VERKIEZINGEN VOOR DE KAMER EN DE SENAAT OP 10 JUNI 2007

FEDERALE OVERHEIDSDIENST BINNENLANDSE ZAKEN Algemene Directie Instellingen en Bevolking Directie Bevolking en Verkiezingen

VERKIEZINGEN VOOR DE KAMER EN DE SENAAT OP 10 JUNI 2007

Technische richtlijnen voor de voorzitters van de geautomatiseerde stembureaus.

Versie 3 – 1 april 2007.

Versie 3 - 1 april 2007

pag.1/34

Voorzitter stembureau 2007 – technische richtlijnen - systeem DIGIVOTE – geautomatiseerde stembureaus

INHOUDSTAFEL

I.

INLEIDING................................................................................................................................................... 3 1.1 1.2

DE SOORTEN VERKIEZINGEN. ................................................................................................................... 4 HET ELEKTRONISCH STEMMEN................................................................................................................. 4

II. TECHNISCHE BESCHRIJVING VAN DE MACHINES EN HUN EIGENSCHAPPEN. ................... 5 2.1 DE VOORZITTERPC (=URN). ................................................................................................................. 11 2.1.1 DE FUNCTIE VAN DE URN.................................................................................................................. 11 2.1.2 HET GEBRUIK VAN DE URN. .............................................................................................................. 12 2.2 DE STEMPC (=MAV)............................................................................................................................. 18 2.2.1 DE FUNCTIE VAN DE MAV................................................................................................................. 18 2.2.2 HET GEBRUIK VAN DE MAV. ............................................................................................................. 19 2.3 DE STEMBUS (=URNE).......................................................................................................................... 20 III.

DE OPSTARTPROCEDURE VAN DE MACHINES. ........................................................................ 21

3.1 3.2 3.3 3.4 IV.

DE VALIDATIEPROCEDURE VAN DE MAGNEETKAARTEN................................................... 26

4.1 V.

OPSTARTEN VAN DE VOORZITTERSPC (= URN) EN VAN DE STEMBUS (= URNE). ................................. 23 OPSTARTEN VAN DE STEMPC’S (= MAV’S)........................................................................................... 23 TERUG NAAR DE VOORZITTERSPC. ........................................................................................................ 24 DE REFERENTIESTEMMEN. ..................................................................................................................... 24

DE VALIDATIE........................................................................................................................................ 27

DE STEMPROCEDURE............................................................................................................................ 28 5.1 5.2

VI.

DE STEMMING. ....................................................................................................................................... 29 HET OPROEPEN VAN HET ADMINISTRATIEMENU OP DE VOORZITTERSPC................................................ 29 DE AFSLUITPROCEDURE.................................................................................................................. 30

6.1 HET AFSLUITEN VAN HET STEMBUREAU................................................................................................. 31 6.1.1 DE STEMPC’S..................................................................................................................................... 31 6.1.2 DE VOORZITTERSPC EN DE STEMBUS. ................................................................................................ 31 VII. ALGEMENE OPMERKINGEN. .............................................................................................................. 33 7.1 MAV WORDT OMGEVORMD TOT URN......................................................................................................... 34 7.2 AANSLUITING ALS MAV.............................................................................................................................. 34 7.3 SCHRIJFBEVEILIGING VAN DE DISKETTE. ...................................................................................................... 34


pag.2/34


I.


Inleiding.

pag.3/34


1.1 De soorten verkiezingen. Op 10 juni 2007 wordt er gestemd voor volgende verkiezingen: -

Kamer van Volksvertegenwoordigers Senaat

De kiezer mag stemmen: a) Op een lijststem. b) Op één of meerdere kandidaten binnen dezelfde lijst. c) Blanco.

1.2. Het elektronisch stemmen. Vanaf 08.00u. wordt het stembureau geopend. De kiezer komt het stembureau binnen en geeft zijn oproepingsbrief samen met zijn identiteitskaart af. Hij wordt aangeduid op de kiezerslijst en ontvangt dan van de voorzitter of de door hem aangeduide persoon een gevalideerde magneetkaart. De kiezer begeeft zich naar het stemhokje, steekt de magneetkaart in de magneetkaartlezer van de stemPC en brengt zijn stem uit op het scherm met behulp van de lichtpen. Hij doorloopt de verschillende verkiezingen en dient telkens zijn stem te bevestigen. Na de laatste bevestiging van zijn stem komt de magneetkaart terug uit de magneetkaartlezer. De kiezer neemt de magneetkaart en verlaat het stemhokje. Hij deponeert zijn magneetkaart in de kaartlezer van de elektronische stembus nadat hij ze vooraf aan de voorzitter van het stembureau getoond heeft en krijgt dan pas zijn afgestempelde oproepingsbrief en identiteitskaart terug. De kiezer verlaat het stembureau.

