1
HET OPENBAAR_VERVOER N r . 1 5 7 -OKTOBER 1969 maandblad gewijd aan het stads- en railvervoer, waarin opgenomen "Spoor- en Tramnieuws", uitgegeven in samenwerking met de Nederlandsche Vereeniging van Belangstellenden in het Spoor- en Tramwegwezen (N.V.B.S.) abonnementsgeld ƒ 6 , -
per jaar
gemeentegiro amsterdam 0 3131 redakties
losse nummers ƒ
0,60
postrekening 133100
p.h.kiers van suchtelen van de haarestraat 3 ' amsterdam - osdorp telefoon 19 36 69 h.meyer 2e schinkelstraat 47 amsterdam - cud zuid j.h.stork j.g.eggink 1
en
1 1 1 1
contact n.v.b.s.: contact a.d.v.: financiële administratie en fotobestellingen: verzending en adreswijzigingen:
p.h.kiers h.meijer
INHOUDSOPGAVE 1. Gemeentevervoerbedrijf Amsterdam 2. Haagse Tramweg Maatschappij. 3. Rotterdamse Elektrische Tram 4. N.V. E.N.H.A.B.0., Landsmeer (materieeloverzicht) 5. N.V. Autobusonderneming Maarse en Kroon 6. Gemeente Vervoerbedrijf Arnhem 7 . Centrale Vervoersdienst Nijmegen. 8. Gemeente Energie- en Vervoerbedrijf Utrecht 9. Overleg tussen grote gemeenten over randstadproblemen 1 0 . De overgangsprocedure in het personenverkeer 1 1 . Openbaar vervoer, patiënt of remedie? 1 2 . Nederlandse Spoorwegen . 1 3 . Berichten uit België(Antwerpen,Brussel,Gent,Verviers,NMVB,TTA) 1 4 . Enige indrukken van het trambedrijf van Boston
blz. . .I63-I65 166-168 168-170 171 171 171-172 172 172-173 173 173 173 174-177 .178 179-180
MEDEDELING Door de medewerking van een aantal ijverige personen kunnen wij het NS-nieuws op net gebied van materieel vrij uitvoerig geven. Dit zal binnen kort nog uitgebreid worden. Degene, die tot voor kort het overige NS-nieuws en het buitenlandse spoornieuws verzorgde, moest wegens drukke werkzaamheden hiermede staken, voordat wij een opvolger gevonden hadden. Wij hopen nu binnenkort dit nieuws weer normaal te kunnen geven en ook de achterstand daarbij nog enigszins in te kunnen halen. Buitenlands tram- en smalspoornieuws geven wij weer in ons volgend nummer. TE BESTELLJlT FOTO'S G.V.B. - AJ^TERDAM 183.708 B ï\jn 3:552 als zelfbed.w.YrTv.),le Breeuwersstraat, 1 3 - 9 - 1 9 6 9 983.602 B lijn ; 3 : bus 56O, Beverwijkstraat, 2 8 - 9 - I 9 6 9 TH 3215 B lijn 7 / 4 : ENHABO-bus 90 (r.v.), Molenwijk, 3-IO-I969 TH 3219 B lijn " 7 / 4 : ENHABO-bus 8 8 (l.v.), Pomonastraat, 3-IO-I969 TH 3085 B ingedeukte voorzijde van raw. 689, Kwakersplein, 29-5-196"9 TH 1964 B lijn 4: 619 en 615 na hevige aanrijding Ceintuurb./v.Woustr. , 4 - 1 0 - 1 9 6 9 TH I 4 6 I B excursietram;lijn lis S64fcvc)jtrechtsestr. ,brug Keizersgrt., II-IO-I969 TH 1462 B excursietram:lyn 1 1 : 864(1.v.),circuit Mauritskade, II-IO-I969 PRIJS DER FOTO'S FORMAAT 3L ( - 7 / 1 0 c m ) : / 0 , 6 0 ; FORMAAT BE ( = 9 / l 2 cm):ƒ0,70 PER STUK FOTO'S TH WORDEN zonder WITTE RAND GELEVERD.BESTELLINGEN VIA ONZE GIRO. 2
- 163 S
v
b
Winterdienstregelingen van de autobuslijnen per 28 september 1969 a m s te r d am Alleen de gewijzigde dienstregelingen zijn hieronder vermeld. Voor afkortingen zie men het vorige nummer. Maandag t/m vrijdag m.i.v. 29-9-1969 lijn mo.vr. mo.sp. mo. mi. mi.sp. vr.av. mi.av. la.av. opni. '5 fr.'io 9-54 7-52i 7-52Ï 10-60 4-48 4-60 4-4~8 6 1) 8 f r . 1 0 12-90 9-90 9-90 13-971? 7-84 fr.15 7-84 2) 1 1 10-50 10-50 8-48 8-48 11-55 6-60 5-60 5-50 3) 12 6-36 6-36 5-37è 5-37i 7-42 3-36 3-45 3-36 14 4-40 8-48 7-52i 7-52i 9-54 4-48 fr.15 4-48 15 f r . 1 0 22-110 1 5 - 1 1 2 ^ 1 5 - H 2 i 24-120 1 5 - 1 1 2 ^ 1 4 , f r . 1 0 1 4 - 1 0 5 4) 18 f r . 1 0 1 0 - 7 5 7-70 7-70 11-82^ 6-72 fr.15 6-72 5) 19 5-50 10-60 8-60 8-60 10-60 6-60 6-72 5-60 6) 21 7-70 1 3 - 7 8 11-82& 11-82:V 14-84 6-72 fr.15 6-72 7) 23 6-60 10-60 6-60 6-60 11-66 5-60 fr.15 5-60 26 6-60 8-60 6-60 6-60 10-75 5-6o fr.15 5-60 8) 28 f r . 1 5 7-84 4-80 4-80 7-84 3-75 2-60 2-60 29 6-6u 6-60 6-60 6-60 7-70 5-60 fr.15 5-60 9) 32 5-50 7-56)fr.5-50 5-50 7-56)fr.4-48 4-60 4-48 10) 32 sneld. 5-40)4 5-40)4 33 5-50 7-56)fr.5-50 5-50 7-56)fr.4-48 4-60 4-48 11) 33 sneld. 5-40)4 5-40)4 34 4-40 9,fr.4-7 4-44 4-44 9-45 4-48 4-60 4-48 35 f r . 1 5 12-60 4-6O 4-60 12-60 4-60 4-60 4-60 3 7 / 4 var. f r . 1 0 fr.30 fr.30 f r . 1 0 fr.30 fr.30 fr.30 12) 31 2-40)fr. 6-4O)fr. 2-40)fr. 2-40)fr. 6-40)fr. 6(fr.30)fr. 6(fn 30)fr. 6(fr.3D)fc 1 3 ) 36 7 - 1 4 0 ) 1 0 7-140)5 7-140)10 7-140)10 7-140)5 (fr.30) 15 (fr.30)l5 (fr.30)L5 1 3 ) 40 3- 3- 1-45 1-45 3- - ) 42 1-60 1-60 1-60 1-60 1-60 ) 1-90 1-105 1-105 45 1 0 - 11- 12- 46 9 - 1 1 -11- 47 9 - 15- 15- 14) 48 7 - 11- 11- 49 7 - 9(oml.54')8(oml.64')Opmerkingen 1 van lijn 6 is 4e dw na de spits thans wachtwagen aan het C S . 2 lijn 8; 16 dw, in mi.sp. nietslóe dw; in mi.sp. :10e en 1 1 e dw volgen 8e en 9e op 3 lijn 1 1 v.Zeeburg:wo.en vr.dagï13.21-14.45;alle werkd.;18.47-19.47,20.09. 4 lijn 15? 28 dw; in mi.sp. komen 4 , 6 , 9 , 2 7 van lijn 45 en volgen 3 , 5 , 8 , 2 6 op. 5 lijn 181 12 dw; mi.sp.: 6e dw komt van lijn 46 en volgt 5e dw op. 6 lijn 1 9 - 7e dw gaat na mi.av. naar lijn 42 (4e extra) 7 lijn 21s 18 dw; mi.sp. : 6 , 9 , 1 2 , l 6 ( v a n lijn 47 en 48) volgen 5 , 8 , 1 1 , 1 5 op, 8 lijn 26f 1 1 dw; mi.sp. niet: 1 1 e dw. 9 lijn 29s 9 dw; mi.sp.4 en 6 (komen van lijn 48) volgen 3 en 5 op10 lijn 32s 14 dw; mi.sp. niet 3»51 1 lijn 3 3 . 14 dw; mi.sp. niet 3 7 12 lijn 37/4- in spits 2 bussen CV.B.jdeze zijn tussentijds wachtwagen C S . 13 lijn 36; 8 dw, 6e rydt alleen in avond, is in feite 6e dw van lijn 3 1 14 lijn 4 7 : mo.sp. en mi.sp. 2 gelede bussen. Zaterdagen m.i.v. 4-IO-I969 mi. vr.av. mi.av. la.av. lijn 6^8__u* 8-10 u 10-12 u 5-50 4-60 4-48 32 3-45 4-48 5-50 4-48 4-60 5-50 4-48 4-48 33 3-45 4-48 5-50 4/37 fr.30 fr.30 fr.30 fr.30 fr.30 fr.30 fr.30 Zondagen m.i.v. 28-9-1969 "lijn TplÓ'u 10-12 u mi. vr.av. mi.av. la.av. 4-48 4-60 32 3-45 4-48 ' 4-48 4-48 4-48 4-60 33 3-45 4-48 4-48 4-48 fr.30 fr.30 4/37 fr.30 fr.30 fr.30 fr.30 S
- 164 -
g v b -
Voortdurende chaos op de lijnen 1 en _2 Daar de bietentyd weer is aangebroken, welke tot gevolg heeft, dat de diverse bruggen over de Schinkel/Kostverlorenvaart bijzonder veel geopend zijn, is het verkeer in het zuidwesten van de stad regelmatig ontwricht. Hierbij wordt gedurende de openingsuren van de bruggen blijkbaar volkomen prioriteit gegeven aan het scheepvaartverkeer boven het wegverkeer. Dit uit zich in het vaak veel te lang achtereen geopend zijn van de bruggen, terwijl het ervoor wachtende verkeer soms geen tijd heeft over de brug te komen voordat deze weer geopend wordt. Vooral de bruggen bij de Zeilstraat en de Cvertoomse Sluis veroorzaken onverantwoordelijke opstoppingen tot in de verre omtrek, welke zeer lange tijd doorwerken. Ook met betrekking tot deze situatie zijn door de verkeerspolitie natuurlijk geen extra maatregelen genomen, zoals (speciaal toezicht op) parkeerverboden, toezicht, dat het openbaar vervoer zo weinig mogelijk gehinderd wordt door het overige verkeer enz. «iet slechts de tramlijnen 1 , 2 , 1 6 en de buslijnen 1 5 , 2 J en 29 worden hier zeer door gehinderd; doch ook de uitrukkende wagens van de lijnen 7 , 1 3 , 1 7 en 27. Dit is tevens de oorzaak van de grote vertragingen, die lijn 1 ondervindt. De uitrukkers versperren bij geopende brug Overtoomse Sluis namelijk de wagens van lijn 1 de doortocht naar de Overtoom (door de overige bruggen worden de tramlijnen 7; 1 0 , 1 3 ? 17 en de buslijnen 1 2 , 1 4 , 2 1 en 28 gehinderd). Op de lijnen 1 en 2 wreekt zich nu het feit, dat de zelfbediening is ingevoerd zonder de omloopstijd te verlengen. Zelfbediening werkt toch al vertragend, ondanks alle tegengestelde uitspraken. Tengevolge van de passagiers, die by' de bestuurder een kaartje kopen, wordt herhaaldelijk een verkeerslichtfase gemist. Vertragingen worden op deze wijze steeds meer vergroot, ook al omdat er geen conducteur is, die de instappende passagiers zonodig kan beperken. Dagelijks komen op deze lijnen dan ook grote vertragingen voor, die ook gedurende de 'middagspits nog doorwerken. Al met al een voortdurende chaos ten koste van een groot deel van de Amsterdamse bevolking , die per openbaar of privé-voertuig reist), waarvoor geen gemeentelijke instantie sich blijkbaar inzet om deze op korte termy'n te verlichten. Vouwblad "Mieuws van het GVB" In september is weer een nieuw vouwblad verschenen, ditmaal met een oranje kop. De integratie met de EN3AB0 en de nieuwe busroutes in Amsterdam-noord worden er in vermeld, evenals in het kort de dienstregelingen daarvan. Bovendien zijn globaal de dienstregelingen van alle lijnen op de verschillende tijden van de dag vermeld. Hen fout hierbij is, dat voor lijn 7 de frequentie overdag van maandag t/m vrijdag opgegeven wordt als 6, dit moet zijn J-g. Over het publiceren van een dienstregelingboekje wordt gezegd, dat er plannen uitgewerkt worden om met een beter systeem van publicatie te komen. Over de invoering van de zelfbediening op de buslijnen wordt een en ander vermeld, hierbij is de invoeringsdatum echter onjuist opgegeven. Betreffende de uitbreiding van de zelfbediening op de tramlijnen wordt gezegd, dat deze omstreeks half november op lijn 16 wordt ingevoerd, een maand later gevolgd door lijn 24» Begin maart 1970 wordt lijn 9 geautomatiseerd, half april is de beurt aan lijn 1 0 . In de loop van 1970 volgen dan nog de lijnen 1 3 , 17 en 7 . "Open Huis' in C.W. Tollensstraat (ïïit "Contact" van oktober 1969) Op zaterdag 15 november wordt in de C.W. Tcllensstraat een zogenaamd "Open Huis" gehouden. Dat wil zeggen, dat op die dag tussen 10 en 13 uur een ieder, die belangstelling heeft in de werkzaamheden, die verricht moeten worden bij het herstellen of ombouwen van trams, in de Centrale Werkplaatsen Tram van harte welkom is. In verschillende werkplaatsen wordt gewerkt en men kan van dichtbij allerlei werkzaamheden gadeslaan. Dan is cr nog een tramwagenschouw van b.v. railreinigingswagens, een golfsly tagewagen, een zuigwagen enz. By voldoende belangstelling zal er elk half uur een rondleiding zijn en daarbij kan men volop vragen stellen. Verbreding Bakkersstraat Uit het Gemeenteblad betreffende een voorstel aan de raad over wijziging Rembrandtsplein en omgeving d.d. 1 5 - 8 - 1 9 6 9 : Wat betreft de tram vestigen wij ér Uw aandacht op, dat dit vervoermiddel zal worden verlegd van de Reguliersbreestraafc, het Rembrandtsplein (noordzijde) en de Amstelstraat naar de te verbreden Binnen Am^tel, zodat op deze weg en in de Bakkersstraat de tram in twee richtingen zal gaan rijden. De eerstkomende jaren (tot en tijdens de totstandkoming van de noord-zuidlijn van het stadsspoor) zal een deel van de rijwegoreedte van de Bakkersstraat dienen te 1
