Verenigingsdraaiboek 'Sportiviteit en respect' Door te investeren in een sportief en respectvol klimaat wordt het sporten bij FC De Bilt aantrekkelijker. Met de komst van nieuwe leden groeit het potentieel aan technisch en arbitrair kader en vergroot de vereniging tevens de kans op een royalere tegemoetkoming van sponsors. Het verenigingsdraaiboek 'Sportiviteit en respect' kan hierbij een leidraad zijn. Het draaiboek is gericht op het kader van FC De Bilt. Het doel van het verenigingsdraaiboek is om FC De Bilt te helpen bij het gestructureerd opzetten van activiteiten ter bevordering van een sportief en respectvol sportklimaat. Werkwijze Door zes logische stappen te nemen, wordt FC De Bilt op weg geholpen bij het invullen van dit beleid. De sporter staat daarin centraal, maar de invloed van de andere doelgroepen komt ook aan bod. Stap Stap Stap Stap Stap Stap
1: 2: 3: 4: 5: 6:
Geef sportiviteit en respect een organisatiestructuur. Breng de huidige situatie in beeld. Bepaal de gewenste situatie en formuleer de doelen. Bepaal de activiteiten. Voer het actieplan uit. Evalueer en stel waar nodig bij.
Beoogd resultaat Met het verenigingsdraaiboek bereikt FC De Bilt het volgende: • Een sportief en respectvol verenigingsklimaat; • Jaarlijks terugkerende activiteiten; • Structurele informatievoorziening; • Aanwas van nieuwe leden; • Belangstelling van sponsors;
Stappenplan Roep een aantal mensen bijeen (formeer (werk)groep), die het belang van sportiviteit en respect inzien. Zorg dat dit tevens de juiste sleutelfiguren zijn, m.a.w. mensen die bekend zijn onder de leden. Waar mensen een voorbeeld aan willen nemen. Enkele kartrekkers, ambassadeur ‘Sportiviteit en respect’, bijvoorbeeld Rob Alflen? Bestel het verenigingsdraaiboek Sportiviteit en respect. Het verenigingsdraaiboek kost € 10,- (inclusief verzendkosten) Maak aan de leden bekend dat dit thema aandacht krijgt binnen de club. Doe de Sportcode Quick Scan binnen de club (werkwijze www.sportcode.nl), zodat duidelijk is hoe de club er voor staat (trainers – sporters v.a. 12 jaar) of analyseer op andere wijze de knelpunten op het gebied van sportiviteit en respect. De Quick Scan is gratis. Bepaal met de werkgroep de gewenste doelen, op basis van de uitkomsten van de quick scan of de analyse. Zoek eventueel contact met nabij gelegen clubs (bij voorkeur zelfde tak van sport bijvoorbeeld CJVV Amersfoort, VVIJ IJsselstein of Delta Sport Houten). Ervaringen kunnen worden uitgewisseld en eventuele ondersteuning kan op geclusterde wijze plaatsvinden. Drie aandachtspunten, waarvan een aantal zijn uitgewerkt met voorbeelden en concrete acties: A. Ontwikkelen van verenigingsnorm Sportiviteit en respect; wat betekent Sportiviteit en respect voor onze vereniging en onze leden? B. Hoe dragen we deze norm uit binnen de vereniging; wie betrekken we er bij en wanneer; welke concrete doelen stellen en welke afspraken maken we daarvoor? C. Wat doen we bij overtreding van de afgesproken verenigingsnorm; hoe waarborgen we consequente aanpak? Ad A. Als je op deze vraag antwoord wilt geven, is een agendapunt op een volle bestuursagenda niet voldoende. Draagvlak binnen de vereniging (betrokkenheid van leden) is een belangrijke voorwaarde voor het succes van het project. - Welke verwachtingen heeft de vereniging ten aanzien van Sportiviteit en respect? - Wat verwachten de leden van het bestuur en van elkaar? - Wat verwacht het bestuur van de leden en van de ouders? Het bestuur is verantwoordelijk voor het uitzetten van de koers, maar betrekt bij het uitzetten van een ‘gedragsregelproject’ zoveel mogelijk alle leden. Daarnaast is het voor de uitstraling binnen de vereniging belangrijk dat een voorzitter of bestuurslid regelmatig een voorwoord in het clubblad schrijft over wat hij / zij voor positieve zaken op en rond het veld heeft waargenomen of juist niet. Het is goed om te bedenken dat, wat voor beleid een vereniging ook maakt, communicatie en uitvoering de allerbelangrijkste factoren zijn. Ad B. De gedragsregels kunnen langs verschillende lijnen binnen de vereniging worden uitgedragen. Met andere woorden, hoe communiceren we met de leden? Of een vereniging nu klein, middelgroot of groot is, het is voor een bestuur ondoenlijk om met alle leden rechtstreeks te communiceren. Zie hiervoor ook de paragraaf “Zelf werken aan sportiviteit en respect”.
