Verbiest koerier
België • Belgique P.B./P.P. 2/111 3000 Leuven mail
driemaandelijks informatieblad • afgiftekantoor Leuven mail Ferdinand Verbiest Instituut • Naamsestraat 63, b 4018 • B-3000 Leuven
Maart 2013 • Vol. XXV
Editoriaal
p.01
Onze dialoog met China. Wachtend op de leiding van Paus Franciscus p.02 Jeroom Heyndrickx De voorgangers van Paus Franciscus wijzen hem de weg naar China p.05 Jeroom Heyndrickx “In de voetsporen van de Scheutisten” Chinareis bij de viering van 150 jaar Scheut p.07 Louis Vos 2012 & 2013 - twee drukke jaren voor de Verbiest Stichting CCL Kerstretraite in Postel Bro. Bosco Weiyuan Ruan Voor Chinese vrouwen door het vuur. Herdenking van martelaren in China Vincent Hermans
p.10 p.16
p.17
Het Katholieke dorp Xiwanzi werd “Xiwanzi City” p.19 Jeroom Heyndrickx 15-daagse Chinareis
p.21
Mgr Baptist Liu overlijdt op 100-jarige leeftijd
p. 23
De verkeersdrukte bij de start van Chinees Nieuwjaar p. 23 Logboek
Paus Franciscus
p.24
“De kerk in China is op weg naar eenheid! Dankzij Paus Benedictus XVI!”
editoriaal
inhoud
Dat zeggen Christenen in China! De boodschap die hier volgt is rechtstreeks ontleend aan de Chinese website: “De Katholieke Kerk On Line”. Het is de moeite waard om deze boodschap, bestemd voor Paus Benedictus XVI, hier integraal als editoriaal op te nemen, want het is een juiste weergave van de gevoelens die leven binnen de kerkgemeenschap in China. We laten de Chinese Christenen aan het woord. Hun boodschap getuigt van het feit dat verzoening en eenwording binnen de Kerk in China wel degelijk mogelijk zijn. Het gebeurt! Wie wenst kan de originele Chinese tekst van de boodschap die hier volgt, vinden op de Chinese website: http://www.chinacath.org/zhuanlan/jiaozongcizhi/ gejiefanying/2013-03-01/19817.html.
“Benedictus XVI was een grote Paus en wij, Chinese Katholieken blijven hem dankbaar voor wat hij voor ons heeft gedaan. De Chinese Kerk geraakte door gebeurtenissen in het verleden verdeeld in twee gemeenschappen. De ene gemeenschap weigerde om met de andere eucharistie te vieren, uit angst een doodzonde te begaan en naar de hel te gaan. Families raakten intern verdeeld: sommige kinderen gingen naar de ene kerkgemeenschap, anderen dan weer naar de andere. Een echt drama! Maar dan schreef Paus Benedictus XVI ons een pastorale brief waarin hij ons aanmoedigde tot verzoening en hereniging in één kerkgemeenschap. Deze brief is het belangrijkste document dat ons de laatste jaren door de Heilige Stoel werd toegestuurd. In vele parochies verzoenen en herenigen de twee kerkgemeenschappen zich dankzij die brief van Paus Benedictus XVI. Hij is een groot weldoener, de grootste Chinamissionaris van deze tijd. Eenheid in de Chinese Kerk is mogelijk geworden! We weten
Paus emeritus Benedictus XVI Verbiest Koerier maart 2013
ook wel dat er nog werk aan de winkel is en dat we nog een lange weg voor de boeg hebben, maar éénwording is aan ’t gebeuren! Hier volgt een concreet voorbeeld: Nanma Village, ongeveer 10 km. ten zuiden van Anguo, in het district Nanloudi, in de Hebei provincie, behoort tot het bisdom Baoding. Het dorp telt ongeveer 6000 inwoners, van wie er meer dan 400 katholiek zijn. Sinds de tijd van het Open Beleid in China kwamen sommige katholieken samen in het huis van een gelovige, waar ze samen eucharistie vierden. Helaas raakten de meeste parochies van het bisdom verdeeld in twee kampen. Sinds 1995 begonnen de gelovigen zelfs afzonderlijk te bidden en de sacramenten te bedienen. Hoewel de open (“officiële”) gemeenschap in 1991 een kerk bouwde in het dorp, weigerde een deel van de gelovigen er een voet binnen te zetten… Maar na de pastorale brief van Paus Benedictus XVI aan de Kerk in China verbeterde de relatie tussen de open en de ondergrondse gemeenschap stilaan. De kritische, agressieve, veroordelende, en zelfs lasterlijke houding en verwijten die men elkaar toeslingerde, namen af en maakten langzaam maar zeker plaats voor eenheid en verzoening. Een overzeese Chinese priester van de Congregatie van Johannes de Doper,
Fr. Peter Xiang, afkomstig uit dit dorpje, speelde een belangrijke rol bij het samenbrengen van de twee gemeenschappen: De kerk die in 1991 werd gebouwd was niet stevig genoeg. Fr. Xiang zelf schonk een miljoen yuan en met de extra bijdragen van de gelovigen van Nanma Village bouwde hij in 2011 een prachtige nieuwe kerk. Heel het dorp is blij dat de twee gemeenschappen nu samen bidden en de mis vieren in de nieuwe kerk. Elke zondag wisselen priesters van wat vroeger de open en de ondergrondse gemeenschappen waren, elkaar af om eucharistie te vieren en in eenheid van Geest en Hart prijzen de gelovigen nu de Heer. Er zijn nog veel andere voorbeelden uit andere parochies. Dat toont dat er hoop is voor eenheid in de Kerk van China, dankzij paus Benedictus XVI. Door zijn pastorale brief is de Kerk in China op weg naar eenheid! Zoals de Paus zelf schreef in zijn encycliek, “Deus Caritas Est”: “In Gods liefde zijn we één”. We danken Paus Benedictus XVI dat hij ons deze waarheid duidelijk heeft gemaakt.” Gabrielle
Onze dialoog met China Wachtend op richtlijnen van Paus Franciscus
dertig jaar met die vraag begaan. Vermits ook in de Stichting nieuwe verantwoordelijken de leiding overnemen past het dat wij ons bezinnen over ons beleid. Wat was het doel van de Verbiest Stichting en hoe is daar vorm aangegeven in de laatste 30 jaar? Wat waren of zijn de te overwinnen moeilijkheden, wie zijn onze gesprekspartners en welke resultaten heeft de dialoog met China ons tot heden gebracht? Wat kunnen wij nog meer van het verleden leren?
De Katholieke Kerk en China, een weg van vallen en opstaan
Xi Jinping, de nieuwe president van China
Op 13 maart, 2013, om 3 uur ’s nachts (Chinese tijd) zagen duizenden Chinese katholieken, via hun eigen kanalen, hoe Paus Franciscus op het balkon van de St. Pieters verscheen. Wat later, nog diezelfde dag zagen ze op hun TV hoe Xi Jingping, die eerder al Secretaris van de Partij geworden was, nu ook President van China werd. Op dezelfde dag een nieuwe paus en een nieuwe leider in China! Wat een toeval! Spontaan roept dit heel wat vragen op. Hoe zullen Paus Franciscus en President Xi Jingping zich tot elkaar verhouden: in dialoog? Maar hoe dan weggeraken van de huidige confrontatie? Dit is een mooi moment om stil te staan bij de vraag hoe het de dialoog met China vergaan is. De Verbiest Stichting is al
De kerkgeschiedenis van China is een aaneenschakeling van pogingen tot dialoog van het Christendom met de staat China, van aanpassing door de missionarissen en dan weer misverstanden en confrontaties met China. Het resultaat was achterdocht van China tegenover het Christendom. Het geweld dat in de 19e eeuw gebruikt werd door de imperialisten uit Europa heeft China nog wat meer achterdochtig en terughoudend gemaakt ook tegenover de Kerk. En het communisme dat sedert 1949 China bestuurt heeft die achterdocht nog meer aangescherpt. Uit die historische confrontaties tussen de Kerk en China hebben wij lessen proberen te leren. Daarom beschrijven alle documenten van de Verbiest Stichting, vanaf het begin tot nu, haar doel als: meebouwen aan een nieuwe relatie met China en met de Kerk in China. Deze nieuwe relatie wordt nader bepaald als “dialoog”, of “zoeken naar een betere verstandhouding tussen Kerk en Staat”. Door het bevorderen van dialoog willen we bijdragen tot de groei van een
Misverstanden en confrontaties met China. Vb: De Culturele Revolutie
P. A. Geunens en P. Fr. Peeters in gesprek met “officiële” priesters (1988)
ware “Katholieke kerkgemeenschap in China”, intern herenigd en echt Chinees, geïntegreerd in de Volksrepubliek China én één met de universele Katholieke Kerk, niet los daarvan. Vaticaan II inspireert ons daartoe en het is ook volledig in lijn met de brief van Paus Benedictus XVI aan China. Ook onwetendheid over ‘de andere kant’ bleef lange tijd bestaan zowel aan de kant van Rome als in Beijing. Paus Johannes Paulus II zegde nog in 1980: “we kennen de situatie van de Kerk in China niet!”. Zouden onze contacten misschien een steentje kunnen bijdragen om die onwetendheid over en weer te verhelpen?
men als “links” (= ‘pro-communist’) aanzien, voor sommigen in de Kerk ‘te toegeeflijk voor de communisten’ omdat gepraat wordt met “de officiële kerkgemeenschap”, in China zelf aanziet men U als “te rechts” of als “spion van het Vaticaan”. Het opbouwen van contacten en het voeren van lange gesprekken met gelovigen, priesters en bisschoppen heet in China “infiltratie”. Dat leidt soms tot repercussies van de civiele overheid of onbegrip van vrienden binnen de Kerk. Dit maakt allemaal deel uitmaakt van de weg van dialoog maar het maakt die weg wel heel moeilijk.
Te overwinnen moeilijkheden
Waren er ook resultaten?
Vanuit zoveel vooroordeel en achterdocht jegens de Kerk is verdeeldheid gegroeid binnen de Kerk, oppositie tussen de Kerk en de Staat, onenigheid met Rome, een onontwarbaar kluwen van relaties. Om überhaupt iets te kunnen bijdragen tot dialoog moet men eerst en vooral dat kluwen van relaties ontwarren. Liefde en eenheid preken en elkaar tegelijkertijd vermaledijen blijft immers een weg van confontratie. Hoe kan de situatie van wederzijdse onwetendheid, achterdocht, onderlinge onenigheid en verdeeldheid omgebogen worden naar dialoog? De weg van de dialoog is een zeer moeilijke: wie initiatieven neemt naar alle betrokken partijen toe veroorzaakt misverstanden, nu eens aan de ene dan weer aan de andere kant. Om die misverstanden te vermijden is communicatie nodig, veel gesprekken en getuigenissen van uit eigen overtuiging. Daarbij is het van belang om van meet af aan de gesprekpartner de eigen hoedanigheid van katholiek priester of gelovige van de Rooms-Katholieke Kerk duidelijk te maken evenals de bedoeling om een nieuwe relatie van vertrouwen te helpen groeien. De tientallen bezoeken in China, elk onderhoud met civiele of kerkelijke overheid in China zijn dus even zoveel kleine stappen om wat meer begrip over en weer te kweken. Vanuit het perspectief van de Verbiest Stichting gezien willen wij dialoog promoten tussen de partijen en bemiddelen bij het zoeken naar mogelijkheden voor het op gang brengen van de dialoog. Het lastige van die weg van bemiddeling is, dat men door de verschillende partijen voor medestander van de ‘tegenpartij’ gehouden wordt. Voor de veiligheidspolitie van Taiwan wordt
Tientallen gesprekken in Beijing bouwden aan vriendschap met mensen uit de Kerk zowel als van de Communistische Partij. En aan de kant van Rome gebeurde hetzelfde. Van daaruit groeiden initiatieven. In 1985 kwamen 3 onwettige bisschoppen op uitnodiging naar Leuven als een nieuwe stap in de dialoog. Er heerste blijdschap dat Chinese authoriteiten dit toelieten. Het bezoek bracht onze Kerk van Belgie en de bisschoppen van China heel wat dichter bij mekaar. Dat bracht dialoog op gang en het opende ook al deuren voor samenwerking.
