Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan De Bilt

Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan De Bilt 2010-2014

Gemeente De Bilt januari 2010 Definitief

Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan De Bilt 2010-2014

Gemeente De Bilt januari 2010 Definitief

INHOUD

BLAD

SAMENVATTING

1

1 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 1.7

INLEIDING Waarom een GRP? Wat is een GRP? Verbreding van de zorgtaken: een verbreed GRP Geldigheidsduur Procedure: vaststelling VGRP en afstemming met provincie en waterschappen Benchmark Riolering 2008 Leeswijzer

4 4 4 5 5 5 6 6

2 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7

HUIDIGE SITUATIE: WAAR STAAN WE NU? Situatie Gegevens van de voorzieningen Kwaliteit van de voorzieningen Functioneren van de systemen Financiering van de watertaken Organisatie van de watertaken Voorzieningen bij nieuwbouw

9 9 10 13 13 14 15 15

3 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5

UITGANGSPUNTEN EN DOELEN Wettelijk kader en beleidskader Samenwerking in de afvalwaterketen Benchmark Riolering Klimaatverandering Doelen

17 17 18 19 19 20

4 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6 4.7 4.8 4.9

ZORGPLICHT AFVALWATER Niet aangesloten panden Inzicht in kwaliteit van de riolering Ongewenste lozingen op de riolering Ongewenste lozingen vanuit de riolering Voldoende afvoercapaciteit Afstroming in de riolering Gemalen Overlast tijdens werkzaamheden Rioleringsbeheer

21 21 22 22 23 23 23 24 24 25

5 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 5.6 5.7

ZORGPLICHT HEMELWATER Inzamelen afstromend hemelwater Geen schoon hemelwater naar zuivering Instroming via kolken Verwerking van hemelwater Inzicht in kwaliteit van de riolering Wijze van hemelwaterafvoer Voldoende afvoercapaciteit

27 27 27 28 28 28 29 29

Vebreed Gemeentelijk Rioleringsplan 2010-2014 Afdeling Beheer Openbare Ruimte Gemeente De Billt

5.8 5.9

Vuiluitworp Afkoppelen verhard oppervlak

30 30

6 6.1 6.2 6.3 6.4

ZORGPLICHT GRONDWATER Grondwaterstand Grondwateroverlast Melden van klachten Beleid inzake structurele grondwateroverlast

32 32 32 33 33

7

ONDERZOEKEN EN MAATREGELEN 2010-2014

34

8 8.1 8.2 8.3 8.4

MIDDELEN Personele middelen Uitgangspunten kostendekkingsplan Financiële lasten watertaken Resultaten kostendekkingsplan

36 36 37 38 41

OVERZICHT BIJLAGEN BIJLAGE 1: EVALUATIE GRP 2001-2005 BIJLAGE 2: LOCATIES RIOOLOVERSTROTEN BIJLAGE 3: TOETSING VUILEMISSIES AAN BASISINSPANNING BIJLAGE 4: BASISKWALITEIT VRIJVERVALRIOLEN BIJLAGE 5: VERVANGINGSPLANNING VRIJVERVALRIOLEN 2010-2014 BIJALGE 6: KOSTENDEKKINGSPLAN BIJLAGE 7: GEINSPECTEERDE RIOLEN


SAMENVATTING

Inleiding In dit gemeentelijk rioleringsplan (GRP) heeft de gemeente De Bilt de invulling van haar zorgplichten voor stedelijk afvalwater, hemelwater en grondwater vastgelegd voor de periode 2010 tot en met 2014. In dit GRP zijn de conclusies en aanbevelingen uit de Benchmark Riolering uit 2008 meegenomen. Evaluatie 2004-2009 In de eerste helft van de afgelopen planperiode zijn het reinigen en inspecteren van riolen en het bijhouden van de rioleringsgegevens achtergebleven. Omdat er daardoor onvoldoende inzicht was in de toestand van de riolen, was het niet mogelijk de hoeveelheid rioolvervanging uit het GRP te realiseren. In 2009 is een inhaalslag gedaan met het reinigen en inspecteren van riolen en met het bijwerken van de rioleringsgegevens in het beheersysteem. In de eerste helft van de afgelopen planperiode is in overleg met de waterschappen verhard oppervlak afgekoppeld van de gemengde riolering. Dit was een alternatieve maatregel om de vuilemissie te reduceren. In 2008 zijn de rioolstelsels in De Bilt doorgerekend. In 2009 zijn de riooloverstorten voorzien van meetapparatuur waarmee ze gemonitord worden. Huidige situatie De gegevens van de voorzieningen zijn compleet en actueel. Het rioleringssysteem in De Bilt bestaat uit: • circa 175km voornamelijk gemengde vrijvervalriolering in de bebouwde kommen en 16 hoofdgemalen • 26 externe uitlaatconstructies, waarvan negen voorzien van een randvoorziening • circa 50km mechanische (druk)riolering en circa 500 minigemalen in het buitengebied Op basis van hun leeftijd zijn de oudste riolen de komende jaren aan vervanging toe. Dankzij de recente inhaalslag met reinigen en inspecteren is er op strategisch niveau goed inzicht in de toestand van de riolering. De inspectieresultaten moeten nog geanalyseerd en vertaald worden naar een operationeel vervangingsplan. Door het uitvoeren van berekeningen is goed inzicht in het theoretisch functioneren van de riolering en de knelpunten. Uit de berekeningen volgde dat voldaan wordt aan de basisinspanning, maar dat enkele locaties gevoelig zijn voor water op straat. Sinds kort wordt gemeten aan de riooloverstorten om de berekeningsresultaten te verifiëren. Er is nog geen goed inzicht in de grondwatersituatie. De financiële lasten van de rioleringszorg zijn in De Bilt relatief laag. De planrealisatie is echter ook laag. Voor enkele taken is het reguliere budget ontoereikend, met name voor het vervangen van riolen, het reinigen en inspecteren van riolen en het onderhouden en vervangen van mechanische riolering. De lage planrealisatie hangt ook samen met onvoldoende personele capaciteit. Uitgangspunten en doelen Bij het formuleren van de doelen in dit GRP De Bilt is rekening gehouden met: • Wet verankering en bekostiging gemeentelijke watertaken • Waterwet • Wet informatie-uitwisseling ondergrondse netwerken (wion) • Waterbeheerplannen van de waterschappen en Regionaal Waterplan van de provincie Utrecht) • Conclusies en aanbevelingen uit de Benchmark Riolering 2008 • Klimaatveranderingen Vebreed Gemeentelijk Rioleringsplan 2010-2014 Afdeling Beheer Openbare Ruimte Gemeente De Billt -1-

Voor de komende planperiode zijn de volgende doelen geformuleerd: 1. Het inzamelen van het binnen het gemeentelijk gebied geproduceerde afvalwater. 2. Het doelmatig omgaan met de inzameling van hemelwater 3. Het transport van het ingezamelde afvalwater naar een geschikt lozingspunt. 4. Het voorkomen van ongewenste emissies naar bodem, grond- en oppervlaktewater. 5. Het voorkomen van overlast voor de omgeving. 6. Effectief beheer van de riolering. 7. Invulling geven aan de grondwaterzorgplicht. Bij deze doelen zijn in dit GRP functionele eisen opgesteld. Functionele eisen beschrijven de gewenste situatie. Opgave 2010-2014 Als de huidige situatie met de gewenste situatie vergeleken wordt, ontstaat een aantal hiaten. Hieruit volgen vier speerpunten voor de komende planperiode: 1. Opstellen en uitvoeren operationeel vervangingsplan riolen • Opstellen operationeel rioleringsbeheerplan • Beoordelen inspecties en vertalen naar maatregelen • Vervangingsplanning afstemmen op andere werkzaamheden • Vervangen riolen uit rioleringsbeheerplan 2. Rioleringsbeheer op orde houden • Inspecteren en reinigen riolering 14% per jaar • Verwerken revisiegegevens 2x per jaar • Jaarlijks opstellen operationeel rioleringsbeheerplan 3. Optimaliseren functioneren riolering • Monitoren neerslag en riooloverstortingen • Doorrekenen riolering met ‘klimaatbui’ • Aanpakken hydraulische knelpunten Maartensdijk en Hollandsche Rading 4. Vastleggen grondwaterbeleid • Monitoren en analyseren grondwaterstanden • Opstellen Grondwatervisie Middelen Op basis van kengetallen is in de gemeente De Bilt bij het huidige uitbestedingenniveau voor het goed uitvoeren en begeleiden van de watertaken en voor het uitvoeren van het GRP 4,0 fte nodig. Momenteel is 3,0 fte beschikbaar. Dat is onvoldoende. De komende planperiode is structureel 1,0 fte extra nodig. De lasten die met de uitvoering van het GRP gemoeid zijn en de beschikbare budgetten zijn in beeld gebracht. Daaruit volgt een aantal knelpunten. Voorgesteld wordt de volgende jaarbudgetten te verhogen: • Jaarbudget vervangingsinvesteringen riolen van EUR 1,7 miljoen verhogen naar EUR 2,6 miljoen in 2010 (daarna geleidelijk aflopend). Het huidige budget van EUR 1,7 miljoen was gebaseerd op een statistische vervangingsplanning en een technische levensduur van 60 jaar. Het voorgestelde budget van EUR 2,6 miljoen is gebaseerd op actuele inspectieresultaten en een technische levensduur van 55 jaar. • Jaarbudget reiniging en inspectie vrijvervalriolen van EUR 100 duizend verhogen naar EUR 145 duizend. Het huidige budget van EUR 100 duizend is gebaseerd een hoeveelheid van 10% per jaar. Naar aanleiding van de actuele inspectieresultaten wordt de komende planperiode jaarlijks 14% gereinigd en geïnspecteerd. Het nieuwe budget van EUR 145 duizend is gebaseerd op deze nieuwe hoeveelheid en op actuele marktconforme prijzen. Vebreed Gemeentelijk Rioleringsplan 2010-2014 Afdeling Beheer Openbare Ruimte Gemeente De Billt

•

Jaarbudget onderhoud mechanische riolering van EUR 130 duizend verhogen naar EUR 180 duizend. Het huidige budget van EUR 130 duizend is gebaseerd op circa 200 minigemalen in het buitengebied. Dit is destijds te laag ingeschat. Bij de meest recente inventarisatie zijn circa 500 minigemalen in beeld gebracht.

Voor een extra fte is EUR 65 duizend benodigd. Dit budget kan gebruikt worden om de eigen binnendienst uit te breiden of om nog meer taken uit te besteden. Daarnaast wordt voorgesteld een extra budget van circa EUR 60 duizend per jaar op te nemen voor de andere onderzoeken uit dit GRP. De exploitatielasten en kapitaallasten die met de rioleringszorg gemoeid zijn, vallen hierdoor de komende jaren hoger uit dan in de huidige begroting is voorzien. In 2010 vallen de lasten circa 0,5 miljoen euro hoger uit dan in de begroting is opgenomen. Dit heeft tot gevolg dat de kostendekkingsgraad bij de voorgenomen tariefsverhoging van 2,8% in 2010 slechts 85% is. Dit tekort kan opgevangen worden door: • Een voorziening in te stellen voor rioolvervanging • Vanuit de huidige reserve eenmalig 1,3 miljoen euro te doteren aan de voorziening • De voorziening aan te wenden voor een deel van de vervangingsinvesteringen waardoor de kapitaallasten omlaag worden gebracht • Het rioolrecht geleidelijk te verhogen tot kostendekkend niveau aan het eind van de planperiode De voorziening voor rioolvervanging is tegen die tijd volledig benut De verhoging van het rioolrecht kan op deze wijze beperkt blijven tot de volgende bedragen: Verbruikersgroep (m3/jaar)

Jaar

Stijging

1-50

51-150

151-300

2010

141,25

191,82

268,31

2,8%

2011

155,37

211,01

295,14

10,0%

2012

168,95

229,45

320,93

8,7%

2013

177,01

240,39

336,24

4,8%

2014

185,98

252,58

353,29

5,1%

Vebreed Gemeentelijk Rioleringsplan 2010-2014 Afdeling Beheer Openbare Ruimte Gemeente De Billt -3-

1

INLEIDING

1.1

Waarom een GRP? Om afvalwater uit de woonomgeving te verwijderen is riolering een onmisbare voorziening. Riolering dient voor de bescherming van de volksgezondheid en de bescherming van oppervlaktewater en bodem. Daarnaast dient riolering tot op zekere hoogte droge voeten te waarborgen. Het aanleggen en beheren van riolering is een zorgtaak van de gemeente. Deze zorgtaak is wettelijk geregeld in de wet Milieubeheer. Volgens de wet Milieubeheer dient elke gemeente te beschikken over een Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP). Hierin moet staan hoe invulling wordt gegeven aan de gemeentelijke zorgplicht voor afvalwater, hemelwater en grondwater. In het onderhavige rapport is dat gedaan. De invulling is in overeenstemming met de wet Milieubeheer afgestemd op de overige beleidsterreinen van de gemeente De Bilt en het beleid van de betrokken waterschappen (Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden, Hoogheemraadschap Amstel, Gooi en Vecht en Waterschap Vallei & Eem) en de provincie Utrecht.

1.2

Wat is een GRP? Een GRP is een strategisch beleidsplan waarin de gemeente op hoofdlijnen het rioleringsbeleid voor een aantal jaren vastlegt. De tactische uitwerking en onderbouwing ervan gebeurt in een basisrioleringsplan (BRP) en een rioleringsbeheerplan (RBP). Een BRP gaat in op het functioneren van het rioleringssysteem, een RBP op de toestand van de rioleringsobjecten. De operationele uitvoering kan jaarlijks worden uitgewerkt in het Uitvoeringsplan. In de onderstaande figuur staan de verschillende soorten rioleringsplannen en de onderlinge samenhang: Strategisch

(verbreed) GRP

Tactisch

BRP

Operationeel

RBP

Uitvoeringsplan

Figuur 1: Beleidspiramide riolering

De genoemde plannen staan niet op zichzelf. Door evaluatie en het continu verzamelen van nieuwe informatie worden de plannen bijgesteld. Daarnaast hebben de verschillende plannen een directe link met elkaar. Beleid en visie op strategisch niveau hebben uiteindelijk gevolgen voor het beheer en onderhoud op operationeel niveau, terwijl informatie verkregen op het operationele niveau kan leiden tot aanpassing van het beleid. De gemeente De Bilt beschikt over een Vuilemissieplan/BRP uit 2008 maar nog niet over een RBP.


