reformatorisch familieblad
Leermeester
Gerrie Koerts
Zijn schoonvader stempelde ds. B. van der Heiden
Wonen in een ark op Gouda’s mooiste plekje
veilig voedsel op tafel
4 NOVEMBER 2015
» 33E JAARGANG » NUMMER 03
4 november 2015 . 33e jaargang nummer 3 . losse nummers € 3,95
Rosanne van Dam: “Een standpunt kan door de jaren heen veranderen”
Het is een van de standaardvragen aan zwangere vrouwen op een verjaardag: Heb je de twintigwekenecho al gehad? Die vanzelfsprekendheid mag van verloskundige Rosanne van Dam-Jansen (35) verdwijnen. „Wat mij betreft wordt de vraag: Laat je de twintigwekenecho maken?” tekst Gisette van Dalen-Heemskerk beeld Sjaak Verboom
7
Winterslaap Het is zo zoetjesaan tijd om te gaan slapen voor de egels. Veel egels beginnen nu met hun winterslaap. Hun huid vol stekels houdt namelijk geen kou tegen. Een dikke laag bladeren doet dat wel. Maar dan moeten die er wel zijn natuurlijk. Veel mensen leggen hun tuin vol met tegels, waardoor er voor de egels niks te beleven valt. Geen composthoop om onder te slapen, geen grond om regenwormen in te zoeken. Een tuin vol planten, bomen en struiken is beter voor veel dieren.
Grootste bedreigingen voor de egel zijn het verkeer en door de mens vergiftigde slakken, mollen of muizen die de egel opeet.
Eigenwijze egel Met zijn zwarte kraaloogjes en kleine dropneusje lijkt de egel een eigenwijs dier. Het gaat zijn eigen gang, maar heeft de hulp van mensen nodig om te overleven. tekst gerco Verdouw beeld istock
14
Natuurlijke vijanden van de egel zijn roofvogels, dassen, bunzingen, wilde zwijnen en vossen.
natuur
Egelopvang In de herfst is het topdrukte bij de 21 egelopvangcentra in ons land. Er worden volop uitgeputte en uitgehongerde egels gebracht. Het zijn vooral de jonge egels die het niet voor elkaar krijgen om hun eigen kostje bij elkaar te scharrelen. De meeste egeljongen worden geboren in juni, maar een tweede worp in september of oktober komt ook voor. Dan hebben de jongen niet genoeg tijd om zich voor te bereiden op de winterslaap. >>egelopvang.nl
Bij gevaar trekt de egel zijn dikke spierkap met een stekeldragende huid over zijn lichaam samen. De scherpe pennen richten zich op en er blijft een stekelige bal over.
Egels zijn zoolgangers. Ze lopen –net als de mens– op hun hele voet, en niet zoals katten en honden op hun tenen.
In een tuin vol tegels is voor egels niks te beleven.
15
„Er wordt te veel over en te weinig met jongeren gesproken.”
Oud-collega Ed van Hell over Johan Leune „Samen bouwen aan het jeugdwerk. Op verschillende manieren hebben we daar dertien jaar lang als collega’s inhoud aan gegeven: van 1981 tot 1994. We hebben veel meegemaakt op allerlei gebied en de samenwerking met Johan beoordeel ik met een 9,5. Johan heb ik leren kennen als iemand die zijn Meester wil volgen, waarbij hij nooit klaagt, maar wel draagt. En nu? Ondanks alles blijft hij nuttig en werkzaam. Met ondersteuning van zijn vrouw zet hij zich in voor anderen. Bijzonder is dat hij zich al geruime tijd op enthousiaste manier als vrijwilliger inzet voor het werk van Ontmoeting in Woerden. Prachtig om te zien wat hij via Facebook bereikt voor de kwetsbare medemens. Ik hoop dat hij het werk nog vele jaren mag blijven doen en dat hij de vreugde daarin zal blijven (!) ervaren.”
