Nummer 1 Januari - Februari 2015
de
Magazine van Sociëteit De Kring
KRING CIRCULAIRE
JANUARI – FEBRUARI 2015
de
1
Inspiratie Bestaat er zoiets als inspiratie, of behoort dat tot de achterhaalde en romantische opvattingen over de scheppende kunstenaar? Over die vraag buigt zich in dit nummer een aantal auteurs en geïnterviewden. Waar de een louter kan creëren bij de gratie van inspanning in afzondering, krijgt de ander wel degelijk inspiratie door bepaalde dingen of mensen om hem of haar heen. Alle opvattingen over dit thema tezamen vormen voor u, lezer en/of Kringlid, hopelijk enige inspiratie bij uw eigen (al of niet artistieke) werkzaamheden. Met trots presenteren we in dit nummer het resultaat van de herschepping van een foto van Gerard Reve, in 1974 gemaakt door Bob Bunck. Veertig jaar later kreeg deze kunstenaar van ons de opdracht de foto opnieuw te maken, nu met de schrijver en journalist Auke Kok – sterk gelijkend op Reve toen die ongeveer dezelfde leeftijd had. Zie in dit nummer – in beeld én woord – wat het terugroepen van deze onherroepelijke en turbulente tijd vermag. In dit nummer vindt u een nieuwe rubriek, waarin Pieter Valk de woongeschiedenis van een Kringlid onder de loep neemt. Aan deze aan Het Parool ontleende queeste geven we een nieuwe draai onder het motto: ‘Beter goed gejat dan slecht bedacht.’ De Kringprent die het omslag van dit nummer siert, is gemaakt door Gerard Polhuis. Een fraaie druk is te koop voor € 200,Rest ons alle leden, P.I.’s en andere lezers een uitstekend 2015 te wensen.
de
18
20 26
24 10
8 4
9
2
3 5 1
28
7
Inhoud
6
3 De vrouw met de negen levens
30
7 Bij het overlijden van Leo Schatz 9 Leologismen
10 Bob Bunck als lijffotograaf van Gerard Reve
De Kring Circulaire is een tweemaandelijkse uitgave van Sociëteit De Kring. Hoofdredacteur Tom Rooduijn Eindredactie en coördinatie Robin Uitham Technische eindredactie Lonneke Gillissen Grafisch ontwerp Marius van Leeuwen, Nederlands Ontwerp bv, Aerdenhout Vaste medewerkers Erna van den Berg, Wim Bos, Lonneke van Genugten, Jeanette Gerritsma, Addy Kaiser, Marieke Nooren, Luc Seton, Pieter Valk en Tonja van Rijthoven Advertenties
[email protected] Druk Ten Brink, Meppel Deadline kopij voor het volgende nummer: 22 januari 2015 Leuke suggesties, vragen of opmerkingen? Stuur een e-mail naar
[email protected]. De redactie behoudt zich het recht voor om aangeboden artikelen of ingezonden brieven te weigeren, te redigeren en/of in te korten.
2
14
10
Inspiratie
[email protected]
Colofon
7
3
14 De inflatie van de inspiratie 18 Losse vellen 19 Vienna Art Fair 20 Dubbelgesprek met Ad Fransen
32
en Willem van Zadelhoff 24 De woongeschiedenis van Annabel van Ditmar
34
26 Rotaprints van Aat Veldhoen 28 Boven de Bank 29 Een nieuw decennium op De Kring 30 De Kringtafel 32 Kunst op De Kring 34 Agenda januari 2015 36 Agenda februari 2015 37 Trouwe leden 38 Binnenskrings 38 Ballotage 39 Sociëteit De Kring
KRING CIRCULAIRE JANUARI – FEBRUARI 2015
37
Zangeres en muzikant Kay experimenteert graag met geluiden
Ook wij vrouwen zijn waardevol Ze beschouwt zich als een vrouw met negen levens, omdat ze na tegenslag telkens weer opstond en iets nieuws begon. Nu staat Katja ten Dam-Flik – Kay is haar artiestennaam – aan de vooravond van weer een nieuw leven. Recent heeft ze de dancemuziek ontdekt en staan haar teksten in het teken van women’s empowerment. Door Lonneke Gillissen Portretfoto: Wim Bos Concertfoto’s: Esther Doorn
KRING CIRCULAIRE
JANUARI – FEBRUARI 2015
de
3
Z
e studeerde jazzpiano aan het conservatorium. Als zangeres/muzikant noemde ze zichzelf – al dan niet met band – achtereenvolgens Katja, Kacha (in New York), Kacha & The Trance Machine en nu dus Kay. Met alle verschillende muziekstromingen vandien. Tussen het muziek maken door deed ze een studie Psychologie aan de Universiteit van Amsterdam en zette ze CosmoQueen op, een goededoelenstichting om kansarme vrouwen te empoweren.
‘Hoewel ik het zalig vind om op de vleugel te spelen, vind ik het ook te gek om nu de electronic dance-stroming te ontdekken’ Wat je noemt een duizendpoot. Eerst maar eens die meest recente ontdekking: de dancemuziek. ‘Ik heb net een vocoder aangeschaft, die mijn stem met effect weergeeft. Hierdoor kan ik alle kanten op, zing ik bijvoorbeeld ineens met een robotstem. Alles wat ik opneem, klinkt daardoor meteen al electro-achtig. Als je daarna een cd opneemt met echte muzikanten, krijg je een andere sound. Rock of funky, maar als je bijvoorbeeld de basedrum op iedere tel zet, wordt het ineens house, electro, dance. Tegenwoordig vind ik alles leuk en experimenteren met geluiden vind ik gaaf. Helaas heb ik niet de technische skills om een geluid dat ik heb uitgevonden, ook te reproduceren.’
Freaky shit Gelukkig hoeft dat reproduceren niet per se aangezien Katja alles wat ze maakt, opneemt. Zoals ze dat noemt ‘de oude freaky shit’. ‘Dat deed ik 25 jaar geleden ook al. Mijn debuutalbum in 1995, Kacha’s World, was jazzy P-Funk. Ik heb tijdens die opnames een halfjaar in New York gewoond en veel musici leren kennen. Na terugkomst in Nederland kreeg ik enorme heimwee naar de New Yorkse muziekscene en heb toen een jaar later een woningruil geregeld met een gezin uit New York. Ik vond een school voor mijn dochter en een manager. Zij organiseerde voor mij schrijf- en opnamesessie met diverse producers, onder andere in de voormalige Studio 54-kelder waar Madonna ook heeft opgenomen.
4
de
Geweldig was dat! Maar mijn manager daar ging failliet en mijn manager in Nederland kwam te overlijden.’ Katja’s wereld stortte in. Dat haar muzikale carrière abrupt stopte, was een grote teleurstelling en zelfs naar een concert gaan in Paradiso was te veel. Katja besloot iets totaal anders te gaan doen. Het werd een studie Psychologie. Geen vreemde keuze, aangezien ze met haar teksten probeerde tot de kern van mensen door te dringen, geïntrigeerd als ze is door de vraag wat hen beweegt.
Klein beginnen Maar het bloed kroop waar het niet gaan kon en geïnspireerd door een aantal jamsessies met George Laks, de keyboard-
KRING CIRCULAIRE JANUARI – FEBRUARI 2015
speler van Lenny Kravitz, ging Katja na een lange break weer liedjes schrijven. Het resultaat: It’s O-Kay. Hierna volgden nog vier nummers en een publishing deal met NA Music International BV. En nadat vorig jaar de single Mumbai, I am gonna find you uitkwam, gaat Katja’s hart nu dus uit naar electro. ‘Het voordeel van electro is dat je geen liedjesvorm hoeft aan te houden. Je kunt erop los experimenteren. Er is nu ook een enorme kruisbestuiving tussen dance en pop. Dit jaar ben ik dan ook voor het eerst naar het Amsterdam Dance Event geweest en daar hoor je rock-achtige liedjes die zijn omgeturnd tot dance. En hoewel ik veel van organische geluiden houd, zoals piano, cello en viool, en het zalig vind om op de vleugel te spelen,
Altersonic om mijn nieuwe act te showcasen. Daar zal ook de release van de EP plaatsvinden. De titel verklap ik nog niet, maar het thema staat al vast.’
Empoweren
vind ik het te gek om deze nieuwe stroming te ontdekken.’ Reden ook waarom Katja een nieuwe manager heeft. ‘Die zei: Begin gewoon klein. Realistisch bouwen met kortetermijndoelstellingen en werken naar een langeretermijninspiratiebron. Hierdoor ligt de marketing niet alleen bij mij en kan ik mij creatief verder ontwikkelen.’
Achterhaald Bovendien is Katja, zoals ze zelf zegt, ‘geen vijftien meer’. ‘Ik kan niet zo goed inschatten hoe het op een ander overkomt als ik ineens electro en dance ga maken. Ik heb al ideeën over hoe het eruit moet zien, maar misschien is dat belachelijk gezien mijn leeftijd. Hij kan dat wel objectief zien, hoe ik overkom, wat bij mij past, welke doelgroep ik kan aanspreken.’ De leeftijdskwestie, het is een heikel punt in muziekland. Zo zei de programmeur van 3FM tegen Katja dat ze te oud was voor die zender. ‘Ik vind dat soort denkbeelden erg achterhaald. Je zou er bijna een cd onder een andere naam van gaan maken en kijken hoe ze dan reageren. Want wat ik nu maak, in samenwerking met de Japanse Rei Satoshi is echt mooi. Zij speelt de gitaarpartijen in en is dedicated. We vormen een akoestisch duo, of een electroduo met beats, en dat werkt goed. De reacties van het publiek zijn tot nu toe zeer enthousiast, mensen vinden ons leuk samen. We hebben inmiddels besloten dat we voor de nieuwe EP de elektronische kant opgaan. Die beslissing moest ik snel nemen, want in januari 2015 sta ik tijdens Eurosonic/Noorderslag op
Naast de leeftijdskwestie is women power namelijk een thema dat Katja aan het hart gaat. Zo zette ze in 2005, gedurende haar break van de muziek, CosmoQueen op, een stichting die kansarme vrouwen aan goedbetaald werk helpt. ‘Ik was in Jordanië op huwelijksreis, toen hadden we de eer om een bezoek aan koningin Noor te brengen. Zij heeft veel women empowering-projecten gedaan. De meest effectieve manier van armoedebestrijding is immers vrouwen aan het werk helpen. Zij hebben een goede arbeidsethos en doordat ze zich over alle kinderen, vaak ook neefjes en nichtjes moeten ontfermen, nemen ze een centrale rol in de maatschappij in. Daarbij wil Jordanië van alles, maar kan het niets omdat er geen water of olie is. Er is alleen maar zand. Daarbovenop krijgen ze vluchtelingenstroom na vluchtelingenstroom te verwerken, eerst vier miljoen Palestijnen, toen Irakezen, nu Syriërs. Ik wilde de kansarme vrouwen in Jordanië helpen die maar zitten te wachten tot dat hele gedoe met Israël voorbij is. Het idee was om deze vrouwen sjaals te laten produceren: met local skills en van local materials.
KRING CIRCULAIRE
Het werd hip; we waren het eerste fairtrade coutureproduct: van ieder product, van iedere kleurencombinatie waren er maar twee exemplaren. Zoals we hadden bepaald hoe alles moest zijn, liep het ook. Deuren gingen open, we benutten alle kansen. Alles liep. Ik werkte 120 uur per week en wilde professionaliseren, maar met vrijwilligerswerk was dat moeilijk. Daarbij is het normaal dat creatieven een bedrijf beginnen en tot ideeën komen, maar na verloop van tijd moet je er een directeur neerzetten die de zaken structureert. Ik wilde niets liever dan dat, mijn partner wilde dat niet. Ik sliep bijna niet meer en heb toen besloten ermee te stoppen. Maar CosmoQueen bestaat nog steeds.’
Blote wijven En nu, op de nieuwe cd, wordt women empowerment weer het thema. ‘Ik merk steeds meer dat ik er niet tegen kan al die halfnaakte wijven met die blote tieten op tv te zien. Zo’n Beyoncé, die zich feminist noemt maar geen inhoud heeft. Is dat het nieuwe feminisme: dat je jezelf als seksbom verkoopt? En begin november ook weer die posters voor de Museumnacht. En dan zijn er al die honderdduizenden meisjes in de wereld die gestenigd en verkracht worden door vieze, ouwe mannen en dat blijft maar doorgaan. Het zijn toch nog steeds de mannen
JANUARI – FEBRUARI 2015
de
5
In januari is de EP dus klaar. ‘We hebben voor een EP gekozen, omdat daarop minder nummers staan dan op een album. Ik wil eerst kijken hoe de muziek wordt ontvangen. Stel dat het niet werkt, dan heb ik nog nummers over die ik dan weer anders kan produceren, misschien toch akoestisch. Die akoestische set is immers al goed ontvangen, dus dat kan altijd nog.’ Rest de vraag hoe Katja met electromuziek vrouwen denkt te gaan empoweren? ‘Tijdens het Amsterdam Dance Event stond er een foto in de kant met daarop alleen maar mannen die buiten Felix Meritis aan het roken zijn. Daar worden alle deals gesloten en daar staan dus alleen maar mannen. Ik heb die foto op Facebook gezet met de vraag of er ook nog vrouwen waren op het ADE die iets in de pap te brokkelen hadden. De reactie was dat alle vrouwen binnen stonden. Te dansen. En ook onder de dj’s zie je nauwelijks vrouwen. We hebben gelukkig Eva Simons en 100% Isis, maar that’s it. Misschien kan ik met mijn muziek dus nog wel een inspiratiebron zijn. Dat mensen zien: je kunt het als vrouw dus ook doen. die bepalen hoe het eraan toegaat in de wereld. Ik vind het prima als het fiftyfifty is, maar zoals het nu gaat, vind ik het niet prima. Het is niet voor niets zo dat er mannen én vrouwen zijn op deze wereld. We hebben de mental set en skills van vrouwen gewoon nodig, vooral ook op bestuurlijk en strategisch niveau.
‘Het zijn nog steeds de mannen die bepalen hoe het eraan toegaat in de wereld. Ik vind het prima als het fiftyfifty is, maar zoals het nu gaat vind ik het niet prima’ Er lopen zo veel zaken zo erg uit de hand. Als je kijkt naar matriarchaten, dan zie je voornamelijk culturele en economische hoogbloei. Ze waren strategisch soms wat zwakker, maar dat is dan dat. Is dat nou zo erg? Ik denk echt dat het belangrijk is in ieder geval naar fiftyfifty te streven. Gelijkwaardigheid. Je ziet ook steeds meer dat vrouwen het niet meer accepteren. Het zal de wereld goed doen als er op alle – maatschappelijke – niveaus een gelijkwaardige man-vrouwverdeling is, vooral ook bij besluitvormingsprocessen: een vertegenwoordiging conform de opbouw van alle
6
de
aardbewoners. Iedereen roept over diversiteit, maar praatjes vullen geen gaatjes. Los van de discriminerende factor is dat volgens mij belangrijk voor het algemeen welzijn van de aarde.’
Hele wereld Katja’s nieuwe liedjes gaan dan ook over de archetypen van de vrouw. ‘Bijvoorbeeld een moeder die haar zoon verliest in de oorlog. Een meisje dat wordt uitgehuwelijkt. En dat wil ik dus op electro-dancemuziek gaan zetten. Ik heb een aantal te gekke dingen gezien uit Scandinavië, waar ze vooroplopen en waar hippe stromingen uit voortkomen. Zo vind ik Mø te gek, een meisje van halverwege de twintig. Zij heeft samengewerkt met Elliphant, ook een twintiger. En in Londen gebeurt eveneens veel goeds op dit gebied, zoals FKA Twiggs, een meisje van 25 dat zelf ook produceert. Dat is wat ik ook doe. Zij neemt een snare op en draait het geluid om. Dat deed ik 25 jaar geleden ook al, alleen weet zij op technisch niveau wat ze doet en dat wist ik niet. Ik vind dat allemaal inspirerend. Die meisjes zijn jong, maar hebben overal schijt aan. Ze zijn volledig zichzelf. Dat is ook een van de leuke dingen van internet: je hebt toegang tot de hele wereld. Zo kun je jezelf in de kijker spelen, maar ook veel inspiratie opdoen, zien wat er allemaal gebeurt.’
