Verbod op verpanding portefeuille wordt niet breed gedragen > 3
1
Nr.
Aanvullende polis is belangrijke reden om te wisselen van zorgverzekeraar 13
Jaargang 35 18 januari 2013
‘Verbied sluiten van complex product zonder een adviseur’ Directe aanbieders mo-
EyeOpen introduceert digitaal hypotheek- gen geen advies meer geven over complexe advies tegen bodemprijs 19
Antilliaans Fatum zoekt via aankoop van Thoma uitbreiding in ons land 25
producten en mogen die producten in de toekomst niet meer sluiten via execution only, dus zonder advies, zo stelt Adfizvoorzitter Loek Hermans. Complexe producten zouden verplicht alleen nog via een onafhankelijk adviseur moeten worden gesloten, was de boodschap van de voorman tijdens de nieuwjaarsbijeenkomst van Adfiz. Door Rob van de Laar
Door twee uitspraken van het gerechtshof in Den Haag is de aansprakelijkheid van werkgevers voor letselschade door asbest bij werknemers aanmerkelijk verruimd. Bedrijven kunnen voortaan tot in de beginjaren vijftig aansprakelijk worden gesteld. Verzekeraar Allianz sluit een gang naar de Hoge Raad niet uit. Lees meer op pag. 4
10294731
Interview Hypotheek-aanvragen.nl biedt drie adviezen voor de prijs van één, maar kent ook voordelen voor de adviseur, zegt directeur Robert Biesenbeek. “Die loopt geen financieel risico, maar heeft wel uitzicht op meer aanvragen.” 8
Adfiz: aanbieders Nieuwe PPI voor medewerkers Randstad zijn alleen gericht op verkoop Groep wordt meteen de grootste 16
Meningen verdeeld over nieuwe gedragscode voor schade-experts 23
De Financiële Makelaar stapt in energie > 6
Hermans benadrukte op de nieuwjaarsbijeenkomst het standpunt dat de rollen van aanbieder en adviseur strikt gescheiden moeten worden als het gaat om complexe financiële vraagstukken. “Mijn eerste zorg? Zogenaamd adviserende aanbieders.” Bij hen staan advies en product niet los van elkaar, zegt de Adfiz-voorman. “Een aanbieder is erop gericht te verdienen aan de verkochte producten. Een advies van de aanbieder heeft als doel producten om te zetten. De aanbieder verdient vooral als er een product verkocht wordt. Die prikkel is ‘ingeorganiseerd’ in het systeem. En die
prikkel is strijdig met het klantbelang.” Hermans wil de rollen “definitief en volledig” ontvlechten door “het zo te organiseren dat de aanbieder bij deze financiële vraagstukken niet mag adviseren en uitsluitend het product levert”. Pad verlaten Daarnaast heeft Hermans weinig op met execution only-verkoop van complexe producten. “Iedere burger, of die nu bekwaam is of niet, kan zelf ieder complex product afsluiten. Hij moet wel eerst een geschiktheidstoets maken. Zelfs als hij zakt voor die toets, dan nog kan hij zelf het product afsluiten.” Dat vindt hij merkwaardig, afgezet tegen de strenge eisen die voor onafhankelijk adviseurs gelden. “Klantbelang centraal, de eed, passend advies; het zou de aanbieder bij complexe financiële vraagstukken moeten weerhouden van uitrol van execution only. Laten we
dit pad verlaten nu het nog kan. Execution only is een prima concept voor een kleine minderheid. Maar niet als marketinginstrument om de klant die het advies niet wil of kan betalen, toch een product te kunnen verkopen.” Tijdens de nieuwjaarsbijeenkomst hebben 477 Adfiz-leden collectief de beroepseed afgelegd. Circa de helft van de eedafleggers koos ervoor dat te doen in de vorm van een belofte. “Door dit hier zo massaal te doen geeft u een statement af dat vertrouwen uitstraalt”, zei Hermans, die de tekst van de eed of belofte dicteerde. Mijlpaal Minister van Financiën Dijsselbloem noemde de collectieve aflegging van de beroepseed een plechtig moment. “Ik beschouw dit als een mijlpaal.” Hij ziet het als een eerste stap op weg naar het terugwinnen van het vertrouwen van de samenleving en van de
Hermans nam de eed af in de Grote Kerk in Den Haag.
2
Theo van Vugt/
Tien Geboden
1 18 jan. 2013
Goudse niet in beroep tegen boete van AFM et jaar 2013 is daar en ik wens u veel succes. Ondanks alle veranderingen en onzekerheden die er zijn. Het jaar was nog niet begonnen of de Rabobank werd al op de vingers getikt door de AFM. En Adfiz, NN en Reaal voeren een juridische strijd over wanneer het nu om een nieuw pensioen- of lijfrentecontract gaat. Valt het nog onder de oude provisieregeling of niet? En ASR kwam op de valreep met maatregelen die het intermediairs moeilijk maken om financiering te krijgen. Hoe dan ook: we vroegen voor AMplus een aantal opinieleiders uit onze markt naar wat we in 2013 nu wel en niet meer moeten doen. Daaruit distilleer ik de Tien Geboden voor 2013. Beitel ze uit in marmer en hang ze op bij de voordeur. Als de hectiek te groot wordt, kijk er dan naar en dan bent u er aan het eind van het jaar nog. Wellicht.
Rubrieken in dit nummer:
15
AMusant
24
Kantoor in Beeld
26
Recht
27
StAMgast
28
Persoonlijk
30
Web
Nieuws
1. Doe niets wat geen meerwaarde biedt voor de klant. Schrijf dus geen onbegrijpelijke brieven, stel geen onleesbare voorwaarden op. Maar wees helder, eerlijk en transparant. 2. Niet uw eigen portemonnee is het uitgangspunt van al uw handelen, maar die van de klant. Als hij tevreden is en het hem goed gaat, dan vaart u ook wel. 3. Als de klant niet wil betalen voor advies, dan doet u zelf iets niet goed. 4. Let op de kosten. Automatiseer waar het kan en nodig is. Zodat u zich kunt richten op waar u toegevoegde waarde kunt bieden. En die ligt zelden in een focus op de laagste prijs. 5. Bundel de krachten en maak de politiek duidelijk dat u geen trekpop bent. 6. De turbulentie gaat nooit meer liggen. Zorg daarom dat u wendbaar en snel bent. Eén jaar de tijd nemen om uw mooie plan te implementeren is waanzin. 7. De verzekeraar is niet uw vijand, en het intermediair niet uw kwelgeest. Elkaar verketteren helpt niet bij het versterken van het vertrouwen bij de consument. Werk samen. 8. De klant is niet van u of uw concurrent. De klant is van zichzelf. Hij bepaalt hoe, wanneer en op welke wijze hij geholpen wil worden. En door wie. 9. U kunt moeilijk alles voor iedereen zijn. Kies wie u kunt én wilt zijn en leg dat ook uit. Be good and tell it. 10. Wees trots op uw vak. Verzekeringen zijn van grote maatschappelijke waarde en zorgen dat mensen een beter leven hebben en houden. Draag dat uit.
De AFM heeft De Goudse een bestuurlijke boete van € 200.000 opgelegd voor het verstrekken van onvoldoende informatie bij de beëindiging van een pensioensregeling.
ernst en duur van de overtreding, de verwijtbaarheid en de omvang van De Goudse.”
De toezichthouder onderzocht een groot pensioencontract van De Goudse en constateerde dat de verzekeraar in 2010 beëindigingsbrieven aan uittredende deelnemers heeft verstuurd waarin informatie ontbrak. De Goudse stuurde wel een aangepast premievrij polisblad, een waardeoverzicht met toelichting en een jaaroverzicht, maar voldeed daarmee niet aan de wettelijke plicht om deelnemers te informeren over de toeslagverlening en over het recht op waardeoverdracht of de mogelijkheid hiervoor. Daarmee heeft de verzekeraar volgens de AFM de Pensioenwet overtreden; in artikel 39 staat dat pensioenuitvoerders uitredende deelnemers moeten informeren over onder andere waardeoverdracht, toeslagverlening, de consequenties van arbeidsongeschiktheid en het vervallen van de overlijdensrisicodekking. Op overtreding hiervan staat € 500.000 boete maar de toezichthouder heeft bij het bepalen van de hoogte rekening gehouden met “de
Niet in beroep De Goudse erkent bij monde van woordvoerder Carien Vleeskruijer dat de klanten toentertijd “abusievelijk niet voldoende zijn geïnformeerd over alle relevante aspecten.” Volgens Vleeskruijer gaat het in totaal om vijfhonderd deelnemers in verschillend contracten. Alle betrokken zijn inmiddels alsnog afdoende geïnformeerd. Hun is ook gevraagd contact op te nemen als zij nadeel hebben ondervonden van de eerdere gebrekkige informatieverstrekking, zodat er een passende oplossing aangeboden kon worden. De Goudse maakt geen gebruik van de mogelijkheid om in beroep te gaan tegen de AFM-boete. In maart vorig jaar deed Generali dat wel toen het, ook voor gebrekkige informatieverstrekking bij beeindiging van pensioencontracten, eveneens een boete van € 200.000 kreeg opgelegd. Generali vreesde met name imagoschade en wilde publicatie van de boete tegenhouden. De rechter wees het verzoek van de verzekeraar echter van de hand waarop alsnog publicatie volgde.
klant. “Want het gaat niet alleen om de eed, maar vooral om wat er achteraan komt.” Met het afleggen van een beroepseed begint het pas, aldus Dijsselbloem. “Met een eed beloof je dat je zo goed en zo integer en zo consciëntieus mogelijk je werk zult doen. Dat vergt niet alleen inzet,
maar vooral ook inzicht. Inzicht in je eigen doen en laten. Ik heb dat eerder zelfreflectie genoemd. Je belooft iets en dan moet je het vervolgens ook wel echt gaan doen. Je zult je geregeld moeten afvragen of je nog op de goede weg bent en je oren open moeten houden voor kritiek.”
[email protected]
Bob Veldhuis (r.), oud-voorzitter van Adfiz, legt de eed af.
Nieuws Pandrechtverbod ASR vindt geen navolging Rechtsgeldigheid staat ter discussie ASR wijzigt de samenwerkingsovereenkomst met het intermediair per 1 maart. Vanaf die datum is verpanding van verzekeringen die bij ASR lopen, niet meer toegestaan. Kenners vrezen een drastische beperking van de financieringsmogelijkheden bij een portefeuilletransactie, al staat ASR tot nu toe alleen met de aanpassing. Door Rob van de Laar De wijzigingen in de samenwerkingsovereenkomst die aan het intermediair zijn voorgelegd, zijn marktconform, zo laat de maatschappij weten. “Deze sluiten aan bij de nieuwe verhouding tussen intermediair en verzekeraar, maar ook het terugbrengen van het financiële risico is een reden voor ASR om de samenwerkingsovereenkomst aan te passen.” Concurrenten Nationale-Nederlanden en Aegon laten echter weten zo’n bepaling niet te kennen in de samenwerkingsvoorwaarden. “Verpanding van de portefeuille blijft mogelijk met onze toestemming”, aldus Aegon. De Nh1816 wijst op een gevaar: “Als alle maatschappijen de handelswijze van ASR overnemen, komt de intermediairmarkt piepend tot stilstand. Dan zijn immers de noodzakelijke voor de hand liggende zekerheden niet meer te leveren door het intermediair”, zegt directeur Cas Verhage. “Wij merken overigens dat financieringsmogelijkheden bij overige maatschappijen terughoudend worden ingevuld. Ons beleid blijft er op gericht om daar waar de randvoorwaarden in orde zijn, die financieringsmogelijkheden te blijven bieden.” Bureau D&O betwijfelt de
rechtsgeldigheid van de eenzijdige wijziging. “Opvallend is ook de opstelling ten aanzien van het portefeuillerecht en het recht op premie-incasso. Hier lijkt men de wettelijke rechten in te perken. Het is nog maar te bezien of dit in een conflictsituatie in rechte stand zal houden.” De maatschappij noemt als aanleiding ten onrechte het provisieverbod, vindt D&O. “Weliswaar begrijpen wij dat verzekeraars in het licht van de gewijzigde omstandigheden en de roerige bedrijfseconomische omgeving ook kritisch kijken naar de financiële relatie met het intermediair. Maar de motivering daarvoor kan niet gelegen zijn in de wettelijke maatregelen die per 1 januari zijn ingegaan. Het provisie-
verbod raakt immers niet schadeverzekeringen en voor de producten waarvoor dat wel geldt, is er sprake van eerbiedigende werking.” Ernstige beperking Portefeuillemakelaar Jan Adriaanse (van Haasnoot en Adriaanse) vindt dat ASR een wezenlijk element van het portefeuillerecht van het intermediair aantast. “Alom wordt aanvaard dat het portefeuillerecht van het intermediair een vermogensrecht is dat kan worden vervreemd. Het intermediair is eigenaar van dat vermogensrecht en heeft het recht daarover te beschikken. Dat geeft het intermediair tevens het recht om zijn portefeuille - het portefeuillerecht - tot zekerheid
aan te bieden voor het nakomen van verplichtingen.” Een verbod op verpanding van het ASR-deel in een portefeuille leidt tot “verdere en ernstige beperking van de financieringsmogelijkheden van een portefeuilletransactie.” Adriaanse verwacht overigens toch dat andere aanbieders dezelfde werkwijze als ASR zullen gaan hanteren. “Wanneer dat gebeurt, zal geen enkele financier nog de aankoop van een portefeuille willen financieren wegens gebrek aan geboden zekerheid.” Buitenproportioneel Portefeuillemakelaar Cisco Barão wil de juridische degens wel kruisen met ASR: “Ik zie niet in wat ASR te zeggen heeft over het pandrecht van het intermediair. Deze wijziging is buitenproportioneel. En stel dat een adviseur de overeenkomst niet tekent, wat dan? Als andere verzekeraars niet volgen, denk ik dat dit geen stand gaat houden.”
1 18 jan. 2013
3
Pandrecht Portefeuille Concurrenten Coöperatie
Lees op AMweb in het dossier Pandrecht de brief van ASR aan het intermediair en de analyse van Jan Adriaanse.
Nh1816 verder als coöperatie De onderlinge schade- en levensverzekeraar de Noordhollandsche van 1816 heeft zijn naam gewijzigd en gaat verder als coöperatie. Daarmee denkt het bedrijf onder de naam Nh1816 Verzekeringen het verzekerd belang beter te kunnen waarborgen. “Bij een nieuw tijdperk hoort ook een opgefriste naam. Aan 1816 hebben we vastgehouden om verwarring met een zekere hotelketen en het Noordhollandsch Dagblad te voorkomen”, zegt directeur Cas Verhage. Volgens hem is het belangrijkste echter de omvorming van de Noordhollandsche tot een coöperatie, een beweging die twee jaar geleden al in gang werd gezet en waar De Nederlandsche Bank nu haar handtekening onder heeft gezet. “Binnen een coöperatie is het verzekerd belang beter te waarborgen. Het geeft ons meer ruimte om onze huidige succesvolle resultaten ver-
der uit bouwen met nieuwe initiatieven. Daarnaast kun je in die rechtsvorm makkelijker klanten, intermediair, personeel en andere stakeholders bedienen.” Eigen verzekeraar Dat strekt volgens Verhage verder dan alleen de beloningsdiscussie, hoewel hij twee jaar geleden al aangaf de coöperatie te zien als een mogelijkheid om goede relaties te laten delen in de winst. Verhage: “Het verbod op bonusprovisie of kwaliteitsbeloning is zo helder nog niet voor de marktpartijen als je naar de laatste communicatie van de AFM kijkt. Een coöperatie maakt het natuurlijk wel makkelijker om de winst op een hoop te gooien en te verdelen onder onze leden. Maar daarnaast wordt de betrokkenheid van het intermediair ook veel groter. Er gaan steeds meer geluiden dat tussenpersonen zelf hun eigen verzekeraar moeten oprichten. Dit komt dicht in de buurt.”
