VEERTIENDAAGSCH BLAD VOOR SCHEEPSBOUW EN SCHEEPVAART T E V E N S O R G A A N D E R

24 FEBRUARI 1922

4e JAARGANG

No. 4

H E T SC H IP .

VEERTIENDAAGSCH BLAD VOOR SCHEEPSBOUW EN SCHEEPVAART TEV EN S ORGAAN DER

VEREENIGING VAN TECHNICI OP SCHEEPVAARTGEBIED en van HET NATIONAAL TECHNISCH SCHEEPVAARTKUNDIG MUSEUM R edactie S ch eep sb o u w : Ir. A . M. SCHIPPERS >«* i. — D irecteu r J. MOORMAN. V aste M ed ew erk ers: Ir. J. C. ARKENBOUT SCHOKKER s.i., Ir. A. A . BOO N, c.i., C. H. K. BORGHARDT, Ir. R. J. D IJKH UYS, Ir. A . V A N D R IEL, W. A . ENGELBRECHT, HERO B. DE GROO T, D r. M. D . H A G E , Ir. J .H . A .W . graaf V A N HEERDT TO T EVERSBERG s.i., Ir. A . R O O R D A , s.i., Dr. J. D U SA A R , S. SJNUYFF, K. TESCHM ACHER, Ir. M. W . V O O G T , J.E.zn. s.i., Mr. A . J. M. VAN jW ESSEM, e. a. B u r e a u x v a n R e d a c ti e e n A d m i n i s t r a t i e : A M A L I A V A N S O t M S S T R A A T 2 - 4 , D E N H A A G , T e ! . B e x u id e n h o u t 1620 A B O N N E M E N T : B in n e n la n d f 4 . — p e r k w a r t a a l , B u i te n la n d f 2 5 .— p e r ja n r .

P ro f.

A.

D.

L osse N u m m e rs f l . — , A D V E R T E N T I Ë N

F.

W.

L ic h te n b e lt.

f

40 c e n t p e r r e g e l .

Bij c o n t r a c t v e r l a a g d tarief»

PROF.

IN M EM O R IA M A . D. F . W . L IC H T E N B E L T .

T o l '11 w ij a:m (ie g r o e v e s t o n d e n van d e n m ail. die van z o n 'n alles o v c r h e i T s c h c n d e i i i n v l o e d o p o n s U ven g e w e e st is. voelden w e h et als o e n s c h r i j n e n d e t e k o r t k o m i n g , d a t we n i e t m o c h t e n u i t s p r e k e n . w at w e a lle n w e l w i s t e n , d o c h w a a r o p we to ch zoo g a a r n e n o g eetis hc't v olle l i c h t w i l d e n d o en sc h ijne n. ' l i e t is m e e r d a n '26 j a a r g e le d e n , doch het h e u g t m e n o g als gisteren , d a t l . i c h t e n b e l t »net m e e c n i g e m a l e n d e C o o lv es t af d re n te ld e , o m me te b e w e g e n h e t p r a e t i s e h lev en t e v e r w iss e le n v o o r een l o o p b a a n bij h e t t e c h n i s c h o n d e r w i j s en m ijn t a lr ijk e b e z w a r e n o n t z e n u w d e d o o r e e n b o n d i g : „Mn ik z e g d a t j e het wei k a n " . W a n t zoo w a s Liehte nlielt, e n v e l e n h e b b e n h et m e t m ij o n d e r v o n d e n , als hij in i e m a n d ee n voo r h e t t e c h n i s c h o n d e r w i j s g e w e n s c h t e k r a c h t m e e n d e te o n t d e k k e n , dan le tte hij n i e t z o o z e e r o p direct.- k e n n i s en g es ch ik th eid , d o ch hechtte m e e r w a a r d e a a n d e l a t e n t e e i g en s ch ap p en , v e r k re g e n d o o r o n d e r v i n ­ d i n g e n v o o r a l b e r u s t e n d e o p liefde v o o r d e techniek. M e e n d e hij een in d e t o e k o m s t b r u i k b a r e k r a c h t voo r het tech n is ch o n d e r w i j s ge­ v o n d e n te h e b b e n , d a n r u s t t e hij n i e t v o o r deze d a a r a a n v e r b o n d e n w a i . w e l w e t e n d e , z o o i e m a n d o n d e r zijn l e i d i n g v o o r h e t o n d e r w i j s d i e n s t ­ b a a r te k u n n e n m a k e n . W a s m e n e e n m a a l o p zijn v oo rstel i n g eg aan , d a n s p a a r d e hij j e in g e e n enkel o pzicht. Z ijn critic k w as st r i e m e n d , v a s t o v e r t u i g d d a t e e r s t d e p lo eg d o o r d e n g r o n d m oest, w ild e het z a a d w e l i g o p s c h i e t e n en g o e d e n o o g s t w a a r b o r g e n . W a n t l . ic h te n b e lt c i s c h t c , d a t het o n d e r w i j s b e o e f e n d zou Worden als k un st, en als hij o n d e r w i j s g a f w a s he t n o k een k u n s t u i t i n g . A u g u s t D a n i ë l F m l e r i k W i l l e m l. i c h t e n b e l t w e r d g e b o r e n in 1859 t e ................. ’t d o e t e r n i e t toe, e v e n m i n o m te co n s ta te e re n of hij I L I . . O . , M . l .L A ), d a n wel 11.U.S. bezo ch t. V o o r o n s is h e t v o o r­ n a a m s t e , d a t bij zijn g e b o o r t e h e t d en G e n i u s van h e t G e n i e be­ h a a g d e h e m m e t zijn w i e k s l a g te b e r o e r e n , en v o o r te b es c h ik k e n een h o o f d f i g u u r te w o r d e n in d e g e s c h i e d e n i s v an het t e c h n is c h o nd erw ijs. W a n t h e t w a s to e n m e t d i t o n d e r w i j s h i e r te lan d e n o g m a a r p o o v er g e s t e l d . M e t b e p a a l d e zich veelal tot w a t s t o o m w e r k t u i g k u n d e en z o o g e n a a m d m a c h i n e t e c k e n e n . D i t te e k e n e n w a s d ik w ijls in h a n den v a n b o u w k u n d i g e n , d i e d e n l e e r l i n g e n e e n ig e d o o r h e n b e m a c h t i g d e m a c h in e - o n d e r d c e l e n w el k e u r i g leerd en teekenen, d och uit den aard d e r z a a k o n m a c h t i g w a r e n o m iets te d o e n v o o r de v o r m i n g v an de a a n s t a a n d e m a c h i n e - c o n s t r u c t e i i r s . In d ien tijd h a d L ic h te n b e l t , zor;ia l s d a t t o e n g e b r u i k e l i j k w a s , d e p ra c t i s c h e j a r e n in d e verschillende w e r k p l a a t s e n d e r f a b r i e k d o o r g e b r a c h t , en w as a an v an k e lijk als teek e n a a r , l a t e r als c o n s t r u c t e u r o p h et E ta b li s s e m e n t F i j e n o o r d w e r k ­ z a a m . Z ijn n a t u u r l i j k e s p e u r z i n n a a r het in nerlij ke van d e techniek m o e t t o e n al o p v a l l e n d g e w e e s t zijn, en b r a c h t h e m v an zelf t o t h et o n d erw ijs. I n 1 8 8 3 w e r d L ie h te n li e lt b e n o e m d to t l e . r a a r in d e s t o o m w e r k ­ t u i g k u n d e en h e t v a k t e e k e n c ii a a n de A m b a c h t s s c h o o l te R o t t e r d a m . H i e r b r a c h t hij al d a d e l i j k een alg eh eelen o m m e k e e r in het o nd erw ijs, d a t v a n z o o n f r i s s e h e n g ees t g e t u i g d e , d a t he t h e i n n ie t moeilijk viel n o o d z n k e l i j k e n i e m v e h u l p v a k k e n i n g e v o e r d te k r ijg e n , en de b e s t a a n d e in a a n p a s s e n d e r i c h t i n g te do en h e r v o rm e n . Z o o a l s L ie h te n li e lt m ij e e n s v ertelde, heeft hij z ic h altijd t ro u w g e h o u d e n a a n d e n r a a d , d i e n zijn v r o e g e r e c h e f - c o n s t r u c t e u r h e m bij h e t a f s c h e i d v a n F 'i jeno ord m e d e g a f , n.l.: „ Z oek h e t hij h et o n d e r w ijs vi o r a l n i e t in h et vele. b e h a n d e l w e in ig , m a a r d a t d a n o o k goed." H i t o n d e r w i j s v o o r de e e n v o i i d i g e n e e n v o u d i g te h o u d e n , w as een kunst d i e e c h t e r m a a r w e i n i g e n v e r sto n d e n , o m d a t zoovclcn d o o r g e b r e k a a n b r e e d t e , het in de h o o g t e m o e s te n zoeken d a a r zij, te spoedig iiitgeput, d e g r e n s v an het g e s c h i k t e wel m o e s te n o v e r ­ s c h r i j d e n N i e t alzo o l . i c h t e n b e l t . W i e h e r i n n e r t zich niet den n a a m „ V l a m p i j p " , d i e h e n t d e s t ij d s (p iasi- sch er tse n d w erd g eg ev en , omdjtt iiij bij zijn o n d e r w i j s z o o d u c h t i g o p liet g o ed e b e g r i p van e env ou dig e o n d e r d e d e n k o n h a m e r e n , la. V lam p ijp , m a a r wie w a s d a n oo k als hij bij m a c h t e , z n o 'n u i t v o e r i g e v e r h a n d e l i n g te g ev en o v e r zulke sc h ijn b a a r eenvoudige o n d e rw e rp e n ? I n 1 8 8 9 w e r d L i c h t e n b e l t b e n o e m d to l lec r a a r aan de Acad e m ie v a n 11. 1\. en '1'. W . te R o t t e r d a m . Deze b e n o e m i n g zou vuu r liet t e c h n i s c h o n d e r w i j s a a n d e A c a d e m i e van b rsliss cm len invloed zijn. H ij v o n d d a a r h e t o n d e r w i j s in h e t m ach in e te e k e n c n . verd eeld o v e r v i e r k l a s s e n , als o n d e r d e e l v a n d e b o u w k u n d e , a l w a a r d o o r ieder d e r l e e r a r e n w e l n a a r b e s t e w e t e n w e r d les gegeven, d o ch g een o n d e r l i n g verband bestond door gebrek aan e e n leidend e g e d a c h te . D o ch l.ichtenbelt ze tte, in a a n v a n k e l i j k e o p d r a c h t van d e n d i r e c t e u r G . .Sch otten, zijn s c h o u d e r s e r o n d e r . N a d ie n s o v erlijd e n t r o f hij g e l u k k i g in d e n h e e r V Nolcti ee n n i e u w e n d i r e c t e u r , d i e niet alleen e e n m a n als L.ichtenbelt n a a r w a a r d e w ist te sc h atten, d o c h even e n e r g i e k d e e v o l u t i e van het te c h n i s c h o n d e r w i j s zou bev o rd eren . H e t e e r s t e w e r k w a s h et t e e k e n o m l e n v i j s een v aste r i c h t i n g l t g e v e n , o p h r c c d c a g r o n d s l a g en m e t log isch e o p k l i m m i n g . V a k k e n a l s w i s k u n d e , n a t u u r k u n d e , w e r k t u i g k u n d e , sc h eik un de, w erd en als s c h a k e l s v a n het geheel v e r p l i c h t e n d ges teld, en s t o o m w e r k t u i g k u n d e ing ev o erd H e t a a n t a l k l a s s e n w e r d to t zes u itg e b r c i d , w a a r i n am In t ie ti s e v a k m a n n e n als l e e r k r a c h t e n w erd en aau gestcld. D e resu l­ t a t e n w a r e n v an d i e n a a r d , d a t s p o e d ig in de h oo g ste k las se m e t het o n t w e r p e n e e n a a n v a u g g e n o m e n k on w o r d e n , t e r w ijl tevens de

g e l e g e n h e i d to t o p l e i d i n g v o o r a a n s t a a n d e s c h e e p s b o u w k u n d i g e n en el e c t n . l c c h n i c i w e r d o p e n g e s t e l d . D o o r d i t alles n a m h e t a a n t a l l e e r ­ l i n g e n z o o d a n i g toe. d a t d e m e e s te k l a s s e n in d r i e t o t v i e r p a r a l l e l afd eeling cii m o e s te n w o r d e n g e s p l it s t . H e t b e s t u u r d e r A c a d e m i e z a g t o e n in, d a t h e t o o g e n b l i k g e k o m e n w a s , o i n h e t t e c h n i s c h o n d e r w i j s v a n d e a f d e e lin g l i o m v k u m l e los te m a k e n en als a f z o n d e r l i j k e afd eel i n g te ves tige n n ie t l .i c h t e n b e l t t o t h o o f d l e c r a a r . D i t g e s c h i e d d e in 1902. D e jo lig e a f d e e l i n g v o o r w e r k t u i g k u n d i g e n , s c h e e p s b o u w k u n d i g e n en e le c tr o te c h n ic i n a m z o o d a n i g in g e s t a d i g e n g r o e i to e , d a t zij s p o e d i g alle a n d e r e a f d e d i n g e n in l e e r l i n g e n a a n t a l o v e r t r o f , e n zij h eeft v o r m i n g g e g e v e n a a n z o o ’n g r o o t a a n t a l t e c h n i c i , i l a t L i e h t e n l i e l t n i e t alleen in R o t t e r d a m en o m s t r e k e n , d o c h o o k v e r d a a r b u i t e n b i j n a g e e n f a b r i e k o f i n d u s t r i c e l e o n d e r n e m i n g k o n b e z o e k e n o f hij v o n d d a a r o u d - l e e r l i n g e n d i e een m e e r o f m i n d e r v o o r a a n s t a a n d e b e t r e k k i n g b ek leed d en . H e t is m i s s c h i e n d i e n s t i g h i e r te v e r m e l d e n , d a t L i c h t e n b e l t in h et b e z it w a s v a n de m i d d e l b a r e a k t e M e c h a n i c a . Hij v o n d d i t v o o r a l g e w e n s o h t o m o o k s t e r k t e s t a a n t e g e n o v e r d i e e n k e l e n , d i e bij g e b r e k a a n v a s t e n g r o n d , een s t a n d p u n t • i n n a m e n d o o r s t e u n t c z o e k e n in h e t b e z i t v a n a k t e n , t ite l o f g r a a d . D o c h d i t w a s n ie t ui :i «lig. Zijn b e g a a f d h e i d w e r d in alle t e c h n i s c h e k r i n g e n t e n z e e r s t e g e w a a r d e e r d , z o o zelfs, d a t n a d e p r o m o t i e v an d e P o l y t e c h n i s c h e S c h o o l to t T e c h n i s c h e H o o g e s c h o o l , h e m de ee r t e b e u r t viel, a l d a a r t o t H o o g l e e r a a r te w o r d e n b e n o e m d ( 1 90 6), H i e r t o e h a d in h o o g c m a t e b i j g e d r a g e n de v e r s c h i j n i n g v an zijn b o e k „ H e t S c h e e p s s t o o m w e r k t u i g " , een s t a n d a a r d w e r k , d a t m e t d e n s n e l le n g r o e i v a n de t e c h n i e k gelijken t r e d hield , en d o o r h e r h a a l d e v e r m e e r d e r d e en v e r ­ b e t e r d e h e r d r u k k e n , t h a n s b e s t a a t u i t vijf k l o e k e d e e l e n . V o o r a l d e v e r s c h i j n i n g v a n h e t d e r d e deel, b e h a n d e l e n d e d e h u l p - e n bij w e r k ­ t u i g e n aa n b o o r d v a n s t o o m s c h e p e n , w a a r o m t r e n t a l l e s d o o r e i g e n w a a r n e m i n g en o p m e t i n g i n w o o r d e n beeld w a s g e b r a c h t , w a s een g r o o t e a a n w i n s t v o o r d e te c h n i e k , te m e e r d a a r o v e r d i t o n d e r w e r p h i e r tc lan d e g e e n en k el g e s c h r i f t , en in h e t b u i t e n l a n d s l e c h t s w e i n i g u i t v o e r i g e w e r k j e s in d r u k w a r e n v e r sc h e n e n . D e z e b oekd eelcn v a n l . i c h t e n b e l t g e v e n z o o in ujje o n d e r d e d e n de f in e ss e s van h et h o o f d s t o o m w e r k t u i g w e e r en d e v e r d e r e g e c o m p l i ­ c e e r d e m e c h a n i s c h e i n r i c h t i n g e n aa n bo ort! v a n de m o d e r n e stoom­ sc h e p e n , d a t zij wel in d e b o e k e n k a s t van g e e n e n k e l e n t e c h n i c u s z u l ­ len o n t b r e k e n , H o e d i k w i j l s h o o r t m e n n ie t bij v e r s c h i l v a n m e e n i t i g z e g g e n : „ Z oek eens o p w a t l . i c h t e n b e l t er v a n s c h r i j f t ” . Naar aanleiding v an de n i t g e b r e i d e t o e g e p a s t e k e n n i s in zijn boeken neergelegd, het ju is te inzicht o m tr e n t zelfs d e m o d e r n s te w e r k t u i g e n , h eeft m e n m e e r m a l e n z ic h a f g e v r a a g d , h o e L i e h t e n l i e l t a a n de z e k e n n i s k w a m . D i k w i j l s w e r d d a a r v a n d e r e d e n g e z o c h t in zijn o m g a n g m e t d e m a c h i n i s t e n d e r k o o p v a a r d i j v l o o t , d i e v o o r h u n exam enstudie den m a c h in isten c u rs u s der A cad e m ie bezochten. T en d e e le w as d i t o o k zoo, d a a r z e e r z e k e r d e z e s e h e c p s w e r k t u i g k i m d i g c n d e n v o e r s t r a a l v o r m d e n , w a a r d o o r hij s t e e d s in v e r b i n d i n g b l e e f m e t h e t b r a n d p u n t v an h et w e r k e l i j k p r a c t i s c h e leven. M e n v e r g e t c e c h t e r n ie t, d a t m e n een l . i c h t e n b e l t m o e t zijn, o m u i t d c d i k w i j l s t e g e n ­ s t r i j d i g e b e r i c h t e n , in h o o f d z a a k h e m als v r a a g v o o r g e l c g d , d e sto f o p te b o u w e n , w a a r d o o r h e t h e m m o g e l i j k w a s , z u l k e e n j u i s t i n z i c h t te o p e n b a r e n o m t r e n t d e n i e u w s t e u i t i n g e n d e r sn e l v o o r t s c h r i j d e n d e t e c h n ie k . D o c h l aat ik mij h a a s t e n v a n de z e zelfd e s e h e e p s i v e r k t u i g k i i n d i g e n te v e r m e ld e n , hoe g a a r n e zij aa n L ie h te n li e lt d e z e s t o f v e r s t r e k t e n , d a n k b a a r h e m ee n k l e i n e n t e g e n d i e n s t te 'k u n n e n b e w i j z e n v o o r het vele, d at hij v o o r h en g e d a a n heeft. W a n t L i e h t e n l i e l t h e e f t v o o r hen m e e r g e d a a n d a n h et g e v e n van ee n g o e d e l e i d i n g hij d e e x a m e n ­ st u d ie. Hij heeft zijn g a n s c h e e n e r g i e g e g e v e n t o t v e r h e f f i n g v a n d en m achinistenstand. T o e n d o o r de R e g e e r i n g e x a m e n s ter v e r k r i j g i n g v a n h e t d i p l o m a v o o r m a c h i n i s t t e r k o o p v a a r d i j w e r d e n in g e s te ld , w e n d d e n d e .m achi­ n i s t e n zich v anzelf tot L ie h te n lie lt o m v o o r l i c h t i n g en l e i d i n g bij hu n e x a m e n s t u d i e . Met g e v o l g h i e r v a n w a s d a t, to e n a a n d e A c a d e m i e in 1893 een c u r s u s v o o r m a c h i n i s t e n w erd o p g e r i c h t , a a n L i c h t e n b e l t dc leiding hiervan w erd o p g ed rag en . H e t is v o o r een b u i t e n s t a a n d e r ó n m o g e l i j k z ic h in te d e n k e n , w e lk e b i j n a o n o v e r k o m e l i jk e m o e i l i j k h e d e n o v e r w o n n e n , en w e l k e alg eh eele to e w i j d i n g g e v e r g d z o u d e n w o r d e n v an L ie h te n li e lt als l e i d e r en zijn h e l a a s te v r o e g g e s t o r v e n m e d e w e r k e r F’. J. C h c r p i o n . M e n d e n k e zic h i n : ee n c u r s u s v o o r m a n n e n van m e e s ta l m i d d e l b a r e n leeftijd, allen van zo o v e r s c h i l l e n d e n a a n l e g en i n t e l l i g e n t i e , w a a r b i j m e n niet m o d lt v o o rtb o u w e n op de v ero n d erstellin g van l e n i g e n o n d e r ­ g r o n d , d a a r zij d e s c h o o l j a r e n reeds la n g a c h t e r z i c h lieten , m a n n e n m e t b e p r o e f d e b e k w a a m h e i d v o o r hu n d i e n s t a a n b o o r d , w a a r a a n nu p lo ts e lin g d e cis ch g e s te ld w e r d , o m zich a a n een v o o r d c h o o g e r e r a n g e n z e e r m o e ilijk e x a m e n te o n d e r w e r p e n . Fierst d a n k a n inen b e g r ijp e n w elk e i n s p a n n e n d e a r b e i d in de e e r s t e j a r e n v a n L ic h tc n bi-lt eu zijn m e d e w e r k e r g e v e r g d w e r d , d o c h n i m m e r k a n m e n b e ­ se ffen b oe d a n k b a a r d ie t a a k was. T e g e l i jk hierm ede voelde L ie h te n lie lt m e t d e n d a g z ijn resp ec t g r o e i e n v o o r d i e s c h e e p s m a c h in i s t e n . Hij k r e e g o n t z a g v o o r h u n k a n t van liet te c h n is c h w eten en de v e e l o m v a t t e n d e v e r a n t w o o r d e l i j k e taak. d ie zij aa n b o o r d h a d d e n te v erv u llen , w a a r v a n d e w a a r d e in het alg e m e e n te w e i n i g b e k e n d was, en d a a r d o o r z o o w e i n i g w a a r d e c r i n g