- g v b -
- 165 -
worden gereserveerd voor de aanleg van dubbel tramspoor en tramhalte, omdat ge durende die jaren enkele tramlijnen uit de Vijzelstraat moeten worden verlegd naar de route Utrechtsestraat. De resterende rijwegbreedte (totaal tussen de gevels is dan ruim 25 meter) is dan nodig eveneens in verband met de verkeersomleiding voor het overige verkeer door de Utrechtsestraat-Bakkersstraat by' de bouw van het stadsspoor in de Vijzelstraat en het Rokin. (Geheel onafhankelijk hiervan wordt gewerkt aan de opheffingen van tramlijnen i.v.m. het verkeerscirculatieplan; zodat men uit het bovenstaande geen enkele gevolgtrekking kan maken, red.HOV). Routewy'zigingen buslijnen 31,32,36,77 (zie HOV juni 1969, pagina 94) De routewijzigingen van deze buslijnen zy'n ingegaan op 19 mei 1969. Lijn 31 rydt ..-Zuiderzeeweg-IJdoornlaan-J. Dryverweg-J .H.van Heekweg. Lijnen 32 en 77: J.H.van Heekweg-J.Dryverweg-IJdoomlaan-Volendammerweg-... Lijn 36 . .-Waddendy'k-oude Leeuwarderweg-IJdoornlaan-R.Cleyndertweg-J.H.van Heekweg-J.Drijverweg-IJdoornlaan-Zuiderzeeweg... Materieel tram Uit grote revisie kwamen mws 582 en 6 1 4 . Zy waren verbouwd tot zelfbedieningwa gen en voorzien van witte standaardcy'f ers. In dienst resp. op 25/9 7/l0. De stempelautomaten van de 582 werden op dezelfde wijze geplaatst als by' de dubbelgelede wagens (dus meer naar binnen). Als zelfbedieningwagen kwamen voorts in dienst de motorwagens 623(19/9),624 e n
(24/9),625(25/9),670(25/9),626(1/10),627(4/10),601(9/10),630(15/10),631(16/10), 6 3 2 ( 2 1 / 1 0 ) .Thans zijn in bewerking 584,633,634 en 689/693. Alle zelfbedieningswagens zijn thans ook aan de linkerzijde herkenbaar gemaakt door middel van rode bollen met het automaat-teken. Van remise Lekstraat naar remise Havenstraat gingen eind september de motorwa gens 5 5 2 , 5 7 9 , 9 1 1 , 9 2 6 en 935, in oktober gevolgd door motorwagens 901 en 939 n bijwagens 963 en 967 • In omgekeerde richting gingen eind september mws 582,670 en 865, in oktober 554,919 en 948 (919 948 wegens aanry'dingsschade). Zelfbedi ening Sedert 13 september rijdt ly'n 3 op zater- en zondagen geheel met zelfbedienings wagens, terwijl op de vrijdag daaropvolgend alle gelede diensten van deze lijn hiermee reden. De conducteurs van lijn 3 verlieten pas op 28 september de wagens. De eerste electronische zelfbedieningswagen,67O rijdt bijna steeds op lijn 252-assers óp 6 september werd aan de voorzijde van remise Lekstraat een 2-assershow ten beste gegeven door het naast elkaar opstellen van 5 2-assers, ingetuigd als lijn e
e
n
1 1 , 1 2 , 2 , 7 en 24. Op 8 oktober kwam mw 864 op straat; hij reed instructie. Deze dag reden 10 in structiewagens, waaronder 5 2-assers, namelijk 863,864,867,869 en 8 7 3 . Ook rijden de laatste tijd regelmatig pekelwagens door de stad voor instructie. Het inrijden van nieuwe sporen wordt veelal door 2-assers beoefend; zo was mw 863 in de nacht van 20 op 21 september te zien op Martelaarsgracht en Pr.Hendrikkade. Op zaterdag 1 1 oktober maakte motorwagen 864, ingetuigd als ly'n 1 1 , voor een aan tal trambelangstellenden een 2 uur durende rit door de stad. Autobussen Afgeleverd en in dienst gesteld werden de bussen 488-495. 474 kwam ook in dienst. Gesloopt werden bus 21 van 25/9 t/m l/lO, 16 van 6 / l 0 t/m 1 0 / 1 0 , 1 van 15 t/m2^L0. Rood geschilderd net witte standaardcy'f ers werden de bussen 124 en 1 4 3 . De bussen 213,217,240,228 en 214 gingen in september naar de EMIABO onder de nummers 88 t/m 92, na in Amsterdam ENHABO-geel geschilderd te zijn. Zelfbediening is, in tegenstelling tot eerdere plannen, pas op 20 oktober inge voerd en wel op de GVB-bussen van de lynen 37, 65 en 66. Langs de routes werden plaatskaartautomaten geplaatst. Ook in tegenstelling tot eerdere bekendmaking, rijdt ly'n 3 7 / 4 in de spits iedere 10 minuten; hiervoor zijn als aanvulling 3 GVB-bussen nodig. Op lijn 33 rijden standaardbussen, evenals op de meeste diensten van lijn 48. Ly'n 34 is m.i.v. 22 september verplaatst naar het nieuwe eindpunt(zie p a g . 1 4 6 ) . Lijn 30 zal m.i.v. 30 oktober doorgetrokken worden naar Zunderdorp. Wens-extra's op de tramlijnen M.i.v. de winterdienst werden wens-extra's ingesteld op de lijnen l,2,3,4,7(alleen middagsp.),9,10,13,l6(alleen ocht.sp.),17,24,25(elk l).Uit Lekstr.steeds 3-ass.st. Het overige GVB-nieuws kunnen wij nu niet opnemen,daar dit te laat binnenkwam.
- 166 htm
Materieel tram den h a a g Na dakrevisie en schilderbeurt keerden terug in dienst de wagens 1223 (2l/9) en 1227 (5/lO); De 1215 en 1240 kwamen daarna in behandeling. Door diverse bijkomende werkzaamheden duurt een beurt aan een wagen thans vier weken; om de twee weken komt er één gereed en wordt de volgende in behandeling genomen. De 1224 en 1225 zijn voorzien van claxons (voor gebruik op lijn l ) . Van de wagens, die voor proefnemingen buiten dienst stonden, zijn weer in dienst genomen de 1 2 3 9 (met electrisch bediende filmkast, zie verderop) op 2 oktober en 1194 niet passagierstelapparaat op 8 oktober. 30/9 reed 1222 op lijn 12. Ook is men weer begonnen met het aanbrengen van stempelautomaten in de wagens, namelijk in die van remise 's-Gravenmade en van lijn 16 (deze laatste konden al met automaten van het oude type rijden; thans zijn de nieuwe vast aangebracht en dus altijd in gebruik. Ook de 1194 heeft een automaat, doch deze is nog niet in gebruik. Mobilofoonantennes zijn aanwezig op de wagens 1171-1200 en 1221-1240. Wijziging remiseverdeling tram 1 6 / 9 in~6 en 1 1 7 7 van Scheveningen naar Lijsterbesstraat (met stempelaut. op 3) 20/9 215 van Frans Halsstraat naar Scheveningen 2l/9 1223 van werkplaats naar 's-Gravenmade 23/9 1224 van Lijsterbesstraat naar 's-Gravenmade 1/10 823 van Fr.Halsstr. maar werkpl.;82G van Schev.naar F.H. ;803 van Sch.n.Lijst 3/l0 I I 7 6 en 1177 terug naar Scheveningen 6/l0 806(buiten dienst) en Hl4 van Scheveningen naar Lijsterbesstraat. Instructieritten 279 en 4 / 9 : 1 1 9 3 ; 6 / 9 : 814; 7/9* 1 1 9 3 ; 9 / 9 : 1 1 9 5 5 1 0 / 9 : 8 1 4 , 1 1 8 4 , 1 1 9 3 ; ll/9 en 1 2 / 9 s 811; 1 3 / 9 : 826,829; 1 5 / 9 : 274; 1 6 / 9 : 274,829; 1 7 / 9 : 814,Hl; 1 8 / 9 : 814; 1 9 / 9 2 826,1005; 2 2 / 9 : 826,1101,1235; 2 3 / 9 : 8 2 6 , 1 1 9 3 ; 24/9: 2 7 4 ; 2 5 / 9 : 274,815; 2 6 / 9 : 814,829; 2 7 / 9 : 826,829; 2 8 / 9 : 814,826,829; 2 9 / 9 : 814,826,1005,1193,1196; 30/9? 814,1193;-3/10: 2 7 4 , 8 0 3 , 8 1 1 , 1 1 9 3 , 1 1 9 6 , 1 2 3 0 , H l ; • 4 / 1 0 : 2 7 4 , 8 0 3 ; 5/lOs 274, 803,811,814,1181,H14; 6/10; 2 7 4 , 8 1 1 , 8 1 4 ; 7/10: 274,803,808,811,11935 8/10: 8 0 3 , 808,811; 9/10: 274,808,1189De vaste instructieroute over lijn 3/l2 wordt niet steeds aangehouden. Verdere ritten oud materieel 15/9s~814+H42; 2 0 / 9 : 58 brengt 215 van Frans Halsstraat naar remise Scheveningen 2/10 s 8 2 6 ; 5/10: 828+H53; 6/10-. 801 los en met 806 naar Lij sterbes straat; 7/l0 801. De 826 heeft in de Lijst erbesstraat het rijden met de lorries bij de spoorvernieuwing overgenomen van de 808, die nu weer voor instructie wordt gebruikt. Materieel bus De 3Ö4 kwam na een opknapbeurt in dienst op 3 oktober; de 296 is nu in behandeling. Op 15 september werd een begin gemaakt met het aanbrengen van mobilofoons in de standaardbussen 101-130; de 1 3 1 - 1 4 0 zullen daarvoor ook geschikt gemaakt worden, doch alleen op lijn 25 ermee rijden. Stroomstoring Op 10 september werd in het begin van de middag by werkzaamheden een ondergronds HTM-kabel by het postkantoor op de Rijswijkseweg stukgetrokken, waardoor de meeste tramlijnen met moeilijkheden te kampen kregen of stil kwamen te liggen; een twintigtal bussen, gedeeltelijk bemand door controleurs die geen kaartjes bij zich hadden, ving de dienst op. Zo reden op lijn 1 de bussen 5 1 7 , 5 2 8 , 5 3 8 , 5 4 0 , 5 4 4 , 546,549,555,565,575; op lyn 10? 1 9 0 , 5 3 8 , 5 4 5 , 5 5 8 , 5 7 5 ; op lijn 1 6 : 5 1 7 , 5 2 9 , 5 4 2 , 5 4 4 , 547,549,555, terwijl lijn 21 tijdelijk doorgetrokken werd naar de Turfmarkt. Huwelijks bus Op Ï 6 september reed bus 1 7 2 als zodanig. Nieuws per lyn 1. 29/92 o . s . : 1 2 3 5 ; 3 / 1 0 ; o . s . s l 2 3 7 (beide uit Lijsterbesstr. zonder claxon). 3. 9/9:1141; 3 / 1 0 : 1 1 5 9 (beide wagens uit rem. Scheveningen). 6. 4/10 vond op hoek Escamplaan/Zuiderparklaan autobotsing plaats op rails van lijn 6; bij het enkolspoor rijdsn daarvoor ontspoorde 1 0 0 6 , waarna de bussen 1 2 6 en 1 3 2 aan de dienst van lyn 25 werden onttrokken om de dienst over te nemen; de later veschenen 580(van groepsvervoer) werd niet meer ingezet.