P. Jeroom Heyndrickx met Mgr Hao Jingli (Xiwanzi) (1989)
Verbiest Koerier maart 2013
Mgr Vancottem met Chinese bisschoppen bij de vormingssessie rond het “Pastoraal Directorium voor Bisschoppen” (2007) Gesprekken in Beijing hebben er zelfs toe geleid dat Chinese bisschoppen bij twee gelegenheden (in 2005 en 2008) naar België mochten komen voor uitwisseling en gesprek rond het “Pastoraal Directorium voor Bisschoppen” door de Heilige Stoel gepubliceerd. De Verbiest Stichting vertaalde de 310 bladzijden van dit document in het Chinees. Het bevat richtlijnen over hoe bisschoppen hun ambt moeten uitoefenen. Het lag in de lijn der verwachtingen, dat een communistische regering die uitwisseling over dat “Vatikaans document” zou weigeren. De toestemming was duidelijk een positieve stap op de weg van de dialoog en daar waren we blij mee. Het is evident dat die toestemming slechts bekomen is na contacten en gesprekken met bisschoppen in China, die door omstandigheden nog wel ‘onwettig’ zijn voor de Kerk maar van wie duidelijk is dat zij 100% achter dit initiatief staan. Zij beschouwen dit zelfs als een pastorale prioriteit. Daarom is ook samen geijverd met hen om die toelating van hun eigen Chinese overheid te bekomen. De keerzijde van de vrees dat China zulke “vorming van bisschoppen” zou verbieden, is de kans dat anderen in de Kerk die “onderhandelingen met onwettige patriottische bisschoppen” ongunstig bekijken. Er heerste grote blijdschap in 2008 toen dialoog tussen Rome en Beijing op gang kwam nadat Paus Benedictus XVI een brief schreef aan de Kerk in China. Dat leidde tot een aantal bisschops-benoemingen met wederzijds goedvinden van China en Rome. Die dialoog werd echter al in 2010 weer afgebroken en nu is de relatie Beijing-Rome koeler dan ooit: dialoog met vallen en opstaan. Maar de huidige koelte in de relatie is niet de eerste in de geschiedenis en zal ook wel niet de laatste zijn. Het zou onverstandig zijn in de 21e eeuw te gaan dromen dat de toekomst van de Kerk in China bevorderd kan worden door in confrontatie te gaan met de leiders van China. Paus Benedictus XVI toonde duidelijk de weg. De relatie tussen Rome en Beijing is gekenmerkt door verdeeldheid rond de opvattingen van China over de autonomie van de lokale Kerk van China. Daar bood de brief van de paus aan de Kerk in China een nieuw perspectief door enerzijds de Christenen, priesters en bisschoppenb broederlijk te bevestigen in hun geloof en tevens dialoog aan te bevelen als de weg om geschillen op te klaren.
van confontratie? Of biedt hij juist een kans? Een argument dat China sterk aanspreekt is precies de nadruk die Vaticaan II legt op de autonomie (niet de ‘onafhankelijkheid’) van elke particuliere Kerk. De Universele Kerk respecteert de eigenheid van de Chinese Kerk. Die houding van gelijkheid en wederzijdse waardering is een goed vertrekpunt voor dialoog. De autonomie van elke particuliere Kerk spreekt haar éénheid in geloof met de universele Kerk niet tegen, maar we geven toe dat we dit princiep van Vaticaan II in de praktijk nog aan het leren zijn. We moeten er nog aan wennen. Voor alle duidelijkheid: we verzetten ons tegen de opbouw van een Kerk die onafhankelijk is van Rome. Daar zijn onze partners, de bisschoppen van de Kerk in China het duidelijk mee eens. Zij en hun Christenen zijn één in geloof met Rome. Maar ze zijn onderling verdeeld geraakt maar niet over zaken van geloof. Op dat vlak is er geen twijfel. Verdeeldheid ontstond over de houding die ze willen aannemen tegenover het regime van Beijing. Zo raakten ze verstrikt in dat kluwen. De Verbiest Stichting respecteert die situatie en blijft contact zoeken met beide gemeenschappen. Met beiden zijn we één in geloof. Kiezen voor de ene kant en tegelijkertijd de anderen bekritiseren zou nog meer verdeeldheid zaaien. De civiele overheid - vanuit haar eigen politiek gezichtspunt bezien - wil totale controle over alle activiteiten van de Kerk, die ze los willen maken van Rome. Wie dat openlijk blokkeert wordt vernietigd. Wie erover wil ‘onderhandelen’, behoudt nog een kans. Ligt die kans vooral in het uitdiepen van de begrippen autonomie en onafhankelijkheid? Hoe dan ook, we blijven trouw aan onze optie om dat grondig misverstand over autonomie en onafhankelijkheid via dialoog op te klaren. Maar het is nu wel duidelijk, wie de weg van dialoog bewandelt is kwetsbaar voor beide kanten: voor de ene ‘te rechts’ voor de andere ‘te links’. Zeker is echter dat de optie voor dialoog eenheid bevordert en verdeeldheid vermijdt en dat is wat telt. Ook al leert 30 jaar ervaring dat dit een moeizame zoektocht is, het hoort gewoon bij ons pleidooi vóór – en eventuele medewerking aan – een hereniging van een verdeelde Kerk in een land als China. Pastoraal gezien is dat onze grote prioriteit. Verkondigers bewegen zich op het vlak van de pastoraal, niet op dat van diplomatie of administratie. Vanuit de basis, tussen de Christenen, ervaren zij op meer directe wijze de menselijke en spirituele schade die een verdeelde Kerk ondervindt. Bisschoppen, priesters, gelovigen allen lijden eronder.
Wachtend op het China beleid van de nieuwe Paus Welk perspectief zal de nieuwe Paus bieden? Welke weg zal hij bewandelen? Zal hij zwichten voor de verleiding van de weg
De bisschopswijding van Mgr Guo Jin-cai, waarna de dialoog weer werd afgebroken (2010)
Er is dus een dringende nood om ten allen prijze confrontatie te vermijden. Daarom is de optie voor dialoog, hoe veel-eisend die ook is, voor de Verbiest Stichting de enig aangewezen weg. Ze vergt oprechtheid, overleg, volharding, wijsheid en moed om de interne eenheid niet te schaden en toch de eigen identiteit te doen eerbiedigen. Op de huidige situatie van kwetsbaarheid aan de ene en ook aan de andere kant past alleen het woord van de Nederlandse
dichter J.S.F. Werumeus Buning in zijn “Ballade van de boer”. De boer ploegde zijn veld. Er kwam oorlog en vrede, storm en bliksem ”.....en de boer hij ploegde voort...”... Dat is ons antwoord, indachtig de opdracht van de Heer Jezus en de intentie waarvoor hij bad vóór dat zijn lijden begon: “Opdat allen één zijn” Joh. XVII, 20-21. Jeroom Heyndrickx, Scheutist
Zijn voorgangers en Franciscus van Assisi gaan Paus Franciscus vóór op de weg naar China Paus Franciscus zal deze dagen op zijn werktafel dozijnen dossiers vinden die hij moet inzien en waarover hij moet beslissen. Eén daarvan gaat over de complexe en delicate kwestie: wat met de Kerk in China? Hoe zullen we ons verhouden tegenover de Chinese regering? De relatie van het Vaticaan met China schept al problemen sedert 1951. Op een bepaald ogenblik (2008-2010) kwam de dialoog wel op gang en dit leidde zelfs tot concrete resultaten: beiden kwamen tot een akkoord over de bePaus Paulus VI bij zijn bezoek aan de UNO noeming van tien bisschoppen. Maar die dialoog werd in 2010 alweer onderbroken en in 2011 werden zelfs drie bisschoppen geëxcommuniceerd. Bij de beslissing over zijn China beleid zal de nieuwe paus zich ongetwijfeld laten inspireren door zijn patroon, Franciscus van Assisi, die in de geschiedenis van de Kerk een pionier van dialoog is geweest. Al in de 12e eeuw trok hij moedig vanuit Italië naar het Midden-Oosten om daar te gaan dialogeren met de Islam die in die tijd de grote tegenstanders van de Kerk waren. In onze tijd zijn Communisten de grote tegenstanders van de Kerk in China. Bij zijn beslissing over hoe hij daarmee zal omgaan, zal Paus Franciscus ook nog inspiratie vinden in het China beleid van zijn voorgangers.
Paus Paulus VI was 43 jaar geleden al (in 1970) de pionier van dialoog met China Paus Paulus VI schreef in 1964, geïnspireerd door Vaticaan II, een encycliek over dialoog: Ecclesiam Suam. Concreet bewandelde hij ook de weg van de dialoog naar China toe en dat in
een tijd die nog veel meer kritisch was dan de onze. In 1965 immers begon in China de Culturele Revolutie. De communisten verwoestten en sloten kerken, stopten bisschoppen, priesters en gelovigen in het gevang. In de logica van politieke leiders zou dit oproepen tot confrontatie. De paus was echter geleid door de logica van het evangelie en zocht naar verzoening en eenheid. Hij gaf zelf het voorbeeld toen hij in 1970 bij zijn bezoek aan de Food & Agriculture Organisation in Rome pleitte voor het opnemen van China in de Uno. China antwoordde en liet op 11 juli 1970 de Amerikaan Mgr Walsh MM die al 15 jaar in Shanghai gedetineerd was, vrij. Datzelfde jaar plande Paulus VI een bezoek aan Australië en het Verre Oosten. Daar wilde hij ook een signaal geven aan China. Maar de nuntius van het Vaticaan was toen nog in Taipei, niet in Beijing, en de paus wist blijkbaar toen al dat President Nixon plannen had om een ambassade te openen in Beijing. In oktober 1970, nog vóór zijn reis naar Australia, benoemde Paulus VI de inter-nuncio van Taiwan Mgr Luigi Accogli, tot nuncio in Ecuador zonder in Taipei een nieuwe inter-nuncio te benoemen. Dat was bedoeld als geste om China goed te stemmen want, in samenwerking met zijn Staats Secretaris Kardinaal Casserole plande Paus Paulus VI een stopover in Hong Kong tijdens zijn reis. Dat zou dan een nieuwe stap worden naar China toe. Civiele zowel als kerkelijke autoriteiten van Taiwan echter drongen er via diplomatieke kanalen sterk op aan dat de Paus een stopover zou maken in Taipei in plaats van in Hong Kong. De paus veranderde echter zijn reisplan niet maar als geste naar Taiwan toe benoemde hij op 28 oktober Mgr Edward Cassidy dan toch nog tot nieuwe inter-nuncio in Taipei. Dat voldeed gedeeltelijk aan de verwachtingen van Taiwan maar de media in Taipei bleven sterk reageren tegen de stopover in Hong Kong. De pro-China media in Hong Kong, allicht onder invloed van Beijing, zwegen over de geplande Hong Kong stopover van de Paus. De pro-Taiwan media in Hong Kong echter bekritiseerden in scherpe taal de stopover van de Paus. Zij hadden wel begrepen dat de paus aan de grens van China de hand wilde reiken aan dat land als eerste stap naar de opbouw van een nieuwe relatie. Als gevolg van die kritiek – mogelijks ook na Verbiest Koerier maart 2013
China in een open polemiek te gaan. Johannes Paulus II had alle redenen om wel in polemiek te gaan toen op Epiphanie 2000 vijf bisschoppen onwettig werden gewijd en ook daarna toen China in de meest beledigende taal agressief reageerde tegen de paus bij de heiligverklaring van 120 Chinese martelaren. Maar ook Johannes Paulus II vermeed alle polemiek. Hij ging zelfs zover dat hij excuses aanbood aan China – niet in de termen die Beijing hem wilde opleggen maar – “voor wat gebeurde in de 19e eeuw en wat mogelijks het Chinese volk pijn of onrecht aandeed”. Niets méér.