o n d e rv o n d . H ie rd o o r k w a m het, d a t L ic h te n b e lt beslo o t al h e t mo~ g elijke te doen v o o r de v e rh e ffin g van den m ac h in iste n stan d . Op zijn a a n s tic h tin g o n tsto n d de V e re e n ig in g van W e rk tu ig k u n d ig e n ter K o o p v a a rd ij, w elke hij als v o o rz itte r in de goede ric h tin g dreef, er ste ed s v o o r z o rg en d e , h a a r vrij van alle z o rg - en sa la risk w e stie s te houden, d a a r hij wel beg reep , d a t w a a rd e e rin g n ie t a n d ers afg ed w o n ­ gen k on w o rd e n d a n d o o r e ig e n v e rd ie n ste. D eze v e re e n ig in g is la te r o m g ez et in de V e re e n ig in g van T echnici op S c h e ep v a artg e b ie d , w a a rv a n P ro f. L ic h te n b e lt a an v a n k elijk voor­ z itte r, en in de la a tste ja r e n e e re v o o rz itte r w as. T oen Ijic h te n b e lt's w e rk e n en stre v e n b e k ro o n d w e rd m et zijn b e n o e m in g to t h o o g le e ra a r aan d e T . H . te D elft, hebben zijn ta lrijk e lee rlin g e n , o u d -le e rlin g e n en b e w o n d e ra a rs hem van harte g e h u ld ig d , doch velen v re esd e n d a t in P ro fe s s o r L ic h te n b e lt hun L ic h te n b e lt verlo ren zou g a an . D a t D e lft hem v a n ons zou a ftrekken w a s dan o o k te v e rw a c h te n . L a n g z a m e rh a n d h e eft hij m eer en m eer a an a n d ere n m o eten o v e rd ra g e n . Z elfs de la a tste g ro o te re o rg a n isa tie aan de A cad em ie, w a a rb ij de d rie laa g ste k lasse n als V aktcckenscholen eld ers w e rd en o n d e rg e b ra c h t, terw ijl de re stee ren d e klassen w e rd en u itg e b re id en o m g ez et to t een M id d e lb a re T e c h n is ch e School v o o r w e r k t u i g b o u w k u n d i g e n , sc h e e p s b o u w k u n d i g e n en electrotechnici zoow el voor av o n d - als d a g s tu d ie , heeft P ro f. L ic h te n b e lt n ie t anders d a n v o o rb e re id en d k u n n e n leiden. D och den m a c h in is te n c ü rs u s heeft hij n im m e r w illen v e rla te n en heeft hij to t z’n la a tste oogen b lik m et k ra c h tig e h a n d geleid. M ij d u n k t, P ro f. L ic h te n b e lt zal wel steeds m et de g ro o tste vol­ d o e n in g te ru g g e d a c h t hebben a an den tijd, toen hij zich n o g onverdeeld a an het o n d e rw ijs d e r A c ad e m ie kon w ijden. Zijn g ro o ts te genot w as toch de een v o u d ig e o p lo ssin g v o o r technische k w e stie s te vinden en w a t k o n hij sm ullen, als hij een of a n d ere tra d itio n e e le om slachtige a fle id in g to t een e en v o u d ig e b e w e rk in g had te ru g g e b ra c h t. In tech­ n isc h e p ro b lem en had hij een b ijz o n d e r held eren kijk, w as w onderlijk snel m et zijn conclusie, die dan u it den a a rd d e r z a a k m eestal niet o n a a n v e c h tb a a r w as, d o c h d o o r een e en v o u d ig e parab el gaf hij iem an d d ik w ijls een ju is te r in zic h t d a n de m eest u itv o e rig e verhan­ deling. L ic h te n b c lt's w e r k k r in g liet n iet toe g ro o te c o n stru c tie s v oort te

bren g en , m aa r w at m eer zegt, hij heeft m en ig g ro o t c o n stru c te u r gev o rm d , w a n t ontelbaren hebben de im pulsie v an L ic h te n b e lt o n d e r­ vonden en d an k en veelal aan zijn invloed d e v o o rn a m e p laa ts, die zij th an s als co n stru cteu r innem en. L ich ten b elt w as een geboren c o n stru cteu r. M e t b e w o n d e rin g volgde een ieder hem , w anneer hij m et ben ijd en sw aard ig e, sie rlijk e vastheid een of ander denkbeeld in schets b ra ch t. Z oo’n schets, steeds con­ stru c tie f zuiver, had zoo voor u itv o e rin g g e b ru ik t k u n n e n w orden. T ro u w e n s in het sc h e tsen ,. zoowel op pap ier als op het b o rd , had. hij zjjn gelijke niet. E en schetsles van L ich ten b elt w a s m ee r d a n het w eer­ geven van een constructie, het w as een o e fen in g in h e t vastlc-ggen van een gedachte. E n geen schets kon in zijn oogen genade v in d en . ..wan­ neer de constructieve verhoudingen niet c o rre c t, w a re n . D.e- vorm ende k ra c h t, die van zijn schetslessen u itg in g , w as zoo bekend, d a t a ls 'a a n een so llic ita n t g ev raag d w erd : „ K u n t u v a a rd ig sc h e tsen ? ” , het a n t­ w o o rd : „ Ik heb het schetsen .van L ic h te n b e lt g e le erd ” , ru im sch o o ts voldoende w as om d it kunnen te w aarb o rg e n . De leeraren, die het voorrecht hadden o n d e r P ro f. L ic h te n b c lt’s leid in g te w erken, onderg in g en z ’n invloed in ste rk e m ate. H ij hield de ko o rd en s tr a k in handen zonder ooit den a n d e r te b in d en , w a n t hij liet een ieder de volle v e ran tw o o rd in g v o o r d e taa k , die hij hem! n a ar aan leg en verm ogen had opgelegd. D e v o rm en d e k ra c h t die van hem p itg in g w as gew eldig, en hij, die eenm aal o n d e r zijn le id in g had g e w erk t, -nam vanzelf zijn wijze van doen in zich op en b ra c h t deze over n a a r de plaats, w aar een nieuw e w e rk k rin g hem w a ch tte. M aar vyat Hem ook steeds zou bijblijven, dat w as de b ijn a vad erlijk e toe­ w ijd in g w aarm ede L ich ten b elt de , b e lan g en van zijn leeraren b e tra ch tte. . i. D och het o n afw endbare is gekom en. E e n ig e u re n na een o p eratief ingrijpen is P ro f. L ich ten b elt op 4 Ja n u a ri overleden. E n hierm ede zijn al deze g ro o te gaven verloren gegaan. D o ch w a t blijft, d a t is de g ro o te v e ree rin g en dan k b aarh eid w a a rm e d e o n te lb a re n hem zul­ len gedenken. W a t blijft, dat is hetgeen hij in zijn lee rlin g e n heeft vastgélegd, d a t is de school van L ic h ten b e lt, w a n t L ic h te n b e lt heeft school gem aakt. E n als het. dan w a ar is, d a t n ie t het talen t, doch glleen het g eniale school m aakt, dan w a s v o o rz ek e r L ich ten b elt ,geniaal. F . R. K . E R F M A N N .

SCH EEPVAART Toestand der vrachtenmarkt. D e p o sitie d e r v ra c h te n m a rk t w as se d e rt ons v o rig e o v e rz ic h t over ’t geheel genom en k a lm m a a r vast. D e k alm ere ste m m in g aan de eene m a rk t w erd v ergoed d o o r een v a stere aan een andere. De L a P la ta m a rk t, die reeds v e rsch e id en e w eken de ru g g e g ra a t v o rm t van het w e re ld v ra c h tb e d rijf, w a s m in o f m ee r re g elm a tig . D e o n d e rv in d in g heeft m a a r al te go ed g e le erd d a t op een bepaalde ste m m in g aldaar vo o r een n ie t al te g e r in g a a n ta l o p volgende dagen n ie t k a n w orden ge rek e n d . Van elk iets g ro o te r aanbod van ru im te m aken afladers o n m id d e llijk g e b ru ik om d o o r een te ru g tre k k e n d e h o u d in g de m ark t te d ru k k e n . In de E n g e lsc h e v a k p ers w orden re ed e rs er e rn stig voor g e w a a rsc h u w d toch v o o ral geen schepen in b a lla st en o n b e v rac h t voor de th u is re is n a a r de L a P la ta te zenden, d a ar zulk een speculatie in v e rre w e g de m eeste gevallen op v e rlies u itloopt. Z o n d er tw ijfel is het in den laa tsten tijd aan v e rsch e id en e reed ers g e lu k t to t voor den te g e n w o o rd ig e n tijd g u n stig e cijfers af te sluiten. P la a ts t m en echter de g e d u ren d e de la a ts te tw a a lf m aan d en op die w ijze beh aald e w insten teg e n o v er d e geled en v e rliez e n , dan is het to ta a l re su lta a t zeer on­ g u n stig . A ls v o o rb e eld w o rd t genoem d een d o o r een E n g elsch e reederij op b o v en g en o em d e w ijze n a a r de L a P la ta afg ezo n d en stoom ­ schip, dat, n ie tte g e n sta a n d e een b e tre k k elijk g u n stig e th u isv rac h t, voor de ro n d re is een v e rlies had te boeken van £ 5000. H e t surplus g ra a n van den n ieu w en o o g st vo o r e x p o rt is d i t j a a r in A rg e n tin ië b ijz o n d e r g ro o t, z o a d a t e r van zelf een levendige v ra a g n a a r ruim te m o et k o m en , in d ie n e r a lth a n s g ro o te re blijken van k o o p k ra c h t kom en u it E u ro p a . D an zu llen w a a rs c h ijn lijk ook v ra c h tc ijfe rs n o g eenige v e rb e te rin g k u n n e n o n d e rg a a n , R eed ers hebben, d o o r zich niet te o v e rh a a ste n , hun b e lan g en v o o r een deel zelf in de hand. A m e rik a w as de la a tste dagen, nu d e voor R u sla n d n o o d ig e ruim te b lijk t te zijn o p g en o m en , k a lm hij w e in ig zaken, maai" oo k m et betre k k e lijk w e in ig aan b o d v an ru im te vo o r F e b ru a ri laden, terw ijl de v o o r M a a rt laden g eb o d en cijfers, vooral m et het o o g op de kosten d e r u itre iz e n in b a lla st, de re ed e rs n ie t b evredigen. V an de N o rth e rn R a n g e n a a r R o tte rd a m w e rd ru im te geboekt to t 18 d.c. p er 1 0 0 ,1b. D.es te b e te r is w eer C uba, d a t d o o r v o o rtd u re n d e v ra a g n a ar ru im te b e slist b ijd ro e g to t h a n d h a v in g der p o sitie d e r v ra c h tv a a rt. E en vrij a an z ie n lijk e to n n a g e w e rd o p genom en vo o r F e b r./M a a rt laden n a a r het V er. K o n ./C o n t. to t het h a ast o n v e ran d e rlijk e cijfer van £ 5 % . De A u s tra lis c h e m a rk t begon zich te o n d e rsch e id en cloor stijgende v ra a g n a a r ru im te . Plet v ra ch tcijfer liep van de g ew one laadhavens op van 5 0 /- to t 51/3 n a a r V er. K o n ./C o n t. en v o o r A p ril laden zelfs

to t 52/6. In v erband m et de aanzienlijke g ra a n v o o rra d e n , die o o k in A u stra lië d it ja a r voor export b e sc h ik b a ar zijn, w o rd t v e rw a c h t d a t v rach tcijfers a ld a a r verdere v erb eterin g zullen o n d e rg a a n en m ogelijlc zullen oploopen to t 55/-. D e o n tw ik k elin g van de A u s tra lis c h e m a rk t in de eerstvolgende m aanden zal m ede a fhangen van den loop, die h ev rach tin g szak en in B irm a zullen nem en. Bij g e b re k a an a n d ere u it­ g aande ladingen van beteekenis is A u s tra lië te g e n w o o rd ig v o o r het v erkrijgen van tra m p -ru im te vooral aangew ezen op schepen, d ie m et ten k o len lad in g van het Ver. K o n in k rijk n a a r In d ië v e rtro k k e n , w elke kolenrei zen w eder een o m v an g b eg in n e n aan te nem en, d ie doet teru g d en k en aan de d ru k te van v ó ó r den oorlo g . D eze schepen m oe­ ten na lossing d er kolen in In d ië dan n o g een b u lla stre is doen naar A ustralië, w a a rd o o r de bed rijfsk o sten ’ voor de ro n d re is alw eer k o st­ b a a rd e r w orden. E chter, sedert in S iatn het u itv o e rv e rb o d voor rijst eenige w eken geleden is opgeheven, zien re ed e rs van zulke schepen m et verlangen u it n a ar gelegenheid om een rijs tla d in g te v erk rijg en voor de th u isreis. De in Siam voor e x p o rt b e sc h ik b a re hoeveelheid rijst w o rd t g eschat op m eer dan een m illioen ton. H e t w a ch te n is dus op daden van den E uropeeschcn handel. V an B irm a n a a r H a m b u rg d ire c t w erd F e b ru a ri-ru im te geboekt to t 25 /-, v o o r gelijke positie n a a r het Ver. K on./C ont. tot 27/6, tot w elke laa tste c ijfers w a arsch ijn ­ lijk wel m eer ru im te p laatsin g zal kunnen vinden. R e ed e rs w o rd t echter van E ngelsche zijde in o v e rw eg in g gegeven h ie ro p niet te gereedelijk in te gaan. De e rts v a a rt van d e -M id d . Zee w as de la a tste d a g e n iets beter, gelijk bleek u it de eenigszins hoogerc cijfers, w elke w e rd e n g e n o te e rd ; m a a r deze v e rb eterin g w as van te w e in ig b e te ek e n is o m w a a rd e te hebben voor reeders L evendiger w erden b e v rac h tin g e n v a n de N o o rd Spaansche ertshavens, tot 11- a 8/- n a ar versch illen d e h a v en s van het Ver. K o n in k rijk , n a a r R o tte rd a m tot 7/6. V olgens „ F a irp la y ” zullen er zeker n o g l ! 4 a 2 j a a r m oeten v e rloopcn alvorens het reederijbedrijf w eder b e h o o rlijk e re su lta te n zal gaan afw erpen. Zeker zullen in die periode v o o rb ijg a a n d e v e rb e te rin ­ gen der v rachtkoersen intreden, m aa r d o o re en g e n o m e n zu llen de vrach tin k o m sten slechts toereikend zijn om b e d rijfs- en re p a ra tie ­ kosten te dekken. B eschouw t m en den algem eenen econom isohen to e sta n d van heden, dan is het duidelijk d a t geen voldoende o p lev in g in d e sc h e ep v a art kan plaats hebben, zoolang in den in te rn a tio n a le n handel geen c red ictsysteem op u itg e b reid e schaal zal zijn to t sta n d g e k o m e n , w a a rd o o r een einde m oet kom en aan de m o n d je sm a at-m e th o d en d e r la a tste tw ee jare n . H e t is daarom dat de E uropeesche h a n d e lssta n d ten ste rk ste g e k an t is tegen eenig uitstel d er econom ische c o n fe re n tie te G enua.

Lijnbedrijf, N a a r w o r d t g e m e l d za l d e in S e p t . j.J. g e o p e n d e v r a r h t d ï e n s t tussrhcn di' N o o r d - P a c i f i c e n V e r . I v m . / C o n t . van M e s s rs . F u rn e s s , W i t h v & C o . w o r d e n b e p e r k t en v o o r t a a n p la a ts h e b b e n n a a r m a t e h e t a a n b o d v a n l a d i n g e r a a n l e i d i n g toe zal geven. X o o a l s i n d e r t i j d w e r d g e a n n o n c e e r d z o n d e n e r m a a n d e lijk s e h e af­ v aarten plaats hebben v a n V a n c o u v e r , S e a t t l e en P o r t l a n d . D e o n d e r v i n d i n g h e e f t e c h t e r g e l e e r d d a t er, b e h o u d e n s in h e t se izoen v o o r h e t f r u i t v e r k e e r , g e e n v o l d o e n d e l a d i n g te v e r k ri j g e n is voor het o n d e r h o u d e n v a n e e n g e r e g e l d c n m aa n d e l i j k s c h e n d ie n s t. D e v r a o h t k n e r s v a n het V er. K o n i n k r i j k n a a r de N o o r d - P a c i f i c b e d r a a g t o p 't o o g e n b l i k v o o r a l g e m e e n e l a d i n g 25 /- p e r t o n en van tic N o o r d - P a c i f i c n a a r ihet V er. K o n i n k r i j k 5 0 e. p e r 100 lb. voor­ g o e d e r e n in k i s t e n en 3 0 / - à 3 2 / 6 v o o r g r a a n ; en d e z e cijfers, v er­ k l a a r t d e r e c d e r i j, zijn o n v o l d o e n d e v o o r h e t b e k o m e n v an een b e ­ h o o r l i j k r e s u l t a a t . Zij t w i j f e lt er e c h t e r niet a a n , d a t d e o m s t a n d i g ­ h e d e n v o o r d e s c h e e p v a a r t o o k in deze r o u t e zullen v e r b e te r e n als e e r s t h e t g o e d e r e n v e r v o e r v a n d e N o o r d - A t l a n t i s o h e h a v e n s d o o r de h e r l e v i n g v a n d e i n d u s t r i e zal t o e n e m e n , v o oral m e t h e t o o g op het v o o r d e e l v a n d e n k o r t e r e n w e g d o o r het P a n a m a k a n a a l . H i e r b i j v e r d i e n t te w o r d e n a a n g e t e e k e n d , d a t de A m e r i c a n M a w a i m S t e a m s h i p C o m p a n y e e n g e r e g e l d c n 1 4 - d aag sc h en d i e n s t o n d e r h o u d t t u s s c h e n d e P a c i f i c - h a v e n s en h e t V e r . K o n i n k r i j k . V o o r t s w o rd en g e r e g e l d e d i e n s t e n o p de N o o r d . P a c i f i c - h a v e n s o n d e r h o u d e n d o o r 3 E n g e l s c h c . 1 N e d e r l a n d s c h e , l D cens eh e, 1N o o r se h e , 1 Z w e e d schei 1 F r a n s e h c en n o g e e n A m e r i k a a n s c h e recderij. D e H a m b u r g - A m e r i k a L i n i e z al d e v an d e n K o n . H o ll. L lo yd a a n g e k o c h t e s t o o m s c h e p e n H o l l a n d i a en F r i s i a , resp. o n d e r d e n n aam lla m m o n ia en H oisatia in d e n C u b a - M e x i c o - d i e n s t plaats en . D e H a m n i o n i o zal o p 10 A p r i l , d e H o i s a t i a o p 10 Mei h a a r e e r s t e reis van H a m b u r g u it a an v aa rd en . D e F l e n s b u r g e r r e e d c r ij H . C. H o r n o p e n t 11 M a a r t m e t n ie u w e s n e l v a r e n d e sc h e p e n e e n m a a n d e l i j k s c h e n d i e n s t van H a m b u r g v i a A ntw erpen op W est-Indië. D e U n i t e d S t a t e s L i n e s h e e f t tw e e nieuwe' schepen i ng elegd in h a a r d i e n s t v a n N e w - Y o r k o p S n t i t h a m p t o n . M e t het v ie r ta l d a t dan d e z e n 1 ' dierist onderhoudt, zal een w ekelijksche d i e n s t tuss chen S outham pton, C h e r b o u r g e n N e w - Y o r k g e v a r e n w o r d e n be nevens d r i e a f v a a r t e n p e r m a a n d . in d e n d i e n s t L o n d e n — N e w - Y o r k . D e B r a z i l i a a i i s e h e L l o y d b r e n g t 7 e x - D u i t s c h c sc hep en in d e vaart, <»p F .u rn p a , w e l k e te S o u t h a m p t o n p a s s a g i e r s zullen o p n e m e n en d e b a r k e c m i en te H a v r e en H a m b u r g l a d i n g in n em en . D e gezag* v o e r d e r s e n een d eel d e r o f f i c i e r e n w o r d e n g e k o z e n u i t d e o fficieren d er m arine. IX* L o s A n g e l o s S. C. z a l l a a t in h e t v o o r j a a r een d i e n s t v a n L o s \iig c lo s o p de H a w a ii-e ila n d e n openen. D e S. A. d e N a v i g a t i o n s u r les C a n a u x p a r T r a n s p o r t s A u t o m o ­ t e u r s te P a r i j s o p e n t b i n n e n k o r t een wckedijkschen d i e n s t v an B o r ­ d e a u x o p R o t t e r d a m en d e R ijn -, M a i n - en D o n a u h a v e n s (w aarb ij alle h a v e n s v a n de N o o r d z e e en d e O o s tz e e w o r d e n a a n g e d a a n ) n a a r Z u i d - A f r i k a en N ed. Indic.

