VERKLARING INZAKE BELEGGINGSBEGINSELEN
Waarom beleggen? Om de pensioenen betaalbaar te houden en liefst ook nog eens ieder jaar te kunnen beschermen tegen koopkrachtverlies, belegt ARCADIS Pensioenfonds het pensioengeld. Daarmee wordt naar verwachting op de lange termijn een beter rendement gehaald dan wanneer het geld op een spaarrekening wordt geparkeerd. Natuurlijk zijn er aan beleggen risico’s verbonden, en juist daarom besteedt het pensioenfonds veel aandacht aan risicobeheersing. Beleggen is kernactiviteit ARCADIS Pensioenfonds heeft twee bronnen van inkomsten: pensioenpremies en beleggingsrendementen. Samen moeten ze ervoor zorgen dat:
de pensioenen nu en in de toekomst uitbetaald kunnen worden;
de ambitie om de koopkracht van de pensioenen te beschermen wordt waargemaakt.
In de ARCADIS-pensioenregeling betaalt de werkgever een vaste premie die onder normale omstandigheden genoeg moet zijn om de opbouw van de pensioenen te betalen. Maar als er tegenvallers zijn, zoals een crisis, kan er niet bij de werkgever worden aangeklopt voor extra premie. De (gewezen) deelnemers en pensioengerechtigden moeten dan de gevolgen dragen. In eerste instantie betekent dat: het beperken of overslaan van de indexatie. Als maatregel daarbovenop kunnen de pensioenen zelfs gekort worden. Goede beleggingsrendementen zijn dan ook van groot belang. Zonder goed rendement wordt het pensioen onbetaalbaar. Maar een goed rendement halen, dat kan alleen als het pensioenfonds bereid is risico’s te lopen. Als er helemaal geen risico wordt genomen en alle ontvangen premies op een spaarrekening worden gezet, dan zou de pensioenpremie moeten verdubbelen om hetzelfde pensioen aan te kunnen bieden. Het pensioen jaarlijks verhogen om de koopkracht te beschermen (=indexatie) zou dan onmogelijk zijn. We moeten dus risico nemen. Maar heel belangrijk: we doen er alles aan om die risico’s te beheersen. Risicobeheersing Een van de belangrijkste instrumenten bij het beheersen van de beleggingsrisico’s is spreiding. We spreiden ons vermogen over verschillende soorten beleggingen, zoals aandelen, obligaties en onroerend goed. De verdeling over al deze soorten beleggingen noemen we onze beleggingsmix. Die moet optimaal afgestemd zijn op onze beleggingsdoelstellingen. Daarbij spelen verschillende overwegingen een rol, zoals: welk rendement streven we na, welke risico’s kan het fonds verantwoord nemen en hoe lang kunnen we ons geld beleggen voordat we het als pensioenen moeten uitbetalen? We zoeken ook naar beleggingen die tegengesteld reageren op bijvoorbeeld economische teruggang. Dat verkleint onze kwetsbaarheid. Kortom: bij het beleggen wordt voortdurend een zorgvuldige afweging gemaakt tussen risico en rendementsverwachting, waarbij de belangen van al onze deelnemers, pensioengerechtigden en gewezen deelnemers in het oog worden gehouden.
1/7
Natuurlijk is er meer dan spreiding alleen. Onze vermogensbeheerders proberen ook zo goed mogelijk in te spelen op actuele marktontwikkelingen en –verwachtingen. Waar mogelijk proberen ze de gebeurtenissen zelfs voor te zijn. Zorgvuldig monitoren van alle beleggingen en waar nodig bijsturen is een essentieel onderdeel van onze beleggingsstrategie. Doelstellingen ARCADIS Pensioenfonds
ARCADIS Pensioenfonds streeft ernaar om met beleggingsresultaten en premiestortingen te voldoen aan alle nominale pensioenverplichtingen, zonder dat dit de kansen op toekomstige indexaties sterk vermindert.
Een ander doel is het maximaliseren van het rendement op lange termijn, binnen de risicokaders die het bestuur daarvoor vaststelt. Hierbij wordt voldaan aan de vereisten van de Pensioenwet en de regels van De Nederlandsche Bank.