De kiezer krijgt eerst de lijsten voor de Kamer te zien, daarna die van de Senaat. NB: De kiezer heeft de mogelijkheid, na het uitbrengen van zijn stem en de recuperatie van zijn magneetkaart,om zijn stem te visualiseren (controleren). Hiervoor brengt hij de kaart opnieuw in en volgt de instructies, die op het scherm verschijnen, op. De kiezer kan zijn stem echter niet meer wijzigen.


pag.4/34


II.

Technische beschrijving van de machines en hun eigenschappen.


pag.5/34


Er zijn twee types van machines aanwezig in een stembureau: de URN met de URNE en de MAV.

-

De URN is de machine van de voorzitter van het stembureau.

-

De URNE is de elektronische stembus waarin de magneetkaarten worden gedeponeerd en geregistreerd.

-

De MAV is de machine die gebruikt wordt door de kiezer in het stemhokje.

Het onderscheid tussen de twee machines betreft enkel de uitwendig aangesloten randapparatuur. De MAV heeft ten opzichte van een URN een lichtpen en een alarmbox in plaats van een klavier. Iedere MAV kan dus URN worden door het toevoegen en weglaten van uitwendig aangesloten randapparatuur. Het omgekeerde kan niet, daar op een URN geen lichtpen kan worden aangesloten. Buiten de « BIOS » bevindt er zich op deze machines geen enkele software. De software wordt opgeladen vanop een diskette (RODE masterdiskette) die wordt afgeleverd aan de voorzitter van het stembureau één of meerdere dagen vóór de verkiezingen. Bij het opstarten test de software welke randapparatuur er is aangesloten en of deze correct werkt. Hierdoor bepaalt de software eveneens om welk type van toestel (MAV of URN) het gaat en welke software er moet worden geladen. Er zijn nog twee andere types van machines die echter alleen gebruikt worden door de Federale Overheidsdienst Binnenlandse Zaken of de kantonhoofdbureaus (= totalisatiebureaus) : de voorbereidingsmachines en de totalisatiemachines. Deze PC’s worden gekenmerkt door een verwijderbare schijfeenheid IOMEGA ZIP eenheid van 100 Mb (ZIPDigivote).


pag.6/34


De voorzijde van de URN – Digivote 1.

Spanningslampje Powerknop

Magneetkaartlezer Diskettelezer


pag.7/34

De achterzijde van de URN – Digivote 1.

klavier Voeding Urne

Beeldscherm


pag.8/34

De voorzijde van de URN – Digivote 2.

Magneetkaartlezer

Diskettelezer

Powerknop

Verwijder diskette Resetknop


pag.9/34


De achterzijde van de URN – Digivote 2.

Voeding Voeding naar beeldscherm

Klavier

Beeldscherm

Urne


pag.10/34

2.1 De voorzitterPC (=URN). Deze machine is gebouwd rond een standaardPC met minimaal volgende componenten: Systeem digivote I : - een « miditower » behuizing met aanpassing voor een magneetkaartlezer; - een PC 386SX, 33Mhz, met 4Mb intern geheugen, uitbreidbaar tot 16Mb; - een moederkaart met een « kaartlezer/2 serieel poorten en 1 parallelle poort interface »; - een magneetkaartlezer/schrijver; - de kaartlezer van de stembus; - een klavier; - een kleuren SVG 15’’ scherm. Systeem digivote II : - een « miditower » behuizing met aanpassing voor een magneetkaartlezer; - een PC Pentium 233Mhz, met 8Mb intern geheugen, uitbreidbaar tot 256Mb; - een moederkaart met een « kaartlezer/2 serieel poorten en 1 parallelle poort interface »; - een magneetkaartlezer/schrijver; - de kaartlezer van de stembus; - een klavier; - een kleuren SVG 15’’ scherm. 2.1.1

De functie van de URN.

De URN is het toestel dat voorbehouden is voor de voorzitter van het stembureau. In het stembureau is dit het enige toestel waarop een klavier is aangesloten. Het is eveneens op dit toestel dat de elektronische stembus is aangesloten. Per stembureau is er slechts één URN aanwezig. De andere in het stembureau aanwezige toestellen zijn de stemmachines die zich in de stemhokjes bevinden. Een dergelijk toestel in een stemhokje wordt MAV genoemd. Deze toestellen hebben geen klavier maar wel een lichtpen en een alarmbox. Bij defect van de URN kan deze door een MAV worden vervangen. Hiervoor koppelt men de lichtpen en de alarmbox los en koppelt men het klavier en vervolgens de elektronische stembus aan de MAV aan. Na het heropstarten wordt het toestel als URN herkend. De voorzitter van het stembureau zorgt met de URN voor: -

het initialiseren van de diskette en de magneetkaart met het paswoord om de stemmachines (=MAV’s) op te starten; het initialiseren of valideren van de magneetkaarten voor de kiezers; het aanvaarden van de magneetkaart met de uitgebrachte stem(men) van de kiezer; het volgen van het verloop van de stemming.


