aan gedaan: ze heeft er voor gezorgd dat de sporters in de sporthal van Kiewit niet meer in de kou hoeven te trainen of te spelen tijdens de wintermaanden. De warmteblazers van het oude systeem die de warme lucht niet tot beneden kregen, werden vervangen
IN
DE
Aan één wand hangen nu twee gigantische gasgestookte verhitters die ondersteund worden door kleine krachtige blazers aan beide zijden van de zaal, die de warmte nu verdelen over de ganse ruimte waardoor het aangenaam warm wordt. Het nieuwe systeem heeft een veel groter vermogen dan het oude. Er zijn plannen om eventueel in 2013 de sporthal -wanden en/of dak- te voorzien van een “ schil “ = isolatie. Men is momenteel bezig met de berekeningen hiervoor. Van zodra we hierover nieuws hebben laten we jullie dat weten. Philip Scheepers
door een nieuw, aangepast en geavanceerd systeem.
9.
MARIJKE VAN REUSEL ZET HAAR WERK IN ECUADOR EN HONDURAS VERDER!
10.
Misschien herinneren jullie je nog het artikel dat verscheen in november 2008 over mijn ervaringen als vrijwilligster in Ecuador en Honduras. De tijd vliegt snel, een nieuwe reis zit er voorlopig niet in, maar ondertussen ERHUHQEH]LJPHWKHWSRWWHQYDQNRI¿HSODQWMHV heb ik niet stilgezeten! Ook van hieruit kon ik me inzetten Er worden opleidingen aangeboden voor de noden ginder, temeer omdat LYP GH SURGXFWLH YDQ NRI¿H VDPHQ ik in 2008 ondervonden heb dat onze met alternatieve kweek van oa. banansteun het verschil kan maken tussen en, Spaanse peper, inlandse vruchtenonderontwikkeling en ontwikkeling, bomen en/of struiken en medicinale tussen ondervoeding en gevarieerde kruiden. voeding, tussen uitgebuit worden of De productie blijft in eigen beheer met als voordeel dat mensen meer verantzelf het heft in handen nemen. In februari 2011 sprong het licht op woordelijkheid krijgen en zo ook digroen voor de goedkeuring van een rect resultaat in de opbrengst en winst subsidie van 9.000 Euro vanwege de kunnen zien. Voorheen werkte men Provincie Limburg voor een nieuw met tussenpersonen die met alle winsten gingen lopen; de boeren werden NRI¿HSURMHFWLQ(O4XLQGH zo echt uitgebuit. Dit project biedt heel wat mogelijk- 'LW SURMHFW ]DO OHWWHUOLMN HQ ¿JXXUOLMN heden aan de inheemse plattelands- zijn vruchten afwerpen en heerlijke bevolking: zowel volwassenen als DURPDWLVFKH $UDELJD NRI¿H SURGX kinderen leren hoe een ecologische ceren. Ecassef zorgt er niet alleen voor plantage werkt met de hulp van het dat de producent een eerlijke prijs krijgt, ministerie van leefmilieu, die de tech- maar ook dat een deel van de winst van nische begeleiding van deze ecolo- de groepsverkoop terugkeert naar de gische systemen op zich neemt vol- associatie. Men streeft er naar om niet gens het principe: al doende leert men. DOOHHQUXZHNRI¿HERQHQWHYHUNRSHQ
DDQ JURWH RSNRSHUV GLH GH NRI¿H RI wel exporteren ofwel verwerken voor de nationale markt, maar ook om deze KRRJNZDOLWDWLHYHNRI¿HERQHQWHUSODDW se te roosteren, zodat elke bezoeker er kan genieten van een heerlijke kop kof¿HHQHUQDWXXUOLMNRRNJHURRVWHUGHNRI ¿HDOGDQQLHWJHPDOHQNDQNRSHQ