tussenkomst van England, de koloniale mogendheid die toen nog Hong Kong beheerde – moest de paus zelfs in zijn klaargeschreven tekst de begroeting aan China schrappen. Hij moest zich beperken tot een zeer algemene groet “....aan het Chinese volk, waar zij ook verblijven...”. Ik stond op 5 meter van de paus toen hij die toespraak hield. Het was duidelijk; al wat de paus kon doen was zijn stem wat verheffen, zeggende...” greetings to all the Chinese people... wherever they may be”... Paulus VI had meer gewild. Onmiddellijk na het bezoek van de paus in Hong Kong presenteerde Mgr Edward Cassidy, de nieuwe Inter-nuncio, zijn geloofsbrieven aan President Chiang Kai-Shek in Taipei (begin december 1970). Maar al tien maanden daarna – enkele weken vóórdat China in de UNO werd opgenomen (26 oct. 1971) – werd Mgr Cassidy weggeroepen uit Taipei... “voor consultatie” zo heette het....maar zijn terugkeer werd uitgesteld “sine die” (voor onbepaalde tijd). In feite keerde hij er niet meer terug, ook niet na de vele pogingen van Taiwan om de pro-nuncio alsnog te laten terugkeren. In 1972 werd Mgr Bacqué benoemd als tijdelijke waarnemer van het Vaticaan in Taipei. Op 30 juni 1972, bij de 9e herdenking van de paus-kroning van Paulus VI, werd in de gesprekken tussen de hoge gasten al het vermoeden uitgesproken dat de herdenking van de paus-kroning het volgende jaar mogelijks al in Beijing zou gevierd worden. Nog datzelfde jaar benoemde Rome Mgr Francesco Colasuono, niet tot pro-nuncio zoals Taiwan gehoopt had, maar tot ‘raadgever van de nuntiatuur in Taipei”, met de titel “Chargé d’Affaires ad interim”. Vandaag, meer dan veertig jaar later, heeft de huidige vertegenwoordiger van de paus in Taipei – de Amerikaan Mgr Paul Russel – nog dezelfde functie en dezelfde titel. In al die jaren zijn er hoogten en laagten geweest in de relatie tussen Rome en Beijing en ook in onze hoop op een normalisatie van diplomatieke betrekkingen, wat trouwens niet per se moet betekenen dat Taiwan volledig buiten spel wordt gezet. De diplomatie van het Vaticaan heeft eerst en vooral het goed van evangelisatie in de lokale Kerk voor ogen. Hierdoor verschilt de diplomatie van het Vaticaan van die van andere landen. Prioriteit is de bezorgdheid voor het goed van de evangelisatie en van de pastoraal van de lokale particuliere Kerk. Dat was de leidraad van de pauzen door de eeuwen heen. China is uiteraard een belangrijk land voor evangelisatie vandaag en naar de toekomst toe. Toen in 1958 Mgr Dong Guangqing (Wuhan) onwettig werd gewijd door de Patriottische Vereniging heeft Pius XII dit wel veroordeeld met zelfs een excommunicatie “latae sententiae” die hij echter niet promulgeerde en die dus niet werd toegepast. Hij vermeed verder om met
Dit waren allemaal positieve signalen van Rome naar Beijing toe. Het gaat hier niet over een concessiepolitiek om iets af te kopen voor de Kerk. Nog minder is er sprake van het sluiten van een compromis waardoor zelfs aspecten van het geloof zouden worden opgeofferd. Het gaat over een volgehouden dialoog die tot beter begrip leidt en waardoor beide partners pogen te komen tot samenleven in respect voor elkaars eigenheid. De reactie van China op die positieve signalen stelde de pauzen teleur. Zij hadden van deze grote natie een meer grootmoedige houding verwacht. Maar de pauzen Paulus VI, Johannes Paulus II en Benedictus XVI hebben hun pogingen om to komen tot dialoog met China 43 jaar lang volgehouden. Dat verhaal in zichzelf omvat een boodschap en tevens een uitnodiging naar de nieuwe leiders in China toe en ook voor Paus Franciscus. De inhoud van die boodschap wordt duidelijk vanuit het leven van Franciscus van Assisi die bij de realizatie van zijn droom tot dialoog met de Islam veel problemen ontmoette. In 1212 zond hij vier medebroeders naar Marokko maar die werden vermoord. Toen hij hen vanuit Spanje wilde gaan vervoegen moest hij door gezondheidsproblemen zijn plan opgeven; zelfs zijn bezoek in Egypte en Palestina leverde niet de vruchten op die hij ervan verwachtte. En bij dat alles had hij nog af te rekenen met onenigheid tussen zijn medebroeders. Dat betekent misschien dat Paus Franciscus zal ondervinden dat dialoog met China niet zo vlot zal verlopen als men zou verhopen. Het is een project van lange adem. En wellicht zal ook hij vaststellen dat er in de Kerk verschillende opinies zijn over het al of niet in dialoog treden met China. Omstandigen dagen ons soms uit tot confrontatie maar dat schept alleen maar meer verdeeldheid en de man van Assisi was toch een man van vrede en dialoog. Geduldig en volhoudend zoeken naar dialoog, verzoening en eenheid dat is het voetspoor van de man van Assisi en ook dat van de pauzen die Paus Franciscus zijn voorgegaan. Hetzelfde voetspoor van de Heer Jezus die in zijn prediking verzoening en eenheid centraal stelde. Jeroom Heyndrickx cicm
“In de voetsporen van de Scheutisten” Chinareis bij de viering van 150 jaar Scheut Van 14 tot 28 september 2012 organiseerde de Verbieststichting een reis naar China om er contact te nemen met de Katholieke Kerk, en in het bijzonder ook om er vroegere missieposten te bezoeken en te bidden aan de graven van enkele van de 250 Scheutisten. Onze reis werd begeleid door de jonge dynamische Chinese zuster Gaby Yang. Zij fungeerde ook als tolk in onze contacten met de bisschoppen en priesters die we er ontmoetten en kweet zich in alle opzichten schitterend van haar taak. Ons gezelschap telde twintig deelnemers. De jongste reisgenoot was een twintiger, de oudste net tachtig geworden. Tien medereizigers kwamen uit België, zes uit Nederland, twee uit Rome, en telkens één uit Indonesië en de Verenigde Staten. De groep telde vier Scheutisten: vicaris-generaal CICM Ernesto, lid van het generaal CICM-bestuur Michael, provinciaal Anthony van Indonesië en Philippe die parochiewerk doet in Brussel. Daarnaast was er nog één priester, twee zusters en 13 leken. Er waren twee familieleden bij van Ferdinand Hamer (1840-1900), in 1865 behorend tot de eerste groep Scheutisten en in 1900 als missiebisschop vermoord door de Boksers. Twee andere deelnemers hoopten sporen terug te vinden van hun nauwe verwant, pater Charles Deckers, die van 1925 tot 1937 werkzaam was in Ningxia en daarna de Scheutmissie in Indonesië stichtte. Een deelnemer was een neef van pater Frans Peeters (1911-2004), destijds directeur van het CICM-ziekenhuis in Hohhot en later vicaris-generaal van de congregatie. Voor de bezochte toeristische bezienswaardigheden volstaat ik hier een opsomming pro memorie, al waren ze voor mensen die er nooit waren geweest – zoals ook ondergetekende – zeer indrukwekkend en onvergetelijk. In Beijing bezochten we de Hemeltempel, het Tien-An-Man plein, de verboden stad, het oude observatorium van de jezuïet Ferdinand Verbiest (het enige stuk ringmuur van Beijing dat de culturele revolutie overleefde), zijn graf en dat van zijn confraters Matteo Ricci en Johan Adam Schall, de Noorderkathedraal ‘Beitang’ en de Zuiderkerk ‘Nantang’, en uit deze eeuw het Olympisch stadion met het Vogelnest. In Chengde zagen we het door de Mantsjoekeizers gebouwde ‘Bergpaleis van de vlucht voor de zomerhitte’ en de indrukwekkende kopie uit 1767 van de Boeddhistische Potalatempel in Lhasa (Tibet). In de Juyongguan pas
Diner met Mgr Ma en Mgr Kung in Beijing
Warme ontvangst in Xiwanzi
beklommen we de grote Chinese muur (221 b.C.) (felicitaties voor de Nederlandse deelnemers en één moedige Vlaming die de hoogste toren bereikten!). In Xi’an bewonderden we het museum van de ‘Terra Cotta Warriors’, de kleine en de grote ‘Wild Geese’ Pagoda’s, de grote moskee met een mooie mengeling van Chinese en Arabische cultuur, en de volledig bewaarde stadswallen die door een aantal moedigen helemaal per fiets werden verkend. Maar ons eigenlijk reisdoel was de Kerk en de missiegeschiedenis. Het begon al in Beijing, waar we door de bisschoppen Ma en Kung, leiders van de Chinese bisschoppenconferentie werden ontvangen en uitgenodigd op een schitterend diner (15/9). Tijdens de zondagsmis ‘s anderendaags in de Beitang verwelkomde de parochiepriester onze groep uitdrukkelijk, maar veel contact met de plaatselijke gelovigen kregen we daar nog niet. Dat was helemaal anders toen we na een onverwachte weigering toch toelating kregen Louahugou (de Tijgervallei) te bezoeken, de plaats waar stichter Théophile Verbist in 1868, nog geen twee jaar na zijn aankomst in China, onverwachts stierf (17/9). Hoewel we vernamen dat de autoriteiten de plaatselijke Christenen geen toelating hadden gegeven om ons feestelijk te ontvangen, en ons oponthoud erg in tijd beperkten, werden we getroffen door de blije en hartelijke ontvangst. Onder een chinees spandoek: “Welkom aan onze Belgische vrienden”, drukte een delegatie van enkele tientallen gelovigen ons allen de hand, waarna we samen de kerk introkken. Onze gregoriaanse ‘Pater Noster’ beantwoordden ze met een prachtige meerstemmige hymne. Een gemeenschappelijke fotosessie – er zouden er nog vele volgen – rond het beeld van Verbist naast het kerkje, een bezoek aan de vroegere Scheutresidentie waar een kleine tentoonstelling was ingericht, en aan het speciale Scheutistenkerkhof volgden. We legden bloemtuilen neer op de graven, die Verbiest Koerier maart 2013
Grafstenen van Scheutisten in de heuvels rond Xiwanzi
door vicaris-generaal Ernesto met wijwater werden besprenkeld. Nog indrukwekkender was onze ontvangst in “het katholieke dorp” Xiwanzi. In 1926 bouwde Mgr Leo de Smedt (SintNiklaas) er een kathedraal die in 1946 bij de machtsovername door de communisten tot ruïne werd herleid. Maar de christelijke gemeenschap herbouwt er vandaag, als “niet-officiële” parochie, de kathedraal, op dezelfde plaats, met hetzelfde grondplan, dezelfde afmetingen en hetzelfde uitzicht. Xiwanzi behoort tot het bisdom Zhangjiakou, waar we werden ontvangen door priester Wang, hoofd van de “officiële” Patriottische Associatie, die vertelde dat er momenteel nog geen nieuwe bisschop was na het overlijden van de vorige, en dat er verdeeldheid heerste met maar 10 priesters als leden van de Patriotische Associatie en de 20 andere behorend tot de “niet-officiële” Kerk met een eigen bisschop. Misschien was die situatie de reden dat we tijdens heel ons bezoek van dichtbij werden “begeleid” door de geheime dienst, met dienstwagens voor en achter onze bus, motoragenten die de zijstraten afsloten om onze bus doorgang te bieden, en politiemensen in burger die al onze maaltijden en ontmoetingen bijwoonden. Hun aanwezigheid was prominent bij ons bezoek aan Xiwanzi, waar de plaatselijke priester van de ‘ondergrondse’ parochie voor die dag huisarrest had opgelegd gekregen. We werden door een massa gelovigen onthaald aan de ingang van de kerk in opbouw, waar we een Pater Noster zongen en verbroederden met de gelovigen, die ons daarna naar het kerkhof op de top van de heuvel brachten. Het was de laatste rustplaats voor priesters en missionarissen, onder wie de laatste Scheutist-bisschop Leo de Smedt die in 1951 in communistische gevangenschap was gestorven. De grafstenen, in het Chinees en Latijn of Nederlands, waren zo goed mogelijk keurig gerestaureerd. Het was een ontroerend moment toen we er samen baden en het Salve Regina zongen voor het grote Mariabeeld tegen de heuvelwand. Op de terugtocht naar beneden hielden we ook halt aan het begin van een kruisweg die op flank van de heuvel naar boven liep, en waarvoor de gelovigen speciaal voor onze komst een mooi pad hadden aangelegd. Terug beneden op het kerkplein brachten de gelovigen ons een prachtig danklied. Het was een aangrijpend moment waarbij we beseften hoe sterk hier de herinnering en dankbaarheid nog leefden tegenover de vroegere missionarissen, die hun het geloof hadden gebracht. Terug in Zhangjiakou werden we in de wijk Tuergou door de lo
