VERKORTE DOCENTENHANDLEIDING VAN WIE IS DIE KOFFER? Project voor groep 1 en 2
COLOFON Erfgoed Nederland heeft Van wie is die koffer? als pilotproject (laten) ontwikkelen in samenwerking met de gemeente, enkele musea en educatieve instellingen in Rotterdam. Landschap Erfgoed Utrecht heeft op dit concept voortgeborduurd en heeft een eigen vertaling gemaakt voor de Provincie Utrecht, met voor elke stad of dorp een lokale invulling. DO CE NTE NHAN DLEI DING V AN WI E I S DI E KOF FER ?
Dit project kwam tot stand met financiële steun van de Provincie Utrecht.
© Landschap Erfgoed Utrecht, 2009 Postbus 121, 3730 AC De Bilt T 030 220 55 34 E
[email protected] W http://onderwijs.landschaperfgoedutrecht.nl
2 Niets uit deze uitgave mag zonder toestemming worden overgenomen.
Inhoud Inhoud
3
Inleiding
4
Opzet project & tijdsinvestering
5
Les 1: Introductie van de koffer
6
Les 2: Het polsspeldenkussen en het meetlint
7
Les 3: Het oude hoefijzer
7
Les 4: Tafelbel
8
Les 5: Bezoek eigenaar en het geheime kistje
8
DO CE NTE NHAN DLEI DING V AN WI E I S DI E KOF FER ?
3
Inleiding Dit is de verkorte docentenhandleiding van het project Van wie is die koffer? voor groep 1 + 2 van het basisonderwijs. Hiermee krijgt u een indruk van de inhoud van het lesmateriaal. Al onderzoekend en spelend met de koffer en de inhoud komen de kinderen in aanraking met de bijbehorende taal én leren ze die taal op een natuurlijke manier begrijpen en gebruiken. Hierdoor heeft de leerkracht de middelen in handen om spelenderwijs – door het oplossen van een raadsel - de woordenschat van de kinderen te vergroten, taal/denkrelaties te leggen en zowel het naar elkaar luisteren als het zelf spreken te ontwikkelen. Maar er is meer: door te praten over (erfgoed)voorwerpen leren de kinderen over de persoonlijke waarde van voorwerpen en over verzamelen en bewaren. Tegelijkertijd komen zij op eenvoudige wijze in aanraking met het erfgoed uit de eigen omgeving. Doelstelling Het project Van wie is die koffer? Maakt deel uit van de doorlopende erfgoedleerlijn van Landschap Erfgoed Utrecht. Deze projecten brengen leerlingen stap voor stap in aanraking met erfgoed in de eigen omgeving. Van wie is die koffer? is voor leerlingen een eerste kennismaking met bijzondere voorwerpen, een verzameling spullen die voor iemand veel betekent, en met het werken met (erfgoed)voorwerpen: wat kun je aan een voorwerp zien, voelen, ruiken? De koffer is als het ware een klein en persoonlijk ‘museumpje’ dat in de klas terecht komt.
DO CE NTE NHAN DLEI DING V AN WI E I S DI E KOF FER ?
4
Opzet project & tijdsinvestering De totale tijdsinvestering van het project bedraagt minimaal 4 uur. Het project kan naar wens worden uitgebreid met verschillende opdrachten waaronder tekenen, knutselen en rekenen. Het project bestaat uit drie onderdelen: 1
Introductie van de koffer
min. 45 minuten
Met mogelijkheid van uitbreiding door extra opdrachten 2
Drie lessen waarin werken met voorwerpen (3 x 30 min.)
min. 90 minuten
Met mogelijkheid van uitbreiding door extra opdrachten 3
Ontmoeting met de eigenaar
120 minuten
De materialen De inhoud van de koffer verschilt per stad. Voor docent: –
1 Docentenhandleiding
Erfgoedvoorwerpen waarmee gewerkt gaat worden: –
1 speldenkussen voor om de pols
–
1 meetlint
–
1 tafelbel
–
1 oud hoefijzer
Voorwerpen die van oma zijn geweest: 1 Porseleinen vingerhoedje in een doosje
–
1 textielstempel
–
4 foto’s de stad in een envelop
–
1 parfumverstuiver, ruikend naar Eau de Cologne
–
1 trouwfoto van opa en oma in een lijstje
Voorwerpen van de eigenaar: –
1 stoffenwaaier: verschillende stoffen met klem bijeen gehouden
–
Schelpen in een zakje
–
Knopen in een blikje
–
Kralen in een blikje
–
1 notitieboekje
In het gesloten sleutelkistje –
1 Schat
+ de sleutel van het sleutelkistje. U geeft de sleutel voor de start van les 5 aan de acteur.
DO CE NTE NHAN DLEI DING V AN WI E I S DI E KOF FER ?
