Verduurzamen van maatschappelijk vastgoed Green Liz Symposium Arnhem, 9-12-2013 Irma Thijssen
Irma Thijssen, Agentschap NL
1
Agentschap NL biedt diensten aan ondernemers met duurzame, innovatieve of internationale ambities. Bijvoorbeeld subsidies, kennis en het vinden van partners. Agentschap NL biedt die diensten aan namens de Rijksoverheid. www.agentschapnl.nl
Irma Thijssen Senior adviseur utiliteitsbouw, Agentschap NL Beleidsprogramma Energie & Gebouwde Omgeving, i.o.v. ministerie van BZK www.agentschapnl.nl/duurzamegebouwen
[email protected]
2
3
4
LOVGM 2012: •138 gemeenten •48% heeft geen centrale vastgoedadministratie •53% kan het aantal huurders of gebruikers niet aangeven •16% weet niet hoeveel gebouwen in eigendom zijn
5
900 gebouwen WOZ 403 mln euro E 27 mln kWh Gas 2 mln m3 6
Omvang maatschappelijk vastgoed = 90 mln m2
Ca. 47% gemeenten Waarde ca. 157 miljard euro (Kadaster 2012)
7
8
Pand
Voorzieningencentrum
Bouw
Eigendom
Contract beheer
Exploitatie (binnenkant)
Facilitair beheer
Activiteiten
Gemeente
Gemeente
Gemeente
Gemeente
Gemeente
Gemeente
Gemeente
Gymzaal
Gemeente
Theater Bioscoop
Gemeente
Gemeente
Gemeente
Gemeente
Gemeente
Gemeente
Gemeente
ijsbaan Gemeente
Gemeente
Gemeente
Gemeente
Speeltuin
Gemeente
Gemeente
Kanunnikenhuisjes
Gemeente
Gemeente
Wachttoren / evenementenlocatie
Gemeente
Gemeente
Sporthal 1
Sporthal 2
Gemeente
Gemeente
Gemeente
Gemeente
Gemeente
9
Stappenplan: strategische en structurele aanpak –
Afstoot/verkoop, efficiënter huisvesten, HNW
–
Bemeteren, monitoren, analyseren en herinregelen
–
(Sloop en) Energieneutrale nieuwbouw (50 jr)
–
Grote waardevolle gebouwen energiezuinig/energieneutraal renoveren (25-40 jr)
–
Vergroenen van gebouwclusters - bv via een ESCo (10-15 jr)
–
Uitvoeren van rendabele maatregelen uit de Wet Milieubeheer (5 jr)
–
Oplossen van de split incentive, bijvoorbeeld via Greenlease
–
Duurzaamheid integraal opnemen in regulier onderhoud, via MJOP's
–
Toepassen duurzame energie, bv zonnepanelen
–
Resterende energievraag groen inkopen
10
Bemeteren, monitoren, analyseren en herinregelen Check de energiefacturen •Voor 12 panden een dubbele nota > besparing € 80.000 / jaar •Nota voor gebouwen die al gesloopt waren •Kantoorpand met extreem verbruiksprofiel > VRI op dezelfde aansluiting •Spookfacturen van energiebedrijf •Gasrekening voor panden zonder gasaansluiting
11
Bemeteren, monitoren, analyseren en herinregelen 70% van de klimaatinstallaties is niet goed ingeregeld Gemeente Enschede: verwarming ‘s ochtends om 8 uur aan i.p.v. 6 uur Gemeente Alkmaar: nieuw gebouwbeheersysteem voor 22 gymzalen, met o.a. bewegingsmelders > 15% energiebesparing UWV: slimme meters bij 30 kantoren > doel was 10% energiebesparing Resultaat tot nu toe: 16 % besparing, ofwel 500.000 euro op energieverbruik RGD: slimme meters + herinregelen 1000 kantoren > bespaart 15% (ook bouwfouten opgelost) Sporthal: verlichting aan terwijl ruimte niet werd gebruikt •Oplossing: Apart schakelbare verlichtingsbalken •Investering: € 2.500, Opbrengst € 3.500 / jaar Kantoorpand Utrecht met hoog verbruik •Oplossing: verkorten schakeltijden luchtbehandeling, verwarming en koeling •Investering: geen, Opbrengst: € 3.465 / jaar
12
