VERANTWOORDING CO₂ REDUCTIE PROGRAMMA LIBRA ENERGY BV Jan Joosten Jeroen Bogaers Bart van den Bosch Vincent van Vaalen

VERANTWOORDING CO₂ REDUCTIE PROGRAMMA LIBRA ENERGY BV 2015

Jan Joosten Jeroen Bogaers Bart van den Bosch Vincent van Vaalen

Wednesday, March 30, 2016

Inhoud 1

Inleiding & Samenvatting ................................................................................................................. 4

2

Directieverklaring ............................................................................................................................. 6

3

Organisatie ....................................................................................................................................... 8

4

5

6

3.1

Bedrijfsbeschrijving .................................................................................................................. 8

3.2

Organizational Boundary ......................................................................................................... 9

3.3

Verantwoordelijkheid CO2 prestatieladder ............................................................................. 9

3.4

Scope van de organisatie ....................................................................................................... 10

3.5

Organisatiestructuur .............................................................................................................. 11

Inzicht in de CO₂ uitstoot Libra Energy B.V. ................................................................................... 12 4.1

Inleiding.................................................................................................................................. 12

4.2

Scopes van Emissies ............................................................................................................... 12

4.3

CO₂ Emissie Libra Energy BV .................................................................................................. 13

4.3.1

Scope 1 - Directe Emissie ............................................................................................... 15

4.3.2

Scope 2 - Indirecte Emissie ............................................................................................ 17

4.3.3

Scope 3 Overige Indirecte Emissie ................................................................................. 19

Reductie van de uitstoot van Libra Energy BV ............................................................................... 20 5.1

Inleiding.................................................................................................................................. 20

5.2

Doelstellingen CO₂ uitstoot beheersbaar door Libra Energy ................................................. 21

5.2.1

Doelstelling: Het verlagen van de CO₂ uitstoot door Energieverbruik .......................... 21

5.2.2

Doelstelling: Het verlagen van de CO₂ uitstoot door Woon-werkverkeer..................... 23

5.2.3

Doelstelling: Het verlagen van de CO₂ uitstoot door zakelijke auto reizen ................... 24

5.3

Doelstellingen CO₂ uitstoot niet- beheersbaar door Libra Energy ........................................ 25

5.4

Energie audit verslag .............................................................................................................. 27

5.5

Energie review ....................................................................................................................... 28

Transparantie & Participatie .......................................................................................................... 30 6.1

Transparantie & Participatie .................................................................................................. 30

6.2

Doelgroepen........................................................................................................................... 30

6.3

Verantwoordelijkheden ......................................................................................................... 32

6.4

Structurele communicatie ..................................................................................................... 33

6.5

Planning.................................................................................................................................. 34

6.6

Participatie ............................................................................................................................. 35

© Libra Energy B.V.

Friday 8 April 2016

Pagina 2 van 45

B.

Inventarisatie CO2 2014 Libra Energy BV .............................................................................. 38

C. Inventarisatie CO2 2013 Libra Energy BV .................................................................................. 39 C.

Conversiefactoren .................................................................................................................. 41

D.

Stuur cyclus Co2 reductieprogramma Libra Energy BV ........................................................ 42

E.

Communicatie plan ................................................................................................................ 43

G.Windprojecten - India ................................................................................................................ 44


Friday 8 April 2016

Pagina 3 van 45

1

Inleiding & Samenvatting

Dit is het CO₂ verificatierapport van Libra Energy B.V. Dit rapport is opgesteld in overeenstemming met de eisen volgens de ISO 14064-1 norm en de CO₂ prestatieladder onder de verantwoordelijkheid van het management team. In bijlage A is een verwijzingstabel opgenomen waarin aangegeven staat waar de eisen volgens de ISO 14064-1 terug te vinden zijn in dit rapport. Eventuele projecten in de toekomst waar op gunningvoordeel kan worden verkregen vallen onder de verantwoording van het management team. In deze CO₂ reductie verantwoording van Libra Energy BV geven we aan wat onze carbon footprint is en hoe wij hier bewust mee omgaan en deze daar waar mogelijk verlagen. Deze verantwoording is tevens de basis voor de certificering van Libra Energy BV. Hiertoe maakt Libra Energy BV gebruik van het model van de Stichting Klimaatvriendelijk Ondernemen en Aanbesteden (SKOA); de CO₂ prestatieladder1 De CO₂ Prestatieladder is een instrument om bedrijven te stimuleren tot CO₂ bewust handelen in de eigen bedrijfsvoering. Het gaat hierbij met name om energiebesparing, het effectief gebruiken van materialen en het gebruik van duurzame energie. Het CO₂ Prestatieladdercertificeringsmodel kent 5 maturity levels. De fasen van volwassenheid, waarop een onderneming gecertificeerd kan worden. Een onderneming kan een volgend niveau bereiken door verbeteringen in bestaande processen door te voeren en door innovatie van methode en technieken. Libra Energy BV wil op niveau drie gecertificeerd worden. Hierbij heeft het bedrijf de eigen Carbon Footprint op orde, communiceert intern en extern en heeft een actieve rol in de sector waarin zij werkzaam is. De certificering stelt eisen vanuit verschillen invalhoeken:    

Inzicht in de CO₂ Emissie Reductie van de CO₂ Emissie Transparantie (Intern & Extern) Participatie in CO₂-initiatieven

In hoofdstuk 2 treft u de directie verklaring van Libra Energy BV aan. Hoofdstuk 3 beschrijft de organisatie van Libra Energy Hoofdstuk 4 geeft inzicht in de huidige CO₂ emissie en welke emissiebronnen betrokken zijn in de CO₂ prestatieladder van Libra Energy BV

1

Handboek CO2-prestatieladder 3.0 10 juni 2015


Friday 8 April 2016

Pagina 4 van 45

Hoofdstuk 5 behandelt de reductie van de beheersbare emissiestromen van Libra Energy en beschrijft de compensatie van de niet beheersbare emissiestromen. Ten slotte wordt in hoofdstuk 6 de transparantie en de participatie behandeld. Hierin wordt besproken, zowel intern als extern, wat het CO₂ reductiebeleid van Libra Energy is en de voortgang hiervan. De participatie betreft de deelname in initiatieven en de wijze van kennisdeling van Libra Energy op gebied van CO₂ reductie. Het basisjaar voor de CO2 prestatieladder is 2012. De komende jaren zal 2012 als reflectie dienen voor de CO2 prestatieladder.


Friday 8 April 2016

Pagina 5 van 45

2 Directieverklaring Libra Energy B.V. is een importeur/ groothandel in zonnepanelen. Sinds kort is Libra Energy BV ook actief in het vermarkten van laadinfrastructuur voor elektrische- en hybridevoertuigen en storage oplossingen. Libra heeft een passie voor een schoon milieu. Het is een uitdaging om steeds weer nieuwe methodes te vinden om te werken aan een schoner milieu en een beter leefklimaat. Door de verkoop van duurzameenergiesystemen probeert Libra een bijdrage te leveren aan een schonere en betere leefomgeving. Libra streeft naar het continu verbeteren van onze eigen milieuprestaties, maar ook die van de organisaties waarmee we samenwerken en we zullen constant blijven zoeken naar mogelijkheden om de gezamenlijke milieuprestaties te verbeteren.

Visie Wij zijn ervan overtuigd dat zonne-energie als onuitputtelijke energie bron wereldwijd de energieproductie op economische en maatschappelijk verantwoorde wijze in balans kan brengen met de voortdurend stijgende vraag naar energie.

Missie Wij willen zonne-energie voor iedereen toegankelijk maken door hoog-kwalitatieve zonneenergiesystemen op maat tegen de scherpste prijs/ prestatieverhouding en de best mogelijke service te verzorgen.

Bedrijfswaarden Het is ons gemeenschappelijk en natuurlijk streven als team te excelleren in het opbouwen van duurzame relaties, maximale klanttevredenheid te realiseren en d.m.v. innovatie en voortdurende verbeteringen onze dienstverlening te optimaliseren. Voor ons is het vanzelfsprekend dat we duurzaam ondernemen. We hebben er daarom medio 2012 voor gekozen om ons te laten certificeren voor de CO₂ prestatieladder. Waarbij we niet alleen onze eigen carbon footprint in kaart willen brengen en deze zoveel mogelijk willen terugbrengen, maar we willen ook proberen onze omgeving bewust te maken van de noodzaak om maatschappelijk verantwoord te ondernemen.

2015 Nadat in 2014 de marktpositie van Libra Energy BV al sterk verbeterd is, hebben we dit kunnen consolideren in 2015. De omzet is in 2015 is met ruim 39 miljoen euro meer dan verdubbeld ten opzichte van 2014. De EBIT is bijna 5 keer hoger in 2015 dan het was in 2014 waarbij de brutomarge steeg met 80%. © Libra Energy B.V.