pag.11/34


In vergelijking met de stemming op papier zorgt de URN voor de elektronische uitgifte van de stemformulieren en het elektronisch stockeren van deze formulieren in de stembus. De URN zorgt eveneens voor het inlezen van de magneetkaarten met de uitgebrachte stemmen die worden gedeponeerd in de URNE. De ingelezen stemmen worden daarna weggeschreven op de RODE masterdiskette en later op de dag getotaliseerd op het kantonhoofdbureau. Tijdens het sluiten van het stembureau worden de stemmen getotaliseerd en weggeschreven op 2 diskettes. De eerste diskette (rode) wordt « MASTER » genoemd, de tweede (witte) « BACKUP1 ». Deze backup wordt in de eerste plaats genomen voor het veiligstellen van de gegevens in geval van verlies of diefstal of beschadiging van de « MASTER » en in de tweede plaats voor de totalisaties. 2.1.2

Het gebruik van de URN.

De URN heeft een netschakelaar, een diskettelezer en een reset toets die zich achter een gesloten deurtje bevinden. Alleen de voorzitter van het stembureau heeft toegang door middel van een sleuteltje. De URN wordt normaal opgestart door het deurtje van de PC te openen, de « MASTER » diskette in de diskettelezer te plaatsen en achtereenvolgens de POWER-knop van de PC in te drukken. Opmerking : Vooraleer U de POWER-knop van de PC indrukt, moet U eerst de elektronische stembus aanzetten. Deze schakelaar vindt U op de achterzijde van het bovenste gedeelte. De elektronische stembus staat aan wanneer de schakelaar langs de kant van de « I » is ingedrukt en wanneer het indicatielichtje brandt. Bij het aanzetten van de PC gaat het indicatielichtje van het scherm en van de PC branden. De monitor dient niet apart aangezet te worden, daar die in standby-modus staat. Wanneer de « MASTER » diskette defect zou blijken, kan er opnieuw opgestart worden vanaf de « BACKUP1 » diskette. Tijdens het opstarten wordt alles gecontroleerd op zijn goede werking. Wanneer er een fout wordt gedetecteerd komt er een overeenkomstig foutbericht op het scherm. Wanneer de opstartfase voorbij is, moet het paswoord worden opgegeven om de Digivote toepassing op te starten en om een magneetkaart te initialiseren. Op deze kaart wordt het paswoord geschreven. Hiermee kunnen dan de MAV’s, samen met de diskette worden opgestart. Er zijn maximaal 3 pogingen toegestaan om het paswoord van 16 tekens in te geven. Na de derde verkeerde ingave moet het systeem volledig opnieuw worden opgestart. Wanneer alle MAV’s zijn opgestart (cfr. infra - punt 2.2.2), wordt de diskette terug in de diskettelezer van de URN geplaatst. Na het intikken van het paswoord is het stembureau definitief geopend. Tijdens de verkiezingen toont de URN een globale teller op het scherm met het aantal geïnitialiseerde of gevalideerde magneetkaarten en het aantal in de elektronische stembus Versie 3 - 1 april 2007

pag.12/34


gedeponeerde magneetkaarten. Hierdoor is er een continue opvolging van het aantal in omloop zijnde magneetkaarten mogelijk. Wanneer het stembureau wordt gesloten, worden de bestanden waarop de geregistreerde stemmen staan, afgesloten op de « MASTER » diskette. Na het wegschrijven vraagt de URN om de « BACKUP1 » diskette in de lezer te steken, om een veiligheidskopie van de stemmen en totalen op deze diskette te plaatsen. Na deze handelingen kan de URN worden afgezet. Dit gebeurt via een administratie menu dat via de <ESC> toets kan worden opgeroepen. U mag dus zeker niet het stembureau afsluiten door het apparaat gewoon uit te schakelen (powerknop indrukken), maar U moet eerst de aangewezen afsluitprocedure volgen. Eens deze afsluitprocedure beëindigd, dan kan de PC worden uitgeschakeld.


pag.13/34


De voorzijde van de MAV – Digivote 1.

Magneetkaartlezer

Diskettelezer Reset Verwijderen diskette

Voeding

Deurslotje


pag.14/34

De achterzijde van de MAV – Digivote 1.

Voeding naar beeldscherm

Voeding

Alarmbox

Leespen

Beeldscherm


pag.15/34

De voorzijde van de MAV – Digivote 2.

Magneetkaartlezer

Diskettelezer

Voeding

Verwijderen diskette

Reset

Deurslotje


pag.16/34

De achterzijde van de MAV – Digivote 2.

