Vergroting van het rendement van beleidsonderzoek Werksessie: Effectieve beleidsondersteuning met kennis Yvonne Prince Congres Kennisintensieve beleidsontwikkeling in praktijk,
Zoetermeer, 2 april 2014
Korte kennismaking
• wie van jullie besteden onderzoek uit?
Korte kennismaking
• wie van jullie besteden onderzoek uit? • wie van jullie voeren onderzoek uit?
Korte kennismaking
• wie van jullie besteden onderzoek uit? • wie van jullie voeren onderzoek uit? • wie van jullie hebben helemaal niets met onderzoek?
Gebruik van onderzoek in praktijk • • • • • • •
de la de stapel: nice to know op bureau: één-op-één voor het gevraagde doel elektronisch archief: hergebruik bij de hand: spin-offs naar aanpalende terreinen op internet: spill-overs naar andere doelgroepen … Er wordt veel beleidsonderzoek gedaan en uitbesteed, maar hoe optimaliseren we het gebruik van de opgebouwde kennis t.b.v. betere beleidsvorming?
Wat is rendement van onderzoek? • associatie met termen als: opbrengst, bruikbaarheid, input versus output. • rendement van onderzoek wordt ook wel toepassingsrendement genoemd. • ofwel als je de resultaten ervan kunt toepassen: • je er wat van leert/nieuwe inzichten opdoet • je er wat mee kan gaan doen/meten • een verandering mee in gang kan zetten (beleid, proces, gedrag, communicatie, …) • iets mee kan agenderen • etc. etc. • ‘Research to progress’
Drie typen direct rendement • beleidsrendement (BR): onderzoek leidt tot efficiëntere beleidsontwikkeling (‘met meer kennis van zaken’) of effectievere beleidsinstrumenten (bijv. beter doelgroepbereik of meer effect). • efficiencyrendement (ER): doelmatiger en sneller uitvoeren van het werkproces bijv. met andere vorm of wijze van dienstverlening doelgroepen beter/goedkoper bereiken, reductie van administratieve lasten. • financieel-economisch rendement (FER): effectievere manieren om met minder geld/tijd/grondstoffen hetzelfde te bereiken. Het rendement is in euro’s uit te drukken. Beleids- en efficiencyrendement komen het meest voor.
En… vier typen indirect rendement Spillovers die niet direct beoogd zijn door de beleidsonderzoekers of de opdrachtgever; valt meestal bij andere partijen.
• wetenschappelijk rendement (WR): door kennisoverdracht wordt een bijdrage geleverd aan een kennisdomein/methode • concurrentiekracht (CK): als het bedrijfsleven object van onderzoek is (bijv. in de regio) • maatschappelijke tevredenheid (MT): de burgers zijn tevreden over de veiligheid, wegverbreding, milieu, kinderopvang, etc. • persoonlijk rendement (PR): persoonlijke opbrengsten als gevolg van onderzoek naar maatschappelijke programma’s en issues Spillovers laten het rendement van onderzoek vaak vele malen groter zijn dat het directe rendement.
Wie ondervindt welk type rendement? BR ER FER WR CK MT PR opdrachtgever uitvoerende inst.
adviesorganisatie onderzoekers wtnschap & o’wijs bedrijfsleven burgers
Vier modellen voor kennisgebruik* 1. het wetenschaps’push’model: wetenschappers bepalen de inhoud vh onderzoek, de gebruikers zijn alleen maar de ontvangers van het resultaat. 2. het vraaggestuurde model: gebruikers zijn een belangrijke bron voor de inhoud en vormgeving vh onderzoek. De klant/gebruiker bepaalt welk onderzoek gewenst is. 3. het disseminatiemodel: kennisoverdracht aan gebruikers, plus bruikbaar maken van de kennis, wordt expliciet aan het onderzoek toegevoegd. 4. het interactiemodel: tussentijdse en regelmatige interactie tussen onderzoekers en gebruikers. Gebruik bij 1 zal niet zo groot zijn. Beleidsonderzoek valt vaak onder 2 maar als 3 en 4 toegevoegd worden dan neemt kans op daadwerkelijk gebruik zeker toe.