Friday 8 April 2016

Pagina 6 van 45

Dit zijn indrukwekkende resultaten waar we trots op zijn en die zullen we gebruiken om ons te concentreren op onze toekomst in deze dynamische en uitdagende markt. We zijn erin geslaagd om het marktleiderschap te bereiken in de Nederlandse PV distributiemarkt. Op basis van onze cijfers zijn wij marktleider en laten wij onze directe concurrenten Rexell en Solar Clarity achter ons. Waardige tegenstanders die ongetwijfeld zullen streven om onze positie over te nemen. Hoewel de omzet van alle productgroepen aanzienlijk is toegenomen is de gerealiseerde omzet van zonnepanelen het meest indrukwekkend.. Dit resulteert in een betere balans van ons product portfolio. Financieringsstructuur In 2015 hebben we grote stappen gemaakt in onze financieringsstructuur. In oktober 2015 was onze achtergestelde lening volledig en versneld afgelost. Onze factoringruimte bij De Lage Landen is halverwege 2015 vergroot met € 500.000. We zijn nu bezig met De Lage Landen om ook factoring voor Libra CleanTech Projects BV, Libra Energy UK Ltd en Libra Energy GmbH te verkrijgen. Dit helpt ons enorm om onze groeidoelstellingen te realiseren. Organisatie Libra Energy In 2015 introduceerden we een Sales Division Structuur. We werken met de volgende divisies: Retail; Corporate Accounts, Key Accounts & Tenders, Purchase Corporations, Rest of World Sales Verder werken we met drie speciale onafhankelijke verkooporganisaties, nl. Libra CleanTech Projects BV, onze EPC (diensten) bedrijf, Libra Energy GmbH (Newco) en Libra Energy UK Ltd. Deze structuur heeft in 2015 ons geholpen om een aantal grote Nederlandse particuliere aanbestedingen voor particuliere huiseigenaren te winnen en woning coöperaties als klant toe te voegen. De divisies geven ons meer focus en stellen ons in staat om de klanten en verkopen beter te meten en te beheersen. In 2015 hebben we ons magazijn naar een nieuwe en meer centrale locatie verhuist. Het magazijn is zeer doelmatig ingericht en daarbij is ook de organisatie van het magazijn sterk verbeterd. De organisatie is versterkt met verschillende medewerkers uiteindelijk hadden we in 2015 ruim 26FTE werkzaam waar er in 2014 nog 19FTE werkzaam waren. In 2016 wordt dit verder uitgebreid en moeten we tot een organisatie komen die klaar is voor de komende jaren. De CO2 uitstoot is in 2015 1.567.691kg wat fors hoger is dan in 2014 688.816kg. Het grootste deel van deze toename komt uit scope 3 Overige indirecte Emissie en is met name te wijten aan 160% omzet groei in de zonnepanelen . Scope 1 en 2 hadden een hogere Emissie waarvan de oorzaak ligt in een groter personeelsbestand maar als we naar de emissie per persoon kijken is deze significant lager!


Friday 8 April 2016

Pagina 7 van 45

3 Organisatie 3.1 Bedrijfsbeschrijving Libra Energy is een internationale speler op het gebied van zonnestroompanelen en toebehoren, opgericht in 2007 in Castricum. Met vestigingen in Groot-Brittannië, Duitsland en de Benelux is Libra Energy Wereldwijd vertegenwoordigd met een sterk verkoop en services team. Ons team heeft al vele jaren ervaring in het internationaal zaken doen. We werken met 26 toegewijde collega’s met verschillende kennisgebieden. Op deze manier kunnen wij u optimaal technisch ondersteunen en de service leveren die nodig is voor uw zonnestroom systeem. Libra Energy heeft zich gespecialiseerd in het leveren van systeem componenten. We werken nauw samen met onze internationale partners Vanuit ons centrale magazijn in Velsen Noord verzorgen wij exclusief onze B-2B klanten een compleet zonnestroom systeem voor netgekoppelde toepassingen, micro-grid systemen, hybride energie opwekking en op projectbasis autonome elektriciteitssystemen. Op verzoek kan Libra Energy complete installatiepakketten, bestaande uit zonnepanelen, omvormers, montagesystemen, bekabeling, etc leveren. Als groothandel/ Importeur hebben wij een gespecialiseerd netwerk van professionele installateurs. We leveren hoge kwaliteit tegen concurrerende prijzen en voorwaarden. Wij zien goede service, heldere communicatie, hoge efficiëntie en customer service als absolute sleutels tot een goede samenwerking. Wij bouwen aan een samenwerking voor nu en voor de toekomst.


Friday 8 April 2016

Pagina 8 van 45

3.2 Organizational Boundary De organisatorische grens is bepaald volgens de GHG (Green House Gas) protocol-methode (uitgaande van de hoogste top van de hiërarchie van de bedrijven). Libra Energy B.V. is een zelfstandige onafhankelijke B.V. en zit dus automatisch aan de top van de Boundary.

A-aanbieders samen 80% van de omzet 100,0% 80,0% 60,0% 40,0% 20,0% 0,0%

1

2

3

4

5

6

7

A-aanbieders samen 57,2% 66,6% 73,4% 79,9% 85,4% 87,3% 88,9% 80% van de omzet

Volledigheidshalve hebben we ook laterale methode bepaald waarbij het aantal a-aanbieders op de x-as staat (de belangrijkste aanbieders die samen 80% van de inkoopwaarde vormen en er geen c-aanbieders tussen de a aanbieders staan. Zie hiervoor het bovenstaande figuur A-Aanbieders zijn allen aanbieders waar we verder geen binding mee hebben.

3.3 Omvang van het Bedrijf De uitstoot van Libra Energy BV in scope 1 & scope 2 over 2015 voor de werken/ leveringen bedraagt 78 Ton Co2. Waardoor Libra Energy BV in de grootte categorie “klein ” valt.

3.4 Verantwoordelijkheid CO2 prestatieladder Het management team bestaande uit Jeroen Bogaers (CFO), Jan Joosten (CEO), Bart van den Bosch (kwaliteitsmanager) en Vincent van Vaalen (General Manager) is verantwoordelijk voor het CO₂ reductieprogramma van Libra Energy.


Friday 8 April 2016

Pagina 9 van 45

3.5 Scope van de organisatie De scope zoals die internationaal gecommuniceerd wordt: An international distributor of components and tailor made solar installations for residential and commercial applications. Offering turn key solutions on project basis for grid connected solar systems, energy storage, hybrid and micro-grid systems. Libra Energy is een importeur/ distributeur van systeem componenten voor zonnestroom installaties. Als groothandel hebben wij ons gespecialiseerde netwerk van professionele installateurs. We werken nauw samen met onze internationale partners2. Vanuit ons centrale magazijn in Velsen Noord verzorgen wij exclusief B-2-B klanten een compleet zonnestroom systeem voor net-gekoppelde toepassingen, micro-grid systemen, hybride energie opwekking en op projectbasis autonome energie voorziening systemen. Het CO₂ reductieprogramma van Libra Energy heeft betrekking op de vestiging binnen Nederland. De vestigingen buiten Nederland worden niet meegenomen in het CO₂ reductieprogramma. Binnen de scope is ook het inkomende en uitgaande transport meegenomen van alle componenten. Kleinere energiestromen zoals papier en toner zijn (nog) niet betrokken in het CO₂ reductieprogramma van Libra Energy BV. We zijn voornemens om deze in 2016 te onderzoeken, een start is daar ondertussen meegemaakt.

2

Zowel aan de kant van de toeleveranciers als aan de kant van de afnemer


Friday 8 April 2016

Pagina 10 van 45

3.6 Organisatiestructuur Libra Energy is in een korte periode sterk gegroeid met een daaraan gekoppelde personele groei. In 2007 is Libra Energy BV begonnen met 3 mensen op dit moment biedt de organisatie werk aan 29 werknemers. Libra Energy BV kent een platte organisatie waarbij de lijnen kort zijn. Wel is er een duidelijke hierarchische structuur waarin Directie met de General Manager het MT vormen vanwaar beleidslijnen worden gemaakt. De General Manager stuurt de afdelingen aan met daarin de medewerkers. Hierbij worden eigenaren van processen onderkent die de desbetreffende medewerker bewaakt. Middels een rapportage systeem houdt het MT hier toezicht op. Om hier zo efficiënt mogelijk mee om te gaan investeert Libra Energy BV continu in de opbouw van de organisatie door de processen te beoordelen en ze te verbeteren. De uitbreiding en optimalisatie van het automatiseringssysteem ondersteunt deze groei. Het uitgangspunt is hier steeds dat de processen geoptimaliseerd worden waarbij klantgerichtheid centraal staat.

Hieronder treft u het (vereenvoudigde) organigram van Libra Energy aan.

Directie

MT

Marketing & Sales

Front office

Back office

Finance

Organisatie

After Sales / Service

Operations

Sourcing


Logistiek

Friday 8 April 2016

Magazijn

Purchase

Pagina 11 van 45

4 Inzicht in de CO₂ uitstoot Libra Energy B.V. 4.1 Inleiding Het doel van invalshoek 1: Inzicht, is om bedrijven te stimuleren de eigen CO₂ uitstoot (en die van hun leveranciers) te kennen en permanent te zoeken naar nieuwe mogelijkheden om de klimaatimpact van de eigen bedrijfsvoering terug te dringen. Wanneer inzicht is verworven, kunnen hieraan reductiedoelstellingen worden gekoppeld (Invalshoek 2: Reductie), gecommuniceerd (invalshoek 3: Transparantie) en gezocht worden naar initiatieven rond de sector (invalshoek 4: Participatie). Jaarlijks wordt er een inventarisatie uitgevoerd en worden de energiestromen kwantitatief in kaart gebracht.

4.2 Scopes van Emissies De CO₂ uitstoot wordt onderscheiden in verschillende scopes van emissies  Scope1, Directe Emissies: dit zijn de emissies door de eigen organisatie (gas) en de emissies van het eigen wagenpark;  Scope 2, Indirecte Emissies: dit zijn emissies die ontstaan door bronnen die de organisatie gebruikt, hieronder vallen het electra en ook de zakenreizen;  Scope 3, Overige Indirecte Emissies: dit zijn emissies die het gevolg zijn van de activiteiten van het bedrijf, maar die niet voorkomen uit bronnen van het bedrijf. bijv. de productie van ingekochte materialen en het gebruik van de materialen, maar ook de levering van de materialen. Het onderliggende Scope diagram geeft de samenhang tussen de verschillende scopes weer.