In Kiewit werd er al bekendheid gegeven aan dit project op het jaarlijkse AMUSE op Domein Kiewit. Naast het geven van informatie verkochten we er bananen- en aardbeienshakes. Jammer genoeg regende die dag letterlijk uit en was onze winst praktisch nihil. SWOSS, de Organisatie van de stad Hasselt voor ontwikkelingssaAl deze systemen zorgen ervoor dat de menwerking, beloofde ons echter wat NRI¿HERHUGHHHUVWHMDUHQNDQRYHUOHYHQ extra steun omwille van deze pechdag, en dat er differentiatie is, zodat de gron- waarvoor dank! den niet uitgeput geraken. Ter informa- Hopelijk komt er in de toekomst een WLH KHWRI¿FLsOHPLQLPXPLQNRPHQEH mogelijkheid om nog eens naar Ecuadraagt momenteel 264$ per maand. Het dor te reizen, dat prachtige land met werkelijke inkomen van de landbouwer oceaan, Andesgebergte, regenwoud in het doelgebied ligt merkelijk lager, en zijn zeer arme maar levenslustige zo ongeveer 160$ per maand. bevolking. Voel je je aangesproken om daadwerkelijk een steentje bij te dragen? -met ¿VFDDODWWHVW = storting vanaf 40 Euro, dan gebruik je: rekeningnr. 435-8034101-59 DMOS-COMIDE Leopold II laan 195 te 1080 Brussel, mededeling: “B646 Progreso para Imbabura y Manabi - Ecuador - attest aub”. of ]RQGHU¿VFDDODWWHVW minder dan 40 Euro: KBC rekening van E.C.A.S.S.E.F. 469-5400501-71 met vermelding van µNRI¿HSURMHFW(O4XLQGH ALVAST VAN HARTE DANK! NRI¿HSODQWPHWERQHQ
Marijke Van Reusel 11.
ZUSTER LUCIE GEYS IN SANGA MAMBA Lucie Geys, 75 jaar, een zuster van ‘pakaan’, een zuster die we niet in de steek kunnen laten.
werd gebruikt om dakgoten te leggen zodat er meer water in de citern komt.
Gebrek aan water is een groot probleem. Daarom staat de ZHUNJURHS 6DQJD In Sanga Mamba kennen ze vier Mamba weer op de Kerstmarkt in maanden van droogte. Groenten in Kiewit op 14 december met Congo- de tuin groeien dan enkel wanneer ze gesproeid worden met water. lese kunst en leuke dingen van hier. In een beeldreportage over Sanga Omdat de 50 m diepe waterput droog Mamba kan je met het werk van Lu- kwam te staan werd er vorig jaar een cie Geys kennis maken tijdens de nieuwe van 100 m diep gegraven. De kerstanimatie in de kerststal van de bedoeling was de oude waterpomp in de nieuwe put te plaatsen, maar bij Luchtvaartstraat op vrijdag 21-12. Koko Lucie noemt men haar, hetgeen de overplaatsing brak er een kabel, wil zeggen ‘moedertje die voor ons waardoor de pomp stuk was. Gevolg: zorgt’. Zij kan pas echt goed zorgen HU PRHVW ¿QDQFLsOH VWHXQ JH]RFKW als wij haar blijven helpen. Vandaar worden, m.a.w. naar verschillende organisaties, instellingen, projecten deze oproep. geschreven worden, hopen, wachten Toen we Lucie verleden jaar de goed- en in afwachting van de nieuwe pomp gevulde geldenveloppe overhandigde aan de leerlingen vragen om elke dag zei ze: Dank de mensen van Kiewit vijf liter water mee te brengen om maar eens extra! Een deel van het geld in de citern te gieten, nodig voor het sanitair.
zuster Lucie Geys boren naar water 12.
De door haar opgerichte school doet het goed. Op zeker moment stelde men vast dat grotere kinderen, zelfs 10-12 jarigen die later bijkwamen, het zeer moeilijk hadden om de diverse lessen te volgen. De grote struikelblok was dat ze niet of onvoldoende konden lezen en schrijven. Daarom is men met een buitenschoolse alfabetiseringsopleiding gestart. Dat kost allemaal veel geld. Daarom ook onze oproep.