- h t m -
- 167 -
9. 7 / 1 0 ; i.v.m. draadbreuk werden ingezet bussen 539»569>544»517?553 en 5 1 9 1 0 . 3/10 's avonds wegens autobotsing op rails: bus 1 3 1 ; 2 / l 0 : 1237 uit Lijsterb. 1 1 . 1 7 / 9 : 1 0 1 9 . Wagens van lyn 1 6 ( 1 1 0 1 - 1 1 1 2 ) worden thans geregeld als extra op lijn 1 1 ingezet by' diverse gelege " heden; in hot algemeen zal dit niet meer worden vermeld. Voetbalextra's: 14/9:1225(Lijsterb.),1106,1111,1105,1003,1020, 1104(alle F.H.),1174(Schev.); 28/9(wedstrijd Holl.Sport-Ajax):1121,1174(beide Schev.) ,1177(Ly'st.) 0113,1167(beide Schev.) , 1 0 2 1 , 1 0 0 6 , 1 1 0 8 , 1 1 0 1 , 1 0 2 3 , 1 0 0 2 , 1001,1106(alle F.H.). 1 2 . ll/9 omlegging in richting Duindorp via lijnen 3 °n 9 naar station H.S. wegens een op de rails defect geraakte NZÏÏ-bus. ^_ voetbalextra's: 1 4 / 9 : 5 5 7 , 1 5 6 , 5 2 4 , 5 3 2 ; 2 8 / 9 : 5 5 5 , 5 7 8 , 5 6 4 , 5 8 0 , 5 2 9 , 5 3 2 , 5 2 8 . 5_:_ 3/9 a.s. 56O. ^ 9/9 a . s . : 5 5 4 , 5 6 9 ; ll/9:a.s.s574; 1 5 / 9 : a,s.:544; 18/9:o.s.:543. 1 7 . 26/9 a.s.: 29919- 3/9 a.s.: 55425_;_ 1 6 / 9 : extra: 5 7 5 ; 2 3 / 9 :
o.ü.: 554-
••
Elektronische besturing voor nieuwe PCC-wagcns De 40 nieuwe PCC-wagens zullen een elektronische besturing krijgen. Met de bedoeling het een en ander te beproeven is uit twee bestaande PCC-wagens het elektro-mechanische begrenzingsrolais verwijderd en vervangen door een elektronisch relais. Gele standaardkleur voor nieuwe POC--wagens De nieuwe PCC's (die vanaf september 1970 afgeleverd worden) zullen naar allo waarschijnlijkheid de gele standaardkleur (van NS, NZH en West-Nederland) krygen. Thans worden proeven genomen met de houdzaamheid van de verf. Het ligt nog niet in de bedoeling ook de standaardbussen in deze. k h u r te schilderen. . ... Elektrische richt!ngfiIn PCC 1239 is voorzion van oen elektrisch bediende richtingfilm. De bestuurder behoeft slechts oen vinger tegen oen schakelaartje te drukken om de film te doen draaien. Zodra de gewenste bestemming verschijnt, laat do bestuurder het knopje weer los. Een TL-buis zorgt ervoor, dat do film 's-avonds mooi egaal verlicht is en dus duidelijk leesbaar Op de proefwagen zijn slechts de relaties vermeld, die behoren by' de lynen vanuit remise Lysterbesstraat. Het is de bedoeling dat de bestelde PCC's met deze lynfilms uitgerust worden. (Uit Wiel, sept.1969). Samenwerking HTM en NS Overleg tussen HTM en NS is gaande over verregaande integratie van het treinverkeer in het Haagse openbaar vervoer. Overwogen wordt een regeling tot stand te brengen, waarbij het mogelijk wordt met HTM-kaartjcs ook gebruik te maken van de treinen tussen de stations HS, SS, Mariahocve, Ry'swijk, Voorburg en Leidschendam. Tevens gaat men na in hoeverre men met een NS-kaartje ook van de diensten van de HTM gebruik zou kunnen maken. Het overleg is nog niet geheel afgesloten, maar de realisering zal wellicht vóór het in uitvoering nemen van de Haagse s:mi-metrowerken (eind 1971) vaste vorm aannemen. Verder overleg met andere bedrijven De gele standaardkleur, waarover wij hierboven r^eds schreven, is een initiatief van de NS. NS streeft naar een zekere landelijke uniformiteit in het materieel. Andere onderwerpen van overleg zijn harmonisatie van de dienstregelingboekjes van de diverse gemeenten en uniforme aanduidingen op het materieel. Begroting 1970: exploitatie- Gekort HTM ƒ 26 mil.j-en Het tekort voor 1970 wordt geraamd op ƒ26 miljoen. Verwacht kan worden een rijksbijdrage van circa ƒ6 miljoen. Voor 1969 werd ƒ 3 , 5 miljoen mindor uitgetrokken. De oorzaken van dit hogere nadelige saldo zijn voornamelijk de gestegen personeelskosten en de kapitaallasten, die ƒ3 miljoen en ƒ450.000 hoger zyn geraamd. Overigens is er een toenemend gebruik von het openbaar vervoer. De hogere kosten zullen niet tot tariefsverhogingen leiden, Non vreest dat daardoor het aantal reizigers zal teruglopen er. lat het particuliere verkeer zal toenemen. Nieuwe onderstations Thans zijn 9 onderstations aanwezig. Do HTM voert thans besprekingen met diverse instanties over de bouw van nog drie onderstations. Twee ervan komen in Den Haagi één i.v.m. de omzetting van buslijn 5 in een tramlijn en échi.v.m. de verlenging van lijn 6 naar de Lozerlaan. Een derde station zal in Leidschendam gebouwd worden in verband met de doortrekking van ly'n 6 naar die gemeente.
- 168 -
- h t m -
Boete voor trampassagiers zonder geldig plaatsbewijs Door B en W is aan de gemeenteraad voorgelegd een gewijzigd artikel 107 in de. Haagse algemene politie verordening. De voornaamste inhoud hiervan is, dat een trampassagier zonder geldig plaatsbewijs niet strafbaar is, wanneer hy' op een ' eerste vordering van conducteur of controleur alsnog een enkele rit betaalt, vermeerderd met een bedrag van twee gulden. Busreizigers kenden dit systeem reeds, sinds in april I968 in het Uitvoeringsbesluit Autovervoer Personen een dergelijke nieuwe bepaling was opgenomen. Buslijn 18 wordt volgend jaar anders omgeleid Naar aanleiding van vragen van een gemeenteraadslid aan B en W, delen deze mede, dat in het voorjaar van 1970 het wegdek van de Slachthuiskade tussen de Caland-brug en de Leeghwaterbrug geschikt zal zijn gemaakt voor autobusverkeer. Lijn 13, die wegens de toestand van de Calandbrug daar niet over kan rijden, wordt dan .als volgt omgeleid: van de De Genestetlaan via Slachthuislaan, Slachthuiskade, Lêeghwaterbrug naar Waldorpstraat. Spoorverlegging op Prinsessegracht Men is thans bezig de sporen van lijn 9 °P de Prinsessegracht aan de kant te leggen, zodat ly'n 9 over de gehele lengte van de gracht dan aan de waterkant rijdt. Omleggingen bij Prinsjesdag op 16 september j.1. Overdag werd de route van diverse lijnen gewijzigd: lijn 3 reed eerst over kort traject Torenstraat, Jan Hendrikstraat, terug via Kerkplein, G-rote Markt, Grote Marktstraat, Kalvermarkt en Wijnhaven. Later werd de route: Torenstraat, Jan Hendrikstraat, Grote Markt, Grote Marktstraat, Kalvermarkt, Pluwelen Burgwal, Herengracht, Bezuidenhoutseweg. Lijn 8 reed van Scheveningen naar Plein 1813. Lijn 9 reed van Scheveningen naar het Tournooiveld. Buslijnen 4,5 en 22 waren gewijzigd. Tussen station H.S. en Turfmarkt werd een pendeldienst onderhouden.
