Van Nete tot Vuile Plas

Afgiftekantoor: 2570 Duffel 1 Jaargang 7

België-Belgique P.B. 2570 Duffel 1 8/4948

Nov2004—Jan 2005

Nummer 28

Van Nete tot Vuile Plas

Driemaandelijks tijdschrift van afdeling ‘Oude Spoorweg’ van Natuurpunt vzw

Vereniging voor natuur en landschap in Vlaanderen

en JNM-Pallieterland –info 1

Voor verzorgd drukwerk

Werkten mee aan dit tijdschrift:

Johan Asselberghs, Dirk Costrop, Vic Michiels, An Peeters, Carl Tiebos, Ingrid Vandeputte, Foto’s van Carl Tiebos, Vic Michiels en Frank Van Den Berghe Wie ook zijn tekst wil zien verschijnen in het volgend nummer, stuurt dit naar de redactie vóór 31 december.

2

VOORWOORD

Beste natuurliefhebbers,

De zomervakantie zit er alweer een tijdje op! Ik hoop dat iedereen er van genoten heeft. Ik alvast wel, want ik heb dit jaar wat extra vakantie genomen om van de natuur te genieten in de bloemrijke Franse en Spaanse Pyreneeën en in het prachtige Kroatië. De zomer was eerder onstabiel te noemen dit jaar, samengevat warm en nat. Dit veroorzaakte soms vertragingen of verschuivingen bij de beheerswerken in onze natuurgebieden omdat de terreinen onder water stonden. Toch werd er in onze drie reservaten weer heel wat werk verzet door jong en oud. Misschien kon je dat zelf meebeleven en anders lees je er zeker over in dit blaadje. Ook een aantal andere evenementen vielen letterlijk soms in het water. Nu ja, zo erg was het meestal gelukkig ook weer niet, want de timing van de regen viel meestal nogal mee. Bij onze alom bekende BBQ, de laatste jaren uitgegroeid tot een echt ledenfeest, was dat zeker het geval. De hele dag bleef het bij dreigende wolken, maar toen de avond begon te vallen viel de regen met bakken uit de hemel. De regenboog kregen we er gratis bij. De BBQ was trouwens weer een schot in de roos. In het de achtertuin en de benedenverdieping van Mieke’s woning kon het steeds groeiende aantal volk zonder problemen binnen of moet ik zeggen buiten. Het was in alle geval een heel gezellige bedoening en zo hoort het ook. Het vlees, de vis en het ruime aanbod aan groenten en andere onverwachtse delicatessen vielen zoals altijd weer erg in de smaak . In dit voorwoord is het dan ook gepast een dankwoordje te plaatsen aan de gastvrouw, de sponsors en vooral aan allen die meehielpen aan de organisatie! Met het thema “van nature een monument” mocht natuurpunt niet ontbreken op de Open monumentendag. Samen met de Duffelse Natuurvrienden organiseerden we dan ook een korte en lange natuurmonumentenwandeling en fietstocht doorheen de Duffelse natuur en landschappen. Alle deelnemers waren meer dan enthousiast. Dat leverden ons toch weer enkele nieuwe leden op en vooral bekendheid. Dat het goed gaat met onze afdeling bewijzen de ondertussen al meer dan 400 afdelingleden en daar mogen we beslist trots op zijn. Het gaat trouwens goed met Natuurpunt want we zijn ondertussen met 51.000 lidgezinnen en dat in een toch soms wel moeilijk jaar waar de aandacht voor natuur en milieuthema’s niet meteen hoog op de politieke agenda staan. Deze ledengroei overtuigt me echter des te meer dat we voor meer, betere en beter toegankelijke natuur ons verder moeten inzetten. En dat zullen we dan ook doen! We moeten toch ook even opletten voor groeipijnen die ons succes wel eens kunnen ondermijnen. Vele van ons en dan vooral onze bestuursleden en terreinbeheerders zien maar weinig hun familie omdat ze altijd met Natuurpunt bezig zijn en dat kan soms zwaar wegen bij die mensen. Daarom doe ik nog eens een oproep naar alle leden om een handje mee te helpen aan de groei en de steeds bijkomende taken die er met meegaan, en in 2005 misschien één of andere functie op te nemen binnen ons afdelingsbestuur . Het huidige bestuursteam werkt nu al een fijn en gevarieerd programma voor 2005. En dat het een feestelijk programma zal worden staat als een paal bo3