Voeding beeldscherm

Voeding

Beeldscherm Alarmbox

Leespen


pag.17/34

Voorzitter stembureau 2007 – technische richtlijnen systeem DIGIVOTE – geautomatiseerde stembureaus

2.2 De stemPC (=MAV). Deze machine is eveneens gebouwd rond een standaardPC met minimaal volgende componenten: Systeem digivote I : - een « miditower » behuizing met aanpassing voor een magneetkaartlezer; - een PC 386SX, 33Mhz, met 4Mb intern geheugen, uitbreidbaar tot 16Mb; - een moederkaart met een « kaartlezer/2 serieel poorten en 1 parallelle poort interface »; - een magneetkaartlezer/schrijver; - de kaartlezer van de stembus; - een lichtpen; - een alarmbox; - een kleuren SVG 15’’ scherm. Systeem digivote II : - een « miditower » behuizing met aanpassing voor een magneetkaartlezer; - een PC Pentium 233Mhz, met 8MB intern geheugen, uitbreidbaar tot 256Mb; - een moederkaart met een « kaartlezer/2 serieel poorten en 1 parallelle poort interface »; - een magneetkaartlezer/schrijver; - de kaartlezer van de stembus; - een lichtpen; - een alarmbox; - een kleuren SVG 15’’ scherm. 2.2.1

De functie van de MAV.

De MAV is het toestel dat zich in het stemhokje bevindt. De MAV heeft als zichtbare kenmerken de aanwezigheid van een lichtpen en een alarmbox en de afwezigheid van een klavier. Per stembureau zijn er minimaal 3 en maximaal 8 MAV’s opgesteld, elk in hun overeenkomstig stemhokje. Een MAV kan bij defect van de URN diens plaats innemen. Hiervoor koppelt men de lichtpen en de alarmbox los en koppelt men het klavier en vervolgens de elektronische stembus aan. Na het heropstarten wordt het toestel als URN herkend. De MAV heeft volgende basis functionaliteiten: -

het inlezen van de magneetkaart van de kiezer; het begeleiden van de kiezer via berichten op het scherm; het vertonen van de verschillende elektronisch gestockeerde kiesbrieven; het aanvaarden en geldig verklaren van de door de kiezer uitgebrachte stem(men); het encrypteren van de stemgegevens; het wegschrijven van de stem(men) op de magneetkaart.


pag. 18/34


In vergelijking met de stemming op papier zorgt de MAV voor het op het scherm brengen van de kiesbrieven. De lichtpen van de MAV vervangt het rode potlood. Het aanstippen op papier wordt vervangen door het aanstippen op het scherm met de lichtpen. De MAV is eveneens uitgerust met een alarmbox. Die verwittigt U visueel en auditief dat er iets fundamenteel verkeerd loopt met de machine in het stemhokje en dat een interventie gewenst is. Het rode lichtje is gerelateerd aan de leespen, het groene lichtje is gerelateerd aan de magneetkaart. 2.2.2

Het gebruik van de MAV.

De kiezer heeft enkel toegang tot de magneetkaartlezer, de lichtpen en het scherm. De diskettelezer, de netschakelaar en de reset-toets bevinden zich achter het gesloten deurtje. De alarmbox bevindt zich buiten het stemhokje. De alarmbox wordt alleen door de voorzitter bediend. Wanneer er een auditief en visueel signaal aangaat moet U de berichten op het scherm van de MAV interpreteren en de nodige handelingen uitvoeren om de fout te herstellen. Op de alarmbox bevindt zich een drukknop om het auditief signaal te onderbreken en tegelijk de magneetkaart uit te werpen. Wanneer het rode of groene lampje uitgaat is de fout hersteld. Globaal gezien verloopt de stemming als volgt: -

-

-

-

Het eerste scherm vraagt de kiezer om zijn magneetkaart in de magneetkaartlezer te steken. Er zal eventueel gevraagd worden aan de kiezer in welke taal hij wenst te werken. Per verkiezing krijgt de kiezer een scherm met alle partijlijsten en de blanco-stem te zien. Eerst verschijnen de partijen voor de KAMER. De kiezer maakt dan zijn keuze uit een lijst van partijen of opteert om blanco te stemmen. In het eerste geval verschijnen op het scherm alle kandidaten en opvolgers van de gewenste partij. De kiezer kan nu: - Ofwel zijn keuze uitdrukken door met de lichtpen loodrecht op het vakje van één of meerdere kandidaten en / of opvolgers te drukken. - Ofwel terugkeren naar het scherm met de “partijen” en de “blanco stem”. Na het uitbrengen van zijn keuze(s) zal de kiezer deze keuze(s) bevestigen. Zolang de kiezer zijn keuze niet bevestigd, kan hij: - Zijn keuze(s) teniet doen; - Terugkeren naar het scherm met de “partijen” en de “blanco stem”. Voorgaande stappen worden nu herhaald voor de SENAAT. De stem wordt geëncrypteerd en op de magneetkaart weggeschreven. Het scherm vraagt de kaart terug te nemen en aan de voorzitter te geven. Alvorens zijn kaart aan de voorzitter te geven heeft de kiezer de mogelijkheid om zijn stem te “visualiseren”. Hij kan bij deze handeling zijn stem echter niet meer wijzigen! Men toont de kaart aan de voorzitter en deponeert ze daarna in de URNE.