kale priester en enkele tientallen gelovigen ontvangen bij hun vervallen kerk, die tijdens de culturele revolutie was gebruikt als apotheek, waarvoor ze restauratieplannen hadden net als voor de vroegere Scheutistenresidentie ernaast. Vervolgens bezochten we de parochie van pastoor Wang in Qujiazuang, even buiten de stad, waar onze aankomst gepaard ging met knallende voetzoekers, begeleid werd door een muziekkapel aan de poort van het kerkplein en door een chinees orkestje aan de deur van de residentie. Daar vernamen we op de officiële ontmoeting dat ongeveer 80% van die gemeente katholiek was. Nog steeds in hetzelfde bisdom, en begeleid door onze ‘engelbewaarders’, passeerden we de dag nadien (21/9) Nanhaoquan, het vroegere Shangyi. Aan de kerkdeur van deze niet-officiële parochie troffen we enkele gelovigen – de priester had de wenk gekregen afwezig te blijven – die meedeelden dat er dagelijks een eucharistieviering was en ’s zondags twee. Zij konden de veiligheidsagenten overtuigen ons ook de plaats te tonen waar de vroegere kerk had gestaan. Op dat voormalige kerkterrein stond er nu een industrieel gebouw, maar de pastorij was ten dele bewaard gebleven, met een kruis boven de neogotische ingangsdeur. Na de middag kwamen we op het territorium van het bisdom Jining. Langs een onooglijke zandweg bereikten we Meiguiyingzi (of Meikoingtse) waar Scheut sinds 1896 een grote christenheid had opgebouwd, en dat van 1929 tot 1946 zelfs hoofdplaats was van het bisdom. Opnieuw massale ontvangst door gelovigen, die samen met ons de kerk van de Heilige Rozenkrans introkken waar de plaatselijke pastoor een uiteenzetting gaf over de geschiedenis en actuele situatie van de gemeenschap. De dag nadien (22/9) concelebreerden onze scheutisten met de oude bisschop Liushogong en een aantal lokale priesters in de kathedraal van Jining. Vicaris-generaal Yao, toen pas terug uit Leuven waar hij de jubileumviering van Scheut had meegemaakt, verwelkomde ons en gaf een samenvatting van zijn homilie. De verbroedering met veel foto’s in een lekker zonnetje, werd gevolgd door een ontvangst door de oude bisschop en zijn vicaris, en vervolgens door een lunch met hem, waar we het resultaat van onze omhaling als bijdrage voor zijn Kerkwerk overhandigden.’s Avonds, na een lange busreis tot in Salachi, was er een zeker contrast met het armoedige en verveloze kleine kerkje daar, waar we door de plaatselijke priester
Lunch met Mgr Liushegong en Vicaris-generaal Yao Shun in Jining (Wumeng)
ontvangen werden. Salachi behoorde tot het diocees Baotau, dat op dat moment zonder bisschop was en maar enkele priesters telde. Een hoogtepunt werd het bezoek ’s anderendaags (23/9) aan Ershisiqingdi (of Eulschesek’ingti), waar in 1900 bisschop Frans Hamer door de boksers werd gevangen genomen, gemarteld en vermoord. Vanaf 1909 werd hier het groot seminarie van Zuid-Westmongolië gevestigd. We werden er al ‘s ochtends om 7.30 u. verwacht. Met fanfaremuziek werden we door de plaatselijke pastoor, omringd door misdienaars, in processie afgehaald voor de gezamenlijke mis, met een zeer lange preek in het Chinees en opgeluisterd door gezang en fanfaremuziek. Daarna werden we verwelkomd in het voormalige seminarie, gebouwd na de boksersopstand, waar we in de refter de destijds door de missionarissen ook verorberde klassieke warme kost kregen aangeboden als ontbijt. Verrassend was in de lange gang de grote portrettengalerij van alle missionarissen die in Ershesiqingti gewerkt hadden, voorzien van hun naam en verblijfsperiode. In de vroegere kleine kapel van het seminarie was een museum ingericht met memorabilia van de vroegere Scheutistenactiviteit, en in een hoek zelfs een kleine grafplaats met relikwieën van bisschop Hamer. In de grote vergaderzaal waren er panelen met vele foto’s van het missiewerk uit de jaren twintig en dertig. De groepsfoto voor het grote beeld van O.L.Vrouw van Mongolië werd de intussen klassieke afronding van ons bezoek. De rest van de dag beleefden we een gevaarlijke rit op secundaire wegen in een verschrikkelijk druk vrachtwagenverkeer zonder veel verkeersregels naar Hohhot, diocesane en provinciale hoofdstad. We werden er door bisschop Mengqinglu in groot ornaat ontvangen. Zijn kathedraal was binnenin mooi heringericht. In het portaal zagen we foto’s van zijn voorgangers als bisschop, en in een hoek tegen de buitenmuur bemerkten we een restant van de grafsteen van bisschop Hubert Otto (1850-1938). Toen bisschop Meng vernam dat familieleden van bisschop Hamer tot onze groep behoorden, nodigde hij ons uit om ’s anderendaags terug te komen om een aantal recent bij een verbouwing op zolder gevonden oude fotoalbums te bekijken met vele groepsfoto’s en individuele portretten van Scheutisten. Naast de bisschopsresidentie stond het vernieuwde zusterklooster dat we op uitnodiging van één van de zusters be-
Feestelijke ontvangst in Ershisiqingdi
zochten. Haar communauteit telde 18 zusters. Het was viel ons op dat overal in China in de vieringen die we hadden meegemaakt, zusters een belangrijke rol speelden als lector, organist of koorleidster. We realiseerden ons dat ook toen we op de laatste dag van ons China-bezoek (27/9) in Beijing de Zuiderkerk Nantang, de oudste van de stad, bezochten en er een korte uiteenzetting kregen van een tachtigjarige zuster. Deze enkele echo’s van onze memorabele exploratietocht naar verleden en heden van de Kerk in China zouden kunnen worden aangevuld met reminiscenties aan de onvergetelijke lunches en diners met Chinese gerechten, al dan niet met stokjes genuttigd; aan optredens van dansers en muzikanten tijdens het verorberen van ‘Beijing Duck’ of ‘Xi’an dumplings’; aan ons zondags aperitief in ‘Café 1900’ in de stijl van die tijd na onze eerste mis in de ‘Beitang’ kathedraal; aan de betonnen neogotische ruwbouw van een kerkje in opbouw dat haast verzonk tussen de hoge huizenblokken van Chengde, waar we zelf in de al voltooide crypte een eucharistieviering hielden die door plaatselijke christenen werd bijgewoond (18/9); aan de katholieke winkeltjes met devotionalia waar verscheidenen onder ons een Chinees-Engelse Bijbel kochten; aan de balletachtige trage fysieke ochtendoefeningen in de ‘Temple of Heaven’ van Beijing, of de martiale turnoefeningen voorgedaan op een reuzengroot scherm ’s avonds in een provinciestad; of aan de gidsen die zo hun best deden zich in ‘Chinglish’ verstaanbaar te maken. Maar we herinneren ons vooral in dankbaarheid onze echte engelbewaarder zuster Gaby, die zich honderd procent voor ons heeft ingezet en er in geslaagd is – ondanks het feit dat ze er onverwachts alleen voor stond – van deze reis een echt succes te maken. Op onze laatste lunch in Beijing hebben we haar terecht daarvoor gehuldigd en gedankt. Even terecht hebben we toen ook onze reisgezel en Chinaveteraan Paul in die hulde betrokken. Het was met een zekere weemoed dat we toen beseften hoe er tijdens die twee weken tussen ons – reisgenoten – veel waardering en vriendschap was gegroeid, waaraan ik – en ik vermoed niet als enige – nog lang met warmte zal blijven terugdenken. Louis Vos (met dank aan Paul Braeckmans) Verbiest Koerier maart 2013
2012 & 2013: twee drukke jaren voor de Verbiest Stichting 2012: een jubileumjaar
• In 2012 vierden we 30 jaar Verbiest Stichting. In dit nummer leest U over de China reizen die georganiseerd werden vanuit Singapore – Taiwan – België; en de overige activiteiten. • September 1 tot 7 was de drukste week van 2012. Gasten uit Taiwan, Hong Kong en China voegden zich toen bij onze genodigden en studenten in België.
• Dezelfde groep bezocht de Kerk gemeenschap van Antwerpen op 2 september. We concelebreerden voor de hoogmis in de kathedraal en Mgr Johan Bonny rapporteerde over de nieuwe plannen voor zijn bisdom.
• Op 1 september waren we met 45 Chinese gasten uitgenodigd in Scheut (Brussel) voor een bezinning over “De spiritualiteit van de herder in de Kerk vandaag” ingeleid door Kardinaal G. Danneels. Het huis van Scheut op zich spreekt over missie in China en inspireerde elk van onze Chinese gasten: de crypte met het graf van de Stichter, de foto-gallerij, het Chinees museum! Het maakt indruk.
• Op 3 september vergaderden de collegas van Taipei met die van Leuven en China om samenwerking in onze projecten te bespreken.
Verbiest Koerier maart 2013
• Prof. Peter De Mey (Theologie KULeuven) zat op 4 september een vergadering voor met 15 Chinese scholars om ons nieuw onderzoeksproject op te starten over “De Particuliere Kerk en haar relatie met de Universele Kerk: het geval van China”. • In de namiddag van 4 september mochten we 300 sympatisanten van de Stichting verwelkomen om samen met ons 150 Jaar Scheut en ook 30 Jaar Verbiest Stichting te vieren met toespraken, bloemenhuldiging, piano concert door Peter Ritzen en een bezoek aan de 24 panelen die een overzicht geven over de geschiedenis van “Scheut in China” en hoe de Verbiest Stichting vandaag dit verhaal verder zet.
• Van 5 tot 7 september ging in “De Valk” (Faculteit Rechten) ons 11e symposium door over de geschiedenis van de Kerk in China, met 35 scholars uit 8 landen. Speciale aandacht werd besteed aan het werk van Scheut in China. P. Tim Atkin, Algemeen overste van Scheut en Luc Colla van het Centraal Bestuur woonden het symposium bij.
Verbiest Koerier maart 2013
2013: een vol programma, zowel voor samenwerking met de Kerk als voor academisch onderzoek Waar mogelijk, werken we onrechtstreeks mee aan het opklaren van legale problemen van de Kerk in China; maar dat is onze taak niet. Tevens intensifieren we onze samenwerking met de Kerk van China bij de uitbouw van één lokale kerkgemeenschap.