De nieuwe belettering is inmiddels op de gevel van het kantoor in Oudkarspel aangebracht.
4
1 18 jan. 2013
Hoger beroep Avb Vergoeding Asbestclaims
Nieuws Allianz moet letsel van vroege asbestslachtoffers compenseren Aansprakelijkheid werkgevers gaat terug tot 1949 Het Gerechtshof in Den Haag heeft in een tweetal zaken in hoger beroep geoordeeld dat avb-verzekeraar Allianz een schadevergoeding moet betalen aan de nabestaanden van twee voormalige scheepswerfarbeiders. Zij zijn reeds in de vroege jaren vijftig tijdens hun werk met asbest besmet geraakt en zijn daardoor overleden. Door Lia van Engelen Volgens het gerechtshof kunnen bedrijven voortaan met terugwerkende kracht tot in de beginjaren vijftig nog aansprakelijk worden gesteld voor het blootstellen van medewerkers aan asbest. Voorheen werd ervan uitgegaan dat werkgevers pas vanaf de jaren zestig aansprakelijk konden worden gesteld, omdat zij niet eerder op de hoogte zouden zijn van de risico’s van werken met asbest. Door de recente uitspraken van het hof is de aansprakelijkheid van werkgevers voor letselschade door asbest bij werknemers aanmerkelijk verruimd. Sneeuwballen In de eerste zaak draait het om een werknemer van scheepswerf Wilton-Fijenoord, die daar tussen september 1950 en november 1964 heeft gewerkt. In 2008 is bij hem asbestkanker geconstateerd en datzelfde jaar is hij overleden. Blijkens een rapport van de Stichting Instituut Asbestslachtoffers is de werknemer onder meer bij het bevestigen van strips aan gordijnen en bij het op maat maken en bevestigen van asbestdekens en -platen met asbest in aanraking gekomen. “De werknemer herinnert zich dat de pijpfitters in een dolle bui
De gevaren van het werken met asbest zijn volgens het gerechtshof al sinds 1949 bekend.
‘sneeuwballen’ maakten van asbestrestmateriaal en deze naar elkaar gooiden”, aldus het rapport. Geen verjaring Allianz, de aansprakelijkheidsverzekeraar van WiltonFijenoord, heeft zich in deze zaak beroepen op een verjaringstermijn van dertig jaar. Het hof heeft dat beroep verworpen: “Juist waar in de jaren vijftig en zestig in de scheepsbouw veelvuldig met asbest werd gewerkt, bestond er gezien de verontrustende signalen uit de medische wetenschap voor Wilton-Fijenoord als asbestverwerkend bedrijf aanleiding maatregelen ter voorkoming van de blootstelling van het personeel aan asbest te treffen.” Het hof verwijst onder meer naar publicaties uit 1942 en de erkenning van asbestose als beroepsziekte in 1949. Allianz is daarom gehouden een schadevergoeding van ruim € 50.000 uit te keren: “Allianz had kunnen weten waaraan zij begon toen zij ver na uitdiensttreding van de oud-werknemer een avb-verzekering sloot met een asbestverwerkend bedrijf.”
In de tweede zaak gaat het om een werknemer die tussen januari 1952 en juli 1964 voor droogdokmaatschappij RDM werkte. Hij is in 2008 overleden aan mesothelioom (asbestkanker). “Het verband tussen mesothelioom en de blootstelling aan asbest wordt in Nederland pas sinds 1969 aangenomen”, luidde het verweer van Allianz. Relatie Het hof oordeelde echter dat de relatie redelijkerwijs al eerder gelegd had kunnen worden: “Waar het om gaat, is dat er (dus) reeds voorafgaand aan en tijdens het dienstverband van de oud-werknemer ernstige aanwijzingen waren voor de gezondheidschadelijke effecten van beroepsmatige blootstelling aan asbest en dat de werkgever dat wist, althans had behoren te weten.” Ook in dit geval moet Allianz overgaan tot een schadeuitkering van € 50.000, vermeerderd met wettelijke rente. Cassatie Allianz laat in een reactie weten kennis te hebben genomen van de uitspraken van het hof en zich te beraden over eventuele volgende stap-
pen, zoals het in cassatie gaan bij de Hoge Raad. “Allianz doet verder geen uitspraken in de media over klanten en lopende zaken”, aldus de woordvoerder. Gevolgen Volgens Peter Hartman van Aon Risk Solutions hebben de uitspraken zeker gevolgen voor werkgevers, die zich noodzakelijkerwijs actief zullen moeten oriënteren op mogelijke beroepsziekten die kunnen voortvloeien uit hun bedrijfsactiviteiten. “Het feit dat zij feitelijk geen kennis hebben van een risico betekent niet dat zij niet aansprakelijk kunnen zijn. Daarnaast betekenen deze uitspraken voor werkgevers dat zij in de toekomst kunnen worden geconfronteerd met soortgelijke asbestclaims en de desbetreffende verzekeraars dit mogelijk alsnog moeten betalen.” Daarbij zal iedere zaak uiteraard op zijn eigen merites beoordeeld worden, stelt Hartman. “Een belangrijk aspect en consequentie van deze uitspraken is ten slotte dat aansprakelijkheidsverzekeringen uit het verleden goed en lang bewaard dienen te worden.”
Nieuws Aanbieders sleutelen nog aan hypotheekadviesmodel ABN Amro sluit nu ook zonder advies De eerste weken na invoering van het provisieverbod hebben hypotheekaanbieders nog enkele wijzigingen aangebracht in hun tarieven en dienstenmodel. SNS Bank heeft de prijs sterk verlaagd en ABN Amro biedt nu ook een execution only-hypotheek aan. Door Rob van de Laar SNS Bank vroeg sinds eind 2011 een vaste vergoeding van € 2.950 per hypotheek, maar heeft die kosten verlaagd naar maximaal € 2.195. “We hebben gemerkt dat we, mede doordat we met franchisenemers werken, de kosten behoorlijk laag kunnen houden”, geeft woordvoerder Roland Kroes als reden voor de prijsverlaging. Voor het advies wordt nu maximaal € 1.195 gerekend; voor bemiddeling betaalt de klant een vaste prijs van € 1.000. De advieskosten van SNS komen nu dichter in de buurt van de tarieven die andere banken zoals ABN Amro (€ 1.750) en ING (€ 2.150). “Maar bij ons kun je ook hypotheken sluiten van andere aanbieders”, geeft woordvoerder Roland Kroes de meerwaarde van het SNS-advies aan. Klanten hebben volgens de bank sinds de introductie meer dan een jaar geleden positief gereageerd op de vaste adviesprijs. Nu worden de kosten voor advies en bemiddeling gesplitst. “Klanten hebben bij ons de keuze, maar altijd op basis van een helder aanbod. Op die manier kunnen klanten die zich ergens anders hebben georiënteerd en met een specifieke wens bij SNS Bank komen, of die een deel van het voorwerk zelf hebben gedaan, ook een hypotheek afsluiten bij de bank, of andersom. Dit vertaalt zich in een
lager tarief voor klanten.” De prijsverlaging is niet ingegeven door de tarieven die andere aanbieders hebben bekendgemaakt, aldus Kroes. “We hebben daarvan kennisgenomen, maar ons tarief staat daar los van. De vaste kosten van ons franchisemodel hebben lager uitgepakt. Onder meer doordat we in meer plaatsen aanwezig zijn, maar met kleinere kantoren.” Doe het zelf ABN Amro biedt klanten als eerste grote bank de mogelijkheid om online, zonder tussenkomst van een adviseur, een hypotheek te sluiten. Daarvoor betaalt een doe-hetzelfklant € 850 aan afhandelingskosten. Via online dochter MoneYou biedt het concern al sinds 2001 de mogelijkheid om zonder tussenkomst van een adviseur een hypotheek te sluiten. Dat kan nu ook via www.abnamro.nl. Aanvragers moeten eerst een kennis- en ervaringstoets doorlopen (met vragen als: bent u zich bewust dat u uw maandlasten elke maand op tijd moet betalen?). Ongeacht of de klant een voldoende of een onvoldoende scoort, krijgt deze een code waarmee een hypotheek kan worden aangevraagd. Wel wordt de aanvrager gewezen op de eigen verantwoordelijkheid. Wie met advies een hypotheek sluit bij ABN Amro, betaalt € 2.100; starters en bestaande klanten krijgen een rekening van € 1.750. Bizar De AFM heeft zich kritisch uitgelaten over het stunten met adviestarieven en het niet berekenen van advieskosten, zoals Rabobank doet wanneer er geen hypotheek wordt gesloten (zie pagina 19). “Het is bizar dat de AFM het kwijtschelden van kosten door financiële ondernemingen oneerlijk vindt”, reageerde onderzoeker Fred de Jong van het Amsterdam Centre for Insurance Studies in Het Finan-
cieele Dagblad. “De AFM gaat niet over eerlijke prijzen, maar over transparante prijzen die zorgen voor eerlijke handel.” De toezichthouder vindt dat de aanbieder de consument niet het idee moet geven dat
advies gratis is. Maar dat gebeurt ook niet, vindt De Jong. “De consument ziet dat hij korting krijgt, dat is echt iets anders dan het verstoppen van kosten.” Hij vindt dat de AFM de prijsvorming in de financiële sector de ruimte moet geven. “Als een onderneming korting wil geven en met minder marge genoegen wil nemen om zo meer klanten te krijgen, is dat ook in het belang van de consument.”
1 18 jan. 2013
5
Financiële planning Hypotheken Provisieverbod Beloning Internet
De banken hebben de prijzen voor hypotheekadvies de laatste weken nog aangepast.
[ A D V E R T E N T I E ]
Hypotheekafspraken
zoeken adviseur m/v
Van Bruggen Adviesgroep Apeldoorn Kerklaan 6, 7311 AG Apeldoorn
6
1 18 jan. 2013
Serviceprovider Energie Internet Pakket
Intermediair Financiële Makelaar overwint hobbel bij introductie van Gezinsadviseur Nieuwe diensten voor adviseur De Financiële Makelaar maakt het sinds deze week ook mogelijk om te adviseren in energie, telefonie en internet. Eind vorige week gaf de Bossche serviceprovider de aftrap tijdens een gecombineerde roadshow en nieuwjaarsborrel in Breukelen. Door Robert Paling
Peter Komen: “Consumenten vertrouwen hun financieel adviseur wel en zijn bij hem eerder bereid over te stappen.”
Kort voor de officiële presentatie was er even paniek in de tent bij Peter Komen en Harrie-Jan van Nunen, voormannen van serviceprovider De Financiële Makelaar (DFM). In de kerstvakantie was Trianel Nederland, dochter van een gelijknamige Duitse energieleverancier en beoogd leverancier voor het nieuwe serviceconcept van DFM, onverwacht failliet verklaard. “In allerijl moesten we in de vakantietijd op zoek naar een nieuwe partner”, aldus Komen. “Pas op 7 januari konden we contact leggen met Electrabel (GDF Suez) en gisteren was de deal rond.” En dus zag vorige week alsnog
de Gezinsadviseur het levenslicht in het Van der Valk-hotel in Breukelen. Zo’n tachtig adviseurs die bij DFM zijn aangesloten, waren naar Breukelen gekomen voor een nieuwsjaarsborrel en de presentatie van het nieuwe concept waarbij adviseurs onder de noemer ‘Gezinsadviseur’ ook kunnen bemiddelen in zaken als energie, (mobiele) telefonie en internet. Tegelijkertijd introduceerde de Bossche serviceprovider een abonnementensysteem -mijnservicepakket.nl- waarmee de aangesloten kantoren hun diensten in beeld én in rekening kunnen brengen bij de consument. DFM had die middag ook tijd ingeruimd voor een ritueel dat die dag ook elders in de branche plaatsvond: het afleggen van de sinds 1 januari verplichte ‘bankierseed’. Nadat Peter Komen het goede voorbeeld had gegeven, legden ook alle adviseurs in de zaal de eed of belofte af. Vertrouwen Na de pauze gingen Komen en Van Nunen dieper in op het hoe en waarom van het nieuwe abonnementensysteem en vooral de op eerste gehoor nogal branchevreemd klinkende nieuwe producten als energie en internet. Volgens Komen ligt dienstverlening op dat laatste vlak echter in het verlengde van financieel advies. “Consumenten staan open voor bezuinigingen, maar vinden vaak het aanbod van andere aanbieders op het gebied van energie en internet niet vertrouwd. Ze vertrouwen hun eigen financieel adviseur wel en zijn bij u eerder bereid om over te stappen.” Hondenuitlaatservice Via DFM overstappen naar Electrabel kan volgens Komen een jaarlijkse besparing van 80 € tot 400 € opleveren. Bij internet en telefonie, waarbij DFM met alle bekende aanbieders werkt, zou al snel 20% op
de nota’s bespaard kunnen worden. De scepsis over de nieuwe diensten die zich eerder die dag al had laten zien op AMweb.nl, was niet onopgemerkt gebleven in de zaal.
‘Kan ik ook een hondenuitlaatservice toevoegen?’ “Kan ik ook een hondenuitlaatservice via DFM aan mijn abonnement toevoegen”, vroeg een toehoorster quasiserieus aan Komen die daarop onverstoorbaar aangaf dat het via DFM op aanvraag ook mogelijk is om te bemiddelen in zaken als zonne-energie, spouwmuurisolatie en beveiliging. “Als u zich als financieel adviseur kunt onderscheiden door de klant een goed energieadvies te geven, moet u die kans niet laten lopen.” Om de aangesloten kantoren die willen gaan bemiddelen in de branchevreemde services hierin competent te maken, gaat DFM op korte termijn onder meer workshops en e-learning over energie, internet en telefonie aanbieden. Nieuw pakket Mede-directeur Harrie-Jan van Nunen gaf aan het eind van middag een presentatie van het nieuwe abonnementensysteem Mijnservicepakket.nl. Zowel de advieskantoren als de klanten hebben toegang tot dit platform waarop alle financiële producten staan die de klant via zijn tussenpersoon maar ook via andere partijen heeft lopen. Met hulp van vijftien gestandaardiseerde voorbeelden kan de adviseur op klantniveau zijn dienstverlening vastleggen en daarvoor zijn abonnementsprijs vaststellen. De incasso van het abonnement verloopt via DFM dat daarvoor € 1,50 (excl. BTW) per incasso in-
houdt op de wedde voor de tussenpersoon. “De adviseur is er volledig vrij in om aan het aanbod extra diensten toe te voegen of deze op zijn eigen manier te beprijzen”, aldus Van Nunen. Het systeem geeft ook de mogelijkheid om consumenten een andere, scherpere aanbieding te doen voor de producten die nog niet via de tussenpersoon lopen. De serviceprovider maakt daarbij vooral gebruik van het schadeverzekeringsaanbod van volmachtbedrijf Intrasurance. Bespaarknop De aanwezige adviseurs kregen na afloop een bespaarknop mee naar huis die ze straks in veelvoud aan hun klanten kunnen uitdelen. Als ze die de knop eenmaal hebben ingeplugd op hun computer, zien ze met één klik op welke producten in hun pakket ze kunnen bezuinigen. Koen Zijlstra, hypothecair planner in Hoenderloo, vond het een goede presentatie maar verwacht niet zelf te gaan bemiddelen in energie of telefonie. “Ik heb er een aantal jaar geleden bewust voor gekozen om me te specialiseren op mijn eigen vakgebied en ik kan dat tot nu toe goed verkopen aan mijn klanten. Ik zou geen product kunnen verkopen waar ik zelf niet in geloof.” De Barendrechtse adviseur Annette van den Heuvel was als iets enthousiaster. “Ik was aardig sceptisch toen ik hier naartoe reed, maar ben nu al bijna om, zeker wat het abonnementensysteem betreft.” Komen erkent dat het aanbieden van nieuwe diensten wat minder van toepassing is voor éénpitters die werken als specialist bijvoorbeeld op het gebied van hypotheken of pensioenen. “Maar er zijn ook heel veel kantoren die niet een echt specialisme hebben en toch hun rol als adviseur willen houden. Verbreding van je dienstenpakket kan dan een hele goede oplossing zijn.”