interview
„Het ging om het koninkrijk van Johan Leune”
De aftakeling aanvaard Lopen is strompelen geworden. Hij kan nog maar vier vingers gebruiken. Oud-jeugdwerkadviseur Johan Leune (67) gebruikt die om via de pc met jongeren met problemen te praten. „Ik heb geleerd uit Zijn hand te leven.” tekst Ad Ermstrang beeld Henk Visscher
25
zoek het uit! Zoek je een goed argument om eens lekker achterover te hangen? Als je dan op stap gaat, kun je je smartphone hoog in de bergen gewoon opladen: met een windmolen! tekst Bart van den Dikkenberg
Bloodhound_NL.pdf
1
22-10-15
11:07
graphic
bloodhound ssc // supersnelle bolide De Britse Bloodhound SSC doet in 2017 een poging om de barrière van 1000 mijl (1.600 km/u) te breken en een nieuw landsnelheidsrecord te vestigen op een uitgedroogde meerbodem in Zuid-Afrika. 1. COCKPIT Rijder zit in extreem sterke veiligheidscel
8. RAKETMOTOR 12 ton stuwkracht
2. INLAAT STRAALMOTOR
9. LUCHTREMMEN Om auto af te remmen na rit. Plus parachutes en schijfremmen
3. BRANDSTOFTANK 4. EUROFIGHTER TYPHOON EJ200 STRAALMOTOR Levert negen ton stuwkracht 5. WIELEN Massief aluminium, draaien per minuut 10.200 x rond. Velgen onderworpen aan 50.000G-kracht
ONTWERP Door aerodynamische vorm is de auto bestand tegen snelheden van Mach 1,4 – sneller dan een kogel uit Magnum 357 handvuurwapen Bronnen: Graphic News, Bloodhound Programme Ltd, FIA
BOUW De auto heeft drie motoren, met samen in totaal 133.000 pk – evenveel als 1.200 gezinsauto’s of 160 Formula 1-wagens
6. ACHTERZIJDE CHASSIS Constructie van aluminium en titanium 7. HULPMOTOR 550-pk Jaguar V8-turbo-motor aandrijving voor raketbrandstofpomp
2 4
3
1
9 8
6
7
5
LENGTE VAN AUTO
13,4 m
DRAAICIRKEL
120 m
0 TOT 1.609 KM/U
42 seconden
GEWICHT (INCL. BRANDSTOF)
6,4 ton
TOPSNELHEID
1.690 km/u
LENGTE BAAN
16 km
Met 133.000 pk aan boord moet de supersonische Bloodhound het oude snelheidsrecord op land van 1227 kM per uur verpulveren. Op 15 oktober 2016 is het zover. Dan moet de wagen de grens van 1600 km per uur overschrijden.
30
Zoek het uit
Energie
Windmolentje
Nieuwe taxi De Amerikaanse mariniers moesten het tot voor kort zien te rooien met een wagenpark van ruim 40 jaar oud. Daar viel natuurlijk geen oorlog meer mee te winnen. Onlangs heeft het US Marine Corps de beschikking gekregen over de hypermoderne Lockheed Martin ACV 1.1. Het zwaarbewapende, achtwielige, amfibische gevechtsvoertuig kan dertien mariniers met volledige bewapening vervoeren over land en op zee.
se kan daar helderheid over geven. De onderzoekers kwamen de verborgen kamers op het spoor door nieuwe hogeresolutiebeelden te bestuderen van de noord- en de westwand van de 3300 jaar oude graftombe. Toen ze inzoomden op de details, ontdekten ze sporen in het pleisterwerk die hetzelfde waren als die van de ingang van de tombe van Toetanchamon zelf, voordat deze in 1922 werd ontdekt.
Drijvende stad Binnen vijftig jaar ligt ergens op zee de drijvende stad City of Meriens. Tenminste, als het aan architect Jacques Rougerie, ligt. De afvalloze stad krijgt de vorm van een reusachtige manta van 900 meter lang en 500 meter breed. Er komt plaats voor 7000 bewoners, bij voorkeur professoren, studenten en onderzoekers.