VOORWOORD

ven water: De oorsprong van onze afdeling ligt namelijk in de werking rond de oude spoorwegberm. In 2005 werkt onze beheersploeg daar al 20 jaar en dat mogen we in ieder geval niet zomaar laten voorbij gaan. Ook het project Babbelbeekse Beemden bestaat 10 jaar. En in 2006 feesten we gewoon verder, want dan bestaat onze afdeling 10 jaar! Bovendien staat er ons een nieuwe uitdaging te wachten. Ik merk soms dat het specialistische van een natuurvereniging een aantal mensen afschrikt. Natuurbeheer, natuurstudie, aandacht voor het beleid kan soms moeilijk en veeleisend lijken. Die schrik is onterecht. Iedereen die gewoon van de natuur wil genieten, of die ‘zonder’ enige kennis bergen werk verzet in de natuurgebieden of tijdens evenementen, allemaal horen deze mensen bij onze vereniging. Maar het feit is dat het leeft bij vele leden. Om deze drempelvrees weg te werken organiseren we volgend jaar een cursus natuur in zicht. In deze cursus leer je de natuur kennen op een zeer laagdrempelige manier. De cursus staat open voor iedereen, maar onze afdelingleden krijgen uiteraard de voorrang en hebben de kans vooral de natuurgebieden in hun eigen streek te zien en te leren. Wie interesse vertoont voor de cursus contacteert best onze educatieverantwoordelijke en meer informatie vind je in dit tijdschrift. Rest me jullie ook nog uit te nodigen op ons jaarlijks ledenfeest waar we terugblikken op het afgelopen jaar 2004, onze nieuwe toekomstplannen toelichten die jullie mogen bekritiseren en een nieuwe bestuursploeg kiezen en dit alles bij een hapje en een drankje. Noteer nu al de datum van vrijdag 28 januari in je agenda of op de nieuwe natuur.kalender 2005 te koop voor slechts 7,50 euro. Met de kalender kan je alvast 12 maanden aan een stuk genieten van prachtige natuurfoto’s uit onze eigen reservaten. Alvast bedankt en hopelijk tot binnenkort, ergens in de natuur! Uw voorzitter, Johan

Personalia In onze afdeling zijn in september een paar huwelijksbootjes vertrokken: Ons bestuurslid Danny Dewelde is in het bootje gestapt met ex-bestuurslid Dirk Henderickx. En Els Lauwers, die bijzonder actief is in de plantenwerkgroep is gehuwd met Johan Grijp. Hartelijke gelukwensen aan de pasgehuwden! 4

AFDELINGSWERKING

Gezocht: m/v met hart voor natuur Wie het jongste Natuurrapport – dat is de tweejaarlijkse balans van de toestand van de natuur in Vlaanderen – erbij neemt, kan er niet naast kijken. Van de ca. 40.000 soorten die Vlaanderen ooit rijk was, behoort éénderde tot de categorie kwetsbaar tot uitgestorven… Gelukkig is er ook goed nieuws. De oppervlakte aangekochte natuurterreinen is groter dan ooit en in verschillende natuurinrichtingsprojecten in Vlaanderen herstelt of ontwikkelt hoogwaardige natuur. Bij het behoud van kwetsbare planten en dieren heeft ook Natuurpunt Oude Spoorweg een grote verantwoordelijkheid. Met meer dan 33 ha natuurgebied in beheer dragen wij samen zorg voor de laatste restanten van bijzondere natuur in onze regio. Vrijwilligers spelen bij het beheer van onze terreinen een cruciale rol. Zonder hen zouden verscheidene soorten het steeds moeilijker krijgen.

5

AFDELINGSWERKING

Voor vele vrijwilligers is het meehelpen aan het beheer van een natuurgebied niet enkel een gezonde inspanning, maar ook een tastbaar engagement. Zichtbaar en resultaatgericht. Dat is net wat de vrijwillige beheerwerkers van Natuurpunt Oude Spoorweg aanspreekt om de handen uit de mouwen te steken.

6

AFDELINGSWERKING

Vrijwillig natuur- en landschapsbeheer heeft vele facetten. Tonen dat je ‘handen aan je lijf’ hebt, staat naast bedachtzaam en energiezuinig meehelpen. Er is een grote verscheidenheid aan taken. Niets moet, alles kan. En er is de toffe sfeer rond een gemeenschappelijke missie: wat ons rest aan waardevolle natuur moet blijvend worden gekoesterd. Waarop nog wachten om mee af te spreken voor een dosis teamspirit en natuurbehoud in een prachtige, natuurlijke sfeer?