Natuurlijk kan het clubblad of de website ondersteuning bieden bij het uitdragen van de gedragsregels, maar veel beter is het om leden directer te betrekken. De bestaande structuren binnen de verenging kunnen daarbij helpen. De vereniging kan bijvoorbeeld door het organiseren van bijeenkomsten voor trainers- en coaches / begeleiders, aanvoerders en ouders het beleid in de vereniging uitdragen. Bij deze bijeenkomsten wil je een ieder actief betrekken bij het beleid van de vereniging rondom sportiviteit , acceptatie en respect. Een beleid dat vraagt om nageleefd te worden door een ieder in de club. Een beleid dat door communicatie met verschillende groepen binnen de vereniging een geaccepteerd en levendig beleid kan worden. Ad C. Wanneer een vereniging wil bevorderen dat alle leden zich kunnen herkennen in een bepaald gewenst gedrag op en rond het veld, is het belangrijk dat een bestuur aangeeft hoe er wordt omgegaan met leden die zich niet aan de afspraken houden. Natuurlijk is het daarbij belangrijk dat het bestuur zelf het goede voorbeeld geeft, maar dat is niet voldoende. Het is aan te raden dat het bestuur regelmatig op en om het veld aanwezig is, aanspreekbaar is voor de leden. Om mensen op hun gedrag te kunnen aanspreken is het nodig dat iedereen weet wat de regels op en rond het veld zijn. Als wij aangeven wat gewenst gedrag is, kunnen wij elkaar aanspreken op ongewenst gedrag. Trainers- en coaches bijeenkomsten De meeste jeugdteams en hogere seniorenteams hebben een trainer en/of coach. Zij zijn de intermediair tussen de vereniging en de leden. Een trainersbijeenkomst of een coachbijeenkomst is het middel bij uitstek om direct en interactief te communiceren. Immers, trainers en coaches (technisch kader) kunnen niet alleen de boodschap van de vereniging uitdragen, maar zijn ook in staat om de mening van hun team (de leden) te vertolken. Het meest effectief werkt het om twee tot drie bijeenkomsten per seizoen te organiseren. Het programma van zo’n bijeenkomst moet gevarieerd zijn en een goede mix zijn van voetbaltechnische aspecten, organisatorische zaken en wisselende thema’s. Gedragsregels in de vereniging is een prachtig thema om binnen een seizoen uit te diepen. Voorbeeld programma trainer/coaches bijeenkomst (3x per jaar) augustus/september november/december Voetbal• jeugd/trainingsplan • tussentijdse evaluatie technisch • trainingsdoelstellingen • voetbalthema • vereniging doelstellingen • evaluatie selecties • voetbalthema Organisa- • start seizoen • door lopen torisch activiteitenkalender • communiceren gedragsregels die binnen de vereniging gelden; rol van coach, trainer, speler en ouder • kalender en wedstrijdschema Thema • uitdragen visie • Tussentijdse gedragsbestuur evaluatie resultaat
maart/april • evaluatie • voorbereiding selectie • voetbalthema
•
Jaarplanning volgend jaar
• •
evaluatie opstellen plan van
regels
augustus/september november/december van de gestelde • brainstorm ‘wat zijn doelen de regels van onze club?’ • Brainstorm ‘Wat Verwachten • gezamenlijk concrete leden/ouders van de doelen stellen weer vereniging en wat nieuwe seizoen verwacht de • afspraken maken vereniging van de verdere communicatie leden en ouders als binnen de teams het gaat om • rol commissie gedragsregels?’ ‘gedragsregels’ • campagne FC De Bilt
maart/april aanpak volgend seizoen • evaluatie commissie gedragsregels