Wie nog meer wil weten over het werk van zuster Lucie mag contact nemen met Thuisfront Sanga Mamba Inlichtingen 011/21 06 70 e-mail :
[email protected] Rekening SANGA MAMBA IBAN: BE17 7512 0512 4021 Lieve Gielen
SINT-VINCENTIUS KIEWIT HELPT KIEWITENAREN IN NOOD. Ogenschijnlijk is er in Kiewit geen armoede meer, maar de echte armen maken zich niet bekend en leven in de stilte. Wij proberen hen te vinden en na discreet inzicht te hebben gekregen in hun situatie proberen we hen te helpen met: 5HQWHOR]H OHQLQJHQ DFKWHUVWDOOLJH facturen, dokter of apotheekkosten DOOHHQRSYRRUVFKULIW ¿VFDOHHQMXUL GLVFKHUDDGEHPLGGHOLQJELMGHGHXU waarder, betalen van ziekenhuisreNHQLQJHQJRHGHHQJRHGNRSHNOHGLQJ LQRQV&HQWUXP2]DQDPJHOHJHQLQ7HU Donk achter de kerk, schoolonkosten voor de kinderen. Dank zij de morele en daadwerkelijke steun van de gulle gevers, vinden wij de moed en de energie om telkens
weer opnieuw op te komen voor hen, die in de marge van onze samenleving moeten leven en door de mazen van het sociale net vallen. Deze groep wordt elk jaar nog groter. Misschien wil je ook helpen door kleding die je niet meer draagt binnen te brengen bij Centrum Ozanam – open op maandag en woensdag van 9.00 u – 12.00 u en woensdagnamiddag van 14.00 u – 16.00 u. 9RRUHHQ¿QDQFLsOHELMGUDJHYDQPLQ VWHQVHXURNULMJMHHHQ¿VFDDODWWHVW Rekeningnummer is
BE89 8334 5413 6785 Sint Vincentius Kiewit Europalaan 34 3500 Hasselt 13.
FEBR
JANUARI
DECEMBER
NOVEMBER
Datum
wo 21-11 woe 21-11 do 22-11 do 22-11 za 24-11 za24, zo25-11 di 27-11 wo 28-11 wo 5-12 do 06, 20-12 do 6-12 zo 9-12 di 11-12 wo 12-12 YU di 18-12 di 18-12 woe 19-12 do 20-12 zo 23-12 za 05-01 di 5-01 zo 06-01 do 10,24-01 za 19-01 YU di 29-01 do 07,21-02 zo 10-02 di 12-02 zo 17-02 za 23-02
Activiteit
Vereniging
vertelavond bloemschikken het jaar rond hobbynamiddag bowling Xbok party mosselslag kaartavond
KWB Femma Femma KWB Chirojon RC.Had KWB de natuurlijke EHBO Kruidenworkshop Femma daguitstap naar de kaasboerin in Postel-Mol OKRA hobbynamiddag Femma bowling KWB Kerst… natuurlijk Domein kerstfeest Femma kerstfeest OKRA NHUVWPDUNWÀXRIXLI 'H.LHY kerstfeest Ziekenz kokles KWB bloemschikken het jaar rond Femma kerstfeest KWB kersthappening op de Hei feestcom winterwandeling met Nieuwjaarsreceptie KWB kookles KWB nieuwjaarsreceptie vzw Hei hobbynamiddag Femma kerstboomverbranding KET +DGHV4XL] 5&+DG kaartavond KWB hobbynamiddag Femma Valentijsontbijt KWB kookles KWB Oudernamiddag Chiro J+ 30+-fuif Chiro J+
ongens des
Plaats
Startuur
De Binder De Binder De Binder Champion De Binder Putvennestraat De Binder De Binder Kiewit kerk De Binder Champion
n Kiewit
De Binder De Binder YLW '%6FKRRO zorg De Binder De Binder De Binder De Binder mité Hei Schuttersplein De Binder De Binder eiwind Heiwind De Binder Putvennestraat GHV 3XWYHQQHVWUDDW De Binder De Binder De Binder De Binder +M De Binder +Ket De Binder
19.30 u 9.00 u. 13.00 u. 20.00 u. 21.00 u. 20.00 u. 10.00 u. 13.00 u. 20.00 u. 14.00 u. 19.00 u. 12.00 u. X 14.30 u. 18.30 u. 9.00 u. 18.30 u. 17.00 u. 18.30 u. 18.30 u. 11.00 u. 13.00 u. 18.18 u. 20.00 u. 13.00 u. 9.30 u. 18.30 u. 15.00 u. 21.00 u.