Verkochte schepen. D e s t o o m sc h e p e n P c i s e r d i e p , g r o o t b r u t o 5 3 0 en n e t t o 2 0 9 reg. ton, in 1 02 0 g e b o u w d d o o r G e b r s . B o n t te L e i d e r d o r p ; M e r w e d e , g ro o t b r u t o 7 0 7 en n e t t o 301 reg . to n , g e b o u w d in 1917 d o o r M e y e r ’s S c h e e p s b o u w Mij. te Z a l t h o m m e l ; O v e r w a a r d , g r o o t b r u t o 831 en n e t t o 4 5 6 reg . ton, g e b o u w d in 1918 d o o r d e N .V . S c h eep s w erf „ F a r m s u m ” t e D e lf z ijl; e n H t c r e n v t v n . g r o o t b r u t o 74 4 en netto 3 2 8 reg . t o n , g e b o u w d in 19 1 9 d o o r De G r o o t & V a n V liet te S l i k k e r ­ v e e r , z i j n alle n a a r F r a n k r i j k v e r k o c h t . H e t bij d e f i r m a V e r s c h u r e & Co. te A m s t e r d a m in a a n b o u w zijnde s t o o m s c h i p n i e t een l a a d v e r m o g e n v an 1 800 ton, is v o o r £ 12 per ton d e a d w e i g h t v e r k o c h t a a n d e f i n n a W . A. S o u t e r Si Cu. te N ew ca stle •m T y n e , H e t s t a l e n s.s. K i n d e r d i j k , 1380 b r u t o ton, d . w . 2 0 0 0 ton, g e b o u w d in 1 9 1 0 te K i n d e r d i j k d o o r L. S m i t & Z o o n , m a c h i n e s 17, 2 9 en 46 bij 3 0 " d a g , a f m e t i n g e n 2 3 8 v o e t, 30 voet bij 16 voet 8, is d o o r de A / S D ' S A g e r o e n ( I I . IC 1l a n s e n - T u n g c n ) v e r k o c h t v oo r 440.000 N o o isc h e kronen.

Verkochte ex-Duitsche schepen. V o l g e n s m e d e d e e l i n g in bet L n g e l s e h e L a g e r h u i s heeft D u itsdh lam l v a u 11 N o v . 1918 to t 1 M e i 1921 2.I87.2Ó7 b r u t o t o u se h e e p s n i i m t c u i t g e l e v e r d , w a a r v o o r d e C o m m i s s i e v a n herstel D u i t s c h l a n d heeft g e c r e d i t e e r d v o o r ca. 660 m i l l io e n g u i t d m a r k e n , v e r t e g e n w o o r d i g e n d e e e n g e m i d d e l d e w a a r d e v a n n e t t o £ 20 per b r u t o to n o p d e b a s is v a n d e n w i s s e l k o e r s in g e n o e m d e pe r io d e . A a n G r. B r i t a n n i ë w e r d e n u i t g e l e v e r d 3 4 3 sc heiieu m e t 1.5 28.938 br. ton, w elk e in t o t a a l de s o n t v a n £ 1 7 . 2 9 4 .4 1 2 o f g e m i d d e l d £ 11.-6/- per b r u t o ton o p h r a c h t e n . D e o p b r e n g s t e n d e r a a n a n d e r e K n t e n t c - l a m l e n u i t g e l e v e r d e schepen w a r m a a n de r e g e e rin g niet bekend.

Het Suez-kanaal in 1921. D e in 192 1 d o o r h e t S u e z k a n a a l g e v a r e n sc hep en v e r t e g e n w o o r d i g e n in t o t a a l 18.1 19.000 to n te g e n 17.5 7 5 .0 0 0 t o n in 19 20; alzoo een v e r m e e r d e r i n g van 5 4 4 . 0 0 0 t o n . l i e t g e m i d d e l d e t o n n a g c - c i j fe r per

s c h i p w a s 167 ton g r o o t e r d a n in 1920. H e t d o o r g a a n d e g o e d e r e n ­ v e r k e e r b e d r o e g 1 7.5 0 9 .0 0 0 t o n te g e n 1 7.0 4 7 .0 0 0 t o n i n 1920. D e k a n a a l - o n t v a n g s t e n bleven 2 H m il l io e n f r a n c s t e n a c h t e r t e g e n o v e r d ie v a n h et v o r i g e j a a r , a l s g e v o l g v an d e v e r l a g i n g d e r k a n a a l g e k l e » .

Internationale scheepvaartconferentie te Christiania. O p de op 31 J a n u a r i , 1, 2 en 3 F e b r u a r i j.1. t e C h r i s t i a n i a g e h o u d e n I n t e r n a t i o n a l e S c h e e p v a a r t C o n f e r e n t i e , a l w a a r d c m o g e l i j k h e i d to t h e t m a k e n v a n i n t e r n a t i o n a l e b e p a l i n g e n i n z a k e h e t t r a n s p o r t van h o u t , in h et b i j z o n d e r als d e k l a s t , is (b esp ro k en , w a r e n d e v e r s c h i l ­ l e n d e b e l a n g h e b b e n d e l a n d e n als v o l g t v e r t e g e n w o o r d i g d : E n g e l a n d : W i l l i a m A. S o u t e r , r e e d e r te N e w c a s t l e , d i e d e v e r g a d e r i n g e n ihceft g e l e i d : W i l l i a m B u r n , r e e d e r te L o n d e n ; en t e c h n i s c h d e s k u n d i g e S i r W e s tc o tt A bell; D e n e m a r k e n : A. P . M ö ller, re e d e r te K o p e n ­ h a g e n ; k a p i t e i n A. A n d e r s e n en t e c h n i s c h d e s k u n d i g e A l l e n Olsen van K op en h ag e n ; F in la n d : L a rs K ro g iu s, reeder, en B a r o n G usta f W r e d e van H e l s i n g f o r s ; D u i t s c h l a n d : H . S c h u l d t en D r . L . K ie p u i t H a m b u r g ; t e c h n i s c h d e s k u n d i g e C. F. C h r i s t i a n s e n u i t F l e n s ­ b u r g ; N o o r w e g e n : C o n s u l A. H a l v e r s o n , r e e d e r u i t B e r g e n en H . D i t l e v - S i n ï o n s e n u i t C h r i s t i a n i a ; en t e c h n i s c h d e s k u n d i g e D r . J. B r u h n en k a p i t e i n R. O t t e r ; Z w e d e n : A. O . N o r d b o r g , r e e d e r te G o t h e t i b u r g en P . L . N i l s s o n : N e d e r l a n d : D i r k H u d i g , d i r e c t e u r d e r K o n . N e d S t o o m b o o t Mij. te A m s t e r d a m ; A . S o l l c v c k l , d i r e c t e u r v a n SoJJevekl v. d. M e e r & T . H . v. H a t t u m ’s S t o o m v a a r t M ij. te R o t t e r d a m ; en t e c h n i s c h d e s k u n d i g e I r . A. M . S c h i p p e r s , s c h e e p s ­ b o u w k u n d i g i n g e n i e u r te R o t t e r d a m . F r a n k r i j k , h e b b e n d e g e e n b e l a n g bij d e z e v a a r t , h a d g e e n v e r t e g e n w o o r d i g e r s g e s t u u r d , t e r w i j l B elg ië sc h ri f t e l i jk v an zijn b e l a n g s t e l l i n g h a d d o e n blijk en .

Britsche en D uitsche scheepsbouw. In Britsche sc hcepsbom vkruigcn v o l g t 'm e n m e t o n v e r h o le n afgunst d c l e v e n d i g h e i d in d e n D u i t s c h e n s c h e e p s b o u w , n i e t a l l e e n v o o r binn e n l a n d s c h e m a a r o o k v o o r b u i t e n l a n d s c h c r e k e n i n g . V o o r a l h e t ' dezer d a g e n afg eslo ten c o n t r a c t v a n W i l h e l m W i l h e l m s e n s R e d c r i tc C h r i s ­ t i a n i a m e t d e D e u t s c h e . W e r f t A .G . ‘te H a m b u r g ! v o o r d e n . a a n b o u w v a n d r i e m o t o r s c h e p e n , e lk v a n t u s s c h e n 80Ö0 e n 9 0 0 0 t o n , b e s t e m d v o o r h e t v e r v o e r v a n b e v r o r e n vlcesch, heeft B r i t s c h e b o u w e r s s o m ­ b e r g e s te m d . H e t L l o y d ’s o r g a a n , d a t h i e r a a n een s p e ciaal a r t i k e l w i j d t , z e g t niet te w e t e n o f E n g e l s c h e b o u w e r s in d e g e l e g e n h e i d zijn g e s t e l d m e d e te d i n g e n v o or d e l e v e r i n g d e z e r s c h ep en , d o c h z o o j a , d a n b l i j k t a n d e r ­ m a a l hoe d e D u i t s c h e r s t h a n s p r o f i t e e r e n v a n h u n l a g e M a r k - v a l u t a , l a g e r e l o on en en l a n g e r e w e r k t i j d e n . N o o r w e g e n w a s s t e e d s e e n d e r h e s t e k l a n t e n v an d e B r i t s c h e s c h e e p s b o u w e r s ; en h e t b l a d m e e n t , d at o o k in b o v e n s t a a n d g e v a l zij n i e t zu llen zijn v o o r b i j g e g a a n . W a t d en D u i t s c h e n s c h e e p s b o u w - a a n g a a t , ' h e t c i j f e r in L l o y d ’s R e g i s t e r of S h i p p i n g b e t r e f f e n d e dc tc w a t e r g e l a t e n t o n n a g e in 1921 — 509 .0 64 b r . re g . t o n — w a s v o o r D u i t s c h l a n d e e n r e c o r d . D i t v o r m t we) een z e e r s c h e r p c o n t r a s t m e t den, A n i e r i k a a n s c h e n s c h e e p s ­ bouw, die to t een m i n i m u m is g e r e d u c e e r d . N a m d e D u i t s c h e s c h e e p s b o u w in 1921 n o g de d e r d e p l a a t s in d e n w e r c l d b o u w in, het la a t zich a a n z ie n , d a t A m e r i k a a a n het e i n d e v a n 1 9 2 2 d e d e r d e p l a a t s zal h e b b e n i n g e n o m e n t e g e n o v e r D u i t s c h l a n d d c t w e e d e . O o k op h e t g e b i e d v a n r e p a r a t i e w e r k h e b b e n d e D u i t s c h e r s het laatste ja a r hcrhaaldclijk b ew ezen d e E n g c lsc h e n te k u n n e n o n d e r ­ b ied en . V o o r de t o e k o m s t , z e g t h et b lad , zu llen E n g c l s c h c s c h e e p s b o u w e r s g o e d d o e n zich n i e t i n e é r b lin d te s t a r e n - n a a r h e t l a n d a a n d e o v e r ­ z ijd e v an den A t ln n t. O c e a a n , m a a r d e n b l i k te r i c h t e n n a a r g e n e zijde v a n d e N o o r d z e e , w a a r h u n heel w a t s c h e r p e r en g e v a a r ü j k c r m e d e ­ d i n g i n g te w a c h t e n s ta a t, D e tijden zijn wel v e r a n d e r d ! H e t w a s n a a f l o o p v a n d e n oo r lo g , to e n G r. B r i t a n n i ë alle zeilen b ijz e tte o m zijn d o o r d e n d u i k b o o t c n o o r l o g zo o g e h a v e n d e h a n d e l s v l o o t in d e n k o r t s t m o g e l i j k e n tijd w e d e r o p te b o u w e n , d a t er n a u w e l i j k s g e l e g e n h e i d w a s v o o r h e t a a n n e m e n van contracten voor buitenlandschc rekening. S lech ts v o o r N oorsehe r c c d e r s w e r d een u i t z o n d e r i n g g e m a a k t . w e g e n s „ d o o r h e n g e d u r e n d e d e n o orlog aan de E n te n te bew ezen diensten". N o o r s e h e r c c d e r s w e r­ d e n in d e g e l e g e n h e i d g es teld v o o r h e t a f s l u i t e n v a n b o u w c o n t r a c t e n v o o r een m i l l io e n ton. V o l g e n s o n l a n g s d o o r den N o o r s c h e n m i n i s t e r v a n h a n d e l in de S t o r t h i n g a f g e l e g d e v e r k l a r i n g k w a m v an d i t m i l l i o e n s l e c h t s d e vol­ t o o i i n g van 150 .0 0 0 t o n to t s t a n d . W e g e n s d e n s t e e d s o n g u n s t i g e r w o r d e n d e n t o e s ta n d d e r v r a c h t e n m a r k t , a l s m e d e w e g e n s d e l a a g g e­ w o r d e n valuta der N o o rse h e k r o o n tegenover het P o n d s t e r l i n g w erden v a n 8 5 0 .0 0 0 ton d e b o u w c o n t r a c t e n o p g e z e g d . A c h t e r a f b e s c h o u w d is d i t een g e l u k g e w e e s t v o o r d e to e k o m s t . Hacl d e „ b o o m ” in d e h a n d e l s v a a r t n o g e e n a a n t a l m a a n d e n g e d u u r d , d a n zo u a l l c r w e g e m e t d en sc h e e p s b o u w o n v e r m i n d e r d zijn v o o r t ­ g e g a a n , zo u een n o g a a n m e r k e l i j k g r o u t e r e e n z e e r d u r e t o n n a g e aan de w ercU lvlo ot zijn t o e g e v o e g d en z o u d e n d e r c c d e r s in n o g vee! g r o o t c r e n o m v a n g in m o e i l i j k h e d e n zijn g e r a a k t . N u s e h ccp sp rijzen to t redelijke cijfers t c r i i g k e e r e n h o p e n d e B r i t s c h e b o u w e r s d a t de N o o r s e h e r c c d e r s z i c h als v o o r h e e n w e d e r t o t hen zu l l e n g a a n w e n d e n .

I ta lië .

D e Belgische handelsvloot. D c B e lg isc h e h a n d e lsv lo o t b e sto n d u it. 1921 u it 2 0 6 sto o m sc h ep e n , 7 m o to rsc h e p e n en 1 z eilsch ip , w a a rv a n th u is b e h o o re n 209 te A n t­ w erpen, 3 tc O s te n d c en 2 te B ru g g e .

Duitschland. D e v lo o t van d e n N o rd d e u ts c h e n L lo y d b e s ta a t th a n s u it 13 o ceaanschepcn v a n 72.046 b ru to to n . H e t p ro g ra m m a v a n a a n b o u w o m v at n o g 16 p a s s a g ie rs - en v ra c h tsc h e p e n , 9 v ra c h tsc h e p e n en 2 sleepb o o ten van to ta a l 224.700 b r u to to n . D e v ra c h tsc h e p e n k rijg e n alle D ie se lm o to re n en een d e r p a ssa g ierssch e p e n w o r d t d a a r o o k van v o o rz ie n . D it j a a r h o o p t m en o p g e le v e rd te k rijg e n 7 2 .0 0 0 ton. H e t g ro o ts te d e r schepen, w elk e d it j a a r zullen w o rd e n o p g e le v e rd , is de C o l u m b u s v a n 3 2.000 to n , w e lk e in M ei v a n sta p e l zal loopen.

D uitsche dividenden. D e d ire c tie d e r F le n s b u r g e r D a m p fc r-C o m p a g n ie b e slo o t a a n de op 7 M a a r t te hou d en v e r g a d e rin g v a n a an d e elh o u d e rs o v e r h e t b o e k ja a r 1921 een d iv id e n d u itk c e r in g v o o r te ste lle n van 40 pet., teg e n o v er 30 pet. h e t v o rig ja a r . D e d ire c tie d e r O zean D .am pfer A .G . te F le n s b u r g zal in de op 8 M a a rt te hou d en v e rg a d e rin g v a n a an d e elh o u d e rs o v e r h e t b o e k ja a r 1921 een d iv id e n d u itk e e r in g v o o rste lle n van 25 pet., te g e n 2 0 pet. het v o rig e ja a r . • .

Deensche scheepvaart in 1921. I n een o v e rz ic h t van h e t D e e n sc h e s c h e e p v a a rtb e d rijf in 1921 w o rd t m edegedeeld d a t h e t a a n ta l o p g e le g d e schepen van p r im o j a n u a r i tot m ed io J u n i ste eg v a n 33 schepen m e t 38.713 b r. to n to t 144 schepen m et 234.301 b r. to n , o m d a a rn a geleid elijk te d a le n to t 75 schepen m e t 140.418 b r . to n b e g in D e c e m b e r en v e rv o lg e n s w e d e r eenige v e rh o o g in g te o n d e rg a a n , d ie, a lth a n s g ed eeltelijk, zal m o e te n w o rd en to e g e sc h rev e n a an den in g e tre d e n w in te r. A a n het e in d e v a n h e t ja a r w a s ca.. 40 pet. d e r . D een sch e 'h a n d elsv lo o t o p g e le g d . D e D eensche s c h e e p v a a rt b e v o n d zich in een b ijz o n d e r o n g u n stig e p o sitie , d o o rd a t de re e d e rs g e b o n d e n w a re n a an een lo o n o v e re e n k o m st, die e e rst m et de w is s e lin g d e s j a a r s e in d ig d e , te rw ijl de b e id e andere S c a n d in a v isc h e la n d e n ,, alsm ede E n g e la n d , re e d s v ro e g e r v e rla g in g der g a g e s k o n d e n d o o rv o e re n . N u n ieu w e lo o n o v e re e n k o m ste n tot sta n d zijn g e k o m e n hop en de re e d e rs te n m in ste een d e e l d e r opgelegde to n n a g e s w e d e r in de v a a rt te k u n n e n b re n g e n .

Zweedsch reederijbedrijf. D e „ H a m b . B a r s .” s c h rijft: V a n v e rsc h ille n d e zijd e n w e rd in den la a tste n tijd b e w e e rd d a t de D u its c h e h a n d e ls v a a rt in w e rk e lijk h e id n o g m e t e e n ig su c c es op de w e r e ld m a r k t k o n c o n c u rre e re n d o o rd a t de lo o n en d e r D u its c h e zee­ lied en a a n m e rk e lijk la g e r zijn d a n d ie v a n a n d e re lan d e n . E e n zekere b e v e s tig in g v o n d deze m e e n in g in h e t fe it d a t b u ite n la n d s c h e reederijen een deel h a r e r schepen, in p la a ts van deze op te le g g e n , onder D u itsc h e v lag b ra c h te n , te n e in d e z ic h de g e w a a n d e la g e re D u itsch e b e d rijfsk o s te n te n n u tte te k u n n e n m ak e n . In tu s s c h c n z ijn de g a g e s in h e t b u ite n la n d , sp e c ia a l in E n g elan d , Z w ed en en D e n e m a rk e n , z o o d a n ig v e rla a g d d a t b ijv , de Z w eedsche re e d e rs zich w e d e r in s ta a t a ch ten m et even g u n s tig e g e v o lg e n ook o n d e r Z w eed sch e v la g te v a re n . V a n Z w eed sch e re e d e rsz ijd e w e rd m et v o ld o e n in g gew ezen op het feit, d a t de z e e lie d e n v e re e n ig in g e n door de slech te e r v a r in g d e r b e id e la a ts te ja r e n b e g o n n e n z ijn b e la n g s te l­ lin g tc to o n en v o o r de m o eilijk e p o sitie w a a rin h e t re e d e rijb e d rijf v e rk e e rt. V o lg e n s o fficiee le m e d e d e e lin g w a re n uit. J a n . jl. 544 sc h e p en of 30 pet. d e r Z w eedsche h a n d e lsv lo o t opgelegd.

N oorsche scheepvaart en P ortugeesche havengelden. In een b e sc h o u w in g o v e r h e t N o o rs c h e s c h e e p v a a rtb e d rijf w o rd t m edegedeeld d a t m e e r d a n 200 N o o rs c h e schepen m e t ca. 5 0 0 .0 0 0 ton speciaal vo o r de h o u tv a a r t zijn in g e ric h t. V ro e g e r w e rd e n d e ze sche­ pen g e d u re n d e de w in te rm a a n d e n in de v a a r t op P o r tu g a l en S p a n je g e p la a tst, w e rd g e w o o n lijk op dc u itre is een la d in g k o len m ee g en o ­ m en en k e e rd e n de sc h e p en m e t f r u it te ru g . D it is th a n s u itg e slo ten , nu de h a v e n g e ld e n in P o r tu g a l en in de P o rtu g e e s c h e k o lo n ië n voor N o o rsc h e schepen o n g e v e e r v e rv ijfv o u d ig d zijn en in g o u d m oeten w o rd e n b e ta a ld . K o m t b ijv. een N o o rs c h sc h ip van dc P la ta - R iv ic r m e t g ra a n n a a r P o r tu g a l, d a n is de to ta le b ru to v r a c h t j u i s t vol­ do en d e vooi' b e ta lin g d e r h av en g e ld e n . B e tre ffe n d e d c v a a r t op S p a n je w o rd t o p g e m e rk t d a t h e t h an d els­ v e rd ra g tu ssc h e n N o o rw e g e n en S p a n je 31 M a a rt a.s. a flo o p t en dat er alle k a n s is, d a t S p a n je o o k de b e sta a n d e se h é e p v a a rto v e re e n k o m s t m et N o o rw e g e n zal o p z eg g e n . V o o r h et h e rste l d e r n a tio n a le h a n d e ls v a a rt h e b b e n de N o o rsch e re e d e rs v o o ral het oog op R u sla n d g e v estig d . Z o o d r a dc b u ite n la n d ­ sche h a n d el van R u sla n d w e d e r in p a rtic u lie re h a n d e n k o m t v e rw a c h ­ ten zij een a a n m e rk e lijk e v e rb e te r in g d e r v r a c h tv a a rt.

In Engeland opgelegde tonnage. V o lg e n s m e d e d ee lin g van de B r itis h C h a m b e r o f S h ip p in g w a re n in d e 3 6 h o o fd h a v e n s van h e t V e r. K o n in k rijk op 1 J a n u a r i 1922 712 schepen m e t 2.092.000 b ru to to n opg eleg d teg en 7 4 2 sc h e p en m et 2 .074.0 00 to n op 25 O ct. 1921.

