Verschijnt driemaandelijks - jaargang 20, nr 3 jul-aug-sept 2013

Verschijnt driemaandelijks - jaargang 20, nr 3 jul-aug-sept 2013

Kantoor van afgifte Sint-Niklaas 1

België - Belgique P508345 PB 3/4959

Wandelen te Waasmunster Kinderdriedaagse Natuurbeleving Big Jump -spring mee voor proper waterwaterVlinder mee Nacht van de vleermuis Natuurpunt FEEST

VU & Afzender : Staf Lerno, Molenwijk 12, 9111 Belsele, tel: 03 772 43 06.

Afdeling Zuid-Waasland

Inhoud nieuwsbrief - nr 3 - 2013 Beleid Oproep, mededelingen ............................................................3 Voorwoord ...............................................................................4

Beheer Nieuws uit de Daknamse Meersen ..........................................6

Educatie, acties en projecten Kinderdriedaagse natuurbeleving 2013 ...................................14 Wandeling te Waasmunster.....................................................16 Van Saeftinghe tot Sigma ........................................................17 Terugblik op een geslaagde plantencursus .............................18 Nachtvlinderwerkgroep Waasland ...........................................20 Het Sint-Jacobsgat ondersteboven..........................................21 Nestkastenactie voor gierzwaluwen ........................................22 Big Jump ..................................................................................24 Vlinder mee ..............................................................................25 Nacht van de vleermuis ...........................................................26 Natuurpunt FEEST in Gooik ....................................................27 JNM Waasland en JNM Durme ...............................................28

Activiteitenkalender Natuurpunt Zuid-Waasland ......................................................30 De nieuwsbrief van Natuurpunt afdeling Zuid-Waasland verschijnt rond : 1 januari, 1 april, 1 juli, 1 oktober. Artikels, activiteiten en mededelingen die in «Nieuwsbrief nr.4-2013» moeten worden opgenomen, dienen ten laatste op 1 sept 2013 op het redactieadres toe te komen met opgave: onder welke rubriek te publiceren. Voor inlichtingen omtrent reclame, afbeeldingen en artikels neemt u contact op met de redactie. Werkten mee aan deze nieuwsbrief: Staf Lerno, Paul Durinck, Liliane Verbeke, Roger De Bock, Tom Vermeulen, Johan Vercauteren,

Is je adres niet correct ? Krijg je deze nieuwsbrief tweemaal ? Geef dan een seintje (tel: 03 772 43 06)

2

Nieuwsbrief


Oproep voor nieuwe medewerkers. Een vereniging als de onze heeft steeds nood aan gemotiveerde medewerkers, mensen waarop wij ten allen tijde beroep mogen en kunnen doen, hetzij voor aangekondigde beheerswerken in een reservaat, hetzij voor een snelle oproep tot medewerking. Het kan gebeuren dat er vrij snel moet gehandeld worden en dan willen we ook op jou beroep kunnen doen. Geef ons daarom jouw naam, e-mailadres en telefoonnummer door. Wij zoeken nog mensen voor onze promotiestand... ... op diverse plaatsen in het Waasland met een grote publieke belangstelling waar wij ons kenbaar willen maken. Ben jij bereid om enkele uren van je vrije tijd voor ons te reserveren, dan zijn wij jou enorm dankbaar. Het lidmaatschap aanprijzen, reclame maken voor onze activiteiten via folders, nestkasten, kalenders en zoekkaarten te koop aanbieden, enz.. Het promotieteam zal jou zeker hartelijk welkom heten!

Werkgroep planten. Ja, dit is nieuw. Naar aanleiding van onze laatste plantencursus onder deskundige leiding van Hans Vermeulen is er blijkbaar interesse ontstaan voor de oprichting van een plantenwerkgroep binnen onze afdeling Er is reeds iemand die deze groep wil trekken. Natuurlijk kan deze vrijwilliger het niet alleen, alle geïnteresseerden zijn welkom bij deze werkgroep. Zij zullen zelf hun programma en activiteiten bepalen. Wij zullen zeker ondersteuning bieden. Trouwens, in onze reservaten gaan we regelmatig op zoek naar nieuwe soorten, dus determineren is de boodschap. Is dit echt iets voor u, laat het ons weten, twijfel niet. Je kan er nog veel bijleren. Mail nu uw engagement door naar de voorzitter: [email protected] gsm: 0495 49 13 91 tel: 03 772 43 06

Ook deze zomer, in de vakantieperiode, organiseren we opnieuw een

'Kinderdriedaagse voor jongeren' tussen 8 en 12 jaar op 19, 20 en 21 augustus 2013 We gaan samen 3 dagen op stap door de natuur. Leren wat we in de natuur kunnen zien, horen, voelen en ruiken! Lees meer op pagina 14 en 15. nr: 3 - 2013

3


Beleid Voorwoord Eind vorig jaar ontviel ons Gilbert Keereman en laatst, in de meimaand, hebben we afscheid genomen van een zeer waardevolle medewerker André Van Peteghem. Hij was mede met Paul Durinck pionier van de Daknamse Meersen, ons grootste reservaat. Zijn kennis en wijsheid kon hij als geen ander doorgeven op een eenvoudige manier, zonder een hoge dunk over zichzelf. André was de nederigheid zelf, steeds konden wij op zijn medewerking rekenen. Tijdens de laatste algemene vergadering in Mechelen werd onze afdeling nog gelauwerd voor de organisatie van onze “Kinderdriedaagse in de natuur“, een initiatief van André zaliger. Uit de handen van de algemene voorzitter Walter Roggeman mocht ik dan ook deze verdienstelijke Award ontvangen. Wegens ziekte kon André er niet bij zijn, maar we hebben hem beloofd dat wij zijn werk zullen verder zetten, hij heeft dat zeker gewild. Lees in deze nieuwsbrief ook de hulde die wij nog aan André postuum willen brengen.

Ik had de gelegenheid om de voorbije maanden twee films te bekijken over het leven van de honingbijen en de mogelijke oorzaken van hun sterfte en verdwijning. Eén ding is mij duidelijk geworden, op wereldvlak werden bijen op een onverantwoorde wijze ingezet om de bestuiving te verzorgen. Slechte omstandigheden, waarbij sproeistoffen nooit ver weg waren, onverantwoord vervoer van miljoenen bijen, gemanipuleerde ingrepen op hun voortplanting tot het creëren van softbijen als huisdier. Het zal de Afrikaanse “Killing bee“ zijn die het bijenbestand zal moeten redden. Deze nog wilde bijen zijn zeker niet menslievend, maar voor honing moet je wat over hebben. Ondertussen hebben we oa. via Avaaz toch een slag thuisgehaald.