Info
G.Bas 011.72.06.91 Ph.Hoeben 011.21.22.01 H.Hermans 011.23.42.23 E.Grosemans 011.22.58.28 Tim Luyckx 0494.31.07.40 www.rchades.be G.Bas 011.72.06.91 C.Schoofs 011.21.22.33 F.Motmans 011.21.05.50 H.Hermans 011.23.42.23 E.Grosemans 011.22.58.28 011.21.08.49 V.Verheijden 011.21.16.88 F.Motmans 011.21.05.50 'H.LHYLW A.Delsaer 011.72.06.91 P.Schoofs 011.21.22.33 Ph.Hoeben 011.21.22.01 P.Schoofs 011.21.22.33 D. Vanherk 0478.78.82.55 P.Motmans 011.21.29.34 P.Schoofs 011.21.22.33 J.Leroy 011.82.38.72 H.Hermans 011.23.42.23 G.Albergs 011.24.12.81 LQIR#UFKDGHVEH G.Bas 011.72.06.91 H.Hermans 011.23.42.23 P.Schoofs 011.21.22.33 P.Schoofs 011.21.22.33 T. Luyckx+L.Castermans T.Luyckx 0494.31.07.40
15.
TIEN JAAR GELEDEN SLOOT FABRIEK PHILIPS
Philipssite in de jaren ‘70
omstreken, onder de naam Research Campus Hasselt.
Philips, ook een Kiewits verhaal. Tien jaar geleden sloot Philips Hasselt. Hiermee verdween voor veel Kiewitenaren hun (mogelijke) job. Na de start in 1955 steeg het aantal werknemers al snel van 500 tot 5.000 op het hoogtepunt in 1970; de compact cassette en recorder, een Hasseltse uitvinding, stammen uit die tijd! Door de oliecrisis en de concurrentie met de lage loonlanden daalde het aantal onder de 3.000. De productie van de cd-speler bracht dan weer werk voor meer dan 4.000 collega’s. Saneringen ten spijt konden de 1.450 overgebleven werknemers in 2002 tenslotte niets anders doen dan de sluiting aanvaarden. Wat er achterbleef was een fabriekssite met leegstaande gebouwen en veel herinneringen. Nu is het terrein weer een werkplek voor veel werknemers uit Hasselt en
Maar de herinneringen zijn gebleven. In elke straat van Kiewit woonden wel meerdere gezinnen die leefden van het loon op Philips. Iedereen kent wel iemand die via de Philipswinkel van de werknemers goedkoop Hasseltse Philipsproducten kon kopen. Op deze audiocassettes, cd-spelers mocht al eens een kras staan, dat hoorde je toch niet. Op 10 oktober zaten we samen met enkele Kiewitse ex-Philipswerknemers. Dit is hun verhaal. Op de bureau. Lea Quintiens woonde destijds in de Schrijnbroekstraat en begon in 1967 te werken op de dienst loonadministratie. Het was een tijd waarin “vrouwen op het werk” alleen maar één ding kon betekenen: daar kwam prul van en KHW]RXKXZHOLMNHQLQJHYDDUEUHQJHQ. Aanvankelijk mochten gehuwde vrouwen niet blijven werken, later kwam daar gelukkig verandering in. Lea was toen ongehuwd en heeft in de eerste jaren lange werk(over)uren gecombineerd met avondschool. Typen moest ze in begin niet kunnen, wel werken met de grote rekenmachines
om de lonen te berekenen. Vandaag kent Lea nog heel veel ex-werknemers met hun werknemersnummer. Bijna als een kassierster die al de codes van de winkelproducten kent. Philite Bij Philips werkten de meeste mensen in de productie. In de montage, eerst aan de band, later in kleine groepjes, werkten vooral vrouwen. Veel mannen werkten in de Philite-afdeling. Clement Vandael woonde toen in de Hasseltse Beverzakstraat en vroeg na zijn legerdienst aan zijn oude werkgever Keramo een loon dat vergelijkbaar was met wat hij bij Philips kon verdienen. Die zagen dat niet zitten, dus begon Clement op 2 januari 1970 te werken op Philite, voor 72 frank per uur i.p.v. de 48 frank die hij bij Keramo verdiende. De ondergrondse mijnwerker verdiende in die tijd 53,99 frank per uur! Philite is een samentrekking van Philips en bakelite (Engels voor bakeliet). Daar maakten ze stukwerk en onderdelen voor apparaten die in Hasselt en elders werden gemonteerd. Clement werkte tot 2002 op de Philipssite, met een korte onderbreking bij de Spoorwegen. Hij werkte ook De Belg Leo Baekeland vond in 1907 het bakeliet uit in New York. Philips Nederland vroeg in 1930 een octrooi aan voor hun Philite, kwestie van geen rechten te moeten betalen op Bakeliet.