r e t
Metrostation Slinge (Uit RET-Bedrijfsorgaan, sept.1969) By' het ontwerp van het verlengde metroviaduct was het r o t t e r d a m mogelijk, mede door de toepassing van extra voorspanstaai van een hogere Letonkvaliteit gebruik te maken. Tussen twee kolomplaten worden nu drie balken geplaatst in plaats van vijf. Hierdoor kan goedkoper worden gebouwd. M e t alleen omdat er minder balken nodig zijn, maar ook omdat de kolomplaat en de fundering, die veel minder gewicht behoeven te dragen, niet zo zwaar behoeven te worden uitgevoerd. De afstand tussen'het opstelspoor achter station Zuidplein en station Slinge bedraagt 1010 meter. Hiertussen worden 24 kolommen opgetrokken, waarop J6 balken komen te rusten. Ook by' de bouw van het station en by' het aanleggen van het wisselcomplex, dat direct'achter station Slinge komt te liggen, zal gebruik worden gemaakt van de geprefabriceerde balken. Voor het station, waarvan de lengte weer 120 meter zal bedragen, worden vier spanten ter plaatse gestort en voor het emplacement, dat een lengte krijgt van 524 meter, veertien. Ket de spooraanleg wordt in oktober reeds begonnen, terwijl de allerlaatste bouwkundige werkzaamheden aan het station helft 1970 voltooid worden. Omdat de afdeling Signalering en Telecommunicatie meer tijd nodig heeft voor het aansluiten van het wisselcomplex dan voor het normale spoor, worden eerst de sporen achter het station Slinge aangelegd, Daarin bevinden zich negen wissels en een kruiswissel. Voor het station zullen drie wissels worden aangebracht. Achter de dubbelkolom, die zich tussen station Zuidplein en station Slinge bevindt, zal voegloos spoor worden gelegd. De sporen in het station Slinge en die op het emplacement zullen niet voegloos worden gelegd. De buitenste sporen, waarover de treinen van en naar Hoogvliet zullen rijden, worden by' de doortrekking naar Hoogvliet wel voegloos met elkaar verbonden. Op het wisselcomplex achter station Slinge kan extra materieel worden opgesteld. In het station bevinden zich drie sporen. Ket meest westelyke spoor zal worden benut door de treinen die vanaf het Centraal Station komen. Als de lijn naar Hoogvliet klaar is, zal vanaf dit spoor de trein naar Hoogvliet vertrekken. Het meest oostelijke spoor zal voorlopig in de normale dienst nog niet worden gebruikt. Hierover zullen namelijk de treinen uit Hoogvliet aankomen en verder rijden naar het Centraal Station. Voorlopig kan hier extra materieel worden opgesteld. Het derde spoor ligt hier tussen in. De treinen van C S . tot Slinge zullen hier terugkeren,
- r e t -
- 169 -
Van elke drie treinen die in Slinge aankomen, zal er één doorrijden naar Hoogvliet. In de spits wordt dus i e d e r e 9 minuten naar Hoogvliet gereden en daarbuiten ieder kwartier. Zuidplein-Slinge zal in 108 seconden worden afgelegd.Voor de andere richting is i.v.m. de lichte stijging, 5 seconden meer nodig. De omlooptijd C.S.Slinge zal 36 minuten zijn tegen thans 30 minuten. In de spits wordt dus met 12 treinen gereden. Indien buiten de spits vastgehouden wordt aan een vijf minuten frequentie, komt men aan 7 treinen tekort en houdt men aan 8 treinen iets over. De beslissing daarover hangt mede af van de wisselsituatie achter station Slinge. In station Slinge zal een proef worden genomen met éénmanbediening. De apparatuur waarover de perronopzichter in zijn cabine beschikt, zal ook worden aangebracht in de cabine, die zich in de controlelijn bevindt. In de rustige uren kan het vertreksignaal voor de treinen vanuit deze laatste cabine worden gegeven. Het ligt in de bedoeling het nieuwe traject vóór 1 december 1970 te openen. Alle sporen zullen reeds a.s. .juni bevestigd zijn. Gedeeltelijk parallel hieraan vrordt de stroomrail aangelegd, die in juli op zyn plaats moet zitten. Het GEB, dat verantwoordelijk is voor de inrichting van de gelijkrichtstations en dat ook de aansluiting van de derde rail door middel van voedingskabels en schakelaars voor zijn rekening neemt, begint in februari 1970.In augustus is dat beëindigd. Siemens slart met de aanleg van de kabels langs de baan in mei en zal ook in augustus klaar zyn. Daarvóór is Siemens al bezig geweest met de inrichting van het station, waaraan van januari tot augustus gewerkt wordt. De RET begint de werkzaamheden in het station in maart. De controlelijn zal geïnstalleerd moeten worden, de cabines van apparatuur voorzien, de televisiecamera's bevestigd en de geluidsinstallatie zal aangebracht moeten worden. Dit zal eveneens augustus gereed zijn. Daarna zal Siemens gedurende 4 weken het nieuwe baanvak testen. De afdeling Signalering en Telecommunicatie zal die test als het ware voortzetten. Dat zal 8 weken in beslag nemen. In die periode zal de door Siemens geleverde apparatuur worden overgenomen. De totale planning komt achter in november 1970 uit. Duizend automobilisten zullen in de directe omgeving van het nieuwe station hun auto's kunnen parkeren. Onder het emplacement was op de begane grond al in een parkeerplaats voor 600 auto's voorzien. Tussen het emplacement en de begane grond zal nu op een hoogte van ca. 2,75 meter een parkeerplaat worden gebouwd, waarop 400 auto's gestald kunnen worden. Ten behoeve van de gebruikers van deze parkeergelegenheid is een directe verbinding ontworpen tussen de parkeerplaat en het perron. Vanaf de parkeerplaat loopt een tweetal trappen naar het niveau van het emplacement. Nog voor deze trappen zullen tourniquets en plaatskaartautomaten worden geplaatst. Door middel van een vaste televisiecamera zal het RET-personeel, dat zich in de andere controlelijn bevindt, in staat zijn deze toegang te bekijken. Beleidsnota over metrolijnen Wethouder ' .W.Jettinghoff streeft er naar de metro nog voor 1975 te kunnen doortrekken naar Hoogvliet. De vijf stations krijgen alle het park-and-ride-systeem. Het tijdstip van doortrekking naar Spijkenisse is nog niet bekend. Burgemeester en Wethouders geven echter de voorkeur aan de aanleg van de metro-lijn naar het oosten van de stad (Alexanderpolder en Ommoord). De wethouder wijst erop, dat het technisch mogelijk is aan beide projecten (Hoogvliet en Alexanderpolder/Ommoord) overlappend te werken. De plannen voor een metrolijn naar Schiedam en Vlaardingen zijn in voorbereiding. Verhoging tarieven De reeds aangekondigde verhoging van de tarieven zal reeds spoedig aan de gemeenteraad worden voorgesteld. Men tekent in de beleidsnota aan, dat de.Rotterdamse tarieven "niet onaanzienlijk lager liggen dan die in de andere grote steden". Stijging aantal reizigers Nog steeds blijft het aantal reizigers van de R.E.T. in tegenstelling tot de landelijke tendens, stijgen. De wethouder schrijft dit toe aan de verbeterde dienstverlening en aan de moeilijkheden die het autoverkeer ondervindt. De onafhankelijke ligging van de trambanen van de lijnen 2, 5 en 12 is een succes. Het vervoer tussen Schiebroek en het stadscentrum (lijn 5) steeg zelfs met twaalf procent] (Het ware te wensen, dat Amsterdam hier eens lering uit trok). Voorstellen tot een verdere verbetering van lijn 2 zijn in studie. Mobilofoons Het aantal mobilofoons zal geleidelijk worden uitgebreid. Men is er zeer tevreden over.
- 170 -
- r e t -
Trammaterieel en materieelverdeling Motorry'tuig 635 kwam in dienst op 21 oktober (als zelfbedieningswagen). Revisies 7 - 6 9 : 635; 8-69.» 257; 10-69: 1 5 . Bijwagen 1038 werd onttakeld. Vangnetten werden aangebracht bij de motorwagens 605,618,619,620,623,624• 7/l0s motorrijtuig 134 is op lijn 11 in dienst gesteld. motorrijtuig 405 werd terzijde gesteld en opgeslagen in rem.Delfshaven. l6/l0slijn 5/E: 537; deze wagen is hiervoor uit remise J)elfshaven gehaald. lijn 4/Es 523. 17/l0;lrjn 5/E: 523; deze vertrok te 17«30 uur van Kruisplein (voormalig eindpunt lijn 2) voor één slag naar Schiebroek. lijn 1/E: 548; deze reed 2 slagen CS-Schiedam en daarna door naar Honingerd. lijn 9: 2 gelede Schindlers(i. p.v. 257 enz.) met conducteur. lijnen 1 en 8: treinstellen i.p.v. 231-244I.v.m. ombouw gelede wagens voor zelfbediening rijden deze dagen 257,259,260 op lijn 45 evenals enkele dubbelgelede wagens. Nacht 17 op 18/10: motorwagens 402 en 403 werden naar Delfshaven overgebracht ; 128 en 129 g i g in hier naa.r C.W. 20/10 lijn Ui hierop reden 104, 1 2 7 , 134, 1 0 . lijn 4-, 257,259,260,368,extra in ochtendspits:537. ly'n 5/E in middagspits: 569 buiten dienst door de stad(instructie?): 5 3 5 , 5 3 6 , 5 3 7 , 5 6 9 2l/l0 lijn 11:404; in de loop van de ochtend werd deze vervangen door de 108, waarna 2 monteurs de 404 in Delfshaven hebben bijgezet. lijn 5/E: 257 als 2-manswagen.. Instructie: 535,536,537 (in convooi) 22/10jlyn 9s 127 (zonder bijwagen!) Z.elfbedi ening ingevoerd. Nieuw type plaatskaar ten Op dinsdag 21 oktober is op lijn 5 en op zaterdag 25 oktober op lijn 4 de zelfbediening ingevoerd. Alle bewoners van het RET-vervoersgebied hebben een kleurige folder gekregen met alle wetenswaardigheden, adviezen, gebruiksaanwijzingen en waarschuwingen erover. Bovendien is een viertalige fclder in het bezit van het RET-personeel voor mensen, die nog niet gewend zijn aan het nieuwe systeem. In de rijtuigen van de lijnen 4 en 5 hangt verder nog een strooibiljet. Tenslotte zijn alle halteplaatsen van zelfbedieningswagens voorzien van speciale aanduidingen. De symbolen, die de wagens aangeven waarin zelfbediening is aangebracht, zijn gelijk aan die van Amsterdam. Voorop staat een rode schijf;, de automaten hierin geschilderd zijn geel. De tramingangen die men moet nemen voor automatische afstempeling zijn voorzien van een groene schijf en de deuren waar men niet naar binnen mag (de uitgangen) zijn voorzien van een groot rood kruis. Een reiziger met een toonkaart (abonnement e.d.) hoeft niets moer te laten zien. Op de 2e zijruit en de zijruit naast de achterdeur staat aangegeven "Geen conducteur, verkoop by bestuurder". Op het achterbalkon zijn 2 ontwaardingsapparaten aangebracht. Deze staan (in goede tegenstelling tot Amsterdam) tegen de linker zywand van de wagen opgesteld. Voorts is een apparaat geplaatst bij de linker voordeur (bij de zandbak). De controle zal zeer worden geïntensiveerd. Men moet bij controle, indien men geen plaatsbewys heeft, ƒ 2 , 5 0 betalen. De controleurs kregen opsporingsbevoegdheid en mogen proces-verbaal opmaken. De kantonrechter kan boeten van ƒ20,- opleggen. Met het oog op het gebruik in stempelautomaten is eind september een nieuw type rittenkaart in gebruik genomen. M.i.v. 26/9 is ter vervanging van de 5-*"ittenkaart van ƒ 1 , 2 5 (voorverkoopkaart) een 8-rittenkaart ingevoerd, welke in voorverkoop verkrijgbaar is voor ƒ2,-. De 8-rittenkaart voor kinderen t/m 12 jaar a. ƒ 1 , blyft gehandhaafd; de kaarten worden echter vervangen door een nieuw type. Ter vervanging van de 5-rittenkaarten van ƒ1,50 (verkrijgbaar in de wagens) werd een 8-rittenkaart van ƒ2,40 ingevoerd. De kinderkaarten van ƒ1,25 worden ook hier vervangen door kaarten van een nieuw type. De oude kaarten kunnen in de niet-zelfbedieningswagens gebruikt worden t/m 31 dec. Gedurende de eerste weken zullen op de lijnen 4 en 5 i.v.m. de overgangssituatie conducteurs dienst blijven doen.; zij zullen echter alleen adviserend optreden. Daarna gaan deze conducteurs naar de lijnen 2 en 12. Op de eerste dag van zelfbediening, 21 oktober, waren van ontwaardingsapparatuur voorzien 601 t/m 613 en 635. VERVOLG HST OP PAGINA 100 n
e n
Vf
- 171 N.V. EoH/H.A.B.O., Landsmeer Materieeloverzicht per 1 - 10 Nummers
10, 11 12 42,43 44 49 53,54 57 61 62 67 68 69 70 75 76,77,78 79 80 81,83,84 82 85,86,87 88,89,92 90,91
1969
Merk Karrosserie DAP Jonckheere Scania-Vabis Jonckheere Scania-Vabis König Scania-Vabis König Jonckheere Fiat Fiat König Jonckheere Fiat Scania-Vabis Jonckheere Scania-Vabis König Scania-Vabis Kusters Scania-Vabis Kusters Scania-Vabis Jonckheere Scania-Vabis Jonckheere Scania-Vabis Jonckheere Scania-Vabis Jonckheere Scania-Vabis Jonckheere Scania-Vabis Den Oudsten DAF Jonckheere Scania-Vabis Domburg DAF Jonckheere Den Oudsten AEC Verheul AEC
Zitpl. In dienst Opmerkingen Stadsdienst 20 1960 Stadsdienst 1962 40 43 opgelegd 1957 44
44 46 45 38 49 45 45 45 45 49 45 40 40 49 36 46 36 32 32
1958 1961 1961 1963 1964 1964 1964 1964 1965 1965 1966 1966 1967 1966 1968 1968 1969 1969 1969
"ex-V-lasman 5, 7 (1959) ex Pool 21 (1961) ex Dusseldörp 19 (1953) ex Kuippers 5 (1958) ex Kuippers 3 ( l 9 6 l )
78 stadsdienst ex TET ex 87 ex ex
57(1955);opgelegd
Oosterom 24 (1956) stadsdienst GVBA 2 1 3 , 2 1 7 , 2 1 4 ( 1 9 5 7 ) GVBA 240,228 (1957)
De opgelegde bussen zullen nog dit jaar afgevoerd worden. Maarse en Kroon De bussen 1 5 8 , 1 5 9 , 1 6 2 , 1 6 3 en 164 zijn in september verkocht aan EBAD te Beek ( L ) . Gemeente Vervoerbedrijf Arnhem In de laatste twee weken van juli werden afgeleverd de dieselbussen 5 1 , 52 en 5 3 , die een voortzetting zijn van de serie 2 1 - 2 3 ; men moest wel zyn toevlucht nemen tot de nummering in de 50, omdat de nummers in de 20 nog vrijwel alle bezet zijn door de Leylandserie 25-38 uit 1954/55» De oude 5 1 , een Ford-busje van vlak na de oorlog, dat tot begin dit jaar dienst deed, zij het sporadisch nog, als leswagen, heeft in april zyn nummer verloren, omdat het dienst ging doen als bibliotheekbus Het behield de bekende wit-blauwe kleur, maar voert nu op beide zijkanten de tekst: Rijdende Bibliotheek der Gemeente Arnhem. De vorige, voor dit doel ingerichte en lichtblauw-hemelsblauw gespoten bus is inmiddels afgevoerd. Op 15 augustus werd door Verheul afgeleverd de nieuwe trolleybus 1 6 3 ; op 22 au gustus volgde de 164, op 28 augustus de 165 en op 29 augustus de 1 6 6 . Deze zullen, nadat in de werkplaats Westervoorteeiijk de motoren zijn ingebouwd, in dienst ge steld worden. De slechte verkeerssituatie op en rond het Damcircuit was voor enkele raadsleden aanleiding om de eis te stellen dat lijn 13 van dit circuit zou worden geweerd om het te ontlasten. Dit is natuurlijk onzin, indien men bedenkt, dat deze lijn met 4? in de spits met 6 h 7 bussen per uur per richting dit circuit aandoet. De directie van het G.V.A. heeft evenwel graag aan het verzoek gehoor gegeven, omdat ook voor lijn 13 de situatie onhoudbaar werd. M.i.v. 25 augustus wordt nu de volgende route gevolgds Broerenstraat-Xerkplein-Rodenburgstraat-Eusebiusplein-OranjewachtstraatWestervoortsedijk enz. Het overstappen van lijn 13 op de bussen naar Zuid (3 en 8/9) is, behalve dan met een grote omweg langs het Stationsplein, onmogelijk geworden. Op de begroting van 1970 heeft men rekening gehouden met een uitbreiding van het aantal dieselbus-kilometers met 86.000» men denkt er aan lijn 4 door te trekken via. de route van lijn 3 naar Malburgen 1 vanaf de St. Laurentiuslaan wordt dan een eigai route gevolgd door de nieuwe wijken 't Duifje en Eimersweide; lijn 3 zal dan ver legd worden van de Lisdoddelaan naar de Huissenseweg. Het is de bedoeling dat lijn 4 een geschikte route zal aftasten voor een nieuwe trolleybuslijn. De aanleg van de nieuwe bovenleiding naar Malburgen-West is opnieuw verschoven naar de volgende begroting, evenals het aanbrengen van een lus voor lijn 3 naar Cranevelt.