8
1 18 jan. 2013
Interview
Shoppen in het provisieloze tijdperk
‘Ook de adviseur die niet gekozen wordt, moet een boterham verdienen’
9
1 18 jan. 2013
Shoppen voor hypotheekadvies lijkt ondanks een dreigende prijzenslag onder banken en adviseurs bijna onmogelijk geworden voor de consument, nu die voor elk gesprek moet afrekenen. Vader en zoon Rob en Robert Biesenbeek willen daar een stokje voor steken: met Hypotheek-aanvragen.nl willen zij de klant drie kwalitatief hoogwaardige adviezen bieden voor de prijs van één. Door Rob van de Laar et is eind december en de telefoon staat roodgloeiend in het Amsterdamse kantoor van Breedijk & Biesenbeek. “Als u nog een aflossingsvrije hypotheek wilt sluiten, moet de koop dit jaar rond zijn. Anders kunt u de rente niet meer aftrekken”, zo adviseert een van de medewerkers voor de zoveelste keer die dag. De aangescherpte hypotheekregels hebben de markt in elk geval de laatste maanden van 2012 flink doen opleven, zo veel is duidelijk. De vraag is echter wat 2013 de markt gaat brengen. Shoppen voor een hypotheek lijkt met het provisieverbod dat inmiddels van kracht is, voor de meeste mensen niet meer weggelegd: er moet immers voor elk adviesgesprek worden afgerekend. Drie adviezen Robert Biesenbeek heeft een concept bedacht waarbij de consument toch met drie adviseurs kan praten zonder daar extra diep voor in de buidel te moeten tasten: Hypotheek-aanvragen. nl. “Je krijgt simpelweg drie adviezen voor de prijs van één”, vat Biesenbeek het samen. Hij is de drijvende kracht achter de formule, terwijl vader Rob het Amsterdamse advieskantoor Breedijk & Biesenbeek mede bestiert. “Wij werken overigens al enkele jaren op feebasis”, voegt senior eraan toe. Breedijk & Biesenbeek bestaat sinds 1994 en telt in totaal twee vestigingen. Hypotheekaanvragen.nl is in feite het derde kantoor. Via de site, die al zo’n tien jaar bestaat, kunnen consumenten voor € 2.750 bij drie onafhankelijke intermediairs advies inwinnen. De drie adviseurs bij wie de consument langsgaat, weten niet dat zij in de hypotheekaanvraag participeren, zodat er onderling geen prijsafspraken worden gemaakt. Voor de drie adviezen betaalt de klant
€2.750 aan Hypotheek-aanvragen.nl. De adviseur die de klant succesvol weet te bemiddelen, krijgt daarvan € 2.000. De andere twee adviseurs krijgen een vergoeding van € 250. De resterende € 250 is voor de initiatiefnemers. Entreegeld Vader en zoon Biesenbeek willen met dit concept inspelen op de terughoudendheid bij consumenten als ze direct moeten gaan betalen. “Hun shopgedrag zal vanwege deze advieskosten zonder meer sterk afnemen, tenzij de hypotheekadviseur voor een ander verdienmodel gaat kiezen”, aldus Robert Biesenbeek. Per provincie kunnen in deze constructie maximaal zes bedrijven participeren, landelijk worden het er maximaal tachtig. Hypotheek-aanvragen.nl verzorgt het genereren van leads, de communicatie en andere facilitaire voorzieningen. Hiervoor betalen deelnemers € 999 aan entreegeld en een maandelijkse vergoeding van € 99. Als in een jaar de doorlopende kosten niet kunnen worden goed gemaakt door inkomsten, stort Hypotheek-aanvragen.nl het verschil terug. “Deelnemers lopen daardoor geen enkel financieel risico, maar hebben wel uitzicht op substantieel meer hypotheekaanvragen”, aldus Robert Biesenbeek. Voordeel en nadeel Hypotheek-aanvragen.nl is dus eigenlijk helemaal niet nieuw. Tien jaar terug wilden vader en zoon landelijk aanvragen gaan genereren voor hypotheekadviseurs. “Dat was tegelijkertijd een voordeel en een nadeel”, legt Rob Biesenbeek hij op Cruyffiaanse wijze uit. “We werkten eerst samen met een onafhankelijke adviseursorganisatie: voor € 250 per afspraak konden wij van hun adviesdiensten gebruik maken. Maar nog geen jaar nadat we waren begonnen, gingen alle werkzaamheden over naar hun moederbedrijf. Toen zaten we met een website die landelijk afspraken genereerde, maar hadden we niet landelijk de adviseurs beschikbaar: die
aanvragen konden we natuurlijk niet allemaal bedienen vanuit ons kantoor in Amsterdam. Maandelijks moesten we zeker dertig aanvragen laten liggen.” Robert Biesenbeek is toen aan de slag gegaan met het optimaliseren van het systeem. Hij stelde zich de vraag hoe je klanten tegen een eenmalig bedrag van een goed advies kunt voorzien. “Nu is er een beter verdienmodel. We zijn al tien jaar een afsprakengenerator voor ons eigen adviesbedrijf. We hebben dus
‘De klant krijgt drie adviezen voor de prijs van één’ echt wel veel kennis opgebouwd om kwalitatief goede afspraken te kunnen leveren. Het verdienmodel voor ons zit aan het eind van het traject.” Hypotheek-aanvragen.nl staat nadrukkelijk los van het eigen advieskantoor, dat inmiddels negentien jaar bestaat. Hogere kwaliteit Rob en Robert Biesenbeek willen de krachten bundelen met maximaal tachtig adviseurs. “We willen per provincie zes aangesloten adviseurs hebben. Daarmee moeten we landelijk de markt kunnen bedienen.” Robert zint al op andere mogelijkheden om breder de markt te benaderen. “De klant gaat misschien niet meer overal shoppen. Was voorheen de vraag waar je de laagste rente betaalde, nu gaat het erom wie het goedkoopste advies biedt. Ik vind dat een slechte ontwikkeling, want voor de consument moeten de laagste maandlasten in combinatie met de beste voorwaarden leidend zijn.” Volgens Robert wordt de kwaliteit van advisering wel hoger. “Maar ook de adviseur die niet gekozen wordt, moet
10 1 18 jan. 2013
Interview
Rob en Robert Biesenbeek: “Maandelijks moesten we zeker dertig aanvragen laten liggen.”
een boterham kunnen verdienen. Bij ons kan dat: de klant kan shoppen en alle betrokken partijen hebben er voordeel aan.” Voorwaarde is wel dat de adviseurs niet van elkaar weten dat ze bij een consument zijn aanbevolen. “Met de maandelijkse bijdrage van € 99 en het bedrag van € 250 dat wij per klant ontvangen, kunnen wij weer investeren in promotiemiddelen. Zo kunnen we sneller en vaker handelen als dat nodig is. Krijgt een adviseur in een bepaald gebied te weinig aanvragen, dan gaan we daar actiever de markt bewerken.” Van maand tot maand wordt bijgehouden wie welke hypotheekaanvragen heeft gekregen. Niet de scherpste Hypotheek-aanvragen.nl wil niet de scherpste aanbieder zijn. “En dat hoeft ook niet”, zegt Robert. “Want voor die € 2.750 heb je driemaal een gecertificeerd adviseur aan tafel. Wij zorgen ervoor dat de kwaliteit goed is; we kijken bijvoorbeeld naar de score op Independer en Advieskeuze. We doen geen zaken met kantoren waar problemen mee zijn. En het zijn heus niet allemaal de eenpitters waar we op mikken.” In ruil voor de maandelijkse bijdrage krijgen adviseurs een dashboard, een backofficesysteem en op de specifieke adviseur toegesneden online formulieren. “Op het dashboard ziet de klant wat zijn status is bij elk van de geselecteerde adviseurs. De adviseur krijgt
een eigen kantoorprofiel op de site; daarin zijn ook social media geïntegreerd. Zo kan hij meer binding creëren met zijn klanten.” Met klanten die via Hypotheek-aanvragen.nl binnenkomen, moet overigens wel binnen een dag een afspraak worden gemaakt. Beoordelingen Het online systeem selecteert automatisch de drie dichtstbijzijnde adviseurs voor de klant. Per provincie worden regio’s gedefinieerd. “We hebben altijd dekking dicht bij de klant en bij afwezigheid regelen we opvang.” Via een dashboard kan Biesenbeek per periode selecteren waar de aanvragen vandaan komen. “De adviseur krijgt een eigen
‘Niemand kan hier níet blij mee zijn’ beveiligde kantoorpagina en de klant kan zelf de aanvraag aanpassen. Die kan bovendien nakijken wat zijn status is bij elk van de drie adviseurs en hij kan ze beoordelen.” Dat laatste element vindt Robert belangrijk om de kwaliteit van de adviseurs te kunnen bewaken. In het uiterste geval kunnen lage beoordelingen leiden tot het afscheid ne-
men van een hypotheekadviseur. Na elke aanvraag wordt er een opdrachtovereenkomst opgesteld en een incassomachtiging afgegeven. “Daarna is de adviseur één op één aan die betreffende aanvraag gekoppeld. De klant moet dan betalen, tenzij de bank uiteindelijk besluit de hypotheek niet te verstrekken. Dan rekenen we geen kosten. Als uiteindelijk blijkt dat de klant met het gegeven oversluitadvies toch geen besparing kan realiseren, volgt evenmin een rekening.” Sympathiek Adviseurs ervaren het initiatief als sympathiek, zegt Robert. “Niemand kan er níet blij mee zijn.” Een enkeling vindt de prijs van € 2.000 voor de ‘winnende’ adviseur aan de lage kant. “Maar dat ligt eraan hoe je het doet. Als je vier keer bij de klant langsgaat en alles zelf doet, is dat misschien ook zo. Daarom nemen wij een deel van de administratie uit handen en het advies moet in totaal geen zes uur in beslag gaan nemen. Je moet wel je best doen om die € 2.000 binnen te halen.” De adviseur die niet door de klant wordt gekozen, krijgt € 250. “De gemiddelde adviseur rekent € 125 per uur, dus je krijgt dan twee uur werk vergoed. Ben je gemiddeld zestien uur bezig met het advies, dan is € 2.000 dus een goed bedrag.” Binnen vier weken hebben zich 21 adviseurs aangesloten bij het concept.
Pensioenprofessionals bedankt! Delta Lloyd is uitgeroepen tot beste pensioenverzekeraar van Nederland. En wel ĚŽŽƌĚĞŵĞĞƐƚŬƌŝƟƐĐŚĞŐƌŽĞƉĚŝĞĞƌďĞƐƚĂĂƚ͗ĚĞEĞĚĞƌůĂŶĚƐĞƉĞŶƐŝŽĞŶĂĚǀŝƐĞƵƌƐ͘ ŽŽƌŐĞǁŝŶƚĞƌĚĞƉƌŽĨĞƐƐŝŽŶĂůƐĚŝĞnjŝĐŚŶŝĞƚůĂƚĞŶŵĞĞƐůĞƉĞŶĚŽŽƌĞĞŶŵĂƌŬĞƟŶŐͲ ǀĞƌŚĂĂů͕ ŵĂĂƌ ŚĞĞů ŬƌŝƟƐĐŚ ŬŝũŬĞŶ ŶĂĂƌ ǁĂƚ ŚĞƚ ďĞƐƚĞ ƉĞŶƐŝŽĞŶ ŝƐ ǀŽŽƌ ŚƵŶ Ŭ ůĂŶƚĞŶ͗ ĚĞ ǁĞƌŬŐĞǀĞƌƐ ĞŶ ǁĞƌŬŶĞŵĞƌƐ ǀĂŶ EĞĚĞƌůĂŶĚ͘ tŝũ njŝĞŶ Ěŝƚ ĂůƐ ĞĞŶ beloning voor de verbetering van onze dienstverlening en de vereenvoudiging ǀĂŶŽŶnjĞƉƌŽĚƵĐƚĞŶ͘ĂĂƌŐĂĂŶǁĞŵĞĞĚŽŽƌĞŶŽŽŬŝŶϮϬϭϯďůŝũǀĞŶǁŝũŬƌŝƟƐĐŚ ŶĂĂƌŽŶƐnjĞůĨŬŝũŬĞŶ͘WĞŶƐŝŽĞŶƉƌŽĨĞƐƐŝŽŶĂůƐďĞĚĂŶŬƚ͊ 'ĂǀŽŽƌŵĞĞƌŝŶĨŽƌŵĂƟĞŽǀĞƌĚĞƌĞƐƵůƚĂƚĞŶǀĂŶĞůƚĂ>ůŽLJĚŝŶŚĞƚEĂƟŽŶĂĂů WĞƌĨŽƌŵĂŶĐĞKŶĚĞƌnjŽĞŬWĞŶƐŝŽĞŶǀĞƌnjĞŬĞƌĂĂƌƐϮϬϭϮǀĂŶ/'Θ,ŽŶƐƵůƟŶŐŶĂĂƌ ĚĞůƚĂůůŽLJĚ͘ŶůͬnjĂŬĞůŝũŬ
12
1 18 jan. 2013
Sociale zekerheid Zorgkosten CPB Gelijke zorg Boek
Sociale Zekerheid CPB: ‘Stijging van zorgpremies slecht voor solidariteitsbeginsel’ Pleidooi voor meer variatie in basispakket Hoogopgeleiden maken minder vaak gebruik van de zorg, terwijl zij steeds meer moeten bijdragen aan de collectieve zorgkosten van vooral de mensen met een lagere opleiding. De solidariteit staat onder druk, zegt het Centraal Planbureau (CPB) dat pleit voor meer variatie in het zorgpakket. Door Alex Klein Uit de CPB Policy Brief ‘De prijs van gelijke zorg’ blijkt dat, opgeteld over de hele levensloop, het zorggebruik door mensen met alleen basisonderwijs gemiddeld onge-
veer € 3.000 per jaar bedraagt, terwijl dit voor hoogopgeleiden € 2.000 is. Het omgekeerde patroon is volgens het CPB zichtbaar bij de financiering van de zorg. In 2011 droeg iemand met een hbo- of wetenschappelijke opleiding bijna € 4.000 per jaar bij aan de collectieve zorgvoorzieningen (Zorgverzekeringswet en AWBZ) en iemand met een vmbo-opleiding circa € 2.000. Volgens Albert van der Horst en Harry ter Rele, opstellers van het CPB-document, sluit de nu geldende uniformiteit in de gezondheidszorg steeds slechter aan bij de wensen van zowel arme als rijke mensen. “Een collectief, voor iedereen toegankelijk zorgstelsel is een groot goed, een uiting van solidariteit met de zwakkeren in onze samenleving. Dit stelsel beperkt echter de keuzevrij-
heid van individuele burgers, zowel om minder als om meer aan zorg te besteden. Aan beleidsmakers de keus om af te stappen van een voor iedereen gelijk basispakket, en meer variatie in de zorgverzekering te creëren.” Vergrijzing Het is vrijwel zeker dat door de vergrijzing de collectieve zorguitgaven in de komende decennia verder zullen stijgen. “Door de huidige omslagfinanciering in de collectieve zorg moeten dan ook de zorgpremies of belastingen stijgen. Het resultaat is dat voor een groter deel van de bevolking het saldo van zorggebruik en premiebetaling negatief wordt.” Mogelijke oplossingen ziet het CPB in de keuze voor een kleiner basispakket, of een hogere eigen zorgbijdrage.