op de metaalafdeling en bij … de snellopers. Snellopers. Bij de afdeling snellopers werden de mannetjes en vrouwtjes voor batterijen gemaakt. Een matrijs stampte een groot aantal vormpjes op zeer korte tijd, vandaar “snellopers”. Een Japans bedrijf in Tessenderlo monteerde in drie posten continu batterijen. Per post maakte een afdeling 20.000 tot 25.000 + en -. En dat in drie posten en meerdere afdelingen. Een massa batterijen zijn er toen geproduceerd. De hoofdactiviteit van Philips was in de loop der jaren de productie van onderdelen. De afdeling audiocassette en recorder was de enige afdeling waar alles van begin tot einde werd gemaakt. Verkeersdrukte aan Philips. Op het hoogtepunt in de jaren ’70 brachten een massa bussen de mensen van en naar Philips, vanuit alle hoeken van Limburg en de Kempen. Toen hadden de mensen ook niet alOHPDDO HHQ DXWR 'H HQLJH ³¿OHV´ RS de Kempische Steenweg waren aan het begin en einde van de drie posten. 17.
Het was altijd indrukwekkend om al die bussen te zien gaan en komen. Gelukkig dat de spoorwegbrug er al lag. Staking. Clement was pas een week aan ‘t werk en er werd al gestaakt voor een paar frank opslag. Het grote aantal werknemers en de stijgende vraag op de consumptiemarkt zorgde ervoor dat de directie snel toegaf en deze stakingen daardoor van korte duur waren.
lips is de “truck” van de interims begonnen. Mensen konden alleen maar contracten van minder dan 6 maanden krijgen. Dat legde een grote druk bij jonge werknemers.
De loonzakjes. Lea herinnert zich de tijd dat de loonberekening en betaling echt handwerk was. Eerst alles berekenen met de grote rekenmachines. Al de gegevens bezorgen aan Brussel. Dan kwamen de gedrukte loonstroken terug, die in harmonicavorm geplooid waren. Eerst alle loonstroken losscheuren en aan de bank bezorgen. Op betaaldag (arbeiders om de 14 dagen, bedienden maandelijks) het geld op de bank halen met de auto van de Bijzondere herinneringen. Het was een mooie tijd, werken bij directeur, grote kisten vol loonzakjes. Philips. Dat kan Clement, die elders In elk loonzakje zat het loonbriefje ook nog gewerkt heeft en kan vergelij- met het loon voor elke werknemer. NHQEHYHVWLJHQ(UZDVHHQKHOH¿MQH Wie overdag werkte kreeg zijn loonwerksfeer. Nooit zijn er naakte ontsla- zakje rechtstreeks, de mensen van de gen gevallen, altijd waren er fatsoenlij- nachtpost via de portier. ke ontslagvergoedingen. Het was wel Later ging dat gelukkig allemaal met moeilijk na de sluiting. Voor de oudere computers en via de bankrekeningen. werknemers was het niet evident om In de eerste jaren heeft ze dikwijls ander werk te vinden. thuis overgewerkt! Clement: “Dat moesten ze mij niet Toch iets negatief? Op het einde van het bestaan van Phi- vragen, werk mee naar huis nemen!”. Personeelsfeesten. Elke afdeling hield zijn eigen feesten. De loonafdeling ging zelfs (op eigen kosten) jaarlijks met de partners op reis! Het Sinterklaasfeest was voor iedereen, met prachtige geschenken voor de kinderen. De Nederlandse directie was helemaal niet gierig. De top werd altijd gevormd door Nederlanders, nooit is er een Belgische directie geweest.
18.