KRING CIRCULAIRE JANUARI – FEBRUARI 2015
Website: www.kay-music.com, Facebook: KAY4MUSIC, Twitter: @KAY4MUSIC, YouTube: KAY4MUSIC Inspiratiebronnen Artiesten: Sly Stone, Joe Cocker, Lamb, Michael Jackson, Lou Reed, NirvanaPianospel: Dr. John, Ray Charles, Chi Coltrane, Tori Amos Dance: Mø, Elliphant, Dyro, Caribou, FKA TwiggsMet als koning: Jimi Hendrix. ‘Die man ís muziek, er zit niks tussen. Als hij speelt is dat zo echt! Hij inspireert mij om als persoon ernaar te streven muziek te zijn, zuiver. Muziek is immers de meest spirituele vorm van kunst, je creëert het vanuit je ziel.’
•
IN MEMORIAM
Leo Schatz 1918-2014
Kunstijs is hard Foto’s: Ferry André de la Porte
KRING CIRCULAIRE
JANUARI – FEBRUARI 2015
de
7
onderhandelen met De Winter en Meijer. Daar zijn ze aan gehouden. En al die mensen die nu schreeuwen dat De Kring zo kapot gaat, hebben geen sodemieter gedaan. Het is schandelijk dat een stel mensen dat zich heeft uitgesloofd nu in de mond wordt gelegd dat zij een commercieel bedrijf zullen bevoordelen. Ik vraag me af of niet hetzelfde kan worden gezegd van het commerciële bedrijf Lubberhuizen. U moet het bestuur respecteren. Ik stel voor dat de voorzitter de vergadering sluit.’ En dat deed voorzitter Rien Bazen toen meteen.
Veiling
A
an het overlijden van de kunstenaar Leo Schatz is in alle media terecht veel aandacht besteed. In ons eigen blad heeft slechts een kort bericht gestaan omdat dat diezelfde dag nog ter perse ging. Ik heb toen beloofd in dit nummer uitgebreid aandacht aan zijn leven en zijn werk te besteden. Bij nader inzien is dat gezien de vele publiciteit niet echt nodig. Maar wat ik graag wil memoreren is het belang van Leo voor De Kring, de club waar hij bijna zestig jaar lid van is geweest, tweederde van zijn leven. Leo kwam vaak op De Kring, evenals zijn in 2003 overleden echtgenote Sonja Kopuit. Op de dinsdagmiddagen kwam Leo biljarten en Sonja bridgen en vaak bleven ze daarna eten. Toen Sonja overleden was, kwam Leo zo eens in de drie weken naar ons bridgetafeltje en riep: ‘Een rondje van Sonja.’ Zo is onze vriendin nog lang is ons midden aanwezig geweest. Leo en Sonja kwamen ook altijd naar de jaarvergaderingen. Want er moesten geen verkeerde beslissingen worden genomen. Het jaar 1996 was een turbulent jaar voor onze sociëteit. We hadden toen echt geen cent meer te makken en het faillissement stond voor de deur. Velen zullen het zich nog herinneren. Er zijn toen in het voorjaar achter elkaar een paar zeer rumoerige algemene ledenvergaderingen
8
de
gehouden, want niet alleen moest het plan ingediend door Kringlid Harry de Winter en Bob Meijer worden gewikt en gewogen, maar ter elfder ure had een aantal Kringleden ervoor gezorgd dat Bas Lubberhuizen een tegenplan had ingediend. Bas was geen lid van onze sociëteit. Maar wel de zoon van onze vermaarde oud-voorzitter Geert, en eigenaar van onder andere Welling, een café dat ook regelmatig door veel van onze leden werd (en wordt) bezocht.
De spreker Leo nam op die vergaderingen vaak het woord om zijn ongenoegen met de gang van zaken kenbaar te maken maar vooral ook om de leden toe te spreken en hen te wijzen op hun verantwoordelijkheden. Zo zei hij tijdens een van die vergaderingen (op 2 april) onder meer: ‘Ik vind het beschamend dat hier een horde mensen staat die het bestuur in zo’n moeilijke situatie brengt. Deze mensen werken zich vrijwillig te sappel om De Kring te redden. Er is duidelijk gezegd dat we op sterven liggen. Ik zie een horde mensen staan van wie een heel groot gedeelte zich slechts één keer in de vijf jaar laat zien. Er staan hier advocaten die geen sodemieter begrijpen van wat De Kring is, die aan het mierenneuken zijn. Hier zit een aantal mensen die in opdracht van de vorige vergadering met 101 tegen 29 stemmen verder mocht
KRING CIRCULAIRE JANUARI – FEBRUARI 2015
Tijdens een volgende vergadering gehouden op 9 juni memoreerde Leo dat aan beide partijen is gevraagd of ze bereid waren f. 5.000 (ja, ja, de euro was nog in geen velden of wegen te bekennen) aan garantie te geven en dat De Winter heeft gezegd dat niet te doen en Lubberhuizen heeft gezegd dat wel te doen. ‘Nu komt het erop neer’, aldus Leo ‘dat Lubberhuizen het niet heeft gedaan en De Winter wel. Verder heb ik het gevoel op een veiling te staan en dat De Kring een zaak is, een bedrijf, dat gered moet worden. Het verschil tussen Lubberhuizen en De Winter is dat Lubberhuizen ons wil redden terwijl wij reddeloos zijn en dat De Winter nooit heeft gezegd dat hij ons wil redden. Hij heeft ons gevonden omdat hij iets nieuws wilde. Wij zijn immers niet meer levensvatbaar en hebben geen reden meer van bestaan. Mij lijkt de keuze niet zo moeilijk. Het is geen handeltje, wie haalt er het meeste uit. Nee, wij zijn bereid een nieuw avontuur aan te gaan.’ Ik kan wel door bijven gaan met het citeren van Leo, maar ik geef liever het woord aan zijn dochter Henriette die op zijn begrafenis onder meer zei: ‘Natuurlijk had Leo hier het liefst zelf gestaan om te spreken. Hij was dol op toespraken en nam altijd graag de kans waar om op zijn eigen bijzondere en geestige wijze eens even te zeggen waar het op stond. Leo was dan ook heel speciaal. Mijn vader die samen met Sonja mij geleerd heeft wat echt belangrijk is in het leven en, vooral, wat niet. Die ’s ochtends als hij boven ging werken soms op gedragen toon uitriep: ‘Kunst eist het hart!’ Maar vaker zei hij: ‘Kunstijs is hard!’ en dan wisten wij precies wat hij bedoelde.
Leo was ook speciaal voor andere mensen. Hij had een talent om nieuwe vrienden te maken. Daar is hij tot aan zijn dood mee doorgegaan. Hij gaf om mensen, jong of oud, dat deed er niet echt toe, al hadden aantrekkelijke vrouwen natuurlijk wel een streepje voor. Hij was schilder in hart en nieren, voor wie kleur het belangrijkste was. ‘Kleur is pas kleur door een andere kleur,’ zei hij altijd tegen ons. Later was hij ook nog dichter, En een echte leraar, dat was hij ook. Met humor en een paar welgemikte aanwijzingen kon hij iemand precies uitleggen hoe hij het mooi vond.’ Uit het ontroerende verhaal van zijn kleindochter Laura citeer ik slechts één alinea. ‘Het gebeurde heel regelmatig dat mensen, soms ook totaal onbekenden, tegen mij zeiden: “Wat heb jij toch een bijzondere opa”. Dat vond ik altijd een beetje raar, want hij was gewoon mijn opa, zo bijzonder is dat toch niet? Maar naarmate ik ouder werd en wanneer ik mijn opa vergeleek met andere opa’s, realiseerde ik me dat het wel degelijk waar was. Mijn opa was ook een heel bijzondere man. En hij was in de verste verte niet zoals andere opa’s.’
Inspiratie Leo’s prachtige schilderijen zijn vele malen beschreven en gecensureerd. Waar hij zijn inspiratie vandaan haalde, valt niet meer aan hem te vragen. Wat we wel weten, is dat zijn werk na het veel te vroege overlijden van zijn dochter Irma een tijd lang heel erg somber was. Na het overlijden van Sonja begon hij met het maken van gedichten. Die zijn onder meer verschenen in het boek Ik heb geen aanleg voor verdriet. Volgens Tom Rooduijn, die bij dit boek het voorwoord heeft geschreven, had hij er geen enkele pretentie mee. Hij noemde ze versjes en aforismen. De tekeningen die naast de versjes staan zijn schitterend, maar hebben er geen directe relatie mee. ‘Samen vormen ze een spiegel van de rouw ven Leo Schatz’, schrijft Rooduijn. ‘En zoals ze bij “echte” rampen vaak spreken van “overworking” en daar allerlei deskundigen voor optrommele, zo heeft Leo Schatz zijn eigen creativiteit gemobiliseerd om weer op de been te komen en te overleden.’ Dat heeft gelukkig hierna nog tien jaar geduurd.
Leologismen Na zijn uitvaart deed Frans van Lier op de nazit bij De Kring een beroep op de aanwezigen: schrijf een kort aforisme of andere verbale vondst van Leo Schatz op te behoeve van een herinneringsboekje. Een selectie uit de inzendingen. Het is december. Zeer mistig sinterklazenweer. Ik loop op het Spui richting Koningplein. Sla de hoek om bij de Lutherse kerk. Ik zie dat de deuren openstaan. Voor het hek staat een lantaarnpaal met in het licht daaronder een man. Dichterbij gekomen zie ik dat het Leo is. Hij herkent mij. Ik had hem lang niet gezien. Hij kijkt mij aan en zegt: ‘Waar bleef je nou?’ Marijke Kaercher Tegen Mariëtte Ramaker: ‘Jet, je weet het: als er iets is wat ik voor je kan doen, ik doe het niet. Mag ook niet van de dokter.’ Theo Blom ‘Als ik morgen niet meer wakker word zul je mij niet horen klagen.’ In het filmportret door Rudolf van den Berg Leo rekent af met een ober en krijgt een dubbeltje terug. In zijn ene hand heeft hij een sigaartje, in de andere dat dubbeltje. In plaats van de sigaar stopt hij per ongeluk het dubbeltje in zijn mond. De ober kijkt hem verbijsterd aan en Leo die
dat ziet, maakt een slikbeweging en loopt onverstoord het café uit. Floor van Leeuwen Leo: ‘Wil je dood?’ Ik: ‘Nee.’ Leo: ‘Ga dan leven!’ Maartje Blom ‘Ik ben héél wijs. Maar niet verstandig.’ Tamar de Waal Ik: ‘Hoe gaat het?’ Leo: ‘Heel goed, maar ik vergeet het steeds.’ Wilbert Gieske ‘Met jonge vrouwen zoals jij voel ik me net een jongetje in een snoepwinkel die z’n portemonnee vergeten is.’ Roxane Catz Toen hij negentig werd: ‘Ach, oud worden kan altijd nog.’ Hans Spoelstra Bij voetbalwedstrijden op tv leverde Leo commentaar: ‘Hé, buitenspel, sufferd.’ ‘Nou, da’s duidelijk een penalty.’ ‘Gele kaart, ja, terecht!’ Tijdens die wedstrijden deden we ‘B.O.S.’ Dat betekende: Bordje Op Schoot. Eveline de Mooij Kort voor zijn dood: ‘Nou, met mijn gezondheid gaat het wel en mijn eigenwijsheid gaat vooruit.’ Frans van Lier
•
•
Addy Kaiser
KRING CIRCULAIRE
JANUARI – FEBRUARI 2015
de
9
Bob Bunck als lijffotograaf van Gerard Reve
Sinds Bobje drink ik geen druppel meer Kunstenaar en Kringlid Bob Bunck werkte veertig jaar geleden als fotograaf. Tijdens een van zijn reportages in Hilversum ontstond een werkrelatie met Gerard Reve. Bunck moest zich zelfs even als de nieuwe liefdesvriend van de Koninklijke Volksschrijver beschouwen. Door Tom Rooduijn
10
de
H
et is woensdag 20 maart 1974. Een flat aan de Nieuwe Markt in Weert, waarvan de ramen aan de binnenkant witgeschilderd zijn. Door kleine openingen in de verf is het mogelijk naar buiten te kijken. ‘Zo kan ik, als ik een mooie jongen zie, ongemerkt het wonder aan mijzelf voltrekken,’ verklaart Gerard Reve aan zijn jonge bezoeker, de fotograaf Bob Bunck. Even later heeft de schrijver zich voor de radiator en wat solide meubi-
KRING CIRCULAIRE JANUARI – FEBRUARI 2015
lair op het tapijt van zijn woonkamer geïnstalleerd. Er moet een staatsieportret van de zojuist koninklijk onderscheiden volksschrijver worden gemaakt. Reve heeft met hulp van de fotograaf wat spullen om zich heen verzameld die ‘het gereedschap van de schrijver’ symboliseren: papier, kroontjespen en inktpot, alsmede een klauwhamer, ijzerzaagje en tang. En een paar werkmansschoenen, om te onderstrepen dat deze schrijver slechts zijn volk
dient. Op een weegschaaltje heeft hij zijn jongste roman uitgestald: Lieve Jongens. ‘Geef mij dat Maria-beeld even, dat moet er ook nog bij,’ zegt Reve grijnzend tot Bunck – en terwijl hij het beeld bij de verzameling voegt, prevelt hij routineus: ‘Wees gegroet Maria, vol van genade…’ Bob Bunck had Gerard Reve eerder dat jaar leren kennen bij de voorbereidingen van De Grote Gerard Reve Show, geregisseerd door de energieke, aan pillen verslaafde en in het harnas gestorven Rob Touber (1936 – 1975). Hij kwam dagelijks in de tv-studio’s in Hilversum, waar hij werkte als fotograaf voor KIPPA – het fotopersbureau dat destijds zo’n beetje het alleenrecht had op afbeeldingen van tv-sterren, presentatoren en programmamakers. Zo zag Bunck de veelbesproken show rond Gerard Reve ontstaan. De schrijver was op het toppunt van zijn roem. Hij had het proces waarin hij werd beschuldigd van smadelijke godslastering glansrijk gewonnen, waardoor hij in de show triomfantelijk een god kon opvoeren, uitgedost als een muisgrijze en seksueel behoeftige ezel.
Reve Revisited
Veertig jaar na het maken van het staatsieportret van Gerard Reve vervaardigde Bob Bunck op verzoek van de redactie een nieuwe versie, ditmaal met journalist, schrijver en Kringlid Auke Kok – die sterke gelijkenis met de middelbare Reve vertoont. Op de weegschaal ligt in plaats van Lieve Jongens het jongste boek van Auke Kok: De eenzaamste vrouw van Amsterdam. De styling van de foto is verzorgd door Ineke Hilhorst en Pieter Valk. De laatste vond via Facebook de gelijkende weegschaal bij een zekere Dido Michielsen. Toen Pieter Valk de weegschaal bij haar ophaalde, bleek zij getrouwd te zijn met Auke Kok.