4

Nieuwsbrief


Op Europees vlak komt er een verbod op het gebruik van neonicotinoïden pesticiden. Spijtig genoeg geldt dit slechts voor een proefperiode van twee jaar. Hopelijk doen onze lieve honingbijen het dan wat beter! De lente is nooit echt lente geworden: te koud ,te nat, te weinig zon enz… verschuivingen van klimaat in alle regio’s. Tijdens onze vogelwandelingen stelden we vast dat er een ernstige achteruitgang waar te nemen is van vele soorten. Boerenzwaluw, zelfs huiszwaluw, kuifleeuwerik aan onze kuststreken, zanglijster en fitis worden alsmaar zeldzamer. Maar wat wil je, wanneer ze in Egypte en Libië grote vangnetten plaatsen om trekvogels te vangen! Volgens de Verenigde Naties zouden we in de toekomst meer kwallen moeten eten, ze nemen de plaats in van gevangen vissen en bedreigen het jong visbestand. Kwallen doen het uitzonderlijk goed! Maar ook het aantal vliegende insecten gaat zienderogen achteruit. De voorruit van mijn wagen hangt niet meer vol van klevende dode insecten! Waar zijn ze naar toe? Op 28 maart kwamen we met andere afdelingen uit de regio samen om een aantal items te bespreken. Zo zal in de toekomst de boomplantactie meer gecoördineerd worden. M.a.w.: we kiezen voor dezelfde leverancier en verkopen aan dezelfde prijzen aan onze leden-bestellers. Afdeling Waasland Noord vraagt steun voor de aankoop van 12 ha natuurgebied aan de Saleghemkreek in Meerdonk: onze afdeling steunt dit initiatief alvast met een financiële gift. De oprichting van WAKONA, de 'Wase koepel voor natuur' is een meerwaarde en hun website geeft een overzicht van vele activiteiten, zoals cursussen, wandelingen enz.. Hierbij kunnen we elkaar versterken. Na 1 jaar blijkt dat Wakona zijn doel niet gemist heeft. Ook het RLSD werpt zijn vruchten af. In Waasmunster werd de Sterrewegel opnieuw heropend met de hulp van het regionaal landschap en de gemeente. In Temse werkt het Poelenproject nu als een educatieve meerwaarde: honderden kinderden uit het 5e en 6e leerjaar leerden al spelend het leven in een poel kennen door het spel “Moord in de poel“. Ook Sint-Niklaas en Aalst hebben reeds interesse getoond om aan te sluiten bij het RLSD, wellicht vanaf 1/1/2014. We kijken er zeker naar uit. Lees in deze bijdrage de verslagen over activiteiten zoals: het ringen van jonge ooievaars in Daknam, de plantencursus, het gierzwaluwenproject enz… Bezoek onze afdelingswebsite met regelmaat en ook deze van natuurpunt zelf. Je komt er meer te weten over tal van activiteiten en projecten. Ik hoop u te ontmoeten op één van onze volgende activiteiten. Laat ons gerust weten als je wil meewerken. Blijf lid, het blijft nodig voor de natuur, en... vergeet uw lidmaatschap niet te hernieuwen, liefst met een domiciliering . Uw voorzitter, Staf

nr: 3 - 2013

5


Beheer Nieuws Daknamse Meersen

(maart - mei 2013)

André is niet meer Zondag 12 mei heeft André Van Peteghem zijn strijd tegen een alles vernietigende kanker verloren. Sinds hij het nieuws van zijn ziekte, bijna 4 jaar geleden, vernam, was hij nog meer dan daarvoor gemotiveerd en gedreven om de Daknamse Meersen, zijn reservaat, verder uit te bouwen en een goed beheer te geven. Zijn inzet en creativiteit kende geen grenzen en dagelijks was hij in het gebied terug te vinden om, handig zoals hij was, allerlei klussen op te knappen of om gewoon van dit prachtig gebied en zijn vele natuurwaarden te genieten. Zijn laatste grote wapenfeit was de plaatsing van ruim een halve km weideafsluiting rond een percelenblok in de Kraaimeersen, een werk dat hij op zijn tempo uitvoerde en de gehele winterperiode in beslag heeft genomen, samen met nog een hele reeks herstellingen van afrasteringen her en der in de meersen. De laatste jaren legde hij zich ondermeer ook toe op het inventariseren van de rijke paddestoelenflora. Zijn natuurkennis, zowel flora als fauna, werden door velen bijzonder geprezen en hij wilde deze ook zoveel mogelijk delen met anderen. In de ongeveer 25 jaar dat hij in de Daknamse Meersen en daarbuiten actief was, heeft hij voor Natuurpunt, het CVN en andere verenigingen tientallen gespecialiseerde en minder gespecialeerde wandelingen geleid, steeds met een grote passie om zijn liefde voor de natuur over te brengen. Sinds hij grootvader was geworden besefte hij als geen ander dat kinderen de beschermers van de natuur van de toekomst zijn. Hij begon dan ook met de organisatie van een kinderdriedaagse. Het was meteen een schot in de roos. André had een groot respect voor alles was leefde. Ruzies schuwde hij als de pest en problemen moesten uitgepraat worden, maar toegevingen ten nadele 6

Nieuwsbrief


van de natuur, daar moest hij niet van weten. Hij vertegenwoordigde dan ook vele jaren onze vereniging in verschillende adviesraden in Lokeren om er over te waken dat de natuur geen geweld werd aangedaan. Daarnaast was hij, bijna van in het begin van de Natuurpunt afdeling Zuid-Waasland, bestuurslid en was hij ook actief rond de buurreservaten zoals de Turfmeersen, Moervaartmeersen, Astgemete en Heidebos. Hij was bovendien van vele markten thuis: compostmeester, archeoloog, mosselfestijnen, Lokerse feesten ... Tot het laatste moment bleef hij begaan met de werking van het reservaat en de vereniging. De viering van 25 jaar Daknamse Meersen volgend jaar zag hij al volledig zitten en hij was reeds bezig met plannen te maken. Toen hij op 9 april reeds bedlegerig was en dus niet naar de vergadering van de beheercommissie kon komen, vergaderden we dan maar aan zijn ziekbed zodat hij zeker niets zou missen. Met André verliezen we een bijzonder mens. Eind verleden jaar was hij 61 jaar geworden. We gaan hem zeer erg missen. André, bedankt voor je grote inzet, gedrevenheid en enthousiasme dat velen heeft geïnspireerd en gemotiveerd.