In 1921 h e b b e n de im p o rt en e x p o r t in G e n u a b e d r a g e n 1 4 .7 6 5 .5 5 4 to n , d .i. e e n v e r m in d e r in g m e t 2 5 0 .7 0 9 to n bij h e t j a a r d a a r v o o r . D e g e lo s te s te e n k o o l h e e ft b e d ra g e n 1.829.526 to n o f 1 5 8 .9 5 0 to n m é é r d a n in 1920. 5 0 pet. h ie rv a n k w a m u it G r o o t - B r i ta n n i ë , d a n k o m t A m e r ik a m e t 6 1 5 .3 0 2 to n en de r e s t h e b b e n g e le v e rd ' N e d e r l a n d en B e lg ië .

Graan voor R usland . V o lg e n s e en m e d e d e e lin g v a n d e A m e ric a n R e lie f A d m i n i s t r a t i o n d.d. 6 F e b r . w a r e n re e d s 25 sch ep en m e t g ra a n van A m e r i k a n a a r R u s la n d v e r tr o k k e n . H ie r v a n w a re n 1 5 m e t m a is en 1 m e t t a r w e n a a r de Z w a rte Z ee b e ste m d , 7 m e t m a is en 1 m e t ta r w e n a a r d e O o s tz e e . W e g e n s d e n ijs to e s ta n d in b e id e zeeën k o m e n th a n s v o o r d i t v e r v o e r u its lu ite n d g r o o te r e sc h e p e n in a a n m e rk in g . D e v e r tr o k k e n A m e r ijk aan sch e sc h e p en ■z ijn v a n m in s te n s 7 5 0 0 to n d .w , In d e O o s tz e e zal v a n alle b e re ik b a re h a v e n s w o rd e n g e b r u i k g e ­ m a a k t. R ig a is d o o r ijs g e slo te n , d o c h R e v a l w o r d t d o o r R u s s is c h e ijs b r e k e r s o p e n g e h o u d e n , e n e r zijn g o e d e v o o r u itz ic h te n o p e en z e e r v ro e g e h e r o p e n in g d e r h a v e n v a n P e t r o g r a d op d ezelfd e w ijz e . ( N a a r s e d e rt w e r d g e m e ld , is h e t een E n g e lsc h e k o le n b o o t m e t- h u lp v a n d e n ijs b re k e r J e r m a c k •_ g e lu k t de h a v en v a n P e tr o g r a d te b e r e ik e n . R e d .) In de Z w a rte Z ee z a l 'N o v o r o d s is k d e h o o fd h a v e n zijn. V o o r t s z a l g e b r u ik w o rd e n g e m a a k t v a n de h a v e n s v a n T h e o d o s ia en O d e s s a e n m is s c h ie n o o k v a n N ic o la je ff, v o o r z o o v e r de h a v e n in r ic h tin g e n , o p sla g g e le g e n h e d e n , sp o o rw e g e n en r o lle n d m a te rie e l er aan d e e is c h e n b e a n tw o o rd e n . P e r m a a n d z u lle n n a a r s c h a ttin g m in s te n s 1 5 0 .0 0 0 to n v e rsc h e e p t w o rd e n .

Ghineesche scheepvaart. D e C h in e e sc h e z e e lie d e n h e b b e n g e s ta a k t v o o r lo o n s v e rh ö o g in g . D e re e d e rs h é b b e n te n s lo tte de v o lg en d e - g a g e v e rh o o g in g e n t o e g e s t a a n : b p r ïv ie r b o o te n v a n 15 t o t 25 pet., In de k u s tv a a r t 12 pet., iji d e lijn e n (op J a v a , d e P a c if ic en E u r o p a 7 A L p e t. en in d ie o p A u s tr a l ië 1 0 p e t.

H et transport van den A m erikaanschen buitenlandschen handel. Dc nog s te e d s do m in eeren -d e p la a ts, d ie de n i e t- A m é r ik a a n s c h c sc h e e p v a a rt i n n e e m t ' in d e n A m e rik a a n s c h e n b u ite n la n d s c h e n h a n d e l, v o o ra l in h e t v e rk e e r tu ssc h e n E u r o p a e n d e h a v e n s d e r; G o lf v a n M e x ic o e n d e P a c if ic k u s t, b lijk t u it een s ta tis tie k , s a m e n g e s te ld d o o i­ de tr a n s p o r ta f d e e l'in g v a n h e t A m e rik a a n s c h e h a n d e ls d q p a r te m e n t, v o lg e n s w e lk e in d e e e rste tie n m a a n d e n v a n 1921 ca. 7 5 p e t. v a n d e n A m e r ik a a n s c h e n b u ite n la n d s c h e n h a n d el p e r n ie t- A m o r ik a a n s c h e sch ep en v e r v o e r d w e rd , In g e n o e m d e tie n m a a n d e n w e rd ijl h e t v e r ­ k e e r m e t G r. B rita n n ië - g e tr a n s p o r te e r d : . V an en n a a r : p e r A m e r. sch ep en A tla n t. h a v e n s ...................... 34 % G o lfh a v e n s ............................... 19 % P a c ific - h a v e n s ................................ 33 %

p e r n ic t-A m jsr. s c h e p e n 66 % 81 % 67 %

H e t a a n d e e l d e r A rn e rik . h a n d e ls v a a rt in h e t -tra n s p o rt t u s s c h e n d e A tla n t. k u s t d e r V e r. S ta te n en G r. B r ita n n ië d a a ld e van 55 [iet. in J u n i to t 15 p e t. in O c to b e r, d a t tu ssc h e n dc G o lfh a v e n s en G r. B r i t a n n i ë van 31 pet. in Ju-li to t 11 pet. in O c to b e r. In h e t v e rk e e r m e t d e A tla n tis c h e h a v e n s van E u r o p a w e r d v e r ­ v o erd : .V an e n . n a a r : per A tla n t. h a v e n s . . Golfhavens ............................. P acific-h av en s .

A m e r. schepen 40 % 32 % 17 %

p e r n i c t- A m e r . sc h e p e n 60 % 68 % 83 %

In h e t v e rk e e r m e t de M id d . Z e e -h a v e n s: V an en n a a r: per A tla n t. h a v e n s ..................... G o lfh a v e n s ................... P a c ific -h a v e n s ..... .....................

A m e r. sc h e p en 23 % 13 % 72 %

p e r n ie t- A m e r . s c h e p e n 11 % 87 % 28 %

H e t h a n d e ls v e rk e e r tu ssc h e n dc A m e r ik. A tla n t, k ijs t e n ., d e A H d d . Z ee v e r te g e n w o o r d ig t b ijn a -d rie-v ierd e v a n d e n to ta le n b a n d ié l 'd é r V er. S ta te n m e t de M id d .' Z e e -la n d e n . H e t aandeel d e r n - ie t-A in e rik a a n s c b e h a n d e ls v lo o t a a n d it v e rk e e r w a s in de la a ts te m a a n d e n s tijg e n d . W egens h e t g e rin g e h a n d e ls v e rk e e r tu ssc h e n 'd e P a c if i c h a v e n s e n de M id d . Z ee h e e ft h et g r o o te aan d e el d e r A m e r ik a a n s c h e v lag h ie rin n ie t veel b e te e k e n is. M et b o v e n s ta a n d e c ijfe rs v o o r o o g e n b e g rijp t m en d e s te b e te r d é w a n h o p ig e p o g in g e n van den U . S. S h ip p in g B o a rd orri" d o o r e é n s u b s id ie -p o litie k v o o r d e geheele A m e rik a a n s c h e h a n d e ls v lo o t a a n deze h e t b e s ta a n m o g e lijk te m ak e n .

Chili. D e . v o lk s v e r te g e n w o o r d ig in g ..heeft- v o o r d e n b o u w en d e v e r b e ­ te r in g v a n h a v e n s de v o lg en d e c re d ie te n to e g e s ta a n : A n t o f a g 'a s ta £ 7 5 0 .0 0 0 , C o h s t i t u c i o n .f 900.000, Iquicjuc £ 750.000, L e b u £ 9 3 0 .0 0 0 , P u e r t o M o n te .£ 1 5 0 .0 0 0 , P u e r to S o a V e d r a .£ 450.0 0 0 , T a l c a h u a n o £ 920 :0 0 0 , ..V a ld iv ia £ .1 .0 9 0 ,0 0 0 en V a lp a ra is o £ 1.470.000.-

S H IP P IN G A N D S H IP B U IL D IN G IN E N G L A N D (Special correspondence to „Het Schip".)

The wages question. — A new caulking-machine. — The „Belgic". — Annual report of the Liverpool Steam Ship Owners Association. — Freight- 8 Chartermarket. L O N D O N , F e b r u a r y 18 th., 1922. T h e w a g e s que: t i i hi c o n t i n u e s t o d o m i n a t e all o t h e r c o n s i d e ra t i o n s in t h e B r i t i s h s h i p b u i l d i n g 1 i n d u s t r y . T h e p o sitio n a t t h e p r e se n t m o m e n t i s t h a t th e m e n ’s r e p r e s e n t a t i v e s h a v i n g r e j e c t e d o u t r i g h t t h e d e m a n d o f t h e e m p l o y e r s t h a t a r e d u c t i o n o f th e w a r bo ntjs o f 2 6 / 6 a - w e e k s h o u l d t a k e place, a b a llo t o f th e m e n w a s decided u p o n , th e b a l l o t p a p e r s b e i n g r e t u r n a b l e o n F e b r u a r y 25 th ., w h ile t h e r e s tilt wi ll he r e p o r t e d t o a f u r t h e r j o i n t con f e r e n c e t o h e hold e a r l y in M a r c h . In a n y ca s e t h e e m p l o y e r s h a v e a n n o u n c e d t h a t 16/6 o f t h e b o n u s is to c o m e o f f o n .March 15, w hile w ith r e g a r d to the r e m a i n i n g 1 0 / t h e y s u g g e s t e d t h a t a f u r t h e r con f e r e n c e shall he held t o c o n s i d e r a s t o th e d a t e w h e n it s p a y m e n t sh ou ld h e d i s c o n ti n u e s . I t is n o t too m u c h t o s a y t h a t g r a v e iss u es h a n g u pon th e result o f t h e b a l l o t . A s t r i k e w o u l d , o f cou rse, h e a hopeless u n d e r t a k i n g in th e p r e s e n t c o n d i t i o n o f th e i n d u s t r y , an d the m e n a re q u i t e a w a r e o f t h a t . B u t, n e v e r t h e l e s s , it i s e x p e c t e d t h a t the resu lt o f the b allot will b e t o r e j e c t th e e m p l o y e r s ’ c l a i m , in th e hope — a v a in o ne, u n q u es­ t i o n a b l y — o f f o r c i n g th e l a t t e r to o f f e r m o r e f a v o u ra b le t e r m s . T h e f a c t is, o f c o u r s e , t h a t it is a b s o l u te ly es sen tial in th e i n t e r e s t s of t h e s h i p b u i l d i n g i n d u s t r y t h a t t h e e x i s t i n g h i g h level o f w a g e s should h e r e d u c e d , a n d , w h a t is o f e q u a l i m p o rt a n c e , th at th e r e shall be a s t a b i l i s a t i o n o f c o s ts o v e r f a i r l y l e n g t h y p erio d s, so t h a t em p loy ers m a y be a b l e to e s t i m a t e f o r n e w w o r k w i t h m o r e c o nfid en ce than h a s b e e n t h e case s i n c e p r e - w a r years. A f t e r h ig h co sts an d delays in o u t p u t , n o t h i n g h a s h a n d i c a p p e d s h i p b u i l d i n g so m u c h w i t h i n the p a s t t h r e e y e a r s as u n c e r t a i n t y r e g a r d i n g th e Conditions likelyi to p r e v a i l in the m o r e o r les s i m m e d i a t e f u tu re . T h i s e l e m e n t o f .uncer­ t a i n t y m u s t b e r e m o v e d a s so o n as possible, and t h i s 1c’a ’n* only be d o n e if w a g e r a t e s a r e a r r a n g e d fo r co n s id e ra b le d i s t a n c e s ahead. I f th e e m p l o y e r s a n d the t r a d e u n i o n s co u ld reach a n u n d e r s t a n d i n g o n t h i s s u b j e c t the o u t l o o k f o r B r i t i s h s h i p b u i l d i n g w o u l d be far b r i g h t e r t h a n it is. * T h e C l y d e s h i p b u i l d i n g f i r m o f Alex. S te p h e n and S o ns, have b r o u g h t o u t a m a c h i n e w h i c h c a u l k s the w o o d e n d e c k s o f ships m e c h a n i c a l l y , a n d h a v e t h u s solved a p r o b l e m o v e r w h i c h m an y s h i p y a r d m e n h a v e w o r r i e d f o r a long t im e back, T h e difficulty a l w a y s w a s t h a t o f g e t t i n g t h e th ic k th r e a d o f o a k u m to e n te r the n a r r o w s e a m , so ' h a t it m i g h t be r a m m e d t ig h tly h om e. I n this m a c h i n e t h e s e a m is e x t e n d e d u p w a r d s b y a steel g u k l w a y co n s is tin g o f g r a d u a l l y w i d e n i n g side s, b e t w e e n w h ich the t h r e a d o f o a k u m f alls, a n d w h i c h g u i d e s it d o w n i n t o the s e am as th e m a c h i n e m oves a l o n g . T h e m a c h i n e lay s the th r e a d , r a m s i t h o m e u n if o rm ly , ami d o e s so a t t h e r a t e o f f r o m 40 to 50 ft. p er m i n u t e ; w h ile it can he r e v e r s e d o r m o v e d a c r o s s to a n o t h e r s e am w i t h n o tro u b le , h as an e l e c t r i c a l l y d r i v e n h a m m e r , d o e s its o w n „ c r a w l i n g ” alo n g the seam, a n d m a k e s a first-elass job. * T h e W h i t e S t a r L in e l i n e r „ B e l g ic ” (24,0 00 t o n s g r o s s ) will s h o r t l y h e p la c e d i n t h e h a n d s o f M e ss rs . I l a r l a n d a n d W o l f f , L im i t e d , f o r c o m p l e t i o n a s a p a s s e n g e r ship. T h i s ship w a s laid d o w n in 1914, a s th e „ B e l g e n l a n d ” , f o r the W h i t e S t a r Line o f A n t w e r p , b u t d u r i n g th e c o u r s e of th e w a r w a s t a k e n o v e r b y the B r itis h A d m i r a l ty a n d w o r k e d as a c a r g o vessel b y the W h i t e S t a r Lin e, w i n c h h a s since m a d e a r r a n g e m e n t s to r e t a i n the vessel. S h e will h av e spacious p a s s e n g e r a c c o m m o d a t i o n , the c a r r y i n g o u t of the w o r k in co n nection w i t h w h i c h is a g o o d t h i n g fo r the jo in e r s , w h o are the only busy t r a d e in th e local s h i p b u i l d i n g in d u s t r y .

T h e a n n u a l r e p o r t o f t h e L iv e r p o o l S t e a m S h i p O w n e r s A s so c ia tio n w h o s e m e m b e r s o w n 5 ,7 7 8 ,8 2 4 g r o s s t o n s o f st e a m stripping, which is 3 3 % o f t h e n u m b e r o f B r i t i s h s t e a m s h i p s of 12 k n o t s a n d u p w a r d s a n d 3 4 p e r c e n t o f t h e vesse ls o f 50 0 0 to n s a n d o v e r sta te s, r e g a r d i n g t h e fall in f r e i g h t s w h i c h o c c u r r e d last year, th at there a r e still no s i g n s o f a r e v iv a l, a n d s u g g e s t s th at a f u r t h e r decline m a y take p l a c e . I n its d i s c u s s i o n o f the s i t u a t i o n the r e p o rt m e n t i o n s t h a t the s h i p c a r r y i n g p o w e r n o w a v a i l a b l e is f a r m o r e th an s u f f i c i e n t to m e e t th e p r e s e n t r e q u i r e m e n t s o f the o v e r s e a trade of the w o r l d , b u t t h a t t h e r e is a r i s k o f an a c tu a l s h o r t a g e , as the f re i g h t s o f f e r i n g are n o t s u f f i c i e n t to c o v e r t h e a c t u a l cost o f the v oy ag es a n d in con se­

q u e n c e th e n u m b e r o f s h i p s la id u p g o es o n i n c r e a s i n g . T h e c o m ­ m e r c e o f th e w o r l d , it is s t a te d , can n e v e r he r e - e s t a b l i s h e d a s lo ng a s tiiese c o n d i t i o n s h o ld, a n d th e r e i s t h e r e f o r e u r g e n t n e e d t o b r i n g d o w n the c o s t o f r u n n i n g th e ships.

The fall in s t e r l i n g e x c h a n g e h a s s t i m u l a t e d t h e d e m a n d for A m e r i c a n g r a i n , ia n d t o n n a g e b e i n g s h o r t f o r F e b r u a r y , an a d v a n c e o f 2c. to 18c. teas o b t a i n a b l e , M a r c h l o a d i n g , h o w e v e r , still s t a n d s o n th e b a s i s o f 16e. f o r C o n t i n e n t a l l i n e r p o r t s . F o r A u s t r a l i a n w h e a t there w a s al s o m o r e i n q u i r y , a n d t h e m a r k e t is a s h a d e b e t t e r f o r m e d i u m sizes, b u t s h i p p e r s p r e f e r la r g e c a r r i e r s a t n o t e x c e e d i n g 5 0 s. T h e w h e a t is all f o r F u r o p e a n c o n s u m p t i o n , I n d i a h a v i n g sto p p e d b u y i n g o w i n g to the e x c e l l e n t p r o s p e c t s o f h o m e g r a i n . A r g e n t i n a is f a i r l y , b r i s k . T h e F e b r u a r y r a t e h a s r e c o v e r e d t o t h e b a s i s o f 35s. a n d i t se e m s p r o b a b l e t h a t a f u r t h e r a d v a n c e w ill he e s t a b l is h e d , p r o m p t t o n n a g e h a v i n g b e c o m e r a t h e r sc arc e. F o r M a r c h a n d A p ril s h i p m e n t s t h e r e is n o c h a n g e . F r o m B i l b a o to R o t t e r d a m s t e a m e r s a r e .w a n te d a t 7s. 6d. f o r p r o m p t lo a d i n g , a n d to A n t w e r p a t 8s. 6d. F r o m M elilla th e r a t e t o R o t t e r d a m is 7 s . ; P o r t L a r r a t h c h a r t e r e r s w ill p a y t o R o t t e r d a m a t 8s. A l g i e r s to R o t t e r d a m is q u oted - a t 8s. 6d. p r o m p t , a n d B o r d e a u x t o R o t t e r d a m b u s i n e s s is p o s s i b l e a t 2 4 f . for a sm a ll steam er.. I’o ti c h a r t e r e r s h a v e d o n e L i v e r p o o l o r B i r k e n h e a d at 13s. 6d. M a r . l o a d i n g , a n d th e s a m e r a t e is q u o t e d f o r B o ulo g ne. F u l l c a r g o e s o f p i t p r o p s B o r d e a u x to B r i s t o l C h a n n e l , 1 1 s. Full carg o es of g r o u n d n u ts are quoted fro m N i g e r i a to U n i t e d K in g d o m C o n t i n e n t 33s. 6d. o n e p o r t f o r a g o o d m e a s u r e m e n t s t e a m e r M a r. lo a d in g . T h e d e m a n d f o r coal is still s a t i s f a c t o r y , b u t in a s f a r a s E a s t e r n d e s t i n a t i o n s a r e c o n c e r n e d i t sh o u l d h e r e m e m b e r e d t h a t o w n e r s , on a c c o u n t of lo w h o m e w a r d f r e i g h t e a r n i n g s , a r e c o m p e l l e d t o h o l d for o u t w a r d r a t e s t h a t w i l l c o v e r th e co s ts o f t h e v o y a g e . T h e c o n s e­ q u e n c e is t h a t w h i l e t h e r e is n o s t i n t o f t o n n a g e o n t h e m a r k e t , i t is n o t o b t a i n a b l e a t les s t h a n 24 s,,-,>vjiilc g e n e r a l l y t h e c h a r t e r e r s ' m a x i ­ m u m do es n o t ex c e e d 23s. F o r ' o t h e r d e s t i n a t i o n s , p a r t i c u l a r l y the M e d i t e r r a n e a n , c h a r t e r e r s h a v e s e c u re d a c o n c e s s i o n o f 3(1. t o 6d„ w h i l e for th e E la te p o r t s 13s. 6d. i s still the s t a n d a r d . S till, b u s i n e s s is active, a n d a l t h o u g h su p p lie s o f coal a re la r g e , t h e y a r c n o t e x ces­ sive, b ecaus e t o n n a g e t h a t is f ix e d h o m e a n d m u s t g o o u t i n ballast is b u n k e r i n g fo r the r o u n d v o yage. R epresentative f i x t u r e s ' fro m

th e B r i s t o l C h a n n e l a r e :

A l m e i r a l A d r a . 1 7 0 0 t., 14s., t w o p o r t s o f d i s c h a r g e , p p t. A y c m a n l e : 1 5 0 0 t., 15s. 6d., ppt. B o r d e a u x : 2 0 0 0 t„ 7s. p pt. a n d 40 0 0 t. s a m e ra te . G ib r a l t a r : 3 6 0 0 t., 10s. 3d. K a r a c h i : 7 50 0 t., 22s. L a s P a h n a s : 5 4 0 0 t., 10s. 6 d „ o p t i o n S t. V i n c e n t 11 s. pp t. L a R o ch elle ( o p t i o n R o c h e f o r t ) : 2 9 0 0 t., 6s. 9cl., p p t . L i s b o n : 1 5 0 0 t „ 12s., spot. M a l t a : 3 3 0 0 t „ 13s. 6(1., ppt. R o t t e r d a m : 2 3 0 0 t., 7s. 3d., spot. R o t t e r d a m : 2 0 0 0 t., 7 s . , ppt. R o t t e r d a m : 7 0 0 t., 9s, Oil, fuel. R o u e n : 2 6 0 0 t., 7s. S t . B r l e u c : 3 5 0 t., 8s. 6 d „ ppt. S t , S e r v a n : 7 8 0 t„ 6s. 9d., ppt. V c n i c e : 4 5 0 0 t„ 1 0 s „ spot. V i g o : 1 350 t „ 13s. V i n o : 10 0 0 t., 14s., ppt. I V es t I t a l y : 7 0 0 0 t„ 13s. ppt. N csocasllc h a s f i x e d : A n t w e r p : 3 0 0 0 t., 16s. C a e n : 1 30 0 t„ 7s. 6ri. Calais: 8 0 0 t„ 7s. 6(1. C u x h u v e n : 1 5 0 0 t.. 7s. 6ri. P c c tu n p : 7 5 0 t., 7s, 6(1. H a m b u r g : 2 8 0 0 t„ 6s. 10 a n d 2 4 0 0 t o n s N a p l e s (Idg. F o r t h ! : 4 4 0 0 t. 15s. R o u e n : 2 4 0 0 t., 6s. 9 d „ 1 6 5 0 t o n s 7/. S t . M a to : 9 0 0 t„ 8s. S t . c S r v a n : 1 7 0 0 t., 7s. 3d.