Bij de remake van de Reve-foto, v.l.n.r. Ineke Hilhorst, Bob Bunck, Pieter Valk en Auke Kok. Foto: Tom Rooduijn
KRING CIRCULAIRE
JANUARI – FEBRUARI 2015
de
11
De fotograaf raakte onder de indruk van de schrijver, en de schrijver ook even van de fotograaf. Behalve scènefoto’s van de show, maakte Bunck portretten van Reve in de gang bij de studio. Van het een kwam het ander. De foto van een dromerig en schuin omhoog kijkende volksschrijver, met een gebreide das onder de scherpe punten van zijn witte boord, noemde Reve ‘mijn ontroerendste portret ooit’. Hij ontving er een stapeltje afdrukken van en gebruikte die een tijdlang als promotiemateriaal. Verscheen er een vraaggesprek met Reve in een blad of krant, dan ontving de redactie steevast de foto van Bunck. Op de achterkant schreef de ‘Volksschrijver’ – waartoe hij zichzelf had uitgeroepen: ‘L.S.! Het copyright zal ca f 35, = gulden bedragen, & moet U even telefonies verwerven. Wilt U vooral onder of bij de foto vermelden: foto: Bob Bunck? Met vr. gr. Uw Gerard Reve.’ Toen Reve op een dag in Amsterdam bij Rob Touber op bezoek was, belde hij Bob Bunck met de vraag of die even wat foto’s kwam maken. Bunck reed braaf naar de Sloterplas, waar Robs flat was gevestigd. Daar trof de fotograaf twee baldadige vrienden die de hele nacht hadden doorgezopen. Ze spraken met dubbele tong en hadden duidelijk ook coke gesnoven. Bunck maakte foto’s van de mannen met zwaaiende armen op de bank, opnamen die later verloren raakten in het KIPPAarchief. Reve vroeg Bunck ook te komen naar zijn ‘geheime landgoed’ in Frankrijk: huize La Grâce te Le Poët-Laval in de Drôme. De uitnodiging ging vergezeld van een routebeschrijving en een ansichtkaart; als je die tegen het licht hield, kon je zien hoe speldenprikken de contouren van het pas verworven onroerend goed markeerden. Achterop noteerde de schrijver trots: ‘Gerard Reve Zijn Geheim Landgoed in het Buitenland’. Bob Bunck ging niet op de uitnodiging in. Uit alles bleek dat Reve hem als een kandidaat-aanbeden-jongensprins zag, wat de jonge vader Bunck wat ongemakkelijk vond. Die woensdag in maart 1974 reisde Bob Bunck voor het eerst naar Reves adres in Weert. De schrijver verbleef op Nieuwe Markt 12 als huisgenoot van de Revebewonderaar Guus van Bladel, die werkte bij de personeelsafdeling van een plaatselijk filiaal van de chemiefabriek Hoechts. In een brief van 16 maart had de ‘blanke dichter van stad & land’ de fotograaf met behulp van een uitvoerige routebeschrij-
12
de
Gerard Reve
Brief van Gerard Reve van 16 maart 1974
KRING CIRCULAIRE JANUARI – FEBRUARI 2015
Bob Bunck
ving gedirigeerd naar de voordeur ‘tussen 1 makelaarskantoor & de zelfbedienings Ziezo – of Eda “anti-inflatiemarkt”. Ik zal 1 kip op het spit prikken, dan kun je meteen schranzen. Ik niet, want ik moet 6 kilo afvallen, voor de Show. Je fotoos zijn zeer ontroerend. Met kollegiale groet ben ik, je Gerard Reve.’ Bunck werd nog een paar keer onthaald in Weert. De laatste keer staken de schrijver en de fotograaf samen in de plaatselijke kerk kaarsen op voor de Heilige Maria. Reve nam drie kaarsen en betaalde er twee. ‘Ja, zo zou de kerk moeten zijn,’ vertrouwde hij zijn lijffotograaf toe, ‘net als bij de HEMA: drie halen, twee betalen.’ Later die dag zouden Marja Roscam Abbing en fotograaf Ronald Sweering van de VARAgids langskomen voor een reportage. Toen ze aanbelden stond Bunck op uit zijn stoel. ‘Nog niet weggaan,’ gebood Reve, ‘blijf alsjeblieft nog even.’ Tot niet geringe verbazing van de fotograaf vertelde de schrijver zijn gasten ineens over een drastische wending in zijn leven: ‘Ik drink geen druppel meer sinds ik Bobje heb ontmoet.’ Hij hield niet op te verklaren hoe belangrijk deze hoofdprijs in de liefdesloterij was voor zijn geestelijk en lichamelijk welzijn. Roscam Abbing noteerde het allemaal driftig. Sweering zette voorzichtig een groothoeklens op zijn camera om Bobje ongemerkt in beeld te krijgen. Primeur! Ter redactie in Hilversum werd Bob Bunck, kort voor het ter perse gaan van het nummer, op de foto’s door een collega herkend – waardoor ternauwernood kon worden voorkomen dat de VARAgids verscheen met vier exclusieve pagina’s over Het Geluk van de Koninklijke Volksschrijver en zijn Nieuwe Liefdesprins.
•
Rechtsboven: Kaart met geheim landgoed Rechtsonder: Achterzijde foto Gerard Reve Onder: De Grote Gerard Reve Show
KRING CIRCULAIRE
JANUARI – FEBRUARI 2015
de
13
De inflatie van
inspiratie
14
de
Een nieuwe bank kopen, het avondeten koken. Voor alles wat we doen, moeten we tegenwoordig inspiratie hebben. Maar juist door heel veel dingen inspiratieloos te doen, ontstaat ruimte voor echte inspiratie. Door Lonneke van Genugten Foto’s: Robbert Jansen
KRING CIRCULAIRE JANUARI – FEBRUARI 2015
I
nspiratie. Die ultieme combinatie van creativiteit en geestdrift die maakt dat je zweeft op de toppen van je kunnen. Bij de oude Grieken waren het God of de muzen die creativiteit en geestdrift inbliezen. Tegenwoordig zijn het interieurkiekjes van website Pinterest of foto’s van katten en ontbijtshakes op Instagram. Of de schroothoop, een gevonden voorwerp, flarden uit gesprekken op straat. Inspiratie maakt dat een kunstenaar een fietswiel op een krukje zet, een schuttersgilde ongeposeerd laat poseren of een schedel beplakt met 8601 diamanten. Dankzij inspiratie worden we op De Kring steeds weer getrakteerd op de mooiste muziek, dans, toneel, poëzie en exposities. Maar het woord ‘inspiratie’ is aan inflatie onderhevig. Vanuit de kunst heeft het zich een weg gebaand naar het gewone leven. Via zoekmachine Google alleen al kom je op een kleine 26 miljoen resultaten voor ‘inspiratie’. Via inspiratie.startpagina. nl kom je op websites met inspiratie voor duurzaam wonen, inspiratie voor effectief werken en innovatief denken, maar ook voor avontuurlijk reizen (denk aan dineren in een luchtballon of een ijshotel in Lapland).
avondeten?’, dan krijg je als antwoord ‘Nee, ik had nog geen inspiratie’. Vlak voor een verjaardagsfeestje krijg je een bericht van een vriend: ‘Kan ik meedoen met jouw fles wijn? Ik wou zelf een cadeau kopen, maar ik had geen inspiratie en nu zijn de winkels dicht’. Zo wordt inspiratie – althans, het gebrek eraan – misbruikt als een excuus voor uitstelgedrag en verlammende keuzestress. In plaats van het dagelijkse leven mooier te maken, wat de inspiratie-marketeers ons beloven, maakt inspiratie het dagelijkse leven juist zwaarder. Het impliceert immers dat we van gewone dingen iets bijzonders moeten maken. Dat een cake niet gewoon een oma’s cake mag zijn, maar minstens een drielaagse fondantcake met gemarmerde icing volgens authentiek Schots recept. Dat we onze rommel op zolder niet in oerlelijke en oerdegelijke curverboxen mogen opstapelen, maar dat we speciaal daarvoor een steigerhouten kastenwand moeten timmeren. Dat een kerstdiner niet volstaat met garnalencocktail, aardappelpuree, rodekool, hachee en een bak slagroomijs, maar op z’n minst
is samengesteld volgens receptuur van Ottolenghi of de chefkok van Noma. Zonde van je energie. Is het resultaat sowieso niet vaak een krukkige afzwakking van wat we in gedachten hadden? Doe triviale zaken daarom juist op de automatische piloot. Eet voortaan elke dinsdag andijviestamppot en elke woensdag spaghetti bolognese. Geef bij elke verjaardag een theater- of boekenbon cadeau. Maak van je vakantiealbum geen Taschen koffietafelboek, maar laat de kiekjes automatisch inlopen in het Hema-fotoprogramma. En voor een geslaagd kerstdiner heb je alleen een warmhoudplaat en een tafel vol vrienden nodig. Routine en gemak vormen de bakermat van creativiteit, blijkt uit psychologisch onderzoek. Door zo min mogelijk energie te steken in dingen die ook simpel kunnen, houd je ruimte over in je geest voor het scheppen van iets wat er echt nog niet was. Die roman die al jaren in je hoofd rondhangt, je laatste analoge fotorolletje, die boomstronk waar je een vrouwenlichaam in ziet. Ga ermee aan de slag. Schep. Misluk. Begin opnieuw. Creëer. Kortom, laat je inspireren.
•
IKEA En nu heeft ook nog eens de commercie de inspiratie gekaapt. Zo’n beetje elk merk gooit op zijn website met de term ‘inspiratie’ om een simpel product tot een hoger plan te tillen. ‘Cupcakesfan, doe inspiratie op’, schrijft dr Oetker op z’n site. Alsof het recept niet gewoon op de zijkant van het pak staat. IKEA maakt van meubels kopen en sjouwen een artistieke aangelegenheid. ‘Hoe verloopt een bezoek aan IKEA? Laat je online inspireren voor je vertrekt!’, lezen we op de site, alsof je in de winkel niet gewoon de pijlen dient te volgen. Koopjesknaller Aldi biedt een ‘website vol inspiratie voor de wekelijkse boodschappen’. Alsof je unieke vondsten doet terwijl je rondstruint op een brocante-markt, in plaats van dat je aanbiedingen inslaat uit opgestapelde dozen die baden in TL-licht waarin iedereen er dertig jaar ouder uitziet. Wellicht komt het doordat ons van alle kanten zo dwingend wordt ingewreven dat we niet kunnen koken, klussen en kopen zonder inspiratie, dat het i-woord ook ons dagelijkse taalgebruik is binnengeslopen. Bel je je geliefde met de vraag ‘Heb je al boodschappen gedaan voor het
KRING CIRCULAIRE
JANUARI – FEBRUARI 2015
de
15
De inspiratie van Annelies Rigter
Hoofd leeg maken Inspiratie komt op de meest onverwachte momenten. Zomaar van buiten. Maar vooral van binnen door het hoofd leeg te maken. En door een beetje positief in deze krankzinnige wereld te staan. Het is een geschenk, dat alleen maar meer wordt als je het doorgeeft en met anderen deelt.
De inspiratie van Anne Hinze
Kijken met nieuwe ogen
De inspiratie van Robbert Jansen
De inspiratie van Renée Sanders
Recht voor zijn raap De meest basale dingen Laboratorivm is een broedplaats voor creativiteit. De ene discipline voedt de andere: grafische vormgeving (bijvoorbeeld logo voor De Kring), schilderen, musiceren, fotograferen. Inspiratie is een levensbehoefte voor deze bezigheden, Zonder inspiratie geen output. Ik was altijd bang dat, naarmate je ouder wordt, je inspiratie het ook meer en meer laat afweten, net als sommige delen van je lichaam. Echter is niets van dit te merken, de inspiratie holt naar binnen zodra ik alleen maar om mij heen kijk. Zo ook in Laboratorivm, waar ik alledaagse items heb gefotografeerd. Geen technische hoogstandjes maar “recht voor zijn raap” gefotografeerde beelden die mij inspireren om weer tot andere inzichten te komen. Zelf zie ik ze als “visual poems” die, als je er beter naar kijkt, een verhaal vertellen. Samengevoegd in een artportfolio vormen ze weer een gedichtenbundel. (Uiteraard verkrijgbaar bij de kunstenaar) Inspiratie, motivatie en irritatie, drie gemoedsstemmingen die elkaar in stand houden, soms heeft de een de ander nodig. Wat in ieder geval buiten kijf staat, is dat inspiratie een van de mooiste momenten in je leven kan opleveren. Zonder inspiratie geen kunst!
16
de
Bij inspiratie gaat het om veel meer dan wat je met je hoofd kunt bedenken. Alles wat de zintuigen op een aangename manier prikkelt en streelt. De esthetiek van kunst en vormgeving in de ruimste zin des woords. Theater, film. Boeken. De natuur, de weidsheid van het strand en de zee. Een mooi kledingstuk. Muziek van velerlei aard. Van Debussy, Kurt Weil en Sinatra tot en met Simply Red. Bossa Nova. En muziek uit de jaren zestig en zeventig, soul en disco uit de tijd waarin ik opgroeide, waarop ik naar hartenlust dans op de vrijdagavonden op De Kring, alsof het veredelde schoolfeestjes zijn. Bij een lekkere maaltijd aan tafel zitten in prettig gezelschap: voeding voor lichaam en ziel. Het klinkt allemaal zo hoogdravend. Het zijn vooral de mensen om me heen met een zekere spirit. Maar als ik aan een project werk gaat het uiteindelijk om de meest basale dingen, die me voeden. Gewoon, boodschappen doen op de Albert Cuyp of in de supermarkt. Cappuccinootje drinken, mensen kijken. Fietsen door de stad. Door in elk geval aan jezelf toe te geven dat je het af en toe niet weet. Door te niksen. Stofzuigen en andere huishoudelijke bezigheden, waarmee ik dit schrijfsel afwissel.
KRING CIRCULAIRE JANUARI – FEBRUARI 2015
Inspiratie gebeurt vaak op onnadrukkelijke momenten, wanneer ik meer open sta voor nieuwe dingen. Het helpt om ‘s ochtends lang uit het raam te staren. Letterlijk word ik geïnspireerd door Harold Greenberg te horen vertellen over hoe en waarom hij zijn foto’s in zijn collectie heeft uitgekozen (de expositie daarvan is nu in het Joods Historisch Museum te zien). Of het project Hotel Courage van Katrien van Beurden waarin ze via Commedia dell’ Arte werkend met maskers in de meest arme gebieden de creativiteit van mensen vorm weet te geven. Ik krijg inspiratie door met nieuwe ogen te kijken en door de veerkracht van mensen.
prio die zich ‘finitief’ voor een film heeft afgemeld. Finitief. Het artikeltje is van eind september en intrigeert me nu dus al bijna twee maanden: zouden er daadwerkelijk mensen zijn die denken dat dit woord juist is? En zou het dan langzaam maar zeker – o, gruwel – tot gemeengoed verworden? Dat we over vijf jaar allemaal finitief ‘finitief’ zeggen? U begrijpt: wederom inspiratie voor een blog. Ik heb nog zo’n dertig woorden over voor een PS en in Het Parool lees ik net de kop ‘De afgrondelijke zesde symfonie van Mahler’. Afgrondelijk – hoe mooi! Inspirerend ook.
De inspiratie van Marguérite Berreklouw
Maria Montessori vergezelt mij De inspiratie van Lonneke Gillissen
Afgrondelijk finitief Slecht taalgebruik in de media; het intrigeert me mateloos. Ik kan er blogs mee volschrijven. De laatste tijd bieden tv-programma’s veel inspiratie dankzij het overmatige gebruik van verkleinwoordjes. Het begon met Expeditie Robinson (mooie psychologische processen, lees: slangenkuil en gekonkel), waar soapie Ferry hoegenaamd elk woord verkleint. De week erop verheugde rapper Polska zich op ‘Een ontbijtje bij een bootje op een strandje’. Een paar dagen later in de documentaire De Voorstraat werden er ook al ‘even handjes gewassen’. Toen ik vervolgens in een alledaags gesprek eveneens allerlei kleins om m’n oren kreeg, ging ik me afvragen waar dat vandaan komt. Daar moet een stukje over geschreven worden. Ook nieuwssites zijn om van te smullen, zo veel inspiratie als ze bieden: van misschrijvingen op nu.nl (een walhalla voor de taalpurist overigens) maak ik standaard een foto. Hetzelfde geldt voor de krant. De inbox van mijn iPhone en -Pad staan dan ook vol met plaatjes van spel- en taalfouten. Het meest recent is er een met nieuws over David Bowie, die ‘vandaag een nieuwe, nog niet bekende nummer online heeft gezet’. Het bericht van daarvoor gaat over Leonardo diCa-
De mensheid is een plaag, riep mijn vader vaak uit. Misschien wel gestoeld op realisme, maar geen inspirerende tekst om als kind bij op te groeien. Zodra ik de kans schoon zag, trok ik de wijde wereld in. Eerst werd ik overspoeld door de iriserende kleuren van de hippiewereld, begeleid door de lach van hasj en marihuana. Spoedig daarna kwam ik in contact met het ideeëngoed van een vrouw die mij al een leven lang vergezelt. Maria Montessori. Bij haar vond ik de positieve levenshouding, die ik zo miste bij het gezin waar ik was geboren. Italiaanse van oorsprong, waren de manier waarop ze haar gedachten onder woorden bracht enigszins theatraal en bombastisch, maar voor mij vormden zij precies het juiste contragewicht dat ik nodig had. Ik leerde van haar dat mensen en kinderen in het bijzonder, van nature goed zijn, dat alle verschijnselen, de dode en de levende natuur, de aarde en het universum, met elkaar samenhingen, met vervolmaking, evenwicht en vrede als intrinsiek doel. De motor achter dit alles was vrijheid. Dat hier een fundamentele tegenspraak met elkaar aan ten grondslag ligt, mocht de pret niet drukken. Ik kwam in een wereld van sympathieke, welwillende en enthousiaste mensen terecht, die peuters, kleuters en lagere schoolkinderen de mogelijkheid gaven zich naar eigen behoeften te ontwikkelen. Op de verschillende Montessori basisscholen waar ik een aanstelling heb
KRING CIRCULAIRE
gehad, werkte iedereen zich een slag in de rondte, maar het was creatief en verblijdend werk. En veel eenvoudiger dan op het eerste gezicht lijkt. Zo vouwde ik voor zesjarigen eens een blanko A-4 tje in zessen, om iets leukers te geven dan zo’n groot, saai en wit vel en hup, de kinderen tekenden stripverhaaltjes, waarbij ze, niet alleen hun motoriek, maar ook nog eens hun tijdsgevoel ontwikkelden. Eenmaal in contact met dit spoor kostte het mij betrekkelijk weinig moeite om steeds voorwaarden te creeëren voor inspirerend onderwijs. Vanaf het eind van de tachtiger jaren begon ik mensen op te leiden voor het Montessori basisonderwijs en met mijn cursisten en studenten deelden we de inzet om kinderen iets fundamenteels aan te bieden. Wij maakten materialen om de tijdlijn van het leven begrijpelijk te maken en kinderen te laten nadenken over hun plaats en verantwoordelijkheid daarin. Montessori was naast pedagoge, een milieu-educatrice en vredesactiviste avant la lettre. Ik wil niet beweren dat ik nooit oog heb gehad voor of geen last heb gehad van de middelmatigheidsfabriek, die het onderwijs ook is. Maar ik geloof dat Montessori mij vierenveertig jaar lang op de been heeft gehouden. Dit kalenderjaar ga ik met pensioen. Op zoek naar nieuwe inspiratie.