* zie Landry, Amara en Lamari (2001)
Vijf voorwaarden voor het optreden van rendement 1. kwaliteit van het onderzoek: toegepaste methoden en technieken, betrouwbaar, reproduceerbaar 2. aansluiting op de context (beleid, politiek, dynamiek, voorgeschiedenis, krachtenveld, etc.): een onderzoek staat nooit op zich zelf 3. goede en frequente interactie tussen opdrachtgever en onderzoekers: voor, tijdens en na het onderzoek 4. mate, vormen en kwaliteit van verspreiding van de onderzoeksuitkomsten (alleen voor in de la, gericht op specifieke doelgroep, breed publiek, nieuwe media, symposia, leidraad, persbericht etc. etc.) 5. de bereidheid en het vermogen tot handelen van de opdrachtgever op basis van de uitkomsten van het onderzoek (personal factor/belevingswereld, political factor/aansluiting bestaand beleid). Voor beleidsrendement zijn m.n. 1, 2, 3 en 5 relevant.
Kan rendement gemeten worden? Wat denken jullie?
Kan rendement gemeten worden? Wat denken jullie? Niet echt, case-aanpak lijkt het best: • Als er gemeten wordt dan zijn het vaak indicatoren mbt voorwaarden voor bruikbaarheid,… • … of schalen die lopen van kennisneming, naar begrijpen, …, tot keuzes worden beïnvloed, en gebruikers passen het toe • Vertaling naar euro’s lastig; alleen bij FER mogelijk. • Rendement is lastig toe te kennen aan dat ene onderzoek; het is vaak een heel proces dat daar toe leidt. • Aanpak op basis van cases wordt dan ook aanbevolen. • Aandacht gaat vooral uit naar het directe rendement. • Er worden incidenteel goede pogingen gedaan. • Een algemeen theoretisch kader lijkt te ontbreken.
Goede case waarin rendement gemeten wordt: Utilisatie van STW-onderzoek • STW financiert 600 onderzoeksprojecten p.j. • uitgevoerd door promovendi en postdocs • gebruikers worden in vroeg stadium bij uitvoering betrokken • beoordeling o.b.v. wetenschappelijke kwaliteit en kans op toepassing (utilisatie) • er blijkt een positieve correlatie tussen toepassingen en wetenschappelijke output
Verandering brengen in budgetten voor productie en benutting van kennis? • in praktijk wordt relatief weinig budget cq. tijd uitgetrokken voor de benutting van kennis • misschien is hier ook niet zoveel budget voor nodig? • en is het een kwestie van ‘effectief omgaan met’: • expliciet een paragraaf ‘kennisbenutting’ opnemen in je (onderzoeks)plan • voorwaarden ‘inbakken’ in het proces (beleidscontext, interactie) • monitoren van de voorwaarden • aandacht en tijd voor vrijmaken • een specifiek getarget budget lijkt wel raadzaam voor (diverse soorten) verspreiding van de resultaten
Positieve invloed gaat dus uit van… • een goed voortraject waarin gebruikersdoel en context goed aan bod komen: in de huidige tijd van aanbesteden krijgt dit te weinig aandacht • goed doordenken van het natraject cq. de kennisoverdracht en als onderdeel van het onderzoekstraject/projectplan zien • interactie en intensiteit tussen beleidsmakers en onderzoekers: zie het beleidsproces en het onderzoek niet als twee afzonderlijke trajecten • ontvankelijkheid voor het resultaat: wil de opdrachtgever ook afwijkende/ongewenste resultaten vernemen en verspreiden?
Kortom, kennisintensief beleid door aandacht, tijd en plan voor kennisbenutting & meer interactie tussen onderzoekers en beleidsmakers
