Veiligheidszorg in de praktijk Casus Onze-Lieve-Vrouwekathedraal te Antwerpen
Inhoud 1. Monumentale Kerken Antwerpen vzw. 2. Veiligheidszorg in de O.L.V.-kathedraal: Hoe begin je eraan? 3. Calamiteit? Wat nu? 4. Epiloog
A. Wie zijn wij? Monumentale Kerken Antwerpen •
De vzw Monumentale Kerken Antwerpen (M.K.A.) is het aanspreekpunt en het samenwerkingsverband tussen de OnzeLieve-Vrouwekathedraal, de Sint-Andrieskerk, de Sint-Carolus Borromeuskerk, de Sint-Jacobskerk en de Sint-Pauluskerk, 5 kerken gelegen in het historisch centrum van Antwerpen. De vereniging behartigt de zorg voor en de uitstraling van het zeer rijke erfgoed in de vijf ruimtes van gebed.
•
Opgericht 12 april 2005
•
Steun van de Provincie & Stad Antwerpen
1. Monumentale Kerken Antwerpen vzw.
B. Structuur
B. Structuur MKA Algemene Vergadering Raad van Bestuur Voorzitter Christian Devos Coördinator Lisa Holsbeek
Collectieteam
Veiligheidsteam
Publieksteam
B. Structuur Veiligheidsteam •
Naar analogie met de andere teams, zijn ook hier 5 verantwoordelijken - een per kerk - aangeduid. Samen vormen zij het veiligheidsteam.
•
Voor de kathedraal is dit een preventieadviseur in vaste dienst, nl. Marc Marin. Voor de andere kerken wordt er beroep gedaan op vrijwilligers.
•
Minstens om de 2 maand teamvergadering
•
Op regelmatige basis rondgang in elke kerk
1. Monumentale Kerken Antwerpen vzw.
C. ECCE!
C. ECCE! “Leiden of Lijden” •
Eerste Hulp bij Calamiteiten van Cultureel Erfgoed
•
Traject van 12 maanden gestart in oktober 2007 en officieel afgesloten op 13 oktober 2008
•
5 Monumentale Kerken Antwerpen samen met 27 instellingen uit Mechelen, Leuven en Gent.
•
Onder leiding van FARO en OPTIMIT
C. ECCE! Calamiteitenplan •
Het doel van het calamiteitenplan is om de veiligheidszorg te verbeteren. Essentieel is hierbij de netwerkaanpak: brede samenwerking intern, maar ook samenwerking met andere instellingen.
1. Monumentale Kerken Antwerpen vzw.
D. Veiligheidsverantwoordelijken
C. Veiligheidsverantwoordelijken
2. Veiligheidszorg in de O.L.V.-kathedraal: Hoe begin je eraan?
B. Risicoanalyse 12
A. Risicoanalyse “Bezint eer ge begint” •
Riscoanalyse als basis voor het calamiteitenplan
•
Vraag advies en informeer = rode draad doorheen het calamiteitenplan •
Brandweer, politie, andere erfgoedinstellingen, experten, F
B. Risico-analyse Uitgelicht - Brandpreventie •
STAP 1 - Controle brandweer aanvragen •
Stellen tekortkomingen vast
•
Maken rapport op
Aandachtspunten •
Bereikbaarheid
•
Toegankelijkheid
•
Indeling van het gebouw en de voorziene brandvoorzorgsmaatregelen
•
Naleving van de politiecodex
Aandachtspunten •
Bereikbaarheid
•
Toegankelijkheid
•
Indeling van het gebouw en de voorziene brandvoorzorgsmaatregelen
•
Naleving van de politiecodex
Aandachtspunten •
Bereikbaarheid
•
Toegankelijkheid
•
Indeling van het gebouw en de voorziene brandvoorzorgsmaatregelen
•
Naleving van de politiecodex
Aandachtspunten •
Bereikbaarheid
•
Toegankelijkheid
•
Indeling van het gebouw en de voorziene brandvoorzorgsmaatregelen
•
Naleving van de politiecodex
Brandbaar materiaal •
Art. 199.1 Gemakkelijk brandbare materialen als rietmatten, stro, karton, boomschors, papier alsmede gemakkelijk brandbare textiel en kunststoffen, mogen noch als versiering noch als bouwmateriaal voor wanden en (valse) plafonds aangewend te worden.