Aanvoerders bijeenkomst De aanvoerder heeft een belangrijke functie in het veld. Hij of zij is de intermediair tussen spelers en vereniging (bestuur). Aanvoerders hebben een bijzondere rol, omdat ze deel uitmaken van een team. Het voordeel is dat zij beter de mening van de spelers vertolken. Daarentegen vraagt het meer aandacht om hen de boodschap van de vereniging over te laten brengen. Ook voor aanvoerders zou het goed zijn om per seizoen een of meerdere aanvoerders avonden te organiseren. Aanvoerders moeten in de gelegenheid worden gesteld om zelf een grote inbreng te hebben en hun ervaring met anderen en de vereniging (bestuur) uit te wisselen. Organiseer daarom voor de verschillende doelgroepen (jeugd en senioren) verschillende bijeenkomsten. Uiteraard moeten de bijeenkomsten afgestemd worden op de trainer/coachbijeenkomsten. Voorbeeld programma aanvoerders avond augustus/september Organisatorisch • start seizoen • communiceren afspraken die binnen vereniging gelden • kalender en wedstrijdprogramma • taken team, taken vereniging • wensen vanuit teams en wensen vanuit de vereniging Gedragsregels • uitdragen visie bestuur • wat zijn de gedragsregels van de club? • Gezamenlijk concrete doelen stellen voor nieuwe seizoen • Afspraken maken verdere communicatie binnen de teams • Rol van de aanvoerder
maart/april • doorlopen van de kalender • jaarplanning volgend seizoen • wat loopt er goed, wat loopt er niet goed • evaluatie team samenstelling
• • •
Tussentijdse evaluatie van de gestelde doelen opstellen plan van aanpak volgend seizoen evaluatie rol van de aanvoerder en eventuele tips voor het volgende seizoen.
Ouders bijeenkomst Een ouder bijeenkomst kan verschillende doelen hebben, maar het belangrijkste van de ouder bijeenkomst is het betrekken van de ouders bij de club en hen op de hoogte brengen van de gang van zaken binnen de club. Wanneer de ouder bijeenkomst tot doel heeft de ouders op de hoogte te stellen van de gang van zaken van het team van hun zoon of dochter, kan de coach of de trainer van het team de ouders voor de eerste wedstrijd bij elkaar roepen en de volgende zaken met hen doornemen: - rijschema – wie van de ouders rijdt er wanneer er een uitwedstrijd is, - wat zijn de huisregels rond het team, - en wat zijn de afspraken met teamleden. Daarnaast worden de ouders verzocht: - hun kinderen te helpen op tijd te komen, te voorzien van de juiste kleding en schoeisel, - te zorgen voor de juiste bescherming voor de kinderen – scheenbeschermers, - alleen positief commentaar te leveren langs de kant, zowel richting spelers als richting scheidsrechter, - zich niet te bemoeien met de opstelling en wissels van de coach, - na afloop van de wedstrijd het team eerst met elkaar iets te laten drinken en daarna pas bijvoorbeeld het zakje chip uit te delen, - thuis aandacht te besteden aan eventueel ongewenst gedrag van hun kind richting tegenstanders en/of scheidsrechter, - en bij eventuele vragen of bezorgdheid over hun kind niet te schromen om contact op te nemen met de coach of jeugdcommissielid. Als vereniging kun je ook een ouder avond organiseren, waar je over het onderwerp ‘sportiviteit en respect’ gaat praten. Dit kan naar aanleiding van de DVD ‘Sportiviteit en Respect’. In de praktijk blijkt vaak dat de opkomst tijdens deze avonden tegenvalt en de vereniging kiest voor de bijeenkomst van de ouders vóór de eerste wedstrijd. Het is van groot belang dat de ouders in ieder geval aan het begin van het seizoen op de hoogte gebracht worden van de ‘regels / afspraken’ die gelden binnen de vereniging. Wanneer een vereniging wil bevorderen dat alle leden zich kunnen herkennen in een bepaald gewenst gedrag op en rond de velden, is het belangrijk dat een bestuur aangeeft hoe wordt omgaan met leden die zich niet aan de afspraken houden. Natuurlijk is het daarbij belangrijk dat het bestuur zelf het goede voorbeeld geeft, maar dat is niet voldoende. Het is aan te raden dat het bestuur regelmatig op de velden aanwezig is, aanspreekbaar voor de leden. Om mensen op hun gedrag te kunnen aanspreken is het nodig dat iedereen weet wat de regels op en rond de velden zijn. Een vereniging kan voor vervelende incidenten een onafhankelijke commissie instellen die handelt zoals tevoren in een reglement is vastgelegd.