nr: 3 - 2013

7


Verlichting oude spoorweg In vorige nummers van de Nieuwsbrief berichten we reeds over de werken die de stad Lokeren liet uitvoeren om delen van de oude spoorweg te verlichten. Hiertegen hebben we, samen met vzw Durme, hevig geprotesteerd, vermits deze werken zonder enig overleg en zonder vergunning werden uitgevoerd en negative effecten hebben op de natuurwaarden. Ondermeer vleermuizen, die de spoorweg frequent gebruiken als jachtgebied, mijden verlichting en verliezen zo waardevol leefgebied. Voor twee trajecten bleek echter geen vergunning te zijn vereist. Hier brand reeds het licht! Voor het deel in Daknam was wel een vergunning nodig. Deze werd, in een poging van de stad om de situatie te regulariseren, negatief geadviseerd door de bevoegde administraties. Echter de kabel en de palen staan er reeds, dus illegaal. Deze dienen terug verwijderd te worden! Of hoe het stadsbestuur ‘licht’zinnig omspringt met haar financiën en onze natuur.

Palen zonder verlichting

De Daknamstraat

Bomen Daknamstraat Langs de Daknamstraat staan ongeveer 200 populieren. Deze werden half de zeventiger jaren van de vorige eeuw geplant en zijn momenteel ongeveer 38 jaar oud en kaprijp. Reeds enkele jaren dringen we er bij het stadsbestuur op aan om deze bomen te vellen, enerzijds omdat ze bij storm gevaar opleveren 8

Nieuwsbrief


door vallende takken, anderzijds omdat ze een sterke beschaduwing en grote bladval geven op de aanbelendende percelen en zo verruiging veroorzaken. In het najaar zullen deze bomen door de stad geveld worden en vervangen worden door een andere soort. Welke is nog niet helemaal duidelijk.

Linden kerkplein Daknam Momenteel zijn de werken voor de aanleg van een kleinschalige waterzuivering voor geheel Daknam volop in uitvoering. Tegelijkertijd worden ook bijkomende rioleringen aangelegd en de riolering in het centrum van Daknam vervangen. Spijtig genoeg wordt bij de uitvoering van deze werken niet altijd met de nodige zorg omgesprongen met bestaande groenelementen. Zo werden de linden van de buitenste rij op het kerkplein zeer grondig opgesnoeid zodat er slechts nog ‘halve’ bomen overblijven. Andere linden elders langs de straat werden gewoon uitgetrokken of werden grotendeels ontdaan van hun wortels! Jammer en tegelijkertijd getuigend van weinig respect want een geklasseerd dorpsgezicht verdient veel beter. Wordt het niet tijd dat het gehele dorpsplein herbekeken wordt? Nu vormt het een troosteloze parking met zieltogende bomen. Hier kan een heel wat fraaier groen plein, met terassen en plaats voor evenementen van gemaakt worden.

De linden in betere tijden en na snoei!

De Kraaimeersen, een hotspot voor waadvogels Het gevoerde beheer in de Kraaimeersen (dit is het deel van de Daknamse Meersen ten westen van de Daknamstraat) werpt steeds meer vruchten af. De beheerdoelstelling is dit gebied vooral voor vogels uit te bouwen. nr: 3 - 2013

9


In tegenstelling tot de rest van de meersen komt hier een dikke laag rivierklei voor waardoor het regenwater zeer moeilijk in de grond kan dringen en er vrijwel de gehele winter plas-dras situaties ontstaan. Door een deel van de gronden kort te laten begrazen door paarden, ontstaat een geschikt foerageergebied voor verschillende eenden- en steltlopers. Vooral in het voorjaar, tijdens de doortrek, vormt het gebied belangrijke plaats om even bij te tanken tijdens de lange vlucht naar het noorden. Jaar na jaar stijgt het aantal pleisterende soorten, zowel in aantal als in aantal soorten. Dit voorjaar (begin maart tot half april) was het weer bijzonder druk met ondermeer de volgende soorten (tussen haakjes = maximaal gespot aantal): Bergeend (10), Slobeend (8), Smient (68), Wintertaling (52), Krakeend (50), Kuifeend (2), Pijlstaart (4), Scholekster (17), Kleine zilverreiger (1), Grutto (21), Bonte strandloper (4), Kleine plevier (3), Watersnip (20), Tureluur (2), Witgat (2), Groenpootruiter (3). Echter deze natte graslanden worden blijkbaar niet door iedereen gewaardeerd. Ten gevolge van klachten werden er door het polderbestuur deze winter tal van grachten geruimd, ook op onze reservaatpercelen, om het gebied te ontwateren. Hiertegen werd bezwaar aangetekend. Meersen zijn nu eenmaal van nature natte valleigronden en hebben een belangrijke waterbufferende functie. Het wordt tijd dat men dat eindelijk eens inziet en respecteerd.

10

Nieuwsbrief


Infobord verdwenen Geregeld hebben we jammergenoeg af te rekenen met vandalisme in de meersen. Vooral onze infoborden moeten het soms ontgelden. Eind april verdween het infobord langs de Daknamstraat. Het werd met in de grond verankerde paal en al uitgetrokken en meegenomen. Wie een tip kan geven over de daders of waar het ergens is achtergelaten, graag een seintje bij de conservator.

