VERDIEPING BIJ ZELFVERBINDER VITALITEIT

VERDIEPING BIJ ZELFVERBINDER VITALITEIT

VERDIEPING: Waar gaat vitaliteit over? Vitaliteit is een containerbegrip en kan vanuit vele perspectieven beschouwd worden. In de praktijk van alledag gebeurt dat dus ook. Vitaliteit gaat in grote lijnen over energie, (levens)kracht , mentale veerkracht , motivatie en vrijheid. Het is het hebben van energie om te kunnen ‘ondernemen’, én het beschikken over de bijbehorende fysieke, emotionele en mentale ruimte en vrijheid om dit te verwezenlijken. Vanuit zakelijk perspectief gaat Vitaliteit vaak over duurzame inzetbaarheid, en raakt dan aan zaken als employability, engagement en empowerment. Vrij vertaald betekent dat het beschikken over de juiste mix aan competenties, kennis en vaardigheden. En dat in verbinding met je eigen motivatie en betrokkenheid en aansluitend op hetgeen gewenst is (nu en in de toekomst) in het werk/ de markt, alsmede de mate van gezondheid.

Meten en ontwikkelen Interessante vragen bij vitaliteit zijn: ‘Hoe Vitaliteit te meten?’ ‘Hoe Vitaliteit effectief te beïnvloeden?’ De ZelfVerbinder Vitaliteit raakt aan beide vragen, en doet dat op een korte en grondige wijze. Het raakt de wezenlijke kern van Vitaliteit en is ook goed preventief bruikbaar als een diagnose-instrument. De elementen die zich in die zogenaamde ‘vitaliteit-container’ bevinden heeft essenceiam in tien thema’s gerangschikt:

1

VERDIEPING BIJ ZELFVERBINDER VITALITEIT

Hierna volgt een opsomming van zaken waaraan je zou kunnen denken bij de diverse elementen die met vitaliteit te maken hebben. Het pretendeert geenszins volledig en diepgaand te zijn, en is vooral bedoeld als een handreiking om het beeld over vitaliteit te verbreden. Daarbij wordt ook aangegeven hoe het betreffende element geraakt wordt in de ZelfVerbinder Vitalit eit.

2

VERDIEPING BIJ ZELFVERBINDER VITALITEIT 1 . Mentaal Dit thema gaat over mentale fitheid en mentale gezondheid. Denk bijvoorbeeld aan de mate van vrijheid en flexibiliteit van denken. Het kunnen herkennen van paradigma’s (waarden en overtuigingen) en daar van los kunnen komen. Wat voor type denker ben je? Denk je vooral in problemen, of in mogelijkheden en kansen? Wat voor mindset heb je: Een growth of een fixed mindset? In welke mate ben je in staat objectief en oordeelvrij waar te nemen? Kan je relativeren, heb je humor? Heb je zicht op je eigen visie en (levens)doelen? En in welke mate zijn jouw doelen binnen je eigen controle (en daarmee frustratievrij) geformuleerd? Ervaar je voldoende uitdaging? Kan je jezelf voldoende intellectueel ontwikkelen, zowel persoonlijk als in je werk? En in welke mate ervaar je wellicht werkstress? [dit thema wordt in de zelfverbinder vitaliteit o.a. geraakt in de zinnen 7-9-1 0-1 4-1 6-1 8]

2. Emotioneel Dit thema raakt aan de gevoelslaag. In welke mate zijn de diverse gevoelens betrokken? Mogen ze er zijn? Welke betekenis wordt er momenteel aan gegeven? Hoe veerkrachtig is iemand gevoelsmatig? Voel je het half lege en/ of het half volle glas? Ben je vooral gefocust op negatieve gevoelens (b.v. angst) of meer op positieve (verlangen)? Ben je gevoelsmatig meer gericht op ‘tegen/ verzet/ strijd’ of op ‘voor’? Ben je in staat ieder gevoel te omhelzen, ook de negatieve gevoelens? Zie je liefde en verdriet als extern veroorzaakt? Of als voorloper van verbinding, compassie en nabijheid met jezelf? Heb je plezier in de dingen die je doet? [dit thema wordt in de zelfverbinder vitaliteit geraakt in zin 1 3 en alle betrokken gevoelens]

3. Fysiek Denk bij dit thema aan lichamelijke fitheid en gezondheid. In welke mate (en vanuit welke interne posities of rollen) voel je energie ontstaan of juist weglekken? In welke mate is je leefstijl gezond? Hoe is je leefstijl gericht op voeding, beweging, rust & ontspanning? Hoe is het met je nachtrust gesteld? In welke mate ben je wel eens ziek; verzuim je wel eens? [dit thema wordt in de zelfverbinder vitaliteit geraakt in o.a. de zinnen 2-5-6-1 8]