Het gedacht alleen al: een Bakelietpers thuis in je living. Wat blijft er over. Het bedrijf Jabil Circuit, dat de printplatenproductie overnam, staat nog steeds op de oude site.
collega’s van de “oude” garde. Waarschijnlijk zullen er nog vele aanHet Rozenhof, waar ondergetekende vullingen zijn op dit Kiewits PhilipsDOV VFKROLHU YDDN YRRUELM ¿HWVWH ZDV verhaal. Zij zijn, samen met foto’s alvoor ons onlosmakelijk verbonden tijd welkom bij de redactie. aan Philips, met al die auto’s met vreemde nummerplaten voor de deur. In de archieven vonden wij dat de Dat klopt maar gedeeltelijk want het haan op de kerktoren van de BanneuxRozenhof was er al voor Philips en ZLMNGRRU3KLOLSVLVJHVFKRQNHQ.HQ heeft het fabriek en de bijbehorende MHJHOLMNDDUGLJHJLIWHQYRRU.LHZLW" wegenwerken niet overleefd. Lea komt nog regelmatig samen met Hendrik Geurts
VRAAG AAN KIEWIT Na de eerste bijeenkomst over de Philipsfabriek op 10 oktober zetten we onze erfgoedreeks verder. Het is dit jaar 10 jaar geleden dat de Kerststal in de Luchtvaartstraat startte. Een uitstekende gelegenheid om over de men praten. In de Kerststal!
straatcomités in Kiewit te ko-
vrijdagavond 4 januari 2013 van 19.30 u. tot 21.00 u. Heb je herinneringen, foto’s en andere info over activiteiten in jouw Kiewitse straat kom dan naar de Stal! Wij denken ook aan de comités, die in de vorige eeuw feesten rond gouden bruiloften organiseerd. Of het feestcomité van de Kiewit-feesten… Iedere luisteraar is welkom. Wij zorgen voor een frisse pint, een glaasje wijn en een hapje natuurlijk! Hendrik Geurts - redactie Kriskras Kiewit 19.
EEN NIEUW DAK OP DE KAPEL EN ZAAL HEIWIND.
Het oude dak is bij het verwijderen letterlijk omhoog getild.
Gelukkig kwam er snel een nieuw gebinte.
Nu is het de beurt aan de jongeren: de pannen worden aangevoerd en verdeeld.
De kleuters van de Beverzak signeren de nieuwe pannen op persoonlijke wijze. 20.
De job is geklaard. Het resultaat mag gezien worden!
3 oktober: eindelijk is het dan zo ver. De kleuters, voor de gelegenheid feestelijk verkleed, staan klaar om hun pan aan te geven aan de dakwerkers...
...terwijl de anderen rustig wachten voor de feestelijke afsluiting in de vorm van...
Hier het resultaat: de achterzijde van het gebouw met de “speciale” glaskrans over wat later ... een receptie. Proost! het sacrale deel van de kapel zal worden. IRWR¶V 'H%HYHU]DN0DWKLHX9DQJHODEEHHN-HI/HUR\ 21.
JOOST STOCKX ALIAS JEE KAST, POETRY SLAMMER Als je een gedicht van een dichter niet begrijpt kan je het meerdere keren lezen. Wat ik doe moet van de eerste keer begrijpbaar zijn want het gebeurt op een podium. Er gaat dus heel wat voorbereiding aan zo’n optreden vooraf. Ik probeer met gewone taal mensen te raken. Niet elke dichter schrijft voor het volk. In 2003 schreven we in Kriskras al dat we in de wolken waren over het toch wel exclusieve podiumwerk van deze kunstenaar. Vandaag mogen we weer aanschuiven aan de schrijftafel van Jee Kast. Hij sleet zijn jeugd in Kiewit en woont momenteel in hartje Brussel. ¶W ,V DOWLMG ¿MQ RP WHUXJ QDDU .LHZLW te komen. Nu wandel ik meer op de Platwijers dan vroeger. In mijn jeugdjaren was ik met andere dingen bezig en nu geeft het heel veel rust. Wat doet een poetry-slammer? Joost omschrijft wat hij doet niet als kleinkunst, rappen of dichten. Hij is een woordkunstenaar die zijn poëzie brengt op een podium. Het is moeilijk om de literaire wereld te overtuigen dat ik aan poëzie doe. Maar de mensen brengen mijn taalcreaties toch wel onder de noemer van poëzie.