Ooievaars Voor het veertiende jaar op rij is onze ooievaar weer aan het broeden geslagen. Zowel het mannetje als het vrouwtje hebben terug in Daknam overwinterd. Half maart, toen het nog sneeuwde, werd met het broeden gestart en eind april kwam het eerste jong uit het ei. Naar jaarlijkse gewoonte werden op 1 juni, in aanwezigheid van ongeveer 35 belangstellenden en pers, door de Lokerse brandweer 3 jongen vakkundig uit het nest gehaald om ze door de mensen van de Ringcentrale van het KBIN te ringen. Dit zijn de jongen nummer 38 tot 40. Tevens werden nog enkele terugmeldingen verricht: een jong van 2011 werd op 27.04.12 gezien te Saint-Pee-sur-Ville (Frankrijk) (960 km van Daknam); een jong van 2012 werd op 10.08.12 gezien te Lier en een ander jong van hetzelfde nest werd op 06.12.12 gezien te Mons-Boubert Somme (Frankrijk) (198 km van Daknam). Ondertussen heeft ons Daknamse koppel ook navolging gekregen. Half april kregen we de melding binnen dat een koppel ooievaars een nest was beginnen bouwen op de kabeldragers van de spoorweg bij het Verloren Bos! nr: 3 - 2013

11


Dit lukte natuurlijk niet en het koppel is toen maar verhuist naar een schouw van een huis in de Oude Bruglaan bij de Buylaers. Begin mei sloegen ze waarschijnlijk aan het eieren leggen. De eigenaars van het huis zien het voorlopig wel zitten met een ooievaarsnest op hun dak, maar tegen de winter moeten we wel verhuizen want de schouw moet terug in gebruik. Vzw Durme zal de komende winter een nestpaal in hun reservaat de Buylaers plaatsen.

Werkdag en zwerfvuil Op 16 maart hielden we onze jaarlijkse werkdag in het reservaat. In de voormiddag deden we mee aan de zwerfvuilactie die de stad Lokeren en IDM jaarlijks organiseren. We (André en Paul) namen dit maal niet de Daknamstraat onder handen want enkele weken ervoor had de pwa-ploeg deze reeds opgeruimd maar wel de bufferzone van de sportvelden. In de namiddag werd onder een prille lentezon door de 6 aanwezigen op verschillende plaatsen nog takhout opgeruimd en afsluitingen hersteld. Spijtig genoeg was dit André zijn laatste werkdag in het reservaat, waar hij vele honderden uren van zijn vrije tijd heeft gespendeerd.

Gezocht: manusje van alles Het overlijden van André is zoals hiervoor reeds aangehaald ook een groot verlies voor het reservaat. André was er niet uit weg te slaan en was een onmisbare kracht voor de beheerwerkgroep. Niet alle klussen kunnen steeds wachten om gedaan te worden tot er een werkdag wordt georganiseerd. Ook geregeld toezicht op wat er in het gebied gebeurt is van groot belang en voorkomt vaak tijdig allerlei onheil. We zijn daarom op zoek naar iemand die (ook tijdens weekdagen) een deel van zijn vrije tijd wil spenderen in het reservaat, liefst iemand die dicht bij woont. Hij/zij zal instaan voor geregelde controles bv. op het ingeschaarde vee, het opknappen van allerlei kleine klussen zoals herstellen van afsluitingen, opruimen van resten maaisel of takhout, contacten met vrijwilligers bv. Emiliani en meewerkende landbouwers ... Ben jij geïnteresseerd hiervoor of ken je iemand die dit wel zou willen doen, neem dan contact op met Paul Durinck (0478/27.93.05).

Nachtvlinders Recent werd de ‘Nachtvlinderwerkgroep Waasland’ opgericht. Een van hun eerste acties die op stapel staan is een zicht te krijgen op aan moeras gebonden soorten. In een 4-tal gebieden zal er intensief bemonsterd worden met lichtvangsten. Eén van deze gebieden zijn de Daknamse Meersen. Op 31 mei ging reeds de eerste vangstnacht door. Ondanks het koude weer en de wind leverde dit toch reeds een 40-tal soorten op.

12

Nieuwsbrief


We zijn nieuwsgierig wat de volgende inventarisatiedagen zal geven. Alleszins krijgen we hierdoor heel wat bijkomende informtie over de waarde van het gebied.

Blauwe graslanden? Blauwgraslanden, zo genoemd naar hun kleur door het voorkomen van vooral groenblauwachtige zeggensoorten, zijn bijzonder zeldzaam geworden in Vlaanderen. Onlangs kwamen ze nog in het nieuws doordat een land-bouwer in Limburg zo maar even 7 ha ervan heeft omgeploegd! Tengevolge van bemesting zijn ze eigenlijk nog enkel in natuurgebieden terug te vinden. De hooilandpercelen in de Daknamse Meersen gaan al aardig in de richting van dit soortenrijk graslandtype. Het INBO (Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek) zal dit jaar starten met een onderzoek en studie van deze graslanden in Vlaanderen. Ook de Daknamse Meersen werden geselecteerd als studieobject. Naast vegetatieopnames zullen ook bodemanalyses worden uitgevoerd om o.m. het nutriënten- en humusgehalte van de bodem te bepalen. Belangrijk in het onderzoek is ook de beschikking over langere tijdreeksen van de grondwaterstanden. En die hebben we sinds 2004 nauwkeurig opgemeten in ons gebied. Het onderzoek kan belangrijke inzichten verschaffen over de verder potentiële ontwikkelingsmogelijkheden van de vegetaties en advies verschaffen over het toekomstig te voeren beheer. De resultaten van dit onderzoek worden over twee jaar verwacht. We kijken er al naar uit!

nr: 3 - 2013

13


Educatie, acties en projecten Kinderdriedaagse natuurbeleving 2013 Op 19, 20 en 21 augustus 2013 organiseert Natuurpunt Zuid-Waasland een kinderdriedaagse natuurbeleving voor kinderen van 8 tot 12 jaar. We laten de kinderen op een speelse wijze kennis maken met alle facetten van de natuur. Van vogels tot insecten, waterdiertjes, vlinders en libellen. Ze krijgen de kans zich uit te leven in een speelbos te Belsele. We trekken de Daknamse meersen in en leren er alles over waterdiertjes en vlinders. Tot slot is er een geleid bezoek aan het provinciaal museum te Ename en in de namiddag ontdekken we de kriebeldiertjes in ’t Ename bos.o.l.v. ervaren gidsen. Deze trip doen we met de trein vanuit Lokeren op woensdag 21 augustus. Voor het middagmaal brengen de kinderen zelf hun picknick mee. In de deelnameprijs zijn alle kosten inbegrepen: een vlinderkaart, drankje, verzekering, treinticket enz… Prijs: € 40 voor één kind, € 60 voor twee kinderen en € 80 voor drie kinderen uit hetzelfde gezin. Inschrijven door storting op reknr. 880-4709431-31 van Natuurpunt ZuidWaasland met vermelding “Kinderdriedaagse + naam van het kind (-eren)“ Geef de kinderen een telefoonnummer of GSM-nummer mee zodat wij u kunnen bereiken indien nodig.