Hoe beleggen? Hoe wordt het vermogen van ARCADIS Pensioenfonds belegd en welke doelen worden daarbij nagestreefd? Welke vormen van veiligheid zijn er ingebouwd en wie controleert dat? Het beleggingsproces van ARCADIS Pensioenfonds bestaat uit drie stappen. Stap 1: Asset Liability Management (ALM) In de eerste stap bepaalt het bestuur de hoofdlijnen van het beleggingsbeleid. Dit wordt gedaan op basis van een Asset (bezittingen) Liability (verplichtingen) Management-studie. Het bestuur stelt het toelaatbare beleggingsrisico vast en het na te streven rendement. Het uitvoeren van de ALM-studie wordt ten minste eens in de 3 jaar gedaan en resulteert in een verdeling van het vermogen over verschillende beleggingscategorieën. Stap 2: Beleggingsstrategie In de tweede stap wordt het beleggingsbeleid verder ingevuld. Om de doelstellingen van het fonds te realiseren moet er voldoende rendement op de beleggingen worden behaald. Er worden bewust beleggingsrisico’s genomen waarvan verwacht wordt dat ze op de langere termijn worden beloond met een hoger rendement. Om de risico’s te beheersen wordt er belegd in verschillende beleggingscategorieën. Behalve in vastrentende waarden (bijvoorbeeld obligaties) wordt er ook belegd in zakelijke waarden (bijvoorbeeld aandelen en onroerend goed). Bij het vaststellen van de beleggingsstrategie hanteert ARCADIS Pensioenfonds een aantal uitgangspunten, zogeheten ‘Investment beliefs’:
Zorgvuldigheid. Beleggen vergt een prudente houding en dient een reële doelstelling te ondersteunen. Het belang van de strategische mix. De verdeling van het vermogen over de verschillende beleggingscategorieën is de belangrijkste keuze in het beleggingsproces. Marktbewegingen leiden in de regel niet tot wijzigingen van het beleid. De verdeling over de beleggingscategorieën kan wel aangepast worden in geval van extreme of structurele veranderingen op de financiële markten. Diversificatie. Door een goede spreiding over de beleggingscategorieën, landen en beleggingsstijlen wordt een optimale verhouding tussen rendement en risico bepaald. Risico’s die naar verwachting niet beloond worden, worden deels of geheel afgedekt. Actief beleggen. Deze aanpak loont in inefficiënte markten en in markten die niet met passief beheer zijn te benaderen. Passief beleggen heeft lage kosten als voordeel.
2/7
Uitgangspunten per beleggingscategorie:
Aandelen leveren een risicopremie op. Vastrentende waarden leveren liquiditeit en een basisrendement. Vastgoed levert diversificatievoordelen (het spreiden van risico’s) op en deels dekking van het inflatierisico.
Stap 3: Portefeuilleconstructie De derde stap betreft het daadwerkelijk beleggen van het vermogen van het pensioenfonds in effecten, derivaten of beleggingsfondsen. De strategische beleggingsmix uit stap 2 is het uitgangspunt. ARCADIS Pensioenfonds laat het vermogen beheren door professionele externe beheerders, grotendeels via beleggingsfondsen. Daarnaast wordt rechtstreeks op naam van het fonds belegd in langlopende staatsobligaties met de hoogste kredietwaardigheidsbeoordeling. Voor de beleggingsfondsen voor aandelen en vastrentende waarden geldt het volgende:
Er wordt belegd in breed gespreide beleggingsfondsen. De portefeuilleconstructie binnen aandelen van ARCADIS Pensioenfonds is gebaseerd op de volgende overtuigingen: a. Aandelen worden deels passief belegd vanwege de lage kosten. b. Beleggen in aandelen die minder dan gemiddeld omhoog of omlaag gaan op de beurs (lage volatiliteit) levert over vele jaren hetzelfde rendement op als beleggen in een marktindex. Voordeel is het kleinere neerwaartse risico. De beleggingscommissie bewaakt de risico’s bij staatsobligaties en bedrijfsobligaties.
