STRESS Veel paarden in Nederland lijden onder stress en angst wat in veel gevallen depressie en veel lichamelijke kwalen kan veroorzaken. Eerst even in het kort een beschrijving van de fysieke werking van stress. Stress geeft een stijging van Dopamine afgifte wat weer een stijging geeft van de Cortisol spiegel wat aangemaakt wordt in de bijnierschors en wat eigenlijk fungeert als een stress onderdrukker. Op zich is dat geen probleem, het lichaam kan dit wel opvangen. Een probleem ontstaat bij langdurige stress waardoor d bijnieren uitgeput raken met als gevolg een depressie. Vergis je niet, ook een paard kan depressief zijn ( sterker nog ik heb wel eens het idee dat de meeste paarden in Nederland depressief zijn ). Wat zijn nu de oorzaken van stress en wat kunnen wij er aan doen?
1. In principe zijn wij de grootste veroorzakers van stress bij paarden.. Allereerst zijn wij roofdieren en is het paard een prooidier. Dus een paard raakt in principe gestrest als hij of zij ons ontmoet. Hieraan kun je wat doen door met liefde en geduld met je paard om te gaan. Probeer te begrijpen dat je eng bent en benader je paard in alle rust. 2. Wij kunnen veel stress overbrengen op het paard In feite zijn de meeste mensen in Nederland gestrest, wat we weer overbrengen op het paard. Dit is ook een reden waarom veel paarden op een wedstrijd gestrest zijn. Meestal is het baasje zenuwachtig om te presteren en brengt hij/zij dit over op het paard. Het is natuurlijker moeilijk om hier iets aan te doen. Zorg in ieder geval dat je je stress van je afgooit voordat je naar je paard gaat. 3. Een andere oorzaak van veel stress op wedstrijden Dit is puur het feit dat ze weg zijn van huis. Een paard is erg honkvast / kuddevast dus iedere keer de kudde verlaten veroorzaakt veel stress. Neem eventueel een vriendje mee. Een geit of ander dier kan al genoeg zijn. 4. Pijn is een zeer belangrijke veroorzaker van stress Zeer veel paarden worden gewerkt met pijn door bijvoorbeeld een slecht passend zadel of andere factoren. 70% van de paarden die ik zie hebben pijn aan hun rug en daar gaan wij lekker op zitten. Vaak laat een paard geen pijn zien want dat is een kwestie van overleven.
Copyright: Educatief Centrum Alona 2009 / auteur: © Erik Laarakker & Annika ten Napel
STRESS Een paard dat ziek is wordt of naar beneden gezet in de kudde of door een roofdier uit de kudden gehaald. Rugpijn is een beroepsziekte. Hieraan kunnen we veel doen onder andere door een goed passend zadel te nemen ( en er niet van uitgaan dat het 3 jaar geleden ook paste en dus nu ook. EEN SCHOFT KAN WEL 2X ZO BREED WORDEN TUSSEN 3,5 EN 6 JARIGE LEEFTIJD! De rug laten behandelen en uiteraard zijn de meeste rugproblemen van rijtechnische aard. 5. Geen kudde Paarden zijn kudde dieren en alleen staan kan derhalve veel stress veroorzaken. De oplossing ligt voor de hand. 6. Wisselende kudde In een kudde is een duidelijke hiërarchie, door veel van kudde te wisselen moet iedere keer opnieuw de plaats worden bevochten. Ook hier is duidelijk wat we er aan moeten doen. 7. Te jong rijden Dit is een belangrijkere factor dan men denkt. We hebben een goed voorbeeld aan de turnwereld waarin de kinderen op 12e de top moeten bereiken, op hun 18e versleten zijn, onvruchtbaar bleken inclusief het uitblijven van de menstruatie. Dit gaat via het hypothalamus-hypofyse-gonaden systeem. Dit zou wel eens een van de belangrijkste oorzaken kunnen zijn van drachtigheids- en hengstigheid problemen bij merries. REALISEER JE DAT EEN PAARD VAN 3,5 JAAR OUD VERGELEKEN MET EEN MENS 10 JAAR IS, en een paard van 6 jaar nog pas 16 tot 18 jaar oud is en dat dan al 75% van de Nederlandse paarden geslacht is!! Preventie bestaat uit later beginnen met rijden. 8. Eenzijdig en te hard werken Dressuur is niet leuk voor de meeste paarden. Ga eens iets leuks doen met je paard, je hebt dit dier tenslotte voor je plezier. 9. Te weinig buiten Een paard moet naar buiten om zich te laven aan het morfogenetisch veld, om te weten wie hij of zij is. Bovendien is een paard niet gemaakt om 23 uur per dag opgesloten te worden.