De onlangs verguisde inkomensafhankelijke premie werkt volgens het CPB averechts. “Deze optie doet een groot beroep op de bereidheid van mensen met een hoog inkomen om mee te betalen aan zorg voor mensen met een lager inkomen. De zorglasten van mensen met een hbo/woopleiding stijgen dan tot 2040 met € 4.000 tot € 7.000, terwijl hun zorggebruik met € 2.000 tot € 4.000 stijgt.” Boek Binnenkort publiceert het CPB een boek over de zorg. Hierin stelt het planbureau dat er meer kan worden gevarieerd in het zorgpakket, waarbij het basispakket kleiner wordt ten gunste van aanvullende polissen of andere private financieringen. Een alternatief is een combinatie van het brede basispakket met een verhoging van het eigen risico, waarbij mensen met een lager inkomen gecompenseerd worden.
[ A D V E R T E N T I E ]
Verzekeren Sociale Zekerheid
Expertsessies ‘Verzekeren Sociale Zekerheid’ VSZ Assuradeuren VSZ Assuradeuren biedt, exclusief voor het intermediaire kanaal, een verzekeringsoplossing voor het Eigenrisicodragerschap Ziektewet. Dit is een interessante aanvulling op uw ERD WGA en verzuimportefeuille. Als gevolmachtigd agent en specialist in sociale zekerheid ontwikkelen wij zelfstandig producten voor het intermediaire kanaal. Wij stellen bedrijven en instellingen in staat om Eigenrisicodrager voor de Ziektewet te worden en dit risico privaat te verzekeren. Wilt u meer weten over de toegevoegde waarde van ons product in uw advies aan werkgevers? Laat u dan informeren tijdens een van onze expertsessies. Meer informatie vindt u op www.vszassuradeuren.nl
Wilt u direct een afspraak maken? Bel: 020 260 24 20, mail:
[email protected] of kijk op: www.vszassuradeuren.nl
Sociale Zekerheid Aanvullende zorgverzekering wakkert switchgedrag aan Vaak toeslag bij alleen aanvullend Bij het Consumentenpanel Gezondheidszorg van het Nivel, het Nederlands instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg, staat de aanvullende zorgpolis dit jaar voor het eerst in de top 3 van redenen om te switchen van zorgverzekeraar. Bij iets minder dan de helft van de verzekeraars blijkt het echter niet mogelijk om alleen een aanvullende polis te sluiten. Door Alex Klein Consumenten die hun zorgverzekering voor 31 december hebben opgezegd, hebben nog tot eind januari de tijd om een nieuwe polis af te sluiten. Mensen die alleen van aanvullende verzekering willen switchen, moeten extra goed opletten. Bij iets minder dan de helft van de zorgverzekeraars blijkt het volgens het Nivel namelijk niet mogelijk om alleen een aanvullende verzekering af te sluiten. Als dit wel mogelijk is, rekent de verzekeraar vaak een toeslag op de premie of raadt dit af. Twee zorgverzekeraars hanteren een toeslag van 25%, twee van 50% en één zorgverzekeraar noemde de hoogte van de toeslag niet. Bij elf van de 25 onderzochte zorgverzekeraars en maar liefst vier van de vijf internetpolissen blijkt het niet mogelijk om alleen een aanvullende verzekering af te sluiten. Dit is overigens niet in strijd met de Zorgverzekeringswet. Die wet stelt wel dat een verzekeraars niet automatisch de aanvullende verzekering mag stoppen als iemand alleen de basisverzekering opzegt. Hoogte premie Zowel de prijs als de dekking van de aanvullende verzekering zijn volgens het Nivel een belangrijke reden om over te stappen naar een andere ver-
zekeraar. Toch is uiteindelijk de hoogte van de totale premie de belangrijkste reden om te wisselen, ruim vier op de tien (41%) wisselaars geeft dit als reden aan. Dat zijn er overigens minder dan in 2011 toen het percentage op 52% uitkwam. Ontevreden Op de tweede plek van vaakst genoemde redenen om over te stappen staat dit jaar ‘ik wilde gaan deelnemen aan een collectieve zorgverzekering bij een andere zorgverzekeraar’. Een op de vijf (20%) van de wisselaars kruiste deze reden aan. Op de derde plek (16%) staat ontevredenheid met de premie van de aanvullende verzekering. De reden ‘niet te-
vreden over de kwaliteit van zorg die mijn zorgverzekeraar regelt’ wordt door slechts 3% van de wisselaars aangekruist. Van de mensen die aangeven niet te zullen switchen van aanbieder, blijft 53% bij de huidige zorgverzekeraar vanwege tevredenheid over de dekking van de totale polis. In de top drie van redenen om niet te wisselen, staat verder: ‘ik zit al heel lang bij deze zorgverzekeraar’ (31%) en ‘ik ben tevreden over de service van mijn zorg-
Tandarts Ook op de inhoud van het zorgpakket heeft Nivel het consumentenpanel aan de tand gevoeld. De laatste jaren is het basispakket door de overheid flink versoberd. Vorig jaar werd bijvoorbeeld fysiotherapie aan banden gelegd, dit jaar is onder andere de rollator uit het pakket gehaald, maar kwam de vergoeding voor hulp bij het stoppen met roken weer terug. Nivel concludeert in de publicatie ‘Wat hoort er thuis in het basispakket? Verschil van mening tussen consumenten’ dat overheid
Gezondheidszorg dat fysiotherapie (deels) thuishoort in de basisverzekering. De rollator had daar volgens 47% van de consumenten ook moeten blijven. Dat de vergoeding voor hulp bij het stoppen met roken weer in het basispakket zit, valt bij meer dan de helft van de ondervraagde consumenten niet in goede aarde. Verder is ruim acht op de tien consumenten (85%) van mening dat een bezoek aan de tandarts (deels) in het basispakket thuishoort. Op dit moment geldt dit alleen voor tandheelkundige zorg voor kinderen tot achttien jaar. Nivel-programmaleider Judith de Jong: “Niet alle pakketverschuivingen kunnen dus op draagvlak rekenen onder consumenten. Maatschappelijk draagvlak is echter wel belangrijk. Als veel mensen het idee hebben dat ze veel moeten betalen voor
en burger op dat vlak niet altijd op een lijn zitten. Zo vindt 84% van de ondervraagde deelnemers aan het Nivel Consumentenpanel
zorg die volgens hen helemaal niet in het basispakket thuishoort, komt de houdbaarheid van ons zorgstelsel onder druk te staan.”
verzekeraar’ (26%). Deze top 3 is vergelijkbaar met voorgaande jaren.
Meer overstappers Informatiesite Verzekeringen.com becijferde onlangs dat bijna 8% van de Nederlanders per 1 januari is overgestapt op een andere zorgverzekeraar. Dat was het jaar ervoor nog 5,5%. Volgens Independer kiezen consumenten dit zorgseizoen fors minder voor vergoedingen vanuit de aanvullende verzekering. Ook ziet de vergelijker veel meer belangstelling voor het opschroeven van het eigen risico, wat de maandpremie verder drukt.
1 18 jan. 2013
13
Sociale Zekerheid Overstappen Zorgpolis Toeslag Tandarts
De meeste verzekerden vinden dat een tandartsbezoek in het basispakket thuishoort.
gb oe Vr ie ct ka oe
Nu een Nespressomachine GRATIS bij Kluwer Opleidingen*
* Kijk voor de actievoorwaarden op www.kluwer.nl/koffie
DAT SMAAKT NAAR MEER! Blijf ook in 2013 aan uw kennis werken om bij te blijven
U heeft de keuze uit de volgende vakgebieden:
of bij te leren in uw vakgebied. Als u zich nu inschrijft
Juridisch
voor twee Kluwer dagopleidingen krijgt u tijdelijk een
Fiscaal & Accountancy
Magimix Pixie Nespresso-machine t.w.v. € 149,- cadeau!
Financiële dienstverlening
Aanmelden met een collega of inschrijven voor een
Financieel management & Administratie
meerdaagse opleiding mag ook.
Management & Kwaliteit
Meld u t/m 31 maart 2013 aan via www.kluwer.nl/koffie. De koffie staat klaar!
www.kluwer.nl/koffie
15 1 18 jan. 2013
Diks scoort op Facebook Diks Verzekeringen uit IJsselstein heeft met een eenvoudige Facebook-actie bereikt waar grote bedrijven vaak vele duizenden euro’s reclamegeld aan moeten uitgeven. Meer dan 1,5 mln Nederlanders bezochten in drie maanden tijd de speciale ‘Mijn Eerste Auto’-pagina van Diks, waarop ze de leukste herinnering aan hun eerste auto konden insturen.
De Facebook-pagina trok voornamelijk ‘kijkers’ maar ruim tweehonderd mensen namen ook de moeite om daadwerkelijk een foto of video van hun auto in te zenden. Vanaf 1 oktober reikte Diks wekelijks een prijs uit voor de leukste inzending, bepaald aan de hand van het hoogste aantal ‘likes’. Een vrouw uit Tienray (Limburg) won de hoofdprijs, haar huidige auto wordt levenslang gratis verzekerd. Andere prijzen waren e-readers, een slipcursus, een bakkersfiets en een hotelovernachting. “De inzendingen waren zeer divers”, aldus directeur Marc Diks. “Van oldtimers uit de jaren dertig, koekblikken uit de jaren zeventig en tachtig en getunede snelheidsmonsters tot replica’s van wereldberoemde auto’s uit tv-series.”
Apocalyps-polis het einde voor tienduizend polishouders Het naderende einde van de wereld op 21 december inspireerde veel bedrijven op de valreep van 2012 tot het voeren van ludieke acties via de social media. Zo bood Centraal Beheer Facebook-gebruikers de mogelijkheid om een verzekering te sluiten tegen schade die zou ontstaan door de Apocalyps. Wie de Centraal Beheer-pagina zou ‘liken’, was gratis verzekerd en kon de polisvoorwaarden downloaden. Schade moest wel uiterlijk op 24 december worden gemeld. “Centraal Beheer Achmea werkt samen met de na 21 december 2012 nog in bedrijf zijnde erkende schadeherstelbedrijven”, luidde het. Als ‘einde van de wereld’ werd omschreven: “Het uitsterven van de mensheid door een totale vernietiging van de planeet aarde”. Gedekte oorzaken waren onder meer een opstand van zombies en de vier ruiters van de Apocalyps. Ook een meer gangbare gebeurtenis als een inslag van een meteoriet viel onder de verzekerde voorvallen. Voorwaarde voor een uitkering was wel dat de totale mensheid zou zijn uitgestorven. De verzekering werd desondanks nog door zo’n 10.000 facebookers gesloten. Van een andere orde was de Apocalyps Polis van schoonmaakgigant Asito. Geen echte polis natuurlijk, maar voor € 50 ‘premie’ bood Asito haar klanten de mogelijkheid om zich te ‘verzekeren’ tegen de rommel van het einde van de wereld. “Vergaat de wereld niet, dan
wordt de € 50 gestort aan Serious Request”, aldus Asito. Op de vraag hoe groot het bedrag was dat uiteindelijk is gedoneerd aan de serieuze actie van 3FM, moest Asito echter het antwoord schuldig blijven. Dat is wellicht ergens in een zwart gat verdwenen…
16
1 18 jan. 2013
Pensioen
Pensioen Flexsecurity wordt in één klap grootste PPI ‘Met deze vorm houdt Randstad invloed’ Meerdere partijen stonden te trappelen om de 350.000 deelnemers van Stichting Pensioenfonds Flexsecurity aan zich te binden. Maar het ondernemingspensioenfonds kiest ervoor om zichzelf om te vormen in een eigen niet-commerciële premiepensioeninstelling. “We willen voldoende invloed houden”, verklaart Raimond Schikhof, directeur Flexsecurity. Door Jannie Benedictus
Zie ook het dossier PPI op AMweb.nl/ pensioen
Raimond Schikhof: “De bestaande PPI’s hebben niets van ons te vrezen.”
Het ondernemingsfonds Flexsecurity, met een beheerd vermogen van € 250 miljoen, maakt er geen geheim van dat de laatste dagen van het fonds geteld zijn. Al langer is bekend dat het ondernemingspensioenfonds (OPF) brood ziet in een eigen premiepensioeninstelling (PPI). Flexsecurity verzorgt het pensioen voor de flexwerkers van ondernemingen in de Randstad Groep Nederland
(Randstad, Tempo Team, JMW, Sparq). Eind vorig jaar werd naar buiten gebracht dat de risicoverzekeringen voor de voorgenomen PPI worden ondergebracht bij Nationale-Nederlanden en dat AZL (eveneens onderdeel van ING) als administrateur zal optreden. Met beide bedrijven is een samenwerking voor vijf jaar aangegaan. Directeur Raimond Schikhof vertelt dat de ‘trigger’ om nu snel stappen te zetten, het aflopen van het herverzekeringscontract met Nationale-Nederlanden (NN) is. “Dat liep af op 31 december 2012. NN was belast met de herverzekering en administratieve uitvoering van onze regeling. De herverzekeringsconstructie was voor ons geen optie meer. In 2009 werden wij geconfronteerd met de verlaagde creditrating van NN en daardoor dreigde dat wij de toegezegde kapitalen naar deelnemers moesten verlagen. Die kapitalen zijn in onze regeling niet gegarandeerd en toch moet je ze verlagen, omdat NN misschien niet aan zijn verplichtingen zou kunnen voldoen. Dat vonden we ver gaan. PPI of niet, wij wilden dus sowieso op zoek naar een nieuwe uitvoerder.” Governance Los van die ontwikkeling waren toenemende governance-eisen de voornaamste reden voor Flexsecurity om zich te beraden op de toekomst. “Wij hebben een paritair bestuur met werkgevers en deelnemers, in ons geval uitzendkrachten. Er wordt steeds meer detailkennis gevraagd en de bestuursleden gaven aan dat dat bijna niet haalbaar was. Veel van die detailkennis heeft betrekking op defined benefits-regelingen terwijl wij een zuivere premieregeling voeren. Inmiddels worden de bestuursmodellen in nieuwe wetgeving weliswaar aangepast, maar we hebben het hier over besluitvorming in 2010. Wij zijn toen op zoek gegaan naar een meer passende governance. Tegelijkertijd wilden we de invloed die de onderneming en de deelnemers kunnen uitoefenen, op een hoog niveau houden. Dan vallen een verzekerde regeling en een bedrijfstakpensioenfonds meteen af want je hebt dan weinig meer te vertellen. Al snel kwam de PPI als optimale vorm naar voren: vrijheid in bestuursmodel en voor Randstad een interessant vehikel met het oog op andere premiepensioenregelingen. Denk bijvoorbeeld aan Randstad-onderdeel Yacht; dat kent nu een verzekerdepremieregeling en die zou op het moment dat dat contract af-
loopt, dus in dezelfde PPI kunnen worden ondergebracht. Bovendien zitten we in vijftig landen en kunnen we op termijn mogelijk ook buitenlandse premieregelingen aansluiten.” Invloed Volgens Schikhof was het uitoefenen van invloed de belangrijkste reden om niet te kiezen voor een van de bestaande acht PPI’s. “Natuurlijk is ons door meerdere partijen gevraagd: willen jullie niet met onze PPI meedoen? Maar wij hebben in principe geen andere partij nodig. Met een beheerd vermogen van € 250 mln, een premievolume van bijna € 40 mln
‘Wij zeggen het hardop, maar meer werkgevers overwegen deze constructie’ per jaar en 350.000 deelnemers, kunnen we het ons veroorloven om een vorm te kiezen waarin we volledig ‘in control’ zijn. Bovendien: we doen het al, we zijn vanaf 1 januari 2013 een pensioenfonds in eigen beheer. Dat is ook wat ons onderscheidt in de vergunningaanvraag: wij voeren al uit. De aanvraag voor een vergunning ligt trouwens nog niet bij De Nederlandsche Bank zoals in de media is gemeld. Dat gebeurt in het eerste kwartaal van dit jaar.” Zoals gezegd zijn AZL en NN respectievelijk administrateur en risicoverzekeraar. Het vermogensbeheer was voorheen voor een deel ondergebracht bij een derde ING-onderdeel: ING Investment Management. “Kempen Capital Management belegde de andere helft van ons vermogen. Wij hebben ervoor gekozen om nu ons hele vermogen bij Kempen onder te brengen”, aldus Schikhof. “Alles binnen de ING-familie houden, was niet nodig en over Kempen zijn wij tevreden.” Vrezen Wat betekenen de ontwikkelingen voor Schikhof en zijn collega’s? “Dat plaatje gaan we nog invullen. Wij zitten hier met zeven mensen die ook het bestuursbureau van de Stichting Pensioenfonds Randstad vormen, voor het vaste personeel van Randstad. Materieel zal het op ons geen effect hebben. Dat effect zal eerder gevoeld worden bij het team van NN dat de regeling voorheen uitvoerde, al komen die werkzaamheden er bij AZL weer bij. Ikzelf zal straks mogelijk als be-
1 18 jan. 2013
stuurder van een PPI door het leven gaan. De grootste van Nederland, ja. Maar dat zegt ons niet zoveel. Het is geen commerciële organisatie. De andere PPI’s hebben niets van ons te vrezen.” Nationale-Nederlanden gaf in een persbericht aan blij te zijn met de rol als risicoverzekeraar in de PPI. “Met de keuze voor Nationale-Nederlanden onderstreept Flexsecurity het belang van de goede samenwerking tussen haar verzekeraar en administrateur; het beproefde partnerschap en de jarenlange ervaring met deze specifieke deelnemersgroep”, aldus NN.