Friday 8 April 2016

Pagina 12 van 45

4.3 CO₂ Emissie Libra Energy BV We hebben de CO₂ emissies, welke het gevolg zijn van de bedrijfsvoering van Libra Energy BV ook in scopes onderverdeeld en deze vervolgens weer in energiestromen. Libra Energy BV was in 2015 gevestigd te Castricum, met een kantoorruimte van ca. 300m2, een magazijnruimte van ca. 900 m2 en sinds 2013 een technische ruimte van 100m2 gebruikt Libra Energy maakt geen gebruik van productieruimtes en/of bouwplaatsen. Halverwege 2015 is het magazijn verhuisd naar Velsen Noord en in maart 2016 is het kantoor verhuisd naar Uitgeest. We hebben er vooralsnog voor gekozen om geen splitsing te maken tussen de kantoor, magazijnruimte en technische ruimte in de CO2 prestatieladder.

De in deze verantwoording gepresenteerde resultaten moeten altijd geïnterpreteerd worden met een bepaalde onzekerheidsmarge. De maximale toelaatbare norm hiervoor is 5%. Enerzijds wordt deze bepaald doordat de emissies in de scopes niet volledig zijn. Er is voor gekozen om alleen de relevante emissie op te nemen. Daarnaast is er enige onnauwkeurigheid in de metingen. Deze betreffen de conversiefactoren die uitgaan van gemiddelden maar ook een afronding in bijvoorbeeld de afstand tabellen welke gebruikt worden voor de bepaling van scope 2 en scope 3. Verder is de bepaling van het transport woon-werk en de zakelijke reizen gebaseerd op nauwkeurige schattingen. De gebruikte conversiefactoren om tot deze CO₂ uitstoot te komen staan vermeld in Bijlage B. Deze zijn aangepast naar de laatste stand. De afwijking was niet dusdanig dat wij de vergelijkende cijfers hebben aangepast. Hieronder is de Co2 uitstoot per scope over 2015, 2014, 2013 en 2012 grafisch weergegeven. De totale CO₂ emissie van Libra Energy over 2015 bedraagt ca. 1570 ton CO₂ ten opzichte van 689 ton Co2 in 2014. De Co2 uitstoot voor Scope 1 en Scope 2 is hoger dan in 2015 echter, zoals later uit de verantwoording © Libra Energy B.V.

Friday 8 April 2016

Pagina 13 van 45

blijkt is deze in relatie tot de FTE lager dan 2014. Voor Scope 3 heeft Libra Energy BV een fors hogere uitstoot deze wordt met name veroorzaakt door enorme toename van de import van zonnepanelen uit China en een stijging van de omzet en dus ook de levering van de zonnepanelen met 170%.

kg Co2

Co2 uitstoot per Scope 1.800.000 1.600.000 1.400.000 1.200.000 1.000.000 800.000 600.000 400.000 200.000 -

Scope 1

Scope 2

Scope 3

Totaal

2015

27.241

51.009

1.490.474

1.570.739

2014

26.348

44.721

617.747

690.830

2013

22.796

43.214

478.865

544.875

2012

19.216

41.687

529.351

590.254

Relevantie van de Scopes en de Energiestromen per Scope Onderstaand diagram geeft een beeld van de procentuele verdeling van de emissies over 2014 per scope en per energiestroom aan van Scope 1, 1.7% van de totale emissie (was 3.8%); Scope 2, 3.25% (was 6,5%) en is Scope 3 verantwoordelijk voor 95.1% (was 89.7%) van de totale emissie van Libra Energy BV over 2015.

Libra Energy BV CO2 uitstoot 2015 Scope 1 Energie verbruik 0%

2% 1%

1%

1%

11%

Scope 1 Transport Woon Werk Scope 2 Electraverbruik Scope 2 Zakelijke reizen Auto Scope 2 Zakelijke reizen Vliegtuig Scope 3 Inkomende vracht

84%

Scope 3 Uitgaande vracht

CO2 Emissie 2015 © Libra Energy B.V.

Friday 8 April 2016

Pagina 14 van 45

Scope 1 Energie verbruik

5.059

Kg Co2

Scope 1 Transport Woon Werk

22.182

Kg Co2

Scope 2 Electraverbruik

10.857

Kg Co2

Scope 2 Zakelijke reizen Auto

20.663

Kg Co2

Scope 2 Zakelijke reizen Vliegtuig

19.490

Kg Co2

1.312.768

Kg Co2

177.705

Kg Co2

Scope 3 Inkomende vracht Scope 3 Uitgaande vracht

4.3.1 Scope 1 - Directe Emissie De directe emissie van Libra Energy BV betreffen de energiestromen; energieverbruik van Libra Energy en (het transport) woon-werk verkeer van de medewerkers van Libra Energy BV. We hebben het beperkt tot deze energiestromen en bijvoorbeeld papier en tonerverbruik buiten beschouwing gelaten, omdat deze marginaal zijn ten opzichte van de andere stromen en bovendien moeilijk in kaart te brengen zijn. Zoals als uit de tabel blijkt, bedraagt de Directe Emissie voor 2015 27.241 Kg CO₂. Dit is 1.7% van de totale emissie van Libra Energy BV (In 2014 3.8%) Per FTE is dit 1.039 Kg CO₂, verdeeld in 193 Kg CO₂ / FTE met betrekking tot het verbruik van Gas en 846 Kg CO₂/FTE voor (het transport) Woon-werk verkeer. Ten opzichte van 2014 is het verbruik per FTE verminderd met 23.7%. Deze vermindering is vooral veroorzaakt door een toename en mutaties in ons personeelsbestand waarbij meer mensen die aangenomen worden in de omgeving van Libra Energy BV wonen. De verlaging van het gasverbruik zal enerzijds veroorzaakt worden door meteorologische omstandigheden (2015 was een relatief warm jaar en daarnaast omdat er meer mensen werkzaam zijn bij Libra Energy BV wat een verlaging geeft.


Friday 8 April 2016

Pagina 15 van 45

2015 Kwantificering CO₂-emissie Libra Energy Scope 1

Verbruik Gas

2014

CO2 (in kg)

FTE

CO2 per FTE

CO2 (in kg)

FTE

CO2 per FTE

5.059

26,21

193

-52,7%

7.887

19,35

408

22.182

26,21

846

-11,3%

18.461

19,35

954

1.039

-23,7%

26.348

% toeafname

Gasverbruik per FTE Transport Woon Werk Transport Woon Werk

Directe Emissies door Libra (Scope 1)

27.241

Het energieverbruik wordt jaarlijks opgegeven door de verhuurder en door eigen opnames en middels conversiefactoren wordt de CO₂ uitstoot berekend. De CO₂ uitstoot voor het woon-werk verkeer van de medewerkers is bepaald door inventarisatie van het type auto, de hoeveelheid CO₂ uitstoot die dit type auto heeft per kilometer, de afstand woon werk verkeer en het aantal dagen woon-werk verkeer per jaar. Dit resulteert in de CO₂ uitstoot veroorzaakt door het woon-werkverkeer. Zowel de uitstoot van het energieverbruik als die van het woon-werkverkeer kan direct gerelateerd worden aan het aantal FTE’s direct werkzaam voor Libra Energy BV. Daarom is gekozen om als meeteenheid voor de CO₂ de directe emissie in Kg CO₂ per FTE te nemen. Met deze eenheid kan de ontwikkeling van de directe emissie goed worden bijgehouden.


Friday 8 April 2016

Pagina 16 van 45

1.362

4.3.2 Scope 2 - Indirecte Emissie De Indirecte Emissie die we voor Libra Energy BV hebben gedefinieerd is beperkt tot de energiestroom met betrekking tot het zakelijke vervoer. Deze hebben we onderverdeeld in zakelijke reizen met de auto en zakelijke reizen met het vliegtuig. De overige zakelijke reizen met openbaar vervoer zijn zeer beperkt en zijn daarom niet meegenomen in de bepaling van de CO₂ uitstoot. Zoals als uit de tabel blijkt, bedraagt de Indirecte emissie voor scope 2 over 2015 51.009 Kg CO2 (2014 44.721Kg CO₂). Dit is 3.25% (in 2014 6.49%) van de totale emissie van Libra Energy BV. Per € 1.000 omzet is dit 1,28 Kg CO₂, verdeeld in 0,25 Kg CO₂ / € 1.000 omzet met betrekking tot het electraverbruik, 0,53 Kg CO₂ / € 1.000 omzet op de zakelijke reizen auto en 0,50 Kg CO₂/€ 1.000 omzet vanwege zakelijke reizen met het vliegtuig.