Zelf werken aan sportiviteit en respect Voor het ‘levendig’ maken van het thema onder de commissies, de leden (spelers/sporters) en andere betrokkenen (ouders!) in de vereniging zijn diverse acties mogelijk. Een belangrijke rol is daarbij weggelegd voor de trainer/coach. Een trainer kan de leden persoonlijk op onsportief gedrag aanspreken, maar misschien zal de trainer ook eens kritisch naar haar of zijn gedrag moeten kijken. Ondersteuning is daarbij wenselijk. De club kan zowel op formele wijzebijvoorbeeld in vergaderingen of op informele wijze duidelijk maken dat de vereniging sportiviteit en respect hoog in het vaandel heeft staan. U kunt dat onder andere benadrukken bij de volgende activiteiten: Bij vergaderingen Het bestuur en de commissies kunnen het onderwerp Sportiviteit en respect als een vast item opnemen in de agenda van de vergadering. In interne trainersopleidingen Het bestaande curriculum van een trainerscursus of –opleiding kan worden aangevuld met een programmaonderdeel Sportiviteit en respect. Tijdens informatieavonden Aan het begin van het seizoen of tussentijds kunnen verschillende doelgroepen worden geïnformeerd over de plannen rondom Sportiviteit en respect In contracten en taakbeschrijvingen In contracten en/of taakbeschrijvingen van kaderleden kan een alinea gevoegd worden waarin uitgangspunten en verantwoordelijkheden staan beschreven rondom Sportiviteit en respect. Een handtekening geeft aan dat men zich hieraan wil conformeren. Hierop kunnen ze worden gewezen als dat nodig is. Bij een specifieke campagne Sportiviteit en respect Uw vereniging zou campagnemateriaal, zoals posters en flyers, kunnen ontwikkelen om aan iedereen duidelijk te maken dat Sportiviteit en respect belangrijk gevonden wordt. Tijdens trainingen & wedstrijden Trainers dienen tijdens trainingen het onderwerp Sportiviteit en respect te bespreken. Gebeurtenissen uit wedstrijden bieden echter voldoende gespreksstof voor trainers/coaches na de wedstrijd. Langs ‘de lijn’ Bestuursleden en andere verenigingsmensen zouden zich bij soms aan de kant van het veld of in de zaal moeten laten zien, zodat in gesprekken met ouders en andere supporters het item Sportiviteit en respect zijdelings aan de orde kan komen. Hiermee kan draagvlak worden gecreëerd, wat mogelijk leidt tot onderlinge correctie of terechtwijzing. In het clubblad In clubbladen en andere informatievoorzieningen van de club kan het thema Sportiviteit en respect een plaatsje krijgen. Nieuwe spelregels kunnen bijvoorbeeld worden weergegeven. Beschrijvingen, illustraties en/of fotomateriaal van good practises hebben ook een positieve werking op de aandacht voor sportiviteit en respect.
Samenstelling werkgroep Voor de samenstelling van de werkgroep kunnen diverse mensen worden gevraagd, die binnen de vereniging verschillende functies en taken hebben. Naast bestuursleden, trainers, scheidsrechters zijn ook sporters, leiders en ouders gewenst om mee te denken over begrippen als sportiviteit en respect. Het voordeel hiervan is dat de meningen en ervaringen van vertegenwoordigers van diverse groepen direct mee worden genomen in de te maken keuzes. Ook wordt voor het onderwerp een breder draagvlak gecreëerd, waardoor de kans van slagen vergroot wordt. Eenieder die wordt betrokken in het maken van plannen is zelf eerder geneigd om mee te werken aan de uitvoering en continuering van het project. De samenstelling van de werkgroep kan als volgt zijn: NAAM
TAAK Coördinator van de werkgroep Bestuurslid De trainer van …………… Scheidsrechter Ouder Sporter (jeugdlid)
Praktische informatie Voor FC De Bilt is de volgende de volgende praktische informatie beschikbaar: - Beleidsplan Sportiviteit en respect - Gedragscodes algemeen - Gedragscode KNVB - Artikelenreeks clubbladen - Kijkwijzer - Training Kanjers in de Sport - DVD “Sportiviteit en respect” - Interactief theater