Belgium’s Got Talent Joost heeft net een drukke periode DFKWHUGHUXJ KLMEHKDDOGHHHQ¿QDOH plaats in de wedstrijd Belgium’s Got talent. In ‘t voorjaar 2012 kreeg hij een telefoontje van VTM met de uitnodiging om mee te doen aan dit programma. Hij heeft er toch wel even moeten over nadenken, maar aanvaardde de uitnodiging. Uit de 1800 inschrijvingen werden 150 deelnemers geselecteerd. Zij mochten hun talent een tweede keer presenteren begin juli. Hieruit werden 32 kandidaten geselec-HH.DVWWLMGHQV]LMQ optreden
23.
teerd voor de liveshow, waaronder Joost die zelfs een 33ste plaatsje kreeg.(?) Begin september startten dan de live uitzendingen op TV waar ook het publiek mocht stemmen. (Q-RRVWZHUGQDDUGH¿QDOHJHVWHPG Als je zijn optredens gezien hebt, met ]LMQ ¿QDOHRSWUHGHQ RS YULMGDJ QR vember, moet je vast ook onder de indruk geweest zijn. En je was niet alleen. Joost kreeg enorm veel stemmen van het publiek. Ray Cokes was lovend tijdens de uitzending tegen Joost: ,NYLQGKHWJHZHOGLJZDWMHGRHW Niemand had verwacht dat je zoveel VWHPPHQJLQJKDOHQ Het Vlaamse volk heeft dus wel verstand van wat echt goed is, dat zie je wel! Op zijn Facebook kreeg hij op enkele dagen tijd onnoemelijk veel reacties en een 500-tal vriendschapsverzoekjes. Ook kwamen er tal van aanbiedingen voor optredens. Nu wordt hij haast overal herkend op de trein en in het restaurant en moet handtekeningen uitdelen. Toch ook wel leuk. Kan je ervan leven, van de kunst? Het is moeilijk, maar het gaat wel. De eerste vijf jaar kreeg ik sporadisch een optreden. De laatste twee jaar deed ik ongeveer 70 optredens per jaar, vooral in Limburg en Nederlands-Limburg en -Brabant. Vorig jaar deed ik enkele keren de opening van de theatertour van Buscemi, een bossanova-dj. Ik deed gastoptredens van slechts drie minuten, maar ook lange optredens in 24.
onder andere bibliotheken, van ongeveer een uur. Ook deed ik vorig jaar 30 huisoptredens, treed ik op voor scholen, culturele activiteiten en voor bedrijven. µ Joost heeft al enorm veel energie gestoken in het verspreiden van het genre. Gelet op de kijkcijfers van BGT heeft 10% van de Vlamingen Jee Kast aan het werk gezien. Als dat geen verspreiden van het genre is! Joost maakte verschillende dichtbundels. Hij bracht eerder ook een cd uit en heeft er nu nog eentje klaar, stockholm, waar hij twee jaar aan gewerkt heeft en die je tegen een vrije bijdrage kan downloaden via zijn website www.jeekast.be. Als prachtige commentaar staat er bij: ik heb poëzie QRRLWZLOOHQJLM]HOHQGXVZDDURP]RX LNORVJHOGYUDJHQ" Wil je nog meer over Joost oftewel Jee Kast weten, kan je ook op Wikipedia terecht. Doe je vaak mee aan wedstrijden? In Nederland is er een wedstrijdcircuit, elke grote, middelgrote stad heeft haast maandelijks een slam wedstrijd. Hier in België werd vorig jaar, sinds lang, het Belgisch kampioenschap georganiseerd. De eerste keer heb ik deelgenomen, de tweede keer heb ik als jurylid gezeteld. Er waren maar enkele Vlamingen in het Belgisch Kampioenschap de eerste keer, het genre is veel meer verspreid
bij de Franstaligen. Aangezien de jury slechts deels Nederlandstalig was, koos ik er voor om mijn werk te brengen in het Engels. Maar als je niet in je moedertaal kan schrijven, verlies je een hoop nuances. Waar komt de poetry slam oorspronkelijk vandaan? Er bestaan verschillende soorten van spoken word en poetry slam, net zoals je verschillende poëzievormen hebt. Poetry slam en spoken word kwam overgewaaid uit Amerika. In tegenstelling tot de slam poetry hier in Europa is ze heel toegankelijk en verhalend. Net zoals hiphop is het een onderdeel van de Afrikaanse cultuur en wordt het zelfs gebracht in arbeidersmilieus. Je hoort er poëzie over bijvoorbeeld een zomerbarbecue of een familiefeest: het komt uit het hart en is eenvoudig.