CO2 (in kg)

FTE

Turnover

CO2 per FTE

CO2 / Turnover

in %

% toe afname

10.857

26,21

39071

414

0,28

0,7%

-24%

Zakelijke reizen Auto

20.663

26,21

39071

788

0,53

1,3%

-38%

Zakelijke reizen Vliegtuig

19.490

26,21

39071

744

0,50

1,2%

-53%

51.009

26,21

1.907

1,28

3,25%

10.592

19,35

17942

548

0,59

1,5%


15.265

19,35

17942

789

0,85

2,2%


18.863

19,35

17942

975

1,05

2,7%

44.721

19,35

2.312

2,49

6,49%

Kwantificering CO₂emissie over 2015 Libra Energy Scope 2 Verbruik Electra Electraverbruik per FTE Zakelijke reizen

Indirecte Emissies door Libra (Scope 2)

Kwantificering CO₂emissie over 2014 Libra Energy Scope 2 Verbruik Electra Electraverbruik per FTE Zakelijke reizen



Friday 8 April 2016

Pagina 17 van 45

De intentie was om de zakelijke reizen met de auto vanaf 2013 vast te leggen. Helaas is dit gezien de administratie die het met zich meebrengt niet haalbaar. We hebben een nauwkeurige schatting gemaakt en deze is gecorrigeerd met de gecalculeerde woon-werk kilometers en met de conversie factor per auto wordt de CO₂ emissie bepaald. De zakelijke vliegreizen worden vastgelegd bij de verwerking van de betaling in de administratie. Hierbij wordt de gevlogen afstanden vastgelegd met behulp van conversiefactoren, vervolgens wordt de CO₂ emissie bepaald. De CO₂ uitstoot voor de zakelijke reizen relateren we aan de omzet van Libra Energy BV. Er is voor deze meeteenheid gekozen omdat een direct (volgtijdelijk) verband tussen de omzet en zakelijke reizen bestaat. We zien een forse afname in het electra gebruik per FTE ten opzichte van 2014. Deze wordt mede veroorzaakt door de ingebruikname van een carport in juli 2014 voorzien van Zonnepanelen. Deze levert per jaar ca 4500 kWh Electra op. Daarnaast is er verantwoordelijker met electra omgegaan en omdat er in de zelfde ruimte meer mensen werkzaam zijn het verbruik per FTE ook lager geworden. Verder is er een significante afname met betrekking tot de CO₂ uitstoot voor de zakelijke kilometers de oorzaak hiervan ligt in de meer dan verdubbeling van de omzet waarbij er meer accounts managers werkzaam waren. Echter de toename van de omzet was dusdanig hoog dat de Co2 per € 1.000 aanzienlijk is gedaald. De ingebruikname van twee hybride auto’s heeft ook de uitstoot verlaagd. Hier wordt verder op ingegaan in hoofdstuk 5.


Friday 8 April 2016

Pagina 18 van 45

4.3.3 Scope 3 Overige Indirecte Emissie De overige indirecte emissie voor Libra Energy BV betreft de emissie van inkomende en uitgaande transporten. Deze zijn aanzienlijk ten opzichte van de emissie van scope 1 en scope 2. De oorzaak hiervan is dat Libra Energy het grootste deel van de producten uit China betrekt; welke veelal per containerschip worden aangevoerd. Daarnaast hebben de producten een relatief hoog volume gewicht. Zoals als uit de tabel blijkt bedraagt de Overige Indirecte Emissie voor scope 3 over 2015 1.490.474 Kg CO₂ (2014 617.747 Kg CO₂). Dit is 95.1 % (in 2014 89.7%) van de totale emissie van Libra Energy BV.Per € 1.000 omzet is dit 38.1 Kg CO₂, verdeeld in 33.6 Kg CO₂ / € 1,000 omzet met betrekking tot de inkomende vracht en 4.55 Kg CO₂/€ 1.000 omzet met betrekking tot de uitgaande vracht.

2015 Kwantificering CO₂-emissie Libra Energy Scope 3

Inkomende vracht

Uitgaande vracht Overige indirecte Emissies door Libra (Scope 3)

2014

CO2 (in kg)

Turnover

CO2 / Turnover

1.312.768

39071

33,60

177.705

39071

1.490.474

CO2 (in kg)

Turnover

CO2 / Turnover

14,4%

527.052

17942

29,38

4,55

-10,0%

90.695

17942

5,05

38,1

10,8%

617.747

% toeafname

Ter bepaling van de CO₂ emissie van scope 3 wordt uitgegaan van de afstand van de aanvangsplaats van de goederen tot aan de aankomstplaats van de goederen. Aan de hand van afstandstabellen, het gewicht van de zending en het type transport is met behulp van conversiefactoren de CO₂ emissie bepaald. Net als bij scope 2 is hier als meeteenheid gekozen voor Kg CO₂/€ 1.000 omzet, omdat hier nog sterkere relatie met de omzet aanwezig is. We zien in 2015 een toename van 14.4% ten opzichte van 2014 welke volledig voor het conto van de inkomende vracht komt. De oorzaak hiervan ligt in de 160% hogere omzet zonnepanelen ten opzichte van 2014.


Friday 8 April 2016

Pagina 19 van 45

34,4

5 Reductie van de uitstoot van Libra Energy BV

5.1 Inleiding In hoofdstuk 4 hebben we inzicht gekregen in de CO₂ emissie van Libra Energy BV. Hierbij hebben we de verschillende emissies in scopes ingedeeld. Dit inzicht is noodzakelijk om te onderzoeken welke mogelijkheden er zijn om de emissie te reduceren. Hiertoe hebben we energiestromen onderverdeeld in twee types:  Beheersbare energiestromen; hieronder vallen het Energie verbruik, het transport woon-werk verkeer en het zakelijke transport met de auto  Niet-beheersbare energiestromen; hieronder valt het zakelijk transport met het vliegtuig, de inkomende vrachten en de uitgaande vrachten. In dit hoofdstuk formuleren we doelstellingen waarin we aangeven hoe we de emissie willen reduceren. Ook wordt in dit hoofdstuk aandacht gegeven aan de interne audit. Voor de beheersbare energiestromen zijn dit doelstellingen die kwantificeerbaar zijn en die periodiek worden gemonitord. De niet beheersbare energiestromen kunnen we helaas niet eenvoudig reduceren. Wel zullen deze gemonitord worden. Libra Energy wil als bedrijf en uit ideologie klimaatneutraal opereren en heeft zich geconfirmeerd om de niet beheersbare CO₂ uitstoot en het resterende deel van de beheersbare CO₂ uitstoot te compenseren. Hiertoe investeerde Libra Energy tot 2014 in een biomassacentrale in Thailand, vanaf 2015 investeren we in windenergie in India.


Friday 8 April 2016

Pagina 20 van 45

5.2 Doelstellingen CO₂ uitstoot beheersbaar door Libra Energy

5.2.1 Doelstelling: Het verlagen van de CO₂ uitstoot door Energieverbruik Libra Energy BV is een groen bedrijf en dat dragen we ook uit. We zijn werkzaam in de duurzame-sector. Voor ons is het dan ook niet meer dan logisch dat wij zelf ook elektriciteit opwekken met een PVinstallatie Onze Carport met zonnepanelen opgeleverd medio 2014. Uiteindelijk is het een zonnestroom installatie met 18 Zonnepanelen geworden. Naar verwachting produceert de installatie jaarlijks 4000 kWh en bespaart 2.700 Kg CO₂ besparen, per persoon is dit ruim ongeveer 120 Kg CO₂ Daarnaast hebben we bij deze Zonnecarport in het vierde kwartaal van 2014 een laadpaal voor 2 Elektrische auto’s geplaatst. Deze wordt door onze bezoekers gebruikt en in de tweede helft van 2015 worden hiermee ook de hybride auto’s van onze CEO en International Sales Manager mee opgeladen. Over 2015 bedroeg het elektriciteitsgebruik 23.398 kWh , ruim 10.857 Kg CO₂. Dit is iets hoger dan het verbruik in 2014 10.477 Kg CO₂. Echter omdat er in 2015 gemiddeld 26 personen en in 2014 gemiddeld 19 personen in dienst waren is het elektriciteit gebruik per FTE gedaald met 24%. Dit is heel fors. De doelstelling voor dit jaar was om geen stijging van het elektriciteitsgebruik te hebben ondanks gebruik hybride auto’s. Absoluut is het aantal Kg Co2 iets toegenomen echter in het licht van de toename van de personen in dienst met meer dan 30% is wat ons betreft de doelstelling ruim gehaald De belangrijkste verklaringen hiervoor zijn:  



De ingebruikname van de Zonnestroom Carport; deze heeft in 2015 circa 4000 kWh opgewerkt, ruim 900 kg CO2. Wat neerkomt op 15% van de uitstoot door elektriciteitsgebruik; Door een personeelsgroei wordt er relatief minder elektra gebruikt. Er wordt efficiënter met ruimtes omgegaan. Dit heeft uiteraard ook invloed op afname. We kunnen dit echter niet kwantificeren. Het gebruik van laadpalen heeft een toename van het stroomgebruik gegeven. Uiteraard resulteert dit in een mindere uitstoot van deze auto’s vooral in het woon werkverkeer.


Friday 8 April 2016

Pagina 21 van 45

Doelstellingen voor 2016: Begin Maart 2016 hebben we een nieuw kantoorpand in Uitgeest betrokken. We willen de Co2 uitstoot van dit pand en ook ons magazijn verlagen door Groene stroom te gaan gebruiken. Omdat Groene Stroom een lagere of zelfs een nihil emissie factor heeft zal de uitstoot aanzienlijk afnemen. We zijn wel afhankelijk van onze verhuurders omdat deze bepalen waar de stroom wordt betrokken. De eerste gesprekken duiden op welwillendheid van onze verhuurders. Daarnaast hebben we toestemming van Hans Blauwen van Middelkoop Beheer; onze verhuurder van het magazijn om daar een zonnestroom installatie op te zetten. Dit zal een aanvraag middels de SDE+ regeling zijn waarbij, indien de subsidie wordt toegekend, we investeren in een installatie die per jaar 125.000 kWh opwekt. Het magazijn gebruikt een fractie van het aantal kWh waardoor we in scope 1 mogelijk zelfs negatief uitkomen! We zetten in op een daling van 40%!