Dirk (Met dank aan Stefan Versweyveld)

Doe met ons mee en help de natuur in je buurt! Indien jij ook om de natuur geeft en je wil de natuur eens op een heel andere manier beleven, dan ben je van harte welkom op onze beheersdagen! Ook als je niet een hele dag kunt meehelpen, ben je van harte welkom. Zelfs voor een uurtje! Kijk in onze kalender op de middenpagina’s: Kom een handje toesteken in een van onze natuurgebieden: de Oude Spoorwegberm, de Mosterdpot en/ of de Babbelbeekse Beemden. Je wordt met open armen ontvangen!

7

AFDELINGSWERKING

Vrijdag 28 januari: Ledenfeest Zoals elk jaar wordt hier een overzicht gegeven van de activiteiten van het voorbije jaar, en van de plannen voor het volgende jaar. Dit alles wordt natuurlijk gestoffeerd met een hapje en een drankje bij het vertonen van natuurdia’s. Het bestuur wordt op dit evenement eveneens (her?)verkozen. Wie ook binnen ons bestuur een taak wil opnemen, contacteert Johan Asselberghs 015/31 94 88 [email protected] Kom zeker langs: Het ledenfeest vangt aan om 19u45 in zaal de passage te Duffel, Merodestraat 3.

Geslaagde Bermbarbeque De bermbarbeque is een andere klassieker in onze afdeling, en dit is ook een echt ledenfeest geworden. Met een 60-tal aanwezigen, lekker eten en drinken, veel sfeer en ambiance… Bijgaande foto’s zijn hiervan het sprekende bewijs.

8

AFDELINGSWERKING

Heel erg bedankt Wim, Marleen, Luc, Hedwig, gastvrouw Mieke, Frank en al wie ik verder nog vergeet... 9

AFDELINGSWERKING

Vrijdag 27 augustus 2004: Nacht van de vleermuis in Duffel De hele dag lang keek ik treurig toe hoe de regen aanhield en zo letterlijk onze vleermuizenavond in ‘t water dreigde te doen vallen. De theorieles van 20 uur in de benedenzaal van de Bibliotheek kon ik niet halen. Een 30-tal andere geïnteresseerden hadden meer geluk. Bij het vertrek van de wandeling om 21 u merkten we tot onze grote blijdschap dat de lucht droog en zacht was. Volgens Dirk ideaal weer voor het bestuderen van vleermuizen. Na enkele etmalen schuilen voor de regen zouden ze nu massaal uitvliegen om hun honger te stillen. En ja hoor, ’t werd een onvergetelijk mooie en afwisselende vleermuizenwandeling ! We liepen richting park en hielden daar halt bij de hoge bomen tussen de 2 vijvers. Onze 3 gidsen zetten hun batdetectors aan en met een 6-tal zware nachtlampen werd de duisternis afgespeurd. We hoorden de duidelijk verschillend klinkende ultrasone signalen van rosse vleermuis en gewone dwergvleermuis en bewonderden de vreemde vlucht van deze zoogdieren over grasvelden en vijvers en tussen boomkruinen. Tot nu toe had ik er geen enkel besef van dat het park een dergelijke hoeveelheid en diversiteit aan soorten en maten vleermuizen herbergde.

Door het duister liepen we langs het fontein tot aan de visvijver. Daar zagen we enkele wakkere vissen hoog boven het water opspringen om insecten uit de lucht te happen. Een groepje eenden peddelde over de inktzwarte vijver, zacht mopperend om hun gestoorde rust. Konijnen schoten weg, opgeschrikt door onze felle lichtbundels. Zowat alle hoeken en kanten van het park bleken bewoond door vleermuizen. Over de oude Nete-arm zeilde eventjes een watervleermuis. De ruïne van Kasteel Ter Elst tekende zich mysterieus af tegen de nachtelijke hemel. Over de Netedijk en de spoorwegbrug leidde onze weg naar de AWWberm die speciaal voor onze vleermuizenwandeling was opengesteld. In de grote dreef was de veel grotere “laatvlieger” aanwezig. Hij houdt van rechte 10