De collegas van VI KULeuven en VI Taipei hebben in 2013 een zeer gevuld agenda: • Nadat Jeroom Heyndrickx in 2012 zijn taak als directeur van het Verbiest Instituut KULeuven reeds overdroeg aan Dhr. José Lin (directeur) en Dhr. Joseph Lim (vice-directeur) zal hij tijdens de eerste maanden van 2013 ook als Project Beheerder van de Stichting vervangen worden. • In totaal (vrijwilligers incluis) werken nu 25 collegas in het VI KULeuven en VI Taipei. De foto hiernaast toont het volledige team van VI Taipei.
Onze pastorale samenwerking met de Kerk in China zal in 2013 nog groeien: • Sociale Leer van de Kerk In Kruibeke (in het Kan. Triest Instituut) (zie foto onderaan) studeren 10 Chinese religieuzen en 3 priesters de Sociale Leer van de Kerk en in Lumen Vitae (Brussel) studeren 2 religieuzen en 1 leek Pastoraal-Catechese. In april komen 3 genodigden van de Kerk in China om te bespreken hoe samenwerking op vlak van pastoraal kan bestendigd of eventueel uitgebreid worden.
• “Teaching the Teachers Program”. De kerkgemeenschap in China wenst dat religieuzen en priesters die bij ons studeren bij hun terugkeer in China goed voorbereid zijn om les te geven. Daarom starten we een “Teaching the Teachers Program”. Heel de maand juli worden sessies georganiseerd met dat doel: werken met “powerpoint” in lessen over pastoraal, catechese, sociale leer van de Kerk. Van 15 tot 25 juli gaat in La Foresta (Vaalbeek) een sessie door met 35 á 40 Chinese religieuzen en priesters die thans studeren in België, Duitsland, Polen, Frankrijk, de USA.
• Vorming van Kerkbedienaars Bijdragen tot de Vorming van Kerkbedienaars in China blijft onze eerste prioriteit. Al 20 jaar lang wordt Verbiest Stichting door bisdommen in China uitgenodigd mee te werken in programma’s van vorming. Dankzij onze weldoeners werken we ook mee aan pastorale projecten voor bouw van vormingscentra en aan een aantal ontwikkelingsprojecten. Dit gaat door in verschillende bisdommen verspreid over heel China. Voor 2013 staan op het agenda van de Stichting de volgende sessies gepland binnen China, in Taipei en in Macao: - 19 Vormingssessies over pastoraal, catechese, Bijbel, spiritualiteit. Sessies van 1 of 2 weken of van een volle maand. - 1 sessie voor “Teaching the Teachers” - Medewerking aan 11 pastorale ontwikkelings projecten. - Medewerking aan 8 sociale ontwikkelings projecten.
Academische samenwerking van het Verbiest Instituut KULeuven met instituten in China Mongoolse Studies De Stichting werkt samen met de Mongoolse Prof. Temur Temule van Nanjing University, om in november 2013 een symposium te organiseren ter herdenking van P. Henry Serruys CICM (Heule, W.VL) die 30 jaar geleden overleed. Henry Serruys is wellicht na A. Mostaert het meest gewaardeerd voor zijn zeer wetenschappelijke studies over de Mongolen. “Scheut bij de Mongolen” De opinie van de Chinese overheid over het werk van “Scheut in China” is gedeeltelijk al bekend uit documenten. Het werk bij de Mongolen niet omdat tot nu toe de Mongoolse archieven niet toegankelijk waren. Dat zijn ze nu wel (toch al méér en méér). Er wordt, met medewerking van Mongoolse experten, van P. Taveirne en van VI KULeuven een project opgestart voor vertaling en uitwisseling van documentatie. Ons interesseert de inhoud van de Mongoolse en Chinese archieven. Hen interesseert wat Jozef Van Hecken schreef in zijn omvangrijke (Nederlandse) documentatie over Scheut in China. Voor de samenvatting (uit het Nederlands in het Engels) van de documentatie van Jozef Van Hecken CICM wordt beroep gedaan op de medewerking van vrijwilligers. (Zie de oproep elders in dit nummer). Academisch onderzoek over “De Kerk in China vandaag” Het VI KULeuven start hierover een nieuw onderzoeks project geleid door Prof. Peter De Mey (Theologie KULeuven). Experten uit Europa en China werken daaraan mee.
Publicaties: Tijdschriften • Buiten de Verbiest Koerier (en Courier Verbiest) publiceert de Stichting ook “Jian Zheng” (Witness) dat 2-maandelijks verschijnt in het Chinees (in Taiwan) en informatie verstrekt over pastoraal en catechese. • “Verbiest Update” informeert vrienden van de Stichting telkens er een speciale activiteit of onderwerp van gesprek is. Het verschijnt “als het past” en wordt enkel per email verzonden. Wie geïnteresseerd is gelieve uw email adres mee te delen.
Boeken • Bij het V.I. KULeuven worden 8 boeken voorbereid ter publicatie in dit jaar of volgend jaar. • Door V.I. Taipei worden 5 boeken ter publicatie voorbereid. Culturele Activiteiten • China Reis In oktober 2013 organiseert de Verbiest Stichting opnieuw een China reis van twee weken. Op het programma staan: een touristisch bezoek aan Beijing en Xi’an (Terra Cotta krijgers) en daarbuiten minstens vijf dagen bezoek aan de Kerk in de vroegere missies van Scheut. (cfr. meer gegevens elders in dit nummer)
Bijeenkomst van “de Vrienden van China” We nodigen alle vrienden van de Verbiest Stichting uit voor een ontmoeting in het Ghuislaininstituut, Ghuislainstraat 43 te Gent (er is parkeerplaats), op 6 april, van 14u tot 17u, met onze gasten uit China: P. Yang Yu, Secretaris van de “Bisschoppenconferentie”, en Li Shuxing, Directeur van het Nationaal Seminarie. Het programma ziet er uit als volgt: • Vanaf 13u is iedereen welkom voor een bezoek aan de tentoonstelling “Scheut in China” • Om 14u is er een gesprek met onze gasten uit China over “De Kerk in China Vandaag” • 15u – 15u30: koffiepauze • 15u30 – 17u00: Inleiding op het jaarprogramma van de Verbiest Stichting aan de hand van een powerpointpresentatie
Men zegge het voort! Iedereen welkom!
Verbiest Koerier maart 2013
CCL Kerstretraite in Postel Op donderdagochtend 27 december kwamen we met Pater Jeroom, zuster Zhang Zhanying en de andere Chinese priesters, zusters en leken, in totaal 24 personen, aan bij de Norbertijnenabdij van Postel waar onze 3-daagse retraite zou plaatsvinden. Pater Benny heette ons hartelijk welkom en stelde ons het retraitecenter voor waar we zouden verblijven. We installeerden ons en na de lunch begonnen we aan ons programma. Pater Jeroom ging voor in de openingsmis en benadrukte het belang van spiritualiteit in het Christelijk leven. De situatie van de Kerk in China is erg complex, maar de enige goede oplossing kan enkel groeien vanuit een gelovige en stevige spirituele basis. Het vormingsprogramma voor Chinese studenten in het buitenland, heeft dus niet alleen een academische waarde, maar is een programma dat bestaat uit vele lagen, gebaseerd op spiritualiteit. De deelnemers aan de kerstretraite met Pater Benny Zuster Zhang Zhanying, die momenteel in Frankrijk studeert, kwam ons begeleiden met vier lezingen. Ze leerde ons hoe we ons kunnen openstellen voor de werking van de Heilige Geest, door Hem onze gedachten te laten leiden en onze innerlijke aandacht te laten richten in vertrouwvolle overgave aan zijn werking. Als dit de passieve dimensie is van de christelijke ervaring, dan is de vernieuwing van ons innerlijk wezen de actieve dimensie. Het gaat er om aan onszelf te werken om met de hulp van de Heilige Geest steeds beter te worden en dit af te stralen op de mensen rondom ons. Onszelf zijn, en onze ware persoon laten kennen aan de anderen houdt in dat we onszelf aanvaarden zoals we zijn, met al onze tekorten inbegrepen. Elkaar beminnen is daadwerkelijk Jezus herkennen in onze naaste. Deelhebben aan het avondgebed van de monniken was een ervaring van vrede. Door de prachtige en zachte stemmen waarmee de Norbertijnen God prijzen, werden wij ondergedompeld in een sfeer van gebed. Het geluk en de vrede die hun hart vervulden waren voelbaar. Ja, God bemint de zuiveren van hart. Voor God opnieuw worden als kinderen is de kern van spiritualiteit. Een ander hoogtepunt van onze bezinningsdagen waren de momenten waarop we aan elkaar konden vertellen wat er in ons omging. Onder leiding van Zr. Zhang kozen we een aantal Bijbelpassages die we in stille lezing tot diep in ons lieten door-
dringen. God spreekt immers tot de mens in de stilte, en niet in lawaai. Na een tijd van overweging, deelden we aan elkaar mee hoe we ervaren hadden dat God tot ons komt. We lieten zien hoe Gods genade werkte in ons en hoe hij ons veranderde op een mystieke wijze: van binnenuit. Het was zo duidelijk dat elk gesproken woord vanuit de grond van het hart kwam en de echte emoties naar boven bracht. Dat was eigenlijk het moment waarop de vruchten van onze retraite merkbaar werden. Uit de reacties van de deelnemers blijkt dat het een geslaagde beleving was. We waren ook onder de indruk van het respect en het begrip voor onze noden vanwege de studenten die in Postel hun examens aan het voorbereiden waren. Na afspraak met Pater Benny kozen we voor stilte, met alleen tijdens de maaltijden wat zachte muziek. De studenten eerbiedigden onze keuze, hoewel voor hen het middag- en avondmaal de enige momenten waren waarop zij met elkaar konden praten. Ze plaatsten onze behoefte voor de hunne, en verhuisden hun tafel naar de andere kant van de zaal om ons niet te storen. We zijn hen, onze nieuwe vrienden, daarvoor erg dankbaar. Onze laatste activiteit was een rondleiding in de abdij zelf. Pater Benny toonde ons de huiskapel, de eetzaal en de spreekkamers. Aan de hand van de portretten van de abten vertelde hij ons de hoogtepunten van de geschiedenis van de abdij. Ook sprak hij over hun eigen charisma en over hun dagdagelijkse bezigheden. We werden ons bewust van het roemrijke verleden van de abdij, en baden om een stralende toekomst zoals vroeger. Voor we vertrokken poseerden we nog voor een groepsfoto als herinnering aan ons aangenaam en vruchtbaar verblijf, en aan de warme gastvrijheid van de monniken. Deze retraite heeft zeker het verhoopte resultaat bereikt. We zullen de verschillende dimensies van ons vormingsprogramma als Verbiestcursisten met ijver voortzetten. Bro. Bosco Weiyuan Ruan
Voor Chinese vrouwen door het vuur Herdenking van martelaren in China Met een serie activiteiten werd in Nederland in de maand oktober de marteldood herdacht van negen Europese missionarissen, die 75 jaar geleden in China om het leven werden gebracht: Nederlanders onder wie bisschop Frans Schraven, drie Fransen, een Pool, een Oostenrijker en een Slowaak. Zeven missionarissen waren Lazaristen, een pater was Trappist en een leek. Zij weigerden Chinese vrouwen, die bij hen bescherming hadden gezocht, als troostmeisjes af te staan aan Japanse soldaten. Deze beslissing werd hen fataal. Ze gingen voor de vrouwen door het vuur en stierven zelf een gruwelijke dood ín het vuur.