Friday 8 April 2016

Pagina 22 van 45

5.2.2 Doelstelling: Het verlagen van de CO₂ uitstoot door Woonwerkverkeer Over 2014 hebben we ons het ambitieuze doel opgelegd om de CO₂ uitstoot welke in 2014 954 kg per FTE bedraagt terug te brengen met 5% tot 906 kg per FTE in 2015. Een groot deel van de medewerkers van Libra Energy BV maakt gebruik van de auto om naar kantoor te komen. Een groot deel van de medewerkers woont binnen een straal van 20 Km van Libra Energy BV. Van scope 1 is de totale emissie 27.241 kg Co2 (2014 26.348) hiervan is het aandeel woonwerkverkeer 22.182 kg CO2 (2014 18.461) en is de meest relevante bron3. Zoals te zien in 4.3.1 is de uitstoot toegenomen van 18.461 Kg CO₂ met 19 personen tot 22.182 Kg CO₂ met 26 personen. Per FTE is de gemiddelde uitstoot gegaan van 954kg naar 846Kg een vermindering van 11.3% We hebben dit gerealiseerd door de volgende acties:  Medewerkers wijzen op het belang van zuinigere auto’s. Zowel de CEO als de International Saes & Marketing Manager zijn een hybride auto gaan rijden, welke een zeer lage Co2 uitstoot hebben;  We ultimo 2014 de medewerkers de mogelijkheid gegeven om in plaats van een bonus een fiets voor woon werkverkeer te nemen. Conform de fietsregeling die nog tot 31 december 2014 gold. Hiervan hebben 6 mensen gebruikt gemaakt. Een van voorwaarden was dat minimaal 20% van het woon werk verkeer met de fiets wordt gedaan. Dit heeft zijn effect gehad in 2015  Met ons wervingsbeleid richten we ons steeds meer op mensen die uit de regio komen. Hierdoor wordt het woon werkverkeer minder. Zeker omdat veel van deze personen met de fiets komen.  Daarnaast zijn door Libra Energy BV twee elektrische scooters ter beschikking gesteld waarvan dankbaar gebruik wordt gemaakt. Inmiddels zijn dit er vier geworden. We hebben natuurlijk een enorme stap omlaag gemaakt in 2015. Mogelijk zetten deze effecten zich voort in 2016. Wel kan het zijn dat door de verhuizing het gemiddelde woon-werk afstand groter wordt en de uitstoot iets zal toenemen. Om deze reden is onze doelstelling om het zelfde niveau als in 2015 te behouden.

3

Zie hiervoor de tabel van Scope 1 hoofdstuk 4.3.1


Friday 8 April 2016

Pagina 23 van 45

5.2.3 Doelstelling: Het verlagen van de CO₂ uitstoot door zakelijke auto reizen De zakelijke auto reizen betreffen lease auto’s welke aan de medewerkers ter beschikking zijn gesteld. Op dit moment is de CO₂ uitstoot op de zakelijke ritten 0,53 Kg CO₂ per € 1.000,- omzet (in 2014 0.85). Uitgedrukt in kg Co2 is dit 20.663 in 2015 en 15.265 in 2014. Het doel voor 2015 was om dit met 5% te verminderen. Dit betekent dat voor 2015 het doel is om de CO₂ uitstoot voor zakelijke ritten te dringen tot 0.80 Kg CO₂ per € 1.000,- omzet. Uiteindelijk zijn we bijna 40% lager uitgevallen. Ook hier weer ligt de verdubbeling van de omzet aan ten grondslag naast de zuinigere auto’s die gereden worden. In 2015 hebben we een sales manager geworven. Gebudgetteerd is een omzet toename van 20% voor 2016, mogelijk beïnvloedt dit de Kg CO₂ per € 1.000,- positief De CO₂ uitstoot wordt bepaald door het type auto, de rijstijl en de afstanden welke gereden worden. Om deze reductie te bewerkstelligen zullen dan ook op deze factoren de medewerkers te stimuleren tot CO₂ bewust handelen. Hiertoe zullen we de volgende actie ondernemen:  Stimuleren van auto’s met een zuiniger energielabel bij aanschaf dan wel vervanging van de lease auto. Met name willen we medewerkers stimuleren om elektrisch te rijden. Met deze maatregelen is onze doelstelling om een verlaging van 5% per € 1.000,- omzet te realiseren voor 2016.


Friday 8 April 2016

Pagina 24 van 45

5.3 Doelstellingen CO₂ uitstoot niet- beheersbaar door Libra Energy Zoals in de inleiding van dit hoofdstuk al is aangegeven is een groot deel van de CO₂ emissie van Libra Energy BV niet beheersbaar. Hiermee bedoelen we dat onlosmakelijk met de bedrijfsvoering van Libra Energy BV emissie plaatsvinden welke nodig zijn voor de groei van het bedrijf. De Scope 3 emissie bedroeg in 2015 1490.474 Kg Co2 ten opzichte van 2014 (617.747 Kg Co2) is dit een stijging van 141%. Dit is een hele forse stijging. Als we deze stijging uitdrukken naar verhouding van de omzet dan is deze nog steeds 14.4%. De inkomende vracht is verantwoordelijk voor deze stijging. Waarbij de stijging voort komt uit het feit dat de omzet toename in 2015 met name uit de zonnepanelen kwam en deze hebben een relatief hoog gewicht en komen nagenoeg allemaal uit China. Helaas ontkomen we er niet aan deze marktinvloeden die ons nopen meer in te kopen in China en natuurlijk indien de omzet toeneemt meer in te kopen en zodoende meer te transporteren. Ook de keuze van het transport is veelal niet aan ons. We proberen wel bij onze vervoerders maar ook onze leveranciers nagaan in hoeverre zij met euro-5 of euro-6 vrachtwagens rijden dan wel op een duurzame manier ondernemen. Een voorbeeld hiervan is Pyxis, een vervoerder die in de regio (Beverwijk) een vestiging heeft. Pyxis is ook een bedrijf dat maatschappelijk verantwoord onderneemt en past goed bij Libra Energy. Zij zullen ook meer en meer vanuit hun magazijnen onze spullen gaan leveren waardoor minder transport kilometers worden gemaakt. Bij de laatste zakenreis naar China is ook met onze leveranciers besproken of zij invloed op het type vervoer kunnen uitoefenen en in hoeverre zij duurzaam ondernemen. De directie heeft besloten om vanaf 1 juli 2012 klimaat neutraal te opereren. We hebben hiertoe een contract afgesloten met de Climate Neutral Group. Dit is waar de Climate Neutral Group (CNG) voor staat Climate Neutral Group is een social-venture met een maatschappelijk doel: het komen tot een 100% klimaatneutrale wereld! Onze missie is zoveel mogelijk organisaties te helpen de transitie te maken naar klimaatneutraal ondernemen en om klimaatneutrale diensten en producten te ontwikkelen voor hun klanten. De CNG heeft wereldwijd op verschillende locaties klimaatprojecten opgezet. Door te participeren in een van deze duurzame energieprojecten wordt ervoor gezorgd dat de huidige CO₂-uitstoot van Libra Energy BV elders op de wereld wordt voorkomen.


Friday 8 April 2016

Pagina 25 van 45

Libra Energy BV participeerde tot en met 2014 in het Kangwal biomassa project - Thailand Het Thaise bedrijf Kangwal produceert onder andere garen en vezels. Voor dit productieproces zijn stoom en warmte nodig die voorheen werden geleverd door steenkool en zware brandstoffen. Door de verbranding van biomassa bespaart de fabriek zo’n 11.000 ton steenkool. Dit levert een CO₂ emissiereductie van ongeveer 20.000 ton per jaar op. Dit is vergelijkbaar met de jaarlijkse uitstoot van zo’n 2.200 Nederlandse huishoudens. Vanaf 2015 zijn we betrokken bij een nieuw project van de Climate Neutral Group; Windenergie in India. In India is de vraag naar elektriciteit groter dan het aanbod. In bepaalde gebieden is er zelfs simpelweg helemaal geen energie voorziening. . Door te participeren in dit project helpen we mede mee om lokale huishoudens in afgelegen gebieden te voorzien van stroom. Papier Libra Energy BV wil in 2016 onderzoeken hoeveel kopieer papier gebruikt wordt en waarvoor. Dit vanuit de gedachte dat in de moderne tijd een papierloos kantoor mogelijk moet zijn. 2015 waren dit ruim 82500 velletjes dit komt bij de afnemer Digital 123 vandaan. Uitgaande van 26 F en 260 werkdagen gaat het om gemiddeld 14 velletjes per persoon per dag. In ton CO2 is dit niet veel maar in het kader van bewustwording is dit een goede manier om iedereen die werkt bij Libra te bereiken.