1.3

Verbreding van de zorgtaken: een verbreed GRP Tot 2008 hadden gemeenten een zorgplicht voor de inzameling en het transport van afvalwater inclusief overtollig hemelwater. De systemen die gemeenten hiervoor hadden waren in eerste instantie voornamelijk gemengde systemen voor afvalwater en overtollig hemelwater. De laatste decennia is zowel de techniek als het landelijke beleid meer en meer gericht op het gescheiden inzamelen en afvoeren van afvalwater en hemelwater. Daarnaast was er onduidelijkheid over de verantwoordelijkheden ten aanzien van het grondwater in stedelijk gebied. In 2008 is daarom de Wet verankering en bekostiging gemeentelijke watertaken ingevoerd. Daarmee is een aantal wetten gewijzigd of aangevuld, waaronder de wet Milieubeheer, de Gemeentewet en de wet op de Waterhuishouding. De zorgplichten van de gemeente zijn daardoor opnieuw gedefinieerd. De vernieuwde zorgtaken zijn: 1. Afvalwater. De doelmatige inzameling en het transport van het stedelijk afvalwater (huishoudelijk afvalwater en bedrijfsafvalwater), dat vrijkomt bij de binnen het grondgebied van de gemeente gelegen percelen; 2. Hemelwater. De doelmatige inzameling en verwerking van afvloeiend hemelwater; 3. Grondwater. Het in openbaar gemeentelijk gebied treffen van doelmatige maatregelen om structureel nadelige gevolgen van de grondwaterstand voor de aan de grond gegeven bestemming te voorkomen of te beperken. De Wet verankering en bekostiging gemeentelijke watertaken voorziet tevens in een nieuw bekostigingssysteem: de verbrede rioolheffing. Onder de verbrede rioolheffing kunnen naast kosten gemoeid met de aanleg en het beheer van voorzieningen voor afvalwater, ook kosten worden ondergebracht die gemoeid zijn met de aanleg en het beheer van voorzieningen voor hemelwater en grondwater. De kosten kunnen desgewenst gesplitst worden doorgerekend aan de belastingplichtigen. Gemeenten dienen de invulling van de verbrede zorgtaken en de bekostiging ervan vast te leggen in een verbreed gemeentelijk rioleringsplan (VGRP).

1.4

Geldigheidsduur De gemeente mag zelf de geldigheidsduur van het VGRP bepalen. Het vorige GRP dateert uit 2005 en had een geldigheidsduur van vijf jaar. Gelet op de huidige inzichten en de te verwachten ontwikkelingen is ook het voorliggende VGRP opgesteld voor een periode van vijf jaar (2010 – 2014).

1.5

Procedure: vaststelling VGRP en afstemming met provincie en waterschappen Het vaststellen van het rioleringsbeleid in het VGRP is een autonome beslissing van de gemeenteraad. Echter, de wet Milieubeheer vraagt gemeenten daarbij samen te werken met de waterschappen en de provincie. Gemeenten hebben een informatieplicht naar deze instanties. Tijdens de totstandkoming van dit VGRP heeft overleg met de provincie en de waterschappen plaatsgevonden. De gemaakte opmerkingen zijn voor zover relevant in dit plan verwerkt. Na vaststelling van het VGRP ontvangt naast de waterschappen en de provincie, het ministerie van VROM een definitief exemplaar.


1.6

Benchmark Riolering 2008 In 2008 heeft de gemeente De Bilt meegedaan aan de Benchmark Riolering van de stichting Rioned. Bij de Benchmark is de rioleringszorg in verschillende gemeenten met elkaar vergeleken. Het doel van de Benchmark was om van elkaar te leren en zo de rioleringszorg te verbeteren. De gemeente De Bilt scoorde bij de Benchmark op een aantal gebieden onder het gemiddelde. Met name op het gebied van financiële administratie en planrealisatie en planefficiëntie. De laatste gebieden hangen samen met de krappe personele bezetting die als aandachtspunt voor de gemeente De Bilt is meegegeven bij de Benchmark. De resultaten van de Benchmark Riolering, de conclusies en aanbevelingen, zijn opgenomen in dit GRP.

1.7

Aandachtsgebieden Benchmark Riolering De volgende aandachtsgebieden zijn bij de Benchmark onder de loep genomen: •

Toestand en functioneren

•

Milieu-inspanning

•

Uitgaven

•

Organisatievermogen

•

Gegevensbeheer

•

Meldingen en klachten

Leeswijzer In de evaluatie in hoofdstuk 2 staat wat we de afgelopen planperiode hebben gedaan en wat niet. In hoofdstuk 3 wordt de huidige situatie beschreven. In hoofdstuk 4 staan de uitgangspunten, randvoorwaarden en doelen voor de komende planperiode. Hoofdstuk 5 gaat specifiek in op de zorgplicht voor stedelijk afvalwater: wat willen we bereiken, waar staan we nu en wat moeten we dus nog doen. Hoofdstuk 6 en 7 doen hetzelfde voor de zorgplichten voor hemelwater en grondwater. In hoofdstuk 8 staan de onderzoeken en maatregelen die uit de hoofdstukken 5, 6 en 7 volgen samengevat. Hoofdstuk 9 tenslotte gaat over de benodigde en beschikbare personele en financiële middelen: wat kost het ons?


Evaluatie GRP 2005-2009: wat hebben we gedaan? Strategie en speerpunten In 2005 heeft de toenmalige gemeenteraad het huidige GRP De Bilt vastgesteld voor de planperiode 2005 tot en met 2009. Het GRP 2005-2009 was het eerste GRP voor de gemeente De Bilt na de herindeling. Het was gebaseerd op een aantal onderzoeken die in overleg met de waterschappen zijn uitgevoerd, met name op het afkoppelplan 2004. In het afkoppelplan 2004 zijn de resterende milieumaatregelen geoptimaliseerd op duurzaamheid en kostenefficiëntie. Verder zijn voorafgaand aan het GRP 2005-2009 op grote schaal percelen in het buitengebied aangesloten op de riolering en randvoorzieningen aangelegd. Bij het opstellen van het GRP 2005-2009 werd een aantal knelpunten geconstateerd. De strategie van het GRP 2005-2009 was gericht op het aanpakken van deze knelpunten, onder andere op: • Het aansluiten van de resterende percelen die nog niet waren aangesloten op de riolering. • Het verbeteren van de afvoercapaciteit • Het treffen van maatregelen om de vuiluitworp te reduceren Een ander belangrijk speerpunt in het GRP 2005-2009 was het in stand houden van de kwaliteit van de riolering door het doelmatig te beheren. Onderhoud, inspecties en reiniging Reiniging en inspectie van riolen zijn de afgelopen planperiode gecombineerd uitgevoerd. Op basis van het GRP had jaarlijks circa 24 kilometer riolering gereinigd en geïnspecteerd moeten worden (jaarlijks 1/7 deel van gemengde riolering en afvalwaterriolering). Als gevolg van capaciteitsproblemen binnen de gemeentelijke organisatie is dat niet gelukt. In 2009 is een grote inhaalslag uitgevoerd op het gebied van rioolreiniging en –inspectie. Eind 2009 was deze inhaalslag voltooid. Databasebeheer Met behulp van een compleet en actueel beheersysteem kan planmatig worden gewerkt voor wat betreft onderhoud, reparatie, renovatie en vervangen van riolering. De afgelopen planperiode zouden daarom twee maal per jaar de revisiegegevens worden verwerkt in het rioleringsbeheersysteem. Tot 2008 was er een grote achterstand hiermee. Dit had te maken met de beschikbare personele capaciteit. De gemeente heeft in 2009 een inhaalslag gedaan om het beheersysteem actueel te krijgen. In 2009 zijn alle resterende revisiegegevens ingevoerd. Eind 2009 waren de vaste gegevens in het rioleringsbeheersysteem nagenoeg compleet en actueel. Ook zijn de inspectieresultaten tot en met 2009 ingevoerd in het beheersysteem. Onderzoek De afgelopen twee jaar zijn alle riooloverstorten voorzien van meetapparatuur. De gemeente neemt deel in een samenwerkingsverband met elf gemeenten en HDSR voor het monitoren van de riooloverstorten, inclusief dataverwerking. Eind 2009 is gestart met monitoring voor een periode van 5 jaar. De gegevens worden geregistreerd op een gezamenlijke database van de gemeenten en HDSR. Aan het eind van de planperiode van het GRP wordt er geëvalueerd. Daarbij worden de resultaten van de monitoring vergeleken met de resultaten van de eerder uitgevoerde emissieberekeningen. Het doel daarvan is om het beeld in eventuele knelpunten te verbeteren. Eind 2009 is de gemeente in samenwerking met andere gemeenten in het beheersgebied van HDSR, HDSR en de provincie gestart met een gezamenlijk incidentenplan.


Milieu-inspanning De gemeente heeft de benodigde emissiereductie de afgelopen jaren vooral vorm gegeven door het afkoppelen van verhard oppervlak van gemengde riolering en de aanleg van riolering in het buitengebied. Daarnaast is een aantal andere verbeteringsmaatregelen uitgevoerd die in vorige GRP’s waren opgenomen. Bij het opstellen van het Vuilemissieplan in 2008 is berekend dat de gemeente voldoet aan de milieueisen (de basisinspanning). Uit het Vuilemissieplan 2008 volgden een aantal maatregelen ter verdere optimalisatie van de riolering en vergroting van de afvoercapaciteit. Deze maatregelen zijn in 2009 uitgevoerd (zie bijlage 6, verbeteringsmaatregelen). Aansluiten ongerioleerde percelen In de afgelopen planperiode zijn alle panden in het buitengebied die bij het opstellen van het vorige GRP bekend waren aangesloten op de riolering. Het betrof de Noordeweg 2, 2a en 4 (aangesloten op het rioolstelsel van de gemeente Zeist) en Eyckensteinseweg 34. Bij nadere inventarisatie zijn alsnog twee panden aangetroffen die niet zijn aangesloten op de riolering en hun afvalwater lozen op de bodem (een aan de Noordweg en een aan de Universiteitsweg). Rioolvervangingen In principe worden rioolvervangingen (of andere maatregelen aan de riolering) uitgevoerd op basis van inspectieresultaten. Tot halverwege 2009 was echter een achterstand met reguliere rioolinspecties: slechts 45% van de riolen was tot dan toe geïnspecteerd. In de tweede helft van 2009 is deze achterstand grotendeels weggewerkt. Een vertaling van de inspectieresultaten naar een operationele vervangingsplanning heeft nog niet plaatsgevonden. Van de in het GRP voorgenomen rioolvervangingen is daardoor volgens de Benchmark ongeveer de helft uitgevoerd. Behalve onvoldoende inzicht in de kwaliteit van de riolen was het jaarlijks beschikbare budget onvoldoende om alle rioolvervangingen uit het GRP te kunnen uitvoeren. Alleen bij knelpunten of integrale projecten zijn riolen vervangen. Er is daardoor een achterstand in rioolvervangingen ontstaan. Nieuwbouw Per nieuwbouwprojecten is onderzocht wat het meest doelmatige systeem is. Twee belangrijke nieuwbouwprojecten van de afgelopen planperiode: • Brandenbrug, hier is een verbeterd gescheiden stelsel aangelegd • Citroenvlinder, dit is aangesloten op het bestaande gemengde stelsel


2

HUIDIGE SITUATIE: WAAR STAAN WE NU?

2.1

Situatie De gemeente De Bilt beslaat 6.713 hectare. Het totale aantal inwoners bedraagt per februari 2009 42.014. De huidige gemeente De Bilt is op 1 januari 2001 ontstaan na een gemeentelijke herindeling en samenvoeging met de gemeente Maartensdijk. De gemeente De Bilt bestaat nu uit de volgende zes kernen • De Bilt • Bilthoven • Maartensdijk • Groenekan • Hollandsche Rading • Westbroek.

In het rioolstelsel van De Bilt zijn verschillende typen rioolstelsels te onderscheiden. Het grootste gedeelte van het stelsel is aangelegd als een gemengd rioolstelsel. Op het rioolstelsel van De Bilt is door middel van een drietal gemalen met persleiding het rioolstelsel van de kern Den Dolder (gemeente Zeist) aangesloten. Het totale aanbod van hemel- en afvalwater wordt afgevoerd via het eindgemaal afgeboerd naar AWZI De Bilt aan de Groenekanseweg. Na zuivering wordt het effluent geloosd op de Biltse Grift. De oudste riolering in de gemeente De Bilt dateert uit 1934. Het grootste deel van de riolering in de bebouwde kom is aangelegd in de periode 1953-1978. Vanaf 1978 houdt de ontwikkeling van het rioolstelsel gelijke tred met de uitbreiding van het woon- en werkgebied. Van recente datum is de aanleg van drukriolering in de zogenaamde buitengebieden. Vanaf de jaren tachtig is het landelijk beleid gericht op het saneren van alle ongezuiverde lozingen. Van de in Maartensdijk aanwezige riolen zijn de oudste in 1963 aangelegd. Het afgevoerde rioolwater werd doorgaans geloosd op oppervlaktewater. Toen de grenzen van de opvangen verwerkingscapaciteit van deze wateren werden bereikt is overgegaan op het zuiveren van het afvalwater in daarvoor gebouwde installaties.

Historische ontwikkeling In het midden van de 19e eeuw werd een duidelijke relatie gelegd tussen het ontstaan van (pest)-epidemieën en het stedelijk afvalwater. Langzaam werd begonnen met de aanleg van (gemengde) riolering. Op deze manier ontdeed men zich van het hinderlijke afvalwater (stankoverlast), kon straatvuil gemakkelijk worden weggespoeld en bleven wegen beter begaanbaar. Daarnaast bleef echter een groot deel van de bevolking aangewezen op het "tonnetjessysteem", waarmee beerputten periodiek werden geleegd. Na de Tweede Wereldoorlog werden vele woonkernen geleidelijk van riolering voorzien. Het afgevoerde rioolwater werd doorgaans geloosd op het oppervlaktewater. De grenzen van de opvangen verwerkingscapaciteit van het oppervlaktewater werden spoedig bereikt. Daarom werd overgegaan op zuivering van het afvalwater in daarvoor gebouwde installaties.


De hoofdriolering is in beheer bij de gemeente. Dit houdt in dat de gemeente verantwoordelijk is voor het onderhouden en functioneren van de riolering. De gemeente is verdeeld in 14 districten. De indeling en de naamgeving van de districten komt overeen met de indeling die door de gemeente wordt gehanteerd. In het vakantiepark De Biltse Duinen, nu Bospark geheten, en in district 4 (“Holle Bilt”) ligt een afvalwater- of dwa-stelsel. De overige districten hebben een gemengd rioolstelsel. District 12 betreft twee drukrioleringsgebieden. Het betreft Bilthoven-noord en de Hercules Segherslaan tussen de Soestdijkseweg-noord en de Vuurscheweg en in De Bilt langs de Utrechtseweg tussen de Veldzichtlaan en het KNMI. De gemeente is verantwoordelijk voor het beheer en onderhoud van het drukrioleringssysteem, inclusief de bijbehorende pompen. Het drukrioleringssysteem is volledig uitgevoerd in kunststof (PE / PVC).