Gedenkkapel Afgelopen zomer werd in het Limburgse Broekhuizenvorst 6 weken lang door 100 vrijwilligers gewerkt aan een groot kunstwerk, dat het leven en de marteldood van Mgr Schraven en gezellen uitbeeldt. Op grote panelen 12 meter lang en 3,5 meter hoog wordt dit verhaal verbonden met de positie van de vrouw. Enerzijds hoe Jezus met vrouwen omging en anderzijds hoe in onze wereld nog steeds vrouwen Mgr Schraven c.s. worden ge- geweld wordt aangedaan. Niet blinddoekt door de Japanners alleen het drama van de dood weggevoerd (Kunstwerk pater van de martelaren, maar ook Jan Haen CssR te Broekhuizen- de uitbeelding ervan in een vorst) kunstwerk maakt op ieder, die het hoort en ziet, grote indruk. Het ontwerp en de uitvoering van het project lag in handen van kunstenaar/priester Jan Haen, pater redemptorist.
het Missiehuis van de Lazaristen te Panningen twee boeken gepresenteerd. Het stripboek Post uit China van de Belgische striptekenaar Geert de Sutter; en het boek Over mijn lijk van de hand van priester-kunstenaar Jan Haen CssR en fotograaf Jef Hendriks.
Beide boeken Post uit China is een historische uitbeelding van het leven van Mgr Schraven in China en de marteldood van de negen Europeanen. Over mijn lijk is een kunstzinnige fotografische weergave met toelichting van kunstenaar Jan Haen op het kunstwerk dat afgelopen zomer werd gerealiseerd in de kerk van Broekhuizenvorst. Beide boeken werden aangeboden aan de Chinese aartsbisschop Savio Hon Tai Fai en Mgr Wiertz in aanwezigheid van een groot internationaal gezelschap. In een inleiding werd geschetst hoe de afgelopen 75 jaar de martelaren in herinnering zijn gebleven in allerlei landen en niet in het minst in China. Kunstenaar Haen zei diep geraakt te zijn door het verhaal van bisschop Schraven. Andere sprekers benadrukten de betekenis van deze martelaren in China voor onze tijd: ‘Zij waren verdedigers van de waardigheid van de vrouw’.
Excuus en applaus
Herdenking Op de avond van 9 oktober, de jaardag van hun sterven, vond een gepast herdenkingsritueel plaats in de kerk van Broekhuizenvorst (bij Venlo), de vroegere parochiekerk van bisschop Schraven. In aanwezigheid van Mgr Wiertz van Roermond werden slachtoffers van seksueel geweld herdacht, omlijst met gregoriaanse gezangen van vrouwelijke martelaressen. Op de geboortedag van bisschop Schraven, 13 oktober, werden in
Harry Schraven, voorzitter van de Mgr Schraven Stichting, overhandigt het stripboek aan de Chinese aartsbisschop Savio Hon Tai Fai in de kapel van de Lazaristen te Panningen In soortgelijke bewoordingen las de Japanse priester Masakatu Fukamizu een brief voor namens de president van de Japanse bisschoppenconferentie, aartsbisschop Leo Jun Ikenaga sj tijdens een plechtige eucharistieviering in de kerk van Broekhuizenvorst zondag 14 oktober. De aartsbisschop pleitte voor een juist begrip van fundamentele mensenrechten en menselijke waardigheid die bepalend is voor het menselijk gedrag. Daarop bood hij oprecht excuus aan voor deze moord en ander wangedrag van Japanners in de geschiedenis. De aanwezigen waren door de brief geraakt en reageerden met een spontaan applaus. De Chinese hoofdcelebrant Mgr Savio Hon Verbiest Koerier maart 2013
Mgr Schravenlezing
De Japanse priester Fukamizu leest namens de bisschoppen een brief voor
In de namiddag hield prof. Erik Borgman (universiteit van Tilburg) de eerste Mgr Schravenlezing. Hij legde een verband tussen de houding van Mgr Schraven vijfenzeventig jaar geleden en het huidige seksuele misbruik in kerk en samenleving, zoals dat in onderzoeksrapporten in Nederland recent werd gepubliceerd. ‘Schraven bleef vrouwen zien als begiftigd met menselijke waardigheid, uniek en onvervangbaar, met een eigen geschiedenis en verhaal. Hij verzette zich om mensen te laten herleiden tot een ding.’ Borgman kritiseerde de huidige blindheid voor geweld dat in onze huidige samenleving ondergedoken is en dat afleesbaar is in seksuele intimidatie, minachting, in de geïnstrumentaliseerde visie op seksualiteit op TV en uiteindelijk seksueel geweld in fysieke zin. ‘Wij leven te midden van geweld en door slachtoffers van dit geweld te herdenken keren we ons tegen dit geweld.’
reageerde: ‘Wij omarmen u in Christus en vragen u de vrede van Christus die wij vandaag vormen aan onze Japanse broeders en zusters te brengen’.
Richtingwijzer
Martelarenkapel Tijdens de homilie legde Mgr Savio Hon de aanwezigen het SMS bericht uit dat uitgaat van het leven van de martelaren: ‘Servant, Missionary and Saint’. Verwijzend naar de onverbiddelijkheid waarmee Mgr Schraven weigerde vrouwen af te staan aan de Japanners, citeerde de aartsbisschop Confucius: ‘In een goede zaak moeten we niet achterblijven, maar dapper handelen’. Opvallend was hoe de aartsbisschop de kerk in Europa en in het bijzonder Nederland bedankte voor het sturen van de missionarissen naar China. De Nederlandse Lazaristen, in groten getale in de kerk aanwezig, zullen gedacht hebben aan hun ongeveer 100 confraters die actief waren in China. Van hen werden er vier vermoord en verschillenden stierven op zeer jonge leeftijd, kwamen in de gevangenis terecht en ondergingen jarenlang hersenspoeling. ‘Op het einde van de viering werden de as van de martelaren en de portretten van alle negen martelaren naar de gedenkkapel gedragen, waar ze door aartsbisschop Savio Hon werden ingezegend. Ze kregen een definitieve plaats in de martelarenkapel waar het verhaal van de martelaren en het gewelddadig omgaan met vrouwen is afgebeeld tegen de achtergrond van hoe Jezus in gelijkwaardigheid met vrouwen omging.
Het voorbeeld van Mgr Schraven en gezellen blijft een positieve uitwerking hebben op mensen in deze tijd. Een vrouw reageerde hoe dit verkaal helend voor haar werkte: ’Het verhaal ontroerde me zeer. De oude pijn van het seksuele misbruik in mijn jeugd werd geraakt. Maar ik voelde ook vreugde. Ik realiseerde me dat er ook mannen zijn geweest die juist hun leven gaven om meisjes en vrouwen te beschermen! Het offer van Mgr Schraven en de andere paters brengt heel veel goeds voort.’ Op het einde van deze De martelaren in het vuur. Afbeeldag werd het pleidooi ding van de gedenkkapel in Broekgehoord:‘Laten we geen huizenvorst. standbeelden oprichten voor deze martelaren; maak van hen richtingwijzers. Zij gaven immers de richting aan: elke man/vrouw verdient respect voor zijn/haar waardigheid’.
De martelaren
De Chinese aartsbisschop Savio Hon Tai Fai zegent de martelarenkapel in. Vertegenwoordigers uit Slowakije, Frankrijk, Oostenrijk en Polen houden het portret van hun landgenoot in de hand. Achter de aartsbisschop staat de Japanse priester Fukamizu met de ingelijste brief van de Japanse bisschoppen.
Mgr Frans Schraven cm 63 jaar Lottum (L) Thomas Ceska cm 65 jaar Brdovec, Kroatië Antoon Geerts cm 62 jaar Oudenbosch Lucien Charny cm 54 jaar Frankrijk Emmanuel Robial ocso 52 jaar Frankrijk Antonin Biskupicˇ 52 jaar Slowakije Eugène Bertrand cm 32 jaar Frankrijk Ladislaus Prinz cm 28 jaar Polen Gerard Wouters cm 28 jaar Breda Voor verdere info zie: www.Mgrschraven.nl Vincent Hermans, secretaris Mgr Schraven Stichting
Het “Katholieke dorp Xiwanzi” werd “Xiwanzi City” Een uitdaging voor de Chinese Katholieken én voor de Chinese regering
Dit is het verhaal bij 2 foto’s van het Oude Katholieke dorp Xiwanzi (genomen in de jaren ‘30) en het Nieuwe Xiwanzi (28 Nov. 2012) een vroegere missie van Scheut. Deze foto’s hebben een boodschap voor de Katholieken van Xiwanzi, voor alle Chinese Katholieken maar ook voor de civiele overheid. Het oude Katholieke dorpje Xiwanzi (of Chongli Xian in de Hebei Provincie) ligt 50 km. ten noord-oosten van Zhangjiakou. In de 18de eeuw richtte de welgestelde familie Zhang hier een Katholieke gemeenschap op. Gelovigen die konden ontkomen aan de vervolgingen in Beijing, zochten hun toevlucht in dit valleidorpje. Ze leefden er in grotwoningen: koel in de zomer en ‘s winters beschermd tegen vorst en sneeuw. 250 jaar geleden bezochten de Jezuïeten dit dorpje, en later namen de Lazaristen hun taak over. Al in de 19de eeuw had Xiwanzi zijn eigen Kerk. In december 1865 nam Theofiel Verbist, de stichter van Scheut, de missie in Binnen-Mongolië over van de Lazaristen en begon hij de missie van Scheut in Xiwanzi. Tegen de jaren ‘30 van vorige eeuw woonden er ongeveer 3000 mensen in Xiwanzi: kleine boeren en bijna allemaal Katholieken. Er was een weeshuis met 140 weeskinderen, een bejaardenhuis, een lagere school voor jongens en meisjes, een hospitaal, twee congregaties voor zusters, een kleinseminarie met 90 seminaristen, het huis van de bisschop, en in het midden van het dorp een prachtige kathedraal; de tweede grootste kerk van China, gebouwd door bisschop Leo De Smedt CICM. Xiwanzi was een van de oudste en grootste Christelijke gemeenschappen van Noord China. Het werd het center van een bisdom waar, in 1938, 55 Scheutisten samenwerkten met 15 Chinese diocesane priesters (+ 16 groot-seminaristen) en 36 zusters. Ze stonden in voor 31 parochies, 140 missieposten, 129 lagere scholen voor jongens, en 108 voor meisjes, 3 hospitalen, 4 weeshuizen, 2 bejaardenhuizen, etc… De Katholieken van Xiwanzi spreken vandaag nog