Friday 8 April 2016

Pagina 26 van 45

5.4 Energie audit verslag

Door middel van het Energie audit verslag beoordeeld Libra Energy wat zij aan CO2-uitstoot heeft en in hoeverre haar doelstellingen om hier efficiënter mee om te gaan zijn bereikt. Libra Energy werpt als het ware een kritische blik op zichzelf. Ze identificeert de emissie stromen met een significant energieverbruik en de veranderingen hierin. Dit om een zekerheid te verkrijgen dat alle energiestromen en de reductie in beeld zijn. Hieruit definieert zij punten waarin de energie efficiency verbeterd kan worden. Het energie audit verslag wordt schematisch weergegeven in de gedefinieerde workflow van de stuurcyclus voor de CO2 reductieverantwoording4. Deze geeft aan op welke stappen er gevolgd worden in het energie audit verslag om te komen tot de verantwoording: 











Stap A: Beoordelen gedefinieerde emissie: Deze stap wordt uitgewerkt in hoofdstuk 4.3 CO₂ Emissie Libra Energy BV. Hierin wordt de CO₂ emissie onderscheiden in de 3 scopes; Directe; Indirecte en Overige Indirecte Emissies. Aangegeven wordt welke energiestromen betrokken worden in de CO2-footprint bepaling. Grafisch wordt de relevantie van de CO₂ emissies van de scopes en energiestromen weergegeven. Elke Scope wordt in een aparte paragraaf uitgewerkt waarbij ook aandacht wordt gegeven aan de berekening van de Emissies en de afwijkingen ten opzicht van de doelstellingen Stap B: Opstellen CO2 footprint5: Deze stap wordt eveneens behandeld in hoofdstuk 4.3 CO₂ Emissie Libra Energy BV. Hierin wordt aangegeven in hoe en onder welke voorwaarden de Co2 footprint bepaald is. Tevens wordt aangegeven op basis waarvan de achterliggende berekeningen zijn gebaseerd. De uiteindelijke berekeningen komen voort uit ons automatiserings-systeem. Stap C: Formuleren Doelstellingen: Deze stap wordt uitgewerkt in hoofdstuk 5 Reductie van de uitstoot van Libra Energy BV. Hierin worden de doelstellingen besproken welke vastgesteld zijn op basis van het energiereview door het MT Stap D: Formuleren Maatregelen ter realisatie Doelstellingen: Deze stap wordt eveneens uitgewerkt in hoofdstuk 5 Reductie van de uitstoot van Libra Energy BV. Dit is ook weer gebaseerd op het Energiereview door het MT. Stap E: Monitoren Doelstellingen: Deze stap wordt eveneens uitgewerkt in hoofdstuk 5 Reductie van de uitstoot van Libra Energy BV. Het MT beoordeeld op basis van stap A en stap B de Emissie. Hieruit wordt vastgesteld in hoeverre de doelstellingen gehaald zijn. Wat zich uit in de Energie review door het MT. Stap F: Formuleren Transparantie en Participatie: Deze stap wordt uitgewerkt in hoofdstuk 6 Transparantie & Participatie

4

Zie bijlage C. Stuurcyclus Co2 reductieprogramma Libra Energy BV Zie bijlage B . Inventarisatie C02 2015 Libra Energy BV

5


Friday 8 April 2016

Pagina 27 van 45



Stap G: Beoordelen Transparantie en Participatie: Dit wordt gedaan tijdens het Energie Review. Aan de hand van de uitkomsten hiervan leidt dit tot al dan niet aanpassingen op de doelstellingen

5.5 Energie review Vastlegging & Energieverbruik Identificatie van gebieden van significant energie verbruik en veranderingen over de afgelopen periode Jaarlijks wordt door het management een energiereview uitgevoerd waarbij de resultaten van de inventarisatie beoordeeld ten opzichte van het basisjaar en voorafgaande jaren. Vastgesteld wordt of alle energiestromen nog relevant zijn en of er energiestromen afvloeien of erbij komen (zie hoofdstuk 4). Bij onze identificatie onderscheiden we de beheersbare en niet beheersbare emissiestromen6. De beheersbare emissie stromen zijn de directe en indirecte emissie (scope 1 en 2). In bijlage B treft U het overzicht van de Co2 uitstoot voor Libra Energy aan. Hieruit blijkt dat de beheersbare emissies ruwweg in twee types zijn te onderscheiden. In het gebruik van Gas en Electra en in het vervoer dat door medewerkers van Libra Energy plaatsvindt. Uitstoot door Gas en Electra meten we, net als de woonwerk kilometers, door deze uit te drukken in Co2 per FTE. De achterliggende gedachte is dat deze ook aan de FTE gerelateerd zijn en deze er ook invloed op kunnen uitoefenen. Het zakelijke vervoer is uitgedrukt in de verhouding van CO2 uitstoot ten opzichte van de omzet. Hoe hoger de omzet hoe meer zakelijk vervoer er is. Scope 3 tenslotte geeft aan wat wij aan indirecte emissies hebben. Dit is het transport van de inkomende en uitgaande goederen. Dit is 95% van de totale CO2 uitstoot. Deze zijn door Libra Energy BV niet of nauwelijks te beïnvloeden. Wel wil het management hier zicht op hebben. Identificeren, vastleggen van de punten ter verbetering van het energie efficiency Uitgaande van het referentie kader en de performance indicatoren en doelstellingen (zoals genoemd in hoofdstuk 5) en taakstellingen wordt de realisatie van de doelstellingen gemonitord, gemeten en geanalyseerd. De doelstellingen die we hebben om de CO2 emissie te verminderen betreffen alleen scope 1 en 2. In 2016 richten we ons ook op het papiergebruik, wat we willen verminderen. We proberen de mensen te motiveren om de auto eens te laten staan voor woon werkverkeer en ook te motiveren zuiniger te rijden. Vanaf 2016 willen we dit verder stimuleren.

6

Beheersbare emissiestromen zijn gedefinieerd als de emissiestromen waarop Libra Energy door efficienter om te gaan ermee een een invloed kan uitoefenen op de CO2 uitstoot


Friday 8 April 2016

Pagina 28 van 45

We leggen de emissie vermindering deels bij onze medewerkers neer door ze te stimuleren zuiniger te rijden. Zowel qua auto als qua rijstijl. Daarnaast stimuleren we medewerkers ook financieel om vaker met de (elektrische) fiets naar het werk te komen. Een aanzet hiervoor is al gegeven door de, eerder beschreven fietsregeling, waarbij een deel van de medewerkers een fiets heeft gekregen. Vanaf 2015 zijn er elektrische scooters ter beschikking gesteld voor woon werkverkeer. Verder worden medewerkers gestimuleerd om energiezuinige (hybride) zakelijke auto’s te rijden De afwijkingen worden vastgelegd en op basis van de bovenstaande bevindingen vinden er, corrigerende en preventieve maatregelen plaats. Verbeterpunten en aanpassingen van en eventuele nieuwe doelstellingen worden vastgelegd en ook gecommuniceerd door het management team.


Friday 8 April 2016

Pagina 29 van 45

6 Transparantie & Participatie 6.1 Transparantie & Participatie Door transparantie stimuleert Libra Energy BV de betrokkenheid van de medewerkers, weten andere bedrijven van de inzet van Libra Energy en kan Libra Energy BV aangesproken worden op de realisatie van haar ambitie. Het belangrijkste middel hiervoor is communicatie. De verantwoordelijke voor het uitdragen hiervan is het management team. We onderkennen hier twee doelgroepen:  Intern: Om de transparantie te laten werken beoogt Libra Energy frequente communicatie met de medewerkers over het energiereductiebeleid met als doel dat een ieder op de hoogte is van de voortgang hiervan.  Extern; dit zijn de externe partijen die belang hebben bij reductie van energie en de materiele CO₂ uitstoot. Het gaat er vooral om ze ermee bekend te maken

6.2

Doelgroepen

Zoals genoemd in de inleiding onderkennen we twee doelgroepen welke hieronder nader gedefinieerd zijn: Interne doelgroep:  Medewerkers Libra Energy BV Voor de interne doelgroep hebben we de volgende communicatie doelen: Communicatiedoelen Intern  Medewerkers bekend maken met de energiestromen en de reductiedoelstellingen van Libra Energy BV;  Medewerkers stimuleren om concreet bij te dragen aan CO₂-reductie  De Directie en het MT ondersteunen het CO₂ reductiebeleid en geven de ruimte om CO₂ reductie te realiseren (gedrag). In 2015 zijn er twee meetings geweest. De eerste op 6 Juli 2015 was naar aanleiding van de certificering voor 2014 van CO2 reductieprogramma door de TuV waarbij de Verantwoording over 2014 besproken is. De tweede welke onderdeel was van een plenaire kwartaal meeting op 27 januari 2016. Gezien er veel nieuwe mensen bijgekomen zijn is een uitleg gegeven over het CO2 reductie programma en hoe Libra Energy BV daarmee omgaat..


Friday 8 April 2016

Pagina 30 van 45

Bij de energiereview door het MT is besloten om zowel de fietsregeling als de beschikbaarheid van de elektrische scooters te handhaven. Daarnaast is ons voornemen besproken om op een vermindering van het papierverbruik te bewerkstelligen. Waarbij ieder zijn steentje kan bijdragen. Ook is besproken te onderzoeken of we toestemming krijgen van onze verhuurder en in aanmerking komen voor een SDE+ subsidie zodat we op ons magazijn een zonnestroom installatie kunnen realiseren.