Pensioen PPI Herverzekering Premieregeling Pensioenfonds
Hardop Het aantal ondernemingspensioenfondsen slinkt al jaren gestaag. “Governance is voor velen een issue”, weet Schikhof. “Vaak wordt gekozen voor een bedrijfstakpensioenfonds of een verzekerde regeling. Al zullen andere grote werkgevers ook heus onze constructie gaan overwegen. Wij zeggen het hardop, maar er zijn er meer. Het nadeel voor veel van hen is dat ze een defined benefit-regeling uitvoeren. Wil je dat veranderen, dan heeft dat veel meer voeten in de aarde en zul je eerst met sociale partners om tafel moeten. Wij hoeven niets aan onze regeling ‘an sich’ te doen.”
De PPI van Randstad is qua omvang gelijk de grootste van Nederland. [ A D V E R T E N T I E ]
Van harte gefeliciteerd! Op 31 december 2012 heeft Fatum de Thoma Groep te Lochem overgenomen. Hierdoor is een sterke combinatie van internationale allure en lokale slagkracht ontstaan. Wij hebben met veel plezier mogen bijdragen aan de realisatie van deze overname. Wij feliciteren Fatum en Thoma met het behaalde resultaat en wensen hen samen een gouden toekomst toe!
van Beem | de Jong A
D
V
O
17
C
A
T
www.vanbeemdejong.nl
E
N
www.svcnet.nl
Nieuw!
jaarboek De verzekeringsmarkt in cijfers
Bestel snel uw eigen exemplaar Meer informatie en bestellen: n: www.amweb.nl/jaarboek
Financiële Planning EyeOpen stunt met prijs online hypotheekadvies Kosten exclusief bemiddeling Financiële website EyeOpen is gestart met online hypotheekadvies. Dat richt zich in eerste instantie op starters, die € 350 gaan betalen. De eerste maanden ligt die prijs nog lager: € 99. De kosten zijn exclusief bemiddeling: wordt de hypotheek ook via EyeOpen gesloten, dan komt bemiddeling uit op € 500. Door Rob van de Laar Volgens EyeOpen-directeur Diederick van Thiel wordt met het provisieverbod duidelijk dat consumenten al jaren te veel betalen voor een niet (volledig) onafhankelijk advies. “Bij ons kan iedere starter op de woningmarkt eindelijk een
écht volwaardig en volledig onafhankelijk advies krijgen. We maken daarbij gebruik van de kennis van honderden adviseurs en een objectieve vergelijking van honderden hypotheekproducten en tientallen aanbieders.” EyeOpen claimt alle 336 producten van 32 aanbieders met duizenden varianten en productvoorwaarden aan te bieden. Ook ‘bestaande’ huiseigenaren kunnen terecht voor een advies: “Nu nog voor telefonisch advies, later dit jaar ook online”. Vraag en antwoord Tegen betaling van € 350 kunnen “via een heel eenvoudig vraag-antwoordsysteem” gedurende drie maanden van alle aanbieders de financiële mogelijkheden worden bekeken, vergeleken en geoptimaliseerd. “Uiteindelijk krijgen ze dan een erkend advies met de allerlaagste maandlasten voor
Beloningsmodel Rabo onder vuur van AFM Het nieuwe beloningsmodel voor hypotheken van Rabobank kan volgens de AFM op een belangrijk punt niet door de beugel. De bank biedt vanaf half december advies op basis van ‘no cure, no pay’ aan. Volgens de AFM gaat dit in tegen de strikte scheiding tussen advies en productie die het provisieverbod beoogt. “Als je pas de advieskosten in rekening gaat brengen op het moment dat de klant een product sluit, lijkt dat toch weer op verknoping van een advies aan een product”, aldus AFMwoordvoerder Martijn Pols. “Natuurlijk ligt het in de lijn der verwachtingen dat als je bij een aanbieder voor advies binnengaat, hij jou zijn eigen product adviseert. Daar is niets mis mee. Maar de aan-
bieder mag niet zeggen of suggereren dat advies bij hem gratis is. Dat gaat recht in tegen het principe dat advies en product duidelijk van elkaar gescheiden moeten zijn.” In gesprek Een strikte scheiding tussen het advies en het eventueel te sluiten product ziet de AFM als de kern van het provisieverbod. “Iedere vorm van het al dan niet in rekening brengen van advies die hier toch enig verband tussen legt, is onwenselijk. Het doel van de nieuwe regelgeving is eerlijk en zuiver financieel advies in het belang van de klant, en kan met een ongewenste koppeling worden ondergraven.” De toezichthouder is in gesprek met de Rabobank om te kijken of en in hoeverre het beloningsmodel van de bank past binnen de normen
hun unieke situatie. Altijd gevolgd door een afrondend telefonisch adviesgesprek met een gecertificeerde hypotheekadviseur.” Die bepaalt uiteindelijk wat de best passende oplossing is. Om starters extra te motiveren, geldt de eerste maanden een prijs van € 99. Daarvoor moeten klanten wel achteraf hun mening geven over het online advies. In totaal kan een starter tijdens de introductieperiode een hypotheek sluiten voor € 599.
delijk toch niet doorgaat. Dan is er geen bemiddeling en hoeft er dus ook geen € 500 te worden betaald.” Met de adviesprijs duikt EyeOpen onder de tot nog toe bekende adviestarieven in de markt. Bij de Rabobank kan een hypotheek worden gesloten vanaf € 850; de volgens EyeOpen goedkoopste onafhankelijke adviesketen is Hypotheek Visie met een bedrag van € 2.495.
Eerdere strepen Al eerder zette de AFM een streep door andere constructies van aanbieders die het direct in rekening brengen van advieskosten moeten omzeilen. Zo kon ook het voorstel van de ING voor het verrekenen van de kosten in een renteopslag, niet op een goedkeuring van de toezichthouder rekenen. Daarnaast mag een directe aanbieder de kosten van advies en distributie niet structureel kwijtschelden bij sluiten van een financieel product. Ook dat is ontdui-
Financiële Planning Hypotheekadvies Online Beloningsmodel AFM
Diederick van Thiel: “Consumenten betalen al jaren te veel.”
Garantie Wie een hypotheek aanvraagt, heeft ook een ‘niet goed, geld terug’-garantie. Dat geldt echter alleen voor de bemiddelingskosten en alleen als de hypotheek uiteindelijk niet door de geldgever wordt geaccepteerd, zegt Van Thiel. “De advieskosten moeten altijd worden betaald. Maar het kan zijn dat een aanvraag uiteinen de doelstelling van het provisieverbod. Maar de uitkomst lijkt al vast te staan: “Omdat bij Rabobank advies alleen betaald hoeft te worden als een product bij Rabobank wordt gekocht, ontstaat alsnog de oude situatie waarin advies en product worden vermengd worden. Dit staat haaks op de doelstellingen van het provisieverbod”, aldus de AFM.
1 18 jan. 2013
19
king van het provisieverbod. “Onder de nieuwe provisieregels moeten niet alleen bemiddelaars en adviseurs kosten van advies en distributie bij de klant rechtstreeks in rekening brengen. Ook directe aanbieders zijn hiertoe verplicht. Deze nieuwe regels bevorderen onder meer dat klanten een goede vergelijking kunnen maken tussen dienstverlening van aanbieders en die van onafhankelijke adviseurs en bemiddelaars. Deze eerlijke vergelijking kan alleen plaatsvinden als de prijs zowel bij aanbieders als bij onafhankelijke adviseurs en bemiddelaars rechtstreeks in rekening wordt gebracht.” De kosten van advies en distributie moeten apart op de factuur worden vermeld en rechtstreeks met de klant worden afgerekend. “Dit betekent dat directe aanbieders niet kunnen volstaan met het slechts transparant maken van de advies- en distributiekosten die aan de klant wordt gepresenteerd.”
20
1 18 jan. 2013
Financiële Planning Uitvaart Overname
Financiële Planning Facultatieve Groep staakt verzekeringsactiviteiten ASR verstevigt positie in uitvaart
Marktpositie AMjaarboek
ASR neemt per 1 maart de verzekeringsportefeuille over van de Facultatieve Groep. Het gaat om een portefeuille van 70.000 uitvaartpolissen met een waarde van € 100 mln verzekerd kapitaal. Met de verkoop komt een einde aan de verzekeringsactiviteiten van de Facultatieve. Door Alex Klein ASR brengt de uitvaartpolissen onder bij ASR Levensverzekering N.V. “ASR heeft de ambitie om haar positie op de markt van uitvaartverzekeringen verder te verstevigen”, aldus Philippe Wits, directeur Uitvaartverzekeringen. “De overname van deze gezonde verzekeringsportefeuille biedt ons veel synergievoordelen en bovendien een mooie kans om verder te groeien.” De overname past ook goed bij het eind vorig jaar door ASR aangekondigde merk- en distributiebeleid. In AM 20 zei marketingdirecteur Bob Stehmann dat ASR het merk voor de particulier moet worden. “En daar hoort uitvaart bij.” Nieuwe uitvaartproductie wordt onder het ASR-label gesloten. “Bij dit label vind je de families en gezinnen”, aldus Stehmann. “Daar passen de overgenomen producten van Facultatieve uitstekend bij.” Franse verzekeringstak De Facultatieve Groep gaat zich toeleggen op haar kernactiviteiten, zoals de exploitatie van crematoria. Henry Keizer, voorzitter van de raad van bestuur van de Facultatieve Groep: “ Voor ons was van het grootste belang dat de rechten van de verzekerden gehandhaafd blijven. In ASR hebben we het volste vertrouwen.” Ook de vrijheid bij de keuze voor een uitvaartondernemer was voor Facultatieve door-
slaggevend om voor ASR te kiezen. “We hebben ons altijd afgezet tegen de verplichte winkelnering. Dat kun je het tegenover je verzekerden niet maken om je principes bij de verkoop van je portefeuille over boord te zetten”, aldus Keizer, die daar nog aan toevoegt dat hierdoor het aantal overnamekandidaten ook meteen een stuk kleiner was geworden. ASR en Facultatieve zijn geen onbekenden van elkaar; de uitvaartkostenverzekering was een samenwerking tussen de Amersfoortse en Facultatieve. Financieel directeur Jaap de Bruijn stelt dat de overige ac-
tiviteiten binnen de Facultatieve Groep in de afgelopen jaren zo sterk zijn gegroeid, dat het belang van het verzekeringsbedrijf daarbinnen steeds verder is afgenomen. “De markt in Nederland voor uitvaartverzekeraars is enorm complex geworden. Door de huidige marktsituatie en de veranderende eisen, bijvoorbeeld ten aanzien van het toezicht en de verslaglegging, vraagt het verzekeringsbedrijf daardoor steeds meer managementaandacht.” In financieel opzicht heeft de verzekeringstak altijd goed bijgedragen aan het groepsre-
Waar was Willis? Dat zullen veel AM-lezers zich hebben afgevraagd toen zij de in AM 20 gepubliceer-
de top 25 van intermediairbedrijven onder ogen kregen. Door een fout zijn de gege-
Top 25 intermediairbedrijven
sultaat. Enkel in 2008 en 2011 leverde de verzekeringsdivisie, veroorzaakt door een sterk teruggelopen beleggingsresultaat, een negatieve bijdrage aan het groepsresultaat. “Over 2012 is het financiële resultaat van de verzekeringsdivisie weer uitstekend te noemen”, aldus Keizer. Facultatieve voldoet al jaren ruim aan de wettelijke solvabiliteitseisen. “Maar dat ging allemaal niet vanzelf. Dan sta je voor de vraag of dat nog in verhouding staat tot het belang van verzekeren binnen het geheel van de groep.” Sinds eind 2006 is Facultatieve Groep via Facultatieve Assurances actief op de Franse markt. De Franse portefeuille heeft een geringe omvang en zal door ASR aan een derde partij worden verkocht. vens van Willis niet in de lijst opgenomen; daarom vindt u hieronder de aangepaste ranglijst over 2011, inclusief het in Amsterdam gevestigde intermediairbedrijf. Omzet
kantoornaam
plaats
2011
2010
trend
1
1
Rabobanken
Utrecht
308,8
329,7
-6,8%
2
2
Aon Nederland
Rotterdam
233,0
208,0
12,0%
Unirobe Meeùs Groep (totaal)
Nieuwegein
197,7
214,3
-8,4%
Univé Onderlingen (totaal)
Zwolle
152,4
144,2
5,7%
3
3
Meeùs
Nieuwegein
134,8
116,8
15,4%
4
4
ABN Amro Bank
Amsterdam
88,2
90,6
-2,6%
5
5
Zicht
Den Bosch
63,1
62,6
0,8%
6
6
IAK Verzekeringen
Eindhoven
55,5
52,7
5,3%
7
7
Marsh Nederland
Rotterdam
47,7
48,6
-1,8%
8
9
Aevitae
Eindhoven
42,7
41,9
1,9%
9
12
SAA Nederland
Rotterdam
39,1
22,8
71,5%
10
8
ING Bank Assurantie Bedrijf
Amsterdam
37,0
43,4
-14,8%
11
11
VVAA Adviesbureau
Utrecht
29,0
23,0
26,1%
12
20
Univé Regio+
Heerhugowaard
27,9
17,9
55,9%
13
18
Mandema & Partners
Den Haag
27,7
19,5
42,1%
14
16
Independer.nl
Hilversum
26,7
20,2
32,2%
15
10
Van Lanschot Chabot
Den Bosch
25,0
27,0
-7,4%
16
15
PMA
Nieuwerkerk a/d IJssel
21,8
20,5
6,3%
17
17
Schouten Zekerheid
Rotterdam
21,0
20,1
4,5%
18
13
SNS Bank Assurantie
Utrecht
20,0
22,0
-9,0%
19
20
Univé Stad en Land
Apeldoorn
17,7
17,2
2,9%
20
21
Univé Midden
Nijkerk
17,5
17,2
1,9%
21
27
Meijers Assurantiën
Amstelveen
14,9
13,8
7,9%
22
26
Univé Dichtbij
Emmen
14,6
13,9
5,0%
23
25
Willis
Amsterdam
14,1
14,7
-4,1%
24
30
Raetsheren van Orden
Alkmaar
13,9
11,9
16,8%
Leeuwarden
13,6
15,0
-9,3%
25 24 Friesland Bank Assurantie (Bedragen in € mln)
Geef uw productie ook in januari een boost!