Copyright: Educatief Centrum Alona 2009 / auteur: © Erik Laarakker & Annika ten Napel
STRESS 10. Gevoel van onbegrip Wij hebben dit dier gekocht en vinden dat dit dier maar naar ons moet luisteren en ons moet begrijpen. Dit kan dit dier niet want we zijn exact het tegenovergestelde aangezien wij roofen zij prooidieren zijn. Het is onze taak om dit dier te begrijpen en niet andersom. Als je dit begrijpt, begrijpt je paard je. Vaak ziet men dat een paard wordt afgestraft alleen maar omdat dit dier de eigenaar niet begrijpt. Leef je eens in in je paard. 11. Te kleine stal Eigenlijk zijn bijna alle boxen te klein. Een paard is een claustrofobisch dier wat we opsluiten in een te kleine box. Kijk maar eens goed hoeveel ruimte een paard nodig heeft om bijvoorbeeld op te kunnen staan. Dit zou wel eens de grootste oorzaak kunnen zijn van bekkenproblemen. 12. Te snel van de moeder En te snel uit de kudde gehaald worden waardoor er geen normale socialisering kan plaatsvinden. 13. Doping Als doping nodig is om tot een hogere prestatie te komen, is je paard niet of nog niet geschikt voor wat je van het paard wil. Ik vind het niet ethisch om een paard tot een hogere prestatie te pushen. Wat wij met ons eigen lichaam doen moeten we zelf weten... 14. Geopathie Geopathie heeft onder anderen te maken met aardstralen, maar ook met gsm-zendmasten. Dit kan van grote invloed zijn op het welzijn van de dieren. De problemen zijn vaak zichtbaar bij de paarden omdat deze altijd op dezelfde plek staan in tegenstelling tot de mens die zich nog wel vrij rond kan bewegen. 15. Verlies of vertrek van een ander paard Soms onvermijdelijk, maar realiseer je dat sommige paarden erg aan elkaar gehecht zijn. Probeer zo snel mogelijk weer een maatje te zoeken.
Copyright: Educatief Centrum Alona 2009 / auteur: © Erik Laarakker & Annika ten Napel
STRESS 16. Niet tot rust komen in de stal Veel pensionstallen zijn te druk voor de paarden. Ze kunnen nergens tot rust komen. Van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat is het druk. Waarbij vaak te lang het licht wordt aangehouden. 17. Verkeerde plaats op stal Paarden hebben vaak een vaste plaats naast wie ze staan in de kudde, andere worden niet in de nabijheid geduld. Als een van deze laatste naast dit betreffende paard staat op stal kan dit de nodige stress veroorzaken. Goed naar de kudde kijken en een beetje spelen met de plek kan wonderen doen. 18. Te weinig sociaal contact Al eerder hebben we het gehad over alleen staan. Verder hebben we veel paarden verdoemd tot sociaal gedrag op afstand. Zelfs de muur er tussen maken we dicht want als ze elkaar zien gaan ze vechten. 19. Sfeer op stal Zorg voor een goede sfeer op stal! Dit is voor mensen belangrijk maar ook voor de paarden! Vergeet niet paarden zijn zeer gevoelig voor spanningen. 20. Verkeerd medicijngebruik Medicijnen en ook entingen kunnen een dusdanige uitwerking op het lichaam hebben dat dit zeker als een ernstige fysieke stress beschouwt kan worden als dit verkeerd wordt gebruikt. Experimenteer niet zelf en raadpleeg een goede arts. Bij een juiste diagnose hoort een juiste remedie! 21. Verkeerde voeding In Duitsland is een onderzoek gedaan naar de darmflora van paarden. Nagenoeg geen enkel paard had een goede darmflora terwijl dit van groot belang is voor een goed functioneren lichaam en zeker ook voor de geest. Een slechte darmflora schijnt bij mensen ernstige depressies te kunnen veroorzaken. Of wellicht andersom. In ieder geval is voeding hier zeker debet aan. Een van de medeveroorzakers van dit darmgeweld is stikstof wat we in de vorm van kunstmest op de weilanden strooien. Eiwitten met name in de vorm van eenzijdig Engels raaigras ( geschikt om een koe 25 liter melk per dag te laten produceren ) wordt ook genoemd als een van de oorzaken. Verder zijn lang niet alle soorten biks even geschikt voor ieder paard. Copyright: Educatief Centrum Alona 2009 / auteur: © Erik Laarakker & Annika ten Napel
STRESS 22. Bouwstijl en materialen Van de stal, ja hoor dit kan ook meespelen. De kleur van de stallen kan van invloed zijn op gedrag van dieren, bij bijvoorbeeld stieren blijkt de kleur rood in de stal agressie en meer testosteron op te wekken dan een groene omgeving. Dit is ook bij mensen bekend. Verlichting kan van invloed zijn, met name knipperen van tl-verlichting. Daglicht en goede ventilatie is zeer belangrijk. De meest ideale stallen zijn voor mij stallen met meerdere ramen of bovenluiken. De stallen moeten de mogelijkheid bieden voor de paarden om fysiek contact met elkaar te hebben. De stallen moeten voldoende groot zijn, zodat de paarden ook “private space’ hebben. 23. Genetisch Bepaalde foklijnen zijn meer stressgevoelig dan andere.
Copyright: Educatief Centrum Alona 2009 / auteur: © Erik Laarakker & Annika ten Napel