Programma Maandag 19 augustus De kinderen worden verwacht om 9u aan den Teerling, Daknamdorp 89 B te Lokeren (Daknam). In de voormiddag gaan we waterdiertjes scheppen in de poelen en in de namiddag determineren we vlinders en libellen in ons reservaat de Daknamse Meersen. Rubberen laarzen zijn dan wel nodig. Breng ook je picknick mee. Wij zorgen voor een drankje. De kinderen worden rond 17u opgehaald aan het startadres.

14

Nieuwsbrief


Dinsdag 20 augustus De kinderen worden verwacht om 9u op de speelplaats van de voormalige gemeenteschool, Koutermolenstraat 6 te 9111 Belsele, juist voor de Wereldwinkel. De kinderen brengen hun fiets en een fluo hesje mee. Ouders die willen mogen ook mee fietsen: afstand 1,5 km. In de voormiddag rijden we naar het educatief reservaat “Den Akker“ en naar het speelbos in de Mierennest te Belsele. In de namiddag maken we bijenhotels.op de speelplaats. De kinderen worden om 17u terug opgehaald aan de startplaats. Woensdag 21 augustus We verwachten alle deelnemende kinderen om 8u10 aan het station van Lokeren. De trein vertrekt om 8u24. We rijden met de trein naar Sint-Pieters in Gent en verder naar Oudenaarde. Daar nemen we de bus naar Ename. We bezoeken het vernieuwde provinciaal archeologisch museum ( PAM ) in de voormiddag en in de namiddag bestuderen we de kriebelbeestjes van ’t Ename bos. Rond 17u40 de kinderen terug ophalen aan het station van Lokeren. Wie ooit heeft meegedaan aan onze kinderdriedaagse weet dat we staan voor kwaliteit en gezelligheid. Er is steeds volwassenbegeleiding met een 4 tal personen.

Meer info bij: Staf Lerno tel. 0495 49 13 91 of Liliane Verbeke tel. 03 771 17 43.

nr: 3 - 2013

15


Wandeling te Waasmunster Wandeling op de Durmedijk te Waasmunster: op zoek naar rietzangers, op zondag 7 juli 2013 Voor wie? Voor mensen die nog niet op vakantie vertrokken zijn en interesse hebben voor rietzangers zoals de kleine karekiet en andere vogels! Voor ex-cursisten en andere geïntersseerden. Bedoeling? Rietzangers zijn echte zomergasten, we kunnen ze regelmatig horen langs de boorden van Durme en Schelde. Misschien spotten we er ook de blauwborst langs ons reservaat “De Rietsnijderij“ te Waasmunster. Praktische afspraken: De wandeling start om 9u aan de brug van Waasmunster. Parkeergelegenheid: net over de brug van de Durme. Meebrengen: - aangepaste kledij - verrekijker en eventueel telescoop - vogelgids Inschrijven is niet nodig, we zien je graag komen ! Meer info ? – Staf Lerno 03 772 43 06 – [email protected]

16

Nieuwsbrief


Van Saeftinghe tot Sigma Het klimaat verandert, ook bij ons. In het Scheldeland is water daarbij de grote uitdaging. Hoe gaan we in de toekomst om met wateroverlast, watertekort en verzilting? Het Sigmaproject biedt hierin een oplossing. Door de inrichting van gecontroleerde overstromingsgebieden en de versteviging van dijken wil men de Scheldevallei beschermen tegen overstromingen en nieuwe kansen bieden voor de natuur. Wil je meer weten over klimaatverandering in het Scheldeland? Benieuwd wat er in jouw buurt verandert? Vijf lezingen en vier excursies maken van klimaatverandering en waterbeheer een ‘dicht-bij-mijn-bed’-verhaal. Tijdens deze uitstappen maak je op het terrein kennis met het nieuwe Scheldebeheer. Ook kinderen zijn welkom. Bij elke excursie is er een aangepaste wandeling of activiteit voorzien voor kinderen tussen 6 en 12 jaar (met uitzondering van de excursie op 24 augustus). Excursies in het Scheldeland: - Het Lippenbroek in Hamme: zaterdag 6 juli - Het verdronken land van Saeftinghe: zaterdag 24 augustus - Polder in Kruibeke-Bazel-Rupelmonde: zaterdag 12 oktober 5 infoavonden met telkens 2 lezingen over uiteenlopende aspecten van klimaatverandering en waterbeheer - Locatie: Feestzaal Gemeentehuis, Markt 1, 9140 Temse - Datum: donderdagen 13/06 - 26/09 - 24/10 - 21/11 - 05/12 - Start lezingen om 20u00 Wij houden de deelnameprijs zo laag mogelijk: 2 euro per avond voor de lezingen en 5 euro per excursie (ter plaatse te betalen). Gratis voor kinderen tot 12 jaar. Inschrijven en vooraf betalen is alleen nodig voor de bustocht met wandelmomenten op zaterdag 24 augustus naar Het verdronken land van Saeftinghe. 'Van Saeftinghe tot Sigma' organiseert CVN samen met Natuurpunt Educatie, vzw Durme en de Minaraad Stad Temse. Dit project wordt gerealiseerd en gecofinancierd in het kader van het Plattelandsproject Schelde-landspark VLM, in opdracht van de Vlaamse regering.

Meer info via: http://www.c-v-n.be/ nl/cursussen_13.aspx nr: 3 - 2013

17


Terugblik op een geslaagde plantencursus Tussen 19 april en 1 juni organiseerde onze afdeling een erg gesmaakte plantencursus. De lesgever was de alom gekende Hans Vermeulen, die een ongelooflijke bagage aan plantenkennis met zich mee torst. Hij bezit echter niet alleen heel wat plantenkennis, maar bovendien de gave om dit op een bevattelijke manier aan de man te brengen. De 30 ingeschreven deelnemers zijn gestart met twee theorielessen waarbij in snel tempo alle terminologie die je nodig hebt om planten te determineren werd aangebracht en/of opgefrist. We werden overspoeld met begrippen als : steunblaadjes, bloeiwijze, archegonium, vruchtbeginsel, helmknop,... en doe zo maar verder ! Het leek aanvankelijk te veel om te bevatten, maar zonder deze basiskennis bleek later determinatie in het veld onmogelijk. Dus trokken we vier keer op praktijkuitstap, waarvan drie keer in ons geliefde Waasland en één keertje wat verder. We begonnen onze praktijkles met een bezoek aan de bronbosjes van Sombeke: een uitstekende start. Stap voor stap bekeken we alle bloemen op onze weg, en aan de hand van een sleutel die Hans ons ter hand stelde, trachtten we al dat moois op naam te brengen: sporenplant of zaadplant ? Bedektzadige of naaktzadige ? Oerbedektzadige of tweezaadlobbige ? En dan naar de families : composieten, schermbloemigen, vlinderbloemigen,… We maakten in dat mooie reservaatje kennis met : slanke sleutelboem, muskuskruid, bosanemoon, goudveil, en nog veel meer moois. Met engelengeduld ploegde Hans bij elke nieuwe vondst met ons -stap voor stapweer telkens dat sleuteltje door. Daarnaast leerde hij ons ook kijken naar het landschap, de bloemen in hun habitat, al dat moois in een geheel van fris lentegroen.