Wegens succes verlengd: korting op personenautoverzekeringen! Ook in het nieuwe jaar profiteren uw relaties van een korting van 10% op personenautoverzekeringen! Voogd & Voogd heeft de actie wegens groot succes verlengd tot en met 31 januari 2013.* De kortingsactie geldt voor nieuw afgesloten personenautoverzekeringen van AEGON, Allianz, ASR, Avéro Achmea, Bovemij, Delta Lloyd, Generali, Goudse Verzekeringen, London Verzekeringen, Nationale-Nederlanden en Reaal inclusief onze huismerken. Versterk nu uw concurrentiepositie Steeds vaker omzeilen verzekeraars het intermediair. Van direct selling tot dual pricing. Voogd & Voogd biedt u de kracht van samenwerking. Zo kunt u blijven concurreren op uw lokale markt. Kijk voor meer informatie op www.voogd.com. * De kortingsactie wordt voor de helft gefinancierd door minder provisie te betalen: deze wordt met 5% verlaagd. De andere helft wordt bekostigd door Voogd & Voogd. Het betreft personenautoverzekeringen die tot en met 31 januari 2013 worden afgesloten. De ingangsdatum van de verzekering dient in of na de actieperiode te liggen.
Kies nu voor samenwerking met een serviceprovider die de afgelopen vier jaar als beste in de markt werd beoordeeld en profiteer direct van alle voordelen: s¬¬TOONAANGEVENDE¬MAATSCHAPPIJEN¬ onder één dak s¬4IENTALLEN¬CONCURRERENDE¬HUISMERKEN¬ op het gebied van zowel particuliere als zakelijke schadeverzekeringen s¬5W¬"ACKOFl¬CE ¬UW¬PORTEFEUILLE¬ overal inzien en muteren s¬ +LIK¬¬3LUIT®¬+ANTOOR ¬EN¬7EBMODULES ¬ online vergelijken en afsluiten s¬0ROLONGATIE0OLIS#HECK ¬UW¬ZORGPLICHT¬ digitaal verlicht s¬3ERVICE!BONNEMENT¬PROBLEEMLOOS¬ provisieloos s¬-IJN0OLIS-AP® ¬HANDIGE¬DIGITALE¬ service voor al uw relaties s¬+LIK¬¬3LUIT®¬7EBTOTAAL¬VOOR¬TOTAAL¬ online zaken doen s¬/NLINE¬SCHADEMELDEN¬EN¬AFHANDELEN s¬!PLAZA ¬KOPPELT¬UW¬ADMINISTRATIE ¬ PAKKET¬MOEITELOOS¬AAN¬5W¬"ACKOFl¬CE
Boomgaardweg 5 3241 LA Middelharnis Postbus 14 3240 AA Middelharnis T 0187 - 488555 F 0187 - 488551 E
[email protected] I www.voogd.com
22
Shop Onmisbare vakinformatie voor financiële professionals Meer informatie en aanmelden of bestellen: www.amweb.nl/shop
Master Financial Planner in één dag
Omarm de octopus
Gaat het u niet om de titel MFP, maar wel om de praktische kennis van financial (life) planning? En wilt u die kennis direct in de praktijk kunnen toepassen? Dan mag u dit unieke seminar niet missen!
Social media voor de financiële dienstverlener
Data en locatie 6 juni 2013
Dhr. Mr. F.H. van Kamp CFP® CT
Prijs € 395 (excl. btw) Sprekers Dhr. R. Wernsen-Bruin MFP, CFP Dhr. R. van Beek CFP® €FA Dhr. Prof. mr. M.J.A. van Mourik
Maakt u wegwijs in de zakelijk kansrijke social media. Voor alle financiële dienstverleners die de consument 2.0 en 3.0 willen bijbenen. Prijs € 24,95 (incl. btw) Auteurs Jan Schrijver William Diebels Martine van den Berg Nellie Hennink Wim van Groenewoud Martin Hesselberth
Kluwer FinanciëlePlanningPlus
Van adviseur naar financieel regisseur
Alles over financiële planning
Wegwijzers Financieel Advies, deel 22
Een geïntegreerde online oplossing voor adviseurs op het gebied van financiële planning. Kluwer FinanciëlePlanningPlus is niet alleen handig en overzichtelijk; u heeft de zekerheid alle informatie te vinden die u zoekt.
In dit praktische boek ‘Van adviseur naar financieel regisseur van de vermogende klant’ beschrijven de auteurs de stappen die nodig zijn om een succesvol financieel regisseur/Financial Wealth Planner te worden.
Maak kennis Probeer Kluwer FinanciëlePlanningPlus nu één maand gratis!
Auteurs R.A. Wernsen M. Toorop
Meer informatie Ga voor meer informatie of een demo naar www.kluwer.nl/ financiëleplanningplus
Prijs € 39,95 (incl. btw)
Schade ‘Gedragscode schadeexpertise wassen neus’ Kosten van contra-expert niet goed geregeld De Algemene Ledenvergadering van het Verbond van Verzekeraars heeft eind december de Gedragscode schade-expertiseorganisaties vastgesteld. Twee contra-experts Anton Rietveld (Verzekeringsklachten.nl) en Klaas Coolen (Coolen-Expertise) noemen de gedragscode een cosmetische ingreep en een papieren tijger. Nivre-directeur Henk Grootkerk is het daar absoluut niet mee eens. Door Manon Vonk De Gedragscode schade-expertiseorganisaties vormt het kader waarbinnen expertiseorganisaties invulling geven aan hun betrouwbaarheid, professionaliteit, helderheid, communicatie, integriteit en objectiviteit in de expertisebranche, zo staat in de gedragscode te lezen. Volgens Coolen is deze vorm van zelfregulering echter voor het oog van het kerkvolk. “Het is een papieren tijger die inconsequent wordt gebruikt, omdat er geen actieve toezichthouder is. Tevens is de interpretatie van de vele open begrippen totaal onbekend. Uitspraken zijn daarom niet te vergelijken of te controleren.” Ook Rietveld is van mening dat zo’n gedragscode zeker geen zaligmakend iets is. “Op papier staat het er allemaal keurig, maar de praktijk wijst anders uit. Van toezicht of naleving van deze gedragscode heb ik geen hoge pet op.” Nog bewijzen Nivre-directeur Henk Grootkerk is een andere mening toegedaan. “De gedragscode is helder. Als er klachten zijn, dan gaan we daar zeer serieus op in. Ik zou graag voorbeelden krijgen, waar dat niet het geval zou zijn”, aldus Grootkerk. Het Verbond van Verzekeraars zegt in een reactie dat “bij elke vorm van (zelf)regulering geldt dat ook deze code zich in de praktijk moet bewijzen”. “De code valt onder de zelfregulering van het Verbond. Dat wil zeggen dat de naleving van de code periodiek wordt getoetst door de onafhankelijke Stichting toetsing verzekeraars. Ook de Tuchtraad Financiële Dienstverlening kan een rol spelen: de tuchtraad kan het handelen van de verzekeraar toetsen aan deze code.” Grootkerk benadrukt dat als er een klacht is, binnen het Nivre wordt gekeken of
deze klacht gerelateerd is aan het gedrag van de expert dan wel gerelateerd is aan de verzekeraar. Bij dat laatste kan de verzekerde terecht bij het Kifid. “Is het expert-gerelateerd dan komt het terecht bij onze eigen geschillen- en klachtencommissie.” Kosten Zowel Coolen als Rietveld zijn van mening dat de gedragscode een minimale verbetering is. Ook Grootkerk ziet geen majeure veranderingen in deze code ten
‘Van toezicht of naleving van de code heb ik geen hoge pet op’ opzichte van die van 2003. Vooral Rietveld benadrukt dat ten aanzien van de kosten van een contra-expert nog altijd niet veel geregeld is. “Wat daarover in deze code staat, is een wassen neus, een lege huls. Het geeft aanleiding tot rechtsongelijkheid, doordat de individuele polisvoorwaarden van de verzekeraars hier-
in leidend zijn.” Het Verbond stelt dat het “vanuit mededingingsrechtelijk oogpunt niet dwingend op kan leggen wat verzekeraars in hun polisvoorwaarden moeten opnemen”. “Uiteraard zijn wij van mening dat verzekeraars hier volkomen transparant over moeten zijn. En verzekerden moet ook de reële mogelijkheid geboden worden een contra-expert in te schakelen. Aan de andere kant is het wel te begrijpen dat verzekeraars de vergoeding van de kosten van contra-expertise enigszins willen beteugelen tot hetgeen redelijk en billijk is.” Grootkerk geeft aan dat de kosten inderdaad een “punt van aandacht zijn”. “Bij kleinere schades rekenen experts van verzekeraars een soort van eenheidsprijs en handelen ze er meerdere op één dag af. Betreft het een individuele zaak, dan is het vaak zo dat een contra-expert daar meer tijd aan kwijt is. Daar kan inderdaad discussie over ontstaan. Hierbij is heldere communicatie vanuit de contraexpert van groot belang. Zijn kosten moeten wel in verhouding staan.” Eigen code Het Verbond richt zich met deze code primair op de expertise die verzekeraars zelf regelen/inhuren. “Uiteraard mogen ook contra-experts zich conformeren, dat komt naar onze mening de positie van de verzekerde ten goede. Wij kunnen hem echter niet verplicht opleggen. Contra-experts zouden zelf een code in het leven kunnen roepen aan de hand waarvan de verzekerde kan nagaan of hij wel met een kwalitatief goede contra-expert in zee gaat.”
1 18 jan. 2013
23
Schade Gedragscode Verbond Contra-expertise Kosten
Schade-experts bekijken de schade aan een woning na schade tijdens oudjaarsnacht.
24 1 18 jan. 2013
Wie: Du Chattel & Jongbloed Waar: Amersfoort Sinds: 1995 Medewerkers: 5 Relaties: 1.400 particulieren, 500 zakelijk Iet jongbloed begon in het voorjaar van 1995 samen met Marianne du Chattel een assurantiekantoor in Amersfoort. “We begonnen eigenlijk met niets: een telefoon en een computer.” Autonome groei en overname van enkele portefeuilles zorgden al snel voor een “gezonde omvang”. In 2001 besloot Marianne du Chattel wegens gezondheidsredenen iets anders te gaan doen en Iet Jongbloed zette het bedrijf alleen voort. “Ik wil graag dat een klant na zijn pensioen naar me toe komt om me te bedanken. Zo wil ik adviseren: ik heb meegeholpen zijn doel te bereiken.” In 2007 begon ze een tweede bedrijf: VrijVerzekerd.nl. “Vernieuwing, anders durven denken, dat zit in mijn bloed. VrijVerzekerd staat voor online verzekeren (toen nieuw) met 100% transparantie van kosten (nog nieuw, zeker voor schade) en geen provisie.“ Met welke verzekeraars doen jullie zaken? We doen zaken met meer dan twintig verzekeraars. Uit een soort idealisme. Accent ligt bij onder meer, Delta Lloyd, de Goudse, Legal & General, NationaleNederlanden en Reaal. We hebben volmachten van DAS en De Goudse. Lid van Adfiz of een andere intermediairorganisatie? We zijn lid van Adfiz. Ik merk dat je als ondernemer, zonder vennoten, vrij alleen staat. ‘Brainen’ met collega’s vind ik altijd boeiend. In 2011 bijvoorbeeld heb ik deelgenomen aan de pilot-opleiding voor pensioenadviseur via het Financieel College en in het voorjaar van 2012 heb ik mijn diploma behaald. Uit deze klas is een overleggroep ontstaan; we komen eens per twee maanden bij elkaar om zaken te bespreken. Lokaal neem ik deel aan overleg met andere collega’s. Dat is enorm stimulerend. Wat zijn de adviesterreinen? We bedienen de particuliere markt en de zakelijke; zowel op het terrein van leven, schade als employee benefits. De specialismen hebben we verdeeld. Voor de toekomst zie ik veel mogelijkheden: we combineren pensioenadvies met alle andere werknemersverzekeringen. Doel blijft: ontzorg de ondernemer. Het adviestraject is het belangrijkste, niet de polis die er mogelijk uit volgt. Dat vind ik wel de plus van deze tijd: advies, advies, advies. Ik hoef het niet meer te verdienen aan alleen een verzekering.
Iet Jongbloed: “Ik wil trots zijn op mijn vak.”
Zijn er plannen om de dienstverlening uit te breiden? Uitbreiding komt in dit voorjaar: we sluiten ondernemers aan op speciale software, om daarmee inzicht te geven in onder andere hun personeelsbestand, verlofregistratie en verzuimcijfers, ook vergeleken met de branche.
‘Ik ben blij met het provisieverbod’ Grootste ergernis in de branche of tijdens het werk? Ik aarzel of ik een tactisch of eerlijk antwoord op deze vraag zal geven. Toch maar eerlijk. Waar ik mij aan erger zijn ten eerste de overheid die recentelijk wetgeving bedacht, zodanig dat wij als adviseurs te weinig tijd krijgen alle (hypotheek)relaties op een goede manier te informeren én actie voor hen te ondernemen. Gelukkig is mede door inspanning van Adfiz deze termijn opgerekt. Ten tweede: bepaalde verzekeraars, omdat ze het voor elkaar krijgen dat er wantrouwen is gekomen tussen hen en hun verkoopkanaal, de advieskantoren. Ik heb met alle accountmanagers een prima relatie; sommige zijn zelfs uitmuntend te noemen in kennis en initiatief. Maar sommige verzekeraars bedenken maatregelen om zich niet aan afspraken te houden. Tijden veranderen, maar doe het met open vizier; niet zoals het nu gaat. Ze gooien de deur van hun verkoopkanaal dicht. Zelf weten, straks niet jammeren! Een abonnementensysteem en/of fee of factureren jullie uren? Voor werknemersverzekeringen hebben we een abonnementensysteem, voor hypotheken werken we op fee-basis; second opinions gaan op uurbasis.