OIXQ'A.

H E T M O T O R -T A N K S C H IP „Z O P P O T ” D O O R IR . J . C. A R K E N B O U T SC H O K K E R .

N a h etg e e n in „ H e t S c h i p ’’ gepubliceerd is, zoowel over z u iv e r e ta n k s c h e p e n ]) als o v e r een scheepstype, dat zoowel v o o r v lo e ib a re l a d in g als v o o r e r ts v e r v o e r b es tem d is -), is h e t v a n b e l a n g h i e r a a n een b e s c h r ijv in g toe te voegen vaiij het m o t o r - t a n k s c h i p Z oppot, rla t eigenlijk een c o m b in a tie is van ee n ta n k s c h i p e n e e n s tu k g o e d e r e n - s c h ip . H e t schip is gebouw d aan de G e n n a n i a w e r f , K ie l— G aa rde n , voor r e k e n in g der B altiisch -A m erik a n isc h e P e t r o l e u m - I m p o r t G .m .b .H ., D anzig. D e v ersc h ille n d e g eg e v e p s , evenals de h ie r gegeven fig u re n , zijn o n tle e n d a a n een a r t i k e l ' i n „ W e r f t u n d R e e d e r e i” , 7 J u li 1921, w a a rb ij m o e t w o r d e n o p g e n ie rk t, d a t de in .dat a rtik el staande lijn e n te e k e n in g n ie t die van de Z op p o t is; d e z e la a ts te staat in de a f le v e r in g v a n 22 A u g u s t u s v an h etze lfde tijdschrift!

Z ooals blijikt u it h e t alg em e en plan (fig. 1) en uit h e t g r o o t ­ s p a n t (fig. 2 ), h e e f t h e l schip d rie d o o r g a a n d e dekken. H e t g ed e elte o n d e r h e t -middelste (lek is een n o rm aa l ta n k s c h ip m e t e x p a n s i e t r u n k , z o m e r ta n k s in de zijden en een klein r u im voor vaste la d in g tu ss c h e n h et a a n v a r in g s s c h o t en de v o o rste k o f fe rdam . D a a r b o v e n ec h te r is o n d e r hel: sh e ltc rd e k (tnnnageo p e n i u g a c h te r d e g r o o t e m a s t ) n o g een r u im te , die blijkens de b e s c h r ijv in g u its lu ite n d v o o r v a s te la d in g dienst doet, hetgeen t r o u w e n s te zien is u it het .gemis aa n verd e elsc h o tte n (zoowel d w a r s - als langsscheeps) e n a a n de g r o o tte der laadhoofden, De v o o r n a a m s te g ege vens v an h e t schip zijn: L e n g te tu ssc h e n de lo odlijnen ............ 160 M. = B re ed te op b u ite n k a n t sp an ten . . . . 20,19 M. = Tdolte in de zijde to t sh e ltc rd ek . . . . 12.57 M. = D ie p g a n g bij z o m e ru itw a te rin g . . . . 8,413 M . = D ra a g v e rm o g e n bij dezen d ie p g a n g 15750 to n n en W a te r v e rp la a ts in g bij dezen d iep g a n g 2 0 1 0 0 „ In h o u d v o o r v lo eib a re l a d i n g 3) . . . . 19630 iVI». = In h o u d v o o r v aste la d in g ................ 6497 M 3. =

525’ 6 6 ’— 3 ” 410 -2" 2 8 ’— 7 ” a 1000 K .G . „

V a n deze gegevens is de w a te r v e r p la a ts in g niet: in de o o r ­ spronkelijke beschrijving gepubliceerd,-d och dc lijn en te ek e n in g stelt in sta a t deze voldoende nauwkeurig- v a s t te stellen. H et schip w o rd t v o o rtg estu w d d oor tw e e ze s-cy lin d er ' D iesel-m otoren, die elk 2360 i n d i c a t c u r - p a a r d e k r a c h te n of 1675 a spaa rdc kra chte n ontwikkelen bij 106 o m w e n te lin g e n per m in u u t. De cvlinder-diam eler is 5 7 5 m .M ., d e slaglengte 1000 m.M. W a t de h ulpw erk tuigcn betreft, kan h e t volg ende w o rd e n verm eld: V o o r gebruik in havens o f r iv ie re n w o r d t s to o m als drijfkracht, g eb ru ik t, welke v erkregen w o r d t in tw ee m et olie g e ­ stookte luilpketels en wel een m e t tw ee v u ren en een m e t d rie vuren. De ankerinachine en de vcrhaaU'ieren w e r k e n m et

stoom ; de sluurrnachine daa rente gen in volle zee m e t g e c o m ­ p rim e erde lucht, terwijl deze slechts dan o p de s to o m le id in g w ordt geschakeld als de luilpketels om a n d e r e re d e n e n toch in w e r k in g zijn. Bovendien is op alle p la atsen, w a a r s to o m gele­ verd -wordt, ook een luchtleiding aaniw ezig o m in geval van nood g e b r u ik t te worden, indien er niet voldoende tijd is om stoom te maken. De eleetriciteil, b enoodigd v o o r v e r l i c h t i n g en enkele pom pen, w o rd t geleverd door tw ee d y n a m o ’s, v an welke er een door een olic-motor en een door een sto o m m a c h in e g e ­ drev e n w ordt. W a t de met h e t schip v erk re g e n r e s u l t a t e n b e t r e f t , zijn vooral van b elan g eenige cijfers, welke o p de e e rste r e is zijn geco nstateerd . De diepgang was bij b e t u i t v a r e n v o o r 16’— 6 ” . achter 18’- —1 ’; bij aankom st voor 12'— 1 0 ” , a c h te r 1 9 ’— 3". Bij een gemiddelde van ongeveer 100 o m w e n t e li n g e n per

„

692.000 kub. voet 229.000 kub. voet

■')

„ li e t S c h ip ’’, 28 ja n u a ri 1921. Z o m e rtan k s inbegrepen.

-)

„ H e t Schip. 2 0 M ei

1921.

m inuut b ed roeg de g em id d eld e sn elh eid 1 0 ,5 3 m ijlen. Van het b ran d stofverb ru ik w orden de v olgen d e drie op gaven g egeven : O m w entelingen per m in u u t

In d ica te u r p a ard e k rae h te n

95 99 105

b ra n d sto fv erb ru ik in K.G per I.P .K . per u u r

3 10 0 3500 4000

0,149 0,139 0,136

G edurende den p ro efto ch t is een snelheid van 12,2 m ijlen bereik t bij 10 8 o m w e n telin g en en on geveer 4 5 0 0 I .P .K . D e diepgang- is echter n iet verm eld .

* T ot zoover de g eg e v en s, aan gen oem d artikel in „ W e rft und R e ed erei” on tleen d , w aarna nu n o g enkele op m erk in gen b e­ treffen d e het typ e van schip volgen . A llereerst kan w orden op gem erk t, dat h et d raagverm ogen d oor de com b in atie van

tSff’iSO-2C5J-

d raagverm ogen tot w a te r v e r p la a tsin g , e e n ig s z in s o n g u n s t ig a fste ek t. A n d ers is h et g e ste ld m et d en in houd der laad ru im en . D e z e bed raagt, de zo m erta n k s in b eg rep en , 1 9 6 3 0 M s. = 6 9 2 -0 0 0 ku-b. voeten . T rek t m en van het d ra a g v erm o g en 9 5 0 to n a f voor b r a n d sto f en andere v o o rr a d e n (d e h o ev eelh eid b r a n d sto f alleen bed raagt 9 0 0 to n ), dan b lijft er voor de la d in g 148 0 0 ton a 1000 K .G . o f 1 4 5 8 0 to n a 1016 K .G . o v er. D it k om t d us neer o p 47,5 kub. v o e t per ton . G eg ev en s van n orm ale ta n k sch ep en zijn o p d it p u n t sle c h ts w e in ig te v in d e n ; in de m eeste p u b lica ties is de la a d ru im -in h ou d n ie t g e g e v e n . V a n een viertal sch ep en , w a a rva n de g e g e v e n c ijfe r s w el vold oen d e w aren, w erd als g e m id d e ld e o n g e v e e r 5 3 kub. v o e t per ton gev o n d en ; het ik lein ste cijfer w as 5 1 ,5 . H et laad ru im van de Zoppot is d u s, per to n la d in g g erek en d , ie ts k lein er dan

VOtt,i

Nttf 2£#rm^Nfefh/iki/igf ft ^

tflOVBOttt Z t ftoOiS tO

Niet Zt fi mnet f’o ft

i

» £$r%&35%> êÉttf 2i mrter+i i/* i Ut- *50 tÜü mäi'fviL Jtr ptttjnMi KM- Üü

3 Nmten i z f

• 2ÙJ - *2.2

Z¥tno-uie

/ tx lf ZhM), Vttfty/isxgetovf# • p iS en'&riï&te 4'* avpp yivr 23 rtS O £ !-€ N*tf2t,N'efo'J*tg ONie*ß

•

3luL

*t0 'it tiferAnrcV

Otr Q-taetMt tOC'tCC K

2l\ WC ISH-fM Si >C Met 3 22. 'tigtfr fie y üfaet# fur 9 ti*tt Oftjt& r St’V V.

de/ tfjnirtniäenV"

frW'iCtonn.

*

M it i t 0 *tnerr j/«

N x ttZ ß N -W j * r fOr*tf SOt u e s: ï-.'-w «; v,\,

i'uVStho»trf. o M ttf Zt f ti

(fi [ J8C SC \ ï - W »6 ti ÎSQ X t) i

Mit*i"2"1

Ut mtrha'6N*t

X V G im'h*

***** AM ".i* *0.1. b 90 90 t u «

lóngsipont iZ&ett* *C.i \.n »ofu-*
i5Q-1&0-"f5,2' 13. 1« 131031-V.3

Oopp*ff*'On*ißxfigut LoiZhcn

F ig . 2.

vloeib are lading- en stu k goed niet h eeft geleden, althans n iet vergelek en bij zu ivere tankschepen,. H et volgende staatje van tankschepen van 9 0 0 0 ton d raagverm ogen o f m eer kan dit aantoonen.

Sa n ta M aruherita

D raagverm ogen in t o n nen 90Ö0 9916

10100 F. IF W a l l e r / ’.ajifuit Sa n F ernanda M arore

12 620 1 50 00 15750 1 85 50 20300 20500

D raagverm ogen gedeeld dooi­ w ater verplaatsing 0,712 0,672 0,7 2 0 0,693 0,705 0713 0,7 18 0,7 18 0,6 93

D e Zoppot is dus, vergelek en bij schepen van o n g ev eer d e z e lf­ de g ro o tte, zeer norm aal, terw ijl daarentegen de g ecom b in eerd e tank- en e r ts b o o t M arore, w at b etreft haar verh o u d in g van

van een zu iver ta n k sch ip . Dlit is ech ter a lleen een n ad eel in gevallen , w aarin ook h et z u iv e r e ta n k sch ip zijn g e h e e le tan kru im te, ook de zo m erta n k s, ten v o lle benut. M en d en k e er aan bij de b eo o rd eelin g van de la a d ru im te van tan k sch ep en , dat de tan k s nooit geheel g e v u ld kuninen w ord en m et het o o g o p u it­ zetten der la d in g tijd en s de reis. T en slo tte n o g een enkel w oord o v e r de sta b ilite it. H et fe it. dat de geh eele ru im te tu ssch en de b eid e b o v en ste dekken niet voor vloeib are la d in g w o rd t g eb ru ik t, h eeft ten g e v o lg e , dat h et zw a a rtep u n t van d eze la d in g — e n du s o o k liet zw a a rtep u n t van h et gelad en sch ip —- bij de Zoppot la g er lig t dan; bij een norm aal tankschip. D it z w a a rtep u n t, g e m eten voor een tan k in het g ro o tsp a n t m e t de g e h e e le ex p a n sietrtin k doch zon d er den zom ertan k , b leek v o o r de Z oppo t op 5 8 p rocen t van den d iep ­ g a n g te lig g e n , terw ijl eeni a ch tta l z u iv ere tan k sch ep en voor d itze lfd e cijfer een g e m id d e ld e van 6 2 ,3 p rocen t g a v e n . D it g e e ft een v ersch il in h o o g te , van h et zw a a rtep u n t der la d in g van o n g ev eer 1’— 2 ” o f een v ersc h il in h o o g te van 9 ” a 1 0 ”

v o o r ihet g eladen schip. H a d m e n nu alleen op d e stabiliteit rullen,, doch dat men hiermede wel den diepgang* doolt n ie t rle m e t v loe ibare la d in g te letten, dan; zou de m e e r d e r e stijfheid stabiliteit ‘vermeerdert,. Deze laatste neemt, a a n v a n k e lijk zelfs te n g ev o lg e van h e t la g ere z w a a r te p u n t gem akkelijk te com-pen- af ten gevolge Van de sterke dalin g vait het, m e ta c e n t e r bij s e e r e n zijn g e w e e s t d o o r de b r e e d te te . beperken. D e vaste grooteren diepgang. De toestanden, welke m e n k r ijg t door, b e­ la d in g , welke m e n octk m e t h e t schip wil vervoeren; is echter halve d e voorste ballasttanks, ook nog een tot en niet vijf zeer w aarsch ijnlijk d e o o r z a a k gew eest, dat m e n d it n ie t h ee ft lad ingtank s te vullen, zijn weergegeven in o n d e r s ta a n d e tabel, g e d a a n ; in te gende el is de Z oppo i iets b re e d e r d an bij tank- . w aarin het geval, dat alleen de voorste b a lla s tta n k s g e b r u ik t schep en v an H e n z e lf rlen diepgang* gebruikelijk is. D e v erh o u ­ worden, volledigheidshalve is opgenomen. d i n g v a n b r e e d te t o t d ie p g a n g is n.1. 2,4 0, terw ijl de acht W a te r v e r Z w a a r te p u n t M e ta c e n te r M e ta c e n te r D ie p g a n g h n v e n b a s is b o v e n b a s is h n v en z w a a rte p u n t b o v e n g e n o e m d e ta n k sc h e p e n een g em id d eld e v a n 2 ,2 4 gaven. v e r p l a a ts i n g 1 6 '— 1 1 ” 2 7 '— 6 " 3 2 ’— 3 ” 4 — 9” D e v e rsc h ille n in deze cijfers k u n n e n een vrij b e la n g r ijk verschil 11 24 96 04 00 1 8 — 11" 2 6 '— 2 " 2 9 ’— 1 " 3 ’— 0 ” in, de h o o g te van h e t m e t a c e n t e r v ero o rza k en . H e t is echter 1 6 3 8 0 1 2 0 — 11 ” 2 5 ’— 2 " 2 7 ’— 1 0 " 2 '— 8 ” zeer v e r k la a r b a a r , d a t m e n deze hooge lig g in g v a n het m e ta ­ 1 8 1 2 0 2 2 — 11” 2 4 '— 4 ” 2 7 '— 3 " 2 ’— 1 1 ” 2 4 ’— 1 1 ” 2 3 ’— 8 ” 27— 3" 3 — 7" c e n te r g e w e n sc h t a c h tte . M e n bed enke n.1., d at v o o r h e t v er­ 1 9 8 6 0 21600 2 6 '— 1 1 ” 2 3 '— 1 " 2 7 ' — '7 ” 4 '— 6 " v o ere n v an v aste la d in g de ta n k s niet zeer g e s c h ik t zijn, voor­ biet blijkt dus, dat men door h e t vullen van vijf ta n k s de­ e e r s t d o o r de kleine luiken, te n tw ee d e d o o r d a t m e n voor dit doel n o g een b u ik c le n n in g o v er de vrangeni en z a a d h o u te n moet zelfde aan vang sstabiliteit heeft gekregen als zonder d a t m en a a n b r e n g e n . M e n zal d u s vo o r h e t v erv oe re n v a n v as te lading de la d ingta nk s vult. Deze cijfers geven v e rd e r een a a n w ijz in g zooveel m og e lijk g e b r u i k m a k e n v an de r u im te o n d e r h e t shelter- hoe de toestand zal zijn, als men m e er la d in g heeft en dus ook dek en van lied b etre k k elijk kleine v o o r r u im ; en al zal h et nu een deel van de tanks daarm ede vult. V oor eenzelfde gew ic h t w el onm o gelijk zijn 'een, voldoend e stabiliteit te b eh ouden indien aam ladin g zal dan een grooter aantal ta n k s n oodig zijn, doch m e n deze r u im e n geheel g evuld heeft, te rw ijl de ta n k s leeg dit heeft op de h oogte van het z w a a r te p u n t geen invloed; w a t zijn, toch k a n m e n - e r m a ar stre v e n m e t zoo w e in ig mogelijk wel van invloed zal zijn, is, d at het gedeelte van de ta n k s tusscihen de bodem versterkingen /v e rlo re n g a a t, hetgeen de b allast een v oldoende s ta b ilite it te verkrijgen. sta b iliteit eenigszins o n g u n stig beïnvloedt. E e n i g e cijfers k u n n e n h e t b o v e n s ta a n d e toelichten. Men Bij de beoordeeling van bovenstaande cijfers m o e t in a a n ­ bedenke bij de beoordeeling* er van, d a t alle h o o g te n van z w a a r t e p u n t e n m o e s te n w o rd e n g escha t; h e t algem e en plan m e rk in g w orden genomen, dat de hoogten van liet m e ta c e n te r stelt ec h te r b e lan g stelle n d en in s ta a t .deze s c h a ttin g e n te con- zoowel als de waterverplaat.singen b ere kend zijn u i t een lijnentró le e re n . V o o r h e t geheel m e t olie geladen schip (z o m e rta n k s teekening op zeer kleine schaal. V erd er is, om de b e r e k e n in g te bekorten, de schaal van w a te r v e r p la a tsin g o v er h e t gedeelte, leeg) m e t volle v o o r r a a d b r a n d s t o f en zoet w a te r aan boord zijn de g e w ic h te n en m o m e n te n der v ersc hille n de deelcn als w a a ro m het hier g a a t, rechtlijnig aangenomenj. V ergeleken .bij een uitv o e rig er berekening* kunnen dus k le ine verschillen v o o r ­ v o lg t: G ew icht Z w aarte p u n t komen. H e t g ro o te verschil echter tusschen den to e sta n d m et O n d e rd e e l in to n n en bov en b a sis M o m en t vloeibare en dien met vaste ladin g w o rd t door d e b o v e n g e ­ in voeten noemde o n n auw ke urigheden nie t beïnvloed. O o k de o n z e k e r 24,3 129.000 R o m p m ot u itr u s tin g ..................... 5310 o m tr e n t de ligging* der z w a a r te p u n te n van ro m p en ....................................... 1040 22 23.000 ‘ heid M a c h in e rie S to o k o lie ............................................ 900 25 22.000 •machinerie doet. in beide gevallen op d ez elfd e wijze h a a r invloed Z o et w a te r ............. 50 2 000 gelden, zoodat dit op de vergelijking der beide toestanden, van ....................................... _14800_ 16 237.000 L a d in g weinig invloed is. T o ta a l . . . . 22100 18,6 411.000 N o g dient te w erden vermeld, d a t de Z oppoi niet e e n ig in U it de in „ W e r f t u n d R e e d e re i" gepub lice erd e lijnenteekezijn soort is. Reeds w erd een soortgelijk schip van ongeveer n in g w as h e t niogelijk de hoo gte v a n h e t m e ta c e n te r boven de gelijke h o ofdafm etingen gepubliceerd in „S chiffbau", basislijn u i t te reke n en, z o o d a t ook de hoogte v an het, m e ta ­ 28 J a n u a r i 1914,'' Ren ander, iets kleiner schip, is in „ M a r i n e c e n te r b o v e n het z w a a r t e p u n t b e k e n d is; in dit g ev a l is deze E n g in e e r in g " Juni 1920 beschreven, terwijl in ons land een h o o g te 9 '— 2", welk cijfer m e t 4 ” v e r m in d e r t, als m e n . den schip van hetzelfde type in aanb ouw is aan d e S c h e e p s w e r f in vloed v an h e t vrije v lo e istof-oppervlak in de t a n k s in a a n ­ „ D o r d r e c h t” . m e r k i n g neem t. H e t schip is dus in dezen to e s ta n d stijver dan n o rm a a l. S tel nu, d a t h e t schip, ook weer m e t g evulde b r a n d s to f ta n k s , N A T IO N A A L T E C H N IS C H gee n vlo e ib are la d in g heeft, doch de r u im te n voor vaste lading S C H E E P V A A R T K U N D IG g ev u ld m e t een l a d in g v an 5 0 kub. voet per ton, dus m e t totaal M U SE U M . 4 6 0 0 ton, M e n zal d an b e g i n n e n m e t de beide vo orste ballastR O T T E R D A M , H A R I N G V L I E T Z.Z . 6 8 ta n k s te vullen, welke o m h u n lage lig g in g h e t z w a a r te p u n t n a a r b e n e d e n b ren g e n . D e m o m e n te n - r e k e n in g w o r d t dan: D ire cteu r: .T. W . J . B a r o n V A N H A E R S O L T E . O n d erd eel

G ew iclil in tonnen

R om p m e t u itru s tin g M a c h in e rie S to o k o lie Z o et w a te r ............................................ L a d in g ................................................ B a lla st ................................................ T o ta a l . . . .