18

Nieuwsbrief


De tweede praktijkuitstap vond plaats in ons natuurreservaat in Waasmunster: 'De Vaag'. Al vlug bleek dat we hier met een totaal andere plantengroei te maken hadden, ook al waren er natuurlijk overeenkomsten : boterbloemen en paardenbloemen vonden we in beide reservaten. De conservator van het reservaat, Pieter Van Dorsselaer, vertelde bovendien over ontstaan en beheer van het reservaat : boeiend ! De bijzonderste planten op De Vaag waren toch wel pilzegge, gewone veldbies, look zonder look en klimopereprijs. De derde week bevonden we ons ,onder leiding van Paul Durinck en Philippe Van de Velde, maar nog steeds met de deskundige uitleg van Hans, in de Daknamse Meersen: een ontdekking op plantengebied ! Wat een rijkdom en variatie aan planten. Hans sleutelde er met ons op los, maar liet ons al veel meer zelf zoeken ! Waar we konden, gingen we al direct naar de juist familie in plaats van de sleutel van in het begin af te maken. Zo leerden we poelruit kennen, maar ook gewone koekoeksbloem, veldsla,… We leerden goed het verschil tussen kruipende en scherpe boterbloem en genoten van het zonnetje in de bloemenrijke meersen van Daknam. Op 1 juni staken we de grens over naar Noord-Beveland om aan de zoom van het Veerse Meer het prachtige natuurreservaat van de Schotsman te bewandelen. De weergoden waren ons niet echt goed gezind, want de aanhoudende kou van de voorgaande weken zorgde er voor dat de bloei van de bloemen in dit reservaat minder spectaculair was dan verwacht. Maar desondanks was het meer dan de moeite waard omdat we naast de ietwat gewonere planten ook een heleboel echte beauty’s en zeer zeldzame planten konden bewonderen : vogelmelk, duinreigersbek, vlottende waterranonkel, veldhondstong, kalkvleugeltjesbloem, slanke waterbies, rietorchis, gevlekte orchis,… We kwamen waarlijk soms ogen te kort. We blikken dus, zoals de titel suggereert, terug op een erg vruchtbare plantencursus. Met een geduldige en gedreven ‘leraar’, maar ook een fijne groep ! Dankjewel voor deze deugddoende ervaring. Johan Vercauteren

nr: 3 - 2013

19


Nachtvlinderwerkgroep Waasland Natuursprokkel over de opstart van de Nachtvlinderwerkgroep Waasland Tom Vermeulen – 1 juni 2013 Op 13 mei 2013 zijn we met negen enthousiastelingen gestart met een nachtvlinderwerkgroep in het Waasland onder de vleugels van WAKONA (Wase Koepel voor Natuurstudie). Enkele leden van de werkgroep hebben tientallen jaren ervaring met nachtvlinders en beschikken over een schat aan ervaring en gegevens, andere zijn gedreven en enthousiaste starters. Kennis en middelen worden nu gebundeld om de natuurgebieden in het WAKONA-werkingsgebied (Waasland – Antwerpen Linker Oever – Zwijndrecht – Zele – Hamme - Berlare) meer gericht te onderzoeken op hun nachtvlinderpopulatie. De werkgroep is laagdrempelig en iedereen met interesse voor nachtvlinders is van harte welkom! In de beginjaren zullen we ons als werkgroep focussen op moerasnachtvlinders, zowel micro’s als macro’s, naar analogie met een onderzoek in de provincie Antwerpen. In 2013 gaan we daarom systematisch onze lichtvallen opstellen in twee ‘natte’ Wase natuurgebieden: de Daknamse Meersen in Lokeren en het Steengelaag in Stekene. In 2014 wordt dit het Molsbroek in Lokeren en een nog nader te bepalen natuurgebied. De kennis van de verspreiding van moerasnachtvlinders in Oost-Vlaanderen is onvolledig en fragmentarisch, mede omdat lichtvallen zelden opgesteld worden in (moeilijk toegankelijke) moerassen. Een tweede doelstelling van de werkgroep is om oude nachtvlindergegevens te registreren in waarnemingen.be, de databank van Natuurpunt. Op die manier proberen we een zicht te krijgen op de evolutie van het nachtvlinderbestand in het Waasland in de loop van de voorbije decennia. Heel wat oude gegevens duiken nog her en der op, hetzij digitaal, hetzij op papier. Wij brengen ze in op waarnemingen.be! Mocht je zelf beschikken over dergelijke oude gegevens en wil je deze delen met ons, gelieve dan zeker contact op te nemen. Tot slot proberen we als werkgroep een bescheiden budget bijeen te krijgen voor de aankoop van materiaal, zoals een elektrische generator. Dit proberen we bijvoorbeeld te doen door kleine fondsen te werven van conservators en/of natuurverenigingen in ruil voor monitoring in hun natuurgebied(en). Ook voor een dergelijke monitoring kan je steeds contact met ons opnemen. Kwaliteit verzekerd! Contact: Tom Vermeulen, [email protected]. 20