4. Spiritualiteit Denk hier aan meer aardse termen als bezieling, passie, enthousiasme en echtheid. En aan betekenisgeving. Het gevoel hebben dat je er toe doet en nuttig bent. [dit thema wordt in de zelfverbinder vitaliteit geraakt in zin 1 1 ]

5. Gedrag Hoe flexibel en veerkrachtig ben je in het hanteren van je strategieën, en hoe uitgebreid is dat gedragsarsenaal? Bij dit thema kan je ook denken aan je competenties (kennis en vaardigheden). En hoe zelfsturend ben je? Ervaar je de vrijheid en de kracht om te kiezen? Heb je zicht op in welke mate jouw gedrag je uit je kracht/ visie weg haalt? Welke valkuil stap je in? Welke kwaliteit is daar het fundament onder? En welke uitdaging zie je, als het toelaten van een stukje van de (interne) allergie? In welke mate acteer je reactief (gebaseerd op externe prikkels) en in welke mate proactief (intrinsiek gemotiveerd)? [dit thema wordt in de zelfverbinder vitaliteit geraakt in o.a. de zinnen 9-1 0-1 5-1 8]

3

VERDIEPING BIJ ZELFVERBINDER VITALITEIT 6. Verlies Welke strategieën heb je in generieke zin ontwikkeld in je leven rondom het thema ‘verlies’? En ben je dan meer verlies- of meer herstel-georiënteerd? En spelen oudere verlieservaringen mogelijk een rol? In welke mate ben je in staat je verlies te erkennen én veerkrachtig (zowel mentaal als qua gevoel) tegemoet te treden? [dit thema wordt in de zelfverbinder vitaliteit o.a. geraakt in zin 8]

7. Balans/ Harmonie Hierbij kunnen diverse balansen aan de orde zijn. Mentaal -Emotioneel-Fysiek-Spiritueel. Maar ook de balans in interne posities of rollen die je kent (bijvoorbeeld in kaart te brengen met het Persoonlijk Positie Repertoire ( PPR)). En de ‘ouderwetse’ balans werk-privé hoort hier ook bij. Ook kan je denken aan de balans tussen zogenaamde ‘energizers’, die groen zijn weergegeven in dit document. Ook de balans tussen ‘reactief/ afhankelijk’ en ‘proactief/ onafhankelijk/ zelfsturend/ autonoom’ is van belang. Net als de balans tussen autonomie en verbinding. En de focus/ richting van aandacht: Is die extern gericht of intern gericht? Zie je omstandigheden als oorzaak (extern) of als trigger (intern)? Jaag je liefde/ erkenning na buiten jezelf, of laat je het toe in je zelf? En hoe staat het met de balans tussen oriëntatie op het nu/ heden, het verleden en de toekomst? In welke mate neem je verantwoordelijkheid voor je eigen gedachten, gevoelens en gedrag? Overall zou je kunnen stellen dat vitaliteit alles te maken heeft met verbondenheid met jezelf! Met ‘innerlijke balans’ dus; harmonie. [dit thema wordt in de zelfverbinder vitaliteit geraakt in de zinnen 1 -1 2]

8. Relaties/ Verbinding Denk bij dit thema aan de kwaliteit en het belang van externe relaties, sociale contacten en de context (werk, privé/ thuis), maar ook aan de interne posities onderling (PPR). Hoe flexibel en veerkrachtig ben je vanuit het perspectief van je meerstemmige zelf? Zit je in de regie-rol, of val je regelmatig samen met een dominante positie? In welke mate ervaar je steun? En in welke mate heb je verbinding met de diverse dimensies mentaal, emotioneel, fysiek, spiritualiteit? In hoeverre voel jij betrokkenheid, en voel je dat jij betrokken wordt? [dit thema wordt in de zelfverbinder vitaliteit geraakt in o.a. de zinnen 3-4-1 7]

9. Identiteit Identiteit is eigenlijk een samenraapsel van patronen die gebaseerd zijn op een persoonlijke basishouding. Een houding over hoe j e naar jezelf kijkt, hoe je naar de wereld kijkt, en hoe jij wil dat de wereld jou ziet. Fundament onder je identiteit is een oude overtuiging die je hebt ten aanzien van jezelf: een zelfafwijzing zoals bijvoorbeeld ‘ik ben niet goed genoeg’. Deze kan flink doorwerken in de opbouw van je identiteit . Mogelijke vraag bij vitaliteit kan zijn of je identiteit nog (onbewust krampachtig) gebaseerd is op het verhullen van je zelfafwijzing. Dat kan letterlijk en figuurlijk verkramping geven in de manier waarop je denkt, voelt en handelt. [dit thema wordt in de zelfverbinder vitaliteit geraakt in zin 1 ]