De inspiratie van Addy Kaiser
Stichtelijke verhaaltjes in het diaconessenhuis Als meisje van zeven en acht jaar schreef ik verhaaltjes. Bij voorkeur plat op mijn rug, want dat was toen de remedie tegen tbc. Maar als ik spijbelde en rechtop zat (wat uiteraard gebeurde zodra niemand keek) schreef ik of las ik. Met alle tijd en in alle rust, want ik lag wegens besmettingsgevaar alleen op een kamertje in een ziekenhuis. Zeven maanden lang. Omdat er echt niets anders gebeurde dan af en toe een dokter, twee keer per week bezoek van mijn vader (mijn moeder zorgde thuis voor haar andere zieke kinderen) en eens in de week van een onderwijzer, fantaseerde ik er op los en schreef dat op. Ik weet absoluut niet meer wat, maar het zou me niets verbazen
JANUARI – FEBRUARI 2015
de
17
als het zeer stichtelijke verhaaltjes waren. Thuis waren we niks. We woonden in het roomse Breda en ik lag in het streng christelijke diaconessenhuis en het was midden in de oorlog. Er was dus niks en daarom hadden de diaconessen mij de Kinderbijbel ter lezing gegeven. Die heb ik een aantal maal verslonden en daarna kon ik het zelf. Misschien heb ik in die maanden een heel nieuwe godsdienst bedacht. God zal het weten. Het zou me niets verbazen, maar helaas is er niets van bewaard gebleven. Na die zeven maanden werd ik overgebracht naar een sanatorium op de Veluwe en alle spullen van mij uit het ziekenhuis werden vernietigd. In dat sanatorium lag ik niet meer alleen, maar tussen kinderen die stuk voor stuk zieker waren dan ik. Ik had me erg op die andere omgeving, midden in de bossen verheugd, maar het was een bittere teleurstelling. Het was een rottijd. Bezoek van mijn vader kreeg ik niet meer. De afstand was te groot en te gevaarlijk. Er was niemand om bij uit te huilen behalve het kussen en dat deed niets terug. Er waren nog geen kinderpsychiaters, de mensen hadden vanwege de oorlog andere dingen aan hun hoofd en vergeleken met de andere patiëntjes was ik gewoon niet zielig genoeg. Vanwege alle teleurstellingen waren mijn stichtelijke gedachtespinsels al snel verdwenen. Wat floreerde en is blijven floreren was en is mijn fantasie. En daarbij hoort natuurlijk inspiratie. Maar eerst is er de fantasie. Je fantaseert dat je een prachtige maaltijd gaat bereiden voor je vrienden en een paar geliefde kookboeken geven je de inspiratie. Je fantaseert dat je een nieuwe liefde hebt gekregen en een bezoek aan De Kring inspireert je in welke hoek je die het beste kunt vinden. Je fantaseert dat jouw tuin een lusthof is en een buurvouw met groene vingers inspireert je. En zo is het ook met het schrijven van stukjes. Het voordeel van journalistieke werkzaamheden en van het schrijven voor ons blad is dat je meestal vanuit een opdracht te werk gaat. Fantasie is dan niet nodig. Inspiratie wel. Hoe pak ik het aan? Hoe maak ik het zo interessant mogelijk voor zo veel mogelijk mensen? Dat is soms een ingewikkeld proces en meestal krijg ik de beste ideeën tegen de deadline. En ik ben zeker niet de enige.
•
18
de
Losse Vellen Deborah Campert en Barbara van Kooten
Lookalikes
Jan Donkers, met achter zich Charles Aznavour
Omdat wij beiden aan dezelfde ziekte lijden, de ziekte van ‘lookalikes’, besloten we samen inspiratie op te doen via de schilderijen in het Rijksmuseum. Arm in arm zochten we naar een lookalike van Wim Pijbes (gevonden als jongeling in ‘Het gestoorde pianospel’ van Willem Bartel van der Kooi 1813 ) en onderweg kwamen we nog meer bekenden tegen. Zie hierbij een keuze uit de oogst van een woensdagochtend: kleuter Theo van Gogh, Joop Admiraal naast René van ’t Hof, Scarlett Johansson, Diederik Samsom en Jan Donkers, met achter zich Charles Aznavour.
Theo van Gogh
Wim Pijbes
Joop Admiraal naast René van ’t Hof
Scarlett Johansson
Diederik Samsom
•
KRING CIRCULAIRE JANUARI – FEBRUARI 2015
Op de fiets naar de Vienna Art Fair
Een kijkje in de Weense kunstkeuken Jeanette Gerritsma, i.s.m. Michèle en Peter Polak
f het nou het fietsen was, de kunst en cultuur ademende stad of de veloursachtige diepblauwe vip-uitnodiging van de ViennaFair The New Contemporary; Wenen trok aan ons. Terwijl ik bij het horen van de woorden ‘beeldende kunst’ per definitie enthousiast word, raakten Michèle en Peter Polak in vervoering bij de idee 900 kilometer langs de Donau te kunnen fietsen, alvorens de Weense hedendaagse kunstbeurs in stijl te betreden en het schoon te bewonderen. Er was geen ontkomen aan, wij gaven met genoegen gevolg aan de diepblauwe uitnodiging.Al fietsend door oud-communistische landen en de Wachau, was het grauw er bijna ingesleten. Om daarna met een verrukkelijk glas wijn in de hand naar ingetogen en ook schreeuwerige hedendaagse kunst te kijken; dat maakt indruk. De langeafstandfietsers Michèle en Peter raakten opgetogen van de prettige onrust op de beurs en het geroezemoes van de verzamelaars, kunstenaars en hun galeriehouders. Op mijn beurt vond ik het bijzonder verfrissend, een verademing, veel voor mij onbekende Oost-Europese galeries tegen te komen met verrassend werk. En dan te weten dat het beste nog moest komen.
en als je het goed mikt, mag aanschuiven bij het galadiner. Heel Wenen staat op zijn kop en jij mag meedoen. Zo komen Michèle en Peter vol vuur op mij afgestormd en vertellen over elkaar heen buitelend over de verrukkelijke rondleiding door de groepstentoonstelling Blue Times met de curatoren Nicolaus Schafhausen (directeur van de Kunsthalle) en Amira Gad (nu curator bij Serpentine Galleries in Londen) als gids. Een wereld ging voor hen open bij het leerrijke verhaal achter de kleur blauw, of eigenlijk het begrip blauw, waarvan de sociale, historische, politieke, wetenschappelijke en economische betekenis en facetten werden belicht. Ruim een halfuur rijden verderop, kon ik intussen dankzij de bemiddeling van de directeur van ViennaFair bij de vermoedelijk meest flamboyante verzamelaar van Oostenrijk op bezoek gaan. Toen de voordeur openging, was het alsof ik een caleidoscoop binnen wandelde: overal en nergens hangt, staat en ligt er kunst, zij aan zij, van de meest uiteenlopende makers, in alle denkbare stijlen en van alle tijden. Er is niets dat hier geen plek zou kunnen krijgen. Een sculptuur/installatie van Fred Sandback? Die is net in de serre geplaatst, waar dan even een stopcontact voor is geweken, een ankerpunt in de dure tegelvloer is gemaakt en wellicht nog een veiligheidsstrip moet komen omdat de eigenaar al bijna over het draad is gestruikeld. Hier is kunst een
Wenen zelf, met zijn uitzonderlijke diversiteit van geschiedenis, het Joods museum, het Ludwig, MuMoK, de Kunsthalle en Albertina gaven Michèle en Peter niet het Sissy-Sachertorte-gevoel dat al snel opkomt als je aan deze stad denkt; alles ademt er historie, cultuur en het extreme dat weer tot grote kunst leidt. Hoe fantastisch is het dan om via de ViennaFair in musea persoonlijk te worden ontvangen, privé rondleidingen te krijgen bij briljante verzamelaars thuis
Bij de ingang van ViennaFair
O
KRING CIRCULAIRE
De tentoonstelling met Cosima von Bonin vanzelfsprekend bestanddeel van het leven en huishouden. Dus is het volstrekt normaal dat in de woonkamer een assemblage van Mike Kelley onder de glazen salontafel ligt, waarnaast een kleine versie van Erwin Wurm’s Fat Convertible staat, in de gang een groot werk van Gilbert & George tussen vloer en plafond ingeklemd hangt, de zes kinderen allemaal zelf gekozen werk op de kamers hebben, en er in de tuin grote sculpturen staan waar je aan en op mag zitten. Dat de villa door de hoeveelheid en verscheidenheid aan kunst niet als een overrijpe pruim uit elkaar valt is bijna verbazingwekkend. Trouwens, eens per jaar wordt er verhangen. Want hoeveel er ook in huis is, er is nog meer in de opslag. De op het eerste oog lawaaierige kunststortvloed, laat de energie, bezieling en het plezier waarmee de verzameling is ontstaan en groeit, op iedereen overspringen. Heerlijk om te zien dat kunst hier een volwaardig huisgenoot is die volop meedraait in het chaotische gezinsleven. Het slotstuk voor Michèle en Peter moest toen nog komen. De vrolijke kennismaking met Susanne Neuburger (head of collection) in het MuMoK leidde tot een onverwachte uitnodiging voor de opening die avond van de eerste Oostenrijkse solo-show Hippies use side door van Cosima von Bonin. Waar dan ook heel kunstminnend Wenen aanwezig was, inclusief de minister van Cultuur. Dat al dat grote iconische hippiewerk ooit in zo’n belangrijk museum terecht zou komen, hadden ze niet verwacht. Overal bij aanwezig zijn, was alsof je in de keuken mee mocht kijken tijdens het bereiden van de tentoonstellingen.
•
JANUARI – FEBRUARI 2015
de
19
Een dubbelgesprek met Ad Fransen en Willem van Zadelhoff
Kunst is hard werken Schrijvers zitten eenzaam op hun zolderkamertje te wachten op inspiratie, starend naar een maagdelijk wit vel, zo wil het cliché. De praktijk is anders. Ad Fransen (romancier/journalist) en Willem van Zadelhoff (romancier/dichter) gingen met elkaar in gesprek over inspiratie en wat hen aanzet tot schrijven. ‘Dwang en discipline, daar gaat het om.’ Door Tjadine Stheeman Foto’s: Wim Bos
20
de
KRING CIRCULAIRE JANUARI – FEBRUARI 2015
KRING CIRCULAIRE
JANUARI – FEBRUARI 2015
de
21
I
s schrijven een kwestie van inspiratie of vooral van transpiratie? Willem: ‘Ik word altijd kriegelig van het woord inspiratie. Dan moet ik denken aan vrouwen die iets met weefgetouwen doen. Kunst is mooi maar het is vooral hard werken.’ Ad: ‘Vroeger was kunst met religie verbonden en had je nog zoiets als de goddelijke ingeving. Tegenwoordig wordt het woord voor van alles gebruikt. Of misbruikt. Mensen die zich al geïnspireerd voelen door de herfst of door een film.’ Willem: ‘Of omgekeerd. Studenten van mij op de schrijversvakschool die niets inleveren omdat ze geen inspiratie hadden. Ja, sorry, hoor.’ Is het misschien zo dat de inspiratie, je onderwerpskeuze, voorafgaat aan de transpiratie? Willem: ‘Ik zat een keer op mijn vrouw en dochter te wachten die boodschappen aan het doen waren en toen besloot ik daar ter plekke een cyclus van tien gedichten te schrijven. En de volgende avond had ik tien gedichten. Je moet ervoor gaan zitten. Het is werk.’ Ad: ‘Dwang en discipline, inderdaad, daar gaat het om. Bij mij dienen de ideeën zich in het leven zelf aan. Ze komen op je pad.
Je bent bijvoorbeeld in een land geweest waar je iets bijzonders hebt gezien, of je bent twee mensen tegengekomen die het onderwerp van je boek zouden kunnen zijn. Voor mij is inspiratie meer het kiezen van een vorm. Je begint met het kader waar je het in wilt gieten, het genre, de hij- of ik-vorm. Het thema komt dan vanzelf.’ Willem: ‘Voor mijn laatste roman heb ik als uitgangspunt iets genomen dat mijzelf is overkomen bij de pinautomaat. Een vrouw keek achterom, naar mij dacht ik, en ik smolt. Maar het was bedoeld voor de man achter mij. Even dacht ik een rol te spelen in het leven van die vrouw. Uiteindelijk is dit voorval helemaal niet teruggekomen in het boek, maar het was wel een inspiratie.’ Hebben jullie grote literaire helden door wie jullie geïnspireerd zijn en die wellicht ook invloed hebben op jullie werk? Willem: ‘Voor mij is Voer voor psychologen van Harry Mulisch een grote inspiratiebron geweest. Dat boek laat je zien wat je allemaal met literatuur kunt doen. Maar ik bewonder hem niet als stilist. Reve heb ik veel hoger zitten.’ Ad: ‘Ja, maar je moet hem niet na willen doen. Je kunt wel van Reve leren dat
Ad Fransen (1955) - Coke (2005) - Leven met Reve (2010) - Het meisje met de mooiste heupen (2012) In april 2015 verschijnt zijn nieuwe roman Vaderskind bij de Bezige Bij.
22
de
KRING CIRCULAIRE JANUARI – FEBRUARI 2015
humor belangrijk is in literatuur en dat je over bepaalde grenzen mag gaan. Reve is schaamteloos. In zoverre is Reve een voorbeeld voor mij. Céline en Flaubert bewonder ik ook. Soms komt er iemand bij. A.M. Homes bijvoorbeeld. Een geweldige schrijfster.’ Willem: ‘Ik heb laatst het verzamelde werk van Carmiggelt herlezen. Echt heel goed.’ Ad: ‘Ik ben opgegroeid met Carmiggelt en van hem heb ik min of meer de kunst afgekeken hoe je een situatie schetst.’ Willem: ‘Thomas Bernard is mijn grote held. Die heeft mij geleerd om te durven.’ Ad: ‘Ik kijk vooral naar schrijvers als leermeesters. Filosofen als Schopenhauer en Nietzsche hebben me ook geïnspireerd door hun levensvisie.’ In wat voor gemoedstoestand moet je zijn om te kunnen schrijven? Willem: ‘Vroeger kon boosheid wel een drijfveer voor het schrijven zijn. Maar tegenwoordig moet ik vooral rust hebben. Aan de andere kant, soms schrijf ik dertig pagina’s per dag en soms krijg ik dagenlang een bepaalde zin maar niet goed op papier.’ Ad: ‘Ik kan je aanraden dan gewoon aan een volgend hoofdstuk te beginnen. Voor mij geldt dat ik geen gezeik aan mijn kop moet hebben. Het moet goed gaan met mij, in de
Willem van Zadelhoff (1958) - Holle haven, roman (2006) - Vuur stelen, roman (2008) - Het ei van Fabergé, gedichten (2014) In april 2015 verschijnt zijn nieuwe roman De nachten van Hofman bij Atlas-Contact
liefde, met mijn lichaam. Over ongeluk of een andere grote gebeurtenis kan ik pas schrijven als die ver achter me ligt. Mijn cokeverslaving kon ik pas als onderwerp nemen toen ik mijn laatste snuif al jaren geleden had genomen.’ Willem: ‘Waar het eigenlijk op neerkomt is een aangesloten periode van concentratie. En dan mag de glazenwasser gerust de ramen wassen. Maar ik wil niet gestoord worden door lastige telefoontjes. En afstand tot je onderwerp is ook belangrijk. In Dubrovnik kan ik beter over Amsterdam schrijven dan in Amsterdam zelf.’ Ad: ‘In een exotische omgeving moet je wel oppassen dat die niet gaat meespelen in je boek. Dat je het opeens over bananenbomen hebt in plaats van iepen. Je moet van tevoren een vast plan hebben waarover je gaat schrijven.’ Willem: ‘Mij maakt de omgeving niet uit. Als ik een bepaalde wereld wil beschrijven, dan zit ik daar ook helemaal in.’ Putten jullie voor je werk uit eigen leven of neem je ook weleens bijvoorbeeld een historische figuur of gebeurtenis als onderwerp?