- g v a -
- 172 -
M.i.v. 28 juli wordt lijn 1 met dieselbussen geëxploiteerd, voornamelijk met de se ries 45-47s 48-50 en 1 5 - 2 0 . De Mariaweg in Oosterbeek is opgebroken wegens lei dingwerkzaamheden, zodat de bovenleiding aldaar onbereikbaar werd. De bussen rij den nu om via de Steinlaan. Begin oktober is de nieuwe dienstregeling van kracht gewerden, die vooral op de weekeinden drastische besnoeiingen in de frequenties oplevert. Dit is nodig ge worden, daar volgens de nieuwe arbeidsvoorwaarden voor het personeel het aantal vrije zondagen wordt uitgebreid van. 17 tot 26 per jaar. Centrale Vervoersdienst Nijmegen Een commissie van raadsleden heeft voorgesteld om het hele gemeentelijke vervoer bedrijf van Nijmegen af te stoten. Eet openbaar vervoer in stad en streek zou in de toekomst volledig in handen van een particulier bedrijf gelegd moeten worden, echter met dien verstande, dat de gemeente het beleid blijft bepalen. De Zuid ooster en de Geldersche Tramwegen zijn de twee bedrijven, die in dit verband wor den genoemd. Het rapport van de raadscommissie gaat lijnrecht in tegen een rapport van de CVD-directie en de opvattingen van B en W, die in de begroting al opmerkte "dat het college in principe niets voelt voor een integratie, welke tot gevolg zou hebben een liquidatie van het eigen gemeentelijke personenvervoer". Met deze laatste uitspraak gaan B en V/ volgens de raadscommissie buiten het boekje, want de afspraak was, dat het college over deze zaak geen uitspraak zou doen voordat de hele raad zijn mening had gegeven. Tijdens de gemeenteraadsvergadering van 24 september werd zowel het rapport van CVD-directeur P.Fritschy als het rapport van de raadscommissie als onbruikbaar van de hand gewezen. Een compromis-voorstel van burgemeester De Graaf werd ten slotte met algemene stemmen aangenomen; binnen een half jaar produceren B en tf een nieuwe nota over de vraag, of er mogelijkheden zijn tot integratie en als dat zo mocht zijn, hoever die integratie moet gaan. Om de zaak gezond te houden zullen nu ook weer gewoon de investeringen in het busbedrijf doorgaan; eind 1968 waren die - in afwachting van de rapporten over de toekomstige exploitatie - tijdelijk geblokkeerd. (De Gelderlander, 16 en 2 5 / 9 - ' 6 9 ) Ook bus 406 kreeg de nieuwe CVD-kleur. Het geheel maakte deel uit van een revisieen schilderbeurt van de bussen 405,406,408,409 (bussen 408 en 409 reden vóór deze schilderbeurt al in de nieuwe kleur). In oude kleur rijden nog de 424 t/ 426. Begonnen is met de afbraak van het trolleynet. Dit geschiedt in verband met het verkeer, ook wel 's-nachts. M.i.v. 1 oktober rijdt lijn 5 (sneldienst Dukenburg) de gehele dag. De combinatieritten met lijn 8 zijn dus vervallen. De frequentie is verhoogd tot een 12-minutendienst. De CVD heeft weer 2 Zuid-Ooster-bussen gehuurd, namelijk de 1 1 1 4 (waarmee nu alle Zuid-Ooster-standaardbussen voor de CVD rijden) en de 4547- Ze rijden in de CVDkleur en werden in dienst gesteld zonder aangepaste films. Ze rijden thans vooral op lijn 1 . De nummering is 47 (ex 4547) en 114 (ex 1114). Bij de 1 1 1 4 is de numme ring onjuist aangebracht; de serie 1 1 1 2 - 1 1 2 0 is nu genummerd: 1 1 2 , 113» 1 4 , 115» 1 1 1 6 , 1 1 1 7 , 1118, 1 1 9 , 120. m
G.E.V.U. - UTRECHT Van 30 juni t/m 1 augustus heeft lijn 3 van maandag t/m vrijdag met een gewijzigde dienst gereden. De dienst werd, by ongewijzigde vertrektijden, met 2 ('s-ochtends 3) dienstwagens minder uitgevoerd. De materieelverdeling was toen als volgt; lyn 3 worldmaster 1 1 (10) 11 10 voor normale dienst 97 (96) 81 72 totaal aantal wagens in dienst 100 (99) 81 12 (tussen haakjes staan de aantallen voor de ochtendspits vermeld). Vanaf 26 augustus reden er 3 EBATO-BAGENAU bussen op lijn 1 6 , terwijl er 2 of 3 wa gens van het tourwagenbedryf Pluck den Dag uit Maarsen de schoolzwemreserves reden. Vanaf maandag 1 september kwamen er 4 chauffeurs van de TP de GEVU-gelederen ver sterken (lyn 2 ) . Binnenkort zal de Centrale Post op het Stationsplein grondig worden gemoderniseerd. Vanaf 15 september is een nieuwe buslyn in dienst gesteld van het C S . naar de Uithof (Yalelaan). De route is: Stationsplein-Catharyhesingel-Gansstraat-Rubenslaan-Uithof5 buiten de spits wordt gereden: Stationsplein-Vredenburg-PotterstraatMinrebroederstraat-Domplein-Lange Nieuwstraat-Ledig Erf-Gansstr.-Rubensl.-Uithof,
- g e v u -
- 173 -
Deze lijn draagt het lijnnummer 1 2 . Er wordt vanaf 8.35 uur een uurdienst gereden via lijn 2-Gansstraat-Rubenslaan (tot 1 6 . 3 5 uur; vertrek Yalelaan £ uur later). Tevens rijden er om 8.05, 1 6 . 5 0 en 20.10 uur extra (= sneldienst) wagens via de Catharijnesingel. Vanaf de Yalelaan vertrekken deze bussen om 8.35 en 1 7 . 2 0 uur. Lijn 12 wordt gereden met één dienstwagen (Holland-Coach) voor de uurdienst en een extrawagen uit de reservedienst voor de sneldienst. Per 15 september kwam de pendeldienst Adr. van Ostadelaam - Uithof te vervallen. Lijn 12 stopt op het C S . aan de abri welke vastgebouwd zit aan de inlichtingenkiosk, verder tot aan Ledig Erf aan de haltes van lijn 2, Gansstraat-Rubenslaan haltes lijn 4, Rubenslaan-Yalelaan haltes voormalige pendeldienst. Behalve voor bezoekers van het Universiteitscentrum "De Uithof" biedt deze lijn een rechtstreekse verbinding met het C S . en het centrum voor de bewoners van de wijken Rijnsweerd en Krommerijn en omgeving. OVERLEG TUSSEN GROTE GEMEENTEN OVER RANDSTADPROBLEMEN De Colleges van Burgemeester en Wethouders van de gemeenten Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht hebben tijdens een besloten vergadering in het Congresgebouw in Den Haag o.a. over het openbaar vervoer gesproken. Verhoging van tramen bustarieven zal wellicht voortaan tot stand komen in overleg met de dagelijkse besturen van de vier grote gemeenten. Men wil voortaan als "één blok" staan tegenover de rijksoverheid, wanneer specifieke randstadproblemen aan de orde zijn. DE OVERGANGSPROCEDURE IN HET PERSONENVERVOER Een symposium over dit onderwerp werd vorige maand gehouden in de aula van de Technische Hogeschool te Delft. Met de mooie titel werd gewoon het overstappen bedoeld. Prof. dr.L.H.Klaassen stelde, op grond van een in Parijs gehouden onderzoek; dat de voorkeur van de consument zal leiden tot een uitschakelingstendens voor het openbaar vervoer. NS-directeur mr. M.G.de Bruin achtte voor deze stelling onvoldoende basis aanwezig gezien de vele maatregelen welke op het gebied van het openbaar vervoer mogelijk zijn met betrekking tot het verbeteren en vereenvoudigen van de overstapprocedure en op het gebied van het opvoeren van de frequenties en de snelheid van de vervoermiddelen. Het is volgens hem zelfs mogelijk om zonder onwaarschijnlijke veronderstellingen te hanteren, gevallen te construeren, waaruit een uitschakelingstendens voor de auto zou volgen. Minister Bakker noemde samenwerking tussen de vervoerspartners een punt van doorslaggevend belang. Hij wees erop, dat beperken en vergemakkelijken van het overstappen, waar dat maar enigszins mogelijk is, de attractie van het openbaar vervoer verhoogt. "De Koppeling" schrijft over het naar huis gaan van de deelnemers aan het symposium: "Toen discussieleider prof. Oort er een eind aan had gemaakt, vertrokken de ca,. 500 vervoerkenners weer -naar hun haardsteden, met medeneming van hun overstaploze auto's. Eén luxe West Nederland-bus was genoeg om de treinreizigers van de TH naar het station te brengen. Het percentage spoormannen in de bus was groot." OPENBAAR VERVOER, PATIËNT OF REMEDIE? MT. De Bruin hield onder deze titel een voordracht voor het departement Amsterdam van de Nederlandse Maatschappij voor Nijverheid en Handel. Hierin zei hij o.a., dat een nieuw kabinet t.z.t. voorzieningen zal moeten treffen zowel voor nieuwe werken als voor exploitatie-tekorten en er voor zal moeten zorgen, dat voorelke bestede gulden een maximum aan openbaar vervoer wordt verkregen. Hij legde er de nadruk op, dat ook de bedryven zelf in dit opzicht een grote verantwoordelijkheid hebben tegenover de gemeenschap. (Hierbij denken wij onwillekeurig aan het Amsterdamse stadsspoor en wel vooral aan de Bijlmerlijn, red.HOV) Punten van belang noemde mr. De Bruin: vervoersbedrijven en -deskundigen zullen materiaal voor zo'n beleid moeten aandragen; het openbaar vervoer moet als één geheel worden gezien, in plaats van "ieder voor zich"; de financiering vereist een geïntegreerde aanpak; de politieke partijen, die alle zo hun gedachten over openbaar vervoer hebben, zullen die ook in hun partijprogramma's moeten zetten; (wellicht het belangrijkste punt;,) een volgend kabinet zal reeds bij de formatie het openbaar vervoer de plaats in het regeringsprogramma moeten geven die het toekomt. Spreker noemde het moedgevend, dat men allerwege bezig is met studies in de zin van Spoor naar '75". ;:
- 174 n e d e r l a n d s e