4

VERDIEPING BIJ ZELFVERBINDER VITALITEIT 1 0. Tijd/ Perspectief Is de mate van (verminderde) vitaliteit incidenteel en vermoedelijk van tijdelijke aard, of komt het frequenter voor? Of is het zelfs chronisch? En welke externe prikkels spelen hierbij mogelijk een rol? En welke rol speel je zelf? In welke mate ben je in staat je eigen tijd te managen? En zet verminderde vitaliteit je aan tot versnellen of tot vertragen? En hoe behulpzaam is dat? [dit thema wordt in de zelfverbinder vitaliteit geraakt in de zinnen AE en IE]

Praktische vertaling naar het instrument : De ZelfVerbinder Vitaliteit De basis van de ‘ZelfVerbinder Vitaliteit ’ wordt gevormd door zorgvuldig samengestelde kernzinnen en gevoelens, die de tien thema’s rondom vitaliteit omvatten.

5

VERDIEPING BIJ ZELFVERBINDER VITALITEIT

De ZelfVerbinder Vitaliteit presenteert 20 kernzinnen, waaraan je achtereenvolgens 1 6 gevoelens van een intensiteitswaarde voorziet op een schaal van 0 tot en met 5. Je ontvangt daartoe een mail met link en aanmeldcode. Daarmee kom je in je eigen veilige online (internet) omgeving. Vóórdat je de zelfverbinder invult is het goed om kernachtig een expliciete onderzoeksvraag in relatie tot je vitaliteit te formuleren. Dat is niet altijd gemakkelijk, maar enorm behulpzaam om als anker te dienen bij de latere betekenisgeving van je persoonlijke rapport. Je kan hierbij denken aan iets wat je bezig houdt en waar je last van hebt. Omdat vitaliteit diverse thema’s omvat kan de onderzoeksvraag dus aan één (of soms meerdere) elementen verbonden zijn. Het resulterende rapport wordt samen met de ZKM-begeleider in 1 ,5 uur van de voor jou relevante aanvullende betekenis voorzien.

6

VERDIEPING BIJ ZELFVERBINDER VITALITEIT De set aan kernzinnen De voor de ZelfVerbinder samengestelde vitaliteit -kernzinnen zijn gebaseerd op de 1 0 thema’s die zich in de vitaliteit -container bevinden. Samen met een pilotgroep en het uittesten van het instrument is de set aan zinnen verder geoptimaliseerd. De volgende zinnen zijn daaruit uiteindelijk tot stand gekomen. Daarbij zijn de laatste twee zinnen referentiezinnen. AE staat voor Algemeen Ervaren en IE voor Ideaal Ervaren. 1 . Als ik denk aan de mate waarin ik mezelf kan zijn, dan voel ik … 2. Als ik denk aan mijn (nacht)rust, dan voel ik … 3. Als ik denk aan mijn privé-situatie, dan voel ik … 4. Als ik denk aan de sociale contacten in mijn werk, dan voel ik … 5. Als ik denk aan de mate waarin ik aandacht heb voor mijn lichamelijke gezondheid, dan voel ik … 6. Als ik denk aan de mate waarin ik mij overdag kan ontspannen, dan voel ik … 7. Als ik denk aan mijn perspectief en toekomst, dan voel ik … 8. Als ik denk aan hoe ik omga met (dreigend) verlies, dan voel ik … 9. Als ik denk aan de mate waarin ik invloed heb op het bereiken van doelen, dan voel ik … 1 0. Als ik denk aan de uitdagingen die ik heb, dan voel ik … 1 1 . Als ik denk aan de invulling van mijn leven, dan voel ik … 1 2. Als ik denk aan de balans tussen mijn privé- en werksituatie, dan voel ik … 1 3. Als ik denk aan de mate waarin ik de ruimte heb om te uiten wat ik denk en voel , dan voel ik … 1 4. Als ik denk aan de mate waarin ik mij kan concentreren, dan voel ik … 1 5. Als ik denk aan de mate waarin mijn talenten tot hun recht komen in mijn werk, dan voel ik … 1 6. Als ik denk aan de mogelijkheden die ik heb voor ontplooiing; professionele en persoonlijke ontwikkeling, dan voel ik … 1 7. Als ik denk aan de sociale cont acten in mijn privé-situatie, dan voel ik … 1 8. Als ik denk aan de beperkingen die ik heb, dan voel ik … AE Als ik in het algemeen denk aan de mate van mijn vitaliteit, dan voel ik … IE Als ik me verplaats in mijn ideaalsituatie voor wat betreft vitaliteit, dan voel ik …