Willem: ‘Toen ik eens vast zat met een boek heb ik een kort verhaal geschreven over iets wat geheel buiten mezelf stond. Namelijk, de achterpootloze stoel, waarvan twee ontwerpers beweerden de bedenker te zijn.’ Ad: ‘Vroeger probeerde ik wel fantasieverhalen te schrijven, maar dat lukte niet. Ik moet het van mezelf hebben. Ik heb genoeg meegemaakt om uit te putten voor mijn proza.’ Willem: ‘Ik kom oorspronkelijk uit de theaterwereld en ik merk dat ik met terugwerkende kracht die tijd aan het recyclen ben in mijn boeken.’ Ad: ‘Ik vind het verschrikkelijk om oud te worden, maar je leert wel de bruikbaarheid te taxeren van de gebeurtenissen uit je leven. Dat heb je niet als je 25 bent.’ In aansluiting daarop, verandert je onderwerpskeuze naarmate je ouder wordt? Willem: ‘Niet echt. Bij mij is het thema altijd geweest de verhouding tussen het hogere en het lagere, tussen Willy Alberti en Mahler, zeg maar. Over mensen die zich opwerken uit hun milieu.’
KRING CIRCULAIRE
Ad: ‘Als ik mijn boeken teruglees, merk ik dat het overkoepelende thema toch wel verval is en de angst voor verval. Toen ik net in Amsterdam kwam wonen, was ik bang als de zwervers te worden die tot aan hun ellebogen in vuilnisbakken stonden te graaien. En nu is het meer de angst voor de ouderdom.’ Willem: ‘Vroeger, in de jaren tachtig, mocht ook niets leuk zijn. Leuk was verdacht. De tijd van de punk en de kraakbeweging. De desolate studentenflats.’ Ad: ‘De loden tijd. Alles was treurig. Natte matrassen in kraakpanden. Ik wil nog altijd een boek schrijven over die tijd, waarin ook veel werd gekoketteerd met zelfmoord.’ Hebben jullie een muze? Ad: ‘Die wisselen om het jaar, haha. Nee, zoals ik niet in inspiratie geloof, geloof ik ook niet in een muze. Of misschien is mijn psychiater wel mijn muze. Ik heb iemand nodig om tegenaan te klagen.’ Willem: ‘Mijn herinneringen zijn mijn muze.’
•
JANUARI – FEBRUARI 2015
de
23
De woongeschiedenis van Annabel van Ditmar
Wie weet ben ik wel verhuisverslaafd In deze rubriek vertelt een Kringlid over zijn of haar woongeschiedenis in Amsterdam. Van het eerste tot het huidige adres. In deze eerste editie: Annabel van Ditmar
10
Door Pieter Valk
M
8 4
9
ijn woongeschiedenis in Amsterdam begint, net als bij veel Amsterdammers, niet bij mijn geboorte. Ik ben geboren in Den Haag maar opgegroeid in Rotterdam. Op mijn 21ste, best jong, ben ik daar ook gaan samenwonen met mijn toenmalige vriend. Toen hij een baan kreeg aangeboden in Amsterdam besloten we hier te gaan wonen. Ik kende de stad al want deed hier het oriëntatiejaar van de Theaterschool aan de Keizersgracht. Ik vond Amsterdam geweldig en stond dus te popelen om er te gaan wonen.
2
3 5 1
7 6
aan. Maar het was een heerlijk huis en we maakten het precies zoals we het wilden.
Huis 1. Keizersgracht 318-II / 1975 – 1981 Ik heb aan de drogist om de hoek van de Theaterschool gevraagd of hij misschien een huis te huur wist. Dat wist hij, en wat voor huis: 80m2 aan de gracht met een voor- en achterhuis. Pal naast Felix Meritis, dat toen nog het Shaffytheater heette. Mijn vriend vertrouwde me volledig en had het niet eens gezien toen ik het huurcontract tekende.
24
de
Huis 2. Herengracht 68-I / 1981 – 1987 Mijn vriend had een prachtige baan dus werd er een huis gekocht. Dat werd een casco appartement met ramen over 9 meter aan de gracht. We hebben alles verbouwd met geld dat we nauwelijks hadden. Bovendien betaalden we 11,2% hypotheekrente. We gingen er bijna failliet
KRING CIRCULAIRE JANUARI – FEBRUARI 2015
Huis 3. Bloemgracht 129-v / 3 maanden in 1987 Onze relatie ging uit, en ik kon tijdelijk een etage van een bekende huren. Een piepklein voorhuisje.
zat. Weer via via kon ik voor een jaar een etage huren schuin boven café de Prins; een prachtplek en erg verleidelijk. Ik had hier uitzicht op de Westertoren en de Leliegracht.
Huis 4. Keizersgracht 144-III / 1987 – 1988 Via een collega kreeg ik de tip dat er boven haar tandarts een zolderetage leeg stond. Het was niet groot, zo’n 60m2, maar heel sfeervol. Het had een balken plafond, een schuin dak en een open haard. Ik heb er zalmroze vloerbedekking in gelegd. Ik heb hier het vrijgezellenbestaan uitbundig gevierd. Huis 5. Opnieuw Bloemgracht 129-a1 / 1988 – 2005 Mijn inmiddels nieuwe verkering had net een huis gekocht aan een voor mij bekend adres. Maar nu een gigantisch casco appartement van 220m2 in de binnentuin van het perceel. Het was een heerlijk huis. Hier is ook onze zoon geboren.
Huis 6. Honthorststraat 52-II/ 2005 – 2009 Na 16 jaar gingen we uit elkaar. Omdat we een co-ouderschapsregeling voor onze zoon hadden afgesproken, wilde ik voor hem ook een fijne plek, vlak bij zijn school, voor de weken die hij bij mij woonde. Zijn vader is in ons huis blijven wonen. Via Funda vond ik een etage van 160m2 in Oud-Zuid. De eerste keer dat ik buiten de grachtengordel woonde dus. Dat voelde een beetje als vreemdgaan. Het was het eerste huis waar ik dat ‘eigen plek’ gevoel had. Maar het was pittig duur. Ik betaalde er €2450 per maand.
Huis 7. Overtoom 331- III / 2009 – 2011 Mijn zoon was inmiddels het huis uit, en de huur was steeds lastiger op te brengen. Ik besloot opnieuw te verhuizen. Via een makelaar vond ik een huis aan de Overtoom voor €1625 ,- per maand. Het had een balkon met uitzicht op de bomen in het Vondelpark. Daar was ik sowieso elke dag te vinden want ik heb toen het joggen ontdekt. Ik liep zo vanuit bed de deur uit, het Kattenlaantje in en was in het park.
Huis 10. Van Limburg Stirumstraat 191III /september 2014 – heden Toen ik de 55 was gepasseerd heb ik me bij Woningnet ingeschreven voor een seniorenwoning (!). Na 4 jaar stond ik vrijwel bovenaan en kreeg er dan ook een aangeboden. Een heel licht huis waar ik weer vloerbedekking in heb gelegd. Net als in mijn kleine boudoir aan de Keizersgracht 144. Ik ben hier verreweg de jongste. Tijdens het klussen vroegen de buren steeds waar mijn moeder precies ging wonen. De scootmobiels en rollators staan in de gang beneden. Maar na zo veel jaren tijdelijke adressen vind ik het vooral heel fijn dat ik hier voorgoed zou kunnen blijven, mocht ik dat willen.
Huis 8. Keizersgracht 135-I / 2011- 2013 Omdat ook €1650 een flinke aanslag was, ben ik weer verhuisd. Via een goede bekende kon ik tijdelijk voor een vriendenprijs terecht op een etage die hij normaal voor meer verhuurde. In eerste instantie was het voor 4 maanden, maar het werd 4 jaar. Ik ben hem hier nog altijd dankbaar voor.
Maar toch heb ik me weer ingeschreven voor een ander, nog beter huis in hetzelfde complex. Op de hoek van de Wittenkade met uitzicht op het water net als in mijn allereerste huis in Amsterdam. Dan zou het cirkeltje echt rond zijn. Het laatste huis? Ik denk het niet, wie weet ben ik wel verhuisverslaafd!
•
Huis 9. Prinsengracht 126-II / februari 2014 – september 2014 Ondanks dat ik zo lang op de Keizersgracht heb kunnen wonen, voelde het alsof ik constant op een schopstoel
KRING CIRCULAIRE
JANUARI – FEBRUARI 2015
de
25
Rotaprints van Aat Veldhoen in het Rijksmuseum
Ik hou van vrouwen, bloemen en taartjes Aatje Veldhoen is onlangs 80 jaar geworden. Aan het plafond hangen nog grote opblaascijfers in de vorm van een 8 en een 0. Zijn dochters organiseerden een feest in zijn huis aan de Wittenburgergracht waar zo’n 150 mensen kwamen. Nu hangen zijn rotaprenten uit de jaren zestig in het Rijks. Een gesprek met de jubilaris. Door Erna van den Berg Foto: Nico Koster
26
de
D
e rotaprenten verkocht hij in de jaren zestig met zijn makker Robert Jasper Grootveld per bakfiets op straat voor drie euro. Veldhoen: ‘Ik wilde kunst naar het volk brengen. Iedereen moest in staat zijn echte kunst aan de muur te hangen.’ Hij hoopte daarmee de kunsthandel een vernietigende slag toe te brengen en rekende op steun van collega-kunstenaars Corneille, Appel, Westerik en Lucebert. Maar die lieten het afweten. De enige markt die Veldhoen vernietigde, was die van hemzelf, want zijn reguliere werk was plotseling niet meer aan de straatstenen te slijten. Teleurgesteld besloot hij zich geheel aan het schilderen te wijden. Het begin van het interview verloopt een beetje moeilijk. Veldhoen werd tien jaar geleden getroffen door een herseninfarct.
KRING CIRCULAIRE JANUARI – FEBRUARI 2015
Hedy d’Ancona en Aatje Veldhoen
Gelukkig is zijn partner sinds zeventien jaar, Hedy d’Ancona, zo aardig het begin van het gesprek bij te wonen. ‘Aatje heeft het op het nippertje gered’, zegt ze. ‘De schoonmaaksters vonden hem op tijd en na een wekenlang verblijf in het revalidatiecentrum ging het al gauw beter met hem. Alleen heeft hij zijn rechterarm nooit meer kunnen gebruiken. Nog in het ziekenhuis begon Aatje alweer met tekenen van zijn medepatiënten. Met zijn linkerhand, en zo werkt hij nog steeds.’ Na een halfuur als d’Ancona – exminister van Welzijn, Volksgezondheid en Cultuur – naar een vergadering moet, ben ik gewend aan Aats manier van praten en laat hij me enthousiast de vier verdiepingen van zijn fantastische huis zien. Van onder
tot boven hangt het vol met zijn werk: schilderijen, beeldhouwwerken, tekeningen en prenten. Vaak heeft hij zijn drie ex-vrouwen en zeven kinderen geportretteerd. De rotaprints uit de jaren zestig heeft hij niet meer. ‘Die heeft een assistent een keer weggegooid.’ De 42 prenten die nu in het Rijks hangen, zijn afkomstig uit het Rijksprentenkabinet en het Rembrandthuis, waar hij tien jaar geleden exposeerde. In 2000 mocht hij een maand in het gereconstrueerde atelier van Rembrandt werken. Centraal thema in bijna al Veldhoens werk is de vrouw. Veldhoen: ‘Ik hou van vrouwen, bloemen en taartjes. Schilders die me inspireerden zijn Rubens, Renoir en Picasso, die waren allemaal in staat een eigen type vrouw te scheppen.’ D’Ancona: ‘Wat ik zo leuk vind aan Aatje is dat hij alle typen vrouwen schildert, niet
alleen mooie jonge meisjes, maar ook dikke oude vrouwen met rimpels.’ Zelf vertelt hij het verhaal van mevrouw Vlek, in de jaren zestig de vrouw van zijn groenteboer. Een portret van haar is nu te zien in het Rijksmuseum. ‘Mevrouw Vlek moest een operatie ondergaan in het Binnengasthuis. Daar tekende ik vaak patiënten, bevallingen en operaties. Het was in die tijd heel gewoon dat een net geopereerd iemand – nog onder narcose – de collegezaal werd binnengereden waar de professor studenten uitleg gaf over de operatie. Volgens mij gebeurde dat zonder toestemming van de patiënt, dat kun je je nu toch niet meer voorstellen. Na afloop – en weer bij zinnen – kreeg mevrouw Vlek te horen dat alles goed was gegaan en ze nergens meer last van zou hebben. Ze geloofde het niet en raakte depressief. Toen ze weer in de Drie Rotaprints Boven: Een jonge Simon Vinkenoog, 1964 Links: Paar, 1964 Linksonder: Spotprent v.l.n.r. Claus van Amsberg, Joseph Luns, Koningin Juliana, Ivo Samkalde en Joop den Uyl, 1977 winkel stond en het me vertelde, zei ik: ‘Maar ik was erbij, je bent echt in orde! Sindsdien pakte ze haar oude leven weer op en heb ik haar nog verschillende keren getekend.’ Veldhoen groeide op in de Amsterdamse binnenstad en leerde het vak van kunstenaar van zijn vader, die eerst reclameschilder was en later kunstschilder. ‘Mijn vader heeft me enorm gestimuleerd kunstenaar te worden.’ Veldhoen deed zijn tekenopleiding in een bijgebouw van het Rijksmuseum, waar hij onder meer les in portrettekenen kreeg van Jan van Tongeren. Zowel Hedy als Aatje zijn al meer dan veertig jaar lid van De Kring. Dus ze genieten nu van een gratis lidmaatschap? Hedy: ‘Daar heb ik niks over gehoord, ik betaal nog steeds.’ Aatje: ‘Ik heb wel onderbrekingen. Er waren schaarse jaren waarin ik het lidmaatschap echt niet kon betalen. Maar mocht ik ook nog eens schatrijk worden, dan schenk ik De Kring een groot bedrag waarmee ze de huidige sociëteit afbreken en herstellen zoals het vroeger was.’ De rotaprints uit de jaren zestig van Aat Veldhoen zijn tot 1 april 2015 te zien in het Rijksmuseum in Amsterdam.
•
KRING CIRCULAIRE
JANUARI – FEBRUARI 2015
de
27
BOVEN DE BANK
Leden van De Kring vertellen over hun favoriete kunstwerk
Je moet niet al te moeilijk doen over kunst Werk: Abstract van Jorgos Chronis Techniek: 140 x 200 cm, acrylverf op doek, letterlijk met de hand geschilderd Eigenaar: Maarten Paul Eurelings (35), partner bij verbeterbureau De Barn
Door Pieter Valk Foto: Wim Bos
28
de
I
k ken het werk al sinds mijn jeugd. De felle kleuren in het schilderij van Jorgos stonden in enorm contrast met de kleuren bij ons thuis. Mijn moeder zat destijds, we hebben het over de jaren ’80, in haar witte periode. Het werk heeft mijn liefde voor kleurrijke kunststromingen als PopArt en Duits Expressionisme aangewakkerd en roze is altijd mijn favoriete kleur gebleven.’ Vanaf de bel aan de drukke Valkenburgerstraat, het begin van de IJ-tunnel, is het lastig voor te stellen, maar Maarten Paul woont in een oase van rust. Zijn apparte-
KRING CIRCULAIRE JANUARI – FEBRUARI 2015
ment bevindt zich aan de achterkant van het gebouw en kijkt uit op de Uilenburgergracht en Rapenburgwal. Het favoriete werk van Maarten Paul betreft een groot doek met felgekleurde vlakken van de Grieks-Nederlandse kunstenaar en ontwerper Jorgos Chronis. ‘Ik zag het werk voor het eerst toen ik elf jaar oud was en het maakte enorm veel indruk op me. Het is me heel dierbaar.’ Tijdens zijn jeugd in het Gooi raakt Maarten Paul bevriend met de zoon van Jorgos en komt hij veel bij hen over de
vloer. ‘Hun huis was bont, kleurrijk en overal hing kunst of stonden bijzondere snuisterijen. Daartussen hing dit werk aan de muur naast drie soortgelijke werken. Jorgos heeft het letterlijk met zijn handen geschilderd. Als je goed kijkt, zie je de handafdrukken nog. Het werk is me altijd bijgebleven. Pas veel later, ik was al lang afgestudeerd en woonde inmiddels in Amsterdam, heb ik Jorgos gevraagd of ik het mocht kopen. Het was tenslotte in hun huis waar ik de wereld van kunst heb ontdekt.’