Energieneutraal renoveren: Energielabelsprong van G naar A, A+ of A++
13
Uitvoeren maatregelen Wet Milieubeheer
14
Verduurzamen gebouw(cluster) met ESCo • • • •
Gegarandeerde energiebesparing o.b.v. prestatiecontract voor meerdere jaren Neemt energiebesparende maatregelen (quick wins + lange termijn) Levert beheer, onderhoud, monitoring Diverse typen: – Product ESCo (ESCo-light; PV, WKO of LED) – Klimaat-ESCo – Gebouw-ESCo
• • • •
Ontzorgen, benutten expertise uit de markt Benutten EIA en MIA Financiering via ESCo, gebouweigenaar, huurder of bank “Budgetneutraal gebouwen verduurzamen”
15
Verduurzamen MOP •Kozijnen vervangen? > HR++ glas en ventilatieroosters •Dakbedekking vervangen? > isolatie, PV of vegetatiedak •Ketel vervangen? > HR-ketel, combinatie met isolatie schil •Scenario’s doorrekenen (bv 1 = WM, TVT 5 jaar, 3 = energieneutraal) en vergelijken met onderhoudsplan en gereserveerd budget
Voorbeeld: sporthal
16
Green Lease Huurcontract tussen eigenaar, huurder (en beheerder) Prestatiecontract Reductiedoelstellingen Monitoring Afspraken over duurzaam gebruik en exploitatie • Wederzijdse verantwoordelijkheid • Naar rato verdelen van kosten, baten en risico’s • • • • •
Duurzaam gebouw > ook duurzaam gebruik en beheer Oplossing voor split incentive
GasTerra Groningen: van label G naar A+, met Green Lease contract tussen GasTerra en Triodos Vastgoedfonds
17
Zonnepanelenactie (NB Trias Energetica)
18
Wat levert verduurzamen van vastgoed op? •Bespaart energie, CO2 en geld! •Realisatie ambities t.a.v. klimaat, duurzaamheid en MVO •Grip op (huisvestings)kosten •Stimuleren installatie- en bouwsector •Gemeente geeft het goede voorbeeld •Gebouwen met moderne kwaliteit •Uitvoering beleid (Wet Milieubeheer, Duurzaam Inkopen, EPBD, EED, SER-energieakkoord) Nu is het momentum: •Bezuinigingen en krimp •Professionalisering vastgoed •Verkiezingen 2014
19
20
Financieringsmodellen Gemeente financiert zelf - Balansfinanciering •Kasstromen •Lening bij bank •Eigen revolverend fonds (Nijmegen) •Fonds voor onrendabele maatregelen (‘s-Hertogenbosch) Projectfinanciering •ESCo (Rotterdam en Zutphen, WKO Oss) Mengvorm: (oprichting) publiek bedrijf •(MOED Tilburg, Haarlems energiebedrijf)
21
Ontschotten: •Bij de geldstromen •Binnen de eigen organisatie •Tussen organisaties •Tussen bouwen en beheren
Transitie: “Begin met de grootst mogelijke kleine stap”
22
23
Ondersteuning Agentschap NL www.agentschapnl.nl/duurzamegebouwen •Infoblad energiebesparing gemeentelijk vastgoed •Rapport Verduurzamen gemeentelijk vastgoed •Leidraad DMOP voor gemeenten •Leidraad Prestatiecontracten beheer en onderhoud •Leidraad en Menukaart Greenlease •ESCo’s: Whitepaper, modelovereenkomsten, films •Slimme Energie maatregelen en instrumenten www.rwsleefomgeving.nl/lokaal_klimaatbeleid www.agentschapnl.nl/energieneutraalbouwen www.agentschapnl.nl/eia www.agentschapnl.nl/miavamil www.agentschapnl.nl/energielabelgebouw www.infomil.nl/energie : Wet Milieubeheer www.pianoo.nl: criteria duurzaam inkopen www.energiecijfers.nl: cijfers en grafieken op maat www.kennishuisgo.nl: voorbeeldprojecten www.esconetwerk.nl: ondersteuning gemeenten voor ESCo’s http://lokaalklimaatbeleid.viadesk.com: netwerk overheden, ca. 1000 leden
24