2.2

Gegevens van de voorzieningen Riolen De vaste gegevens van de riolen zijn opgeslagen in een digitaal beheersysteem. De vaste gegevens zijn bij het opstellen van dit GRP nagenoeg compleet en actueel. Van tenminste 95% van de riolen zijn lengte, diameter, materiaal en aanlegjaar bekend. Het verhard oppervlak in het beheersysteem is in 2008 geactualiseerd. Bij de Benchmark Riolering eind 2008 scoorde de gemeente De Bilt bovengemiddeld wat gegevensbeheer betreft. Met behulp van het beheersysteem zijn de volgende overzichten van de riolering gemaakt: Tabel 1 Kenmerken rioolstelsel De Bilt (oktober 2009) Onderdeel rioolstelsel

Omvang

Vrijvervalriolering gemengd

(eenheid)

% vh vrijverval-

% vh totale

systeem

systeem

151

km

Vrijvervalriolering voor regenwater (rwa)

5

km

3%

Vrijvervalriolering voor afvalwater (dwa)

16

km

9%

Subtotaal vrijvervalriolen

172

Persleiding en drukriolering Totaal

88% 78%

100%

48

km

22%

221

km

100%

Veruit het grootste deel van de riolering maakt deel uit van een gemengd stelsel. Dit betekent dat hemelwater en vuilwater in de meeste gevallen door een gemeenschappelijke voorziening naar de AWZI worden afgevoerd. Als bij zware neerslag de capaciteit van de riolering onvoldoende is, kan het met afvalwater gemengd te veel hemelwater via riooloverstorten de riolering verlaten. In percentages is het aandeel van de diverse rioolstelseltypen (lengte van de leidingen als percentage van het totaal) als volgt, zie figuur 3.


22%

7% 69%

2%

Gemengd stelsel

Gescheiden, RWA

Gescheiden, DWA

P ersleiding + drukrio o l

Figuur 3: Overzicht aantal kilometers (in percentage) per stelseltype

De leeftijdsopbouw van het rioolstelsel in de gemeente De Bilt staat in onderstaande afbeelding. 62.0

70.0

Lengte (km)

50.3

46.4

60.0 50.0 40.0

25.4 18.7

30.0 13.7

20.0 10.0

2.2

2.0

0.0 A anleg t/m 1940

19411950

19511960

19611970

19711980

19811990

19912000

20012007

J a a r v a n a a n le g Figuur 4: Overzicht jaar van aanleg riolering

Op basis van een technische levensduur van 55 jaar zullen in de komende planperiode de riolen uit de aanlegperiode 1951-1960, de eerste grote aanlegperiode, aan vervanging toe zijn. Gemalen en mechanische riolering Om het stedelijk afvalwater dat wordt ingezameld (uiteindelijk) naar de AWZI te verpompen, heeft de gemeente zestien hoofdgemalen in beheer. Het buitengebied van de gemeente De Bilt is gerioleerd door middel van mechanische riolering. Daarin bevinden zich 482 minigemalen die in beheer bij de gemeente zijn. Daarnaast heeft de gemeente De Bilt circa 48 km persleiding in

Hoofdgemalen in beheer bij de gemeente Locatie (putnummer) Capaciteit 1. Biltstein (31727) 8 m3/u 2. Blauwkapelseweg (51750) 17 m3/u 3. Burg.fabiuspark (112902) 36 m3/u 4. De holle bilt (41730) 22 m3/u 5. Dillenburg (221104) 15 m3/u 6. Dokter Welfferweg (500374) 6 m3/u 7. Dorpsweg (700006) 5 m3/u 8. Emmalaan (Bilthoven) (21680) 14 m3/u 9. Graaf Floris V weg (150001) 10 m3/u 10. Industrieweg (210508) 5 m3/u 11. Nieuwe Weteringseweg (600093) 15 m3/u 12. Utrechtseweg (61800) 19 m3/u 13. Soestdijkseweg Noord (71901) 15 m3/u 14. Weltevreden 10 m3/u 15. Westerlaan (51750) 15 m3/u 16. Gaailaan (102433) 7 m3/u


beheer. De mechanische riolering is grotendeels aangelegd in het midden van de jaren ’80. Uitlaten, overstorten en randvoorzieningen In de gemeente De Bilt zijn 26 externe uitlaatconstructies in het vrijvervalstelsel aanwezig: • zestien overstorten vanuit het gemengde stelsel • acht regenwateruitlaten vanuit het regenwaterstelsel • een overstort vanuit het verbeterd gescheiden stelsel • een nooduitlaat vanuit het afvalwaterstelsel. In 2008 zijn de hoogtes van de overstortdrempels opnieuw ingemeten. De resultaten hiervan zijn meegenomen in het Vuilemissieplan in 2008. In tabel 2 staan de riooloverstorten vanuit de gemengde riolering en de verbeterd gescheiden riolering en de gemeten drempelhoogten. Negen van de zestien gemengde riooloverstorten zijn voorzien van een randvoorziening. Deze staan ook in tabel 2. Tabel 2: Overzicht riooloverstorten en randvoorzieningen met actuele drempelhoogten Locatie

Nummer

Randvoorziening

drempelhoogte

drempellengte

(m )

m NAP

m

260

+2,95

9,00

+1,83

0,95

+1,05

9,00

3

De Bilt Boslaan (nieuw) Kloosterpark - Emmalaan Blauwkappelseweg

6 23-21686 2

400

Martin Luther Kingweg

18-10450

+1,06

3,95

Melkweg

18-10961

+1,55

10,86

Groenekanseweg-West

18-10946

+1,35

4,40

Groenekanseweg-Oost

18-10295

+1,81

6,00

Veldzicht

32-61801

+0,70

0,50

Groenkan Eiklaan Groenekanseweg Grothelaan

19-420209 22

95

19-420250

+0,99

1,55

+0,65

2,50

+0,97

1,40

+0,87

3,00

Maartensdijk Maartensdijk industrieterrein

3-210536

60

Nachtegaallaan

27

150

+1,29

3,00

Koningin Julianalaan

29

71

+1,63

3,00

+2,23

1,40

Prinsenlaan (VGS) Prinsenlaan

21-221117

395

+1,00

2,50

25

188

+0,85

6,50

23

89

-0,39

1,50

Hollandse Rading Spoorlaan Westbroek Molenweg

De voormalige riooloverstorten aan de Looydijk (18-10734), Kapelweg (18-10819), Kerklaan (18-10904) en Biltzicht (6-31721) in De Bilt zijn opgeheven.


2.3

Kwaliteit van de voorzieningen Bij de Benchmark Riolering in 2008 scoorde de gemeente De Bilt wat inzicht in de kwaliteit van de riolen betreft gemiddeld. Tot dan toe was circa 45% van de riolering geïnspecteerd. In 2009 is een grote inspectie-inhaalslag uitgevoerd. Daarbij is circa 80 km geïnspecteerd. Van de 172 kilometer vrijvervalriolering is daardoor nu 95% geïnspecteerd. Het inzicht in de kwaliteit van de riolering is daardoor op strategisch niveau goed. De onderstaande figuur geeft een overzicht van de meest voorkomende schadebeelden (ingrijpmaatstaven) in de gemeente De Bilt. Schade aan het buisoppervlak en scheuren zijn de meest voorkomende schadebeelden, die komen in respectievelijk 9% en 7% van de vrijvervalriolen voor. 0%

1%

2%

3%

4%

5%

6%

7%

8%

9%

10%

Schade aan het oppervlak Scheuren Waterpeil Infiltratie Verplaatste verbinding, Axiaal Aangehechte afzetting Instekende aansluiting Andere obstakels

Het verwerken en beoordelen van de inspectieresultaten loopt momenteel. Begin 2010 wordt een operationeel rioleringsbeheerplan opgesteld. Hierin worden de inspectieresultaten geanalyseerd en vertaald naar een operationeel maatregelenprogramma.

2.4

Functioneren van de systemen Hydraulisch functioneren Het inzicht in het hydraulisch functioneren is goed. Op dit onderdeel scoorde de gemeente De Bilt bij de Benchmark in 2008 goed. Dit komt doordat de gemengde rioolstelsels, het grootste deel van de riolering in de Bilt, recent een herberekening heeft plaatsgevonden (Vuilemissieplan in 2008). Hierbij is het rioolstelsel doorgerekend met een theoretische regenbui die eens in de twee jaar voorkomt. Hierbij werd op enkele locaties water-op-straat berekend. Dit kan duiden op onvoldoende afvoercapaciteit en een verhoogde kans op wateroverlast. In de praktijk is dit bij enkele van de berekende locaties ook bekend. De grootste hydraulische knelpunten zijn in: • Hollandsche Rading: o Bosbergschool • Maartensdijk: o Dorpsweg westzijde, o Dierenriem e.o o Dr. J.J.F. Steijlingsweg Vebreed Gemeentelijk Rioleringsplan 2010-2014 Afdeling Beheer Openbare Ruimte Gemeente De Billt -13-

o noordelijk deel Prins Bernardlaan Parallel aan het opstellen van dit GRP zijn deze hydraulische knelpunten geanalyseerd en vertaald naar verbetermaatregelen. Deze verbetermaatregelen zijn verderop in dit GRP opgenomen en zullen in de komende planperiode worden uitgevoerd. Milieutechnisch functioneren In het vorige GRP is uitgebreid aandacht besteed aan de volgende milieuaspecten: De vuilemissie via de overstorten tot een aanvaardbaar niveau beperken. De term vuilemissie wordt in dit rapport gebruikt voor de vuiluitworp via riooloverstorten. Bij overstortingen wordt met afvalwater gemengd hemelwater vanuit de riolering ongezuiverd geloosd op oppervlaktewater. Het effect van het overstortend water op de kwaliteit van het ontvangende oppervlaktewater (waterkwaliteitspoor). In overleg met de verschillende waterschappen is in het vorige GRP een pakket aan maatregelen vastgesteld om aan de vuilemissie via te overstorten te reduceren. Dit betrof met name het afkoppelen van verhard oppervlak van de gemengde riolering. Inmiddels is circa 12,5 ha verhard oppervlak afgekoppeld van de gemengde riolering. In 2008 is het hydraulisch en milieutechnisch functioneren van de gemengde riolering doorgerekend in het kader van het Vuilemissieplan. Daarbij is gebruik gemaakt van actuele gegevens van riooloverstorten en aangesloten en afgekoppeld verhard oppervlak. Uit deze berekeningen volgde dat de gemengde riolering inmiddels aan de emissie-eisen van de waterschappen (de basisinspanning) voldoet. In het theoretisch functioneren van de gemengde riolering heeft de gemeente goed inzicht. Bij de Benchmark Riolering in 2008 scoorde de gemeente op dit onderdeel echter nog niet goed omdat er geen inzicht was in de werkelijke (gemeten) emissies vanuit de riolering op het oppervlaktewater, waardoor de berekeningen nog niet geverifieerd konden worden. In 2009 is daarom in samenwerking met HDSR en enkele andere gemeenten een meetplan riooloverstortingen en neerslag opgezet en zijn alle riooloverstorten voorzien van meetapparatuur. Eind 2009 is gestart met meten.

2.5

Financiering van de watertaken Uit de Benchmark Riolering in 2008 volgde dat de gemeente De Bilt per inwoner minder uitgeeft aan de rioleringszorg dan gemiddeld. De kapitaallasten zijn laag. De gemeente betaalt weinig direct uit de lopende rekening. De beheerlasten liggen onder het gemiddelde. De reinigingskosten per km aanwezige riolering zijn lager dan gemiddeld en daarnaast zijn de reinigingskosten per gereinigde kilometer riolering ook lager dan het gemiddelde. Bij de Benchmark scoorde de gemeente De Bilt echter op het gebied van planrealisatie beneden het gemiddelde: Van de geplande verbeteringsmaatregelen, rioolvervangingen en onderzoeken uit het vorige GRP is circa de helft gerealiseerd. De ervaringen binnen de gemeente zijn dat de budgetten voor rioolvervanging te laag zijn. Jaarlijks wordt EUR 1,7 miljoen beschikbaar gesteld, waar momenteel circa EUR 2,6 miljoen benodigd is. Het restant moet uit de reserve onttrokken worden. Ook de jaarlijkse budgetten voor reiniging en inspectie en voor beheer en onderhoud van de mechanische riolering blijkt in de praktijk niet toereikend: • Voor inspectie en reiniging van riolen is jaarlijks EUR 100.000 beschikbaar. Op basis van een reinigingscyclus van zeven jaar en een marktconforme prijs van EUR 6,00 per meter is jaarlijks circa EUR 145.000 benodigd. Dit komt overeen met de ervaringen binnen de gemeente. Er is jaarlijks EUR 45.000 extra nodig om de riolen voldoende te kunnen reinigen en inspecteren. • Voor beheer en onderhoud (inclusief vervangingen) van mechanische riolering is jaarlijks EUR 130.000 beschikbaar. Op basis van de onderstaande vervangingswaarde (conform Leidraad Riolering) en technische levensduur is jaarlijks circa EUR 230.000 nodig (gemiddeld per jaar gedurende de hele Vebreed Gemeentelijk Rioleringsplan 2010-2014 Afdeling Beheer Openbare Ruimte Gemeente De Billt

levensduur). Op basis van haar ervaringen verwacht de gemeente vooralsnog dat een verhoging van het jaarbudget met 50.000 euro voldoende is om de komende planperiode de mechanische riolering goed te onderhouden. Op lange termijn zal dit bedrag wellicht verder omhoog moeten als gevolg van de veroudering van de mechanische riolering. Vervangingsinvesteringen mechanische riolering Vervangingswaarde (EUR) Afschrijvingstermijn

2.6

Vervanging per jaar (EUR)

gemalen bouwkundig

179.602

45 jaar

3.991

gemalen mechanisch -elektrisch

270.358

15 jaar

18.024 83.516

persleidingen en drukriolering

3.758.231

45 jaar

drukriolering - pompunits bouwkundig

1.329.906

45 jaar

29.553

drukriolering - pompunits mech-elec

1.446.000 +

15 jaar

96,400 +

Totaal

6.984.096

231,485

Organisatie van de watertaken Uit de Benchmark Riolering uit 2008 volgde dat de gemeente De Bilt op het onderdeel planrealisatie beneden gemiddeld scoort. Van de geplande verbeteringsmaatregelen is 50% gerealiseerd en van de rioolvervangingen 50%. Van de onderzoeken is 50% gerealiseerd. Het activiteitenniveau van de gemeente is lager dan gemiddeld. Het bestede aantal mensjaren arbeid in de jaren 2006 en 2007 is daarnaast relatief laag. Uit de Benchmark blijkt verder dat de bestede tijd voor reiniging en onderhoud niet overeenkomt met de verwachting. De situatie is ten opzichte van de geëvalueerde periode (2006-2007) verbeterd door het aantrekken van een ervaren vaste beleidsadviseur. De inhaalslag die in 2009 is gedaan op het gebied van het actualiseren van de gegevens en het verbeteren van het inzicht bevestigen dit. Voldoende personele capaciteit blijft voor de komende planperiode een aandachtspunt. (Zie verder paragraaf 9.1 over personele middelen.)