‘Roze is altijd mijn favoriete kleur gebleven’ Die liefde voor kunst is altijd gebleven, maar Maarten Paul vindt het lastig dit handen en voeten te geven. Na een studie bedrijfskunde en een MBA, en een goede baan bij IBM blijft het knagen. Hij besluit alsnog kunstgeschiedenis te gaan studeren. Tijdens zijn studie komt hij in contact met het echtpaar Birgit Schuurman en Arne Toonen. Zij runnen de populaire galerie Prints & The Revolution. De ontmoeting resulteert in een samenwerking waarbij Maarten Paul als partner wordt aangetrokken. Veel van het werk in zijn huis, van onder andere Arne Toonen zelf, Super A en Silas, schaft hij in die periode aan. ‘Hun stijl, Pop-art enStreet-art inspireert me. Het maakt me vrolijk en ik kan er een eigen invulling aan geven. Je moet ook niet te moeilijk doen over kunst. Ik heb echt geleerd dat de drempel lager ligt dan ik in eerste instantie dacht.’ In deze periode wordt Maarten Paul ook lid van De Kring. ‘Op De Kring tref ik gelijkgestemden. Ik voel me er echt thuis.’
2015-2025
Een nieuw decennium in De Kring
H
et ging goed met De Kring in 2014. In bar, club en restaurant leeft De Kring. Naast de huiskamersfeer bruiste het van de activiteiten. Ook dit jaar waren er weer veel leden actief in een commissie of de redactie. Wekelijks werden meerdere avonden geprogrammeerd met voor elk wat wils: gitaar, jazz, poëzie, speelfilms & docu’s, shortcutz, kidfa, bridge, jeu de boules, kwizz, nieuwe oogst, exposities, presentaties, muziek en natuurlijk ons kringkoor. Activiteiten, georganiseerd door staf of commissieleden, worden soms druk bezocht en op die avonden is het extra levendig in de bar en in ons onvolprezen restaurant. In 2014 waren er ook enkele excursies, zoals naar de slagvelden van WO I en naar Manifesta in Sint Petersburg, waar deelnemers enthousiast van terugkwamen. Daarom wil het bestuur alle medewerkers en alle commissieleden die een bijdrage hebben geleverd aan de organisatie van De Kring, in welke vorm dan ook, een groot compliment geven. Dit jaar zijn er weer leden at random uitgenodigd om tijdens een groepsdinertje met een bestuurslid van gedachten te wisselen over alles wat De Kring aangaat. Daarnaast hebben wij in het afgelopen jaar voor de eerste keer een enquête gehouden, met een enorme respons. Uit de resultaten daarvan hebben wij aanbevelingen gedestilleerd, die waar mogelijk, zijn omgezet in beleid en concrete aanpassingen. ‘De Kring overdag’ is een resultante daarvan. Een kleine, maar groeiende, groep frequenteert het restaurant overdag, met laptop en wifi in de aanslag. Indien financieel mogelijk staan er nog steeds zaken op de rol naar aanleiding van de respons van de groepsdinertjes en de enquête. Wij hebben de jaren van de crisis doorleefd, en overleefd. Het financieel resultaat over 2014 is waarschijnlijk gelijkwaardig aan het jaar ervoor (de definitieve cijfers zijn pas in april 2015 gereed). Wij zullen wederom aan onze verplichtingen kunnen voldoen. Onze indruk is dat financieel het diepte-
punt voorbij is. Het is echter nog niet zo dat wij een reserve kunnen maken voor grote plannen, bijvoorbeeld voor de vernieuwing van de keuken, die wel hoog nodig is. Het aantal leden is enigszins constant. De jaarlijkse aanwas van nieuwe leden compenseert gelukkig het aantal leden dat het lidmaatschap opzegt of helaas moet opzeggen. Daarom heeft het bestuur gemeend de contributie voor het tweede jaar op rij niet te indexeren, ten einde de drempel voor het lidmaatschap niet hoger te maken. Het beleid is er mede op gericht meer jongeren – lees 30-plussers – aan te trekken. Dus ook sommige activiteiten af te stemmen op die doelgroep en mensen uit bevriende organisaties uit de ‘culturele industrie’ uit te nodigen voor het lidmaatschap. Zoals het onze vereniging betaamt, is de aanwas van leden, mede door de kritische aanbevelingen van de ballotagecommissie, van uiteenlopende pluimage. Een belangrijk uitgangspunt bij de ballotage is niet ‘wat kan De Kring betekenen voor mij’, maar ‘wat kan jij betekenen voor De Kring !’ Wij kijken vooruit naar een nieuw decennium: De Kring van 2015 tot 2025, een periode van 10 jaar waarin De Kring haar 100 jarig bestaan zal vieren, zich zal blijven ontwikkelen, zich door de tijdgeest zal laten prikkelen en beïnvloeden, mee zal veranderen en klaar zal zijn voor de jaren dáár weer na. Want wij gaan er vanzelfsprekend van uit dat De Kring een heel lang leven beschoren is. Wij kijken met jullie uit naar een nieuw en spannend decennium, en wensen jullie in het startpunt daarvan gezondheid, voorspoed, liefde en geluk.
1OO
Inmiddels is Maarten Paul samen met een vriendin, Floor Montanus, het verbeterbureau De Barn begonnen. Zij helpen klanten met het optimaliseren van hun bedrijfsvoering en het creëren van nieuwe verdienmodellen. ‘We zijn nu een jaar verder en hebben verschillende opdrachtgevers in de creatieve en culturele sector, zoals het DeLaMar Theater, de Hermitage/ Nieuwe Kerk, Volksuniversiteit Amsterdam en het Joods Cultureel Kwartier. Ik ben gelukkiger dan ooit! Hier komt alles samen.’
•
VAN HET KRINGBESTUUR
de
KRING CIRCULAIRE
1922 2022 •
Nanette van Ditzhuyzen Roel van den Ende Wiebe de Vries Jeannette Smit Eva Ruijter
JANUARI – FEBRUARI 2015
de
29
De Kringtafel: redactievergadering van de Circulaire
Een zichtbare kippenren Door Tom Rooduijn Foto: Hein van Maasdijk
I
k woonde in de loop der jaren tal van vergaderingen in uiteenlopende kringen bij: rumoerig, ter zake, routineus, ordentelijk, baldadig of besluiteloos. Maar nooit eerder maakte ik zoiets mee als het gezelschap dat om de twee maanden het Kringblad vult. De eerste keer dat ik erin verzeild raakte, en ook nog geacht werd dit gezelschap ‘aan te sturen’, overwoog ik of het meteen ook de laatste keer zou zijn. Vergaderen kun je het eigenlijk niet noemen wat wij doen. Het is een associatieve gedachtewisseling tussen twee of meer mensen aan dezelfde tafel – die rechthoekige, links bij de ingang van het restaurant. Van een gemeenschappelijk gesprek is zelden sprake. Het is een spervuur van gedachten, ideeën, associaties. In een uiterst ongunstige akoestiek. Wie aan het ene uiterste van de tafel zit, kan de collega’s aan de andere kant onmogelijk verstaan. Ondertussen knoopt elke deelnemer praatjes aan met een haar (de
30
de
V.l.n.r., achter: Pieter Valk, Lonneke van Genugten, Jeanette Gerritsma, Marguérite Berreklouw, Tjadine Stheeman en Marius van Leeuwen, voor: Tonja van Rijthoven, Addy Kaiser en Tom Rooduijn. Op de foto ontbreken: Erna van den Berg, Lonneke Gillissen en Robin Uitham. redactie bestaat grotendeels uit vrouwen) bekende passant. Hoewel datum en tijdstip van de vergadering ruim tevoren zijn aangekondigd, hebben dienstberichten volstrekt geen gezag. Als de eerst gearriveerde medewerkers het alweer voor gezien houden, druppelen de laatsten verwachtingsvol binnen. Natuurlijk moet tussen de vertrekkers, laatkomers en overige deelnemers steeds worden gezoend en gepraat over de stand van zaken in het gezin, de liefde of het werk. Wanneer je de redacteuren beschouwt als reünisten, troostte ik mij na verloop van tijd, zijn dit bijzonder geslaagde bijeenkomsten. Om toch greep te krijgen op dit pandemonium, stelde ik voor het eens bij mij thuis te proberen. Bijkomend voordeel was, dat de kosten konden worden gedrukt. Mij kwamen klachten ter ore
KRING CIRCULAIRE JANUARI – FEBRUARI 2015
over ons bestedingspatroon – een onzer redacteuren zou nota bene de duurste wijn uit het assortiment hebben besteld! Daar moest een eind aan komen, dreigde de leiding, anders zou dit bacchanaal in de ledenvergadering aan de kaak worden gesteld. En omdat ik naar verluid toch ‘loaded’ was, werd mij te verstaan gegeven, kon ik de onkosten net zo goed uit eigen zak betalen. Na een flinke hoeveelheid drank en snacks op mijn eettafel te hebben uitgestald, wachtte ik op de eerste redacteuren. Vormgever Marius van Leeuwen verscheen als gebruikelijk tien minuten te vroeg. Tien minuten na de begintijd besloten we de drankvoorraad maar eens aan te spreken. Een kwartier later probeerden we een door mijzelf gesmeerd toastje. Een halfuur na de officiële aanvang ging de bel: een redac-
tieveteraan verontschuldigde zich dat het later was geworden, maar de hond van de buurvrouw was onder een auto gelopen. Vervolgens was de buurvrouw flauw gevallen. Nu had zij zowel de dieren- als de mensenambulance moeten bellen. ‘Zullen we dan maar beginnen?’ zei Marius. Ik aarzelde: ‘Laat ik eerst even naar mijn berichten kijken.’ Er bleken meer redacteuren op het laatst verhinderd te zijn: ziek kind, klus liep uit, pijn in de voet, et cetera. Een collega maakte bij nader inzien ‘vanwege de onzichtbaarheid’ principieel bezwaar tegen vergaderen op een andere plek dan de sociëteit. Er werd aangebeld. Twee collega’s die op De Kring pas laat beseften dat de vergadering bij mij plaatsvond, strompelden de trap op. Een halfuur later spraken we over de gezagsverhoudingen in het hedendaags gezin. Vader is allang niet meer de baas, werd vastgesteld, maar de autoriteit van moeder holt ook achteruit. In Nederland hebben we de kinderen zó verwend dat ze hun ouders de baas zijn, stelde iemand. In het hevige debat dat hierop volgde, had niemand opgemerkt dat de enig aanwezige redacteur zonder kinderen al vrij lang niet onder ons was. Ineens viel er een stilte. De redacteuren kwamen op adem voor een nieuwe gevechtsronde. Op dat moment klonk in de gang gebons en geschreeuw, alsof iemand al geruime tijd in paniek tegen een deur timmerde – maar steeds niet boven het tumult uitkwam. Het was de kinderloze redactrice. Ze had de wc niet meer open kunnen krijgen. De redactie verzamelde zich nu voor de wc-deur en maande de collega tot rust. Na een vergeefse poging de deur met tang en schroevendraaier van buiten open te krijgen, besloten we tot een drastische maatregel. Marius sloeg de pennen uit de scharnieren en draaide zo de deur andersom uit de sponning – waarna de redactrice haar verlosser huilend in de armen viel. Nu beleggen we onze kippenren weer als vanouds in het voederlokaal van de lezers. Er wordt weer enthousiast over de tafel geroepen, iedere voorbijganger houdt halt voor een praatje en de ene helft kan de andere niet verstaan. Maar we zijn weer zichtbaar voor onze lezers, van de bizarre ideeën die over tafel gaan, zijn er altijd wel een paar bruikbaar en we laten ons de huiswijn goed smaken. Ik woonde in de loop der jaren veel vergaderingen bij, maar dit is veruit de hartverwarmendste.
•
IN MEMORIAM
Ilone Kruit-Temmink 1949 – 2014
Every inch a lady
W
ellicht herinner je je haar nog. Altijd mooi gekleed, altijd mooi opgemaakt. Stralend. Ze kwam immer op loopschoentjes binnen en verwisselde het platte schoeisel bij de receptie voor elegante pumps. Er zijn weinig dames die dat doen, behalve voor een gala-feestje, maar Ilone Kruit-Temmink deed het eigenlijk altijd. Every inch a lady. Ze ging prat op haar mooie verschijning, en genoot intens van de complimenten die ze geregeld kreeg van mede-Kringleden, zeker als zo’n compliment kwam van jonge mannen. Een van de laatste keren dat ik haar in het wild trof was tijdens een show van Frans Molenaar, waar ze steevast op de eerste rij te vinden was. Dat zegt genoeg. En hoewel ze de pakjes, mantels en jurkjes van Frans vaak te duur vond om zelf te kopen, deed ze er maar wat graag inspiratie op voor haar eigen uitgebreide garderobe. Ik heb Ilone veel eerder leren kennen, en wel op De Kring. In de tijd dat ik er nog bijkans om de hoek woonde, en ik er (zeer) regelmatig kwam, niet alleen op de drukke vrijdagavonden, maar juist ook vaak op de rustige doordeweekse dagen. Ook Ilone was er in die dagen vaak in de vooravond, immer vergezeld door haar onafscheidelijke Theo, om te dineren en te causeren aan de oude bar. We raakten vanaf het eerste uur bevriend. Ilone voelde zich thuis op De Kring. Ze hield van
KRING CIRCULAIRE
de ongedwongen sfeer, maakte er nieuwe kennissen en vrienden, en converseerde graag met interessante mede-leden aan de ledentafel. De vrijdagavond was in die dagen heilig, echt een must! Je voelde je zelfs beroerd als je een avondje gemist had. Zwieren en swingen op de beats van de vrijdagavond-dj. Het leven één feest. Ilone was de personificatie van dat feestelijke leven: ze straalde plezier uit en levenslust. Ik heb haar nog nooit horen mokken of klagen. Vaak was ze het middelpunt van het gezelschap. Maar ook altijd sociaal en invoelend. En bovendien flink actief als Kringlid: vijf jaar lang was ze voorzitter van het Kring-koor The Circle Stars. Daarnaast vele jaren enthousiast zangeres en als lid betrokken bij het koor. Ilone kon best kritisch zijn. Maar wel straight, origineel en respectvol tegenover anderen, oprecht geïnteresseerd. Tijdens haar ziekte bleef het plezier vooropstaan, niet het verdriet. Ze was erg dapper in dat laatste slopende jaar, en vooral de laatste slopende maanden. Ze bleef opgewekt en hartelijk, zelfs toen ze wist dat het einde naderde. Haar uitstraling bleef zuiver en echt. Nog immer warm en spontaan. Veel lachen. Altijd maar lachen. Lachen als het maar kon. Tijdens de mooie afscheidsbijeenkomst in Vrijburg sprak ik met een aantal van haar vrienden. Een van die vrienden zei: ‘Ze was altijd vriendelijk. Erg duidelijk wat ze wilde en wat ze niet wilde. Soms botsten we dan een klein beetje, maar altijd gingen we met een lach uit elkaar. Ilone had een karakter en daar hielden we van.’ Karaktervolle, lieve, dierbare vriendin, we zullen je voor altijd missen. Tom Kellerhuis
•
RECTIFICATIE Tot groot verdriet van Peter Geusebroek, de partner van ons overleden Kringlid Marlies Sikora is in het november-decembernummer haar achternaam verkeerd gespeld. Ik bied hiervoor mijn oprechte excuses aan. Addy Kaiser
JANUARI – FEBRUARI 2015
de
31
KUNST OP DE KRING
Pendelen tussen hemel en aarde
Zaterdag 24 januari openen nieuwe exposities op De Kring. In de sociëteit werk van Gerard Polhuis, van wiens hand ook de Kringprent van deze maand is. In het restaurant komt een eerbetoon aan de onlangs overleden beeldend kunstenaar Leo Schatz, met kopieën van tekeningen.