Toekomst
Archeologie
Familie van farao ontdekt? Als archeologen al dachten alles te weten over Toetanchamon, dan hebben ze het goed mis gehad. De beroemde graftombe van de farao herbergt mogelijk twee niet eerder ontdekte geheime kamers. Mogelijk ligt daar de mummie van de stiefmoeder van Toetanchamon, koningin Nefertite. Haar mummie is nu nog altijd zoek. Het is onbekend of er een familielijn loopt tussen Nefertite en Toetanchamon. DNA-analy-
en zijn tevredener. Ook moet je niet te hard willen werken, ontdekten Finse wetenschappers van de universiteit van Helsinki: wie meer dan gemiddeld 8 uur per dag in touw is en vakanties overslaat, riskeert 40 procent meer kans op een hartaanval. Hoe dat komt? Je ontwikkelt meer stress, je krijgt te weinig rust en je slaapt te kort. Kortom, ga eens op vakantie.
Militair
Je moet er maar opkomen: een draagbare windmolen. Twee creatieve broers, Einar en Agust Agustsson uit IJsland, bedachten dat ook op de meest afgelegen plaatsen elektriciteit nodig kan zijn. De Trinity moet uitkomst bieden. De kleinste variant weegt slechts 650 gram; deze is geschikt om een smartphone op te laden. De grootste versie weegt 19 kg, past in de kofferbak van een auto en kan een elektrische auto opladen.
Ga je dit jaar nog op vakantie? Goed nieuws: dat blijkt bevorderlijk te zijn voor je lichamelijke én je psychische gezondheid: je hersenen hebben ook rust nodig. Na een periode van luieren kunnen die er weer stevig tegenaan. Uit onderzoek van de Nederlandse psycholoog Jessica de Bloem blijkt dat mensen na een vakantie beter functioneren. Ze ervaren minder werkdruk, hebben meer energie
Gezon*dheid
Smartphone opladen op bergtop
Span je niet te veel in
Marieke zet graag mensen op de foto. *
De zaterdag is Mariekes fotografiedag.
Internet bleek een gratis podium voor het nieuwe bedrijfje.
36
*
Verhalen in beeld Bij een fotoshoot komt veel mensenkennis kijken. Dat weet freelance fotografe Marieke uit de praktijk. „Je moet mensen op hun gemak stellen en enthousiast maken. Vooral jongens hebben helemaal geen zin in een shoot. Pas als zij achteraf aangeven dat het erg meeviel, ben ik tevreden.” tekst Henrieke van Dam beeld Anton Dommerholt
F
oto Unique, dat is de naam waaronder Marieke Barten (23) uit Renswoude fotografeert. Een website met blog, een Facebook-pagina en een goede camera zijn het instrumentarium van de fotografe. Hoe ze ‘unique’ blijft tussen alle andere freelance fotografen? „Ik heb een eigen stijl ontwikkeld. Met heel veel kleur en spontaniteit op de foto’s. Iedere foto heeft een eigen verhaal. Dat wil ik vastleggen.” Hoe een amateurfotografe door internet ineens een serieuze freelancer is.
Spiegelreflex
Fotograferen, dat had altijd Marieke’s interesse. Maar tijdens een vakantie, drie jaar geleden, ontdekte ze hoe anders het fotograferen wordt als je met een professionele camera op stap gaat. „Ik gebruikte de spiegelreflexcamera van een reisgenootje en ineens werd fotograferen een
doel op zich. Weer thuis kocht ik zelf zo’n camera en ik merkte dat ik graag mensen op de foto zet. Daarom startte ik een Facebook-pagina en een website. Onder de naam Foto Unique bood ik mij aan als fotografe. Ik dacht: gewoon maar eens kijken wat er gebeurt.”
Like- en deelacties Zonder ervaring met het opstarten van een eigen bedrijfje begon Marieke aan het avontuur. Naamsbekendheid krijgen, dat had eerst prioriteit. „Een vriendin en mijn zusje wilden wel poseren, zodat ik enkele voorbeeldfoto’s op Facebook kon zetten. Mensen willen zien wat je stijl is. Daarna ging het heel snel: vrienden liken de beelden en steeds meer mensen zien de foto’s op Facebook langskomen. Zelf bekrachtigde ik dat ook door like- en deelacties op te zet-
ten. Na een bepaald aantal likes gaf ik een shoot weg en stelletjes maakten kans op een zogeheten ‘love-shoot’, als ze mijn foto’s deelden.”