Nieuwsbrief


Het Sint-Jacobsgat ondersteboven... Zaterdag 27 juli 2013 - Het Sint-Jacobsgat ondersteboven (Kreken van Saleghem in Meerdank) Op zaterdag 27 juli 2013 organiseert Natuurpunt Waasland-Noord samen met de werkgroepen van Wakona de soortenzoekdag ‘Het Sint-Jacobsgat ondersteboven’. In de voormiddag starten we met een water- en bodemonderzoek. 's Middags picknicken we (zelf mee te brengen - drank ter plaatse te verkrijgen) in het Natuurhuis Panneweel en vanaf 13u30 uur wordt het gebied doorzocht door kenners in diverse soortengroepen (planten, ongewervelden, paddenstoelen …) Zijn sprinkhanen mieren, korstmossen ... jouw specialiteit? Dan kunnen we je hulp goed gebruiken! En iedereen die heel nieuwsgierig is of goed kan zoeken is welkom! We sluiten het dagprogramma af rond 17u45 in Natuurhuis Panneweel met een hapje en een drankje. Het avondprogramma start om 21u00 en dan gaan we op zoek naar vleermuizen en nachtvlinders. Meer informatie vind je hier. Zodra de waarnemingen ingevoerd zijn, kan je op deze pagina het resultaat bekijken.! Meer info: [email protected] of 03 779 89 31

nr: 3 - 2013

21


Nestkastenactie voor gierzwaluwen Op dinsdag 28 mei 2013 werden voor de tweede keer tien nestkasten voor gierzwaluwen in scholen in Sint-Niklaas opgehangen. Dit jaar waren de Don Boscoschool in de Tulpenstraat en de Berkenboomscholen in de Ankerstraat en de Kalkstraat aan de beurt. Deze actie werd gefinancierd door de stad Sint-Niklaas. Zij betaalden niet alleen de nestkasten, maar ook de USB-sticks waarop voor de intussen vijf deelnemende scholen, een pedagogisch dossier werd uitgewerkt. Bovendien zorgden zij voor de gratis medewerking van de brandweer voor het ophangen van deze nestkasten, want zoals u op bijgaande foto’s kan zien, is dat toch wel een huzarenstukje. Een bijzonder woord van waardering voor de schepen van milieu, dhr. Wout De Meester, die niet zomaar gewoon eens een kijkje kwam nemen naar het ophangen van deze nestkasten, maar die ze alle tien eigenhandig heeft bevestigd, staande op de brandweerladder bovenaan ! Knap werk ! Wij danken ook onze collega’s van Natuurpunt Neerpelt (natuurcentrum De Wulp) voor het ineenknutselen van deze nestkasten : dank zij hen konden wij aan een scherpe prijs deze kwalitatieve nestkasten aankopen. Tot slot bedanken wij de vijf deelnemende scholen (Don Bosco, Berkenboom Ankerstraat, Berkenboom Moziek, Broeders Nieuwstraat en het College) en de scholengemeenschap vzw SG Sint-Nicolaas voor de piekfijne samen werking ! Wij rekenen nu op hen voor de opvolging van deze nestkasten en hopen op een snel seintje wanneer er een nestkast zou bezet zijn.

22

Nieuwsbrief


De keuze voor scholen is niet toevallig: door hun ligging in het centrum van de stad hebben zij vaak reeds gierzwaluwen in de buurt die daar nesten (soms zelfs in de oudere gebouwen van de school zelf). Bovendien hopen we op de betrokken interesse van de kinderen zodat ze gevoelig worden voor het vogelleven dat zich vlak bij hen afspeelt. Het was bijzonder leuk om de verwondering op de gezichten van de kinderen te zien wanneer we hen tijdens deze actie wezen op de overvliegende gierzwaluwen. Ook de leerkrachten hadden wellicht nog nooit acht op deze stadsvogels geslagen. Wanneer u dit artikel leest is intussen ook onze informatieavond over de gierzwaluwen o.l.v. Lyndon Kearsly afgelopen. Hierover leest u meer in een volgend nummer. Johan Vercauteren

Dag 3

nr: 3 - 2013

23


.

24

Nieuwsbrief


Dag 3

nr: 3 - 2013

25


26

Nieuwsbrief


nr: 3 - 2013

27


JNM Waasland en JNM Durmeland

“JNM Waasland“ weer springlevend !!! Na toch wel een periode van enige rust en twijfel is JNM Waasland terug ! Het kersverse bestuur ziet er uit als volgt. Linde Camps, voorzitter Els Vandaele, sectretaris Kanter Verstraeten, penningmeester Sander Ruys, bestuurslid Emily Vincke, bestuurslid Tine Daelman, bestuurslid Ruben Meersman, bestuurslid Laurent Van den Bergh, bestuurslid

[email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected]

0476/55.41.98 0499/13.05.63 0495/31.05.63 0474/89.65.38 0472/97.16.26 03 / 789.09.03 0498/08.36.72 0472/95.66.33

Activiteiten: 1 - 7 juli: Das Heidewaldkampf 24 - 29 juli: JNM Zomercongres De Mini glimworm en de Glimworm verschijnen in september: vol met activiteiten !! Interesse ? Neem gerust contact met één van de bestuursleden !

“JNM Durmeland" : PIEPERS OP ZOMERKAMP. Praktisch: Het kamp gaat door van 2 tot 7 juli in Neerpelt. Er kunnen 20 piepers mee op kamp. Inschrijven doe je door een mail te sturen naar [email protected] inclusief naam, adres en en geboortedatum. Je kan inschrijven vanaf 16 maart 12.00u op de middag. Aansluitend stort je een bedrag van 50 euro op het rekeningnummer BE51 4433 7669 5162 met vermelding van naam. Pas dan is de inschrijving geldig. De inschrijvingen worden afgesloten na het twintigste lid. Erna wordt er met een wachtlijst gewerkt. Enkele weken na de inschrijving komt de convo toe met alle informatie, medische fiche, ledenlijst en meer. Contactpersoon: Simon Debbaut op 0474929174 (enkel voor dringende zaken) en [email protected] PS: We slapen in tenten en eten vegetarisch (dat zijn meestal veelgestelde vragen waarvoor mijn telefoon roodgloeiend komt te staan).

28

Nieuwsbrief


nr: 3 - 2013

29

Activiteitenkalender juli-aug-sept 2013 Zondag 7 juli

Rietzangers spotten op de Durmedijk te Waasmunster Vertrek: om 9u.op de parking over de Durmrbrug te Waasmunster (lees meer op pagina 16). Info: Staf Lerno 03 772 43 06

Zondag 14 juli

Big Jump te Lokeren Om 14u in het Pr. J. Charlottepark Een organisatie van JNM, VZW Durme en Natuurpunt Meer info: www.bigjump.be

Zaterdag en Vlinder mee: grote vlindertelling van Natuurpunt zondag 3 en 4 augustus Meer info: www.vlindermee.be Maandag en dinsdag 5 en 6 aug.