Tonja van Rijthoven Vlak bij de gemeentelijke vuilstortplaats op het bedrijventerrein aan de Cruquiusweg verwacht je op een druilerige novemberdag niet direct een schitterende ruimte met idyllisch uitzicht op de Nieuwe Vaart, met kleurrijke schilderijen aan een diagonaal geplaatste expositiewand. ‘Deze drie zijn af’, zegt Gerard Polhuis (Oldenzaal, 1952) tevreden, als ik hem opzoek in zijn atelier. Aan een andere muur van zestien meter lang hangen een stuk of tien schilderijen die nog niet af zijn, abstracte werken die soms op collages lijken. ‘Ik ben geen gewone schilder, ik wérk met verf’, zo licht Polhuis toe, want er is nergens een kwast te bekennen, alleen flacons van zacht plastic met verdunde acrylverf. Bij elk schilderij of paneel legt hij mij haarfijn uit wat er nog ontbreekt aan vorm, diepte en kleur en hoe hij daarmee laag voor laag de voorstelling opbouwt. ‘Ik kijk lang naar het beeld om er één mee te worden en raak ineens onder hoogspanning bij het voltooien van het werk. Mijn methode kan zich afspelen op de seconde, hoe die vlek zich vormt en hoe die door mij gestuurd wordt. Een herkansing is er niet.’ Opvallend is dat hij een verhaal wil vertellen met symbolische
32
de
ingrediënten en duidelijke contrasten. Zijn werken hebben geen centraal punt. Grillige lijnen, sierlijke vormen, doorkijkjes, alsof het beeld beweegt. Op jonge leeftijd, in een Nijmeegs sanatorium met paviljoens in een bosrijke omgeving, waar schilderen en tekenen in groepsverband dagelijkse praktijk was, ontdekte Polhuis het geluk van de verbeelding. Vanzelfsprekend ging hij naar de kunstacademie, eerst in
KRING CIRCULAIRE JANUARI – FEBRUARI 2015
’s Hertogenbosch, toen naar Atelier ’63 in Haarlem, wat vanuit het knusse Brabant een veel grotere uitdaging bleek.
Zeeduivels De meeste wandschilderingen, die hij maakte op beurzen en bij instellingen, verdwijnen meestal na een of twee maanden, maar gelukkig werkt Polhuis niet alleen met verf en doek, maar ook met andere materialen. In 2015 wordt
een monumentale opdracht gerealiseerd in Hoorn. Twee loop- en fietsbruggen, waarvoor hij plaatstalen laser-gesneden beeldelementen gebruikt. Op zijn ontwerp zie ik cactusachtige bomen, die als zeeduivels omhoog stijgen en als vleugels aan de brugleuningen hangen. ‘Dubbelgevouwen silhouetknipsels’ zo licht de kunstenaar toe, ‘zoals Hans Christiaan Andersen ze maakte als tijdverdrijf. Die heb ik als uitgangspunt gekozen met de symmetrie van de brug als gegeven. Om de rechter- en linkerkant tot een geheel te smeden, heb ik verbintenis gezocht tussen verhalende, kleurrijke beelden, als herkenningspunten voor de buurt. De grote beeldelementen zijn met willekeurige gaten bewerkt, waardoor ze niet meer zo massief zijn. Toch zijn ze vastgeklonken aan een vorm, de brug, die ze figuurlijk op de aarde houdt.’ Het werk van Polhuis is vaak getypeerd als sprookjesachtig, maar dat vindt hij te lieflijk klinken. Wel zegt hij een zwak te hebben voor ‘het ongrijpbare bovenaardse, pendelen tussen hemel en aarde.’ Een uitspraak die hij dan later weer
KRING CIRCULAIRE
nuanceert, ‘door vlekken en vegen komen associaties tevoorschijn.’ Zijn werkwijze, druipen met verf, is goed zichtbaar op een filmpje, dat ook op zijn website staat, gemaakt in 2011 bij de productie van een wandschildering voor een tentoonstelling in het Dolhuys te Haarlem (YouTube dolhuys-polhuis). Op een hoge ladder voor een zwarte muur laat hij de druipende witte verf alle kanten opgaan, uitmondend in kroonluchters, dansende engelen in een ijspaleis, als coulissen, waarin de kijker de hoofdrol speelt. Wat we op De Kring te zien krijgen, is nog een verrassing, maar zal ongetwijfeld zeer spannend zijn. Opening van de expositie van Gerard Polhuis (sociëteit) en het eerbetoon aan Leo Schatz (restaurant) op zaterdag 24 januari om 18.00 uur.
•
JANUARI – FEBRUARI 2015
de
33
Agenda Januari 2015 Houd voor het actuele programma en aanvullingen altijd www.kring.nl en de nieuwsbrief in de gaten! De website geeft altijd de actuele informatie. Kijk voor de kringkoorrepetities op onze website. do 1 Nieuwjaarsdag De Kring en het Kringrestaurant zijn gesloten vr 2 Dansen 22.30 Houd website in de gaten voor de dj van vanavond zo 4 Geen Kring op zondag we starten de zondag in het nieuwe jaar met het captains’ dinner 11 januari ma 5 Kring voornemensdiner* 19.00 di 6 Geen Shortcutz in januari het wekelijkse korte platform voor film start pas weer in februari wo 7 Jazz 21.30 De leukste jazzsessie van Amsterdam met o.a. Benjamin Herman (sax), Ernst Glerum (bas), Joost Patocka (drums) en Miguel Rodriguez (piano) en jonge jazztalenten do 8 Jonge ledenborrel/ ballotagecommissievergadering 18.00 Jonge ledenborrel 18.00 Ballotagecommissievergadering vr 9 Dansen 22.30 Houd website in de gaten voor de DJ van vanavond zo 11 nieuwjaarsborrel*/ captain’s dinner* 16.00 Nieuwjaarsborrel 19.00 captain’s dinner: reserveer even ma 12 Potlatch avond* 20.00 in kader van expositie Jacqueline de Jong wo 14 De populaire muziekshow (in club up) 19.30 Presentatie: Henk Steenhuis en Hans Vos do 15 Kringborrel/ geen Gitaarserie 18.00 Elke donderdag borrel met bitterballen van het huis 20.30 pas weer in februari de gitaarserie vr 16 Dansen 22.30 Houd website in de gaten voor de DJ van vanavond
34
de
zo 18 Kring op zondag* 16.00 Van wintertijd tot zomertijd is De Kring op zondag als huiskamer geopend 18.30 Iedere zondag kookt een Kringlid voor slechts €13,50 een maaltijd. Vandaag: Dave Heilbron en Michiel van Emden Boas wo 21 Nieuwe Oogst/ Jazz 20.30 Talkshow, presentatie Harm Ede Botje (Vrij Nederland) 21.30 De leukste jazzsessie van Amsterdam met o.a. Benjamin Herman (sax), Ernst Glerum (bas), Joost Patocka (drums) en Miguel Rodriguez (piano) en jonge jazztalenten do 22 Kringborrel 18.00 Elke donderdag borrel met bitterballen van het huis vr 23 Dansen met DJ El Salvo 22.30 Retrodeluxe zo 25 Kring op zondag* 16.00 Van wintertijd tot zomertijd is De Kring op zondag als huiskamer geopend 18.30 Iedere zondag kookt een Kringlid voor slechts €13,50 een maaltijd. Koks van vandaag: Annelies Kandel/Olaf Mulder ma 26 NBF 20.00 De Nederlandse Beroeps vereniging van film- en televisiemakers presenteert een programma: gratis toegankelijk voor Kringleden wo 28 Kringcinema/muziekshow/ Lucky Fonz presenteert… 19.00 Speciale voorpremière voor Kringleden met korting te bezoeken in Pathé City 19.30 De populaire muziekshow (in club up) 20.30 Lucky Fonz presenteert: de moderne singer-songwriters, houd website en nieuwsbrief in de gaten voor de gast van vanavond do 29 Kringborrel 18.00 Elke donderdag borrel met bitterballen van het huis vr 30 Dansen: Change 22.30 remix vintage modern and other stuff met Maarten Bertheux, Dimitri Madimin (Kiss escort) en David van Doesburg
KR R II N NG G C C II R RC CU U LL A A II R R EE JJ A AN NU UA A RR II –– FF EE BB RR U UA A RR II 22 00 11 55 K
Agenda maandag 6 januari: voornemensdiner U heeft net genoeg van oud en nieuw, nieuwjaarsrecepties afstruinen, de goede voornemens en de vette happen. Maar nog geen zin om echt weer aan het werk te gaan, het dagelijks leven op te pakken. Een semaine blanche als het ware. Dan bent u in de huiskamersetting van De Kring aan het goede adres. Een ideale plek om de schijn even de schijn te laten, de kliekjes van de geest op te warmen en goed gezelschap op te zoeken. Schuif aan aan de dis, de chef doet wel zijn best en maakt een mooie maaltijd voor u voor een schappelijke prijs: 13,50 euro. Reserveer graag of kom langs. aanvang 19.00 uur zondag 11 januari: nieuwjaarsborrel met captains dinner Een nieuw kringjaar kan niet echt beginnen zonder de traditionele Nieuwjaarsborrel op De Kring. Na een speech van onze voorzitter Nanette van Ditzhuyzen volgt de muzikale omlijsting door een verrassingsact. Ook luidt het Kringkoor met een kort optreden welluidend het nieuwe jaar in. Ter afsluiting kunt u om 19.00 uur aanzitten bij het befaamde Captains’ Dinner. Reserveer tijdig bij de receptie, want het aantal plaatsen is beperkt: (020) 6236985. De kosten voor het Captains’ Dinner bedragen € 13,50 p.p. (exclusief drank).
januari uitgelicht De Kring op zondag in januari De ideale zondagssalon, met warme chocolademelk, rum, genegenheid en natuurlijk leden die mooie maaltijden maken voor leden en samenzijn aan lange tafels! Ook niet-leden (mits geïntroduceerd) zijn van harte welkom! Zo nu en dan start De Kring op zondag om 16.30 uur met een “schatkisttafel” rond een onderwerp. Hier het programma van januari:
maandag 12 januari: Potlatch-avond Kunstenaar Jacqueline de Jong organiseert in samenwerking met Hans Brinkman vrij naar de antropologische term potlatch (zoekt u het vooral op op wikipedia) een dergelijke avond over kunst en intellectueel eigendom met diverse sprekers en gasten. Gespreksleiding: Xandra Schutte (Hoofdredactie Groene Amsterdammer). Met o.a. Antoon Ott en Bastiaan van der Velden over auteursrecht, Roberto Ohrt over The Situationist Times, kunstenaars Floor van Keulen en Petros Orfanos Panagiotis en architect Marc a Campo. Aan het eind van de avond worden circa 40 expl. van de “Fake-simile” (de Box) van de Situationist Times weggegeven. Hiervoor wordt in tegenstelling tot het Potlatch-principe NIETS terug verwacht. Aanvang 20.00 uur
18 jan Stadsvernieuwing of stadsvernieling met Herman de Liagre Böhl en Vincent van Rossem. Over gewenste en ongewenste aanpassingen in het Amsterdamse stadsbeeld in de 20ste eeuw. Van Rossem heeft zo zijn ideeën over de rol van gemeentelijke volkshuisvesters, Herman de Liagre Böhl heeft een boek geschreven over stadsvernieuwing in de tijd van Jan Schaefer. Dat belooft een prettige clash te worden... 25 januari Duurzaamheid: wat kun en wil je er zelf aan bijdragen? Duurzaamheid is een van de grote vraagstukken van deze 21ste eeuw. Waar gaat het eigenlijk om? En wat kun je er zelf aan bijdragen? Jacqueline Cramer (oudminister VROM en Kringlid) en Caroline van Leenders (Rijksambtenaar duurzame ontwikkeling) delen met de aanwezige Kringleden hun eigen zoektocht. Tijdens de bijeenkomst zullen we ervaringen delen en elkaar hopelijk inspireren om de wereld duurzamer te maken.
Vincent van Rossem
Jacqueline Cramer
woensdag 14 en 28 januari: De populaire muziekshow Vanavond starten Henk Steenhuis en Hans Vos hun `Populaire Muziekshow’. Een praat-, luister- en kijkprogramma live vanuit ClubUp vanaf half acht tot half negen. Met o.a.: de onbekende Nederlander, de favoriet van de week, de Popagenda, en… wie doe ik na… Een en ander zal muzikaal omlijst worden door ‘een elektrische gitaar’. Komt dat zien, zorg dat je erbij bent. De toegang is gratis. aanvang 19.30 uur
John Lennon en Mick Jagger
KR R II N NG G C C II R RC CU U LL A A II R R EE K
AN NU UA A RR II –– FF EE BB RR U UA A RR II 22 00 11 55 JJ A
de
35
Agenda Februari 2015 Houd voor het actuele programma en aanvullingen altijd www.kring.nl en de nieuwsbrief in de gaten! De website geeft altijd de actuele informatie. Check de website voor expositie-openingen en kringkoorrepetities zo 1 Kring op zondag 16.00 Van wintertijd tot zomertijd is De Kring op zondag als huiskamer geopend 18.30 Iedere zondag kookt een Kringlid voor slechts €13,50 een maaltijd. Koks die dag: Gonny van den Oudenallen en Cor Visser di 3 Shortcutz (in club up) 20.00 Platform voor (korte) filmmakers en filmliefhebbers: check website voor programma wo 4 Jazz 21.30 de leukste jazzsessie van Amsterdam met o.a. Benjamin Herman (sax), Ernst Glerum (bas), Joost Patocka (drums) en Miguel Rodriguez (piano) en jonge jazztalenten do 8 Jonge ledenborrel/ ballotagecommissievergadering 18.00 Jonge ledenborrel 18.00 Ballotagecommissievergadering vr 6 Dansen 22.30 Houd website in de gaten voor de dj van vanavond zo 8 Kring op zondag 16.00 Van wintertijd tot zomertijd is De Kring op zondag als huiskamer geopend 18.30 Iedere zondag kookt een Kringlid voor slechts €13,50 een maaltijd. ma 9 Klassiek op De Kring* 20.30 di 10 Shortcutz (in club up)/ dichters dinsdag 20.00 Platform voor (korte) filmmakers en filmliefhebbers: check website voor programma 20.30 Dichters dinsdag, gepresenteerd door Diana Ozon en Daan Doesborgh wo 11 De populaire muziekshow (in club up)/ nieuwe oogst 19.30 Presentatie: Henk Steenhuis en Hans Vos 20.30 Nieuwe Oogst: presentatie Harm Ede Botje
36
de
do 12 Kringborrel/ Gitaarserie 18.00 Elke donderdag borrel met bitterballen van het huis 20.30 De Gitaarserie van Wim den Herder. Houd website en nieuwsbrief in de gaten voor de gast van vanavond vr 13 Dansen 22.30 Houd website in de gaten voor de DJ van vanavond zo 15 Kring op zondag 16.00 Van wintertijd tot zomertijd is De Kring op zondag als huiskamer geopend 18.30 Iedere zondag kookt een Kringlid voor slechts €13,50 een maaltijd. di 17 Shortcutz (in club up) 20.00 Platform voor (korte) filmmakers en filmliefhebbers: check website voor programma wo 18 Jazz 21.30 de leukste jazzsessie van Amsterdam met o.a. Benjamin Herman (sax), Ernst Glerum (bas), Joost Patocka (drums) en Miguel Rodriguez (piano) en jonge jazztalenten do 19 Kringborrel 18.00 Elke donderdag borrel met bitterballen van het huis vr 20 Dansen 22.30 Houd website in de gaten voor de DJ van vanavond zo 22 Kring op zondag 16.00 Van wintertijd tot zomertijd is De Kring op zondag als huiskamer geopend 18.30 Iedere zondag kookt een Kringlid voor slechts €13,50 een maaltijd. ma 23 NBF 20.00 De Nederlandse Beroeps vereniging van film- en televisiemakers presenteert een programma: gratis toegankelijk voor Kringleden di 24 Shortcutz (in club up) 20.00 Platform voor (korte) filmmakers en filmliefhebbers: check website voor programma wo 25 Kringcinema/muziekshow/ chansonsalon 19.00 Kringcinema in Pathé City 19.30 De populaire muziekshow (in club up) 20.30 chansonsalon do 26 Kringborrel 18.00 Elke donderdag borrel met bitterballen van het huis
K KR R II N NG G C C II R RC CU U LL A A II R R EE JJ A AN NU UA A RR II –– FF EE BB RR U UA A RR II 22 00 11 55
vr 27 22.30
Dansen: Snob De leukste bandjesavond: openbaar, niet-leden moeten een kaartje kopen
Agenda uitgelicht Kring op Zondag Schatkistprogramma in februari:
1 februari: Hedendaags Alchemisme Alchemie is overal. In alchemie draait het om verandering van geest en materie. Door transformatie en transmutatie. Zoals Wallstreet een soort alchemische kolf is waar men goud probeert te maken, zoeken kunstenaars als Joseph Beuys en Rebecca Horn het in de spiritualiteit, en willen psychotherapeuten levensenergie overbrengen. Marieke Nooren en Kees de Groot van Emden delen hun passie over het onderwerp.