Plannen voor stadsgewestspoor in Oost-Brabant De president-direkteur van de NS, Mr. de Bruin heeft tydens een by'eenkomst van de Brabantse Kamers van Koophandel zijn visie gegeven op de ontwikkeling van het stadsgewestspoorwegsysteem zoals dat in de Brabantse stedenagglomeraties tot stand zou kunnen komen. Het stadsgewest Den Bosch heeft het stedebouwkundig bureau van Embden een opdracht gegevenvoor een studie naar de mogelijke toekomstige ruimtelijke structuur. Van de 4 alternatieven heeft één de bijzondere interesse van de NS, namelijk de Oost-West Band. De uitbreidingen die in het stadsgewest moeten plaatsvinden zijn hier gedacht in een gelede band aan weerszijden van de spoorlyh Den Bosch-Oss en van de lijn Waalwijk-Den Bosch. Dit plan heeft de mogelijkheden in zich dat een goede openbaar vervoersvoorziening wordt gerealiseerd. De vroonbebouwing is zo om de lijn gesitueerd, dat aanvaardbare loopafstanden tot de haltes kunnen ontstaan. Dit plan geeft ook goede mogelijkheden voor bestemmingshaltes. In de eerste plaats het bestaande station van Den Bosch en het daaraan grenzende centrum. Verder kan ook een aantal bedrijfsterreinen langs de lijn interessant zijn hiervoor. De realisering zal op het traject Den Bosch-Oss zonder grote kosten kunnen geschieden. De lijn Waalwyk-Den Bosch zal echter moeten worden aangepast i.v.m. hoge snelheden, electrificatie en de beveiliging. Omdat er voor dit stadsgewestelijk systeem zoveel van het bestaande gebruikt kan worden, zullen de kosten voor deze raildienst veel lager zyh dan voor vergelijkbare stelsels in de grote steden in West-Nederland, waar vaak alles nieuw gebouwd moet worden. Volgens voorlopige schatting zou de rit van Oss naar Waalwijk, met inbegrip van stoppen op de 14 tussenhaltes, ongeveer drie kwartier vergen. Meer gevraagde ritten, zoals van Oss of Waalwijk naar Den Bosch CS zouden ruim 20 minuten vragen. Een ontwikkeling die thans in Den Bosch gaande is, namelijk een groei naar de Maas, is duidelijk strijdig met de gedachte aan een Oost-West-band met railvervoer. Een werkgroep bestaande uit vertegenwoordigers van het stadsgewest, hun adviseurs en NS bestudeert op dit moment de concrete mogelykheden voor railvervoer in de genoemde band. Ook in Tilburg is de mogelijkheid van agglomeratievervoer aan de orde geweest. Uitgaande van een handvormige ontwikkeling van Tilburg is door NS een studie naar de mogelykheden voor railvervoer verricht. Deze studie resulteerde in een stadsspoor met frequenties van 7~è minuut over een traject van 17 km met 14 haltes. De BBA heeft voor dezelfde stedelijke uitbouw een studie verricht naar de mogelijkheden voor busvervoer (op vrye baan). Beide rapporten zijn in het kader van de Tilburgse Verkeersplanologische Commissie aan het gemeentebestuur aangeboden. Eindhoven is de agglomeratie met het grootste inwonertal in Brabant, die in het jaar 2000 tussen g- en 1 miljoen inwoners zal tellen. Dit stedelyke gebied heeft al enkele jaren de bijzondere aandacht van de NS. Langs de bestaande spoorlijnen zijn enkele bij zonder attractieve halteplaatsen gelegen: de Philipsvestigingen in Strijp en het Centraal Station, dat gunstig t.o.v. de winkelcity ligt. Verder bieden de weinig intensief bebouwde gebieden langs de spoorlijnen mogelijkheden voor zowel woonwijken als werkgebieden (TH, DAP). In samenwerking met het stedebouwkundig bureau Kuiper, de Ranitz, van der Ree, van Tol kregen de NS planologen de mogelijkheid hun ideeën t.a.v. railvervoer en ruimtelijke ordening in teamverband uit te werken. Wat de NS-studie over Eindhoven betreft, is het resultaat dat een regelmatige halfuurdienst tussen Best en Geldrop zonder veel investeringen mogely'k is. Volgens ervaringen zou een halfuurdienst echter niet voldoen aan de eisen van de reiziger in agglomeratievervoer. Daarom werd gezocht naar de mogelykheden voor een kwartierdienst. Aanpassingen aan de infrastructuur blijken dan onvermijdelijk en als belangrijkste verandering zou er een stuk spoor Best-Acht bijgebouwd moeten worden. Mogelijke haltes kunnen zyn: Best, Wilhelminadorp(Bata), Acht, Vredeoord(hoofdkantoor Philips), Beukenlaan, Glaslaan, Eindhoven CS, Tongelresestr., DAF, Geldrop, evt. later uit te breiden naar Heeze en Helmond. Een aantal van deze haltes kan eventueel alleen in de spits bediend worden. Totale reistijd 26 minuten De aanpassingen in de treindienst blijken even eenvoudig in hun uitvoering als' doeltreffend in hun uitwerking. De in 1970 te starten halfuurstopdiensten Den Bosch-Eindhoven en Eindhoven-Weert moeten voor deze agglomeratiedienst op het stuk Best-Geldrop in elkaar worden geschoven. Zo zouden dan de treinen uit Den Bosch in Geldrop eindigen, die uit Weert in Best, met als resultaat een regelmatige kwartierdienst Best-Geldrop en ieder half uur doorverbinding naar Den Bosch, resp.Weert. Rijty'd Best-Geldrop (incl. 8 haltes) werd gecalculeerd op 26 minuten; de rit van Best naar Eindhoven zal 16 minuten duren; die van Geldrop af 9 minuten. s p o o r w e g e n
:
- n s-
- 175 -
Detaillering van deze studie gaat nu plaatsvinden in het kader van een werkgroep railvervoer onder leiding van het Samenwerkingsorgaan Agglomeratie Eindhoven . (SAE). DE NS is echter van mening dat de studie niet volledig is als ook niet aanpassingen van de ruimtelijke structuur in de beschouwingen worden betrokkenDe mogelijkheden zijn er alleen, wanneer een en ander door de bestuurders en politici wordt onderschreven en gestimuleerd vanuit het besef dat een aantrekkelijk leefklimaat goed bereikbare stadscentra vooronderstelt. Toevallige gemeentegrenzen mogen niet bepalend zijn voor de grootte van woonwijk of industrieterrein. (Op een bijgaand kaartje was af te lezen dat mogelijke haltes voor het stadsgewestspoor 's-Hertogenbosch kunnen zijns Berghem, 3* Oss, Nuland, 2x Rosmalen, Hintham, 's-Hertogenbosch CS, Deuteren, 2x Vlijmen, 2x Drunen, 2x Waalwijk) . Radiografische besturing In de periode van 7 tot 27 september werden de DE-locs 2265 en 22o8 op de Watergraafsmeer, in de Coen- en Westhaven te Amsterdam ingezet in de rangeerdienst, d.w.z. met radiografische besturing. Tussen 13 en 31 oktober reden de machines in R'dam Noord, Waalhaven, Feyenoord en Rechter Maasoever.Zoals gebleken is kan met de locs veilig worden gerangeerd, terwijl ook nog een hoog werktempo kan worden bereikt. De machinist bediende de loc in de nabijheid van de voorman rangeerder, zodat beiden een team vormden. Het geheel is nog steeds in het stadium van proefnemingen; waarschijnlijk zullen bovengenoemde gebieden in de toekomst het operatieterrein van de radiografische besturing worden. Terugblik op zomerdienst Nu de zomerdienst '69 achter de rug is, kan er worden geconstateerd dat in het kader van "Spoorslag ' 7 0 " de "eerste ronde door het personeel is gewonnen",zoals De Koppeling het uitdrukt. Gebleken is dat bijv. in NcordOost tijdens eendrukke zomermaand 59?' van de treinen binnen 10 s e c , 197* tussen 10 en 20 sec. en 1 4 ^ tussen 20 en 30 sec. na de nulsecondestop op de perronklok vertrokken. Lieruit blijkt wel het goede samenspel in de vertrekprocedure tussen hoofdconducteurs en machinisten. Er blijven altijd factoren die de dienstuitvoering nadelig beïnvloeden: aanrijdingen, veelal buiten de schuld van NS om. In HOV wordt hier regelmatig melding van gemankt. Ondanks deze storende invloeden is de grotere inzet van het personeel niet teniet gegaan. Het strandvervoer is ongekend hoog geweest, zo ook de acties Gast Vry' en Tienertoer (goede en gespreide treinbezetting). Daarnaast is het autoslaaptreinvervoer nog nooit zo hoog geweest. Dit zijn stuk voor stuk zaken waar het NS-personeel naast de verhoogde treinfrequentie en andere bijkomende zrken mee geconfronteerd werd en de baas is geworden. ' Mieuwe voorstadsstations Eveneens behorend bij "Spoorslag ' 7 0 " zyn de voorstadsstations. Op 26 september- werden er weer 2 geopend-: Arnhem Presikhaaf en Voorschoten. De burgemeesters van beide steden verrichtten de- officiële opening door, zoals in Arnhem, een vertreksein te geven. In Voorschoten ging men zelfs verder en mocht de burgemeester eigenhandig het lint stuk rijden. In 1970 zullen in Arnhem Presikhaaf de treinen 3 x in elke richting stoppen; in de huidige drgl stoppen er in Voorschoten 4 treinen per uur van de stopdienst Ledn-Dordrecht. Niet in spoorboekje vermelde treinen Riet in het spoorboekje vermeld, doch wel gereden worden de treinen 1 2 1 1 6 en 12117, alsmede 12114 en 1 2 1 1 5 . Om duidelijker te zijn: op maandag komt het materieel dat na trein 3020 op de Hofpleinlijn gereden te hebben en in onderhoud in Ldv is geweest als trein 1 2 1 1 6 te rijden van Ldv naar Leiden (met kopmaken te Jen Haag).Van Ledn rijdt het trst Plan T als 1 2 1 1 7 van Ledn naar Rtds sneltrein, stopt niet te Den Haag(!).Van dinsdag t/m donderdag is de situatie in zoverre hetzelfde dat nu tr. 1 2 1 1 6 leeg wordt gereden(gekoppeld materiec-L) De andere treinnummers(l2114 en 1 2 1 1 5 ) vinden we rosp. van Rtd via Ldv naai- Den Haag (Hofplein;stopt niet onderweg,behalve te Nieuw-Oost-Indië).Van Den Haag naar Rtd als 1 2 1 1 5 . Het materieel van genoemde treinen is een combinatie 5+2. Het materieel komt 's ochtends af van trein 2107 uit Hoek van Holland, rydt daarna 12114 (Rtd vertr.7.51 u)en 1 2 1 1 5 om daarna op de Hoek terug te komen met 5120. Station Amsterdam-Bijlmer zal vermoedely'k in 1971 geopend worden. De opening is iets uitgesteld als gevolg van zandwinningsmoeilijkheden. Het krijgt een tijdelijk karakter. Station Heemskerk verwerkt per dag gemiddeld bijna 500 passagiers, dit is iets minder dan de NS geraamd heeft. Binnenkort begint de gemeente met goede aanvoerwegen naar en een parkeerterrein voor 180 auto's by' het station. NACO-buslijn X zal m.i.v. de winterdienstregeling per 2 november ook hot station aandoen. Ma.terieelnieuws (bijgewerkt tot 20 oktober) Sinds de laatste opgave zijn uit onderhoudsrevisie gekomen de motorposten 3005 en 3010 (resp. sept. en okt.) en de trst. 71,114,125,242,255,655,660 en 7 2 3 ; de DEI 44 kreeg grote revisie met schilderbeurt. Van de genoemde stellen kregen de 71,655
- n s -
- 176 -