5310 1040 900 50 4600 1000 12900

Z w a a rte p u n t boven b a sis in voeten 24,3 22 25 2 37 12 27,5

M om ent

N IE U W E

B O E K E N T E R K E N N IS M A K IN G .

A a n de Directies van S c heep sw erven en M a c h in e fa b r ie k e n . 129.000 23.000 22.000 000 170.000 12.000 356.000

D i t g e e f t voor den diepgan g, d i e n .het schip in dezen toestand h ee ft, een m e ta c e n te r h o o g te v a n 4 ’— 9 ” . D e d ie p g a n g is 1 6 '— 11". Deze sta b ilite it is voldoende, do ch laat nie t toe h e t ' schip zooveel sm aller te m a k en , d at men m et g evulde t a n k s en z o n d e r vaste la d in g v a r e n d e een niet t é hooge m e ta c e n te rh o o g te (b.v. b e n e d e n 6 ') bereikt. H ie r b ij m o e t in a a n m e r k i n g w orden g e n o m en , d a t m en ook de la d in g -ta n k s m et b a l la s tw a te r kan

D aar ,het m eerm alen voorkom t, d a t wij in onze b ib lio th e e k m o d ern e boeken op w erf- en schecpsbouw gebied opnem en, w a a rv a n de ke n nisnem ing (vaak het bezit) door v e rsch illen d e m a a tsch a p p ije n zeer op prijs w o rd t gesteld, voor het geval zij v an deze boeken inzage k rijgen, kom t het ons gew enscht voor deze k e n n is m a k in g v o o r de betro k k en en gem akkelijker te m aken, d o o r d a a rv o o r in a a n m e rk in g kom ende hoeken bij de verschillende w erven te r k e n n is m a k in g rond te zenden. De leestijd b e d ra a g t een week, terw ijl d e eenige o n k o ste n zijn, de verzending heen en terug. " A angenaam zal het mij zijn te vernem en o f U voor o n tv a n g s t van deze zendingen in a anm erking w enscht te konten. W e rv e n en m achinefabrieken, welke b o v e n staa n d e c irc u la ire niet m ochten hebben ontvangen en boeken zen d in g éu Vvenschen,* w o rd e n uitgenoodigd h ierv a n m ededeeling te. doen aan den o n d e rg e te c k c n d e . V A N H A E R S O L T E ; D ire c te ur N . T . S . M .

K O L E N V O O R Z IE N IN G V A N S C H E P E N D OOR IR . E . K R A H N E N

De k o rte stilligtijden der groote schepen maken het noodzakelijk den tijd voor kolenladen door toepassing van me-

F ig . 1. W a g o n op kiptoestel.

soms plaatselijke o m s ta n d ig h e d e n een a n d e re o p lo ss in g wenschelijk maken, Dc wijze w aa rop de kolentoevoer n a a r de haven p la a ts heeft is van o verw egend en invloed op den vorm van de installatie. Dit kan geschieden jter spoor o f met z.eescltepen dan wel m et beide, zooals o.a. h et geval is bij de k o le n la a d in r ic h tin g van de H olla n d -A m e rik a-L ijn te R o tte r d a m . De o v e r land a a n ­ gevoerde kolen w orden h ie r uit de sp oo rw ag o n s g e lo s t door middel van een kiptoestel. O m zoo no odig een g r o o t a a n ta l w agons in betrekkelijk k o r te n tijd te k u n n en ledigen, z onde r te vervallen in groote, k o s tb a re b u n k erin stallaties, zijn de in­ richtingen voor den a a n v o e r en de verdeeling der kolen niet ruim e capaciteit e n g ro o te b ed rijfszekerheid o n tw o r p e n . De a ankom ende w agons w o rd e n m e t behulp van tw ee electrisch gedreven spillen, m et een snelheid van on g ev e er 50 m e te r per m in u u t verhaald. D o o r middel van leirollen kan men ieder spoor van h et r a n g e e r te r r e in bedienen, w a a rd o o r men onafhankelijk is van de range erlo co m o tief. De w ag o n s komen dan op het p la tfo rm van den w agenkip per, die voor een draagverm og en van 30 ton en een ca p a c ite it v an 150 ton per u u r gebouw d is. B etreffende de c o n s tru c tie h ie rv a n is als b ijz o n d erh eid te vermelden, dat h et w in d w e r k o p een hooge ijzeren stellage

F ig . 2. Kolenloods m e t w a g e n kip p er en transporthal.

chanische inric h tin g en zooveel mogelijk te beperken. 'L an gs' welken weg men hierin geslaagd is zal aan de hand van u it-

is opgesteld; de s ta a ld ra d e n g rijpen aan h et ac h te re in d e van het platform aan, w a a rd o o r d it o m h o o g geh a ald en de w agons

F ig. 3. Doorsnede van dr losinstallatie.

gevoe rde installaties a a ngetoo nd worden. D e hieronder be­ schreven in richting en zullen een goed beeld ku nnen geven van den lm idigen sta n d der kolen voorziening van schepen, al zullen

g e k ip t w orden. Deze wijze van opste llin g w erd gek o z en o m ­ dat de hooge sta nd van het g r o n d w a te r niet toeliet diepe f u n d a ti e ’s o f een diepe „ k ip g ro e v e ” aan te leggen. T e n einde

w agon s, die m e t de r e m k a s t v ó ó r o p het te r r e i n kom en, ook te k u n n e n ledigen, is h e t p la tf o r m gebouw d op een draaischijf;

te begrenzen en aldus a fsto rte n te voorkom en, is v ó ó r de v e rb in d in g van het losse en het vaste deel der b a a n een zelf-

F ig . 4. K oleneleva tor der H olla nd-A m crika-lijn.

h ie rm e d e w o rd e n ze d a n in de goed e positie gezet. Bij het k ip p e n k o m t de w ag e n a a n te liggen tegen een s to o t blok, zoodat v a n g h a k e n e.d. v o o r h e t v a s tz e tte n van den w ag o n n ie t noo d ig zijn. De c o n s tru c tie van de k ip g ro ev e , d.i. h e t kan a al w a a ri n de in b o n d v an de w a g e n s g e s t o r t w o rd t, leverde n o g al .moeilijk­ heden op, d a a r men, in v e rb a n d m e t den g r o n d w a te r s t a n d , g e b o n d e n w as a a n een m a x i m u m diepte van 4,5 m eter. O m tu ssch en den r o o s te r en den g ek ip te n w a g o n toch een behoorlijk g ro o te n a f s t a n d te houden, zóó d a t o p h o o p in g van steenkool h ie r verm e d en w ordt, m oest de r o o s te r zeer diep g e p l a a t s t w o rde n, w a a r d o o r hij, in v erh a n d m e t de schuinte van de k ipgroeve , tam elijk klein uit viel en de d o o r to c h t voor de kolen dus g e r in g w o rd t. N a a r hoven is de g ro e v e verwijd do or h e t a a n b r e n g e n van s ta a n d e p la ten ; d it is g e d a a n om voldoende r u im te te krijg e n voor de la ter te noem en grijpers. De p er v a a r t u i g a a n g e v o e rd e kolen w orden door een a f ­ zonderlijke lo s - in r ic h tin g v e r w e r k t en g e s to r t in den aldus g e v o r in d e n tr e c h te r . De hierbij b eb o e re n d e k r a a n h e e f t twee lo o pka tte n, die ieder één g rijp e r bedienen. H e t o v e r h e t w ate r reik e n d e stuk van de b an e n dezer lo o p k a tte n k a n m e t behulp van een electrische lier o m h o o g geh a ald w o rd e n (fig. 3), z o o d a t schepen m et h o o g e n o p b o u w en m a s te n zo n d e r b e­ z w a a r k u n n e n m eren en verh a len . In hoogstelt s ta n d w orden deze u i th o u d e r s door a u t o m a t is c h invallende h ak e n o p g e v a n ­ gen, z o o d a t de hijschkabels dan o n tla st zijn. De beide loop­ k a t te n w o rd e n elk d o o r een m e erijd e nden drijv e r bediend; deze k an van u i t zijn s ta n d p la a ts den g a n g v a n h e t werk goed volgen en h et geheel overzien, w a t bij h et w erken met g r ijp e rs beslist n o o d ig is. De g r ijp e rs héb ben een inhoud van 2 3/ t M \ en kunnen per u u r 75 ton kolen a a n v o eren , zo o d a t de gehecle t r a n s p o r t ­ in r ic h tin g zoowel bij lossen u i t schepen als bij a a n v o e r per sp o o r m e t volle c a p a c ite it — 150 ton per u u r — kan werken. O m bij geh e sc h en k r a a n a r m den werkvveg v an de loopkat

w erkende blo kkeerin rich tin g a a n g eb rac h t, die bij h e t dalen van den a r m autom atisch w o rd t .uitgeschakeld e n de rails weder vrij maakt.

F ig . 5. Transportbaan m e t o m k e e r i n r i c h ti n g .

De door den k ip p e r en de losinrichting- in de groeve g e ­ storte kolen komen door afv oerop cningen in twee verticale

\ a t o r zijn tw ee a fv o e rk o k e rs a a n g e b r a c h t, w a a rd o o r de kolen in een v erzam eltrecliter k o m e n ; aa n dezen laatste b ev in d en

F ig . 6. Stellage, v o o r transportrail.

elevators, die sam en een capaciteit hebben van 150 ton per uur. Deze elev a t o rs w o rd e n ieder door een m o tor met riem overb r e n g in g a a n g e d r e v e n ; aan het boveneinde van iederen ele-

zich twee afvoerop ening en, die door schuiven geslo te n k u n n e n w orden. H e t v erdere t r a n s p o r t der aldu s opgevoerd e kolen e n de verdeeiing o ver de verschillende luiken der kolenladend e schepen geschiedt m et b e h u lp van een hangend e k a b e ltr a n s po rtb aa n , w aa rv a n de rail langs de a f v o e ro p e n in g e n v an den verzam eltrecliter loopt. M e t fig. 5 en 6 is duidelijk de wijze van vullen der tr a n s p o r tb a k k e n bij de a fv o e ro p c n in g e n en h e t beloop der rail te zien. D e b akke n k u n n e n n a a r v e rk ie z in g o n d er een der op en in g en g e b r a c h t w o rd e n ; van h ie r a f loo p t de tr a n s p o r tb a a n n a a r een lange hal in de b o v e n v e r d ie p in g der loods, die evenw ijdig aa n de kade ligt. Bij kolenladen door middel van de tr a n s p o r tb a a n m oet er rek e n in g mede w o rd e n gehouden, dat bij kleine zeeschepen de kolen v an a f het dek, door de kolengaten, in de ru im e n g e s to r t w orden, terw ijl bij g ro o te re schepen dit gesch ie d t d oor luiken in de zijden van h e t schip. I n verh a n d h ie rm e d e zijn aan den n a a r het w a t e r gekeerden wand van de tr a n s p o r th a l vijf v e r p la a ts b a r e laadtrec h ters a a ngebrac ht, w a a r v a n drie bestaan u it een e e n v o u ­ diger! tre c h te r m et u its c h u if b a r e n afv o e rk o k e r, terw ijl de tw ee an d e re zoo in gerich t zijn, d a t de, in den tre c h te r g e s to rte , kolen óf direct door een s to r tk o k e r n a a r b eneden glijden óf, zoo zulks n o odig is, o p een tr a n s p o r t b a n d g e s to rt w orde n , die ze n a a r den vulkoker v erv oert. T r a n s p o r t b a n d zoowel als vulkoker zijn m et behulp van een h ijs c h in ric h tin g in v erticale r ic h t in g verstelbaar. M et deze in ric h tin g , die in fig. 7 is w eergegeven, kan men dus de kolen over dek n a a r de s to r tg aten der bunkers brengen. Fig. 8 is een a fb e e ld in g van den ee rs tbc doe 1d en laadt rech ter. De la ad trec h te rs m et tr a n s p o r t b a n d zijn g e m o n te e rd o p een soort w andkraan, die m et w ie ltje s o ver een a a n den b u i t e n ­ m u u r bevestigde rail loopt en teven s ste u n t tegen een h o o g e r gelegen rail aan de b inne n zijde van den m u u r ; de la a ts te n eem t de horizo n tale k r a c h te n op, die door het g e w ic h t van

de u its te k e n d e d ee le n van den t r a n s p o r tb a n d enz. te voorschijn w o rd e n gero e p en . D e c o n s tru c tie is n aa r boven v erlengd m et

De gehcele installatie werd k o rt voor den o o r l o g d o o r de D e m a g te D u isb u rg gebouwd. Zij v o r m t m e t de lo o d se n en

F ig . 9. B uitenzijde der loods,

ee n o p b o u w , w a a r a a n h e t u ite in d e der tr a n s p o r t b a a n m et s ta a lk a b e ls is o p g e h a n g e n .

de v e r la a d in r ic h tin g voor stuk goederen één geheel. H e t schip kan dus g e d u re n d e h e t lossen en laden g e b u n k e r d w orden,

F ig . 10. D rijvende kolen-elevator.

I e d e r der 5 la a d tr e c h te r s b e s trijk t een vak van 18 Ad. lengte; deze vak k e n k u n n e n door schuifdeuren, a fg e slo te n w orden.

wat d e b e s te en m e est econ om ische o p lo ss in g is. F ig . 9 b r e n g t in beeld d e buitenzijde der loods m e t d e a a n g e b r a c h t e v u l t r e c h t e r s .

In a fw ijk in g van de o m sta n d ig h eid , die voor hoven be­ sch rev en in r ic h tin g g e ld t, n l. dat de toevoer van kolen zoow el van de lan d - a ls van de zeezijd e plaats h eeft, kan zich ook h et g e v a l voord oen , d a t d e k olen a lleen per k olenschuit ö f praam a a n g ev o e rd k u n n en w orden, terw ijl de te beladen sche­ p en o p stro o m lig g e n . V o o r d ie g ev a lle n zijn de drijvende elevators, als afgeheeld in fig . 10 en 11, g e sc h ik t. D e z e werden door de D em ag te D u is b u r g g e le v e r d aan de kolenelevatorinaatschappij Goris^en te H a m b u rg . H e t te lo ssen v a a rtu ig vaart hier onder de eig e n lijk e lo s in r ic h tin g , m e t h et o o g w aarop de ponton tw ced e e lig i- vtitgevoerd .

de ponton o p g e steld e n k etel zijn ste e d s v o o r r a d ig , terwijl bo­ vendien to e p a ssin g van e lc c trisch e k r a ch t h e t m ogelijk maakt de m otoren daar o p te stellen , w aar de m e e s te ru im te is, wat hij de beperkte p la a tsru im te op een p o n to n van bijzonder b elan g is. V o o r ts vervallen bij deze. m e th o d e m o eilijk onder te brengen tra n sm issie-a sse n e.d. en la n g e sto o m le id in g e n . De lier van de grijp erk at is in de ponton o p g e s te ld , zo o d a t de kat betrekkelijk lich t w o rd t, w aard oor de u ith o u d e r en de opbouw m inder zw aar b ela st w orden. O m liet v e r g r u iz e n der kolen en de daarm ede gep aard g a a n d e w a a r d e v e r m in d e r in g zooveel m ogelijk te beperken, is de la a d trech ter in v e r tic a le richting verstelbaar. D e vulpijpen k u n n en m et b eh u lp v a n sta len reepen

b i g . 11. D r ij v e n d e ko len -elevato r.

P le t o p deze p o n to n g eb o u w d e ijzeren geraam te draagt een u ith o u d er voor een lo op k at' m et grijper en een laadtrechjer, w a a rin de door d e g rijp ers aan gevoerd e kolen g esto r t worden. V a n u it dezen la a d tr e c h te r w orden de k olen door 4 verstel­ bare vu lp ijp en en een tran sp ortb an d naar de bunkers gebracht. D e g e lie d e a a n d rijv in g g esch ied t met d ectro in o to ren , die hun str o o m o n tv a n g e n van e e n in de ponton o p g esteld e stooind y n a m o . D e z e w ijze van a a n d rijvin g h e eft voor een dergelijke laad in sta lla tie v ele v o o rd eele n ; de kolen voor den ev en een sh n

N IE U W E SC H E P E N Naam van het schip: „R. 5” . B o u w m e e s t e r : N . V . v. <1, K u y & v. d. Ree's M a c h i n e f a b r i e k . & S c h e e p s w e r f te R o t t e n l a m . Reederij: het S p a a n s rh e G ouvernem ent. B o u w j a a r ; 1921, S o o r t v a n s c h i p : zees leep h o o t. I I o o f <1 a f m e t i ii K e n : L e n g t e t u s s c h e n d e l o o d l i j n e n : 30 ,9 0 M. B r e e d t e ( m l d . ) o p he l g r o o t s p a n t : 0,50 M. H o l t e ( m i d . ) in d e z i j d e : 3,35 M. K lasse: b u re a u V eritas.

in zijw aartsche r ich tin g v ersteld en zo o n o o d ig in g ek o rt wor­ den. De b ed ien in g van de grijp erk at g e s c h ie d t v a n u it een aan de kat b e v estig d d rijv erh u isje, van w a a r h e t a rb e id sv e ld goed is te ov erzien , w a t bij de v e reisch te c a p a c ite it van 150 ton per uur b eslist n o o d ig is. W anneer de kolen door sto r tg a te n aan d ek g e la d e n moeten w orden, w ord t g eb ru ik gem a a k t van een tran sp ortb an d , die in horizon tale ric h tin g o n g ev e er 8 n ieter v erp la a tsb a a r is en 20" verzet kan w orden.

M a c h i n e, s t o o m k e t e l s ,

m o t o r e n

e n ■/..

M a k e r : N .V . v. d. K u y & v. d. R e e ’s M a c h i n e f a b r i e k & Scheepswerf te R o t t e r d a m , S o o r t v a n m a c h i n e : tr ip lo ex p an s ie. A a n t a l c ilin d ers : d rie. H o o f d a f m e t i n g e n d er c ilin d e rs : 3 3 0 X 5 2 0 X 8 9 0 m .n i . S l a g d er m a c h i n e : 5 3 0 m .m . In ilicaleur v e r m o g e n : 5 7 0 p a a r d e k r a c h t e n . B r o e f t o c h t s n e l h e i d : 10,2 k no op . A a n ta l s t o o m k e t e l s : één. S o o r t v a n s t o o m k e t e l s : S ch o tsc h e. l ' c r w a r m e n d o p p e r v l a k v a n eiken k e t e l : 160 M ’ , S t o o m d r u k : 14 K .G . / c .M s.