Spannend
Nog altijd is Marieke verbaasd dat de start van Foto Unique zo soepel verliep. Internet bleek een gratis podium voor het nieuwe bedrijfje en de klanten kwamen vanzelf. „De eerste aanvraag voor een shoot was beeld unique
“ ik zit nu op de 10.000.000 foto's”
“Mensen moeten zichzelf zijn op foto’s”
terdege • 24 december 2015
Wonen op Gouda’s mooiste plekje Bij de deur van de woonark hangt een bordje: H. Koerts, bouwkundige. Gerrie Koerts-Prosman denkt er niet over om het weg te halen, ook al is haar man al meer dan twintig jaar overleden. „Dat bordje heeft mijn leven veranderd.” tekst Neline Boogert-Floor beeld Tineke van der Eems
Portret
“In 2003 zonk de boot bijna”
dsaddasjkh sajhdhjkdjhksadsajhk dskjakjdakljdajsl
47
de dominee
56
Bedelaar op de kansel De christelijke gereformeerde ds. H. van Leeuwen was thuis soms wat verstrooid, maar op de kansel was hij echt dienaar van het Goddelijk Woord. Ds. B. van der Heiden: „Dan straalde hij het gezag van het ambt uit.” tekst Jan van ’t Hul beeld Sjaak Verboom
I
n zijn appartement in Alblasserdam, vier hoog, met uitzicht op het scheepvaartverkeer op de Noord, haalt ds. B. van der Heiden herinneringen op aan zijn schoonvader, de christelijke gereformeerde ds. H. van Leeuwen. „Hij heeft heel veel voor mij betekend.” Hendrik van Leeuwen werd op 10 mei 1906 in Den Haag geboren. Over zijn bekering is weinig bekend, want hij sprak daar niet zo veel over. „Uit alles bleek dat mijn schoonvader van jongs af aan de Heere heeft mogen vrezen en als een Timotheüs is geleid en door de Heere is onderwezen. Hij kwam uit een godzalig geslacht, waarin de Heere veel van Zijn kinderen had. Hij was nog heel jong toen hij leider van de zondagsschool werd en ging toen al op huisbezoek bij de kinderen thuis. De dienst van de Heere was zijn leven.” Van Leeuwen werd geroepen tot het predikambt, maar achtte zich daarvoor onbekwaam. „Na jaren van strijd mocht hij het voor de Heere verliezen en meldde hij zich bij het curatorium.” Hij werd aangenomen en toegelaten tot de studie op de Theologische School in Apeldoorn.
„Mijn schoonvader was met hart en ziel christelijk gereformeerd, maar preekte ook in gemeenten buiten zijn eigen kerkverband. Voor de SGP bij voorbeeld, hoewel hij zich niet zo met politiek bezighield. Als ik dan vroeg: ‘Pa, waar gaat u over preken?’, zei hij nogal eens: ‘Ik denk over: Kiest u heden wie gij dienen zult.’ Hij was ook nauw verbonden aan het werk van de Gereformeerde Bijbelstichting, want het Woord van God was hem alles waard. Hij mocht als nestor van het bestuur de eerste steen leggen van het nieuwe gebouw in Leerdam.”
