Verkenning mogelijkheden invoeding groengas
Johan Jonkman
Verkenning mogelijkheden invoeding groengas
op het aardgasnetwerk van NV RENDO In opdracht van:
Auteur: Johan Jonkman Assetmanager gas, NV RENDO Meppel, februari 2011
Agentschap NL Ministerie van EL&I Contactpersoon: M.H.M. Dumont
Vragen?
graag stellen aan het eind van de presentatie
Koken op aardgas !! Wie van u kookt (of laat dit doen)
thuis op aardgas?
Bel direct uw netbeheerder !!
Wat is groengas?? Aardgas: Aardgas is gas dat als fossiele bron ‘altijd al’ in de grond zat. (Slochteren, Rusland) Biogas: Gas dat geproduceerd wordt door vergisting, zoals uit dierlijke mest, afval, mais etc. De samenstelling kan sterk variëren. Zonder ingrijpen dus ongeschikt voor invoeding in het reguliere gasnet. Groengas: Groengas is geen biogas !! Groengas is tot aardgaskwaliteit opgewaardeerd biogas. Het kan aardgas volledig vervangen. Dezelfde eigenschappen als aardgas. Apparaten hoeven dus niet aangepast te worden.
De vlam blijft dus prachtig blauw !
Visiedocument “Vol Gas Vooruit” van de landelijke Werkgroep Groen Gas Ambities als uitgangspunten genomen voor het rapport RENDO: • In 2020 invoeding groengas: 12% van het totale jaarverbruik • In 2030: 20% van het totale jaarverbruik • In 2050: 50% van het totale jaarverbruik
Invoeder groengas Is eigenlijk een sub-Gasontvangstation (GOS) Verschil: • GOS van GTS (Gas Transport Services); levert alleen gas indien er afname van gas is. • Sub-GOS van invoeder: wil continu dezelfde hoeveelheid gas leveren. Momentane gasverbruik: heel belangrijk voor de invoedmogelijkheden
Gasontvangstations in voorzieninggebied RENDO
Jaarverbruik(m3/h) totale RENDO gebied
Jaarduurkromme totaal (m3/h)
Benodigde invoedcapaciteiten • september 2009 – september 2010; gasafname in net van RENDO: 327 miljoen m3 • 12% = 40 miljoen kuub groengas in 2020. • Per uur is daarvoor benodigd een continu invoeding van: 4500 m3/h (bij 8760 uur)
Daluurverbruik • Van 18 Gasontvangstations in RENDO-gebied: 14 stuks een daluurverbruik van 0 m3/h • 1e verkenning: daluurverbruik in heel voorzieninggebied: 900 m3/h • Na verdere studie: 3650 m3/h. (in dat jaar slechts enkele uren onder de benodigde afname van 4500 m3/h)
Conclusie Bepalen van daluurverbruiken • niet alleen op basis van jaarduurkrommen • onderlinge samenhang GOS’sen belangrijk • rekening houden met “slipgas” GOS • verbruiksgegevens grootverbruikers • Varianten “invoeduren” beschouwen
Capaciteiten gasnetten Gasnetberekeningen: • Huidig: piekuurverbruiken in winter • Invoeding groengas = daluurverbruik • Dynamisch netbeheer • Aangepast gasnetberekeningsprogramma noodzakelijk • Invoeding voornamelijk op 8 bar gasnetten
Gasnetten 4 + 8 bar RENDO
12% invoeding groengas mogelijk
Vergroten mogelijkheden voor invoeding groengas
Hiervoor diverse opties;
Dynamisch netbeheer • Belangrijkste; standby zetten GOS. (lagere uitlaatdruk) Hierdoor groengas voorrang
Goede afspraken maken met GTS welk GOS(-sen) met een lagere druk wordt ingesteld en over welke periode. In toekomst onderzoek doen naar op afstand bedienbare regelaars?
Koppelen 8 bar gasnetten
Overstorten van gas in daluren naar hogere deelnetten • Compressie van 4 of 8 bar naar 40 bar van GTS • Compressie van 4 bar naar 8 bar gasnetten • Compressie ten behoeve van buffering (opslag) Opmerking: investerings- en exploitatiekosten van compressie zijn hoog! (zie rapport van Endinet/KEMA)
Berekening buffering (opslag)
Koppelleidingen met andere netbeheerders
Externe opslag • Opslag in lege gasvelden of tubes? • Vloeibaar aardgas (LNG vulinstallaties of fabriek) • Opslag bij invoeder
Conclusie • Voor juiste keuzes, zaken in breed perspectief zien. (wellicht op Provinciaal of Regionaal niveau) • Centrale rol voor Gasontvangstations; overleg met GTS van cruciaal belang • Overleg met naastliggende netbeheerders noodzakelijk
Centrale rol Agentschap NL •
Toekenning Subsidie Duurzame Energie (SDE+ )
Aanbevelingen: 1. Verplicht in subsidieaanvraag opnemen van GOS nummer of stromingsgebied waarop wordt ingevoed 2.
Centraal logboek per GOS bijhouden
3.
Toewijzing subsidie voor de meest energetische en doelmatige projecten
4.
Bij biogasprojecten ook GOS nummer meenemen
Concreet project invoeding Attero Wijster Bijzonder: ligt enkele km buiten het voorzieninggebied van RENDO
• 1e fase: 780 m3/h • 2e fase: uitbreiding tot in totaal 1700 m3/h • Aansluitleiding 1e fase gereed: 1-1-2012
Aansluitleiding 1e fase
Invoeding-stroomgebied (1+2e fase)
Verdere initiatieven
Potentieel groengas-productie uit mest • Gegevens van Provincie Drenthe en Overijssel • Dunne (overgrote deel) en vaste mest per gemeente • Bij volledige vergisting van alle mest; Groengasproductie 55 miljoen m3 per jaar • Bij co-vergisting: 220 miljoen m3 per jaar
Overproductie groengas uit mest
Slotconclusies (1) • 12% invoeding in RENDO gebied lijkt goed haalbaar
Slotconclusies (2) • 20% invoeding: lijkt tot mogelijkheden te behoren. (Wel maatregelen nodig zoals overstort en buffering)
• 50% invoeding: heel zware opgave. (Grootschalige wijziging in afnamepatronen en grootschalige opslag en/of overstort noodzakelijk. Bovendien lijkt meer flexibiliteit in invoedpatronen een must)
Belangrijk ! Elke beschouwing over biogasproductie en afzet van groengas zijn momentopnames ! Daarom altijd contact noodzakelijk tussen potentiele invoeders en de netbeheerder !
Groengas:’de sleutel’ naar Duurzaamheid • • • • •
Kook … Verwarm… Droog… Rijdt… Produceer elektriciteit… zoveel mogelijk op groengas
restpunten Biogas projecten (dus geen groengas) • Vrije domein • Advies; (uit veiligheidsoverwegingen) aanleg en beheer bij netbeheerders • Aanvullende maatregelen voor: – samenstelling / condities biogas – aanleg en beheer transportleidingen
Meer lezen/weten?? Rapport te downloaden: • www.rendo.nl • www.agentschapnl.nl
Dank u voor uw aandacht
Johan Jonkman Assetmanager gas