Voor de beleggingsfondsen voor vastgoed geldt het volgende:
Er wordt belegd in een aantal niet-beursgenoteerde beleggingsfondsen. Dit gebeurt bij verschillende managers. Spreiding over verschillende geografische regio’s (Europa, VS, Azië) is het belangrijkst, gevolgd door een goede spreiding over verschillende sectoren (woningen, winkels, kantoren, bedrijfsruimten). Er wordt belegd in vastgoedfondsen waarin zo weinig mogelijk vreemd vermogen wordt toegevoegd. Wie is verantwoordelijk? De eindverantwoordelijkheid voor alle beslissingen binnen het pensioenfonds ligt bij het bestuur van ARCADIS Pensioenfonds. Het bestuur legt verantwoording af tegenover het verantwoordingsorgaan en legt een en ander vast in het jaarverslag. Het ARCADIS Pensioenfonds kent een beleggingscommissie die onder andere tot taak heeft het bestuur te adviseren over het strategische beleggingsbeleid. De beleggingscommissie bestaat uit leden van het bestuur en laat zich adviseren door vaste externe adviseurs. Het feitelijke beheer van het vermogen binnen de richtlijnen van het bestuur is in handen van de uitvoeringsorganisatie van ARCADIS Pensioenfonds. De uitvoeringsorganisatie geeft richtlijnen aan de externe vermogensbeheerders en controleert of de vermogensbeheerders zich daaraan houden. Het fonds schakelt externe specialisten in op gebieden waar de eigen kennis tekort schiet. Het gaat dan om het uitvoeren van ALM-studies, de beoordeling van de prestaties van vermogensbeheerders en het afdekken van renterisico’s door een gepaste inzet van rente-instrumenten (derivaten).
Waarin beleggen? 3/7
Welke beleggingscategorieën zijn er en waar belegt ARCADIS Pensioenfonds in? Overzicht met alle beleggingen De strategische beleggingsmix van ARCADIS Pensioenfonds ziet er als volgt uit: Categorie Vastrentende waarden
Percentage van het vermogen
50%
• staatsobligaties
17,5%
• bedrijfsobligaties
17,5%
• hoogrentende bedrijfsobligaties
10,0%
• inflatie gerelateerde obligaties Aandelen
5,0%
40%
• ontwikkelde markten
334,0%
• opkomende markten
6,0%
Vastgoed Totaal
10% 100%
In de strategische beleggingsmix geldt voor elke beleggingscategorie niet een enkel percentage maar een bandbreedte. Als de beleggingen in een categorie buiten die bandbreedte komen dan wordt in beginsel eens in de drie maanden herschikt. Dat wil zeggen dat de feitelijke beleggingsmix dan weer binnen de bandbreedtes van de strategische beleggingsmix wordt gebracht. De beleggingscommissie heeft de bevoegdheid gekregen van het bestuur om aanpassingen door te voeren in de beleggingsmix binnen de bandbreedtes. ARCADIS Pensioenfonds beschikt daarnaast over een ‘spoedprocedure beleggingen’. Deze treedt in werking wanneer zich extreme koersbewegingen voordoen op de financiële markten. Afbouw belang in vastgoed Tot de ALM-studie van 2015 was het strategisch belang van vastgoed 20%. Dit belang zal, als uitkomst van de ALM-studie van 2015, in een aantal jaren worden teruggebracht naar het nieuwe strategische gewicht van 10%. De verlaging houdt verband met de minder goede verhandelbaarheid van vastgoed en de hoge beheerskosten. Daarnaast is het niet eenvoudig gebleken om grip te houden op de vastgoedbeleggingen. Afdekken rente- en valutarisico Er zijn nog meer risico’s die van invloed zijn op de financiële positie van het pensioenfonds.
Rente. Als de rente daalt, moet het fonds meer vermogen reserveren om de toegezegde pensioenen uit te kunnen betalen. Dat betekent dat de financiële positie van het fonds verslechtert. Om dit effect te beperken heeft ARCADIS Pensioenfonds in de beleggingen het renterisico strategisch voor 50% afgedekt. Ook hier geldt niet een enkel percentage maar een bandbreedte. Dit is voor de renteafdekking tussen 40% en 60%.
4/7
Valuta. Een belegging in vreemde valuta wordt minder waard als deze valuta in waarde daalt ten opzichte van de euro. Het nemen van valutarisico’s levert op de lange termijn niet structureel geld op. Daarom dekt ARCADIS Pensioenfonds de posities in de belangrijkste valuta grotendeels af. De Amerikaanse Dollar wordt voor 75% afgedekt (met een bandbreedte tussen 50% en 100%) en het Britse Pond en de Japanse Yen 100% (met een bandbreedte tussen 75% en 100%).Voordelen van het gedeeltelijk open laten staan van het USD-risico zijn: o
bescherming tegen stressscenario’s. Daarbij functioneert de USD als veilige haven;
o
extra rendementspotentieel in het geval de USD-koers lager is dan een lange-termijnevenwichtskoers volgens maatstaven als de koopkrachtpariteit.