Sandra Heerma van Voss 8 februari: Shared leadership over ondernemen in de toekomst: meer vrouwen en/of meer stellen in de top van onze bedrijven? Dieuwke Begemann, veranderkundige, gaat in gesprek met Sandra Heerma van Voss, journaliste NRC. Kringleden Linda Clewits en Harry Overeem zijn samen een hotel begonnen, hoe bevalt dit shared leadership? maandag 9 februari: Klassiek op De Kring Op veler verzoek komt de klassieke muziek terug op De Kring. Iedere tweede maandagavond van de maand een klassiek concert met uitloop naar jam en/of speciale gasten. I.s.m. Splendor Amsterdam. Houd website en nieuwsbrief in de gaten voor de gasten van vanavond aanvang 20.30 uur
TROUWE LEDEN Door Marguerite Berreklouw
Dat is hier gelukkig anders dan in Engeland, waar de zoons wel lid worden van dezelfde club als hun vaders. Ik heb voor de vakantie de Seurattentoonstelling gezien in het KröllerMuller en nu net de tentoonstelling van de familie van impressionistische schilders Rouart in Nancy. Ik kende de naam niet, maar heel mooi! Op mijn nachtkastje liggen l’Amant van Marguerite Duras, The Children Act van Ian McEwan en Worst van Atte Jongstra.‘
Caspar Broeksma (69 jaar), voormalig financieel-directeur van voedingsmiddelenbedrijf Wessanen
Veel dingen zijn hetzelfde gebleven ‘Met mijn vrouw en kinderen ging ik in 1977/78 vaak mee met Rien Bazen op zondag, als hij kookte op De Kring. Dan is het wel zo aardig om helemaal lid te worden. Dat hebben we toen gedaan. Ik heb een paar keer meegedacht met de financiële commissie inzake verbouwingen. Ik ambieer echter geen vaste functie, ik word dan altijd gevraagd als penningmeester en ik vind het juist prettig om dat niet meer te hoeven doen. Alles lijkt veranderd, ik hoef alleen maar in de spiegel te kijken, maar in wezen zijn veel dingen hetzelfde gebleven. Ik kom elke week eten op De Kring met de dinsdagtafel en dan zie ik hoe allerlei kleinere kringetjes, zoals de bridgers en de biljarters, prettig bij elkaar zitten in een ruimte. Dat was toen zo en dat is nu nog zo. Als je De Kring vergelijkt met Arti, dan vind ik de laatste bedaagder en individueler; er zijn daar, denk ik, niet van die clubjes zoals op De Kring. Bij ons lopen kunstenaars en nietkunstenaarsleden ook meer door elkaar. Mijn twee kinderen hebben beiden wel achter de tap gewerkt, maar verder vinden ze het echt iets voor hun ouders.
Cok de Rooy (71 jaar), mede-eigenaar van The Frozen Fountain
Ik heb ik al snel raakpunten voor een gesprek ‘Ik heb in de commissie gezeten voor de vormgeving van de nieuwe bar. Daar waren net zo veel meningen over als er leden in de commissie waren. Ronald Hooft nam er notie van en is gewoon zijn eigen gang gegaan met een geweldig leuk resultaat. Op De Kring tref je een gezellige mix van mensen aan met een leuke culturele bagage. Ook met iemand die ik niet ken, heb ik al snel raakpunten voor een gesprek. Waarschijnlijk komt het doordat de leden van zo’n sociëteit ongeveer eenzelfde interessefocus hebben, dat draagt er aan bij. De verbouwing heeft de sfeer nog verbeterd. Het is nu dynamischer en er zijn meer activiteiten. De glazen rookruimte vind ik de mooiste
KRING CIRCULAIRE
van Nederland; de extra royale glazen wand geeft, architectonisch gezien, een mooie diepte aan het geheel en de ruime maatvoering voorkomt het gevoel dat de ‘roker’ op het strafbankje wordt gezet, hetgeen een vrijdenkende sociëteit haar eer te na zou moeten zijn. Daarnaast heb ik het idee dat de huidige ruimte om de bar, waar niet gerookt mag worden, voldoende ruimte biedt. Dus iedereen blij, bedenk ik mij dan zodra ik mijn sigaret opsteek. Wat ik wel leuk zou vinden is, als je, net zoals in Londen bij de Groucho-club, kleine hapjes kunt bestellen bij de borrel. Ik kom graag voor of na een bioscoop- of theaterbezoek op De Kring en dan zou het ideaal zijn. Het is zo ontzettend gezellig. Daarnaast zou ik het helemaal gezellig vinden als leden hun hond(je) mochten meenemen, dan wordt het pas echt een kunstenaarssociëteit, maar laat ik daar niet al te moeilijk over doen. Gemiddeld kom ik tweemaal per week op De Kring. Soms alleen om de krant te lezen, een hapje te eten en dan weer weg te gaan, maar ook vaak met vrienden. We hebben een vaste groep van vrienden, die elke zes weken met elkaar eten. Maar buitenlanders neem ik ook graag mee. Mensen die geen lid zijn, vinden het vaak een belevenis om op de sociëteit te kunnen komen. Zo werkt dat. Ook mijn kinderen vinden het leuk om mee te gaan. Hoewel ze een cultureel beroep hebben, staat hun hoofd er niet naar om ook lid te worden. Ik voel me absoluut thuis op De Kring. De mix tussen jong en oud is volgens mij uniek in Nederland. Bij binnenkomst ben ik vaak verrast door wat er gaande is, zowel in de Club-Up als in de sociëteit. Alle complimenten aan Jeron. Qua tentoonstellingen volg ik op dit moment de fototentoonstellingen in het FOAM, Huis Marseille en de pas geopende Philipsvleugel in het Rijksmuseum. Daar kom ik op het moment liever dan in het Stedelijk na de verbouwing. Misschien omdat het huidige restaurant naar buiten is verplaatst en niet meer de sfeer creëert om een beetje te mijmeren over datgene wat je dan net hebt gezien. Ik lees nu Danubia van Simon Winder, over het ontstaan van het Habsburgse Rijk, geschreven in een vermakelijke Engelse-humor-stijl. En De wereld van gisteren van Stefan Zweig en, als luchtige tegenhanger ‘Seks, Drugs en Rock & Roll in de gouden Eeuw’ van Benjamin Robbert.’
JANUARI – FEBRUARI 2015
•
de
37
BINNENSKRINGS
Ballotage Het Bestuur van De Kring zal op advies van de Ballotagecommissie, tenzij schriftelijk en inhoudelijk bezwaar wordt aangetekend, drie weken na deze publicatie de volgende mensen uitnodigen voor het lidmaatschap van De Kring: Ballotage oktober 2014
Leden: • Marcia Appels Door Sub Rosa Elke overeenkomst met bestaande personen of gebeurtenissen berust op louter toeval of op de geperverteerde spinsels van uw eigen geest. Gehoord aan de bar: - Man (introducé op De Kring) tegen andere man (habitué op De Kring): ‘Leuke club, hier. Ik denk erover om lid te worden.’ ‘Eén vraag: Ben je gelukkig getrouwd, heb je een fijne relatie?’ ‘Eh, ja.’ ‘Dan zou ik het niet doen.’ - Boze vrouw, vertwijfeld om zich heen kijkend: ‘Het lijkt hier steeds meer op een gezelligheidsclub uit het Gooi. Ik zat laatst aan de ledentafel en raakte in gesprek met een consultant. Een consultant, godbetert!! Waar zijn de kunstenaars, de schrijvers toch gebleven? Waarom wordt hier iedereen maar toegelaten? Alle exclusiviteit is weg.’ Aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid: Een frequente vrijdagavondbezoeker die je een hele tijd niet ziet en die opeens weer op de dansvloer verschijnt, dan weet je: de relatie is uit. Constatering: - Jazz (ouwelullenmuziek!) op De Kring trekt een publiek dat het kleinkind kon zijn van het publiek dat op de vrijdagavonddisco komt... - Overdag op De Kring kun je zien waarmee de leden hun geld verdienen dat ze later op de avond aan de bar weer uitgeven.
38
de
historicus, communicatieadviseur kunstsector en politiek Voorgedragen door Pascal van den Noort en Rob van der Kind
•
Esther Ending schrijver, lid VVL Voorgedragen door het bestuur
•
Jan ‘t Hoen slagwerker, mede-eigenaar Q-Factory muziekmakerscentrum Voorgedragen door Jacintha Heijmans en Eva Gans
•
Wout Maas journalist Voorgedragen door Sjoerd van Sprang en Luuk Ros
•
Herbert Menzer organisator kunstevenementen Voorgedragen door Piet Groenendijk en Bart Beenen
•
Ivo Muyser manager vrijetijdsindustrie, kunstverzamelaar voorgedragen door Peter van der Velde en Peter Paul Huf
•
Thomas Rosenboom schrijver Voorgedragen door Machteld van Gelder en Wendela Scheltema
•
Mylène Verdurmen eindredacteur drama AVRO Voorgedragen door Hans Kappetein en Gerrit Jan Wolffensperger
•
Blanche Claudette Voorn grimeur, visagist, haarstylist voor film- en commerciële producties Voorgedragen door het bestuur
KRING CIRCULAIRE JANUARI – FEBRUARI 2015
P.I.’s: • Peter Sluyters socioloog, huisschilder Voorgedragen door Arent Roggeveen en Ester Tas PI van Arent Roggeveen
•
Paula Patricio presentatrice, songwriter Voorgedragen door Nico Knapper en Natascha van der Zwaan PI van Nico Knapper Ballotage november 2014
Leden: • Jetty Elja Algra docent rechten Hogeschool van Amsterdam Voorgedragen door James Leyer en Paule Carré
•
Michael Andeloe beeldend kunstenaar Voorgedragen door het bestuur
•
Claudia Beishuizen jurist intellectueel eigendom Voorgedragen door Saskia van Vollenhoven en Willemijn de Vries
•
Thomas de Bres toneelkunstenaar Voorgedragen door het bestuur
•
Nora Coers ayurveda-behandelaar, ontwikkelingsinvesteerder Voorgedragen door Marja Ruigrok en Jan Schuttert
•
Jim Driesen fractiemedewerker, pr-manager theatergezelschap Voorgedragen door Gerben Bruinsma en Jan-Hermen Ploeg
•
Leon Happë artist & repertoire director Universal Music Voorgedragen door Robert Swarts en Roel Coppen
•
Judith Kuneken tekstschrijver (VERS) Voorgedragen door het bestuur
Sociëteit De Kring •
Milena Latuputty advocaat Voorgedragen door Steven Vervaat en Wicher Bouman
•
Hedwig van Leuven actrice, zangeres, producer Voorgedragen door Pieter Valk en Dave Heilbron
•
Els Rientjes producent film en tv Voorgedragen door het bestuur (NBF)
•
Frederique van Rijn fotograaf Voorgedragen door het bestuur
•
Cornelis Visser letselschade-advocaat, mediator Voorgedragen door Gonny van Oudenallen en Jean-Philippe Groeneveld
P.I.’s • Folkert Beenen psychoanalyticus Voorgedragen door Bart Beenen en Piet Bakker P.I. van Bart Beenen
•
Geert Hermkens grafisch vormgever Voorgedragen door Gerbrand Bas en Milou Hermus P.I. van Gerbrand Bas
•
Inge Rubens-Sitt gepensioneerd mode-designer Voorgedragen Jacob Rubens en Frank Clewits P.I. van Jacob Rubens De sluitingsdatum voor het aanmelden bij de administratie De Kring van nieuwe aspirant-leden en P.I.’s voor de volgende ballotage is woensdag 7 januari 2015.
Kleine Gartmanplantsoen 7-9, 1017 RP Amsterdam
Openingstijden
Restaurant
Ma t/m wo 12.00–01.00 uur Do 12.00–02.00 uur Vrij 12.00–04.00 uur Za 16.00–04.00 uur Zo (alleen van wintertijd tot zomertijd) 17.00–21.00 uur Secretariaat & reserveringen Werkdagen vanaf 12.00 uur Zaterdag vanaf 16.00 uur (020) 6236985 Bestuur Nanette van Ditzhuyzen, voorzitter Roel van den Ende, penningmeester Wiebe de Vries, secretaris Jeannette Smit Eva Ruijter bestuursleden
[email protected] Dagelijkse leiding Jeron Halewijn, directeur Sies Joosten, bedrijfsleider Marieke Nooren, programma De Kring Lidewij van den Eerenbeemt, secretariaat Diederik Kloosterman, chef-kok Martijn de Vries, Club up
U kunt via de receptie een tafel reserveren in het Kringrestaurant: 020-6236985. Een gereserveerde tafel wordt een half uur na de besproken tijd voor u vastgehouden, daarna wordt deze vrijgegeven. Bent u verlaat, belt u dan even naar de receptie dan houden wij de tafel voor u vrij.
Lidmaatschap De Kring kent verschillende vormen van lidmaatschap, waarvoor in 2015 de volgende tarieven gelden: Standaard Lidmaatschap € 360 Standaard Lidmaatschap tot 35 jaar € 110 Studentenlidmaatschap € 65 Buitenlidmaatschap € 180 Lid voor het leven € 3.600 PI (permanent introducé) € 180 Half geld € 180 (indien uw belastbaar inkomen minder is dan € 19.500) Genoemde prijzen zijn incl. 21% btw
Zusterclubs Kringleden kunnen een bezoek brengen aan onze zusterclubs, ‘de Reciprocal Relations’ in binnen- en buitenland. Als u een van onze zusterclubs in het buitenland wilt bezoeken, is het wel nodig dat uw komst via De Kring bevestigd wordt. Deze service bieden wij u graag. Voor de clubs binnen Nederland is het tonen van uw ledenpas voldoende. Internationaal Perscentrum Nieuwspoort Lange Poten 10, 2511 CL Den Haag tel. 070-346 94 90
[email protected] www.nieuwspoort.nl Pulchri Studio Lange Voorhout 15, 2514 EA Den Haag tel. 070-346 17 35
[email protected] www.pulchri.nl
The Groucho Club 45 Dean Street, London W1V 5AP tel. +44 (0)20 7439 4685 www.thegrouchoclub.com (introductie vereist!) Penzance Arts Club Chapel House, Chapel Street, Penzance TR18 4AQ tel/fax +44(0)1736 363761 www.penzanceartsclub.co.uk The United Arts Club 3 Upper Fitzwilliam Street, Dublin 2, Ierland tel. +353(0)1 6762965 fax (01) 6617292 www.dublinarts.com
[email protected] The Odessa Club 13 Dame Court, Dublin 2, Ierland tel. + 353 (0)1 6707634 / 6703080
[email protected] www.odessaclub.ie (Introductie vereist) Melbourne Savage Club 12 Bank Place, Melbourne 3000, Australië tel. +61(0)3 9600644 fax +61(0)3 96001176 melbournesavageclub.com Tel. (020) 6236985
The Scottish Arts Club 24 Rutland Square, Edinburgh EH1 2BW tel. +44 (0)131 229 8157 www.scottishartsclub.co.uk (introductie vereist!)
K KR R II N NG G C C II R RC CU U LL A A II R R EE
JJ A AN NU UA A RR II –– FF EE BB RR U UA A RR II 22 00 11 55
de
39
40
de
KRING CIRCULAIRE JANUARI – FEBRUARI 2015