Blij met het provisieverbod voor complexe producten? Het is een andere manier van belonen, ingegeven om te grote provisies onmogelijk te maken. Jammer dat dat blijkbaar nodig was. Aan de andere kant is het helder. Nu we er aan gewend zijn, ben ik blij met het provisieverbod. Overzichtelijk, je weet waar je aan toe bent. En, ik werk niet meer voor niets. Bovendien adviseer ik nu regelmatig een product van een verzekeraar met wie ik geen overeenkomst heb gesloten. Dat geeft vrijheid. Moet er ook een provisieverbod komen voor schadepolissen? Kijk, met VrijVerzekerd.nl werken we al jaren zo. Voor werknemersverzekeringen ook. Ik vraag me alleen af hoe je het vorm moet geven voor zakelijke schadeverzekeringen. Dat is maatwerk, niet uniform en dus ook niet even in een abonnement te gieten. Kortom: daar ben ik nog niet helemaal uit. Meest opvallende nieuws tijdens de afgelopen maanden? Het bericht dat twee verzekeraars van plan zijn het overgangsrecht van lopende provisies op complexe producten niet te respecteren. Dat vind ik een staaltje van onbetrouwbaarheid; een verzekeraar moet juist betrouwbaar zijn. Niet alleen in de producten die hij aanbiedt, ook in de samenwerking met zijn verkoopkanaal. Wie of wat moet er nu aangepakt worden in de branche? Communicatie. Vertellen wat we doen, branchebreed. Het gaat niet om de kosten, het gaat om de opbrengsten voor de klant: wat bereik je voor hem? Als dat maatwerk is en kwaliteit, heeft niemand moeite om ervoor te betalen. Dat is normaal. Ik wil trots zijn op mijn vak. In ieder geval ben ik dat op mijn bedrijven en mijn werknemers.
Intermediair
1 18 jan. 2013
Thoma vindt in Fatum ‘ideale partner’ ‘Autonome groei is in de huidige markt lastig’ Meer dan vijftig jaar waren de aandelen van het Lochemse advieskantoor en volmachtbedrijf Thoma in handen van de familie Thoma. Dat is veranderd. Het bedrijf, met zestig medewerkers en een omzet van € 5 mln, komt in handen van intermediairverzekeraar Fatum. “De ideale partner voor dit huwelijk”, aldus Aernoud Hage, algemeen en commercieel manager van de assuradeur.
machten, onder meer aan Thoma. Met de overname wil Fatum haar positie in Nederland verstevigen. De voormalige ING-dochter (en sinds 2003 dochter van Guardian Holdings Limited uit Trinidad & Tobago) is op de Antillen een leidende speler op het
2012. Hage hecht er aan te melden dat het feitelijk de holding is die de aandelen overneemt. “Wij komen dus naast de verzekeraar Fatum in de structuur te hangen, niet eronder.” Hans Thoma (68) nam het bedrijf op 19-jarige leeftijd
over van zijn vader. Hage: “Dit is voor hem een goede manier om het bedrijf over te dragen, er is geen opvolger in de familie. Hij blijft voorlopig nog aan als directeur en daar zijn we blij mee. Hans Thoma wordt hier in de regio zeer gerespecteerd.”
25
Intermediair Aandelen Fatum Overnames
Door Jannie Benedictus
Aandelen Enig aandeelhouder Hans Thoma heeft al zijn aandelen verkocht aan Fatum Holding. Dat gebeurde met terugwerkende kracht per 1 januari
[ A D V E R T E N T I E ]
Geen
Ansvaridéa levert uitstekende verzekeringen, uitsluitend via intermediairs. Recht door zee en zonder mooie praatjes. Dat werkt! Ons marktaandeel groeit. Wij koesteren de met ons samenwerkende tussenpersonen, en het worden er steeds meer. Dat is niet zo vreemd, want we bieden kwaliteit en doen wat we beloven. Als u ook niet van fratsen houdt en op zoek bent naar duidelijkheid, bel dan vrijblijvend: 020-820 1967 of mail naar:
[email protected]
www.ansvaridea.nl
een bewuste keuze
[email protected] – www.ansvaridea.nl
fratsen en n fratsen Postbus 90386 – 1006 BJ Amsterdam
gebied van schade-, levens-, en ziektekostenverzekeringen. Hage: “Het ontbreekt Fatum Nederland aan een apparaat om vaste voet aan de grond krijgen in de Nederlandse schademarkt. Wij kunnen ze dat apparaat bieden.” Fatum Nederland houdt zich uitsluitend bezig met schadeverzekeringen voor zowel de particuliere als de zakelijke markt. Hage benadrukt dat er geen sprake zal zijn van gedwongen winkelnering. “Wij behouden volledige adviesvrijheid en zullen met al onze leveranciers zaken blijven doen. Wel zal Fatum een groter aandeel in onze volmachtpools krijgen.” Hage laat verder doorschemeren dat de groeiambitie van Fatum zal leiden tot overnames in de regio waarvan Thoma zal profiteren. “We hebben nu een partner met wie we grote stappen willen zetten. Nee, namen kunnen we nog niet noemen.”
T 020 617 04 26 – F 020 617 00 76
Overnames In een persbericht stelde Thoma dat deze stap betekent dat het bedrijf alle relaties goed kan blijven bedienen. Hage benadrukt dat de continuïteit van Thoma echter nooit in gevaar was. “Wij schrijven nog altijd zwarte cijfers en hebben geen ingrepen in de organisatie hoeven doen, best bijzonder in deze tijd.” Fatum Holding is eigenaar van schadeverzekeraar Fatum General Insurance die sinds 2009 op de Nederlandse markt actief is als herverzekeraar en verstrekker van vol-
De hoofdvestiging van Thoma in Lochem.
Overschiestraat 59a – 1062 XD Amsterdam
Na vijftig jaar zelfstandigheid in handen van Fatum Holding, dat moet toch even wonderlijk aanvoelen in Lochem? Of op z’n minst onwennig? Volgens Aernoud Hage valt dat reuze mee. “Eigenlijk verandert er niets. Er is vanuit Fatum niemand toegevoegd aan de directie of het management, er hoeven geen medewerkers weg, de locaties blijven allemaal bestaan. Dit is eigenlijk een ideale situatie voor ons. Wij willen graag groeien en hebben daar ook de ruimte voor als je kijkt naar omzet per medewerker. Die kan nog wel omhoog. Autonoom groeien in een redelijk tempo is in deze markt lastig. Een partner met ambitie is dan erg welkom.”
26 1 18 jan. 2013
kind (zogenaamde RDS). Enige maanden na de geboorte wordt een hersenbeschadiging geconstateerd, waaraan het kind blijvend letsel overhoudt. De ouders van het kind vorderen namens het kind schadevergoeding van de WAM-verzekeraar van het voor het verkeersongeval aansprakelijke voertuig. De rechtbank constateert dat niet kan worden vastgesteld of de hersenbeschadiging het gevolg is van het ongeval of van de direct na de geboorte ontstane RDS. De rechtbank kiest daarom voor een proportionele benadering en veroordeelt de WAM-verzekeraar om 50% van de schade te vergoeden. Beide partijen gaan van dit vonnis in appel.
De uitwerking van actuele verzekeringsjurisprudentie in de rubriek AM Recht wordt verzorgd door mr. C. Banis, mr. M. Keijzer-de Korver, mr. P.C. Knijp, mr. J.T. Suijdendorp en mr. B.J. van Wijngaarden van het advocatenkantoor Stadermann Luiten in Rotterdam.
Ongeval surveillerende leerkracht Hoge Raad 19 oktober 2012, Rechtspraak van de Week 2012 nr. 1319 Een leerkracht op een basisschool overkomt een ongeval wanneer zij op het schoolplein tijdens de pauze moet surveilleren. Zij krijgt een (geschopte) voetbal tegen het hoofd, ondanks het feit dat zij een groepje leerlingen erop heeft aangesproken dat ze niet mogen voetballen. Wie de bal geschopt heeft, komt niet vast te staan. De leerkracht raakt arbeidsongeschikt. Zij spreekt haar werkgever aan tot schadevergoeding wegens schending van de zorgplicht als bedoeld in art. 658 Boek 7 BW. Zij verwijt haar werkgever vooral dat zij in haar eentje toezicht moest houden op ruim honderd leerlingen. Anders dan de rechtbank wijst het hof de vordering van de leerkracht af. De zorgplicht van de werkgever beoogt geen absolute waarborg te scheppen tegen het gevaar dat een werknemer in de uitoefening van zijn werkzaamheden schade lijdt; de zorgplicht heeft slechts de strekking de werknemer in zoverre te beschermen als redelijkerwijs in verband met de arbeid kan worden gevergd.
Voor meer actuele uitspraken kijk onder Archief en AMjurisprudentie op:
Welke maatregelen van de werkgever mogen worden verlangd, hangt af van de omstandigheden van het geval, zoals de aard van de werkzaamheden, de kenbaarheid van het gevaar, de kans op verwezenlijking daarvan en de ernst van de gevolgen, alsmede de mate van bezwaarlijkheid van de te nemen veiligheidsmaatregelen (de zogenaamde Kel-
derluikcriteria). Het hof stelt vast dat er ten tijde van het ongeval geen wettelijke of ongeschreven normen bestonden met betrekking tot de (on)toelaatbaarheid van het voetbalspel op schoolpleinen of de mate van toezicht op leerlingen, laat staan normen die mede strekten ter bescherming van toezichthoudende leerkrachten. De norm die geldt voor tussenschoolse en buitenschoolse opvang van één toezichthouder op vijftien tot twintig kinderen, geldt niet voor het houden van toezicht tijdens pauzes op schoolpleinen. Bovendien strekt die norm niet ter bescherming van de belangen van toezichthouders. Het hof overweegt voorts dat in het algemeen niet te verwachten is dat het geraakt worden door een (geschopte) voetbal tot schade in de zin van art. 658 Boek 7 BW leidt. De werkgever had volgens het hof met het oog op het onderhavige gevaar en de veiligheid van zijn leerkrachten niet meer dan één surveillant moeten inzetten; het ongeval had zich ook kunnen voordoen bij meerdere surveillanten. De Hoge Raad laat de beslissing van het hof in stand, nu de daartegen aangevoerde klachten niet tot cassatie kunnen leiden. (MK) Proportionele aansprakelijkheid na verkeersongeval Hoge Raad 14 december 2012, LJN: BX8349 Een dertig weken zwangere passagier in een auto is betrokken geweest bij een verkeersongeval. Direct na de geboorte ontstaan ademhalingsproblemen bij het
Nadat het hof het beroep van de ouders op de omkeringsregel heeft afgewezen, kiest ook het hof voor een proportionele benadering. Ook het hof komt in beginsel tot een verdeling van 50/50 van de schade. Het hof meent echter dat, nu de proportionele aansprakelijkheid stoelt op de aan de artikelen 99 en 101 Boek 6 BW ten grondslag liggende uitgangspunten, de billijkheidscorrectie uit art. 101 Boek 6 BW hier analoog kan worden toegepast. Op grond van die billijkheidscorrectie komt het hof tot het oordeel dat de WAM-verzekeraar 60% van de schade moet vergoeden. De WAM-verzekeraar gaat in cassatie tegen dit oordeel. Ook de ouders gaan in cassatie en wel tegen de verwerping van hun beroep op de omkeringsregel. De Hoge Raad oordeelt dat het hof in deze situatie weliswaar terecht de proportionele aansprakelijkheid heeft toegepast, maar ten onrechte de billijkheidscorrectie uit art. 101 Boek 6 BW. Hoewel de proportionele aansprakelijkheid is gestoeld op de artikelen 99 en 101 Boek 6 BW, betekent dit niet dat deze artikelen rechtstreeks van toepassing zijn. Bij de causale verdeling (in percentages) op grond van de proportionele aansprakelijkheid mag de billijkheidscorrectie dan ook geen rol spelen. Wel kan de schadevergoedingsplicht in sommige gevallen op grond van art. 101 Boek 6 BW worden verminderd, namelijk indien het slachtoffer zelf ook heeft bijgedragen aan het ontstaan van de schade. Deze situatie doet zich hier niet voor. Het cassatiemiddel van de WAM-verzekeraar slaagt dan ook. Vervolgens oordeelt de Hoge Raad dat het hof terecht de omkeringsregel buiten beschouwing heeft gelaten. De Hoge Raad vernietigt het arrest van het hof en bekrachtigt het vonnis van de rechtbank (verdeling van 50/50). (CB)
Bespeel je een instrument? Helaas niet, maar ik heb wel een brede muzieksmaak en ga graag uit mijn dak op drumsolo’s. Favoriete vervoermiddel? Ondanks de bekende ellende en alleen als er goede verbindingen zijn, toch wel de trein. Laagdrempelig en meer ruimte om nog wat te doen en voor onverwachte ontmoetingen. Waarvan heb je de laatste keer kippenvel gekregen? Dat krijg ik regelmatig (bijna dagelijks), maar bij het evenement hierna herinner ik het me nog goed.
e-ei-
tuaris en med
r, ac Jan Donselaa tontwikkelaar Dazu-
roduc genaar van p e weken van 2012 druk st at la e e seksere, was d ergang naar d hij in ov e d et m t oe bezig d at w r ven. Maa neutrale tarie zijn vrije tijd? Wat is je achtergrond? Ik ben 24 oktober 1951 geboren in Maarn, tweede generatie niet-boer: vader en moeder waren ondernemers met zes kinderen waarvan ik de oudste ben. Vader van vier zoons, waarvan twee met Sandra, waarmee ik al 25 jaar samen ben. In de branche ben ik al meer dan 44 jaar actief, eerst actuarieel daarna in managementrollen en inmiddels al bijna twintig jaar ondernemend. Voor welk beroep voorbestemd? Geen enkel, maar achteraf bekeken had ik mijn creativiteit ook graag geëtaleerd als architect. Met welk dier voel je je het meest verbonden en waarom? Vogels; van koolmees tot condor. Die komen overal en hebben overzicht. In mijn dromen kan ik vaak zelf vliegen.
Wat is je laatst bijgewoonde massaevenement? Het The Wall-concert van Rogers Waters en aanhang in Gelredome. Wat is je leukste of meest bijzondere hobby? Ik ben een verzamelaar, onder andere van zogeheten RGB’tjes: gevonden, maar vooral zelf gemaakte, foto’s van situaties waarbij de kleuren rood, geel en blauw overheersen. Wat doe je op zaterdagmiddag? Dan ben ik in de tuin bezig of (als het weer wat minder is) aan het lezen. Soms valt er ook nog wel iets te klussen voor Dazure. De dag begin ik altijd met de weekend-Volkskrant. En op zondag? Dan zit ik ’s ochtends in de sauna met mijn Sandra. De middag wordt variabel ingevuld en ‘s avonds is de VPRO vaak in beeld. Beste popsong aller tijden? Hoewel geen Beatles-fan (McCartneyallergie): ‘With a little help from my friends’ in uitvoering van Joe Cocker. Volgende vakantiebestemming? In het voorjaar weekje naar Piemonte,
6 in de zomer naar de Baltische staten. 20 mrt 2009
Welk land kies je bij gedwongen emigratie? Geen enkel; dan ga ik zwerven: er is nog zoveel moois te zien in de wereld. Mooiste sportmoment ooit? Moeilijke keuze, maar laat ik kiezen voor Olympisch goud van Marianne Timmer (‘Timmertje, Timmertje, wat ga je doen?’) Wat was jouw slechtste beslissing/grootste blunder ooit? Grote blunders kan ik me niet herinneren en alle beslissingen die achteraf minder goed lijken te zijn, hebben ooit hun functie gehad en zijn vaak leerzaam geweest. Je hebt onverwacht een dag vrij. Wat ga je doen? Op stap met Sandra: de stad of de natuur in, afsluiten met een lekkere hap. Waar heb je echt een hekel aan? Oneerlijkheid. Wat in de branche had je liever willen missen? Die oneerlijkheid in combinatie met inhaligheid. Alle drama’s en onze reputatie zijn een direct gevolg daarvan. Doe je vrijwilligerswerk? Niet zoveel meer; dat zit meer in het pakket van Sandra. Hoewel mijn werk voor MIAN (Micro Insurance Association Netherlands) eigenlijk die naam wel mag hebben. Wat moet je koste wat het kost ooit nog eens doen? Koste wat kost is overdreven, want daarvoor zijn er nog te veel ideeën, zowel zakelijk als privé, die het waard zijn om te worden gerealiseerd. Privé heb ik bijvoorbeeld een hele vracht materialen die nog eens moeten worden omgetoverd in iets kunstigs.