Eenmaal de kiezer de stemming heeft doorlopen, wordt alle steminformatie gewist van de MAV. Voor wat betreft de stemmachines (MAV) moet men bij het afsluiten van het stembureau enkel het toestel afzetten.


pag. 19/34


Het gebruik van de lichtpen vergt echter enkele voorzorgen : - het scherm moet voldoende intensiteit hebben. De afstelling hiervan is al op voorhand gebeurd; - op de punt van de lichtpen mag er zich geen stof bevinden; - de lichtpen moet loodrecht op het scherm gehouden worden; - het scherm enkel aanwijzen met de lichtpen volstaat niet, men moet met de lichtpen voelbaar drukken tegen het scherm. NB: de omslag mag nog niet gesloten worden daar de referentiestemmen bij het afsluiten van het bureau moeten gevisualiseerd worden. 2.3 De stembus (=URNE). De stembus bestaat uit 2 delen : het bovenste gedeelte « DECK » genaamd en het onderste gedeelte « BOTTEM » genaamd. De magneetkaart wordt na de stemming ingebracht in een gleuf die zich bevindt in het bovenste gedeelte. Dit bovenste gedeelte is beveiligd tegen het insteken van niet toegelaten voorwerpen. Op het moment dat de magneetkaart ingelezen wordt en de gegevens weggeschreven worden op de masterdiskette aanwezig in de voorzittersPC, verschijnt er op het scherm van de voorzitterPC, bij de globale tellerstand, een optelling van het aantal kaarten die in de urne aanwezig zijn. Ook bij de validatie van een magneetkaart verhoogt de tellerstand van de globale teller met één eenheid.


pag. 20/34


III.


De opstartprocedure van de machines.

pag. 21/34


Wat heeft U hiervoor nodig? Eén of meerdere dagen voor de verkiezingen ontvangt U volgende zaken: -

2 diskettes; een verzegelde briefomslag met het paswoord; een gebruiksaanwijzing.

De diskettes dragen de naam « MASTER » en « BACKUP1 ». Alle diskettes bevatten dezelfde informatie en werken met hetzelfde paswoord. Het paswoord bevindt zich in de briefomslag en bestaat uit 16 tekens. Dit paswoord zal U in verschillende fasen van de stemming moeten intypen. Het paswoord is om veiligheidsredenen overdekt met een etiket dat u dient weg te krassen. Het paswoord, zijnde een veiligheidselement, alsmede het sleuteltje en de aangemaakte magneetkaart met het paswoord worden door de voorzitter bewaard.

De 2 diskettes, het paswoorddocument en de gebruiksaanwijzing moeten op de dag van de verkiezingen worden meegenomen naar het kiesbureau.


pag. 22/34


3.1 Opstarten van de voorzittersPC (= URN) en van de stembus (= URNE). Vooraleer U de voorzittersPC (URN) (zowel de PC-eenheid als het beeldscherm) en de stembus (URNE) opstart, moet U deze eerst aansluiten op het elektriciteitsnet. Eenmaal dit gebeurd is, zet U de schakelaar van de urne aan, die zich aan de achterzijde bevindt. Dan brengt U de RODE masterdiskette in de diskettelezer die zich achter het deurtje bevindt én pas dan drukt men de POWER-knop van de voorzittersPC in om het programma op te starten. Na enige ogenblikken vraagt de computer het paswoord. Het paswoord bestaat uit 16 tekens en bevindt zich in een verzegelde omslag, die U reeds in ontvangst genomen heeft één of meer dagen vóór de verkiezingen. Nadat U het paswoord heeft ingetypt, zal de computer om een magneetkaart vragen. Deze brengt U dan vervolgens in de kaartlezer in. Op deze magneetkaart wordt het paswoord gegenereerd. Wanneer dit gebeurd is, zal de magneetkaart automatisch uit de kaartlezer komen. Deze magneetkaart heeft U nodig om de stemPC’s op te starten of indien nodig te heropstarten. Het is raadzaam dat U op deze magneetkaart een teken aanbrengt (vb. een kruisje) en deze persoonlijk bijhoudt. Die magneetkaart is namelijk identiek aan alle andere magneetkaarten. Nu neemt U de masterdiskette uit de diskettelezer en kunt U de stemPC ‘s opstarten.