Externe doelgroep (stakeholders) Deze doelgroep kenmerkt zich door dat ze duurzame energie stimuleren enerzijds door levering van componenten en systemen (onze klanten en leveranciers) en anderzijds door de omgeving bewust te maken (de lokale overheden, de directe omgeving en projecten waarin we deelnemen)..  Grotere klanten (Warmteservice, AZ, Vereniging Eigen Huis, SunGevity, diverse installateurs, GasNed & Sunned en belanghebbenden CO₂-reductie  Leveranciers (JA Solar, Solvis, Omnik, SolarEdge, Esdec) o We proberen zoveel mogelijk samen te werken met leveranciers met een duidelijk MVO beleid. Waarbij we ook bij meetings dit onderwerp aan de orde brengen en informatie of certificaten (ISO14001) vragen ten aanzien van hun duurzaamheidsbeleid  Dienstverleners ( Arrow Headquarters , Van der Horst en Middelkoop (onze verhuurders) , De Lagelanden, transporteurs. o Ook hier streven we naar dienstverleners die duurzaam denken. Met onze verhuurders proberen we groene stroom te verkrijgen.  Directe omgeving (Lokale overheid, gemeente Castricum, Calorie project  Participatie in duurzame projecten (Ridgeblade) Communicatiedoelen Extern    

Libra Energy BV positioneren als MVO organisatie ; Grotere klanten bekend maken met de duurzaamheidsambitie Libra Energy BV; Duurzaamheidsambitie Libra Energy BV uitdragen via de Website; Externe belanghebbenden bekend maken met de energiestromen en de reductiedoelstellingen van Libra Energy BV en Libra Positioneren als duurzame organisatie (kennis);  De participatie in duurzame projecten uitdragen Met als groter doel de externe belanghebbende stimuleren om bij te dragen aan CO₂ reductie. Hieronder tref u schematisch de invloed en het belang van de verschillende stakeholders aan.


Friday 8 April 2016

Pagina 31 van 45

6.3

Verantwoordelijkheden

De CEO draagt de formele verantwoordelijkheid voor de communicatie over duurzaamheid. De uitvoering van de communicatie wordt verzorgd door het MT, Deze zorgt voor de interne en externe communicatie-uitingen. Het MT ondersteunt, adviseert en bewaakt de communicatie-uitingen van beleidsvorming tot en met daadwerkelijke uitvoering en beheer. Bart van den Bosch is eind 2015 aangesteld als kwaliteit manager en is in die hoedanigheid ook verantwoordelijk voor het MVO beleid en het CO2 bewust handelen van Libra Energy ( de CO2 prestatieladder) maar ook de participatie en de transparantie met betrekking tot het uitdragen hiervan bewaakt. In deze hoedanigheid wordt verantwoording aan de directie gesteld. Waarbij we vanaf 2016 de verschillende onderdelen van de CO2 prestatieladder over meer afdelingen gaan verdelen zodat er meer mensen betrokken worden hierin.


Friday 8 April 2016

Pagina 32 van 45

6.4

Structurele communicatie

De structurele communicatie van omtrent het CO₂ reductie beleid van Libra Energy BV op de volgende wijze opgepakt door het MT met de volgende stuur cycli: Intern  Twee keer per jaar worden de medewerkers geïnformeerd; de stand van zaken van het CO₂reductiebeleid en de status van reductiedoelstellingen van Libra Energy BV;  Opnemen van de status het CO₂-reductie beleid in minstens 4 vergaderingen per jaar van het MT Bij de energiereview door het MT is besloten om de beschikbaarheid van de electrische scooters te handhaven. Verder is besloten om alsnog in 2015 een PV-prive project uit te rollen, waarbij onze werknemers tegen een sterk gereduceerd tarief een zonnestroom installatie kunnen aanschaffen zodat ze zelf kunnen bijdragen aan de CO2 reductie. We willen voor het kantoor en magazijn groene energie betrekken en we proberen een zonnestroom installatie te realiseren op ons magazijn. Extern      

Dynamisch uitdragen van het CO₂-reductie beleid op een vaste plek website; Minimaal 2x per jaar communiceren over actualiteiten omtrent het CO₂-reductie; Actief uitdragen van het CO₂-reductie beleid op beurzen; Uitdragen van CO₂-reductie beleid door ons personeel; Bij de grotere klanten het reductiebeleid bespreken in klantmeeting; Bij onze leveranciers hun MVO beleid bespreken;

 Overige belanghebbenden op de hoogte brengen van CO₂-reductie beleid. Ook in 2015 hebben we flink aan de weg getimmerd hiermee. Op onze website hebben we een pagina ingericht voor MVO. Hier wordt de CO2 prestatieladder beschreven, onze aansluiting bij WEEE waarbij de zonnepanelen correct worden gerecycled en de projecten waaraan we ons verbonden hebben. Ook is in contacten met onze klanten en leveranciers de CO2 prestatieladder aan de orde gekomen We hebben in 2015 4 beurzen gehad. Op deze beurzen bereiken we heel veel mensen en op onze stand zijn ook altijd uitingen van MVO  April 2015 Solar Solutions in Haarlemmermeer  Juni 2015 InterSolar, Germany  September 2015 Renexpo Poland  Oktober 2015 Solar Event in Den Bosch Hierbij zijn veel mensen bereikt.


Friday 8 April 2016

Pagina 33 van 45

We hebben een nieuw profiel gemaakt, vooral voor de introductie bij (grotere) nieuwe klanten waarin ook onze CO2 prestatieladder wordt benoemd.

Transparantie Extern 2016? De transparantie extern in 2016 zal min of meer op dezelfde manier gaan zijn als in 2015. Waarbij de nadruk ligt op klantcontacten door sales, zowel op beurzen als bij klant bezoeken. Daarnaast geven we veelvuldig trainingen, advertenties en ook op de website is een deel ingericht voor het MVOondernemen van Libra Energy. Dit jaar heeft Libra Energy BV onderdeel uitgemaakt als partner bij het initiatief van Calorie; een lokale actie waarbij inwoners uit de omgeving geïnspireerd worden om een zonnestroom installatie aan te schaffen. We zijn hiervoor ook bij bewonersbijeenkomsten geweest op het gemeentehuis.

6.5

Planning

Jaarlijks wordt de planning voor het CO₂ reductie beleid vastgelegd. Voor 2016 ziet de agenda er als volgt uit:

Januari

2016

Plenaire meeting CO₂ beleid medewerkers

Februari

2016

Bepalen CO₂ emissie 2015

Maart

2016

Energy Audit verslag

Maart

2016

Beleid bespreken Raw Draft verantwoording CO2 reductie

Maart

2016

MT Meeting Energie review

April

2016

Certificering CO₂ prestatieladder

April

2016

MT Meeting CO₂ Beleid

Juli

2016


Juli

2016


Oktober

2016


Januari

2017



Friday 8 April 2016

Pagina 34 van 45

6.6

Participatie

Naast de interne en externe communicatie investeert Libra Energy BV, in haar kennisdeling en investeert ook in kennisvergaring van derden. Onze Core business is CO2 reductie door middel van Zonne energie. Wij zijn dan ook zeer actief bezig om op de hoogte te blijven van de ontwikkelingen. Dit op het gebied van overheidssubsidies, weten regelgeving en productinnovaties. We bezoeken de fabrieken van onze leveranciers (China, Vietnam, Duitsland en Nederland). De kennisvergaring gebeurt onder andere door congressen bij te wonen: Congres Energie Opslag & Distributie 16-02-2016 Dag van de Financial Circulaire Economie 08-10-2015 Nationaal Solar Trend Rapport 2015 28-01-2015 En door deel te nemen aan initiatieven en d.m.v. vakliteratuur (Photon) te zorgen dat wij op de hoogte blijft van de ontwikkelingen op het gebied van PV. Maar ook middels internet en door ons contact met onze leveranciers en afnemers blijven wij op de hoogte Deze kennis wordt gebruikt om te participeren in initiatieven met betrekking tot CO₂ reductie en te delen met derden. De informatie verstrekking van Libra Energy BV aan derden gebeurt enerzijds door trainingen te geven en anderzijds door technische, juridische en fiscale ondersteuning voor specifieke projecten te bieden teneinde de haalbaarheid te beoordelen en zo mogelijk ze te realiseren. Voorbeelden hiervan zijn:  CO₂ reductie beleid gemeente Castricum; Libra Energy werkt samen met Calorie een project groep die ondermeer voor de gemeente Castricum onderzoekt op welke wijze zonne-energie doelmatig kan worden toegepast. In 2015 is wederom een project van start gegaan waarbij vanuit Calorie en met de gemeente Castricum zonnestroom installaties aan particulieren zijn aangeboden. Volgens de laatste berichten zijn er inmiddels meer dan 100 verkocht;;  Deelname aan ZON (Zonne-energie Ondernemers Nederland, dit een werkgeversorganisatie van Nederlandse ondernemers die actief zijn in zonnestroom. De organisatie wil een bijdrage leveren aan meer stabiel meerjarenbeleid voor zonnestroom en het creeren van gezonde voorwaarden daartoe;  Trainingen door Libra Energy aan installateurs waarin alle facetten van de producten en mogelijke toepassing van zonne-energie behandeld worden. Deze worden aangepast naar nieuwe markten en producten;  In overleg met onze afnemers (Onder andere Sungevity en Zon-Iq) hebben we een afspraak gemaakt om de materialen rechtstreeks naar de plaats waar het systeem gemonteerd wordt te


Friday 8 April 2016

Pagina 35 van 45

vervoeren en niet meer via hun eigen magazijn en distributie wat een flinke besparing in de CO2 uitstoot betekent ;  Deelname aan Weee voor de Zonnepanelen Weee Nederland is een bij de overheid geregistreerd collectief terugname systeem dat zorgdraagt voor de inname en recycling van e-waste

Participatie in 2016 Net als in 2015 zal de kennisdeling in 2016 met dezelfde middelen plaatsvinden:    

middels onze trainingen; op beurzen waar we een stand hebben op de website op de ruimte voor MVO participeren in allerhande initiatieven

Door een sterke binding met de markt in brede zin blijven wij alert op nieuwe toepassingen en producten welke we ook aan onze klanten voorstellen. Voorbeelden hiervan zijn :  

E-mobility, laad infrastructuur toevoegen aan ons portfolie; Opslag toevoegen aan ons portfolio (accu’s hybride omvormers; Libra CleanTech Projects, verder uitrollen waarbij conceptuele totaal oplossingen bijvoorbeeld voor commerciele projecten, aanbestedingen en bouwondernemingen worden gerealiseerd.