D E S T U U R M A N E N DE R A D IO T E L E G R A A F DOOR

L. F . ST E E H O U W E R

C o n n n ies -titu la ir bid. P o s t - en Teleg r a a fd ie n st, belust m e t het anderivijs in R a dio te le grafie ald. Gein. Zeevaartschool le Rotterdam. ( I n g e z o n d e n .) Op de zeev aa rtsch o le n w o r d t s e d e rt 10 ja re n o n d e rw ijs geg ev en in rad io teleg rafie. D e a a n le id in g h ie rto e w as h et c o ïn c id e c rc n van enkele g rnote scheepsram pen, zooals die van de T i t a n k en de l 'o l t u n i o , w aarbij de w ensch elijk h eid o m een r a d io s ta tio n aan b o o rd ook in den ru sttijd van den m a rc o n is t b e z e t te h o u d e n , zij h e t 'dan o o k d o o r een niet volledig b ev o eg d en te le g ra fis t, v o o rz at. De opleid in g in den ra d io d ie n s t op de z e e v a a rtsc h o le n had dan ook teil doel om de stu u rlie d e n zóóveel van d e d ra a d lo o z e bij te b ren g en , als noo d ig w a s om bij o n ts te n te n is van den m a rc o n is t, den d ien st gaande te k u n n en houden. Zoo w as liet o n g e v e e r 10 ja re n geled en . S e d e rt d ie n v e ra n d e rd e de d raad lo o ze d ie n s t geheel v a n k a r a k te r . W a a r v ro e g e r, b eh alv e in de eerste plaats, v o o r h e t u itz e n d e n en opnem en van m o g clijk e noo d ­ seinen, de ra d io aan b o o rd v o o rn a m e lijk w e rd b e n u t v o o r h e t w isselen van telegram m en, d a a r bleek deze d ie n s t n a den o o rlo g , in een geheel an d er stad iu m te zijn g ek o m e n . E r zijn sta tio n s, die tijd se in e n , w e er­ berichten, sto rm se in e n , ijs b e ric h tc n , 'b e ric h te n aan z e e v a re n d e n b e ­ treffende d rijvende w ra k k e n en m ijnen u itz e n d e n , V o o rts d e ra d io pcilstations, de ra d io b a k e n s en de ric h tin g » - o f g e le id e k a b e ls, die on schatbare d ie n s te n b ew ijzen vo o r de p la a tsb e p a lin g op zee. V an deze sta tio n s zijn er in de E u ro p ee sc lic w a te re n re ed s 11 T, in A m e rik a 287, A zië 38, A f rik a 15, A u s tra lië 42. De d raad lo o ze b leek zich d e rh a lv e hoe lan g e r zoo m e e r te gaan ontw ikkelen in de r ic h tin g v a n de „ v e ilig h e id van de s c h e e p v a a rt” en liet is d aaro m n ie t te v e rw o n d e re n , d a t, w a a r d u s m e e r en m ee r deze d ien st een b e la n g rijk deel v a n de z e e v a a rtk u n d e g in g u itm a k e n , de b elangstelling o n d e r d e stu u rlie d e n v o o r d it o n d e rd ee l van h u n vak g e stad ig groeide. Deze b e la n g stelin g w e rd n o g a a n g e w a k k e rd d o o r d e re e d e rs, die bij vo o rk eu r stu u rlie d e n w e n sc h tcn m e t k e n n is van de d ra a d lo o z e en die daarv o o r dan o ok een te g e m o e tk o m in g u itk e e rd e n . W el o ntstond er eenige w rijv in g van g e d a c h te n o v e r de v ra a g of door deze in m e n g in g v a n de n a u tisc h e o ffic ie re n in de ta a k d e r ra d io officicrcii de p o sitie d e r m a rc o n is te n n ie t zou w o rd e n g e sc h aa d , doch ieder, die n u c h te r d e n k t,, m o e t o m n id d c llijk to t de o v e r tu ig in g kom en, d a t de stu u rm an en b e t n a u tisc h e deel d e r ra d io te le g ra fie o n a fsc h e i­ delijk aan c lk a a i/ zijn v e rb o n d e n en d a t h e t de p lic h t v a n eiken stu u rm an is, zich de k e n n is d er d ra a d lo o z e te le g ra fie zoo volledig m ogclijk m ee ster te m ak e n , wijl deze een on d erd eel v a n zijn v a k is gew orden. *

M en zou den d ra ad lo o ze n d ie n st a a n b o o rd k u n n e n sp lits e n in tw ee d e elen : A . w a t to t de e ig e n lijk e ta a k d e r m a rc o n is te n b e h o o rt, i. c. alles w at b e tre k k in g h e e ft op de te le g ra m w isse lin g , h e t g e v en van in lic h ­ tingen aan de p a ssa g ie rs b e tre ffe n d e ide v e rz e n d in g d e r tele g ra m m e n , het voeren van b e t geldelijk b e h e e r en de a d m in is tr a tie v o o r de R a d in tcleg raafm aatsch ap p ij, h e t b ijw e rk e n d er d ie n s tb e sc h c id e n , bet in goeden sta a t h o u d en d er to estellen, enz. B. W a t tot het te rre in d e r sc h e ep so ffic ie ren b e h o o rt, d.w .z. alles w a t b e tre k k in g h e eft op de n a v ig a tie , w a a r o n d e r dan zijn te v e rsta a n de w e erb e rich ten , de ra d io p e ilin g e n , de w a a rs c h u w in g e n v o o r sto rm , ijs, m ijnen en d rijv e n d e w ra k k e n , enz. Op de p assa g ierssch e p e n en op de g ro o te v ra c h tsc h e p e n zou d en dan de b e ro ep sm a rco n iste n op bun p laa ts zijn. E r zou d en er e c h te r in het algem een m eer m o eten zijn clan te g e n w o o rd ig en we z o u d e n kunnen kom en tot een ra d io -b ltre a u m et een c h ef aan b e t h o o fd . l)e kennis d e r m a rc o n is te n zou aan g ev u lrl d ie n e n te w o rd e n m et eenige theoretische z e e v a a rtk u n d e of a lth a n s z o o d a n ig , d a t zij zonder m oeite de vo o r de b r u g b e stem d e m e ld in g e n k u n n e n o n tc ijfe re n en dat zij op d e _h o o g te zijn van h e t gev en en n e m e n v a n ra d io p e ilin g e n . Op de k lein e re schepen, w a a r v a n een te le g ra m v e rk e e r eigenlijk geen sprake is, zou de d ra ad lo o ze do o r één o f m e e r g e c e rtific e e rd e scheepsofficieren k u n n e n w o rd e n b e d ie n d , die d a arb ij v o lk o m e n op eigen terrein z o u d en blijven. l i et behoeft geen b e to o g , d a t de stu u rm a n , w il hij z ich begeven op het gebied d er d ra a d lo o z e , o ok in s ta a t m o e t zijn, o m d it n a a r belm oren te b e tre d e n , d.w .z. to e g e ru s t m e t v o ld o en d e k e n n is en vaard ig h eid in se in en en o p n e m e n , o m a a n de e isch e n v a n h et te g e n ­ w oordige ra d io -v e rk e e r te k u n n e n v oldoen. H et c ertific aa t 2e klasse, zoo m o g elijk le, d ie n t d a a rb ij als basis te gelden. Haat nien on- o f h alfb e v o eg d e n op d it te rre in los, 'd a n w o rd t de chaos, die toch reeds b e sta a t in de d ra a d lo o z e d o o r liet steeds, in te n se r w o rd en van h e t ra d io -v e rk e e r, n o g g ro o te r. Ie d e r o n b e v o o ro o rd e e ld e z al de o v e rtu ig in g h e b b en , d a t, zoo er o o it aan leid in g w a re, aan stu u rlie d e n de k e n n is cler d ra a d lo o z e bij te brengen, deze a a n le id in g th ans m e e r d a n ooit a a n w e z ig is. In d it stad iu m kan het dan ook n ie t a n d e rs dan d e u ite rs te v e r­ w o n d e rin g b aren , d a t e r p lan n en b e staa n , o m h e t o n d e r w i js in ra d io ­ telegrafie op de zeeva artscho len o f te sc haffen. D a t deze p lannen n ie t alleen bestaan, m a a r d a t zij o o k to t u itv o e rin g d re ig e n te kom en, b lijk t u it een a rtik e l in „ H e t S c h i p ” v a n 2 7 J a n u a ri

j.l.>’ w a a rin u itv o e r ig w o rd t betoogd, op w elke gro n d en b et ra d io o n d e rw ijs op de zeevaartscholen, althans voor de leerlingen der 2 - ja r ig e c u rsu ssen , n ie t lan g e r w o rd t gew enscht. H e t is een b e sp re k in g tusschen den In sp e cte u r van liet Z ee v aa rt­ k u n d ig o n d e rw ijs en enkele leden van de N edcrlandsche v eree n ig in g v o o r R a d io te le g ra fie en als eerste bew eegreden to t a fsc h a ffin g van d a t o n d e rw ijs aan de zeevaartscholen w o rd t genoem d h e t te veel beladen zijn v a n de p ro g ra m m a 's der 2 -ja rig e cursussen, om d aaraan no g v o o r de o p le id in g van feitelijk een tw eede vak plaats in te ruim en. *

Ih d ie n d e C o m m issie to t deze g e v o lg tre k k in g in algemeenen zin is g ek o m en , dan sp ijt h e t m ij, in dezen m et h a ar geheel en al van m e e n in g te m o eten versch illen , alth an s w a t b e tre ft het o n d erw ijs op b o v e n g en o e m d e c u rsu ss e n aan de G em eentelijke Z eevaartschool te R o 11 e r d a in. D e d ire c te u r d er Z eev aartsch o o l te R o 11 e r d a m m a c h tig t mij hierb ij u itd ru k k e lijk te v e rk la re n , dat die p ro g ra m m a 's vo lstrek t niet zijn , o v e rla d e n en d a t derhalve het eerste en w ellicht voo rn aam ste m o tie f a lth a n s v o o r de R o t t e r d i m s d i c Z e e v a a r t s c h o o l iu .het geheel n ie t b e sta a t. E v e n m in is er sp ra k e van het h iru iin e n van een plaats aan feitelijk een tw e ed e vak , a an g e zie n alle lessen buiten de schooluren w orden gegeven en alléén zij, die zich voor het ra d io -o n d e rw ijs v rijw illig op­ geven, d a a ra a n b ehoeven deel te nem en. M en k a n toch m oeilijk volhouden, d a t lessen, die b u iten de school­ u re n vallen en die b o v e n d ie n n ie t v erplicht zijn, het leerplan verzw aren. D e C o m m issie k o m t v e rd e r to t de slotsom , d a t o n d an k s het gro o te a a n ta l u ren , d a t a a n ra d io te le g ra fie m o et w o rd e n opgeofferd, het résdiltaat n o g p o o v e r is gew eest. W elk e m a a ts ta f is bij de b eo o rd eelin g van dezen u itsla g aangelegd? H e t ra d io -o n d e rw ijs op de z ee v aartsch o len w e rd o o rsp ro n k e lijk ing asteld , m e t de b e d o elin g , a a n diegenen, die m et goed gevolg een e x am en aflegden, w a arb ij als eisch g esteld w erd een sein- en opn oem snclheid van o n g e v e e r 12 w oorden p e r m in u u t, eenige kennis van de tec h n iek en de v o o rsc h rifte n en bepalingen, een diplom a uit te reiken. M ie tte g e n sta a n d e h e t o n d erw ijs geheel fa cu lta tie f w as, w iste n in de e erste ja re n , 1912— 1917 63 leerlingen v a n den 2 -ja rig e n cursus,, a d s p ira n t-s tu u rlic d c n en stu u rlie d e n d it d iplo m a te behalen. B ovendien w a ren er, die n ie t de g e steld e g re n s bereikten, doch n iettem in het o n d e rw ijs la n g g e n o eg h a d d en gevolgd, om van de opgedane k ennis p ro fijt te k u n n e n trek k e n . U it den a a r d d e r zaak is liet aantal d erg en e n , die v ó ó r het vol­ e in d ig e n van den ra d io c u rsu s de z ee v a a rtsc h o o l. v e rla te n , g ro o t. De s tu d ie vo o r den s tu u rm a n s ra n g blijft ho o fd zaak ; is deze volbracht, d an w o rd t in den regel zee gekozen in p laa ts, van radio om redenen van g eld elijk cu a ard . In h o e v e rre b o vengenoem de u itsla g poover genoem d m a g w orden la a t ik aan de C o m m issie te r beoo rd eelin g over. *

.

N a h e t ja a r 1917 begon het R ijk sce rtifica a t als ra d io tc le g ra fist voor stu u rlie d e n m e e r in z w a n g te kom en, m ede o m d a t v an w eg e het H o o fd b e s tu u r d e r P o s te rije n en T eleg ra fie de w ensch w erd u itg e ­ sp ro k e n , de b e sta a n d e d ip lo m a 's als h u lp -ra d io te le g ra fist op de zee­ v a artsc h o le n n ie t m e e r u it te reiken, wijl h ierd o o r v e rw a rrin g m et de R ijkscerti ficatcn w e rd voorzien. H o e w e l n ie t a m b tc lijk voorgeschreven, w erd het aan de z ee v aa rt­ school te R o t t e r d a m n u ttig geoordeeld, in het v erv o lg als einddoel te stellen h e t R ijk s c e rtific a a t als ra d io tc le g ra fist 2e klasse. N ie t alleen o m d a t d it z o n d er be zw a a r m ogelijk w as, doch ook om dat de .le erlin g en d er zeev aartsch o o l, die eenm aal een zekeren g ra ad van b e k w a a m h e id in ra d io te le g ra fie hadden b e re ik t en lust hadden, v erder te g a an , na h u n stu d ie aan die school de een of an d ere particu liere in ric h tin g zouden g a an bezoeken om h e t dip lo m a te verw erv en . De p ro e f w e rd te R o t t e r d a m genom en m e t 6 lee rlin g e n , die allen h e t R ijk s c e rtific a a t 2e k lasse behaalden en se d e rt dien verw ierv en to t op heden 56 lee rlin g e n h e t R ijk sce rtifica a t, w a a rv a n er 4 het l e k lasse d ip lo m a behaalden. E v en als bij het tev o re n genoem de d ip lo m a v o o r h u lp -ra d io te le g ra fis t, deed een g ro o t a a n ta l leerlingen in m ee rd ere of m in d e re m ate k e n n is op van de draadlooze, w elke b e d re v e n h e id late r in m in d e rin g stre k te voor huil v e rd ere opleiding. I n to ta a l n a m e n *64 leerlingen aan het R ijk sex a m en deel, zo o d at o n g e ­ veer 90 pet. v a n dc deeln em ers slaagden. N ie tte g e n s ta a n d e de com m issie, na b lijk b a ar gehouden onderzoek, to t de slo tso m is g e k o m e n , d a t liet re su lta a t d er ra d io -o p leid in g poover is, w il h et m ij v o o rk o m en , d a t deze conclusie a lth a n s v o o r de R o ttcrdamsclie Z eev aartsch o o l o n ju is t is g e tro k k e n . *

De C o m m issie heeft zich v e rd er v ra a g p u n te n op te lo sse n : le . 2e.

ten doel gesteld,

dc volgende

W a t m o e t de stu u rn iiin van de ra d io te le g ra fie kennen? H o e k a n d ie k e n n is op de een v o u d ig ste wijze w o rd en bijgeb ra c h t?

3e.

4 e.

I s h e t g e w e n s e h t d en m a r c o n is t te b e lasten of lie v e r b eh u lp zaam te d o e n zijn b ij d e n a v ig a tie , w a a rb ij van r a d io w o rd t g e tó n d : g em aakt? Is c o m b i n a t i e van s t u u r m a n en m a r c o n i s t w en schel ijk?

A d l e . w o r d t o p g e m e r k t , d a t d e s t u u r m a n g een volleerde m a r c o n i s t b e h o e f t t e zijn. V o o r t s , d a t h e t v r a g e n o m b es tek o f p ei l i n g in laligz a a m t e m p o zal m o e t e n g e s c h i e d e n . M e n b e h o e f t zich m a a r even in d e w e r e l d v a n a e t h e r t r i l l i n g e n in te sc h ak elen , o m to t de o v e r t u i g i n g te k o m e n , d a t l a n g z a a m s e i n e n , e n d a n n o g wel d o o r o n b ev o eg d en , d en t o e s t a n d n o g o n h o u d b a a r d e r z o u m a k e n , dan t h a n s r e e d s h e t gevat is. M o g e z u l k s o p p l a a t s e n , w a a r h e t r a d i o - v e r k e e r geen g r o o t e n o m v a n g h e e f t , m o g e l i j k zijn, in d r u k k e w a t e r e n ;s ihet o n u i t v o e r b a a r . A d 2e. U i t d e o m s t a n d i g h e i d , dat de dra a d lo o z e in geen enkel opzicht de nautische studie heeft b eïn vlo ed , a l t h a n s n iet aa n de R o t t e r d a i n s c h u Z e e v a a r t s c h o o l , k a n w o r d e n afgeleid , d at eert v e r s c h u i v i n g v a n h e t r a d i o - o n d e r w i j s v a n een 2 - j a r i g e p e r io d e tiaar e e n 5 m a a n d e l i j k s c h e n i e t alleen om ioo tlig is, m a a r o o k d a t deze b e k o r t i n g v a n m e r k b a r e n i n v l o e d zal zijn op de te b e r e i k e n resu ltaten . A d 3e. w o r d t o .m . g e z e g d , d a t d e positie, d ie d o o r d e m a r c o n i s t e n i n g e i i n m e n w o r d t , z e e r h o o g is (zij vo eren d en titel van m a r c o n i - o f f i-

eier, hoew el zij hij de K o n . M a r i n e d en o n d e r o f f i c i e r s r a n g beklecden). M o g e d eze p o s i t i e z eer h o o g zijn, zij is n .n i .m , n i e t te hoog. Aan een k o o p v a a r d i j - m a r c o n i s t w o r d e n i m m e r s g eh eel andere eis ch en g es teld d an a a n een tn a r i n e -s e i t i e r. De k o o p v a a r d i j - m a r c o n i s t m o e t i n h e t b e z i t z i j n v a n h e t Rijksc c r t i fi c a a r l e k l a s s e en v o ld o e n d e t a l e n k e n n i s h e b b e n o m aan het i n t e r n a t i o n a l e p u b l i e k j u i s t e in l i c h t i n g e n t e k u n n e n ver sc h a ff e n . V o o r t s m o e t hij i n e t de i n t e r n a t i o n a l e b e p a l i n g e n o p de h o o g t e zijn en m et z'n b ii i t e n l a n d s o h e c o lle g a ’s v l u g v a n g e d a c h t e n k u n n e n wisselen. D at zijn w i s k u n d i g e k e n n i s b e n e d e n d ie v a n s t u u r m a n s t a a t , moge o v e r liet a l g e m e e n g e n o m e n w a a r zijn, m a a r w a t t a l e n k e n n i s betreft s t a a t de m a r c o n i s t d o o r g a a n s b o v e n a a n en w a t a lgem een.? o n tw ik ­ k e l i n g b e t r e f t s t a a t d e m a r c o n i s t t e r k o o p v a a r d i j v e r b o v e n den m arine-seincr. A d 4c. m e e n i k te m o e t e n b e s l u it e n , d a t c o m b i n a t i e st u u r m a n m a r c o n i s t in zoo v e r r e m o g e l i j k is, dat. d e r a d i o - d i e n s t o p d e passa­ g i e r s s c h e p e n en o p de g r o o t e v r a c h t s c h e p e n d o o r b c r o e p s m a r c o n i s t e n d i e n t te w o r d e n w a a r g e n o m e n , terw ijl di e o p de k l e i n e r e sc h ep en ge­ voegelijk aa n s t u u r l i e d e n , in h e t b e z i t v a n 'het R i j k s c e r t i f i c a a t , kan w orden opgedragen.

H E T O N D E R W IJ S IN R A D IO T E L E G R A F IE T E N B E H O E V E V A N D E Z E E V A A R T . (Ingezonden.) M e t b e l a n g s t e l l i n g , d o c h o o k m e t steed s stijgende v e r w o n d e r i n g h e b b e n wij in „ H e t S c h i p ” v a n 2 7 J a n u a r i 1922, No. 2, h e t v erslag g e l e z e n v a n liet r e s u l t a a t d e r b e s p re k i n g e n , g e h o u d e n tuss dieti' de h e e r e n v, A l p h e n d e V e e r en tw ee leden v an het h o o f d b e s t u u r , v a n d e N c d . V e r e e n , v o o r K a d i o - t e l e g ra t ’ie, b e t r e ff e n d e liet r a d i o -o n d e r w i j s t e n b e h o e v e v an de z e e v a a r t . I e d e r , d i e v o l d o e n d e b e k e n d is m e t den r a d i o d i e n s t aan b o o r d v an s c h e p e n , m o e t wel t o t de s l o t s o m k o m e n , d at, al m o g e n de lpèercn Y V a r n s in c k en S l i k k e r v e e r v o l g e n s h et v e r s l a g k u n d i g zijn op bet g e b i e d v a n z e e v a a r t k u n d e , zij a b s o l u u t geen p r a c t i s c h e k e n n i s h eb ben v a n h e t b e d i e n e n d e r r a d i o - n a v i g a t i e - m i d d e l n. in g e b r u i k aa n (noord v a n k o o p v a a r d i j s c h e p e n , n o c h v a n de o p l e i d i n g v an geheel voor' h u n t a a k b e r e k e n d e r a d i o - t e l e g r a f i s t e n ter k o op vaard ij. V o o r alles sc h ijn e n zij u i t liet o o g te h e b b e n v erloren, d at d e s c h e e p s r a d i o in de e e r s t e p l a a t s d i e n t ter b e v e ilig in g v a n g o e d en leven o p zee H a d d e n ze d i t in 't o o g g eh o u d en , er zou v oo r z e k e r m eer r i c h t i n g en k l a a r h e i d in h u n r a a d g e v i n g e n te bespeure n zijn gewee st. D a n h a d m e n v r a a g 4 als Mo. 1 g. steld. U i t h e t a n t w o o r d op deze v r a a g h a d m e n d an z o n d e r m oeites h e t a n t w o o r d o p h e t sul» l o . en 2o. g e n o e m d e k u n n e n afleiden. V r a a g 3 w o r d t d a n in v e r b a n d m e t het v e r k r e g e n an tw oo rd, op v r a a g 1 en 2 absoluut overbodig. K e n v e r g e l i j k i n g t u s s e h e n een rad io -teli g r a f i s t hij de K o n . M a r i n e e n ee n t e r K o o p v a a r d i j g a a t o m velerlei r e d e n e n n iet op. D e eischen, w e l k e a a n d e n l a a t s t e g e s t e l d w o r d e n , zijn geheel v ersch illend v an d i e , v a n ee n t e l e g r a f i s t bij de M a r i n e . De k oste n van rad i o -n p l e k l i n g v a n ee n s e r g e a n t o f m a j o o r bij de K o n . M a r i n e zijn n i e t g e r i n g te s c h a t t e n . Iiii toch h e e f t deze in v o o r k o m e n d e gevallen op zee n o g (je h u l p v an g o e d r a d i o - t e c h n i s c h e o fficieren , even tueel m o n t e u r s , terwijl een k o o p v aard ij-telegrafist i n zu lke g evallen geheel o p zichzelf is a a n g e w e z e n . V e r d e r m o e t l a a t s t g e n o e m d e zich ten m i n s t e in één d e r m o d e r n e t a l e n b e h o o r l i jk 1 uniieii v e r s t a a n b a a r m ak en , hetgeen van e e n s e r g e a n t bij d e K o n . M a r i n e niet v e r la n g d w o r d t. D o c h d i t sc h ijn e n de h e e r e n n ie t te w eten en d a a r o m k u n n e n zij o o k n i e t o o r d c c l e n o f a a n een r a d i o - t e l e g r a f i s t b ep aalde eis chen v an a l g e m e e n e o n t w i k k e l i n g m o e t e n gesteld w o r d e n . D i t h eeft ee n 2 0 - j a r i g e p r a k t i j k b e w e z e n . T r o u w e n s de titel van m a r c n n i - n f f ic ie r b e s ta a t n i e t e n w o r d t o o k niet d o o r ee n r a d i o - t e l e g r a f i s t g ev o erd , zooals de heer en bew eren; alleen genieten zij dezelfde beh an d elin g , w a t logies en v o e d i n g a a n g a a t als de o v e r i g e officieren . M a a r w a a r o m to ch d e p o s i t i e der r a d i o - t e l e g r a f i s t e n er m e t de n a r . n b i j g e s l c c p t, w a n n e e r de v r a ; g w o r d t ges teld, h u - en h o ev erre r a d i o - o n d e r w i j s a a n z e e v a a r t s c h o l e n m o et g e g e v e n w o r d e n ? Verder m o e t e n d e h eer en to c h o o k e e n s vertellen, welke n a u t i s c h e k e n n is e r vcreischt w o rd t voor b et v r a g e n en n em en van een r a d io -p tn lin g o f b e s t e k . D i t is n.1. n i e t s m e e r dan hetg een er v an ee n gcool'end r a d i o - l e k ' g r a f i s t w o r d t v c r e i s c h t . Doch zij sc hijnen niet te w e t e n , " d a t s l e c h t s d o o r de 1). 1’.- s t a t i o n s n p g e g e v e » of van den r a d i o - g o n i n m e t e r s e h a a l a f g e l e z e n g e t a l l e n aan den s t u u r m a n w o r d e n v e r s t r e k t , die ze v e r d e r u i t w e r k t op zijn k a a r t . I I m i o n b e v o e g d h e i d to t o o r d c c l e n blijkt ook re eds u it huil a n t w o o r d o p de s u b l o . g e s t e l d e v r a a g , w a t a a n t o o n t , d a t zij perso on lijk geen p r a k t i s c h e o n d e r v i n d i n g h e b b e n ten a a n z ie n van w e r k e n m e t een ra d io g o n i o m e t e r o f be t n e m e n en v r a g e n van een r a d i o - p e i l i n g o f b estek in d ru k bevaren w ateren. Z ij b e w e r e n o.a., d a t b et o n d e r s c h e i d e n v an m i n i m u m g e l u i d s t e r k t e i n du t e l e f o o n s le c h ts w e i n i g b e d r e v e n h e i d vcr eischt. O ch k o m ! i>aat h e n toch eens p r o b e c r e n o f la te n zij zich eens do en in lich ten d o o r m e n s c h e i i ( o o k s t u u r l i e d e n ) , d i e h i e r v a n v erstand h e bb en . L aat hen e e n s ee n te c h n i s c h e v e r h a n d e l i n g lezen o v e r g o n i o m e t e r s en ze zullen