3.2 Opstarten van de stemPC’s (= MAV’s). Vooraleer U de stemPC’s (MAV’s) opstart, moet U deze eerst aansluiten op het elektriciteitsnet, zowel de PC-eenheid als het beeldscherm. Het is raadzaam deze één voor één aan te sluiten, aangezien de elektriciteitspiek anders te groot zou kunnen zijn en er een stroompanne kan ontstaan. Eenmaal dit gebeurd is, brengt U de RODE masterdiskette in de diskettelezer van de eerste stemPC en drukt U pas dan op de POWER-knop. De computer vraagt nu om de magneetkaart met het paswoord in de kaartlezer te brengen. Vervolgens vraagt de computer om met de lichtpen op het vakje « OK » te drukken. U krijgt een bevestiging dat de stemPC is opgestart. De magneetkaart en de masterdiskette mogen nu uit de stemPC gehaald worden. Vergrendel het deurtje van de stemPC met het sleuteltje, zodat de kiezer niet aan de POWER-knop kan. De volgende stemPC’s worden op dezelfde wijze opgestart. Wanneer alle stemPC’s zijn opgestart, keert U met de RODE masterdiskette en de magneetkaart met het paswoord terug naar de voorzittersPC.


pag. 23/34


3.3 Terug naar de voorzittersPC. Plaats de RODE masterdiskette terug in de diskettelezer en druk op de « Enter » of « Return » toets. De computer vraagt opnieuw het paswoord van 16 tekens. Na het intypen van dit paswoord, krijgt U een scherm te zien met 2 tellers. Een teller met het aantal gevalideerde of geïnitialiseerde magneetkaarten en een teller met het aantal magneetkaarten die in de urne zijn gedeponeerd.

Het deurtje van het diskettestation mag nu gesloten en vergrendeld worden. Het paswoord, zijnde een veiligheidselement, wordt door de voorzitter bewaard alsmede het sleuteltje en de aangemaakte magneetkaart met het paswoord. Om 08.00 uur wordt het stembureau geopend.

3.4 De referentiestemmen. Vóór 08.00 uur en alvorens de kiezers binnen te laten in het kieslokaal, moet de voorzitter van het bureau referentiestemmen uitbrengen (één referentiestem per stemmachine) en dient hij die in een verzegelde omslag te steken. De referentiestemmen bestaan uit magneetkaarten waarop de stemmen geregistreerd zijn (zie verder) en de vermelding van die stemmen op de bijlage 1 van het proces-verbaal. Het doel van het referentiestemmen is om het kantonhoofdbureau in de mogelijkheid te stellen een eventuele controle door te voeren van de registratie op de magneetkaarten. De magneetkaarten zullen gelezen worden op een aangepaste machine en het resultaat zal vergeleken worden met hetgeen op papier (uw bijlage 1) vermeld staat. Te volgen procedure: In aanwezigheid van het bureau, stelt de voorzitter de volgende handelingen: 1. 2. 3. 4.

hij neemt het formulier bestemd om de referentiestemmen op te tekenen; hij neemt evenveel geïnitialiseerde magneetkaarten als er stemmachines zijn; hij begeeft zich naar het eerste stemhokje; hij brengt een willekeurige stem uit en noteert voor welke lijst en welke kandidaat of kandidaten hij gestemd heeft; 5. zodra de magneetkaart terug uit de magneetkaartlezer komt, brengt hij op die magneetkaart het zelfklevend etiket aan dat het nummer van het stemhokje draagt; 6. hij gaat naar het volgende stemhokje en herneemt de procedure vanaf punt 4.


pag. 24/34


Op het einde van de procedure wordt het formulier, dat getekend dient te worden door de voorzitter en het bureau, samen met de genummerde magneetkaarten in een speciale verzegelde omslag gestoken die bestemd is voor de voorzitter van het kantonhoofdbureau. De voorzitter noteert tevens in het proces-verbaal hoeveel magneetkaarten er gebruikt werden voor het uitbrengen van de referentiestemmen. Opmerking: Op het ogenblik van de referentiestemmen dient de voorzitter gelijktijdig op een kladblad, maar apart van de leden van zijn bureau, de uitgebrachte stemmen te noteren om te voorkomen dat de uitgebrachte referentiestemmen verkeerd worden genoteerd op het officiële formulier. Zodra op het einde van de stemming de laatste kiezer zijn stem heeft uitgebracht en vooraleer de urne gesloten wordt, neemt de voorzitter van het stembureau opnieuw het formulier, waarop hij de lijsten en de kandidaten opgeschreven heeft waarvoor hij referentiestemmen heeft uitgebracht, en de magneetkaarten met het nummer van de stemhokjes waarin deze referentiestemmen werden uitgebracht bij de opening van het stembureau. Hij verricht de visualisatie van elke van deze kaarten op elke stemmachine van het stembureau. Elke anomalie dient opgetekend te worden in het proces-verbaal van het stembureau en ONMIDDELLIJK medegedeeld te worden aan de voorzitter van het kantonhoofdbureau. Bovendien dienen, bij elk heropstarten van een stemmachine in een stemhokje, en welke ook hiervoor de reden mag geweest zijn, ten minste twee kaarten met referentiestemmen die een ander nummer hebben dan dat van het stemhokje gevisualiseerd te worden op deze stemmachine. Als alle stemmachines moeten heropgestart worden, bijvoorbeeld na een stroomonderbreking, moet dezelfde visualisatieprocedure uitgevoerd worden als deze die verricht wordt bij het sluiten van het stembureau (zie eerste lid). Alle gevallen van heropstarten van een stemmachine tijdens de stemverrichtingen en tevens de redenen, tenminste als zij gekend zijn, waarom dit heropstarten moest geschieden, worden opgetekend in het proces-verbaal van het stembureau. Elke anomalie die na het heropstarten vastgesteld werd bij de visualisatie van stemmen, moet eveneens vermeld worden in het proces-verbaal en ONMIDDELLIJK medegedeeld worden aan de voorzitter van het kantonhoofdbureau. Tenslotte dient de aandacht van de voorzitters van de stembureaus erop gevestigd te worden dat de speciale omslag, waarin het door de voorzitter en door de leden van het bureau ondertekende formulier geplaatst werd, samen met de genummerde magneetkaarten, dient verzegeld te worden bij de sluiting van het bureau, na uitvoering van de visualisatie waarvan hierboven sprake was. De omslag, zolang hij niet verzegeld is, wordt bewaard door de voorzitter tot aan de sluiting van het stembureau. De woorden “op het einde van de procedure” die staan in het laatste lid van punt 10 “Referentiestemmen” van de onderrichtingen van 15 april 2004 aan de voorzitters van de stembureaus waar gebruik gemaakt wordt van de elektronische stemming (Belgisch Staatsblad van 20/4/2004), moeten in deze zin begrepen worden.