–
5
Les 1: Introductie van de koffer Activiteit:
Introductie van de koffer met alle voorwerpen, klassikaal.
Doel:
Prikkelen van de nieuwsgierigheid van de leerlingen. Het starten van de zoektocht naar de eigenaar van de koffer.
Duur:
45 minuten
Lespakket:
De koffer
Lesomschrijving Doe alsof de koffer per abuis op de stoep is gevonden. Wellicht heeft een postbode hem bezorgd terwijl de school nog dicht was. U heeft geen idee. Laat de kinderen reageren op de koffer. De kinderen zullen zich afvragen hoe die koffer in de klas komt. Geef aan dat u dat niet weet, en dat u dat samen met de kinderen wilt ontdekken. Dat gaat u doen door samen met hen vragen te stellen. Vraag de leerlingen wat zij zouden willen weten.
DO CE NTE NHAN DLEI DING V AN WI E I S DI E KOF FER ?
6
Les 2: Het polsspeldenkussen en het meetlint Activiteit:
De kinderen bekijken en onderzoeken het polsspeldenkussen en meetlint. De leerlingen gaan met het meetlint onderzoeken wat groot en klein, dik en dun is.
Doel:
De leerlingen kunnen de voorwerpen omschrijven met gebruikmaking van de juiste woorden. De leerlingen kunnen vertellen waartoe deze voorwerpen dienen.
Duur:
30 minuten
Lespakket:
De koffer
Lesomschrijving Herinner de kinderen aan de koffer. Vandaag gaat u verder met het onderzoek naar de eigenaar van de koffer. Stel voor aan de hand van een van de voorwerpen - het polsspeldenkussen en het meetlint – te proberen meer te weten te komen over de eigenaar van de koffer. Laat het polsspeldenkussen en het meetlint door zoveel mogelijk kinderhanden gaan, zodat iedereen ze van dichtbij heeft bekeken, gevoelt en geroken. Bespreek die zintuiglijke waarnemingen: is het mooi/lelijk, hard/zacht, oud/nieuw, vies/schoon.
Les 3: Het oude hoefijzer Activiteit:
De kinderen bekijken aandachtig de constructie en de uiterlijke kenmerken van het hoefijzer en vertellen over hun eigen schoeisel.
Doel:
De leerlingen kunnen het voorwerp omschrijven met gebruikmaking van de juiste woorden. De leerlingen kunnen het voorwerp plaatsen in de context. 30 minuten
Lespakket:
De koffer
Lesomschrijving Het raadsel rondom de eigenaar van de koffer is nog steeds niet opgelost. Van wie is nu die koffer? Om meer te weten te komen over de eigenaar, haalt u een nieuw voorwerp uit de koffer: Het oude hoefijzer Laat de kinderen het voorwerp bekijken Stel hen enkele vragen over het voorwerp. Wat is het? Waar is het van gemaakt? Is het zwaar? Is het oud? Hoe zie je dat? Waar werd het voor gebruikt? Van wie zou dit hoefijzer geweest zijn? Kunnen de kinderen al de link leggen naar de foto van de paardentram?
DO CE NTE NHAN DLEI DING V AN WI E I S DI E KOF FER ?
Duur:
7
Les 4: Tafelbel Activiteit:
De kinderen bekijken de tafelbel en luisteren naar het geluid. Vervolgens bedenken de kinderen andere geluiden waarmee je iemand ‘roept’, alarmeert, om aandacht vraagt en maken een vergelijking met voor hun herkenbare voorwerpen.
Doel:
De kinderen leren een voorwerp te beschrijven en in een context te plaatsen.
Duur:
30 minuten
Lespakket:
De koffer
Lesomschrijving Wijs de kinderen op de tafelbel. Wat zou dit kunnen zijn?
Les 5: Bezoek eigenaar en het geheime kistje Activiteit:
Tijdens deze activiteit komt de eigenaar de koffer ophalen. De kinderen krijgen de gelegenheid hem/haar vragen te stellen over de koffer en de inhoud. De klas ontvangt vooraf al een brief van de eigenaar van de koffer dat hij/zij de koffer komt ophalen. De woorden uit de voorgaande activiteiten kunnen tijdens de interactie met de eigenaar op een natuurlijke manier worden herhaald.
Doel:
De kinderen horen van de eigenaar de persoonlijke verhalen achter de verschillende voorwerpen en waarom ze belangrijk voor de eigenaar zijn.
Duur:
60 minuten
Lespakket:
De koffer
DO CE NTE NHAN DLEI DING V AN WI E I S DI E KOF FER ?
Lesomschrijving Laat de envelop zien, maak hem open en lees de brief van de eigenaar van de koffer voor aan de kinderen. Laat hen op de brief reageren. Hoe kunnen ze er achter komen of de koffer in de klas inderdaad de koffer van deze persoon is?
8