Afdekken inflatierisico Prijsinflatie is het verschijnsel dat er met besteding van hetzelfde aantal euro’s steeds minder gekocht kan worden. ARCADIS Pensioenfonds houdt rekening met het inflatierisico door te beleggen in: 1.
inflatie-gerelateerde Euro staatsobligaties en bedrijfsobligaties. Deze beleggingen bieden een directe inflatiebescherming;
2.
aandelen en vastgoed. Deze beleggingen bieden op de lange termijn een bepaalde bescherming tegen het inflatierisico.
Het renterisico wordt strategisch voor 50% afgedekt. -
Wanneer de rente daalt dan stijgen de pensioenverplichtingen. Tegelijkertijd stijgt dan de waarde van de vastrentende waarden en de rentederivaten. Op deze manier compenseren de vastrentende waarden en de rentederivaten de toename van de pensioenverplichtingen voor de helft.
-
Daar staat tegenover dat bij oplopende inflatie, die over het algemeen gepaard gaat met oplopende rentes, de waardedaling van de vastrentende waarden en de rentederivaten ook slechts de helft bedraagt van de daling van de pensioenverplichtingen.
ARCADIS Pensioenfonds is van mening dat door deze aanpak een evenwichtige balans is gevonden tussen de afdekking van het renterisico en de afdekking van het inflatierisico. Afdekken tegenpartijrisico Om rente- en valutarisico’s af te dekken worden zogenaamde derivatencontracten afgesloten. Banken zijn daarbij de tegenpartijen. Derivatencontracten kunnen sterk in waarde fluctueren door fluctuaties in de onderliggende waarde van de rente en de valuta’s. Daalt bijvoorbeeld de rente, dan stijgt voor ARCADIS Pensioenfonds de waarde van het derivaat. Maar voor de tegenpartij daalt de waarde juist. Bij sterk positieve waarden van derivatencontracten loopt ARCADIS Pensioenfonds het risico dat een tegenpartij zijn financiële verplichtingen uiteindelijk niet kan nakomen. Om dit risico af te dekken heeft ARCADIS Pensioenfonds met alle banken die als tegenpartij optreden overkoepelende afspraken gemaakt. Die afspraken betreffen de dagelijkse uitwisseling van onderpand voor de marktwaarde van de lopende derivatencontracten. Gaat de tegenpartij failliet, dan valt het onderpand toe aan ARCADIS Pensioenfonds.
Verantwoord beleggen 5/7
ARCADIS Pensioenfonds is verantwoordelijk voor een goede financiële uitvoering van de pensioenregeling. Tegelijkertijd heeft het pensioenfonds een maatschappelijke verantwoordelijkheid. Verantwoord beleggen Verantwoord beleggen houdt in: zodanig beleggen dat je dit kunt verantwoorden, zowel vooraf als achteraf. Wanneer gesproken wordt over ‘verantwoord beleggen’ wordt doorgaans gedoeld op de volgende aspecten: -
E (environment, milieu)
-
S (sociaal, sociaal-maatschappelijk beleid)
-
G (governance). Daartoe kunnen eventueel ook worden gerekend: ethiek en integriteit.
Beleggers hebben verschillende mogelijkheden om ‘verantwoord’ te beleggen: het uitsluiten van bedrijven waarin een fonds niet wil beleggen. Dit noemen we ‘uitsluitingenbeleid’. het gesprek aangaan met bedrijven waarin een fonds investeert, actief stemgedrag in aandeelhoudersvergaderingen en/of invloed uitoefenen op het management van bedrijven. Dit noemen we ‘engagement’ (in het Nederlands ‘betrokkenheid’). Uitgangspunten voor het ‘verantwoord beleggen’ beleid ARCADIS Pensioenfonds wenst het beleggingsbeleid aan te laten sluiten bij de karakteristieken van de deelnemers en de onderneming ARCADIS. Dit leidt tot de volgende uitgangspunten voor verantwoord beleggen bij het pensioenfonds:
De ‘Global Compact Principles’ van de Verenigde Naties zijn leidend.
Onderschrijven van de ‘Principles for Responsible Investment’ (PRI).
Uitsluitingen bij beleggingen worden slechts marginaal toegepast.