2.7

Voorzieningen bij nieuwbouw Volgens opgave van de gemeente worden er in de periode tot 2015 nog 1200 nieuwe woningen gebouwd. Bij nieuwbouw wordt in alle gevallen gestreefd naar een aansluiting op het rioolstelsel, dan wel een adequate voorziening voor decentrale zuivering van het afvalwater. Uitgangspunt daarbij is dat de voorzieningen met betrekking tot het milieu minimaal gelijkwaardig functioneren aan de aanleg van een verbeterd gescheiden stelsel.

Verbeterd gescheiden stelsel Een verbeterd gescheiden stelsel is een stelsel waarbij het eerste afstromende en verontreinigde regenwater naar het gemeentelijk riool wordt afgevoerd. Het relatief schone regenwater wordt daarna afgevoerd naar het oppervlaktewater of rechtstreeks geïnfiltreerd in de bodem. Dit kan bijvoorbeeld bereikt worden door gebruik te maken van speciale overstortputten of speciaal daarvoor ontworpen straatkolken. Verder kan gedacht worden aan het afkoppelen van regengoten. Onder meer in het kader van het duurzaam bouwen, zal worden bezien welke mogelijkheden precies op dit punt bestaan.



3

UITGANGSPUNTEN EN DOELEN

In de volgende paragraaf is een overzicht gegeven van verschillende uitgangspunten waarmee bij het vaststellen van de uiteindelijke doelen en strategieën rekening is gehouden.

3.1

Wettelijk kader en beleidskader Wet verankering en bekostiging gemeentelijke watertaken Deze wet bevat onder meer de nieuwe rioolbelasting: de verbrede rioolheffing ter vervanging van het rioolrecht, waarmee de gemeenten de aanleg en het beheer van de voorzieningen bekostigt. Gemeenten moeten uiterlijk 1 januari 2010 de rioolheffing hebben ingevoerd. De Wet verankering en bekostiging gemeentelijke watertaken definieert en verheldert de taak van gemeenten voor wat betreft afvloeiend hemelwater en grondwater. Daarmee verduidelijkt het ook de rolverdeling tussen de gemeente en met name de perceeleigenaar. Gemeenten moeten binnen 5 jaar na inwerkingtreding van de wet, dus uiterlijk 1 januari 2013, over een verbreed GRP beschikken met daarin de invulling van de verbrede zorgtaken. Deze wet gaat op in de nieuwe Waterwet, die 22 december 2009 in werking is getreden. Waterwet De overheid staat voor grote opgaven in het waterbeheer. Om het beheer van de toekomst zo goed mogelijk vorm te geven en uit te voeren is van belang dat het huidige wettelijke instrumentarium wordt gestroomlijnd en gemoderniseerd. Daarbij staat integraal waterbeheer centraal. De Waterwet regelt het beheer van oppervlaktewater en grondwater en verbetert de samenhang tussen waterbeleid en ruimtelijke ordening. Daarnaast levert de Waterwet een flinke bijdrage aan kabinetsdoelstellingen zoals vermindering van regels, vergunningstelsels en administratieve lasten. De Waterwet vervangt de bestaande wetten voor het waterbeheer in Nederland: • Wet op de waterhuishouding • Wet op de waterkering • Grondwaterwet • Wet verontreiniging oppervlaktewateren • Wet verontreiniging zeewater • Wet droogmakerijen en indijkingen (Wet van 14 juli 1904) • Wet beheer rijkswaterstaatswerken (het zogenaamde 'natte gedeelte') • Waterstaatswet 1900 Ook verhuist de saneringsregeling voor waterbodems van de Wet bodembescherming naar de Waterwet (dit gebeurt via de Invoeringswet). Naast de Waterwet blijft de Waterschapswet als organieke wet voor de waterschappen bestaan. Met de Waterwet zijn Rijk, waterschappen, gemeenten en provincies beter uitgerust om wateroverlast, waterschaarste en waterverontreiniging tegen te gaan. Ook voorziet de wet in het toekennen van functies voor het gebruik van water zoals scheepvaart, drinkwatervoorziening, landbouw, industrie en recreatie. Afhankelijk van de functie worden eisen gesteld aan de kwaliteit en de inrichting van het watersysteem.


Een belangrijk gevolg van de Waterwet is dat de huidige vergunningstelsels uit de afzonderlijke waterbeheerwetten worden gebundeld: zes vergunningen uit de bestaande 'waterbeheerwetten' gaan op in één watervergunning. Voor de gebruiker betekent dit vooral minder administratieve handelingen. Voor het bevoegde gezag betekent het dat de vergunning aan álle aspecten van het waterbeheer moet worden getoetst. Zie het thema “watervergunning”. Wet informatie-uitwisseling ondergrondse netwerken (wion) De wet Informatie-uitwisseling ondergrondse netwerken (wion), ook wel grondroerdersregeling genoemd, is in 2008 in werking is getreden. De wet beoogt gevaar of economische schade door beschadiging van ondergrondse kabels of leidingen te voorkomen. De nieuwe wet vervangt de (vrijblijvende) zelfregulering zoals die bestaat in de vorm van het Kabels en Leidingen informatiecentrum, kortweg KLIC genoemd. De netbeheerder is verplicht alle "belangen", zaken die het bedrijf in bezit of beheer heeft, te registreren bij het kadaster. Ook heeft de beheerder de verplichting om te zorgen voor actueel betrouwbaar kaartmateriaal en tekeningen van de leidingen. De wet verplicht de netbeheerder informatie over ondergrondse kabels en leidingen binnen 1 werkdag beschikbaar te stellen aan iedere partij die van plan is om te gaan graven, heien, boren, sonderen etc. Beheerders van leidingen met gevaarlijke inhoud of leidingen met een grote economische waarde zijn verplicht om voorzorgsmaatregelen te treffen om schade te voorkomen. Zo moet de beheerder de locatie van de leiding ter plaatse aanwijzen aan de grondroerder. Voor de gemeente De Bilt betekent deze wet dat gegevens van de riolering volledig en actueel moeten zijn. De gravende partij, in de wet grondroerder genoemd, is verplicht om minimaal 3 dagen voorafgaand aan de werkzaamheden maar uiterlijk 20 dagen van tevoren een melding te doen. Daarnaast moet de grondroerder voorzichtig te werk gaan, hij is verplicht om de tekeningen van de kabels en leidingen op locatie beschikbaar te hebben.

3.2

Samenwerking in de afvalwaterketen De gemeente streeft naar een uitbreiding van de samenwerking met het Waterschap. Inmiddels worden op verschillende terreinen samengewerkt. Ook bij het opstellen van dit GRP is het waterschap actief betrokken. De provincie Utrecht, het Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden (HDSR) en de gemeenten De Bilt, Montfoort, Nieuwegein, Oudewater, Rhenen, Utrecht, Utrechtse Heuvelrug, Wijk bij Duurstede en Woerden zetten zich actief in voor meer samenwerking in de afvalwaterketen, zowel onderling als samen met HDSR. Onderzocht wordt waar de verschillende organisaties behoefte aan hebben. Bij projecten waar een samenwerking meerwaarde heeft, wil de gemeente De Bilt de krachten bundelen. Waterbeheerplannen (Waterschappen) en Regionaal Waterplan (provincie Utrecht) Waterschappen, provincies, gemeenten en Rijk overleggen met elkaar over het waterbeheer van de toekomst, samen met maatschappelijke organisaties. Waterkwaliteitsbeheerder HDSR heeft recentelijk haar beleid vastgelegd in het nieuwe waterbeheerplan HDSR: “Water voorop! 2010-2015.” De andere waterschappen en de provincie zijn bezig met het opstellen van een nieuwe (waterbeheer)plannen. In deze plannen wordt het beleid voor het waterbeheer op hoofdlijnen vastgelegd.


3.3

Benchmark Riolering In 2008 heeft de gemeente De Bilt meegedaan aan de Benchmark Riolering van de stichting Rioned. Daaruit volgde dat de gemeente De Bilt minder dan gemiddeld scoorde op het gebied van organisatievermorgen, activiteitenniveau en planrealisatie (van de voorgenomen maatregelen is slechts de helft uitgevoerd). De score op de gebieden gegevensbeheer, meldingen/klachten, uitgaven rioleringszorg per inwoner waren beter dan gemiddeld. Op het gebied van inzicht in toestand en functioneren, planefficiëntie, milieu-inspanning scoorde de gemeente gemiddeld. Deze conclusies zijn terug te vinden in de hoofdstukken hiervoor. Uit de Benchmark volgde de volgende aanbevelingen voor de rioleringszorg in De Bilt: 1. Verbeter het inzicht in het functioneren van de riolering door een meetprogramma op te starten voor de gemengde rioolverstorten 2. Blijf regelmatig video-inspecties uitvoeren van de riolering om het inzicht in de toestand van de riolering te waarborgen 3. Zorg voor een snellere verwerking van de revisiegegevens om de actualiteit van het gegevensbeheer te waarborgen, ook met het oog op de Wion. Overweeg eventueel om dit werk uit te besteden aangezien de interne personele capaciteit niet ruim bemeten is. 4. Voer zo snel mogelijk een automatisch registratiesysteem in om inzicht te krijgen in het werkelijk functioneren van de riolering. Onderzoek de aard van de meldingen en klachten. 5. Pas de financiële administratie zodanig aan dat de bestedingen op de diverse onderdelen qua rioleringszorg beter inzichtelijk worden. 6. Voer een evaluatie uit van de afkoppelprojecten van de afgelopen planperiode, zowel uitvoeringstechnisch als financieel. 7. Kijk nog eens kritisch naar de personele bezetting en naar de totale tijdsbesteding voor de uitvoering van de rioleringszorg. Er zijn aanwijzingen dat de inzet veel lager is dan noodzakelijk. De conclusies en aanbevelingen vanuit de Benchmark Riolering worden meegenomen bij het bepalen van de strategie voor de komende planperiode in dit GRP.

3.4

Klimaatverandering Onderzoek van onder meer het KNMI wijst uit dat het klimaat verandert. Het gaat steeds vaker en harder regenen. Dit heeft belangrijke gevolgen voor de riolering en de waterhuishouding. Het is daarom verstandig tijdig het waterhuishoudkundig systeem aan te passen aan de veranderende omstandigheden. Het hydraulisch functioneren van de bestaande vrijvervalstelsels is namelijk niet berekend op intensievere buien. Daardoor is de kans aanwezig dat vaker water-op-straat optreedt en riooloverstorten frequenter in werking treden dan theoretisch berekend. Water-op-straat kan leiden tot overlast voor bewoners en een hogere overstortfrequentie kan tot gevolg hebben dat de oppervlaktewaterkwaliteit negatief beïnvloed worden. De klimaatverandering vraagt om bezinning over de toetsingskaders.


3.5

Doelen De doelen die gemeente stelt in dit GRP zijn ingegeven door de volgende aspecten: de conclusies en aanbevelingen uit Benchmark Riolering en de evaluatie van het vorige GRP. (nieuwe) wet- en regelgeving het relevante beleid van andere overheden Voor de komende planperiode heeft de gemeente De Bilt de volgende doelen geformuleerd: Doel 1

Het inzamelen van het binnen het gemeentelijk gebied geproduceerde afvalwater.

Doel 2

Het doelmatig omgaan met de inzameling van hemelwater (dat niet mag of kan worden gebruikt voor de lokale waterhuishouding.

Doel 3

Het transport van het ingezamelde afvalwater naar een geschikt lozingspunt.

Doel 4

Het voorkomen van ongewenste emissies naar bodem, grond- en oppervlaktewater.

Doel 5

Het voorkomen van overlast voor de omgeving.

Doel 6

Effectief beheer van de riolering.

Doel 7

Invulling geven aan de grondwaterzorgplicht.

De doelen worden vertaald naar functionele eisen waaraan voldaan moet worden. Hierbij is rekening gehouden met de regionale en lokale beleidskaders. De doelen en functionele eisen worden getoetst aan de hand van maatstaven en bijbehorende meetmethoden. In de onderstaande figuur zijn de relaties tussen de doelen, functionele eisen, maatstaven en meetmethoden aangegeven. Gewenste toestand

Doelen

( Wat wil men bereiken?) Tijdloos en uniform Vertaling van de doelen in systeemeisen

Functionele eisen

( Hoe moet het systeem zich gedragen?)

Maatstaven

&

Meetmethoden Locatiegebonden

Getalsmatige precisering

Specificatie van methode

van Functionele Eisen

i.v.m. vastlegging maatstaf

Theoretisch gedrag

specificatie rekenmodel

Werkelijk gedrag

specificatie waarnemingen

Veranderlijk in de tijd

(+ andere registratie)

Afbeelding 1: Relatie tussen doelen, functionele eisen, maatstaven en meetmethoden Een volledig overzicht van de doelen, de hieruit volgende functionele eisen, maatstaven en meetmethoden voor de gemeente De Bilt is opgenomen in bijlage 2. Hierbij is uitgegaan van de Leidraad Riolering, module A1100 (Doelen, functionele eisen, maatstaven en meetmethoden). In de volgende drie hoofdstukken worden de functionele eisen, huidige situatie en strategieën voor de komende planperiode per zorgtaak uitgewerkt en ingevuld: • Hoofdstuk 5: Invulling van de gemeente De Bilt van de zorgplicht voor afvalwater • Hoofdstuk 6: Invulling van de gemeente De Bilt van de zorgplicht voor hemelwater • Hoofdstuk 7: Invulling van de gemeente De Bilt van de zorgplicht voor grondwater Vebreed Gemeentelijk Rioleringsplan 2010-2014 Afdeling Beheer Openbare Ruimte Gemeente De Billt

4

ZORGPLICHT AFVALWATER

De zorgplicht voor de inzameling en het transport van stedelijk afvalwater is opgenomen in artikel 10.33 van de Wet milieubeheer (Wm). De gemeente moet het afvalwater dat binnen de gemeentegrenzen vrijkomt inzamelen en naar een rioolwaterzuiveringsinrichting (RWZI) brengen. Dit kan door middel van riolering, maar er mag ook gekozen worden voor andere passende maatregelen, zolang het effect maar hetzelfde is. Wanneer de aanleg van riolering niet doelmatig is (denk aan het buitengebied) kan de provincie de gemeente ontheffing verlenen voor de zorgplicht. Het hoofddoel van de zorgplicht voor afvalwater is een goede volksgezondheid, waarbij het de inzet van de gemeente is om deze taak snel en onzichtbaar uit te voeren. Dit betekent dat het grootste deel van de rioleringsactiviteiten bestaat uit het doelmatig beheren en het onderhouden van het rioolstelsel. Weinig klachten is een compliment aan de beheerders. Goed beheer en onderhoud verhindert echter niet dat het rioolwater soms kan overstorten op het oppervlaktewater en dan wel zichtbaar wordt. Hoewel het een fractie is van de totale hoeveelheid afvalwater die op jaarbasis wordt afgevoerd, krijgen overstortingen veel aandacht. De wens is zo min mogelijk rioolwater te laten overstorten. Het beleid voor het afvalwater kent daarom twee pijlers: een goed beheer van alle voorzieningen en het verminderen van riooloverstortingen. In dit hoofdstuk worden alle facetten die bij deze pijlers horen besproken. Dit gebeurt aan de hand van de eerder genoemde functionele eisen.