pag. 25/34


IV.


De validatieprocedure van de magneetkaarten.

pag. 26/34


4.1 De validatie. Vooraleer de kiezer kan stemmen, moet de voorzitter of zijn secretaris eerst een magneetkaart valideren. Wanneer U een magneetkaart valideert dan hoeft U enkel een niet-gebruikte magneetkaart in de kaartlezer te brengen en wordt deze automatisch gevalideerd. Na de validatie van de magneetkaart komt deze automatisch weer uit de kaartlezer. Op het basisscherm wordt de teller van het aantal gevalideerde kaarten telkens verhoogd met 1. Nu kan U deze kaart aan de kiezer overhandigen en kan deze op zijn beurt in het stemhokje zijn stem uitbrengen. De kiezer zal eerst stemmen voor de Kamer en dan voor de Senaat.


pag. 27/34


V.


De stemprocedure.

pag. 28/34


5.1 De stemming. Nadat U een gevalideerde magneetkaart aan de kiezer overhandigd heeft, zal deze zich naar het stemhokje begeven en zijn stem uitbrengen. Dit gaat als volgt te werk : het eerste scherm dat de kiezer ziet is een beginscherm waar men vraagt om de magneetkaart in de magneetkaartlezer te steken. Eventueel wordt er ook gevraagd in welke taal hij wenst te werken. Nadat de kiezer zijn magneetkaart in de lezer heeft gebracht, verschijnt het scherm voor de KAMER, daarna komt het scherm van de partijen en de blanco stem. Nadat de kiezer hier een keuze gemaakt heeft, krijgt hij het scherm te zien waarop de kandidaten en de opvolgers staan. Wanneer hij hier een keuze gemaakt heeft en deze onderaan het scherm heeft bevestigd, zal men verdergaan met de SENAAT. Daarna maakt hij opnieuw een keuze voor de partij of blanco stem en krijgt hij terug het scherm met de namen van de kandidaten en de opvolgers. Wanneer de kiezer zijn keuze heeft bevestigd, zal de magneetkaart automatisch uit de kaartlezer komen. De stemming is dan voltooid. De kiezer neemt zijn magneetkaart terug uit de magneetkaartlezer, verlaat het stemhokje en steekt zijn magneetkaart in de kaartlezer van de elektronische stembus, nadat hij ze eerst aan de voorzitter heeft getoond. Wanneer de kaartlezer de gegevens inleest, verhoogt de teller van het aantal uitgebrachte stemmen met 1. De kiezer krijgt zijn identiteitskaart en afgestempelde oproepingskaart terug en verlaat het stembureau. Het uitbrengen van zijn stem gebeurt door met de lichtpen loodrecht op het bolletje, naast de naam van de kandidaat van zijn keuze, te duwen tegen het beeldscherm. De gevoeligheid van de lichtpen is zó afgesteld dat, wanneer men met de lichtpen in het rechtse gedeelte ( vanaf de denkbeeldige middellijn van het vakje) van de namen van de kandidaten tegen het beeldscherm duwt, het bolletje naast de naam automatisch zwart wordt gemaakt. De achtergrond van het stemvak zal grijs kleuren. De kiezer heeft tevens, nadat hij zijn stem(men) heeft uitgebracht en alvorens de kaart in de urne te deponeren, de mogelijkheid om zijn stem nogmaals te controleren (visualiseren). Hij dient daartoe zijn magneetkaart terug in de stemmachine – in hetzelfde stemhokje of een ander - in te brengen. Het systeem geeft een weergave van de uitgebrachte stem(men). De kiezer kan hierbij evenwel zijn uitgebrachte stem(men) niet meer wijzigen. 5.2 Het oproepen van het administratiemenu op de voorzittersPC. Het administratiemenu kan U tijdens de stemprocedure oproepen en dit om volgende redenen: -