Het gebruik van kaarsen •
Art. 203.1 Het beperkt aanbrengen van sfeerverlichting met open vuur, zoals kaarsen, petroleumlampen is enkel toegelaten mits ze bij het gebruik of bij omstoten geen brand kunnen veroorzaken. Fakkels zijn niet toegelaten.
Draaizin van deuren •
Art. 200.6 De deuren in de uitgangswegen moeten ofwel in beide richtingen ofwel in de vluchtzin opendraaien.
B. Risicoanalyse Uitgelicht - Brandpreventie •
STAP 1 - Controle brandweer aanvragen
•
STAP 2 - Indien nodig afwijkingen aanvragen
•
STAP 3 - Advies van de brandweer
Brandbaar materiaal •
Art. 199.1 Gemakkelijk brandbare materialen als rietmatten, stro, karton, boomschors, papier alsmede gemakkelijk brandbare textiel en kunststoffen, mogen noch als versiering noch als bouwmateriaal voor wanden en (valse) plafonds aangewend te worden.
•
Advies: brandvertragend behandelen + voorleggen van attest
Het gebruik van kaarsen •
Art. 203.1 Het beperkt aanbrengen van sfeerverlichting met open vuur, zoals kaarsen, petroleumlampen is enkel toegelaten mits ze bij het gebruik of bij omstoten geen brand kunnen veroorzaken. Fakkels zijn niet toegelaten.
•
Advies: vaste opstelling + minimum afstand tot brandbare voorwerpen + extra maatregelen bij evenementen
Draaizin van deuren •
Art. 200.6 De deuren in de uitgangswegen moeten ofwel in beide richtingen ofwel in de vluchtzin opendraaien
•
Advies: tochtsas voorzien zodat de deuren kunnen worden vergrendeld + stewards inschakelen bij evenementen
Draaizin van deuren •
Art. 200.6 De deuren in de uitgangswegen moeten ofwel in beide richtingen ofwel in de vluchtzin opendraaien
•
Advies: tochtsas voorzien zodat de deuren kunnen worden vergrendeld + stewards inschakelen bij evenementen
Maatregelen voor uitgangswegen
B. Risico-analyse Uitgelicht - Brandpreventie •
STAP 1 - Controle brandweer aanvragen
•
STAP 2 - Indien nodig afwijkingen aanvragen
•
STAP 3 - Advies van de brandweer
•
STAP 4 - Controle brandweer
2. Veiligheidszorg in de O.L.V.-kathedraal: Hoe begin je eraan?
B. Dagdagelijkse Preventie 29
B. Dagdagelijkse Preventie •
Veiligheidsverantwoordelijke/Preventieadviseur
•
Technische dienst
•
Conciërge
•
Medewerkers
•
Derden
30
B. Dagdagelijkse Preventie Veiligheidsverantwoordelijke
B. Dagdagelijkse Preventie Technische Dienst •
Twee medewerkers in vaste dienst, nl. Wim De Grauwe en Anthony Posson
•
Krijgen specifieke opleidingen: solderen van lood en koper, glas in lood, veiligheidsopleiding i.v.m. klimtechnieken, dakwerken, e.a.