steeds met trots en nostalgie over hun kathedraal, en over de tijd toen de Katholieke gemeenschap deelnam aan de dagelijkse misviering, het ochtend- en avondgebed, etc. In de jaren ‘40 kwam aan dit alles echter een dramatisch einde. Op 9 december 1946 viel het communistische leger Xiwanzi binnen. Het dorpje werd verwoest en meer dan 200 mensen werden vermoord. De prachtige oude kathedraal en ook het seminarie werden afgebrand. Ook de bibliotheek die wel 10.000 boeken en een aantal kostbare 250-jaar oude manuscripten bevatte uit de tijd van de Jezuïeten, ging in vlammen op. 172 burgers - onder hen bejaarden, drie priesters, een gehandicapt kind en zes vrouwen - werden weggevoerd als gevangenen. Tijdens de koude december-nachten werden ze van dorp tot dorp opgejaagd. Velen van hen keerden nooit terug. Sommigen werden neergeschoten en anderen werden verplicht zich bij het leger te voegen. Chinese dagbladen spraken van een ‘culturele misdaad’. Ook de pastoor van Xiwanzi, P. François Legrand cicm, publiceerde hier een rapport over. Ondertussen zijn we 60 jaar verder, is de Culturele Revolutie gepasseerd en het Open Beleid van China doorgebroken. De Katholieke gemeenschap van Xiwanzi heeft haar dramatische verleden nooit achter zich gelaten. Zij bleven geïsoleerd en weigerden mee te werken met de burgerlijke autoriteiten van het Nieuwe China. Ze behoorden tot de “onofficiële” (ondergrondse) Katholieke gemeenschap, die geleid werd door onofficiële (ondergrondse) bisschoppen en priesters die vele jaren in de gevangenis doorbrachten. In 2008 werd de oude hulpbisschop Yao Liang na jaren opsluiting vrijgelaten. Hij aanvaardde het aanbod en wat financiële steun van de burgerlijke autoriteiten om de oude kathedraal opnieuw op te bouwen. Op exact dezelfde plaats waar de oude kathedraal had gestaan, in het midden van de stad die nu volop in opbouw is, zou de kathedraal herrijzen. Mgr Yao Liang startte in 2009 met de bouw, maar hij overleed vrij snel daarna. Sinds dan werkt de Katholieke gemeenschap verder aan de heropbouw. Steunend op hun eigen fondsenwerving en met medewerking van hun eigen vakmensen zijn ze vastberaden een kathedraal te bouwen zo mooi en zo groot als de vorige. Uit grote rotsblokken van witte steen, die ze uit de omliggende bergen halen, beeldhouwen ze vakkundig wondermooie gotische kerkramen. In 1948, toen ik nog een 16-jarige scholier was in Sint Niklaas-Waas, luisterde ik naar Mgr Leo de Smedt cicm, bisschop van Xiwanzi, toen die terug in België was. Hij vertelde ons het dramatische verhaal van Xiwanzi. Dit maakte zo’n diepe indruk op mij dat ik nog diezelfde avond besloot ook Scheutist te worden om als missionaris naar China te gaan… Vele jaren later, in 1980, begon ik de Kerk in China te bezoeken. Verbiest Koerier maart 2013
Ik voelde dat ik met Xiwanzi een persoonlijke relatie had en wilde het dorp dan ook zien, maar dat was niet mogelijk doordat de Kerk daar “ondergronds” was. Na zovele jaren - precies op 28 november 2012, de dag waarop Scheut zijn 150ste verjaardag vierde - kreeg ik toestemming Xiwanzi te bezoeken. Vrienden brachten me er met de wagen heen. Het werd een onvergetelijk bezoek … Onze wagen reed Xiwanzi binnen. Midden in een straat met nagelnieuwe gebouwen, stapte ik uit en stond plots vóór de kathedraal die in volle opbouw was… Groot… Indrukwekkend… Prachtig! De kathedraal die uittorende boven het nieuwe Xiwanzi symboliseerde voor mij de koppige wil van de Katholieke gemeenschap van Xiwanzi om van de autoriteiten van het Nieuwe China het recht terug te vorderen om als Katholieken aanwezig te zijn in hun eigen oude dorp. Het maakte me stil… We gingen binnen in de kerk, en samen met een paar vrienden zongen we het Onze Vader. Het maakte een diepe indruk op me… Honderd jaren dramatische geschiedenis van Xiwanzi raasden door mijn gedachten… De Lazaristen… Stichter Theofiel Verbist… Mgr Van Aertselaer… tientallen confraters… Mgr Leo De Smedt… Mgr Melchior Zhang die 34 jaar in het gevang zat...en die ik nog ooit ontmoette.... Het is te begrijpen dat de Katholieken van Xiwanzi met heimwee terugdenken aan het vroegere leven in hun Katholieke dorp…De dagelijkse Eucharistie, morgen- en avondgebed... Maar die tijd zal nooit meer terugkomen. “Het oude Katholieke dorpje Xiwanzi” bestaat niet meer. Een nieuw Xiwanzi wordt gebouwd, zoals te zien is op de foto hieronder. Overal wordt er hoogbouw opgetrokken en jaarlijks komen duizenden mensen naar de Xiwanzi om in het ski oord in de buurt aan sport te doen. Xiwanzi is geen dorp meer. Katholieken zijn nu een minderheid tussen de duizenden niet-Katholieke immigranten. En toch rijst de kathedraal op in het midden van het nieuwe Xiwanzi als symbool voor de vastberaden aanwezigheid van de Katholieke gemeenschap. Dat is de boodschap van deze foto!
De Katholieke minderheid in Xiwanzi staat nu voor een nieuwe uitdaging: deelnemen aan de opbouw van het Nieuwe Xiwanzi, en hun plaats innemen tussen de vele immigranten. De gedachte alleen dat de goede oude dagen van Xiwanzi nooit meer zullen terug komen, doet hen pijn. Daarbij zijn in de meeste katholieke families de wonden die tijdens de dramatische jaren ‘40 geslagen zijn, nog niet geheeld…. Ik voelde deze onuitge
sproken pijn toen ik de hand drukte van een aantal christenen die de toestemming hadden gekregen om me te verwelkomen, en later ook toen we samen doorheen de sneeuw en het ijs de steile heuvel naar het kerkhof beklommen..... We gingen er bidden op de graven van de heroïsche bisschoppen en priesters die daar begraven liggen… Zwijgend...met enkel het geluid van onze krakende voetstappen in de sneeuw, beklommen we de heuvel… (zie foto hierboven) Ik raadde dat zij wellicht hetzelfde dachten als ik..…. Graag had ik een paar woorden gezegd.....een aanmoediging om de drama’s van het verleden te overstijgen… Maar ik zweeg… Mijn woorden zouden te leeg geklonken hebben… onbeduidend… shockerend zelfs… Niet passend voor een bezoeker als mezelf… Het wandelen door de sneeuw, ons gebed in de kerk, en het beklimmen van de heuvel, was genoeg om onze eenheid in hetzelfde geloof aan te voelen... Mijn bezoek, ons gemeenschappelijk gebed, en mijn diepe buigingen na mijn gebed vóór elk graf op die heuvel, dat alles vormden een signaal, een gebaar, dat zegde: “..we moeten vooruit...laat ons het verleden overstijgen”. Binnen in immers beseffen we allemaal dat er geen andere oplossing is... Een nieuwe toekomst groeit voor elkeen in China, ook voor de Christenen van Xiwanzi... Maar men moet hen de tijd gunnen om zich daarop voor te bereiden… Het heropbouwen van hun kathedraal is hun eigen initiatief… een goed teken dat zal deel uitmaken van het genezingsproces dat hen op weg kan helpen; een signaal voor iedereen dat het sterke geloof en de koppige vastberadenheid van die kleine Katholieke gemeenschap duidelijk maakt aan iedereen. Een nieuw Xiwanzi wordt geboren! Dit verhaal van “Het Katholieke dorp Xiwanzi” is ook het verhaal van alle Katholieken in China. Met veel heimwee herinneren ze zich de goede oude dagen. Veel van hen dragen ook een aantal pijnlijke herinneringen met zich mee… Toch zien ze allemaal ook dat er in China een nieuwe toekomst geboren wordt. Ook zij weten dat het verleden overstijgen en meewerken aan die nieuwe toekomst de enige manier is om verder te gaan. Ook alle Christenen worden opgeroepen om hun eigen volk te vervoegen bij de opbouw van een nieuwe toekomst en om binnen het nieuwe China een plaatsje te vrijwaren voor de Katholieke gemeenschap…. Maar het is ook een uitdaging voor de moderne Staat China om aan Chinese Katholieken de ruimte en vrijheid te verlenen mee te werken aan de opbouw van het land, goede burgers te zijn en tegelijkertijd ook echte Katholieken, verenigd met de Universele Katholieke Kerk..... niet onafhankelijk van haar..... Jeroom Heyndrickx cicm
15-daagse Chinareis Doorheen het vroegere bisdom Jehol (N-O China), waar Scheutisten werkzaam waren Ook dit jaar organiseert het Verbiest Instituut KULeuven, in samenwerking met een reisbureau, een Chinareis: een toeristisch bezoek aan grote steden en een reis doorheen Noord- Oost China. Het programma van de reis, met een Engelstalige gids, ziet er als volgt uit: 11 oktober:
Vertrek te Brussel.
12 -14 oktober:
Aankomst in Beijing en transfer naar het hotel. We bezoeken er het Tian An Menplein en een aantal andere toeristische bezienswaardigheden zoals het Keizerlijk Paleis, de Hemeltempel en het oude Observatorium van Ferdinand Verbiest. Op zondag wonen we de eucharistieviering bij in de Zuiderkathedraal (Nantang) van Beijing.
15 oktober:
Met de bus gaat het naar Chengde. Onderweg stoppen we om de grote Muur te bezoeken.
16 oktober:
In Chengde bezoeken we het Keizerlijk Zomerpaleis, en bezoeken we ook de Podala Gong en de nieuwe kerk van Chengde.
17 oktober:
Met de bus gaan we naar Chaoyang. Onderweg bezoeken we de Tijgervallei, waar we de graven van een aantal scheutisten bezoeken. We ontmoeten er ook een aantal katholieken.
18 oktober:
Na overnachting in Chaoyang, bezoeken we er de kerk, waarna we ook in Songsuzuizi de kerk bezoeken. In de namiddag vertrekken we naar Fuxing, waar we na het bezoek aan de kerk ook overnachten.
19 oktober:
We zetten onze reis verder naar Shenyang, onderweg bezoeken we Jinzhou.
20 oktober:
Vandaag brengen we in de voormiddag een bezoek aan de kathedraal van Shenyang, het seminarie van het bisdom en de zustergemeenschap. ’s Avonds bezoeken we het Keizerlijk Paleis.
21 oktober:
Met het vliegtuig gaat het naar Xi’an.
22 – 23 oktober:
We bezoeken in Xi’an het stèle-museum, de Terracottasoldaten, en we wonen een Tang dansvoorstelling bij.
24 oktober:
In de voormiddag vieren we de eucharistie in de Zuiderkerk van Xi’an, en ontmoeten we de lokale katholieke gemeenschap. Hierna vliegen we naar Beijing, en ’s avonds vliegen we terug naar België.
25 oktober:
Aankomst in Brussel.
Voor deze boeiende rondreis, betaalt u tussen de € 2550 en de € 2900. In deze prijs zit geen verzekering inbegrepen. Vóór het vertrek wordt een voorbereidingsbijeenkomst georganiseerd in Leuven met een inleiding over de congregatie van Scheut, en hun activiteiten in China. Het reisprogramma wordt besproken. Daarnaast komen er praktische zaken aan bod en kan u er uiteraard ook uw vragen stellen.