-

Wanneer een MAV is uitgevallen en deze moet heropgestart worden. Een veel eenvoudiger handeling die eruit bestaat om met uw paswoordkaart en de BACKUP1-diskette deze stemmachine terug op te starten heeft echter de voorkeur op de procedure van heropstarten via het administratief menu. Wanneer U uw magneetkaart met paswoord verloren bent en U een nieuwe wilt aanmaken. Om het stembureau af te sluiten (zie punt 6.1).


pag. 29/34


VI.


De afsluitprocedure.

pag. 30/34


Een beeld van de tellerstanden die U op het scherm van de voorzittersPC kan zien.

URNE

Gevalideerde kaarten 0

Kaarten in de urne 0

6.1 Het afsluiten van het stembureau. Om 15.00 uur wordt het stembureau gesloten voor de bevolking. 6.1.1

De voorzittersPC en de stembus.

Vooraleer U met de afsluitprocedure start, is het wenselijk de tellerstanden die U ziet op het scherm van de voorzittersPC (zie pag. 28) te noteren op bijgaand formulier (cfr. Bijlage). Deze gegevens zal U nodig hebben bij het invullen van het proces-verbaal. Het afsluiten gaat als volgt: Druk op de « ESC »-toets links bovenaan het klavier. De PC vraagt U het paswoord (16 tekens) in te typen. Nadat U het paswoord ingetypt hebt, verschijnt er een menu op het scherm. Druk op de letter « C » om het bureau af te sluiten. De PC zal U dan nogmaals vragen


pag. 31/34


of U zeker bent dat U het bureau wenst af te sluiten, waarop U bevestigend antwoord. Haal nu op vraag van de PC de RODE masterdiskette uit de diskettelezer en steek dan op vraag van de PC de WITTE backup1-diskette in de diskettelezer. U wordt geïnformeerd dat het stembureau is afgesloten. U kan nu door het indrukken van de POWER-knop de voorzittersPC afzetten. Het scherm schakelt U uit door de stroomkabel uit het stopcontact te trekken. Schakel de elektronische stembus uit door op de POWER-knop, achteraan het deck, in te duwen en koppel deze los van de URN. De elektronische stembus zal later opgehaald worden door de aangestelde gemeentelijke verantwoordelijke(n).

6.1.2

De stemPC’s.

Het afsluiten van de stemPC’s is vrij eenvoudig. Open het deurtje van de PC en druk op de POWER-knop om de PC af te zetten. Trek dan de stekkers van de monitors uit. Aangezien de POWER-knop van het beeldscherm achter het afdekplaatje zit en het beeldscherm steeds in standby-modus staat, kan U deze niet rechtstreeks afzetten.


pag. 32/34


VII. Algemene opmerkingen.


pag. 33/34


7.1 MAV wordt omgevormd tot URN. Wanneer U een MAV wil omvormen tot een voorzitterPC moet U volgende componenten verwijderen: -

de lichtpen loskoppelen; de alarmbox loskoppelen.

Daarna zet U de MAV (alleen de PC-eenheid) in de plaats van de voorzittersPC en koppelt U deze zonder het verlengstuk aan de monitor die bij de voorzittersPC hoorde. Sluit vervolgens ook de stembus en het klavier aan. Steek dan de masterdiskette in de diskettelezer en start de PC op. Het verdere verloop vindt U onder hoofdstuk III, punt 3.1 Opstarten van de voorzittersPC. 7.2 Aansluiting als MAV. Wanneer het beeldscherm van de MAV met één kabel is aangesloten aan de PC-eenheid, is enkel de interne kaartlezer aangesloten maar kan de lichtpen niet geladen worden. Het toestel zal dan blokkeren en de lichtpen werkt niet omdat het verlengstuk van de kabel ontbreekt bij de aansluiting. Sluit de juiste kabel aan tussen de PC-eenheid en de monitor. 7.3 Schrijfbeveiliging van de diskette. Wanneer een diskette op schrijfbeveiliging staat, kan er niets op weggeschreven worden. Door links onderaan het klipje te verschuiven verwijdert U de schrijfbeveiliging. Steek nu de diskette terug in de diskettelezer en druk op een toets om verder te gaan. 7.4 Incidenten. Voor de opvang van mogelijke incidenten/problemen verwijzen we naar het desbetreffende afzonderlijke document.


pag. 34/34

VERKIEZINGEN VOOR DE KAMER EN DE SENAAT OP 10 JUNI 2007

Recommend Documents