Cursus "Vleermuizengids" Van 19u30 tot 22u30 Hoge Kouter, Heimolenstraat te Sint-Niklaas Inschrijven bij Joeri Cortens van Natuurpunt Educatie

Van 19 tot 21 augustus

Kinderdriedaagse Natuurbeleving. Meer info: zie pagina 14

Vrijdag en zaterdag 23 en 24 aug.

Nacht van de vleermuis Meer info: www.nachtvandevleermuis.be

Zaterdag en Villa Pace zondag 7 en 8 augustus Vredesmarkt met onze infostand te Sint-Niklaas Zaterdag 14 september

Lokerse cultuurmarkt, mét onze infostand. Van 14u tot 17u30. Op het Kerkplein te Lokeren.

Zondag 15 september

Natuurpuntfeest Van 10 tot 17u. Domein Paddenhoek - Gooik Paddenbroekstraat 12 te 1155 Gooik Meer info: www.natuurpunt.be/feest

Woensdag 25 september

3 november 22 november 22 en 23 nov.

Vlaamse première van de film "De Nieuwe Wildernis" In Kinepolius te Gent Het wildste stukje van de Lage Landen. De Nederlandse Oostvaartse Plassen en hun bewoners. Nu al te noteren: Paddenstoelenwandeling in de Daknamse Meersen. "Invasieve planten": een voordracht op het gemeentehuis te Belsele. Organisatie: Volkstuinen te Belsele. Boomplantactie: levering van de bestellingen.

U vindt Schoenen Torfs oa in het Waasland Shopping Center en in Lokeren

Schoenen met naam: www.torfs.be

Samen met TORFS kun jij de natuur helpen!

DE TEERLING-DAKNAM Arbeidszorgproject voor personen met een verstandelijke handicap

Biologische teelt van groenten en kruiden Biogarantielabel, controle BLIK Gelegen aan de rand van de Daknamse Meersen en samenwerkend met Natuurpunt

Verdeling van GROENTENPAKKETTEN via de volgende afhaalpunten: De Teerling, Daknam - Wekelijkse markt in Lokeren Voedselteam Lokeren - Voedselteam Waasmunster Meer info: De Teerling, Daknamdorp 89b te 9160 Lokeren Tel: 09 348 62 28 :/ Fax: 09 349 62 32 E-mail: [email protected]

Deze nieuwsbrief is het contactblad van NATUURPUNT afdeling ZUID - WAASLAND. Dit nummer wordt verspreid op 1400 exemplaren. Natuurpunt vzw, Vereniging voor Natuur en landschapszorg in Vlaanderen, telt meer dan 87.000 gezinnen en beheert 18.000 ha natuur, verspreid over ruim 500 gebieden in heel Vlaanderen. Natuurpunt zet zich dagelijks in voor meer natuur in Vlaanderen, onder het motto "Ruimte voor Natuur". Hierbij wil ze zoveel mogelijk mensen betrekken, terwijl bezoekers steeds welkom zijn in onze reservaten. Kortom, natuur voor iedereen! AFDELING ZUID-WAASLAND is de plaatselijke kern van Natuurpunt vzw. Het werkingsgebied omvat Temse (Tielrode, Elversele,) Sint-Niklaas, Waasmunster en Lokeren. Onze afdeling telt 1400 leden, die deze driemaandelijkse nieuwsbrief ontvangen. Vrijwilligers van afdeling Zuid-Waasland werken momenteel aan de uitbouw van 7 reservaten. 1) Astgemete (Sinaai) Bestaat uit kleinschalige vochtige graslanden en broekbosjes. Meer dan 6 ha zijn in beheer bij onze vereniging. 2) De Daknamse Meersen (Lokeren) Is een gebied van rivier- en veenhooilanden. Onze vereniging beheert hier reeds 24 ha zeer waardevolle natuur. Met een enig waardevol ooievaarsproject. 3) De Moervaartmeersen (Sinaai) Bestaan uit kleinschalige vochtige graslanden en broekbosjes. Meer dan 5,3 ha zijn in beheer bij onze vereniging. 4) De Rietsnijderij (Waasmunster) Is een uniek zoetwaterschor, bekend om zijn bloeiende dotterbloemen. Samen met een schor te Hamme beheert onze vereniging hier bijna 3 ha. 5) Het Tielrodebroek (Temse-Tielrode) Is een hooilandencomplex en overstromingsgebied, waar we de natuur nieuwe kansen willen geven. 1,8 ha in beheer. 6) De Vaag (Waasmunster) De Vaag is een 9 ha groot gebied bestaande uit bos, speelbos en schrale graslanden met resanten van struikheide.

7) Den Akker (Belsele) Het educatief natuurpark is 5000m² groot met een bloemenweide, vleermuizenkelder, amfibieënpoel, vogelkijkwand., tal van inheemse bomen en struiken. Naast het beheer van deze reservaten en het nodige beleidswerk organiseren onze vrijwilligers ook cursussen met excursies. Excursies: kan je best aanvragen bij de conservators: Astgemete: Roger De Bock, tel 03 772 51 16 Willy Van Moeseke, tel 03 777 53 97 Daknamse Meersen: Paul Durinck, tel: 09 348 65 14 Moervaartmeersen: Tom Neels, gsm 0485/61 80 35 Rietsnijderij : Chris Van den Berghe, tel: 052 44 67 66 Tielrodebroek: Johan Deyaert, tel: 03 711 18 54 Den Akker: Eddy De Taey, tel 03.772.28.08 Giften voor het reservatenfonds op rek. 293-0212075-88 met vermelding : 'Project 3690 Zuid-Waasland' komen ten goede aan de plaatselijke reservaten. Vanaf € 40 zijn giften fiscaal aftrekbaar. NATUURPUNT vzw Secretariaat: Coxiestraat 11 te 2800 Mechelen tel 015 29 72 20 / fax 015 42 49 21 e-mail: [email protected] http://www.natuurpunt.be AFDELING ZUID-WAASLAND Contactadres : Molenwijk 12, 9111 Belsele, tel: 03 772 43 06 e-mail: [email protected] Secretariaat Benny Gijssens, Bund 69, 2180 Ekeren - tel 03 542 25 71 Redactie “NIEUWSBRIEF Z-W” Zwaanaardestraat 126, 9112 Sinaai tel 03 772 51 16 e-mail: [email protected] http://www.natuurpunt-zuid-waasland.be

Verschijnt driemaandelijks - jaargang 20, nr 3 jul-aug-sept 2013

Recommend Documents