en 660 blauwe banen bij hun al of niet aanwezige emblemen; üe coües zijn resp. 8 / 9 3 , 1 7 / 9 6 en 16/91. De 242 werd afgeleverd zonder uiterlijke kleurwijzigingen, de 255 was reeds voorzien van de blauwe banen en emblemen in febr,(13/48). De EEJ-en 114 en 125 kwamen geel in dienst (resp.10/35 en 1 1 / 3 8 ) , de 723 was reeds eind sept. afgeleverd met tevens modernisering, het stel is cok geel gespoten ( 5 / 3 7 ) . De 44 kwam om bekende redenen ook zonder blauwe banen in dienst. Modernisering: Samen met de in de vorige HOV genoemde 765 kwam op 9/9 ook gemo derniseerd in dienst de 331 (13/52), op 15/9 gevolgd door de 767 (11/53) en 333 (14/54). Op 19/9 kwamen in dienst de 748 (19/55) en 334 ( 1 5 / 5 6 ) , rp 25/9 de 393 (12/57), op 26/9 de 723 ( 2 0 / 5 8 ) , op 1/10 dc 7i6 (21/59) en 327 (16/60). Op 7/10 waren het de 7 * 6 - ( 2 2 / 6 1 ) en 356 (17/62), op 13/10 de 779 (12/63) en 330 ( 1 8 / 6 4 ) ; op 17/10 tenslotte de 738 (23/65) on 329 (19/66). V.w.b. de tijd dat een 2 of een 4 binnen staat (resp. Werkspoor en Haarlem) voor verbouwing kan men 2 weken aannemen. Het 2-wagensteI dat naar Wsp gaat komt af van tr.21 (voorste stel); het stel wordt in Utrecht afgetrapt en gaat leeg naar Wsp. Het stel dat dezelfde dag uit Wsp komt, wordt in Utrecht gesteld in tr.24 (achterste stel) naar Den Haag, waarna het stel in tr.31 meeloopt naar Groningen. Bij de vierwagenstellen komt het stel dat bestemd is voor de werkpl. af van tr.319 (achterop); het af te leveren stel rijdt leeg naar Rotterdam, om daarna voorop in 1224 naar Asd te komon. Tenslotte maakt dit stel nog een slag Asd-Venlo mee (tr. 933/940). Wij kunnen deze treinnummers nu geven aangezien het iedere maal hetzelf de is wanneer de uitwisselingen plaats vinden. Het wil echter niet zeggen dat deze gang van zaken consequent aangehouden wordt. Meermalen treden wijzigingen op ivm de materieelomloop van de betrekken trst. Na de laatste opgave kregen ook blauwe banen de 767 (7/89),748 (16/90) en 716 (17/92). Genoemde trst werden tevens gemoderniseerd. Dat ook hier niet van een regelmaat gesproken kan worden blijkt uit het feit dat bijv. indertijd de 7 7 5 , 7 8 2 , 752 en 725 achtereenvolgens zonder blauwe banen in dienst kwamen, de 737 alleen emblemen kreeg (waarom niet meteen blauwe banen), de daarna komende 7 2 0 , 7 5 0 , 7 6 5 , 767,748 wel weer blauwe banen, terwijl dc 74b en 779 weer zonder afgeleverd werden. De tweewagenstellen worden reeds vanaf het begin zonder kleurwijzigingen afgeleverd. M.i.v. ons volgend nummer hopen wij het nieuws over het stroomlijnmaterieel uit te breiden met de lokomotieven en getrokken rijtuigen. Als (bescheiden) voorproefje kun nen wij mededelen dat op 30 sept. zich in Tilburg bevonden voor revisie de loks 1106,1136,1158;1003,1008;1223;1309,1316;2236,2254,2280;2410,2425,' 2462,2500(schade), 2508,2523;211,255,259,289;510,524,537;6lO,628 en de 4 5 2 , 4 5 7 . Tevens bevond zich in Tb rijtuig 51 84 38 40 174-8 voor herstel van de schade, indertijd in Düsseldorf opgelopen; het rijtuig heeft daarvóór geruime tijd in de Amersfoortse wpl gestaan. Van de bovengenoemde loks zijn reeds weer in dienst gesignaleerd de 1316 en 2236. Op 19 sept. kwamen weer in dienst de trst 425 en 5 2 1 , beide in de gele kleur, na herstel van schade. Code 521 is 7 / 3 3 , van de 425 zou hij moeten zijn 9/34 wanneer we de reeds geel in dienst gestelde 431-438 ook in het systeem betrekken (425 en de 431-438 behoren uiteindelijk alle tot serie 401-438). Zoals reeds is vermeld botste de 425 op 20/8/1968 in Rtd op lok 2268, waarbij de Bk zwaar werd beschadigd. Het rijtuig is geheel herbouwd door Vsp; het stel kreeg tevens revisie. De 521 was betrokken bij een aanrijding op een overweg en daarbij slechts licht beschadigd. De 521 was één van de drie T4-en welke nog geen emblemen bezat. De andere twee wa ren de 514 en 509. Hiervan is de 514 midden oktober in revisie genomen, zodat de 509 als enige overblijft van deze serie. Op 16 sept. maakten de nieuwe 442 en 443 proefritten Ut-iih v.v., op 30 sept. reden de 444 en 445, op 16 okt. de 446 en 447. Op 18 sept. werd weer in dienst gesteld de DE5 I85, na herstel van de botsschade opgelopen op 4 aug. te Hoorn (zie ook HOV 1 3 5 / 1 3 6 ) . De motorbak is niet verwisseld, het stel rijdt nog steeds met mD 186. Op 19 sept. botsten in het station Almelo de 31 en 251 op elkaar. Het dieselmotor rijtuig stond leeg klaar voor Vriezenveen, terwijl de 251 er, eveneens leeg zijnde, bovenop botste. De ABD": 251 werd hierbij ernstig beschadigd. Op 22/9 word het stel opgehaald door de DH3 1 1 3 , welke van Zwolle naar Haarlem moest voor revisie. Zoals vermeld kwam 22/9
de 113 naar Hlm wpl. De hier nog aanwezige loopbakken van
DE3 114 werden midden sept. naar Tb overgebracht voor kombinatie met mBLk 114. Op 24 sept. vond weer een botsing plaats, nu te Rotterdam. Hierbij werd de 645 ernstig beschadigd en wel aan de Bk-kabine. Opvallend toeval is dat bij de 3 641ers welke de laatste tijd bij botsingen betrokken raakten het steeds de Bk was die het moest ontgelden: vorig jaar'met de 679 te Haarlem, in Arnhem dit jaar juni met de 65G, nu de 645. Het nummer van de Elok waar de 645 mee in botsing kwam is ons niet bekend. Du 643 zou tr.920 rijden toen de Elok er met t r . 1 9 7 1 achterop leed. Op 23 sept. werd naar Haarlem overgebracht de 197 (*mD 1 8 3 ) . Het stel is voor revisie en rood schilderen binnen genomen. Nu blijft dus DE5 184 als enig trst bij NS over in de blauwe kleur, de 196 was reeds eerder rood geschilderd. Op 24 sept. werden ter onttakeling naar de Watergraafsmeer overgebracht de A-rijtuigen 5501,3308 en 5510, alsmede de 302, welk stel aan de koppeling tussen de bakken onderling beschadigd is. Kort daarvoor waren van de Wgm weggehaald de 610^-, 6 l l l , 6 l l 5 , 6 l l 6 , 6 l 5 7 , 5 2 3 8 , welke bakken naar Uithoorn verhuisden. Q 2 6 / 7 kwam naar de Meer de 6153, terwijl op 3/10 de 5508 van de liiu verdwenen was. Op 29/9 bevonden zich van bovengenoemde rijtuigen in Mijdrecht nog de (doorgezakte) vloer en draeistellen van wat eens de B 6104 was, verder de stoffelijke resten van de 6.115 en 6 l l 6 . In Uithoorn stonden de nog in redelijke staat verkerende 6 l l l en 6157, "gekoppeld" aan de 439 (*BDo 440), d.w.z. vloer en wanden en dak 439- Het interieur van het stel was reeds verdwenen. Op 9/10 werd de 6 l l van de Meer naar Uithoorn overgesleept, de 439 stond toen geheel uitgebrand in Mijdrecht in de kombinatie Bk - BDo - BDo. Le ABk was toen niet meer.... y
rj
Op 26 sept. waren weer in dienst de 5°3 en 1205 (Benelux-stel). 503 brandde op 3/2/1969 in Roosendaal gedeeltelijk uit; het is nu geel gespoten ( 8 / 3 6 ) . De 1205 is eveneens door brandschade beschadigd geweest. Op 2 5 / 1 botste het stel bij Kalmthout (België) op een vrachtauto, waarna brand ontstond. Op 1/3 werd het stel voor herstel naar Mechelen versleept (zie ook HOV 1 2 9 ) . Op 26 sept. werd naar de wpl Tb 'overgebracht de eerste door N£ van de BR gekochte Eloks serie 27000, n . 1 . lok 27002. De lok werd gesleept door een NS-lok met koppelwagen. De loks krijgen waarschijnlijk NS-nummers in de serie 1500. Vernummeringen materieel 1946: Van het mat.'46 zijn de laatste tijd vrij veel stellen betrokken geweest bij botsingen. V»e beperken ons hier tot de 251, 645 en 650, aangezien hier vernummeringen hebben plaats gevonden en plaats gaan vinden. De 645 n . 1 . keerde op 14/10 terug, nu echter met do Bk 280. Genoemd tweetje was kort daarvoor naar Hlm gekomen om zijn Bk af te staan aan de 645; do ABLk staat nu los te Haarlem. Het e.e.a. was te verwachten, echter niet dat hiervoor een tweewagenstel aan de dienst zou worden onttrokken. Een feit is dat tweeën op dit ogenblik beter gemist kunnen worden dan vieren, dit i.v.m. de komst van de 441-447 en verder, Nu dus de 645 met de Bk 280 rijdt, mag aangenomen worden dat de 650 met de Bk 251 zal terugkeren. Zoals gezegd is de 251 aan de ABDk-zijde zwaar beschadigd. Afgevoerd zal dan worden het. trst.nr 2 5 1 , bestaande uit de ABDk 251 - Bk 650, aangenomen dus dat laatstgenoemde bakken niet hersteld zullen worden. Zodra de Bk 645 hersteld zal zijn, kunnen er twee dingen gebeuren: of de Bk 645 wordt met de ABDk 28o tot een nieuwe 280 geformeerd, of de B K 280 wordt in Hlm weer met de ABDk 280 gekombineerd, waarna do Bk 645 ook weer in zijn eigen stel rijdt. Thans echter is de samenstelling van de 645 in ieder geval: B D k - B - A 645-Bk 280; codenrs 319.003-320.003-321.005325.040, waaruit blijkt dat nu nog slechts 1 rijtuig van de oorspronkelijke 645 in de huidige 645 rijdt. In dit verband wordt verwezen naar HOV 122 van juli 1968 waar alle tot dan plaats gevonden vernummeringen zijn vermeld bij dit materieeltype. Op 2 okt. vond de uitwisseling plaats tussen Zwolle wpl en Haarlem wpl v.w.b. dieseltweeën die uit en in revisie gaan. Uit Hlm kwam do 71 (zie bij revisieopgave), naar Hlm de 73 • Op 8 okt. werden van de Maastrichtse wpl naar Hlm overgebracht de BDk-B bakken van de 650. De A-BK. stonden al in Hlm (om bekende reden). Do rijtuigen, welke op eigen kracht reden, kwamen gekoppeld aan de NMBS 220901 naar de werkplaats. Verwacht mag nu dus worden dat de 65O binnenkort weer in dienst zal komen, waarbij het niet uitgesloten is dat de Bk 251 de plaats van de zwaar beschadigde Bk 650 heeft ingenomen. Reeds geruime tijd blijken bij de lijnwerkplaats Leidschendam de afgevoerde blokkendozen B 5005 en A 5504 dienst te doen als dienstwagen. Van computernummering is hier niets te merken.
- 178 M.I.V.B.
-
BRUSSEL
BERICHTE!?