Naast het informeren van onze klanten zullen deze dingen ook zijn weerslag vinden bij de eindklanten wat weer een bewustwording geeft en een impuls om klimaatvriendelijker te acteren.

.


Friday 8 April 2016

Pagina 36 van 45

A.

A. Rapportage volgens ISO 14064 deel 7 De CO2 inventarisatie van Libra Energy BV is opgesteld in overeenstemming met de eisen uit ISO 14064-1;, Hoofdstuk 7.3.1.. Onderstaand is een verwijzingstabel opgenomen. 14064-1 § 7.3 GHG report content Beschrijving Hoofdstuk onderhavig rapport

6 ISO 14064-1 onderhavig onderhavig rapport

4.1 4.2.2 4.2.2 4.2.2 4.3.1 4.2.3 5.3.1 5.3.2 4.3.3 4.3.3 4.3.5 5.4

§7.3.1 GHG report content A B C D E F G H I J K L M N O P Q


Beschrijving onderhavig

Reporting Organization Person responsible Reporting period covered Organizational Boundaries Direct GHG Emissions Combustion of Biomass GHG removals Exclusions of sources or sinks Indirect GHG emissions Base year Changes of recalculations Methodologies Changes of methodologies Emission of removal factors used Uncertainties Statement in accordance with ISO14064 Verifing report

Friday 8 April 2016

Hoofdstuk / paragraaf onderhavig rapport

Hoofdstuk 1 Hoofdstuk 1 2012 Hoofdstuk 3.3 Hoofdstuk 4.3.1 Niet van toepassing Niet van toepassing Niet van toepassing Hoofdstuk 4.3.2/4.3.3 Hoofdstuk 1 Hoofdstuk 5.4 Bijlage B Hoofdstuk 5.4 Niet van toepassing 4.3 1 Niet van toepassing

Pagina 37 van 45

B. Inventarisatie CO2 2015 Libra Energy BV 2015 CO2 (in kg)

FTE

5.059

26,21

22.182

26,21

Verbruik Gas

Turnover

CO2 per FTE

CO2 / Turnove r

193

0,13

846

0,57

1.039

0,70

in %

0,3%

39071

Gasverbruik per FTE Transport Woon Werk Transport Woon Werk


1,4%

39071

1,7%

27.241

16.855

Verbruik Electra Electraverbruik per FTE

0,7%

39071 10.857

26,21

414

0,28

20.663

26,21

788

0,53

19.490

26,21

744

0,50

51.009

26,21

1.946

1,31

1.312.768

26,21

50.091

33,60

177.705

26,21

6.781

4,55

Overige indirecte Emissies door Libra (Scope 3)

1.490.474

26,21

56.872

38,1

Totaal Co2 uitstoot

1.568.724

26,21

59.857

40,15

Zakelijke reizen Zakelijke reizen Auto Zakelijke reizen Vliegtuig


Inkomende vracht Uitgaande vracht


1,3%

39071

1,2%

39071

3,25%

83,7%

39071

11,3%

39071

95,0%

100,0%

39071

Friday 8 April 2016

Pagina 38 van 45

C. Inventarisatie CO2 2014 Libra Energy BV 2014 CO2 (in kg)

FTE

Turnover

CO2 per FTE

CO2 / Turnover

7.887

19,35

17942

408

0,44

1,1%

Transport Woon Werk

18.461

19,35

17942

954

1,03

2,7%


26.348

16.855

1.362

1,47

3,8%

Verbruik Gas Gasverbruik per FTE

in %

Transport Woon Werk

Verbruik Electra Electraverbruik per FTE

10.592

19,35

17942

548

0,59

1,5%


15.265

19,35

17942

789

0,85

2,2%


18.863

19,35

17942

975

1,05

2,7%


44.721

19,35

2.312

2,49

6,49%

527.052

19,35

17942

27.243

29,38

76,5%

90.695

19,35

17942

4.688

5,05

13,2%

Overige indirecte Emissies door Libra (Scope 3)

617.747

19,35

31.931

34,4

89,7%

Totaal Co2 uitstoot

688.816

19,35

35.605

38,39

100,0%

Zakelijke reizen

Inkomende vracht

Uitgaande vracht


17942

Friday 8 April 2016

Pagina 39 van 45


Friday 8 April 2016

Pagina 40 van 45

C. Conversiefactoren Voor de berekening van de CO₂ uitstoot is gebruik gemaakt van conversie factoren. Deze hebben we ontleend aan het handboek CO₂ prestatieladder dan wel aan opgave van derden (lease maatschappij, energiebedrijf etc.) Deze zijn gebaseerd op de gepubliceerde factoren op internet. De volgende conversie factoren zijn gebruikt:

Energie Electra Enkelfase TTW

1 kwh

0.464

Kg / CO₂

Gas

1 m2

1.825

Kg / CO₂

Personenvervoer Op basis van de opgegeven CO₂ per type auto Auto Benzine

Klasse Middel Groot Middel Groot Benzine

Diesel Hybride Scooter Trein

Gr C0₂/ voertuigkm 186 210 171 193 142 5

Personenvervoer vliegtuig < 700 km 700 - 2500 km > 2500 km

278 187 137

gr CO₂/ km gr CO₂/ km gr CO₂/ km

Vervoer goederen Per vrachtwagen Per Containerschip


296 23

gr CO₂/ ton/km gr CO₂/ton/ km

Friday 8 April 2016

Pagina 41 van 45

D. Stuur cyclus Co2 reductieprogramma Libra Energy BV


Friday 8 April 2016

Pagina 42 van 45

E. Communicatie plan Doelgroep

Boodschap

Middel

Frequenti e

Verantwoordelijk e

Plannin g

Management team

Informeren over CO2 prestatieladder , initiatieven voortgang, formuleren doelstellingen

Vergaderin g

Kwartaal

Jeroen Bogaers/ Bart van den Bosch

Medewerker s

Informeren over CO2 beleid

Plenaire Sessie

2x per jaar

Jeroen Bogaers/ Bart van den Bosch

Interne en externe participante n Leveranciers

Informeren over CO2 beleid

Website

2x per jaar

Vincent van Vaalen

Informeren over CO2 beleid tijdens zakenreis China Informeren over CO2 beleid/ Participeren in Projecten Informeren over CO2 beleid Informeren over CO2 beleid Informeren over CO2 beleid

Meetings/ Website

Ongoing

Jan Joosten/ Bart van Bosch

Maart 2016 April 2016 Juli 2016 Oktober 2016 Juli 2016 Januari 2017 2016 (uitinge n op website) 2016

Meeting

Ongoing

Jan Joosten Vincent van Vaalen Jeroen Bogaers

2016

Meeting

Ongoing

Vincent van Vaalen

2016

Trainingen

Ongoing

Bart van den Bosch

2015

Trainingen

Ongoing

Vincent van Vaalen Sales Team

2016

Initiatieven

Klanten

Klanten

Beurzen


Friday 8 April 2016

Pagina 43 van 45

G.Windprojecten - India

Achtergrond In India is de vraag naar elektriciteit groter dan het aanbod in stabiele energie. Zeker op momenten van pieken in de energiebehoefte is er sprake van een tekort aan energie en in sommige gebieden is er gewoonweg helemaal geen energievoorziening. Om te voldoen aan dit tekort van de overheid wordt de ontwikkeling van technologieën voor hernieuwbare energie (RETS) gestimuleerd. In de afgelopen jaren is windenergie binnen dit programma als winnaar uit de bus gekomen, met een aandeel van 70% van het totale aanbod van RETS hernieuwbare energie. Momenteel zijn er naar schatting 28.000 banen gecreëerd in de windenergiesector en dit zal tot meer dan 84.000 groeien in 2020 en 113.000 in 2030.

De windprojecten van Climate Neutral Group in India Dankzij onze mix van windenergieprojecten in India, onder andere in de regio’s Karnataka en Gujarat, worden de lokale huishoudens in vaak afgelegen gebieden voorzien van stabiele en schone energie. De locatie van deze windparken is zorgvuldig gekozen met betrekking tot een hoge gemiddelde windsnelheid. Daarnaast wordt er gebruik gemaakt van de modernste technieken op het gebied van windturbines. Dit om een zo hoog mogelijk efficiëntie/hoeveelheid opgewekte energie te kunnen garanderen. Met de komst van deze windmolenparken is de lokale bevolking verzekerd van een stabiele aanvoer van schone energie. De infrastructuur rondom de windparken is aanzienlijk verbeterd, waardoor deze gebieden beter toegankelijk zijn voor de buitenwereld. De combinatie van de toegang tot schone energie en de goede infrastructuur creëert nieuwe kansen voor de expansie van de economische activiteit in de regio. Door het lage energieverbruik van een huishouden in India, zo’n 5-10% van wat een huishouden in Nederland verbruikt, kunnen relatief veel huishoudens voorzien worden van schone energie. De maatschappij, die de windenergie levert, informeert de bevolking over de effecten en voordelen van deze groene energie en energiezuinig gedrag. Daarnaast dragen zij


Friday 8 April 2016

Pagina 44 van 45

zorg voor “Community care” door het stichten van scholen en opzetten van gezondheidszorgvoorzieningen.


Friday 8 April 2016

Pagina 45 van 45

VERANTWOORDING CO₂ REDUCTIE PROGRAMMA LIBRA ENERGY BV Jan Joosten Jeroen Bogaers Bart van den Bosch Vincent van Vaalen

Recommend Documents