In Europa ligt de lat hoger, men verwacht veel poetischer werk, in Nederland is het zelfs een beetje elitair. Toch wist Jee Kast verschillende malen in het Nederlands Kampioenschap te staan met zijn toegankelijke, maar gelaagde poëzie. Naast taalkunstenaar is Joost ook kunstenaar op doek. Hij maakt prachtige kunstwerken en heeft net een tentoonstelling in Amsterdam gehad. Je kon zijn werken onlangs ook bewonderen in het oude huis Bartok (is nu afgebroken) aan de grote markt in Hasselt. Als kind verzon hij altijd verhaaltjes omdat hij strips wilde tekenen. De stijl van zijn teken-schilder-werken doen je ook aan strips denken. Hij gebruikt GLHUHQ DOV ¿JXXU ]RZHO LQ SRUWUHWWHQ DOV LQ ZHUNHQ PHW PHHUGHUH ¿JXUHQ Het kunststuk op de foto, waarnaast Joost poseert, maakte hij voor de verjaardag van zijn ouders. Het draagt de naam: KRUHQ]LHQHQ]ZLMJHQ Prachtig! Hopelijk zien we Jee Kast ook eens in Kiewit aan het werk! Joost, we wensen je veel succes en vooral veel slamgenot! Chris Goyens
YLHUZHUNHQYDQ-RRVW 25.
TIENDE
EDITIE KERSTANIMATIE LUCHTVAARTSTRAAT.
IN
DE
We zijn blij jullie onderstaand programma te kunnen aanbieden. Met de opbrengsten worden sociale werken ondersteund. Gezelligheid troef telkens van 19 u. tot 24 u. behalve op zondag 16/12. Zat 15 december - Openingsavond 10de editie 19 u. – 20.30 u. : Receptie voor de straatbewoners. Doorlopende diavoorstelling van de vorige edities. Om deze 10de editie kleur bij te zetten, zullen de straatbewoners PHWSDDUGHQNRHWVDDQKXLVDIJHKDDOGZRUGHQ PHHULQIRYROJW Zon 16 december – Namiddagactiviteiten 14 u. – 17 u. : Hobby workshop/tentoonstelling Vliegvissen. - Juwelen, wenskaarten en kaarsen maken - Glas blazen. Vrij 21 december - Gezelschapsavond 19.30 u. : Beeldreportage over het werk van zuster Lucie Geys. 20.30 u. : Kaart- en gezelschapsspelen(poker, rummy cup, regenwormen). Zat 22 december – Pre-Kerstavond 20.30 u. : Kerstverhaal door E.H. professor Matthijs, muzikaal begeleid door herder en troubadour Robrecht en opgeluisterd door het zangkoor van Kiewit. Vrij 28 december – Lichtavond 20 u.: Laaiende fakkeltocht, met tussenstop (opwarmer) en verloting van drie luchtdopen op het vliegveld. Zat 29 december - Spontane avond Deze avond komt alles vanzelf. Vrij 4 januari - Gespreksavond 19.30 u. – 21u. : met als thema Straatactiviteiten: Hebben mensen mekaar WRFKQRJQRGLJ" onder leiding van de afdeling erfgoed Kiewit van Kriskras. Zat 5 januari –Afsluitavond 20.30 u. : Jaarlijkse Karaoke o.l.v. “Dimitri”. Iedereen kan zijn muzikale en artistieke talenten uiten. Al deze activiteiten gaan door in een verlichte, verwarmde en gevloerde stal aan het einde van de Luchtvaartstraat in de weide van Fons Steegmans. De menselijke warmte van de ontmoeting zal in de vuurkorf laaien en zorgt mede voor verwarming van het Kerstkind.We hopen je hier te mogen ontmoeten. de initiatiefnemers
Birdwatcher Alex Bogaerts stuurde ons deze foto: 17 ooievaars in Kiewit waaronder 4 geringde, waarschijnlijk afkomstig uit een of ander kweekprogramma van Plankendael, Het Zwin...
27.