UIT
EELGIJ
Nadat ongeveer 25 wagens aan alle vier zijden voorzien waren van de nieuwe kleine cijfers, ging men gelukkig tot een duidelijker oplossing over. De zijkanten van de wagens worden bij schilderbeurten nog voorzien van de kleine cijfers, de voor-en achterzijden echter met dc bekende grote cijfers, hoewel deze een beetje kleiner zijn dan voordien. Als eerste wagens hiermee verschenen de 1 2 1 2 , 4019 en 4029» ' Voor het metrobedrijf werden verbouwd de PCC's 7021, 7099, 7154 e n ' 7 1 5 5 . PCC's 7021 en 7024 kregen /oor en achter lijnfilmkasten met rubber randen. Het einde van lijn 28 schijnt nabij. Bushaltepal en werden reeds langs de lyn gezet. Er rijden steeds minder bijwagens; de meeste standaardwagens rijden zonder bijwagen vooral op de lijnen 18, 1 9 , 59, 52, 5 5 , 62, 65, 7 6 , 81, 90 en 103. Ook de l600-en rijden vaak los en doen ook dienst op de lyn en 18, 19 en 35 (l6l0 en l6ll ook op lijn 2 4 ) . ' Mat eriee lafwijkingen: 2 6 / 9 : 7 1 5 5 op 92; 2/lOs 7096 op lijn 90. Op 17 september ca. 15 uur ontspoorde mw 9087 van lijn 92 op een wissel op het Verboeckhovenplein. Een half uur lang was het verkeer op de vele lijnen, die hier langs komen, stilgelegd; er werden geen trams omgeleid. Tenslotte kon de ontspoorde wagen weer op eigen kracht in de rails komen. M.I.V,A. - ANTWERPEN (Uit Trampost juli/augustus 1969) Films zijn geschilderd voor een nieuwe lyn 24 bis; de tekst is Silsburg-Montignystraat; ze zijn wit en kunnen gebruikt worden in de series 5000 en 7000. M.i.v. 29 juli werden de lijnen 10 en 1 1 tijdelijk verlegd via Koningin Astridplein-De Keyserlei-Teniersplaats-Meir'naar de Groenplaats; dit i.v.m. asfalteringswerkzaamheden .op de Melkmarkt. Op de Grote Steenweg in Berchem worden de sporen van de lynen 7 en 15 opgehoogd en de eigen baan bedekt met keien. Omwonenden hadden geklaagd over het vele stof dat opwoei, vooral bij droog weer, door het voorbijsnellen van de PCC's. Het nieuwe "gelegenheids"eindpunt en het eindpunt voor de nieuwe lijn 24 bis in de Montignystraat (Zuidstation) is gereed gekomen. M.I.V.G. - GENT (Uit Trampost juli/augustus I969) De motorwagens 373» 375» 339 en 380 werden verkocht. Mw 372, die op 5 juni een zware aanrijding had mot een autobus, wordt hersteld met de kop van de 373362 zal waarschijnlijk 339 (li) worden. Twee bijwagens, vermoedelijk 56 en 62 zijn eveneens verkocht. Men denkt erover lijn 2 een eindlus te geven aan het Arsenaal. Dit zal dan ge legd worden in de Gebr.Desmetlaan-Juul Persynstraat-M.Verdoncklaan-Brusselseweg» Bij het St.Pietersstation zal een eigen baan voor de tram gemaakt worden om het plein heen, op dubbelspoor. Omstreeks eind 1969 zal men hiermee beginnen. • S.T.I.V. - VERYIERS De omzetting van de tramlijnen is nog even uitgesteld. N.M.V.B. Groep Brussel Gesloopt worden de motorwagens 1 0 1 3 1 , 10132, 10213, 10225, 10302, 1 0 3 1 9 , 10322, 10342, 10359 (10225,10302,10342,10359 zyn ex-Mons,10319/22 ex-Leuven) bijwagens 19294, 19295, 19348, 19353, 19423, 19425, 19426, 19430, 1 9 4 3 1 , 19435, 19436, 19489 (19343 is ex-Leuven); werkmotorwagen 9968 Rails en bovenleiding tussen Meise em Grimbergen werden gedemonteerd. Op 4/9 ca.. 17 uur vielen de motoren van mw 10061 van lijn S(Strombeek) op de eigen baan op de vroegere bedding van de Senne uit. Na enige tijd werd de wagen aan de volgende motorwagen (9737 op lyn G) gekoppeld en verder opgeduwd. Groep Oostende In depot Knckke staan de volgende bijv/agens om gesloopt te worden: 19535|19539,19670,19671(ex-raw 9819),19686,I9690(ex-mw 9747,ex-bw 19159). Werkmotorwagen LW3 zal het nummer 44604 krijgen. Groep Antwerpen Op het Roosensplein in Merksem (eindluo MIVA-ljjn 3) werd de bo venleiding van de NMVB-lynen verwijderd, evenals de voormalige aftakking van lijn 6 l daar; deze werd echter slechts over 10 meter verwijderd. T.T.A. Op 31-12-1968.bestond het rollend materieel uit: locomotief IO76, spoorauto's AR 93, ART 1 2 3 , AR 1 3 3 , 2-assige personenrijtuigen 6lO(ex-MIVA), 1348, 8944, 10760 2-assig passagiers/bagagerijtuig 2 1 1 5 , 4-assige personenrijtuigen 19568, 19572, pakwagens 2355, B 2227; wagen met schutborden 5726,platte wagens 3711,8139 (4-ass.) , 5 9 7 5 7 , ges l.wg 18230,7848, kipwagen 208 20, tankwagen 51742, sneeuwveger 8178 en wagen om rails te buigen 51680. ;
;
- 179 - ' ENIGE INDRUKKEN VAN KET TRAMBEDRIJF VAN BOSTON (U.S.A.) Evérett
Mattapan Een van onze medewerkers was enige weken geleden in de gelegenheid één dag (een zondag) het trambedrijf van Boston te bekijken. Enige van zijn indrukken volgen hier. De stad bezit thans de volgende tramlijnens Mattapan - Ashmont (High Speed Streetcar Line, in aansl. op rapid-transit-lijn) Boston College - North Station (Local Street Service) Cleveland Circle - Lechmere (Local Street Service) Riverside - Lechmere (sneltramlijn op voorm. spoorbaan) Arborway - Park Street (Local Street Service, in spits extra's:Heath St.-Park Si.) M.i.v. 21 juni 1969 werd opgeheven; Watertown - Park Street (Local Street Service); nu bus vanaf station Kenmore. De rapid-transit-lijnen zijn: Harvard - Ashmont Everett - Forest Hills (maandag t/m zaterdag vanaf 20.13 uur en op zon- en feest dagen wordt gereden vanaf Sullivan Square) Wonderland - Bowdoin Vlak voor North Station komen zowel de tramlijnen als de rapid-transit-lijnen boven de grond en gaan over op een viaduct. Het wagenpark bestaat geheel uit PCC's, namelijk 343 stuks. De "nieuwste" is uit 1 9 5 1 5 de oudste uit 1944; zij zijn te onderscheiden in enige series, die kleine ver schillen vertonen. In 1959 werden van het trambedrijf van Dallas, Texas, 25 tweerichting-PCC's overgenomen. De kleur van de wagens is rood (met geel om de ramen); enige tijd geleden zijn echter enige wagens lichtgrijs geschilderd. Bovendien is een groot aantal sneeuwploegen aanwezig, verbouwde oude motorwagens/ welke aan ieder eindpunt en bij de depots langs de lijn opgesteld staan. Hun kleur is oranje. Zondags rijden alle PCC's "los", door de week wel gekoppeld tot 2- of 3-wagentreinen.
- 180 De lyn naar Riverside, die geheel kruisingsvrij verloopt, wordt beschouwd als rapid-transit-lyn"," hoewel'met tram'rijtuigen gereden wordt. Het tarief bedraagt, zolang men in de subway blijft: 0,25 c; daarbuiten zijn tariefgrenzen. Bij het betreden van de stations in de subway laat men 0,25 c.-munt in de gleuf van een tourniquet vallen. Ry'dt men verder door naar buiten, dan betaalt men bij het uitstappen de verschuldigde aanvullende ritprijs (maximaal 0,25 c ) . Men deponeert z'n munten dan in een betaalbox en ontvangt geen kaartje. Gaat men van de buitentrajecten naar "binnen" (subway), dan betaalt men bij het instappen de verschuldigde ritprijs door de munten in de betaalbox te werpen. Bijvoorbeeld:, Riverside - subway: 0,50$ Riverside - halte vóór de subway: 0,15 + 0 , 2 5 . In de subway kan men overstappen op de andere PCC-lijnen èn op een van de drie rapid-transit-ly'nen. By het verlaten van de treinen van de rapid-transit buiten de subway behoeft men dan echter niet een aanvullende prijs te voldoen. De ly'n Ashmont - Mattapan (een geheel geïsoleerde tramlijn) wordt beschouwd als een "feeder" van de rapid-transit-lyn Ashmont - Harvard en is als zodanig een verlengstuk van die lijn. In de ritprijs van de rapid-transit-lijn is het PCG-gedeelte begrepen. De besproken lijnen maken deel uit van de Massachusetts Bay Transportation Authority. FOTO'S BOSTON 383.759 B snowplow 5159. Riverside, 2 1 - 9 - 1 9 6 9 383.760 B PCC 3244. Riverside, 2I-9-I969 383.761 B PCC 3336. Mattapan, 2 1 - 9 - 1 9 6 9 383.762 B PCC 3 1 9 7 . Mattapan, 2 1 - 9 - 1 9 6 9 383.763 B PCC 3042. Arborway, 2 1 - 9 - 1 9 6 9 383.764 3 rapid-transit H 6 8 + H 6 9 . Forest Kills, 2 1 - 9 - 1 9 6 9 453.969 A Cleveland Circle-lijn:gekoppelde PCC's 3 2 9 2 + . . , 3-3-1962 453.972 A Watertown-lijn: PCC 3100 (in buitenwijk), 4-3-1962 PRIJS DER FOTO'S; formaat AL of BL ( = 7 / l 0 cm): ƒ0,60 per stuk; formaat AE of BE (=9/12 cm): ƒ0,70 per stuk. Bestellingen via een van onze girorekeningen. RET - _VERVOLG VAN PAGINA 170 Nog dit jaar hoopt men zover te zijn, dat ook de buslijnen 75 en 76 met zelfbediening kunnen worden uitgerust; begin 1970 volgen dan de lijnen 2 en 1 2 . Daarna zal het gehele bedrijf aan de beurt komen; men hoopt de gehele operatie over 2 a 3 jaar achter de rug te hebben. Daarmee is een bedrag van ƒ 4 . 5 0 0 . 0 0 0 , gemoeid. De le fase zal een besparing van 92 conducteurs geven. Zo spoedig mogely'k krijgen nu de tramlijnen 2 en 12' hun conducteurs terug totdat ook daar stempelautomaten zyh aangebracht. Lijn 3 we er via normale route M.i.v. 14 oktober'rijdt lijn 3 weer zijn normale route heen en terug naar Blijdorp. Sporen en bovenleiding . . . . Leze werden verwijderd op de Schiedamse Vest en in de V/itte de Withstraat. Sporen in omgeving Willemsplein werden gewijzigd. Daarheen, kunnen de trams alleen nog rijden via Maasstraat. Vanaf Willemsplein kunnen de trams zonodig rondrijden , via tfesterstraat en linksaf Maasstraat. Omlegging Wegens een lekkage in de gasleiding in de V/esterstraat op 17 oktober reed lijn 5 van ca. 1 1 tot ca. 13 uur van Snhiebroek tot Mauritsweg en vervolgens via van Oldenbarneveldtstraat-Coolsingel-ÏIofplein-Schiekade terug naar Schiebroek. Op het traject Willemsplein-C.S.-Hofplein reden autobusoen. Autobussen Autobus 920 is boven de voorruit voorzien van een spiegelende ruit. Autobus 465 kreeg aan de achterzijde bij het dak 2 (sluit)lichten. De leswagens 601,604 en 709 staan buiten dienst;in hun plaats kwamen 301-304» Buiten dienst staan de bussen 6 0 1 - 6 1 5 , 720-729 en 801-803. De nieuwe 3tandaardbussen worden geleverd van november 1969 tot januari 1 9 7 0 . Expositie "Hetrovisie" gesloten Deze tentoonstelling in metrostation Beurs was voor het laatst geopend op 24 ckt. Europoortrondritten 1969 Terwijl vorig jaar met 56 bussen 2033 passagiers vervoerd werden, reden deze zomer 93 bussen met totaal 3436 belangstellenden de route.