7

VERDIEPING BIJ ZELFVERBINDER VITALITEIT De set aan gevoelens De te gebruiken gevoelens in de zelfverbinder vitaliteit zijn geselecteerd uit gevalideerde gevoelenslijsten die binnen de waarderingstheorie gehanteerd worden. Vanuit het perspectief van vitaliteit is een kerngevoel ‘energie’. Dat gevoel is dan ook vanzelfsprekend in de gevoelenslijst opgenomen. Ook ‘vrijheid’, ‘kracht’ en ‘vertrouwen’ zijn van belang zoals is gebleken is tijdens het onderzoek naar vitaliteit . De clustering van gevoelens vanuit de onderliggende waarderingstheorie én de kennis aangaande vitaliteit maken dat initieel met een pilotgroep aanvullende gevoelens in beeld zijn gebracht voor de ZelfVerbinder Vitaliteit. Met die pilotgroep is vervolgens gemeten of de set aan gevoelens de juiste was. Naar aanleiding van de pilot zijn de volgende gevalideerde gevoelens definitief geselecteerd. Daarbij vertegenwoordigen de Z-gevoelens de behoefte aan autonomie, en de A-gevoelens de behoefte aan verbinding. De P-gevoelens zijn indicatoren voor het ingevuld zijn van een onderliggende behoefte, terwijl de N-gevoelens aangeven dat de onderliggende behoefte niet ingevuld is. Z: Dat ik het zelf aan kan – Kracht – Zelfverzekerdheid – Innerlijke Trots A: Behulpzaamheid – Toewijding – Verbondenheid – Warmte P: Vertrouwen – Vrijheid – Veiligheid – Energie N: Boosheid – Teleurstelling – Verdriet – Angst

8

VERDIEPING BIJ ZELFVERBINDER VITALITEIT Inzicht –> Zelfverbinding –> Actie Het is belangrijk om na de reflectie in de dialoog aan de hand van de ZelfVerbinder Vitaliteit tot meer bewustwording en vervolgens gerichte verbeter-actie over te gaan. Zo zet je jezelf meer en meer in je kracht (‘empowerment’). In organisaties is daartoe veelal een zogenaamde providerboog ingericht, waarbij vaak de volgende indeling wordt gehanteerd: * Screening & multidisciplinaire diagnostiek * Psychologische interventies * Fysieke interventies * Multidisciplinaire interventies * Overig/ Maatwerk Er kunnen dus afhankelijk van de resultaten van de ZelfVerbinder Vitaliteit diverse ondersteunende interventies in beeld komen. Enkele willekeurige voorbeelden van partijen die daarbij hun expertise kunnen inzetten zijn: * Screening & multidisciplinaire diagnostiek Ergatis, ICARA, QS Gezondheidsmanagement, … .. * Psychologische interventies GIMD, HSK, Max Ernst, Psion, SpecialistenNet, … .. * Fysieke interventies Pim Mulier, TIGRA, WSN, … .. * Multidisciplinaire interventies LTC, Winnock, ..... * Overig/ Maatwerk CZ-Zorgmakelaar, De Nieuwe Koetsiers, Elabo, Essenceiam, .....

9

VERDIEPING BIJ ZELFVERBINDER VITALITEIT Essenceiam Essenceiam biedt daarbij maatwerk-interventies die een logische aansluiting vormen op de ZelfVerbinder Vitaliteit, en waarbij heel specifiek aandacht gegeven wordt aan het betreffende vitaliteitsthema dat persoonlijk relevant is: ZelfVerbinder Vitaliteit om op basis van de thematiek binnen vitaliteit en je gevoelsmatige betrokkenheid daarbij snel inzicht te krijgen in het voor jou relevante thema. GevoelensLabyrint om op basis van interne dialoogjes met 1 6 gevoelens tot aanvullend inzicht te komen met betrekking tot een voor jou belangrijk vitaliteitsaspect. NX1 1 (‘en ik zelf’) om op basis van je compacte eigen verhaal het fundament onder je patronen in beeld te brengen, en de vertaling te maken naar concreet nieuw helpend gedrag om je vitaliteit te verbeteren. PPR (‘Persoonlijk Positie Repertoire’) om op basis van zicht op je rollen in interactie met anderen de dynamiek onder je patronen in beeld te brengen, en de vertaling te maken naar concreet nieuw helpend gedrag om je vitaliteit te verbeteren. ZKM (‘Zelf Konfrontatie Methode’) om op basis van je hele eigen verhaal je visie, kracht en vitaliteit scherp neer te zet ten, het fundament onder je patronen in beeld te brengen, en de vertaling te maken naar concreet nieuw helpend gedrag om je vitaliteit te verbeteren.

BERT HOLMAN mede-weter & perspectief ontdekker

mobile: +31 6 36 1 4 09 62 Juffermansstraat 40, 2341 JK Oegstgeest [email protected] www.essenceiam.nl

BEGELEIDING MET VERSTAND EN GEVOEL

10