[ A D V E R T E N T I E ]
8cjX[m\ik\i\emf\ck XcjkXjk\e`e_\k[l`jk\i¿ … dan doet u er goed aan contact met ons op te nemen. Want bij Kluwer begrijpen we dat een helder beeld van ũĞƉƵďůŝĞŬĞƐƐĞŶƟĞĞůŝƐǀŽŽƌĞĞŶƐƵĐĐĞƐǀŽůůĞŵĞĚŝĂŬĞƵnjĞ͘ Meer weten? Kijk op Kluwer.nl/adverteren
27
1 18 jan. 2013
28
1 18 jan. 2013
Deze rubriek bevat actuele benoemingen en functiewisselingen in de bedrijfstak. Berichten en digitale kleurenfoto’s (minimaal 300 dpi en 50 mm breed, liefst JPG-formaat) kunnen gestuurd worden naar
[email protected].
Frank Elion is in dienst getreden bij VGZ als divisievoorzitter Commercie. Hij is in deze functie verantwoordelijk voor marketing, productontwikkeling en verkoop bij de zorgverzekeraar, zowel op de consumentenmarkt als op de zakelijke markt. De 54-jarige Elion is afkomstig van vermogensbeheerder Fundix. Daarvoor was hij werkzaam als directeur Marketing, Communicatie en Distributie bij APG en bekleedde hij diverse directiefuncties bij Delta Lloyd en Ohra.
Harold Penninx (41) is in november benoemd tot adjunct-directeur van expertisebureau Arntz | van Helden. In deze functie is hij medeverantwoordelijk voor CAR/Property all risk en avb-zaken van de afdeling Technische Verzekeringen.
Achmea heeft Marco Heijndijk (54) per 1 januari benoemd tot directeur Verzekeringstechniek bij de divisie Pensioen & Leven. Hij was directeur Financiën & Risico bij deze divisie. In deze functie wordt hij opgevolgd door Miranda Hendriks (43). Zij is nu directeur Insurance Risk binnen het onderdeel Risk & Compliance van Achmea.
Vanaf 1 februari is Tamara Pieterse (37) marketingmanager bij Avéro Achmea. Zij volgt Erik During op, die het bedrijf onlangs heeft verlaten. Pieterse werkt sinds 2001 bij Achmea. Haar huidige functie is senior manager productmanagement bij de divisie Zorg & Gezondheid.
volgt hiermee Gerard van Rooijen op, die gedurende een jaar een sabbatical neemt. Visser is momenteel manager klantenservice bij Delta Lloyd Leven en sinds 2009 in dienst bij Delta Lloyd Groep. Daarvoor heeft zij verschillende managementfuncties vervuld bij Aegon.
Sinds november 2012 is Hans Brouwer (51) bij intermediairscollectief DAK werkzaam als manager Polisfaciliteit. In deze functie is hij mede-verantwoordelijk voor de dagelijkse aansturing van de afdeling. Brouwer heeft werkervaring opgedaan bij onder andere Aegon Leven waar hij werkte als manager (pensioen)administratie.
Will Hoogstad is per 1 januari financieel directeur bij Unigarant. Hij vervulde die functie al sinds augustus op interimbasis na het vertrek van Romke Romkes. De directie van het Hoogeveense bedrijf bestaat naast Hoogstad uit algemeen directeur Lidwien Suur, commercieel directeur Marjantine Jakobs en Paul Smit (namens ANWB Verzekeren).
Michel Schaft is vanaf 15 februari de nieuwe directeur van de Vereniging Nederlandse Assurantiebeurs (VNAB). Hij is de opvolger van Jan Westerbeek, die deze functie vanaf 2009 parttime vervulde. Schaft maakte van 2009 tot december vorig jaar deel uit van het bestuur van de VNAB en was in die hoedanigheid actief betrokken bij de totstandkoming van e-ABS, het elektronische assurantiebeurssysteem voor de coassurantiemarkt. Van 2005 tot begin 2012 was hij werkzaam als algemeen directeur bij Meijers Assurantiën. Daarvoor werkte hij onder meer als schade-expert en directielid van Cunningham Lindsey Marine.
Overleden Gijs Pelser (45) is als partner gestart bij Altuïtion, specialist op het gebied van klantbeleving. In de afgelopen twintig jaar was Pelser binnen verschillende branches actief als marketingmanager, als laatste voor Yarden.
Annemieke Visser-Brons (42) is op 1 januari begonnen als directeur van het particulier levenbedrijf van Delta Lloyd Leven in Amsterdam. Zij
Wil Meulman is onlangs op 68-jarige leeftijd overleden. Hij heeft ruim twintig jaar gewerkt bij De Keizer Assurantie (momenteel Concordia de Keizer) in Rotterdam. Meulman was een beursmakelaar van de oude stempel en een specialist op het gebied van de brandverzekeringen en in het bijzonder de juwelierspolis. Eerder was hij werkzaam bij R. Mees & Zoonen, Boelaars & Lambert en Van Wijk & Co.
Paul Diks, oprichter van Diks Verzekeringen, is begin deze maand na een ziekbed toch nog onverwachts overleden. Diks had het stokje van Diks Verzekeringen al enige jaren geleden doorgegeven aan zijn zoon en dochter die het bedrijf voortzetten.
29 1 18 jan. 2013
Nova Dia zoekt met spoed meerdere ervaren schadebehandelaars
Kom werken voor Nova Dia en haar opdrachtgevers (verzekeraars, gevolmachtigd assurantiebedrijven, intermediairs en banken). De zekerheid van een vaste baan en toch volop uitdaging en variatie en persoonlijke ontwikkelingsmogelijkheden. Mail je c.v. naar
[email protected] Ondernemend ingesteld? Freelancen kan ook. Mail je c.v. dan naar
[email protected]. Havendijk 18, 4201 XA Gorinchem
Telefoon 0183-681160
www.novadia.nl
Wij zijn voor onze vestiging in Den Haag op zoek naar een ERVAREN LETSELSCHADESPECIALIST / REGISTEREXPERT PERSONENSCHADE (M/V) Beschik jij over een bij voorkeur afgeronde rechtenstudie en afgeronde opleiding voor Registerexpert Personenschade van het NIVRE? Ben jij de letselschadespecialist die wij zoeken? Kijk voor een uitgebreide functieomschrijving op www.palsgroep.nl/werkenbijpals.html.
PERSONEELSUITBREIDING GEZOCHT Wie zijn wij? Mutsaerts richt haar advisering, vanuit Tilburg, op het professionele MKB in ‘groot’ Brabant en vrije beroepsbeoefenaren zoals advocaten en accountants landelijk. Met ruim 35 goed opgeleide, frisse en professionele medewerkers kiest Mutsaerts voor kwaliteit en persoonlijke service met een efficiënte en ‘no nonsens’ aanpak. Het ontwikkelen van additionele eigen producten (zowel via volmacht, provinciaal, als beurs) is een kernkwaliteit van ons groeiende kantoor.
Wij zoeken Accountmanager (extern) Accountmanager (intern) Junior accountmanager (intern) Medewerker marketing en communicatie (parttime)
Kijk voor meer informatie op mutsaerts.nl en m-verzekeringen.nl of reageer naar
[email protected]. Alleen voor enthousiaste professionals!
30 1 18 jan. 2013
Beloningsmodel Rabo topscoorder op AMweb Een bericht over de Rabobank trekt altijd veel bezoekers op AMweb. Onbetwiste nieuwstopper de afgelopen weken was het nieuwe beloningsmodel voor hypotheken van de Rabobank. De aankondiging in december leverde een diversiteit aan reacties op. Toen de AFM daarop begin januari concludeerde dat het beloningsmodel op een belangrijk punt niet door de beugel kon, gingen alle remmen los. Niet eens zozeer gericht op de Rabobank. In de reacties lijkt vooral de angst en onwetendheid over hoe de nieuwe advieswereld er op termijn uit zal zien, te overheersen. In totaal werd het bericht over de AFM die het beloningsmodel van de Rabo bekritiseert, bijna 12.000 keer bekeken. Zorgmaand Behalve zorgverzekeraars trokken ook de vergelijkers aan het einde van het jaar alle registers open. De consument die niet vergelijkt en tevreden over zijn huidige zorgpolis achterover leunt, zou zich er bijna ongemakkelijk bij gaan voelen. Uitschieter op AMweb is het bericht van Independer dat huishoudens de zorgverzekering in toenemende mate als een bezuinigingspost zien. Terugkijkend kan worden geconcludeerd dat er inderdaad fors meer is vergeleken door consumenten. Maar in veel gevallen ook niet meer dan dat.
AM is een onafhankelijk tijdschrift voor de verzekeringswereld. Hoofdredactie: Theo van Vugt Michiel Huisman (businessdevelopment) Eindredactie : Jeannette Beentjes Redactie: Jannie Benedictus, Lia van Engelen, Alex Klein, Yvonne Neppelenbroek, Rob van de Laar en Robert Paling (interim) Medewerkers: Manon Vonk Secretariaat: Marjon Haan, tel. 0172-466 616 Postbus 4, 2400 MA, Alphen a/d Rijn Internet: www.amweb.nl e-mail:
[email protected] Abonnementen: 0900-500 50 60 Uitgever: Nicole Gorseling, 0570-647 102 Marketing: Joris Krabbenborg, 0570-648 910
Het intermediair (91%) vindt overigens wel dat het gebruik van een zorgvergelijkingstool hun advies ten goede komt. Althans, dat is de uitkomst van een peiling op de waardevanadvies.nl en de partnerpagina van Avéro Achmea op AMweb. Adviseurs hebben de peiling
ook op hun eigen site gezet om zo te onderzoeken hoe klanten dit zien. Daaruit komt naar voren dat 67% van de klanten ook van mening is dat de kwaliteit van het advies verbetert wanneer een adviseur gebruik maakt van een vergelijkingstool.
Gebruik zorgvergelijkingstool vergroot waarde van advies
Ja, zegt de bezoeker van AMweb 91 % Nee, zegt de bezoeker van AMweb 9 % Ja, zegt de klant van het intermediair 67 % Nee, zegt de klant van het intermediair 33 % 0
15
30
45
60
75
90
105
Social media
AMtv presenteert aflevering 5 van het Pensioenjournaal. Dit keer staat het portefeuillerecht op het gebied van pensioen centraal. Het pensioenjournaal is te bekijken op youtube.com/kluwerAMtv
Volg ons ook op www.twitter.nl/amweb_nl of discussieer mee op de LinkedIngroep van AssurantieMagazine.
Fotografie: Fotobureau Roel Dijkstra, Vlaardingen Illustraties: Ton Boon, Haarlem Vormgeving/prepress: colorscan Voorhout - www.colorscan.nl Basisontwerp: Staal&Duiker, Haren Druk: Senefelder Misset, Doetinchem Advertentieafdeling: Postbus 23, 7400 GA, Deventer Staverenstraat 32015, 7418 CJ, Deventer Emilie Kars en Gerdien Ruitenbeek, tel. 0570-648 913, e-mail:
[email protected] Media Order Services: Anja Wanink tel. 0570- 648 604 e-mail:
[email protected] Gratis abonnement Personen met een functie in de verzekeringsbranche komen in aanmerking voor een gratis abonnement. Een aanvraagformulier staat op AMweb.nl. U kunt contact met ons opnemen
via
[email protected] of via 0900- 500 50 60. Betaald abonnement Voor personen buiten de doelgroep kost het jaarabonnement € 125 (incl. btw). Abonnementen kunnen schriftelijk of per e-mail tot uiterlijk drie maanden voor het einde van de abonnementsperiode worden opgezegd. Bij niet-tijdige opzegging wordt het abonnement automatisch met een jaar verlengd. Kluwer legt gegevens van abonnees vast voor uitvoering van de (abonnements)overeenkomst. De gegevens kunnen door Kluwer worden gebruikt om u te informeren over relevante producten en diensten. Indien u hier bezwaar tegen heeft, kunt u contact opnemen met Kluwer Klantenservice: tel. 0570-673 555. Of e-mail naar:
[email protected]. Auteursrecht Alle rechten in deze uitgave zijn voorbehouden aan Kluwer. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een
geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voorzover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van art. 16h t/m 16m Auteurswet jo. Besluit van 27 november 2002, Stb. 575, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoeding te voldoen aan de Stichting Reprorecht te Hoofddorp (Postbus 3060, 2130 KB). Hoewel aan de totstandkoming van deze uitgave de uiterste zorg is besteed, aanvaarden de auteur(s), redacteur(en) en uitgever(s) geen aansprakelijkheid voor eventuele fouten en onvolkomenheden, noch voor gevolgen hiervan.
ISSN 0167-3882
Kom naar het PFP Forum 2013 Thema:
Dinsdag 22 januari 2013
Op weg naar financiële gezondheid
"DINFB$POGFSFOUJFDFOUSVN ;FJTU
Leer alles over de nieuwe advieswereld in praktische workshops! t8BBSWPPS[BMEFDPOTVNFOUJOHBBOCFUBMFO t)PFSJDIUKFKFCVTJOFTTNPEFMIFUCFTUFJO t)PFPWFSMFFGKFÏODSFÑFSKFPPLXBBSEFWPPSKFPOEFSOFNJOH Fantastische plenaire sessies die u klaar stomen voor de toekomst! t)PFXPSEUIFUWFSUSPVXFOJOEFGJOBODJÑMFXFSFMEIFSTUFME t)PFLVOKFTVDDFTWPMPOEFSOFNFSJOGJOBODJÑMFQMBOOJOHXPSEFO Met veel Permanente Educatie punten FFP en CFP op álle vakgebieden! t)PF[JUIFUQSFDJFTNFUEFBGUSFLCBBSIFJEWBOIZQPUIFFLSFOUFJO t8BBSNFFLVOKFWFSTUBOEJHBBOWFSNPHFOTCFIPVEFOHSPFJXFSLFO t)PFLVOKFPQUJNBBMBBOFTUBUFQMBOOJOHEPFONFUEFGMFYCW
Dagvoorzitter Wilma de Bruijn 7PMHFOT USFOEBOBMJTUFO JTAIFSXBBSEFSFO WBOEFNFOTFMJKLF BBOEBDIUFFO USFOEWBOOV
Meld je nu aan en profiteer van het vroege vogelvoordeel: www.pfpforum.nl )&51'1'036.803%5.&%&.0(&-*+,(&."",5%003
Prof. Arnoud Boot 7FSUSPVXFO IFSTUFMMFO NBBS IPF
Hoe kan ik mijn hypotheekportefeuille optimaliseren?
U wilt het rendement op uw hypotheekportefeuille verhogen, het risicoprofiel verbeteren of de klanttevredenheid verhogen? Kortom, u wilt uw hypotheekportefeuille optimaliseren? Adaxio kan u daarbij helpen met de juiste, vaak verrassende oplossingen. Door het volledig overnemen van het hypotheekproces of delen ervan of door het tijdelijk bijspringen in geval van piekbelasting. Kortom, met de services van Adaxio kunt u zich nog meer richten op uw kerntaken. Adaxio doet het werk, u profiteert daarvan. Met een veelheid aan diensten en met antwoorden op elk vraagstuk. Vanuit vakmanschap, vanuit slimme oplossingen en altijd vanuit het belang van de klant. Wilt u weten hoe u uw portefeuille verder kunt optimaliseren? En waar voor ú de mogelijkheden liggen? Neem dan vandaag nog contact met ons op. Bel 070 37 17 155
www.adaxio.nl
De oplossing... als service