4.1

Niet aangesloten panden Functionele eis

Huidige situatie

Alle percelen binnen het gemeentelijk gebied, waar

De gemeente heeft de afgelopen planperiode riolering

afvalwater vrijkomt, moeten van een rioolaansluiting zijn

aangelegd in het buitengebied. De ongerioleerde

voorzien, uitgezonderd in situaties waar lokale behandeling

panden in het buitengebied die destijds bekend waren

doelmatiger is. Functionele eis 1.1

zijn inmiddels aangesloten op de riolering. Bij een nieuwe

inventarisatie

zijn

alsnog

twee

panden

aangetroffen die niet op de riolering of een IBA zijn aangesloten: een pand aan de Noordweg 5 (lozend op de bodem) en een pand aan de Industrieweg (lozend op het oppervlaktewater). Strategie De gemeente De Bilt gaat het perceel aan de Noordweg aansluiten op de riolering van de gemeente Zeist. Voor het pand aan de Industrieweg heeft de gemeente De Bilt de persleiding doorgetrokken. De bewoner moet daar op aansluiten.


4.2

Inzicht in kwaliteit van de riolering Functionele eis

Huidige situatie

De objecten moeten in goede staat verkeren.

De gemeente heeft in 2009 een grote inhaalslag

Functionele eis 1.2

uitgevoerd op het gebied van reiniging en inspectie. Eind 2009 was circa 95% van de vrijvervalriolering

Riolen dienen in voldoende mate waterdicht te zijn,

geïnspecteerd. Het inzicht in de kwaliteit van de

waardoor instroming en uitstroming beperkt blijven.

riolering op strategisch niveau is goed. Ten tijde van het

Functionele eis 4.1

opstellen van dit GRP wordt nog gewerkt aan het verwerken en beoordelen van de inspectieresultaten ten

De stabiliteit van de riolen dient gewaarborgd te zijn.

behoeve van een operationeel vervangingsplan. De

Functionele eis 5.3

waarschuwings-

en

ingrijpmaatstaven

waar

de

resultaten aan worden getoetst, staan in bijlage 4. Strategie •

Begin 2010 wordt een rioleringsbeheerplan opgesteld. Hierin wordt dieper ingegaan op de toestand van de riolering aan de hand van de inspecties. In welke riolen zijn welke maatregelen doelmatig een waar kunnen werkzaamheden gecombineerd worden? Het rioleringsbeheerplan resulteert in een operationele planning voor reiniging, inspectie, onderhoudswerkzaamheden en vervanging.

•

De resultaten van het rioleringsbeheerplan worden meegenomen in de Afkoppelkansenkaart (meeliftkansen).

•

Inspecteren riolen: 14% per jaar= 1 x per 7 jaar in combinatie met rioolreiniging.

Functionele eis

Huidige situatie

De vervuilingstoestand van de riolering dient acceptabel te

Eenmaal per zeven jaar worden de gemengde riolen en

zijn (<10%).

de dwa-riolen (de riolen voor de afvoer van stedelijk

Functionele eis 4.2

afvalwater) onder hoge druk gereinigd.

Strategie Bij rioolreiniging wordt op basis van de hoeveelheid uitkomend slib een schatting gemaakt van de vervuilingsgraad. Zo nodig worden delen van het stelsel vaker gereinigd. Dit wordt uitgewerkt in het rioleringsbeheerplan.

4.3

Ongewenste lozingen op de riolering Functionele eis

Huidige situatie

Er dienen geen ongewenste lozingen op de riolering plaats

Regelmatig vinden controles plaats of overtredingen van

te vinden. Functionele eis 1.3

lozingsvoorwaarden

Wet

Milieubeheer

plaatsvinden

(uitgevoerd door de regionale Milieudienst, frequentie afhankelijk van milieucategorie). Strategie Met het in werking treden van de Waterwet per 22 december 2009 is de verantwoordelijkheid ten aanzien van indirecte lozingen van het waterschap verschoven naar de gemeente. Handhaving blijft in de praktijk in handen van de regionale Milieudienst.


4.4

Ongewenste lozingen vanuit de riolering Functionele eis

Huidige situatie

De vuiluitworp door overstorten op bodem, grond- en

Er is goed inzicht in de theoretische vuiluitworp van de

oppervlaktewater dient beperkt te zijn.

gemengde riolering. In 2008 is in het Vuilemissieplan

Functionele eis 4.3

berekend dat de gemengde riolering in De Bilt voldoet aan de basisinspanning. In 2009 is een meetplan riooloverstorten opgezet in samenwerking met HDSR en een aantal andere gemeenten. Alle gemengde riooloverstorten in de gemeente zijn voorzien van meetapparatuur, inclusief die in Westbroek (beheersgebied AGV). Eind 2009 is gestart met het monitoren van riooloverstortingen in relatie tot neerslag.

Strategie Monitoren van de overstorten waardoor inzicht ontstaat in: •

frequentie en duur van riooloverstortingen

•

niveaumeting en neerslag

Vanaf eind 2009 wordt gedurende een periode van 5 jaar gemonitord. De meetgegevens worden opgeslagen op een centrale database die voor de deelnemende gemeenten en HDSR toegankelijk is. Na deze periode kunnen de meetgegevens vergeleken worden met de berekende emissies en kan een goed beeld verkregen worden van eventuele knelpunten.

4.5

Voldoende afvoercapaciteit Functionele eis

Huidige situatie

De afvoercapaciteit moet op alle plaatsen voldoende zijn

Het inzicht in het hydraulisch functioneren is goed,

om bij droog weer het aanbod van afvalwater te

doordat voor een groot deel van het stelsel recent een

verwerken.

herberekening is uitgevoerd. Hieruit volgde dat het

Functionele eis 3.1

rioleringssysteem voldoende afvoercapaciteit heeft om bij droog weer het aanbod van afvalwater te verwerken. Op de afvoercapaciteit bij neerslag wordt ingegaan in paragraaf 6.7.

Strategie Waarborgen van de afvoercapaciteit. Zie paragraaf 5.6.

4.6

Afstroming in de riolering Functionele eis

Huidige situatie

De afstroming van het afvalwater dient gewaarborgd te

Eenmaal per zeven jaar worden de riolen onder hoge

zijn. Functionele eis 3.3

druk gereinigd in combinatie met rioolinspectie.

Strategie Opstellen van een rioleringsbeheerplan waar wordt ingegaan op verschillende beheeraspecten zoals reinigings- en inspectieschema’s. Vebreed Gemeentelijk Rioleringsplan 2010-2014 Afdeling Beheer Openbare Ruimte Gemeente De Billt -23-

Functionele eis

Huidige situatie

Het afvalwater dient zonder overmatige aanrotting de

Het afgelopen jaar zijn in Bilthoven-Noord de riolen

zuiveringsinrichting te bereiken.

nader onderzocht naar aanleiding van calamiteiten1 en

Functionele eis 3.4

klachten. Hieruit volgde dat op diverse plekken in de riolering

tussen

het

inprikpunt

van

Den

Dolder

(gemeente Zeist) en de AWZI aan de Groenekanseweg het beton ernstig is aangetast. Tevens wordt in dit gebied regelmatig geklaagd over stank vanuit de riolering. Dit kan het gevolg zijn van overmatige aanrotting van afvalwater. Momenteel worden deze problemen onderzocht. Strategie •

4.7

Onderzoeken problemen en aansprakelijkheid riolering Bilthoven-Noord.

•

Opstellen plan van aanpak riolering Bilthoven-Noord.

•

Aandachtspunt bij reguliere inspectie: locaties van chemische aantasting in het stelsel.

Gemalen Functionele eis

Huidige situatie

De bedrijfszekerheid van hoofd- en drukrioolgemalen en

De gemeente heeft de meeste pompen en gemalen in

andere objecten dient in hoge mate gewaarborgd te zijn.

eigen beheer. Het functioneren van de gemalen wordt

Functionele eis 5.1 en 5.2

door een externe partij met een telemetriesysteem gemonitord. Op meldingen wordt actie ondernomen door deze externe partij. De gemeente heeft zelf weinig inzicht in het functioneren van de gemalen. Klachten over het niet goed functioneren van riolering en gemalen kunnen ook gemeld worden via het nieuwe online klachtenregistratiesysteem.

Strategie Het functioneren van de gemalen in overleg met de externe partij opnemen in het rioleringsbeheerplan. Functionele eis

Huidige situatie

Voorkomen van stankoverlast bij gemalen en riolering.

Vanuit Bilthoven-Noord wordt regelmatig geklaagd over

Functionele eis 5.4

stank vanuit de riolering. Deze problemen worden momenteel nader onderzocht.

Strategie Onderzoeken problemen riolering Bilthoven-Noord en opstellen plan van aanpak (zie ook paragraf 5.6).

4.8

Overlast tijdens werkzaamheden Functionele eis Overlast

tijdens

Huidige situatie werkzaamheden

aan

beperken.

de

riolering

De laatste jaren is aandacht besteed aan het integraal uitvoeren van infrastructurele projecten.

Functionele eis 5.5 Strategie Werkzaamheden aan riolering, wegen en groen op elkaar afstemmen en zo mogelijk combineren.

1

Hier wordt met name geduid op het instorten van een gedeelte van de riolering in de Bachlaan in Bilthoven-Noord.


4.9

Rioleringsbeheer Functionele eis

Huidige situatie

Het rioleringsbeheer dient zo goed mogelijk te worden

Verschillende partijen zijn betrokken bij het opstellen

afgestemd met interne en externe overheidstaken en

van dit GRP.

particuliere initiatieven. Functionele eis 6.1 Strategie Opstellen rioleringsbeheerprogramma en operationeel programma. Functionele eis

Huidige situatie

De gebruikers en knooppunten van de riolering dienen bij

De controle op de naleving van voorschriften uit

de gemeente bekend te zijn en ongewenste lozingen op de

vergunningen worden uitgevoerd door de regionale

riolering dienen voorkomen en opgeheven te worden.

Milieudienst. Er is echter onvoldoende terugkoppeling

Functionele eis 6.2

met afdeling Beheer Openbare Ruimte (BOR).

Strategie Verbeteren van de uitwisseling met BOR van ervaringen, vervolgens actiepunten opstellen. Functionele eis

Huidige situatie

Er dient voldoende inzicht te bestaan in het functioneren

Er is voldoende inzicht in het theoretisch functioneren

van het rioleringsysteem en de toestand van de objecten.

van het rioleringssysteem. Het in 2008 opgestelde

Functionele eis 6.3

Vuilemissieplan gaat hier uitvoerig op in. Aandachtspunt blijft het actueel en compleet houden van de gegevens in het beheersysteem. Er is na de inspectie-inhaalslag van 2009 goed inzicht in de toestand van de riolering. Van circa 95% van de riolen is de toestand bekend.

Strategie Verwerken en beoordelen van de rioolinspecties en het in beeld brengen van de noodzakelijke maatregelen in een rioleringsbeheerplan. Halfjaarlijks verwerken van revisiegegevens en inspectieresultaten in beheerprogramma. Actueel houden door uitbreiding personele capaciteit en instructie. Continueren structurele rioolinspecties: 1 maal per 7 jaar alle gemengde riolen en dwa-riolen (stedelijk afvalwater) Functionele eis

Huidige situatie

Er dient m.b.t. de verwijderingsplicht van vervallen riolen

Onbekend.

te worden voldaan aan het Bouwbesluit. Functionele eis 6.4 Strategie Rioolrenovaties toetsen aan Bouwbesluit. Functionele eis

Huidige situatie

Er dient zo veel mogelijk gebruik te worden gemaakt van

De gemeente maakt bij het re-linen van riolen gebruik

duurzame en milieuvriendelijke materialen. Tevens dient

van duurzame en milieuvriendelijke materialen.

gelet te worden op ruimtebeslag en energiegebruik. Functionele eis 6.5 Strategie Voortzetten huidige werkwijze Vebreed Gemeentelijk Rioleringsplan 2010-2014 Afdeling Beheer Openbare Ruimte Gemeente De Billt -25-

Functionele eis

Huidige situatie

Effectieve projectbeheersing.

Onduidelijk.

Functionele eis 6.6 Strategie Projectmatig werken monitoren door het vooraf opstellen van een projectplan en het achteraf opstellen van een projectevaluatie.

Functionele eis Er

dient

een

Huidige situatie klantgerichte

benadering

te

worden

Klachten over onder andere het functioneren van de

nagestreefd.

riolering kunnen sinds het najaar van 2009 gemeld

Functionele eis 6.7

worden

via

een

klachtenregistratiesysteem. Strategie Doelmatig afhandelen klachten die binnenkomen via klachtenregistratiesysteem.


centraal

online

5

ZORGPLICHT HEMELWATER

De zorgplicht voor stedelijk hemelwater is opgenomen in artikel 9a van de Wet op de waterhuishouding (aangepast 1 januari 2008). De gemeente moet hemelwater van openbaar terrein inzamelen en doelmatig verwerken. Uitgangspunt is dat het hemelwater op particulier terrein zo mogelijk wordt verwerkt door de perceeleigenaar zelf. Anders neemt de gemeente de taak over. Bij de behandeling van hemelwater wordt rekening gehouden met de voorkeursvolgorde vasthouden bergen -afvoeren. Nadat het hemelwater door de gemeente is ontvangen, is het aan de gemeente om te bepalen hoe het hemelwater uiteindelijk wordt verwerkt. Voorbeelden zijn: het bergen van hemelwater, transporteren, nuttig toepassen, het terugbrengen in de bodem of oppervlaktewater of het afvoeren naar een zuiveringsinrichting. Uiteraard is samenwerking met het waterschap onontbeerlijk. Het beleid van de gemeente De Bilt is dat het hemelwater dat in stedelijk gebied valt, niet tot wateroverlast mag leiden. Onder wateroverlast kan verstaan worden: economische schade, (verkeers)onveiligheid, verminderde leefbaarheid en verminderde volksgezondheid. Het waterschap wil, samen met gemeenten, provincies en perceelseigenaren, werken aan gezond water en droge voeten. De gemeente De Bilt wil, in overleg met de waterschappen, hieraan meewerken. Dit gebeurt aan de hand van de functionele eisen vanuit de eerdergenoemde tabel met doelen, functionele eisen, maatstaven en meetmethoden voor de gemeente De Bilt, opgenomen in bijlage 2.