Uitsluitingenbeleid en beleid rond ESG-scores ARCADIS Pensioenfonds plaatst aandelen of obligaties uitgegeven door bedrijven op de uitsluitingenlijst wanneer het bedrijf:
betrokken is bij de productie van controversiële wapens of strategische onderdelen daarvan, en/of
aanzienlijke inkomsten genereert uit de verkoop of het transport van dit soort wapens. Dit geldt ook voor kernwapens die zijn geproduceerd door of geleverd aan niet-kernwapenstaten. Tot controversiële wapens behoren volgens ARCADIS Pensioenfonds antipersoonsmijnen, clustermunitie, chemische en biologische wapens en kernwapens. Productie van en handel in dit soort wapens (met uitzondering van kernwapens geproduceerd door of geleverd aan kernwapenstaten) zijn verboden door verdragen die door veel landen zijn ondertekend, of door lokale wetgeving. Het bestuur stelt de uitsluitingenlijst vast. De uitvoeringsorganisatie adviseert hierover vooraf, met steun van de fiduciair adviseur. Het bestuur stelt tevens de criteria en wegingen vast voor ESG-scores van externe vermogensbeheerders en hun beleggingsfondsen. De werkwijze richting de externe vermogensbeheerders en hun beleggingsfondsen is als volgt:
De fiduciair adviseur screent de beleggingsfondsen op ‘verboden beleggingen’.
De fiduciair adviseur en de uitvoeringsorganisatie rapporteren hierover per kwartaal aan de beleggingscommissie en het bestuur.
6/7
De fiduciair adviseur kent ESG-scores toe aan de externe vermogensbeheerders en aan hun beleggingsfondsen en presenteert deze één keer per jaar in de beleggingscommissie.
De beheerders die beleggen in organisaties op de uitsluitingenlijst en beheerders met onvoldoende ESG-scores worden daarop aangesproken door de fiduciair adviseur en de uitvoeringsorganisatie.
Het pensioenfonds neemt afscheid van een beheerder wanneer de aanmerkingen a. binnen één jaar niet leiden tot de gewenste gedragsverandering inzake het uitsluitingenbeleid; b. binnen drie jaar niet leiden tot een voldoende ESG-score, met dien verstande dat ieder jaar verbeteringen zichtbaar dienen te zijn die het bereiken van het einddoel aannemelijk maken.
Ook passieve beleggers worden aangesproken op beleggingen die voorkomen op de uitsluitingenlijst van ARCADIS Pensioenfonds.
ESG integratie en engagement ESG staat voor milieu (Environment), sociaal (Social) en goed ondernemingsbestuur (Governance). Integratie van ESG-factoren betekent 'het op systematische wijze toevoegen van ESG-factoren aan bestaande beleggingsprocessen’. Beleggingen dragen dan niet alleen financieel bij aan het rendement maar zij hebben ook een maatschappelijk rendement. ARCADIS Pensioenfonds gaat niet zover om aan vermogensbeheerders als eis op te leggen dat zij ESG-factoren volledig integreren in hun beleggingsproces. Integratie is lastig te realiseren en de externe vermogensbeheerders moeten de tijd krijgen dit te realiseren. ARCADIS Pensioenfonds ziet wel de mogelijk toegevoegde waarde van ESG-integratie bij vermogensbeheerders. Engagement betekent in het Nederlands ‘betrokkenheid’. Dit staat voor een integrale benadering van corporate governance, het uitoefenen van stemrecht op de gehele aandelenportefeuille en maatschappelijk verantwoord beleggen. Met corporate governance wordt bedoeld de manier waarop het pensioenfonds georganiseerd is (structuur) en de verantwoordelijkheden worden uitgevoerd (processen). Onderdeel van deze aanpak is een actief programma waarbij de dialoog wordt aangegaan (engagement) met de ondernemingen waarin wordt belegd. Ondernemingen worden systematisch benaderd om ze aan te sporen te werken aan verbeteringen van zowel corporate governance, als van maatschappelijke, ethische en milieurisico’s. De achterliggende gedachte is dat beheersing van deze risico’s op termijn van betekenis zal zijn voor het behoud en het welzijn van de wereld, maar ook een positieve invloed zal hebben op de bedrijfsprestaties en –resultaten. Het bestuur van ARCADIS Pensioenfonds heeft besloten geen engagement-activiteitenprogramma’s in te kopen. De directe koppeling met de eigen beleggingen van het pensioenfonds ontbreekt vaak bij dit soort programma’s. Daarnaast is er besloten geen eigen stembeleid voor het stemmen in aandeelhoudersvergaderingen vast te stellen. Het bestuur is vooralsnog niet van plan er een te ontwikkelen.
Arnhem, juni 2015
7/7