•
Aanwezigheid verzekerd
•
Het opsporen en herstellen schade is één van de kerntaken van de technische dienst
B. Dagdagelijkse Preventie Technische Dienst Schade aan de gebouwen •
Bijv. Na noodweer (rukwinden, hevige regenval, hagelbuien, storm, hevige sneeuwval) worden de daken onderworpen aan controle
•
Indien nodig kunnen zij kleine en de meest dringende herstellingen uitvoeren om ergere schade te voorkomen. Voor grotere werken wordt er beroep gedaan op gespecialiseerde firma’s
•
De technische dienst staat in nauw contact met Monumentenwacht en externe firma’s
B. Dagdagelijkse Preventie
Technische Dienst - Schade aan de gebouwen
B. Dagdagelijkse Preventie
Technische Dienst - Schade aan de gebouwen
B. Dagdagelijkse Preventie
Technische Dienst - Schade aan de gebouwen
B. Dagdagelijkse Preventie Technische Dienst Schade aan het roerend erfgoed •
Tal van kerken herbergen de dag van vandaag nog belangrijk roerend erfgoed (bijv. Schilderijen, orgel, polychrome beelden, F). Het is de taak van de kerkfabriek om hen in zo optimale condities te bewaren.
•
Voorbeeld: In de kathedraal wordt om die reden gestreefd naar een constante temperatuur (14° C) en een luchtvochtigheid van 60%
B. Dagdagelijkse Preventie
Technische Dienst Schade aan het roerend erfgoed
B. Dagdagelijkse Preventie
Technische Dienst Schade aan het roerend erfgoed
B. Dagdagelijkse Preventie
Technische Dienst Schade aan het roerend erfgoed
B. Dagdagelijkse Preventie Conciërge •
Conciërge in vaste dienst
•
Aanspreekpunt voor de hulpdiensten na de ‘bezoekuren’
•
Het belang van medewerkers die in de buurt wonen kan niet genoeg worden onderstreept
B. Dagdagelijkse Preventie Medewerkers Opleidingen •
Alle medewerkers in loondienst dienen de weg te kennen in de kathedraal en de bijgebouwen, ook op de zolders en de daken. Iedereen moet in staat zijn om adequaat te reageren op een melding van het branddetectiealarm.
•
Tevens dienen allen op de hoogte te zijn van het calamiteitenplan. Het veiligheidsteam organiseert hiertoe op gezette tijden opleidingen en oefeningen. Er zullen voor wat betreft EHBO minimaal 2 medewerkers bevoegd zijn, ieder wordt geacht een brandblusser goed te kunnen gebruiken.
•
Bijv. Opleiding kleine blusmiddelen - Campus Vesta (Ranst), Cursus Omgaan met agressie op het werk (Securex)
B. Dagdagelijkse Preventie Medewerkers Oefeningen •
Op regelmatige basis krijgen alle personeelsleden van de kathedrale kerkfabriek instructies of trainingen met betrekking tot het calamiteitenplan. De personeelsvergadering die 4 maal per jaar plaatsvindt is hiervoor een aangewezen moment. Daarnaast zijn ook nog andere momenten vastgesteld: iedere 3 maanden is er een rondgang met het personeel in de kathedraal, en ook 2 maal per jaar voert ieder personeelslid een inspectie uit van alle snelblussers.
•
Er wordt een presentielijst bijgehouden van deze trainingen, waarbij erop wordt toegezien dat ieder de vereiste trainingen volgt, of aan een herhalingsoefening kan deelnemen.
B. Dagdagelijkse Preventie Medewerkers Toolboxmeeting •
Het principe van ‘toolboxmeeting’ is dat door middel van een korte tekst of presentatie een discussie wordt uitgelekt die de mensen aanzet tot nadenken over het veilig handelen tijdens het uitoefenen van hun dagelijkse taken.
•
De reacties die door de werknemers wordt gegeven, kan voor een bedrijf ook van waarde zijn. Het doel van een ‘toolboxmeeting’ is aandacht te krijgen voor veiligheid en het belang van veilig werken te onderstrepen.
B. Dagdagelijkse Preventie Medewerkers Toolboxmeeting
B. Dagdagelijkse Preventie Medewerkers Incidentmeldingsformulier
B. Dagdagelijkse Preventie Derden •
Wanneer externe firma’s werkzaam zijn in de kathedraal, dienen zij bij aankomst het huisreglement te lezen en te ondertekenen.