5.1

Inzamelen afstromend hemelwater Functionele eis

Huidige situatie

Alleen inzamelen van afstromend hemelwater voorzover dit

Bij bestaande bebouwing wordt hemelwater grotendeels

redelijkerwijs niet op eigen perceel of op openbaar terrein

samen met afvalwater ingezameld en afgevoerd. Bij

te verwerken is.

nieuwbouw

Functionele eis 2.1

mogelijkheden het hemelwater op het perceel te

wordt

per

project

gekeken

naar

de

behandelen, anders zamelt de gemeente het in. Strategie Het huidige beleid wordt de komende planperiode voortgezet. Ten behoeve van de ontwikkelingen in het centrumgebied en rondom de aanleg van een aantal tunnels wordt een waterhuishoudingsplan voor hemelwater en grondwater opgesteld.

5.2

Geen schoon hemelwater naar zuivering Functionele eis

Huidige situatie

Zoveel mogelijk voorkomen van het onnodig afvoeren

De woonkernen in de gemeente De Bilt zijn grotendeels

van schoon hemelwater naar de RWZI.

(circa 88%) gemengd gerioleerd. Bij zware neerslag wordt

Functionele eis 2.2

afstromend

hemelwater

grotendeels

gezamenlijk met

afvalwater afgevoerd naar de RWZI. In de afgelopen planperiode is circa 12,5 ha verhard oppervlak afgekoppeld van de gemengde riolering en daarmee van de RWZI. Bij nieuwbouw wordt hemelwater apart ingezameld en/of behandeld en niet naar de RWZI afgevoerd. Strategie Voortzetten huidige beleid bij nieuwbouw Vebreed Gemeentelijk Rioleringsplan 2010-2014 Afdeling Beheer Openbare Ruimte Gemeente De Billt -27-

Afkoppelen verhard oppervlak van de gemengde riolering conform paragraaf 6.7

5.3

Instroming via kolken Functionele eis

Huidige situatie

De instroming in riolen via straat- en trottoirkolken moet

Om ophoping van vuil bij en in de kolken te voorkomen

ongehinderd plaatsvinden.

en instroom van vuil te reduceren worden alle kolken

Functionele eis 2.3

twee maal per jaar door de gemeente gereinigd.

Strategie Voortzetten huidige werkwijze: twee maal per jaar reinigen van de kolken.

5.4

Verwerking van hemelwater Functionele eis

Huidige situatie

Ingezameld hemelwater dient op adequate wijze verwerkt

Het verhard oppervlak dat de afgelopen planperiode bij

te worden.

bestaande bebouwing is afgekoppeld van de gemengde

Functionele eis 2.4

riolering is aangesloten op infiltratieriolen. Afgekoppeld afstromend hemelwater kan van daaruit infiltreren in de bodem. Bij nieuwbouw wordt hemelwater zo mogelijk op het perceel behandeld, anders

wordt het gescheiden

ingezameld door de gemeente. Per nieuwbouwproject wordt

een

doelmatige

bestemming

gezocht.

De

voorkeursvolgorde hierbij is vasthouden -bergen – afvoeren Strategie Voortzetten huidige beleid bij nieuwbouw.

5.5

Inzicht in kwaliteit van de riolering Functionele eis

Huidige situatie

De objecten moeten in goede staat verkeren.

Hemelwaterafvoer vindt in de Bilt overwegend via

Functionele eis 2.5

gemengde riolering plaats. In de periode tot en met 2009

is

circa

95%

van

de

vrijvervalriolering

geïnspecteerd. Het inzicht in deze voorzieningen is op strategisch

niveau

goed.

Momenteel

worden

de

inspectieresultaten verwerkt en beoordeeld ten behoeve van een operationeel vervangingsplan. Strategie •

Begin 2010 wordt een Rioleringsbeheerplan opgesteld waarin de inspectieresultaten worden besproken en vertaald naar maatregelen. Het Rioleringsbeheerplan resulteert in een operationele planning voor reiniging, inspectie, onderhoudswerkzaamheden en vervanging. Zie ook paragraaf 5.2

•

Reinigen riolen: 14% per jaar = 1 x per 7 jaar.


5.6

Wijze van hemelwaterafvoer Functionele eis

Huidige situatie

Hemelwater mag alleen worden afgevoerd via een stelsel

Het beleid van de gemeente is gericht (zie paragraaf

dat hiervoor ontworpen is, dus niet via druk-, vacuüm- en

6.5) op het gescheiden afvoeren van hemelwater.

luchtpersrioleringsstelsels.

Controle hiervan vind nog niet plaats.

Functionele eis 2.6 Strategie Het opstellen van een controleprogramma en dit opnemen in het Rioleringsbeheerplan. Het controleren van de draaiuren van pompen (komen verpompte hoeveelheden overeen met afvalwaterproductie bij droogweer?).

5.7

Voldoende afvoercapaciteit Functionele eis

Huidige situatie

De afvoercapaciteit moet voldoende zijn om het aanbod van

Uit recente hydraulische berekeningen volgde dat het

hemelwater bij hevige neerslag te kunnen verwerken.

rioleringssysteem op diverse plaatsen gevoelig is voor

Functionele eis 3.2

water-op-straat. Op enkele van deze locaties wordt ook in de praktijk melding gemaakt van overlast bij

Hierbij worden de volgende normen gehanteerd:

extreme neerslag. De grootste knelpunten zijn:

•

Alle rioolstelsels moeten theoretische een bui met een

•

herhalingstijd van 2 jaar kunnen verwerken (bui 8)

•

•

Rioolstelsels in winkelstraten in het centrum en

Maartensdijk: Dorpsweg westzijde, Dierenriem, Dr.

ontsluitingswegen moeten theoretische een bui met een •

Hollandsche Rading: Bosbergschool Steijlingsweg,

noordelijk

deel

Prins

Bernardlaan

herhalingstijd van 5 jaar kunnen verwerken (bui 9)

In

De buitenruimte is op maaiveldniveau zodanig ingericht

geanalyseerd

dat bij zeer hevige neerslag het water dat niet

voorgesteld.

2009

zijn

deze en

hydraulische zijn

knelpunten

verbetermaatregelen

afgevoerd kan worden door de riolering niet tot schade •

aan woningen of bedrijfsruimten leidt.

Bij de hydraulische berekeningen is nog geen

Als zich bij zeer zware neerslag schade aan woningen

rekening gehouden met klimaatveranderingen.

en/of bedrijfspanden voordoet, stelt de gemeente een onderzoek

in

en

treft

ze

op

maaiveldniveau

maatregelen om herhaling te voorkomen. Strategie •

•

•

Uitvoeren hydraulische verbetermaatregelen Hollandsche Rading (reeds grotendeels uitgevoerd in 2009): o

Loskoppelen rioolaansluitingen

o

Afkoppelen dak en terreinverharding

o

Aanleg infiltratievoorziening (‘Wadi’) en daarop aansluiten afgekoppeld oppervlak

Uitvoeren hydraulische verbetermaatregelen Maartensdijk: o

Verlagen overstortdrempels Koningin Julianalaan en Nachtegaallaan

o

Vergroten riolen richting randvoorziening Koningin Julianalaan

o

Afkoppelen oppervlakken uit afkoppelplan 2004

o

Vergroten riolen richting randvoorziening Prinsenlaan

In beeld brengen klimaatbestendigheid riolering door een ‘climat proof’: o

Herberekening gemengde riolering en hemelwaterriolering, toetsing aan hierboven genoemde normen

o

Eventuele knelpunten en verbetermaatregelen benoemen en afstemmen op Afkoppelkansenkaart


5.8

Vuiluitworp Functionele eis

Huidige situatie

De vuiluitworp door regenwaterlozingen op bodem, grond-

In de effecten van infiltratie via IT-riolen is nog weinig

en oppervlaktewater dient beperkt te zijn.

inzicht

Functionele eis 4.4 Strategie Opzetten controleprogramma infiltratieriolen.

5.9

Afkoppelen verhard oppervlak Functionele eis

Huidige situatie

Af te koppelen verhard oppervlak dient voldoende schoon te zijn.

De

Functionele eis 4.5

grotendeels

woonkernen

van (88%)

De

Bilt

zijn

gemengd

gerioleerd. De afgelopen planperiode is Afkoppelen van verhard oppervlak moet doelmatig zijn.

bij wegen rioolrenovaties circa 12,5ha verhard oppervlak afgekoppeld van de

Hierbij worden de volgende normen gehanteerd: •

gemengde riolering.

Afkoppelen van verhard oppervlak gebeurt alleen als het in overeenstemming is met het Convenant Afkoppelen en Infiltreren openbare ruimten op de Utrechtse Heuvelrug. (Dit convenant is opgesteld door Waterschap Vallein en Eem, HDSR, provincie Utrecht, Vitens en gemeenten op de Utrechtse Heuvelrug. De ondertekening vindt plaats op 27 januari 2010.)

•

Afkoppelen van verhard oppervlak gebeurt in overleg met het

•

Afkoppelen van verhard oppervlak vindt alleen plaats in combinatie

•

Afkoppelen van verhard oppervlak vindt alleen plaats als er een

betreffende waterschap. met wegen/of rioolrenovaties. hydraulisch of milieutechnisch knelpunt mee kan worden aangepakt •

Afkoppelen van verhard oppervlak vindt alleen plaats als er voor het afgekoppelde

afstromende

hemelwater

binnen

100

meter

infiltratiemogelijkheden en/of oppervlaktewater beschikbaar zijn. •

De voorkeursvolgorde bij afkoppelen is vasthouden -bergen –afvoeren

•

Voor het afkoppelen van verhard oppervlak bij particulieren op de Utrechtse Heuvelrug stelt het waterschap (HDSR) een subsidie beschikbaar van 7,00 euro per afgekoppelde m2 (waarvan 3,50 materiaal en 3,50 menskracht).

•

Afgekoppelde oppervlakken moeten centraal en digitaal worden geregistreerd.

Strategie •

Uitwerken van het afkoppelbeleid in een Afkoppelkansenkaart

•

Afstemmen Afkoppelkansenkaart op Rioleringsbeheerplan, rioolvervangingsplan(ning) en wegrenovatieplan(ning)

•

Meenemen eventuele hydraulische knelpunten ‘cilmate proof’ in Afkoppelkansenkaart

•

Uitvoeren geven aan Afkoppelkansenkaart: afkoppelen van verhard oppervlak in combinatie met weg/rioolrenovatie

•

Actualiseren verhard oppervlakkaart na afkoppelen verhard oppervlak (registreren afgekoppelde oppervlakken)


2009

In de onderstaande figuur is de samenhang weergegeven tussen afkoppelbeleid, hemelwaterbeleid en rioleringsbeheer. Normen voor wateroverlast vastleggen in GRP

Afkoppelbeleid vastleggen in GRP

2010

toetsen aan normen afkoppelbeleid uitwerken

analyseren en beoordelen inspectieresultaten en uitwerken in vervangingsplan riolen in Rioleringsbeheerplan

Climate proof onderzoek berekening riolering herberekening knelpunten aanpakken meeliftmogelijkheden

2011

andere maatregelen

Afkoppelkansen in beeld brengen in Afkoppelkansenkaart afkoppelen

rioolvervangingen

Integraal maatregelenprogramma


6

ZORGPLICHT GRONDWATER

De grondwaterzorgplicht is opgenomen in de Wet op de waterhuishouding, artikel 9b, en stelt dat de gemeente maatregelen moet treffen wanneer er sprake is van structurele nadelige gevolgen van de grondwaterstand in relatie tot de bestemming van de grond. Het betreft hier openbaar gebied. Op particulier terrein is de perceeleigenaar in principe zelf verantwoordelijk. Aanvullend geeft de zorgplicht aan dat de gemeente alleen maatregelen hoeft te nemen als deze doelmatig zijn en deze maatregelen niet tot de zorg van het waterschap of de provincie behoren. Na inwerkingtreding van de waterwet, de wet gemeentelijke watertaken en het bouwbesluit is het volgende geregeld: • gemeenten dienen grondwateraspecten te betrekken bij hun ruimtelijk beleid (bijvoorbeeld bij het verlenen van bouwvergunningen); • gemeenten hebben, als eigenaar, de zorgplicht voor een goede ontwatering van het openbare gebied; • gemeenten zijn verantwoordelijk voor het verwerken van overtollig grondwater waar de perceeleigenaar zich redelijkerwijs niet op een andere manier van kan ontdoen; • gemeenten zijn het eerste aanspreekpunt voor de burgers en hebben een regierol in de (gezamenlijke) aanpak van structurele grondwaterproblemen. De gemeente De Bilt wil hier invulling aan geven. Dit gebeurt aan de hand van de functionele eisen vanuit de eerdergenoemde tabel met doelen, functionele eisen, maatstaven en meetmethoden, opgenomen in bijlage 2.

6.1

Grondwaterstand Functionele eis

Huidige situatie

De grondwaterstanden dienen bekend te zijn.

Registratie

Functionele eis 7.1

voorbereid.

grondwaterstanden

wordt

momenteel

Strategie In samenwerking met een aantal andere gemeenten binnen HDSR en HDSR wordt de een grondwatermeetnet opgezet. Deze werkzaamheden zijn uitbesteed aan een externe partij. De meetresultaten worden opgeslagen op een centrale database.

6.2

Grondwateroverlast Functionele eis

Huidige situatie

Grondwateroverlast in nieuwbouwsituaties zoveel mogelijk

Nog geen beleid vastgelegd.

voorkomen. Functionele eis 7.2 Strategie In 2011 wordt een Grondwatervisie opgesteld waarin de gemeente onder andere richtlijnen voor ontwateringsdiepte bij nieuwbouw opneemt. Deze kunnen overgenomen worden uit de landelijk geldende richtlijnen.


6.3

Melden van klachten Functionele eis

Huidige situatie

Bewoners kunnen terecht voor vragen en/of klachten met

Klachten over onder andere grondwater kunnen gemeld

betrekking tot (grond)water.

worden

Functionele eis 7.3

klachtenregistratiesysteem.

via

het

nieuwe

centrale

online

Er zijn in de huidige situatie geen grondwaterproblemen bekend. Strategie De via de klachtenregistratie binnengekomen klachten over grondwater toetsen aan de criteria. Doelmatig afhandelen klachten.