Bruisend gezin
In 1962 kreeg Van der Heiden verkering met de enige dochter van ds. Van Leeuwen, Laura. „Zelf kwam ik uit een gezin van vier kinderen, dat behoorde tot de Gereformeerde Gemeenten in Nederland. Zij was christelijk gereformeerd, maar dat heeft nooit tussen ons in gestaan. We
“Zijn preken waren liefdevol en gunnend”
waren één als het ging over de Heere en Zijn dienst.” Het predikantsgezin van ds. Van Leeuwen was een bruisend gezin, zegt ds. Van der Heiden. Ze hadden negen kinderen, acht jongens en één meisje. „Vader Van Leeuwen had grote eerbied voor het ambt en alles wat daarmee te maken had. Liefde voor Zijn dienstknechten, Zijn kinderen, voor de Kerk, voor het Woord. Deze zaken trokken mij, omdat de Heere ook in mijn leven veel liefde en hoogachting had gegeven voor mensen die de Heere vreesden, en voor alles wat met de dienst van de Heere te maken had. Bij hem heb ik gezien hoe goed het is om de Heere te vrezen. Hij had lage gedachten over zichzelf, maar hoge gedachten van de Heere”. Op zondagavond kwamen er geregeld kinderen van God in de pastorie. „Daar hoorden we hoe de Heere werkt in het hart van Zijn kinderen. Dat legde beslag en liet een blijvende indruk na. Ook mijn schoonmoeder kwam uit een godzalig geslacht. Verschillende van haar zussen en broers mochten de Heere vrezen en er waren erbij die wisten waar hun schuld 57
Vies van advies Een baby laten huilen of juist niet? Een kind altijd in zijn eigen bed laten slapen of tussenin leggen als het bang is? Wel of niet een speen geven? Potjesvoeding of altijd eigen gekookt eten? Als je net moeder bent, wordt er aan alle kanten aan je getrokken. Zie dan maar eens niet onzeker te worden. tekst jacomijn ariakhah beeld mariska vos tekst Jacomijn Ariakhah beeld Mariska Vos
A
ls er zoiets bestond als een eenduidige, heldere handleiding voor het moederschap, dan zou het een bestseller zijn. Iedere moeder wil tenslotte weten hoe je het beste een kind groot kunt brengen. Maar we moeten het allemaal op onze eigen manier uitvinden. Dat begint al meteen na de bevalling, als het kindje aan de borst wordt gelegd. Want kunstvoeding is passé, tenzij je een goed excuus hebt. Borstvoeding is de maat en dat krijg je overal te horen. Dat is natuurlijk prachtig, totdat je met een schreeuwend kind in je armen ligt dat niet wil drinken. Of niet kan drinken. Of maar heel kleine 68
beetjes drinkt. Of juist een uur lang achter elkaar wil drinken, liefst tien keer per etmaal. Te gulzig is en gaat spugen, of te passief is en niet genoeg groeit. Als je te veel melk hebt of juist te weinig. Te grote tepels of juist te kleine. Dan komt dat eerste moment waarop je je afvraagt wat je verkeerd doet en hoe je dit op moet lossen. Of je de buurvrouw moet geloven, die zegt dat je beter op kunstvoeding over kunt stappen, of je verloskundige, die je een heel traject van begeleiding aan wil bieden. Je vriendin, die het heeft over het doorknippen van tongriempjes, of je zus, die het wijt aan je manier van aanleggen.
opvoeding
Slaapzorgen
*
Een willekeurige dag op de redactie. Over ouderschap ging het. En kinderen laten slapen. Meer specifiek: hoe ze precies te laten slapen. Collega 1 had net een paar maanden geleden een kind gekregen en zat met grote wallen onder zijn ogen achter zijn bureau. „Ik ben extra vroeg gekomen, want mijn vrouw wilde proberen het kindje door te laten slapen door het ’s nachts te laten huilen. Maar ik kan dat gehuil niet aanhoren.” Collega 2 was niet van deze methode ondersteboven. „Wij legden onze kinderen op een gegeven moment een tijdje beneden, zodat we ze niet meer hoorden huilen en zelf ook een oogje dicht konden doen. Ze sliepen al heel snel door.” Collega 3 zat een en ander met gefronste wenkbrauwen aan te horen. Háár kind sliep al maanden in het ouderlijk bed en voer er wel bij. Maar ja, hoe krijg je het kind er vervolgens weer uit? En zo ontspon zich een stevige discussie met het nodige ongevraagde advies over en weer. Resultaat? We zijn er nog steeds niet uit.
69
koningshuis
Verwelkomd door de burgemeester van SittardGeleen.
Op bezoek in de Mijnstreek Koning Willem-Alexander en koningin Máxima bezoeken op 8 oktober de Limburgse Mijnstreek. In een paar uur tijd wordt het paar bijgepraat over de geschiedenis, de toekomst en de uitdagingen van een streek die kampt met leegloop. tekst Josine Droogendijk beeld ANP
terdege • 4 november 2015
79