Méér informatie? Indien u wil deelnemen aan de reis, of nog meer informatie wenst, dan kunt u ons bereiken via:
Secretariaat Verbiest Instituut Naamsestraat 63/4018 3000 Leuven Tel: 016/32.43.50 E-mail:
[email protected] Verbiest Koerier maart 2013
Wat is de Ferdinand Verbiest Stichting? Wat doet ze? • CICM (de congregatie van de missionarissen van Scheut) werd in 1862 gesticht door Theofiel Verbist (Antwerpen). Tussen 1865 en 1955 werkten 679 Scheutisten in Noord China: in Binnen Mongolië, Jehol, Datong, Ningxia, Xinjiang, Qinghai. Zij evangeliseerden, bouwden scholen, hospitalen en ontwikkelden de landbouw. Sommige Scheutisten werden wereldberoemd door hun onderzoek over Chinese en Mongoolse taal en cultuur. Nadat ze na 1949 door Mao Zedong uit China verbannen waren, openden ze missies in Taiwan, Hong Kong, Singapore en later in de Republiek Mongolië. • Toen China zich weer opende voor samenwerking met het Westen richtte Scheut in 1982 samen met de Katholieke Universiteit Leuven de Ferdinand Verbiest Stichting op, genoemd naar de beroemde 17e eeuwse Belgische Jezuïet missionaris, astronoom en tevens leraar van Keizer Kangxi. Kardinaal G. Danneels (Mechelen) is voorzitter van de Stichting. Leden van het bestuur vertegenwoordigen missionaire congregaties: Scheut, de Franciscanen, de Broeders van Liefde. • De Verbiest Stichting wil een nieuwe relatie ontwikkelen met de Kerk in China. In lijn met de eeuwenoude samenwerking van missionarissen uit de Lage Landen met China wil zij eigentijdse samenwerking bevorderen tussen de lokale Kerk van België en die van China op voet van gelijkheid en wederzijdse waardering. • De Stichting sponsort de activiteiten van het Verbiest Instituut KULeuven (Naamsestraat 63, bus 4018, 3000 Leuven), het Chinees College te Leuven (Kard. Mercierplein 3) en het Verbiest Instituut in Taipei. Via deze instituten wil de Stichting onderzoek over de geschiedenis van de Kerk in China en ook pastorale samenwerking met de Kerk in China ontwikkelen. • De meest doeltreffende manier om de Kerk in China te steunen is te investeren in vorming van kerkbedienaars. De Stichting biedt daartoe studiebeurzen aan voor de vorming van priesters, religieuzen en ook leken. Daarbij gaat de voorkeur naar vorming binnen China, ook aan hogere Chinese instituten. Maar er worden ook priesters, religieuzen en leken uitgenodigd om in het buitenland een gespecialiseerde vorming te ontvangen. Zij worden verwacht na hun studies naar China terug te keren om er hun eigen Kerk te dienen. Collega’s van de Stichting zijn in direct contact met bisdommen en religieuze communiteiten in China. Zij zorgen ervoor dat de geldelijke steun goed wordt gebruikt. • De Stichting antwoordt ook positief op aanvragen tot steun aan (kleine) ontwikkelingsprojecten in bisdommen van Noordwest China: Gansu, Qinghai, Binnen Mongolie, Ningxia enz. • Geldelijke steun kan gestort worden op: Ferdinand Verbiest Stichting, Kard. Mercierplein, 3, 3000 Leuven, bankrekening: 735-0183437-95 (KBC Bank NV, Mgr Ladeuzeplein, 19, 3000 Leuven, België. BIC: KREDBEBB, IBAN: BE76 7350 1834 3795). Desgewenst kunt U persoonlijk contact nemen met Jeroom Heyndrickx, tel: 016-237608, email:
[email protected] • Indien u een fiscaal attest wenst voor een storting van meer dan 30 euro, dient u volgend rekeningnummer te gebruiken: 000-0901974-68 (IBAN: BE82 0000 9019 7468, BIC: BPOTBEB1 van Scheut-Ontwikkelingssamenwerking, Ninoofsesteenweg 548, 1070 Brussel. Bij storting op deze rekening dient u bij de “mededeling” een project aan te duiden: 1) 06.086.001: Samenbundeling van een aantal noden i.v.m. onderwijs in Noordwest China. Promotor: Jeroom Heyndrickx 2) 06.086.002: Uitbouw van gezondheidszorg door de bouw van sanitaire voorzieningen en kleine klinieken in het noorden van China. Promotor: Frans De Ridder 3) 06.086.003: Voor het project ter bescherming van vrouwen tegen geweld in de provincie Hubei, China. Promotor: Patrick Taveirne
Mgr John Baptist Liu overlijdt op 100-jarige leeftijd China’s oudste Katholieke bisschop, Mgr John Baptist Liu Jingshan van Yinchuan (Ningxia), is op 100-jarige leeftijd overleden. Hij bracht dertig jaar van zijn priesterlijke leven door in gevangenschap. Hij overleed op maandag 4 februari nabij de kathedraal van Yinchuan city, de hoofdstad van de Ningxia Hui Autonomous Region in Noord China, waar hij na zijn pensioen in 2009 veel tijd doorbracht. Zijn gezondheid was de laatste jaren al fel achteruitgegaan, zei het bisdom. Mgr John Baptist Liu, en zijn opvolger, Mgr Joseph Li Jing, zijn beiden erkend door het Vaticaan en de Chinese Overheid. Pater Joseph Zhang Jianding, die bisschop Liu 20 jaar heeft gekend, beschreef hem als vriendelijk en beminnelijk, maar toch stelde hij aan zijn priesters en seminaristen strikte eisen. “Hij tolereerde geen fouten in mijn priesterlijk leven of werk. Vaak tikte hij me op m’n vingers, en zijn kritiek was soms zeer scherp. Maar achteraf vergaf hij me alsof er niets was gebeurd.” Mgr Liu werd in 1913 geboren in het bisdom Bameng, in Binnen-Mongolië. In 1929 ging hij studeren aan het kleinseminarie, en van 1935 tot 1942 studeerde hij aan twee grootseminaries, terwijl China bezet werd door Japan. Toen hij in 1942 tot priester werd gewijd, was hij eerst werkzaam op een parochie,
en dan op het kleinseminarie. In 1951 werd hij opgepakt en veroordeeld tot een werkkamp. In 1970 werd hij vrijgelaten en naar huis gestuurd om daar als boer aan de slag te gaan. In 1979, na de Culturele Revolutie, stond de regering religieuze activiteiten weer toe. Na een tijdje als leraar gewerkt te hebben, hervatte hij zijn pastorale taken om de kerkgemeenschap weer op te bouwen. Vier jaar later wordt de dan 70 jaar oude priester uitgenodigd naar Ningxia om er de geloofsgemeenschap mee te leiden. In die tijd waren er slechts twee katholieke priesters in een groot gebied waar vooral moslim woonden. Hij reisde per fiets het hele gebied af om de sacramenten toe te dienen en mensen die hun geloof verloren waren thuis op te zoeken. Toen de overheid in 1993 het bisdom Ningxia reorganiseerde om het te laten samenvallen met de administratieve grenzen, werd Mgr Liu op 80-jarige leeftijd tot bisschop gewijd. In 2007 wijdde hij Joseph Li Jing tot hulpbisschop en twee jaar later ging hij met pensioen. Mgr Li vertelde ucanews.com dat de 95-jarige bisschop Joseph Ma Zhongmu van Ningxia’s “ondergrondse” kerkgemeenschap zijn eerbied heeft betuigd aan de overleden bisschop, en op dinsdag een herdenkingsmis voor hem heeft opgedragen. Het bisdom Ningxia telt zo’n 15,000 Katholieken, die door 12 priesters bediend worden, en ongeveer twintig Zusters, aldus bisschop Li. UCANews, 5 februari 2013
De verkeersdrukte bij de start van Chinees Nieuwjaar Er zullen naar schatting 3,41 miljard verplaatsingen gemaakt worden tijdens de nieuwjaarsperiode. Chinezen die ver van huis werken, zien deze vakantie als een uitgelezen kans om hun familie te bezoeken. Om een vlotte start te verzekeren van ‘s werelds grootste jaarlijkse migratiestroom, werden er in China extra maatregelen genomen. “Naast extra personeel werden er 358 extra treinen ingelegd om de naar schatting 5,2 miljoen reizigers per dag tijdens het veertig dagen durende piekseizoen te vervoeren”. Dat zei Zhao Chunlei, medewerker van het ministerie van spoorwegen. Extra ingelegde langeafstandsbussen zorgen ervoor dat 3,1 miljard reizigers op hun bestemming geraken. Volgens de nationale commissie voor ontwikkeling en hervorming staat het openbaar vervoer in voor 99 procent van alle verplaatsingen die tijdens die periode gemaakt worden. Dat de meeste Chinezen voor het openbaar vervoer kiezen is vooral te danken aan de relatief lage prijs. Op het plein voor het station van Guangzhou, de hoofdstad van de zuidelijke Guangdong Provincie, is het al van ’s morgens vroeg over de koppen lopen. Honderden passagiers stromen langzaam het station binnen, terwijl een elektronische omroepstem de reizigers naar de juiste trein helpt. Met de enorme migrantenpopulatie die er in de fabrieken werkt, moet men er in Guangdong voor zorgen dat 130.000 passagiers vlot kunnen vertrekken vanuit het station van Guangzhou. Dat zei Huang Ni, vice-directeur van Guangzhou Railway Station. Ondanks de opening van verschillende hogesnelheidslijnen,
waaronder de langste ter wereld, tussen Beijing en Guangzhou, zal de reisdrukte ook dit jaar het nationale transportnetwerk onder zware druk zal zetten. “De nieuwe treinen werden nauwkeurig gecontroleerd, en moest het dan toch fout gaan, liggen er voldoende noodplannen klaar om de veiligheid van de passagiers te verzekeren”, zei Zhao Cunlei. “Ook de weg- en scheepvaartinfrastructuur zijn er op voorzien om grote aantallen reizigers te vervoeren”, zei He Jianzhong, een woordvoerder van het minsterie van transport. “840,000 autobussen worden voorzien, en 13.000 schepen zullen zo’n 700.000 passagiers per dag vervoeren”. De Chinese luchtvaartmaatschappijen bereidden zich ook voor: de gezamenlijke transportcapaciteit van alle Chinese maatschappijen, werd met bijna 5 procent verhoogd om 35,5 miljoen reizigers te kunnen vervoeren. Chinees Maannieuwjaar, of het Lentefestival, valt dit jaar op 10 februari. De vakantieperiode duurt van 26 januari tot 6 maart. Xinhua, 27 januari 2013 Verbiest Koerier maart 2013
Logboek
Verering van de voorouders bij het Chinees Nieuwjaar
Voorstelling van het Jaarprogramma
November • Op zaterdag 10 november komen de Chinareizigers uit België en Nederland samen in het Verbiest Instituut om hun foto’s uit te wisselen en te bekijken, en na te praten over hun ervaringen. • Cheryl neemt op 27 november deel aan de door het Kadoc georganiseerde workshop rond “The Red Lantern”. Deze film uit 1919 over China tijdens de Bokseropstand, werd volledig gerestaureerd en opnieuw uitgebracht, vergezeld van een publicatie met bijdragen over verschillende aspecten van de Chinese cultuur die in de film naar voor komen.
Januari • Alex doet onderzoek in de bibliotheek van de Fu Jen universiteit, de Academia Historica en de Academica Sinica in Taipei. • Op 10 januari wordt het jaarprogramma van de Stichting door Pater Jeroom voorgesteld aan de confraters van Scheut en Zusters van de Jacht. • Op 22 januari brengt Vincent Hermans, secretaris van de Mgr Schravenstichting, met zijn vrouw een bezoekje aan het bureau in Taipei.
December • Alex doet aan archiefonderzoek in de Archivio Segreto Vaticano en de archieven van de Propaganda Fide aan de Urbaniana Universiteit in Rome. • Noël bezoekt de Bibliothèque Nationale in Parijs om het schilderij van de Beitang verder te onderzoeken • Van 27 tot 29 december gaan de studenten van het Chinees College op Kerstretraite naar Postel.
Studie over “Nonkel Pater in China” Was er in uw familie een missionaris in China? Worden er in uw familie nog brieven, verslagen of foto’s van hem bewaard? Het Verbiest Instituut werkt graag met u samen om dit materiaal te verwerken en beschikbaar te maken in een eenvoudige “desktop” publicatie. Hebt u interesse om aan deze studie mee te werken, of wenst u meer informatie, dan kan u contact opnemen met Pieter Ackerman via:
[email protected]
Februari • Op 10 februari vieren de studenten van het Chinees College Chinees Nieuwjaar. Na de eucharistieviering en verering van de voorouders, genieten ze samen van een Chinese maaltijd, en maken ze een stadswandeling door Leuven.
Vrijwilligers gezocht! Het Ferdinand Verbiest Instituut KULeuven heeft een project opgestart naar de geschiedenis van Scheut in China. Daarvoor zijn we op zoek naar medewerkers (vrijwilligers) om: Een Nederlandstalige tekst samen te vatten (bvb. van 200 blz. naar 20 blz.) Een Nederlandstalige tekst te vertalen naar het Engels Hebt u interesse om deel uit te maken van dit project, neemt u dan contact op met Pieter Ackerman via:
[email protected]
016/32.43.50
Verbiest koerier
Secretariaat: Pieter Ackerman Naamsestraat 63, bus 4018 3000 Leuven Tel.: 016/32.43.50 Fax: 016/32.44.55
[email protected] http://www.kuleuven.be/verbiest
016/32.43.50
Redactie van dit nummer Jeroom Heyndrickx, Pieter Ackerman Verantwoordelijke uitgever: J. Heyndrickx, F. Verbiest Instituut Naamsestraat 63, bus 4018, 3000 Leuven