6.4

Beleid inzake structurele grondwateroverlast Functionele eis Beleid

voor

Huidige situatie bepalen

structurele

gevallen

van

De

gemeente

heeft

nog

geen

grondwaterbeleid

grondwateroverlast.

vastgelegd. Eerst wil ze inzicht verkrijgen in de

Functionele eis 7.4

grondwatersituatie

door

middel

van

een

grondwatermeetnet. Strategie Eind 2011 / begin 2012 wordt een Grondwatervisie opgesteld. Hierin wordt het volgende vastgelegd: •

Definities voor structurele grondwateroverlast en –onderlast

•

Aandachtspunten voor de gemeente De Bilt

•

Verantwoordelijkheden perceeleigenaar en gemeente

•

Criteria voor ontwateringsdiepte bij nieuwbouw

Functionele eis

Huidige situatie

Doelmatige bestrijding van structurele grondwateroverlast.

Voor zover bekend is er in de gemeente De Bilt geen

Functionele eis 7.5

sprake van structurele grondwateroverlast

Strategie Nader onderzoeken grondwatersituatie met behulp van grondwatermeetnet (zie paragraaf 7.1).


7

ONDERZOEKEN EN MAATREGELEN 2010-2014

In dit hoofdstuk staan de onderzoeken en maatregelen uit de vorige hoofdstukken. Tabel 3 aanvullingen exploitatie 2010-2014 Werkzaamheden

Benodigd extra

Planning

exploitatiebudget per jaar Stedelijk afvalwater Halfjaarlijks verwerken revisiegegevens in beheersysteem

10.000

jaarlijks

Jaarlijks verwerken inspectiegegevens in beheersysteem

7.500

jaarlijks

mutaties

10.000

jaarlijks

Opzetten operationeel rioleringsbeheerplan met uitwerking inspectieresultaten

15.000

jaarlijks

Opzetten jaarrapportage riolering voor waterschappen

i.c.m. rioleringsbeheerplan

jaarlijks

Bepalen hoeveelheid vrijgekomen slib bij rioolreiniging

vanuit budget rioolreiniging

jaarlijks

45.000

jaarlijks

50.000

jaarlijks

Bijdrage aan Wion-beheersysteem (ondergrondse infrastructuur): contract +

Benodigd aanvullend budget reiniging en inspectie vrijvervalriolen Benodigd aanvullend budget onderhoud en renovatie mechanische riolering Onderzoeken omvang, aard en effecten bedrijfsmatige lozing Den Dolder Meetplan riooloverstortingen en neerslag: onderhoud en rapportages Continueren afstemmen werkzaamheden aan wegen, riolering en groen

vanuit budget advieskosten

2010

10.000

jaarlijks

vanuit huidige begroting

jaarlijks

Halfjaarlijks overleg tussen afdelingen Milieu en BOR over naleving vergunningen

vanuit huidige begroting

jaarlijks

65.720

jaarlijks

Incidentenplan riolering


2010

Actieplan diffuse bronnen


2010

25.000

2011

vanuit grondexploitatie

per project

Uitbreiden personele capaciteit ten behoeve van verbeteren rioleringsbeheer

Opstellen afkoppelkansenkaart Hemelwater Projectmatig hemelwater ontwerp bij nieuwbouw Projectmatig

onderzoeken

mogelijkheden

afkoppelen

bij

weg-

en

vanuit

rioolrenovatie.

voorbereidingsbudget

Toetsen afkoppelprojecten beleid waterschappen

voorbereidingsbudget

per project

vanuit per project

in combinatie met Projectmatig bijwerken van de verhard oppervlakkaart

verwerken revisies

per project

15.000

2010

15.000

2010

Quickscan aangesloten verhard oppervlak (HAAS) en rioolvreemd water (DWAAS), bijdrage gemeente 50% Quickscan effecten klimaatveranderingen op functioneren riolering (o.b.v. gegevens Vuilemissieplan) Opzetten controleprogramma infiltratievoorzieningen

5.000

2010

Stedelijk waterhuishoudingsplan Centrumgebied en tunnels

50.000

2013

Opzetten grondwatermeetnet: beheer installaties

3.000

jaarlijks

Opzetten grondwatermeetnet: analyses en rapportages

5.000

jaarlijks


2012

Grondwater

Opzetten grondwatervisie


Tabel 4 investeringen 2010-2014 (verbeteringsmaatregelen) Werkzaamheden

Rioolvervanging op basis van strategische vervangingsplanning

Planning

Investering

2010

2.600.000

2011

2.500.000

2012

2.400.000

2013

2.200.000

2014

2.400.000

2010

40.000

Afkoppelen verhard oppervlak Bosbergschool (Hollandsche Rading) en aanleg wadi

2009/2010

80.000

Verlagen overstortdrempels Koningin Julianalaan en Nachtegaallaan (Maartensdijk)

2012

24.000

Vergroten afvoercapaciteit naar BBL Koningin Julianalaan (Maartensdijk)

2012

257.000

2012-2014

330.000

2014

560.000

Opzetten grondwatermeetnet: voorbereiding, installatie, begeleiding

Afkoppelen van objecten uit afkoppelplan 2004 (Maartensdijk) Vergroten afvoercapaciteit naar BBL Prinsenlaan (Maartensdijk)

De investeringsbedragen in tabel 4 zijn inclusief kosten voor voorbereiding, administratie en toezicht (VAT). In het kader van dit GRP is met behulp van het rioleringsbeheersysteem en op basis van de inspectieresultaten een strategische vervangingsplanning opgesteld. De vervangingsinvesteringen in tabel 4 zijn hierop gebaseerd. Bij de vervangingsinvesteringen van de riolen is uitgegaan van het volledig vervangen van rioolstrengen. In de praktijk zal in bepaalde gevallen een reparatie, een re-lining of een kous volstaan om de restlevensduur voldoende te verlengen. Begin 2010 zullen de rioolinspecties nader beoordeeld worden en worden vertaald naar een operationeel maatregelenplan. Hierbij wordt naast de aard, omvang en urgentie van de geconstateerde schadebeelden ook gekeken naar meeliftmogelijkheden.


8

MIDDELEN

8.1

Personele middelen De gemeentelijke watertaken bestaan uit: • Het beheren van de voorzieningen voor stedelijk afvalwater, hemelwater en grondwater; • Het opstellen van beleid en planvorming; • Vervangen van (onderdelen van de) voorzieningen voor afvalwater, hemelwater en grondwater; • Het verbeteren van bestaande systemen, bijvoorbeeld bij hydraulische knelpunten; • Aanleggen van voorzieningen voor afvalwater, hemelwater en grondwater bij nieuwbouwlocaties; Een deel van de taken voert de gemeente zelf uit. Taken die de inzet van groot materieel, speciale software of specialistische kennis vragen, worden meestal uitbesteed. In de Bilt worden de volgende activiteiten uitbesteed: • Reinigen en inspecteren van riolen • Reinigen en inspecteren gemalen en mechanische riolering • Uitvoering van grote onderhoudswerkzaamheden, renovatie en vervanging van riolen • Uitvoeren van aanleg van of grote aanpassingen aan de riolering • Gegevensbeheer • Onderzoeken, metingen en berekeningen Voor de voorbereiding van grote aanleg-, renovatie- en onderhoudswerkzaamheden huurt de gemeente capaciteit in, toezicht houden doet door de gemeente zelf. Reiniging van kolken en verhelpen van kleine storingen voert De Bilt uit in eigen beheer, grotere storingen en periodiek onderhoud is uitbesteed. Werkzaamheden aan planvorming besteedt de gemeente voor een deel uit. In het kader van dit GRP is op basis van kengetallen uit de Leidraad Riolering (module D2000) een analyse gedaan van de benodigde personele capaciteit. Daarbij is rekening gehouden met: • de omvang van de gemeente (42.000 inwoners), • de hoeveelheid vrijvervalriolering en mechanische riolering die bij de gemeente in beheer is • de verdeling van werkzaamheden die de gemeente zelf uitvoert en werkzaamheden die ze uitbesteedt Hieruit volgde dat voor goed uitvoeren en begeleiden van de watertaken in De Bilt momenteel circa 3,5 fte noodzakelijk is. Daarbij wordt opgemerkt dat in de gemeente De Bilt relatief veel werkzaamheden (circa 70%) worden uitbesteed, dat is meer dan gemiddeld. Het ambtelijke apparaat van de gemeente vervult op het gebied van de watertaken een regierol. De komende planperiode komen daar de onderzoeken en maatregelen uit het GRP bij (zie tabel 3 en 4). Om de regierol over de watertaken en de inspanningen uit het GRP de komende planperiode goed te kunnen uitvoeren, is 4,0 fte nodig. In de huidige situatie is 3,0 fte 2 beschikbaar . Dit is onvoldoende. Er wordt daarom nadrukkelijk aanbevolen de binnendienst uit te breiden met 1,0 fte. Deze fte zal met name kunnen worden ingezet voor planvorming en onderzoek en voor de uitvoering van het GRP. In het kostendekkingsplan wordt voor een extra fte (Hbo-niveau) jaarlijks EUR 65.720 opgenomen. In de onderstaande tabel wordt een en ander verduidelijkt. 2

De apparaatskosten op de gemeentebegroting riolering van 2009 en 2010 komen overeen met 3,6 fte. Hiervan bestaat circa 0,6 fte uit overhead.


Tabel 5 Benodigde en beschikbare fte’s Onderdeel

Benodigd voor

Uitbesteed in

alle watertaken

De Bilt (fte)

(fte)

Beschikbaar

Extra

eigen dienst

in De Bilt (fte)

benodigde

in De Bilt (fte)

(fte)

Planvorming en onderzoek

3,1

1,6

1,5

1,0

Onderhoud

6,0

5,6

0,4

0,4

4,0

2,4

1,6

1,6

0,5

0

0,5

4,0

3,0

1,0

Maatregelen, inclusief voorbereiding en toezicht

8.2

Benodigde

Inspanningen uit GRP

0,5

Totaal

13,6

9,6

0,5

Uitgangspunten kostendekkingsplan Algemeen • Genoemde bedragen zijn op prijspeil 2010. Bedragen na 2010 dienen geïndexeerd te worden. • Er wordt gestreefd naar een kostendekkend rioolrecht. • BTW aan derden over exploitatielasten en over de investeringen wordt doorberekend in het rioolrecht. Dat betekent dat een hoger investeringsniveau in hetzelfde jaar al hogere lasten tot gevolg heeft. • Investeringsbedragen zijn inclusief kosten voor voorbereiding, administratie en toezicht (VAT) • Er wordt gerekend met één tarief voor afvalwater, hemelwater en grondwater. Huidige inkomsten Het rioolrechttarief is in De Bilt afhankelijk gesteld aan het drinkwaterverbruik. Er zijn 33 3 verbruikersgroepen. De kleinste verbruikersgroep (1-50 m /jaar) betaalde in 2009 EUR 137,40 per 3 aansluiting. De grootste verbruikersgroep is die van 51-150 m /jaar, die betaalt EUR 186,60. Bij het kostendekkingsplan is gebruik gemaakt van een rekentarief. Hiervoor is de laagste tariefgroep van EUR 137,40 aangehouden. Het aantal heffingseenheden bedroeg in 2009: heffingseenheden = totale inkomsten rioolrecht 2009 / rekentarief 2009 = 3.903.969 / 137,40 = 28.413 eenheden

Het rioolrecht voor de laagste tariefgroep, tevens het rekentarief, is voor 2010 vastgesteld op EUR 141,25, een verhoging van 2,8% ten opzichte van 2009. Toename aantal heffingseenheden Het aantal aansluitingen neemt tussen 2010 en 2015 geleidelijk toe met 1200 als gevolg van nieuwbouw. Uitgangspunt is dat de nieuwe aansluitingen in gebruikersgroep 51-150 komen. Het tarief van die groep is 36% hoger dan in de kleinste gebruikersgroep (EUR 186,60/ EUR 137,40 = 1,36). Het aantal heffingseenheden neemt daardoor tussen 2010 en 2015 toe met 1200 x 136% = 1630. Afschrijven Maatregelen met een maatschappelijk en/of economisch nut worden geactiveerd. Bij afschrijvingen wordt een rentepercentage aangehouden van 5,25%. Dit is het verwachte rentepercentage over een periode van 40 jaar dat in de gemeente De Bilt wordt gehanteerd. De afschrijvingsmethode is lineair. Er wordt afgeschreven vanaf het jaar na investering. De volgende afschrijvingsmethoden worden gehanteerd: • Vrijvervalriolen: 55 jaar • Bouwkundige onderdelen van mechanische riolering: 45 jaar • Mechanisch-electrische onderdelen van mechanische riolering: 15 jaar De gekozen afschrijvingstermijnen komen overeen met de gemiddelde technische levensduur van de voorzieningen. Vebreed Gemeentelijk Rioleringsplan 2010-2014 Afdeling Beheer Openbare Ruimte Gemeente De Billt -37-

Reserve en voorziening Het is gemeenten toegestaan vooraf een bedrag te sparen voor toekomstige rioolvervangingen en renovaties. Hiervoor kan een voorziening worden ingesteld. Vervangingsinvesteringen mogen helemaal of gedeeltelijk rechtsreeks bekostigd worden vanuit de daarvoor bestemde voorziening. De gemeente De Bilt beschikt momenteel over een financiële reserve voor het opvangen van eventuele niet-begrote tekorten en het storten van eventuele niet-begrote overschotten bij het opmaken van de jaarrekening. Het saldo van deze reserve bedraagt eind 2009 circa EUR 1,6 miljoen. De reserve is niet bestemd voor vooraf begrote tekorten en overschotten. De gemeente De Bilt beschikt nog niet over een voorziening rioolvervanging en –renovatie. Vanaf 2010 wordt een voorziening rioolvervanging en –renovatie ingesteld. Vanuit de reserve wordt per 11-2010 eenmalig EUR 1,3 miljoen overgeheveld naar deze voorziening. In de reserve blijft circa EUR 0,3 miljoen (circa 8% van de huidige jaaromzet) beschikbaar voor eventuele tegenvallers bij het opmaken van de jaarrekening bij voorbeeld als gevolg van calamiteiten. De voorziening wordt gebruikt om een deel van de kapitaallasten van de geplande vervangingsinvesteringen mee te bekostigen. Eventuele rente over de voorziening wordt niet in minder gebracht op de berekening van het tarief.