leereii, d a t d i t j u i s t één v a n de g r o o t s t e b e z w a r e n is, a a n h e t gebruik v a n een d r a a d l o o s k o m p a s v e r b o n d e n . D i t b e z w a a r is z elfs v a n dien a a r d , d at m e n r e e d s z o e k t ee n z o o d a n i g to e s te l te v e r v a a r d i g e n , waar de wdjzer v a n d e n g o n i o m e t e r a u t o m a t i s c h de r i c h t i n g a a n d u i d t , vanw a a r u i t be p a a ld e r a d i o - s i g n a l e n k o m e n . Z u i v e r e p e i l i n g e n n e m e n is heel w a t a n d e r s d a n op een g ezellig e b i j e e n k o m s t , w a a r r a a m o n t v a n g s t w o r d t g e d e m o n s t r e e r d , te k u n n e n z e g g e n : „ Z o o , h e e r e n , h o o r t men n ie ts, dus d a a r o n g e v e e r l i g t P a r i j s o f N a u e n ! ” L a a t o ns o f zo oveel a n d e r e n , die p r a k t i s c h e e r v a r i n g op d i t gebied h e b b e n , u ze g g e n , d a t j u i s t z e e r veel o e f e n i n g v e r e i s c h t w o r d t o m de m i n i m a van gelijke g e l u i d s t e r k t e n j u i s t te b e p a l e n , in h e t b i j z o n d e r hij s t o r i n g van a n d e r e s t a ti o n s . De g e z a g v o e r d e r , d ie o p d i t g e b i e d reeds e e n ig e e r v a r i n g h e e f t, zal o o k wel z eer v o o r z i c h t i g zijn m e t een peiling g e n o m e n d o o r een t e l e g r a f i s t , w i e n s b e d r e v e n h e i d h e m n i e t voldoend e b e k e n d is. O v e r h u n o o r d e e l b e t r e f f e n d e h e t v r a g e n en n e m e n v a n peilingen d o o r w e i n i g g e o e f e n d e n in d r u k b e v a r e n w a t e r e n ( w a a r d eze toch h e t m eest g e n o m e n zu llen w o r d e n ) zullen w e m a a r z w i j g e n , d och hun d e n r a a d g e v e n , e e n s te l u i s t e r e n n a a r h e t t o b b e n v a n o nv oldoend g e o e f e n d e n b ij h e t v r a g e n o m een p e i l i n g a a n W i l h e l m s h a f e n bijvoor­ beeld o n d e r de s t o r i n g , d i e in deze w a t e r e n g c w n o n l i j k h e c r s c h t . (En d o o r l a n g z a m e r se inen, z o o a ls w o r d t v o o r g e s t e l d , w o r d t dc e t h e r nog m e e r o v e r b e l a s t en de s t o r i n g n o g g r o o t e r . I n d i t v e r b a n d mogen d e h e e r e n wel eens n o t e e r e n , d a t bij s o m m i g e D . P . - s t a t i o n s 10 to t 16 a a n v r a g e n teg elijk ertijd b i n n e n k o m e n . L a a t n u h e t D . P . - s t a t i o n m aar e en s la n g z a a m g a a n s e i n e n ! ) D o k van d en o p l e i d i n g s t i j d to t h e t m i n i m u m v a n d e bij de wet v a s tg e ste ld e eis chen van b e k w a a m h e i d h e b b e n de h e e r e n n i e t het m i n s t e b e g r i p , n i e t t e g e n s t a a n d e de b e e r v . A l p h e n d e V e e r in den a a n v a n g van h e t o n d e r h o u d r e e d s b e t o o g t , d a t bij e e n 2 - j a r i g e n leertijd ( v a n 2 u r e n p e r w e e k v o l g e n s i n l i c h t i n g e n ) h e t r e s u l t a a t z e e r p o o v c r is g e w e e st. Zal m e n n u 5 m a a n d e n w7el v o l d o e n d e a c h t e n , v a n w e l k e n tijd ee n b eh oo rlij k o n d e r l e g d s t u u r m a n 3 i. 4 m a a n d e n n o o d i g h e e f t voor zijn stu die v o o r d en t w e e d e n r a n g ? E n d i t p o o v e r c r e s u l t a a t w e r d v e r k r e g e n bij j o n g e l i e d e n v a n 17 tot 2 0 - j a r i g e n leef tijd, e e n p e r i o d e , w a a r i n m e n h e t g e m a k k e l i j k s t liet s e i n e n en o p n e m e n leert. N o g m a a l s zij er h i e r op g e w e z e n , d a t de r a d i o - t e l c g r a a f a a n boord v a n schepen t e r k o o p v a a r d i j in d e e e r s t e p l a a t s d i e n t v o o r d e veilig­ h e i d v an h et leven op zee. D .w .z. n i e t alleen h e t le v e n v a n de o p v a r e n d e n v a n het sc hip, d a t d r a a d l o o z e v o e r t , do ch v a n alle s c h e p e n wetlcrk e e r i g . A lleen d a a r o m is h e t b e z i t v a n een d r a a d l o o z e i n s t a l l a t i e aan b o o r d van sc h epen in d c m e e s te lan d en ee n w e t t e l i j k e v erp lichtin g . Kil o m a a n b o v e n g e n o e m d doel te b e a n t w o o r d e n , m o e t d e radiote l c g r a a f b e d i e n d w o r d e n d o o r b e k w a a m en g e o e f e n d p e r s o n e e l met een g r o o t e m a t e v a n v e r a n t w o o r d e l i j k h e i d s g e v o e l , d a t i n tijd v a n nood w e e t w a t zijn p l i c h t is. D a a r o m m o e t dit zoo m i n m o g elijk o p g e d r a g e n w o r d e n a a n stuuro f bootMiian, o m d a t h u n d i e n s te n in tijd v a n n o o d e l d e r s d rin gend g evraagd w orden. De b e v e i l i g i n g van he t leven op zee is ee n p u n t v a n in t e r n a t io n a l e zorg_ en n ie t die van ee n a m a t e i i r - r a d i o - v e r e e n i g i n g . D e I n t e rn a t i o n a l e C o n f e r e n t i e van L o n d e n van 1914 is n e r t s r t z p in d e g o e d e r i c ó f n g o m deze v eilig heid zo ov eel m o g e lijk te w a a r b o r g e n . L i t d eze w e t kan m e n tevens le crcu , d a t m e n a l g e m e e n v an o o r d e e l is, d a t de r a d io ­ d i e n s t aan b o o r d zo o e f fe c t ie f m og elijk b e h o o r t te zijn. D o o r b et in bet leven ro e p e n v an ee n c a t e g o r i e v a n h a l v e s t u u r - o f bo otslieden -h alve m a r c o n i s t e n op liet g r o o t s t e g e d e e l t e van d c w e r e l d v l o o t (i. c. de v r a c h t s c h e p e n ) is deze v e i l i g h e i d a ll e s b e h a l v e g e b a a t . H el B estuur der V e re e n ig in g va n R a d i o - T e l e g r a f i s t e n t e r Ko o pvaa rdij.

W E R F B E R IC H T E N

N ,V . Ja c h te n - en Sloepenm akerijen v.h. S . P rin s , in liq„ g e v estig d en kau to o rh o u d en d e te R o tterdam , M atheiiesserdijk 176. C u ra to r M r. T h. P . J. M asthoff.

T E W A T E R L A T IN G E N . N .V . S C H E E P S W E R F & M A C H IN E K A B R IE K „ D E L IE S B O S C H " TE UTRECHT: h e t sto o m sc h ip Le o n o ra , in aan b o m v v o o r (le S to o m v a a rt Mij. „Leo­ n o r a ” (d ire c tie N .V . H a n d e l M ij. Jo s. de P o o rte r) te R o tterd am . L e n g te (1.1.) — 82,295 M .; b re e d te (m ld.) — 11,684 M .; holte (m ld .) = 5,943 M . W a te rv e rp la a ts in g = 4200 M*. W estin g h o u se d o u b le g eared tu rb in e m ac h in e, gelev erd d oor de M e tro p o litan V ic k e rs Co. te M a n c h e ste r, van 1000 P .K ., d ie d o o r „D e L ie sb o sch ” ; zal w o rd e n g e m o n te erd . E e n S c h o tsc h e k etel m e t 254 M 2. en 210 lbs. sto o m d ru k , g e m a a k t d o o r „D e L ie sb o sc h ” . K la sse B ureau V e rita s. R O T T E R D A M S C H E D R O O G D O K M IJ. T E R O T T E R D A M : h e t sto o m sc h ip K l ip f o n t e i n , in a a n b o u w v o o r de H o lla n d -Z u id A frik a -L ijn te R o tte rd a m . L e n g te (1.1.) = 4 0 0 ’— 0 " ; b re e d te (m ld.) = 5 8 ’— 3 ” ; h o lte (m ld .) = 3 7 ’— 0 ”. D ie p g a n g = c irc a 2 8 ’— 0". In ric h ­ tin g v o o r 30 p a ssa g ie rs. E e n horige- en la g e d ru k -tu rb in e -in s ta lla tie , d ie 3200 A s P .K , zal o n tw ik k e le n en h e t g eladen schip een snelheid van 12,5 k n o o p m o et geven. 4 S c h o tsch e sto o m k ete ls d = 16’-— 0 ”, 1 = 1 2 ’— 0 ” . S to o m d ru k = 180 lbs. De sto o m k ete ls zijn gem aak t d o o r de 'R o tte rd a m sch e D ro o g d o k M ij., terw ijl de tu rb in e -in sta lla tie w o rd t g e le v erd d o o r de M e tro p o lita n V ick ers Cy. te M anchester. K lasse B u re a u V e rita s.

N .V . M aatschappij to t E x p lo itatie van sto o m b o u te n en a n d ere vaartu ig en , g evestigd en k autoorhoudende te R o tte rd a m , W e s tz e e dijk. .82a. C u ra to r M r. V. van P eski.

N IE U W E B O E K E N W ij v estigen g a arn e de aandacht op d e n n ieu w en c atalo g u s van boeken g e titeld „A L ib rary of M a rine B ooks", die op a a n v ra g e g ra tis is te verk rijg en bij de u itgevers „S im m o n s B o a rd m a n P u b lish in g C om p.” , 34, V ic to ria S tre et Londoti S.W . I, w elke een opgave bev at van de m o d ern e E ngelsche en A m erik aau sch e boeken op scheepsbouw en a an v e rw a n t gebied, den k orten inhoud van d ie boeken en d e p rij­ zen in dollars.

A . V U Y K & Z O N E N T E C A P E L L E a. d. I J S E L : het sto o m sc h ip P e itrsu m , in a an b o u w v o o r de S to o m v a a rt Mij. „ O o stz ee " te A m ste rd a m . L e n g te (1.1.) = 2 8 0 ’— 0 ” ; b re e d te (m ld.) = 4 0 ’— 0 " ; h o lte (nild.) = 2 1 ’— 4” . L a a d v e rm o g e n — 3550 ton. Stoonim a c h in e -in s ta lla tie van 1150 I.P .K . te leveren d o o r de K o n . Mij. „D e S c h e ld e " te V lissin g e n . K la sse L lo y d ’s R e g iste r. G E O R G E B R O W N & Co. T E G R E E N O C K : h et sto o m sc h ip T e r m ’ll se n, in a a n b o u w voor de firm a A . C. L ensen te T e rn e u z e n . L e n g te (1.1.) = 2 9 0 ’— 0 ” ; b re ed te (m ld .) = 4 4 ’— 0” en h o lte (m ld .) = 2 3 ’— 0". L a a d v e rm o g e n = 4050 ton. D e m achinein sta lla tie en de sto o m k e te ls te leveren d o o r de firm a J o h n . G. K in c a id & Co. L td . te G reenock.

INHOUD. In, M cm o riam Prof. A. D. I'. W . L ichtenbelt, d o o r F. R. K . E r f m a n n .............................................................. 45 S ch eep v aart ............................ 47 S h ip p in g and S h ip b u ild in g in E n g l a n d .................................. 50 11et m o to r-ta n k sc h ip Zoppot, door I r . J. C.A rk e n b o u t S c h o k k e r 51 K o le n v o o rzien in g van schepen, d oor Ir. E . K n th n e n .. . . 54 ........................................................................................ 58 N ieuw e schepen De stu u rm a n eil de R adiotelcgraaf, d o o r L. F. S te eh o u w er ( I n g e z o n d e n ) ....................................................................................... 59 H e t o n d e rw ijs in R ad io teleg rafie ten behoeve van de z e e v a a rt (In g ezo n d en ) ................................................................................... 60 W e rfb e ric h te n .. ... 61

PRO EFTO CH TEN. H e t sto o m sc h ip P alo po, g e b o u w d d o o r de W e r f C o n ra d te H a a r ­ lem , v o o r re k e n in g v a n de K o n . P a k e tv a a r t M ij. te B a ta v ia. M o to rb o o t W i l h e l m i n a , to e b e h o o re n d c aan de N .V , H o lla n d Gulf S to o m v a a rt M ij. (Jo s . de P o o r te r ) te R o tte rd a m , w elke d o o r de N .V . S c h e ep sw erf & M a c h in e fa b rie k „D e L ie sb o sch " tc U tre c h t, van een n ieu w en D e u tz -m o to r van 320 R .P .K . w erd v o o rz ie n . P ro e fto c h t sn e lh eid 12,5 knoop. O lie v e rb ru ik c irc a 190 g ra m ru w o lie p e r P.K . 40 P .K . h u lp in o to r sy ste e m D e u tz B ro n s, w a a ra a n is g ekoppeld een 25 K .W . S c h u c k e rt-d y n a m o v o o r het d rijv e n d e r tw ee d ekw inches. E le e trisc h licht. E e n h u lp c o m p re sso r (sy steem B e y er), g ed rev e n door een e le c tro m o to r. B eh alv e de d o o r den h o o fd m o to r g ed rev e n pomp, b e v in d t z ic h in d e m a c h in e k a m e r een afzo n d erlijk e d o o r een electro ­ m o to r g e d re v e n b a lla st-p o m p

N.V. DIKEMA & CHABOT’s HANDEL-MAATSCHAPPIJ. Gelderschekade

Rotterdam

GROOTSTE VOORRAAD

F A IL L L IS SE M E N T E N . N .V . S c h e e p v a a rt M ij. „ ( f r a n je N a ssa u ", N .V . „ S to o m sch ip G raaf L o d e w ijk ” en N .V . „ S to o m sc h ip G ra a f A d o lf” , alle g e v estig d te R o tte rd a m . C u ra to r M r. H . J. F . H e y m an .

SCHEEPSBOUWMATERIAAL

N. V. O V E R Z E E S C H - H A R D H O ü T - I M P O R T - M A A T S C H A P P I J

AM STERDAM

ROTTERDAM .

HARDHOUT

V O O R DEN

BREDA. ANTW ERPEN SEM A R A N G P O R T C Ë N T IL

g r o n in g e n

SCHEEPSBOUW . HAM BURG NUËRENBERG D A N Z IG P A R A M A R IB O

N AAMLOOZE VENNOOTSCHAP

ALGEMEEN SCHEEPVAARTKANTOOR (GENERAL SHIPPING ENTERPRISE Ltd.)

H o o fd k a n to o r AM STER D A M , RO T T ER D A M , IJMUIDEN, HULL, NEW -YO RK

T el.-A dr. T el.-A dr. T el.-A dr. T e l -A dr. T el.-A dr.

SAFETY, L ijnbaangracht 304 NAVIGAKE, W est-Z eedljk 82a PRO M PT, K anaalstraat c 80 rood ATALANTA, P arag o n Building BERNHARD, B roadw ay 52,

R eeders, C argadoors, Expediteurs, Scheepsmakelaars, Kolen­ c o n tractan ten , Scheepsagenten, Scheepsbouw, Expertise, A ssurantiën, Uispaches, Technische Adviezen, Rapporten» Zee- en R iviertransporten, Sleep- en Bergingscontracten

G

DE

H A A S

IJ Z E R W A R E N

EN

& ZOON

G EREEDSCH APPEN

K E R K ST R A A T 104, A M ST E R D A M tusschen Leidsche- en Spiegelstraat (vroeger Leidschestraat 41) T E L E FO O N ! 2875 NOORD

AMALGAMATED HUID VERF RO ESTW EREN D

-

A A N G R O E IW E R E N D

_

BOOTTOP

G E V E N D E B E S T E B E S C H E R M I N G I N A L L E K L IM A T E N

MONTANGESELLSCHAFT SAAR m.b.H, K R E F E L D , a/Rh.

BRITISH AMALGAMATED PAINT Co. Ltd. 15, Great St. Helens, London E. C. 3 AMALGAMATED PAINT Co., New-York

levert W A L S I J Z E R

Agent: J. F. W E I D N E R 6 C o .L td ., R o tte rd a m )W ijd e N ie u w ste e g ö T e le f o o n 13420

—

en B U I Z E N

IN L IC H T IN G E N W O R D E N G A A R N E V E R S T R E K T

T e le g ra m m e n : W E I D N E R

AMERIKAANSCHE STOOKOLIE EN DIESELOLIE __________________________________________________________________________________________________________

als

™

voor IN D U S T R IE E L (lE BR U lK

Leveranciers van S M E E D -H A R D IN G S en G L O E IO V E N S, ingericht voor stookolie, complete stookolie-installaties, branders etc. G aa rn e

w orden

alle

gewentchte

inlichtingen

v e r str e k t

P E T R O L E U M I N D U S T R I E M A A T S C H A P P IJ , Willemskade 21, ROTTERDAM -

N.V. „LUTERMA BELGE

Telefoon 2394

' t t ROTTERDAM, Ged. Binnenrotte 24, Tel. 2122 AMSTERDAM, Rokin 72, Telefoon Noord 5556

T R IP L E X - en M U L T IP L E X P L A T E N in d iv er se h o u tso o rten G egarandeerd w atervast gelijmde L U T E R M A P I N E - P L A T E N

GENERAL ELECTRIC WELDING Co, Ltd, Electrisch lasschen van KETELS, MACHINERIEËN enz. volgens systeem „QUASI ARC" Spcciaul daarvoor ingericht schip disponibel

VAN DER TAKSTRAAT 29, ROTTERDAM - Telefoon 6389

en C E D E R H O U T E N

De „Hotchkiss” Aut. Ketelw. Circulator S c h e l d t d e olie u i t h e t k e t e l w a t e r af ) te r w i jl d e „ de m o d d er uit het „ „ ' k e t e l te » de lucht , „ „ „ j w erkstaat

& C o,

ROTTERDAM Hoofd kimtoor: OOSTZEEDIJK 23, Telefoon 4526 „ , , I NA.SSAUHA.VEN Opslagplaatsen , BOERENQAT

V o o rk o m t h e t opkoken, „ le kkage, ,. verbranden v an steunbouten

V o o rk o m t h et interen, v ero o rz a a k t do o r lu c h t „ „ doorzakken van v u re n en to p p la ten Brengt h e t h eete w ate r van

N.V. Houthandel vh. J. V A N S C H IJN D E L

PLATEN

uit d e n t o p v a n d e n k e t e l n a a r d e n b o d e m .

K o lenbesparing — M inder last — G eld b e sp a rin g . U itstekend geschikt voor tu rb in e installaties en w a te rp ijp k e te ls . Inlichtingen w o rd e n g a a rn e v e r s t r e k t d o o r

B ijk a n to o r: N I J V E R H E I D S T R A A T 73 T e l. 5 4 ; E le c tr . Z a g e rij en S c lia v e rij

\

N A S S A IIH A V E N ^ I N I J V E R H E ID S T I f,

JAC. v. d. MEER’s Agentuur & Comm. Techn. afd. SPUISTRAAT 277, Telefoon 873 Noord -

AMSTERDAM