5. Algemeen - De kathedraal is een kerk; u dient het nodige respect te betonen. De stilte moet in de mate van het mogelijke gerespecteerd worden; er wordt niet geroepen, gefloten, gezongen, muziek gespeeld, … - De kathedraal is een monument met talrijke kunstschatten; u dient het nodige respect te betonen. Wie werken uitvoert in de omgeving van kunstobjecten bespreekt vooraf met de medewerkers van de kathedraal welke beschermingsmaatregelen er genomen moeten worden. Voorzichtigheid is ten allen tijden geboden. - Het afschermen van vloeren, meubels en objecten en gebeurt enkel met dampdoorlatende materialen en tape die geen sporen nalaten. - Er mogen geen werken uitgevoerd worden in de kathedraal die stof creëren. Zaag- en slijpwerken worden buiten uitgevoerd. Indien nodig wordt de werf volledig stofvrij afgeschermd. - Er mogen enkel stellingen gebruikt worden die proper en stofvrij zijn. - Werkzaamheden met open vuur waarbij vonken of grote warmte vrijkomen, kunnen slechts doorgaan indien er gewerkt wordt conform de geldende veiligheidsregels. U overlegt daarover steeds met de technische dienst van de kathedraal. Zij verlenen goedkeuring voor deze werken en bezorgen een vuurvergunning. - Bij het gebruik van de keuken door traiteurs wordt nooit rechtstreeks op het aanrecht gesneden, er moeten steeds snijplanken gebruikt worden. - Het is verboden om drank en eten te nuttigen in de kathedraal. - Er heerst een algemeen rookverbod in de kathedraal, in alle bijlokalen, op de zolders, in de tuinen en op het dak. Op de binnenkoer mag wel gerookt worden, een asbak is ter plaatse aanwezig. - Bij het beëindigen van uw werkzaamheden neemt u meteen alle gebruikte materialen weer mee. Het stockeren van materialen kan enkel na overleg met het personeel van de kathedraal.
6. Goedkeuring Gelezen en goedgekeurd op .. / .. / …. (datum) door ……………………………………………………………… (naam). Handtekening:
3. Calamiteit? Wat nu?
A. Tips en voorbeelden Draaiboek •
Een degelijk calamiteitenplan wordt al snel een lijvig document. Om die reden wordt aan elke vaste medewerker een gemakkelijk hanteerbaar document bezorgd met de essentiële informatie en de te hanteren procedures in geval van calamiteiten.
•
Het volledige calamiteitenplan is echter altijd ter beschikking op vaste plaatsen.
3. Calamiteit? Wat nu?
A. Tips en voorbeelden - Draaiboek
3. Calamiteit? Wat nu?
A. Tips en voorbeelden Waterafsluiting
B. Tips en voorbeelden Evacuatie Kunstwerken
Richtlijnen Personeel
B. Tips en voorbeelden Evacuatie Kunstwerken •
Er zijn afspraken met het bisdom Antwerpen omtrent de evacuatie van bepaalde kunstwerken naar het bisschoppelijk paleis
•
Belangrijk hierbij: •
Telefoonnummer van de contactpersoon bij het bisdom, wanneer een evacuatie noodzakelijk is
•
Grondplan van de ruimte waar de werken tijdelijk worden gestockeerd (met afmetingen)
•
Afspraken met firma’s in de buurt die een heftruck ter beschikking hebben (afmetingen, laadcapaciteit, afmetingen, aanrijd-tijd naar de kathedraal)
•
De telefoonnummers van chauffeurs met een vrachtwagen
3. Calamiteit? Wat nu?
C. Tips en voorbeelden Alarmlijst
3. Calamiteit? Wat nu?
C. Tips en voorbeelden Voorzieningen
3. Calamiteit? Wat nu?
C. Tips en voorbeelden Voorzieningen
3. Calamiteit? Wat nu?
C. Tips en voorbeelden Voorzieningen
3. Calamiteit? Wat nu?
C. Tips en voorbeelden Voorzieningen
4. Epiloog