8.3

Financiële lasten watertaken De lasten die de komende planperiode gemoeid zijn met de inspanningen uit dit GRP bestaan uit: • Kapitaallasten van investeringen uit het verleden (lopende activa) • Kapitaallasten (afschrijving + rente) van nieuwe investeringen o Kapitaallasten van nieuwe vervangingsinvesteringen o Kapitaallasten van nieuwe verbeteringsmaatregelen • Jaarlijkse exploitatielasten: o Reguliere exploitatie: beheer en onderhoud, onderzoek, apparaatskosten o De benodigde onderzoeken die uit dit GRP volgen o Benodigde aanvullende budgetten voor reiniging en inspectie en mechanische riolering die uit dit GRP volgen o Aanvullende apparaatskosten t.b.v. de extra fte binnendienst die in dit GRP wordt voorgesteld • Eventuele dotaties aan de voorziening (spaarbedrag voor vervangingsinvesteringen) • BTW aan derden (over exploitatie + investeringen) Nieuwe investeringen De vervangingsinvesteringen van de vrijvervalriolen zijn overgenomen uit het bestaande vervangingsplan van de gemeente (zie bijlage 5) en gecombineerd met de strategische vervangingsplanning van november 2009. Deze strategische vervangingsplanning is gemaakt met behulp van het rioleringsbeheersysteem en op basis van de inspectieresultaten die tot en met november 2009 verwerkt zijn. Het gecombineerde vervangingsinvesteringsschema staat in tabel 6. Begin 2010 worden in het kader van het rioleringsplan de inspectieresultaten beoordeeld en vertaald naar een operationeel vervangingsplan. Daarbij wordt een afweging gemaakt tussen wat noodzakelijk is, welke werkzaamheden gecombineerd kunnen worden en hoeveel budget er beschikbaar is vanuit de strategische planning.


Tabel 6 Vervangingsinvesteringen vrijvervalriolen Jaar

Vervangings-

Strategische vervangingsplanning

Gecombineerde

plan gemeente

beheersysteem

vervangingsplanning

Direct

Voortschrijdend gemiddelde (5 jaar)

2010

2.600.000

1.270.347

2.100.638

2.600.000

2011

1.740.000

312.069

2.234.612

2.500.0003

2012

2.400.000

1.003.532

2.414.817

2.400.000

2013

1.850.000

5.439.906

2.234.612

2.234.612

2014

1.250.000

2.477.337

2.414.817

2.414.817

Naast vervangingsinvesteringen vinden in de in de planperiode de volgende investeringen plaats. Tabel 7 Investeringen verbeteringsmaatregelen planperiode Jaar Vervanging en renovatie

2010

Investering

Opzetten grondwatermeetnet: voorbereiding, installatie, begeleiding

2011

40,000 0

Verlagen overstortdrempels Koningin Julianalaan en Nachtegaallaan (Maartensdijk) 2012

Vergroten afvoercapaciteit naar BBL Koningin Julianalaan (Maartensdijk)

391,000

Afkoppelen van objecten uit afkoppelplan 2004 (Maartensdijk) 2013 2014

110,000

Afkoppelen van objecten uit afkoppelplan 2004 (Maartensdijk) Afkoppelen van objecten uit afkoppelplan 2004 (Maartensdijk)

670,000

Vergroten afvoercapaciteit naar BBL Prinsenlaan (Maartensdijk)

In tabel 8 staan de totale investeringen voor de komende planperiode. Tabel 8 Nieuwe investeringen planperiode Jaar Vervanging en renovatie Verbeterings-

2010

2.600.000

2011

2.500.000

2012

2.400.000

2013

2.234.612

2014

2.414.817

Totaal

maatregelen

investeringen

40,000 0 391,000 110,000 670,000

2.640.000 2.500.000 2.791.000 2.344.612 3.084.817

Kapitaallasten De kapitaallasten voor de komende planperiode bestaan uit: • Oude kapitaallasten: lopende activa van investeringen uit het verleden • Nieuwe kapitaallasten van o nieuwe vervangingsinvesteringen o nieuwe verbeteringsmaatregelen In tabel 9 staan de kapitaallasten.

3

Geïnterpoleerd vanuit gemeentelijk vervangingsplan


Tabel 9 Kapitaallasten Jaar Lopende activa

Nieuwe kapitaallasten

Totaal

vervanging

verbeterings-

en renovatie

maatregelen

2010

1.841.151

0

9.533

1.850.684

2011

1.803.232

133.589

14.020

2.001.025

2012

1.772.035

287.991

13.600

2.143.630

2013

1.737.444

453.714

41.424

2.301.632

2014

1.700.222

605.456

48.207

2.421.981

Exploitatie In tabel 10 staan de kosten die gemoeid zijn met het dagelijkse beheer van de riolering (apparaatskosten, reiniging, inspectie, klein onderhoud, advies) overgenomen uit de gemeentebegroting en aangevuld met: • De benodigde onderzoeken die uit dit GRP volgen • Benodigd aanvullend budget voor reiniging en inspectie die uit dit GRP volgt (zie paragraaf 3.5) • Benodigd aanvullend budget voor onderhoud en vervanging mechanische riolering die uit dit GRP volgt (zie paragraaf 3.5) • Aanvullende apparaatskosten t.b.v. de extra fte binnendienst die in dit GRP wordt voorgesteld Tabel 10 Exploitatie watertaken in planperiode Jaar Regulier Onderzoeken Benodigde aanvullingen (begroot) GRP reiniging en

mechanische

inspectie

riolering

Extra fte

Totaal

2010

1.957.814

95.500

45.000

50.000

65.720

2.214.034

2011

1.961.888

85.500

45.000

50.000

65.720

2.208.108

2012

1.965.962

60.500

45.000

50.000

65.720

2.187.182

2013

1.970.037

110.500

45.000

50.000

65.720

2.241.257

2014

1.974.111

60.500

45.000

50.000

65.720

2.195.331

Totale lasten In tabel 11 staan de totale lasten die de komende planperiode met de watertaken in De Bilt gemoeid zijn. Tabel 11 Totale lasten watertaken planperiode Jaar Kapitaallasten Exploitatielasten

BTW

Totale lasten

2010

1.850.684

2.214.034

680.012

4.744.730

2011

2.001.025

2.208.108

644.944

4.854.077

2012

2.143.630

2.187.182

770.806

5.101.619

2013

2.301.632

2.241.257

643.135

5.186.023

2014

2.421.981

2.195.331

881.706

5.499.018


8.4

Resultaten kostendekkingsplan Nu de lasten voor de komende planperiode bekend zijn, kan berekend worden of het huidige rioolrecht kostendekkend is. Als het rioolrecht niet kostendekkend is, wordt onttrokken uit de voorziening en/of het tarief aangepast. De resultaten van de kostendekkingsberekening staan samengevat in tabel 12. Tabel 12 Kostendekkingsberekening planperiode Jaar Lasten Inkomsten rioolrecht voorstel

inkomsten rioolrecht

overige inkomsten

onttrekking voorziening

Dekkingspercentage (afgerond)

Saldo voorziening4 31-12

2010

4.744.730

141,25

(2,8%)

4.013.257

12.833

718.641

100%

581.000

2011

4.854.077

155,37

(10,0%)

4.456.784

12.833

384.460

100%

197.000

2012

5.101.619

168,95

(8,7%)

4.892.197

12.833

196.589

100%

0

2013

5.186.023

177,01

(4,8%)

5.173.633

12.833

0

100%

0

2014

5.499.018

185,98

(5,1%)

5.486.453

12.833

0

100%

0

Voor kostendekking in de planperiode wordt het volgende voorgesteld: • Het rioolrecht dat is vastgesteld voor 2010 dekt de lasten in dat jaar niet (dekkingsgraad circa 85%). De lasten vallen in 2010 hoger uit dan aanvankelijk begroot met name als gevolg van: o De investeringen ten behoeve van de verbeteringsmaatregelen o De hogere vervangingsinvesteringen die uit de strategische vervangingsplanning volgen + BTW o De benodigde aanvullingen voor reiniging en inspectie en onderhoud mechanische riolering o De extra fte binnendienst o De extra onderzoeken uit het GRP • Om in 2010 kostendekkend te zijn, wordt voorgesteld EUR 719.000 uit de voorziening te ontrekken. • In 2011 wordt EUR 384.000 onttrokken uit de voorziening. Voor kostendekking is daarnaast een tariefsverhoging van 10,0% noodzakelijk. • In 2012 wordt EUR 197.000 onttrokken uit de voorziening. Voor kostendekking is daarnaast een tariefsverhoging van 8,7% noodzakelijk. • Het rioolrecht wordt in de jaren 2013 en 2014 verhoogd met respectievelijk 4,8%, en 5,1%. • In 2013 is het rioolrecht volledig kostendekkend en de voorziening volledig benut t.b.v. vervangingsinvesteringen. De gevolgen voor de andere grote tariefgroepen staan in tabel 13.

Tabel 13 Gevolgen kostendekkingsberekening voor andere tariefgroepen Jaar Verbruikersgroep (m3/jaar)

Stijging

1-50

51-150

151-300

2010

141,25

191,82

268,31

2,8%

2011

155,37

211,01

295,14

10,0%

2012

168,95

229,45

320,93

8,7%

2013

177,01

240,39

336,24

4,8%

2014

185,98

252,58

353,29

5,1%

De resultaten van het kostendekkingsplan staan in uitgebreidere vorm in bijlage 6.

4

Het saldo van de voorziening is afgerond op duizendtallen


Bijlage 1: Evaluatie GRP 2001-2005


District: Hoofdbemalingsgebied Maatregel Het

aanbrengen

Effect van

een

Vergroten

berging

+

Planjaar

Uitgevoerd

2005

Nee

Reden Niet nodig volgens

bergbezinkvoorziening met een inhoud

vermindering

het vuilemissieplan

van 200 m3, voor overstort IV (put

vuiluitworp

(VEP).

010946) in de Groenekanseweg Verlagen van de drempel van overstort

Tegengaan

IV (nr. 010946) van N.A.P. +1,30 m

wateroverlast

2005

Nee

Onderbezetting.

2006

Nee

Niet nodig, geen

naar +1,10 m; Verlengen drempel van overstort III (nr.

Tegengaan

01450) van 6 tot 8,00 m;

wateroverlast

Verlengen van de drempel van

Tegengaan

overstort VI (nr. 010734) van 3 tot 6 m;

wateroverlast

Afkoppelen verhard oppervlak

Vermindering

Rembrandtlaan/ Jan Steenlaan

vuiluitworp


Vermindering

Spoorlaan/ Koppellaan/ Kruislaan/ Pr.

vuiluitworp

overlast meer.

2005

Nee

Niet nodig, geen overlast meer.

2006

Ja

2005

Ja

2006

Ja

2007

Ja

2008

Nee

Hendriklaan/ Middellaan Afkoppelen verhard oppervlak

Vermindering

Winkelcentrum

vuiluitworp


Vermindering

Talinglaan/ Sterrenlaan/ Noorderkroon

vuiluitworp


Vermindering

Flatgebouwen Kometenlaan

vuiluitworp

Afkoppelen verhard oppervlak De Akker

Vermindering

Niet nodig volgens het vuilemissieplan (VEP).

2007

Ja

2009

Nee

vuiluitworp Afkoppelen verhard oppervlak

Vermindering

Burgemeester De Withstraat

vuiluitworp

Afkoppelen verhard oppervlak Dominee

Vermindering

Sanderusln

vuiluitworp

Afkoppelen verhard oppervlak Biltsteyn

Vermindering

Geen

financiële

middelen.

2008

Ja

2005

Ja

2006

Nee

vuiluitworp Overstort VIII vervalt;

Vermindering vuiluitworp

Niet nodig volgens het vuilemissieplan (VEP).


Vervangen van een riool Ø 300 mm in

Vergroten berging +

de Hessenweg tussen de putnrs.

vermindering

010833 en 010622 door een riool Ø 500

vuiluitworp

2006

Ja

2005

nee

2005

Ja

2005

nee

2006

nee

Planjaar

Uitgevoerd

2007

Ja

Planjaar

Uitgevoerd

2007

Nee

mm; Maken van een interne overstort ter

Beter benutten berging

plaatse van putnr. 011527/091527

+ vermindering

(kruising Soestdijkseweg-noord/v.

vuiluitworp

Onderbezetting

Ostradelaan); drempelhoogte N.A.P. +2,65 m en drempellengte 1,00 m; Het aanbrengen van een

Vergroten berging +


vermindering

van 175 m3, in de Maarten Luther

vuiluitworp

Kingweg Het aanbrengen van een

Vergroten berging +


vermindering

van 360 m3 in de Melkweg

vuiluitworp

Verlagen van de drempel van overstort

Tegengaan

XI (nr. 010961) van N.A.P. +1,50 m

wateroverlast

Onderbezetting

Ingepland

naar +1,10 m;

District: Kloosterpark Maatregel

Effect

Verhogen van de pompcapaciteit

Vermindering

Reden

vuiluitworp

District: Holle Bilt Maatregel

Effect

Verlagen van de pompcapaciteit van

Vermindering

het rioolgemaal (putnr. 041730)

vuiluitworp

Reden Niet nodig volgens het vuilemissieplan (VEP).

District: Gebied aangesloten op stuwput XIV Maatregel

Effect

Drempellengte van overstort X (putnr.

Tegengaan

092692) verlengen van 4 tot 9 m.

wateroverlast

Het aanbrengen van een

Vergroten berging +


vermindering

van 260 m3 in de Boslaan

vuiluitworp


Planjaar

2005

Uitgevoerd

Ja

Reden

District: Maartensdijk Maatregel

Effect

Eventueel bij overstorten I en II aan de

Verdere reductie

Dorpsweg nog verdergaande

vuiluitworp in kader van

maatregelen

"waterkwaliteitsspoor"

Plaatsen bronningspomp bij overstort V

Sanering risicovolle

aan de Prinsenlaan

overstort en verdere

Planjaar

Uitgevoerd

Reden

Nee

2005

ja

reductie vuiluitworp in kader van "waterkwaliteitsspoor"

District: Hollandse Rading Maatregel

Effect

Eventueel bij overstort I aan de

Verdere reductie

Spoorlaan nog verdergaande

vuiluitworp in kader van

maatregelen

"waterkwaliteitsspoor"

Planjaar

Uitgevoerd Nee

Reden Niet nodig volgens het vuilemissieplan (VEP).

District: Maartensdijk Bedrijventerrein Maatregel

Effect

De capaciteit van het rioolgemaal

Toename vuiluitworp

bedrijventerrein verlagen naar 25 m3/h

Planjaar 2006

Uitgevoerd

Reden

Nee

De capaciteit van het rioolgemaal bedrijventerrein verlagen naar 25 m3/h


BIJLAGE 2: Locaties riooloverstorten



BIJLAGE 3: Toetsing Vuilemissies aan basisinspanning






BIJLAGE 4: Basiskwaliteit vrijvervalriolen



BIJLAGE 5: Vervangingsplanning vrijvervalriolen 2010-2014



BIJLAGE 6: Kostendekkingsplan


BIJLAGE 7:Basiskwaliteit vrijvervalriolen


Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan De Bilt

Recommend Documents