AFDELINGSWERKING

watervleermuis stroken voor zijn vluchten. Boven het waterbekken ontdekten we veel watervleermuizen en ondertussen vlogen gewone dwergvleermuis en ruige dwergvleermuis er lustig op los. Het knetterend twiet-chokken van de rosse vleermuis was ook vrijwel continue te horen. Tijdens de wandeling kruisten her en der padden ons pad. Johan, de amfibieenspecialist, verschafte de nodige uitleg over deze dieren en vooral het aanwezige jonge volkje wilde graag de padden aanraken en in de hand nemen. Na meer dan 2 uur eindigde onze - volledig droge !! - wandeling aan de benedenzaal van de bibliotheek, waar iedereen bij een toepasselijk glaasje “laatvlieger”kriekenwijn of een ander heerlijk Natuurpunt- drankje nog kon nagenieten van deze uiterst geslaagde vleermuizenavond. Volgend jaar wil ik zeker weer van dit nachtelijk avontuur meegenieten ! Ingrid

Feestdagen op komst? Nog enkele ideeëntips Zoek je naar een origineel geschenk? Of wens je een speciale fles nodig voor een speciale gelegenheid? Waarom dan geen origineel streekeigen product kopen, waarvan de opbrengst ook nog bestemd is voor ons reservatenfonds? Met andere woorden, we bevelen jullie graag volgende vruchtenwijntjes aan: De Grootoor, een zalige witte vruchtenwijn; de laatvlieger, onze onovertroffen kriekenwijn; de Franjestaart, een sherryachtige rozenbottelaperitief en de pittige pruimenaperitief genaamd Rosse vleermuis. Voor amper € 5/fles kan je deze bestellen bij Dirk Costrop (015/31.93.75) Hier kan je ook geschenkverpakkingen Gageleer verkrijgen: 2flessen van 0.75L met een bijhorend glas. Dit alles voor € 10. Niet aarzelen, gewoon doen!

11

AFDELINGSWERKING

Een prachtige kalender met een hart voor de natuur! Ja ja hoor! Hij is er weer, de nieuwe natuur.kalender 2005, met schitterende natuurfoto’s uit de natuurgebieden van onze vereniging. Wie onze natuur.kalender koopt kan 12 maanden lang genieten van de natuur aan je muur. En bovendien heb je dan ook een hart voor de natuur in je buurt: De opbrengst van de kalender gaat immers volledig naar de aankoop en het beheer van de natuur in uw natuurgebieden van onze afdeling. Alle reden dus om jezelf, een familielid of een goede vriend of kennis een kalender 2005 cadeau te geven. De kalender kost slechts 7,50 euro en is te verkrijgen bij Dirk Costrop (015/31 93 75) of bij de andere bestuursleden. Wil je nog een stapje verder gaan en mee huis-aan-huis gaan verkopen, dat kan! Contacteer hiervoor Dirk Costrop, hij zal je met plezier een aantal kalenders brengen. Deze methode dikt niet alleen het reservatenfonds aan, maar geeft ons ook extra bekendheid. Aarzel dus niet!

Prijsuitreiking wedstrijd In ons vorig nummer vermeldden we reeds dat Ann Tierens uit St-Katelijne-Waver de gelukkige winnares werd van onze wedstrijd. Als leuke naam voor het huisje in de Mosterdpot stelde zij immers ’t Mosterdpotje voor. De overhandigde waardebon deed haar duidelijk veel plezier. Ze geniet trouwens vrijwel wekelijks van een wandeling door de Mosterdpot. Maar uiteindelijk zijn alle deelnemers aan de prachtige Mosterdpotwandeling winnaars, of niet soms? En wie eraan twijfelt, moet de wandeling ook maar eens doen... 12

AFDELINGSWERKING

2 Dia-avonden = 2 grote aanraders Afdeling De Wielewaal organiseert 2 boeiende dia-avonden in Duffel. Gewoonweg niet te missen:

26 november: Grote carnivoren

Vanaf 20.00u in de bistro De Passage te Duffel, Merodestraat 3. Europa huisvest nog steeds vijf toppredatoren. De tijd dat grote carnivoren met gemak werden opgemerkt in onze Europese contreien, is reeds lang voorbij. Toppredatoren zijn zeldzaam en schuw geworden. Wie deze dieren wil zien, moet zoektochten ondernemen naar afgelegen, desolate plaatsen. Dick Klees, Nederlands topfotograaf en medewerker aan allelei zoölogische, wetenschappelijke onderzoeken, legde zich de afgelopen 15 jaar toe op het observeren van ijs– en bruine beer, veelvraat, wolf en lynx. Dick zal iedereen verrassen met fantastische dia’s, maar ook zijn persoonlijke oog in oog ervaringen en enorme feitenkennis zijn een absolute must om aanwezig te zijn op deze avond. Beelden en anekdotes die je niet voor mogelijk houdt. Dit is een éénmalige en unieke voordracht. Voor de te verwaarlozen som van €2.5 financiert u bovendien de verdere afbetaling van het Lier-Anderstad natuurreservaat van afdeling de Wielewaal! Organisatie en info: Jan Kelchtermans 015/32.01.39

13

AFDELINGSWERKING

10 december: Nieuw Zeeland

Vanaf 20.00u in de bistro De Passage te Duffel, Merodestraat 3. Reeds lang voor de saga van de sciene fiction trilogie Lord of the Rings Nieuw Zeeland tot een ware toeristische topbestemming bombardeerde, is en was het land reeds lang gekend bij reizigers met een specifieke interesse voor natuur. Het is gastspreker Jorn van de Bogaert die ons tekst en uitleg zal verschaffen bij landschappelijk sowieso één van de knapste en meest gevarieerde plaatsen ter wereld. Wie aanwezig was op de dia-avond van de bever (vorig najaar), weet dat we ons aan ‘iets’ mogen verwachten. Jorn is immers niet een doorsnee-toerist die iets wil meepikken van de plaatselijke avifauna. Hij bezit een gedrevenheid die volgens sommigen enkel is weggelegd voor “freaks”… Na een Gageleer (of twee…) gaat u misschien stiekem dromen van een eigen reis naar dit gebied, dat naast idyllische plekjes heel wat endemische vogelsoorten (kiwi’s, albatrossen,…) huisvest en zeeën die krioelen van allerlei zeehonden en –leeuwen, potvissen, dolfijnen, … Noteer in uw agenda alvast de datum (vrijdag 10 december) en wees bij de talrijke aanwezigen. De inkomsten (toegang € 2.5) van deze dia-avond gaan integraal naar de verdere afbetaling van het Lier-Anderstad natuurreservaat. Organisatie en info: Jan Kelchtermans 015/32.01.39

Mededeling van de redactie Beste lezer, je merkt dat er heel wat foto’s verwerkt zijn in dit tijdschriftje. Dit in een poging om het geheel zo aantrekkelijk mogelijk te maken. Toch vinden we dat de foto’s niet altijd tot hun volle recht komen. Dit is eigen aan elk drukproces, bovendien verschijnt de hardcopy om kostprijsredenen slechts in zwart/wit. Maar: Het tijdschrift kan ook via e-mail verzonden worden in pdf-formaat. Dan blijkt het geheel heel wat fleuriger te worden. Kleurenfoto’s, scherpere beelden,… Bovendien kan het tijdschrift gemakkelijk in de computer opgeslagen worden, en het is nog goed voor het milieu ook. Minder papier zijn meer bomen… Indien je het tijdschrift ook doorgemaild wil krijgen, geef je gewoon een seintje aan: [email protected] Let wel: de file is ongeveer 2.5Mb groot. Je mailserver moet dit wel aankunnen natuurlijk... 14

BELEID

De watertoets, mooi instrument! … Maar de praktijk? Iedereen herinnert zich nog wel de overstromingen van 1998 die vooral het Netebekken trof. Duffel-Oost stond toen helemaal in het water, maar ook op diverse andere plaatsen was er wateroverlast. Veel van die wateroverlast had kunnen vermeden worden indien men in die gebieden nooit gebouwd had. De overstroming is meestal niets anders als de beek die haar volledige winterbedding terug inneemt. Maar gedane zaken zijn gedane zaken; er staan nu eenmaal gebouwen en die zullen daar blijven staan. Met het decreet integraal waterbeheer heeft men er gelukkig voor gezorgd dat zulke fouten niet meer kunnen, in theorie althans. De watertoets zegt immers dat indien er een bouwaanvraag binnenkomt de waterhuishouding eerst grondig moet bekeken worden (toetsen) alvorens er gebouwd mag worden.Er dienen in het ontwerp vooraf alle mogelijke maatregelen te genomen te worden om verstoring van de waterhuishouding tegen te gaan. De vergunningverlenende overheid kan zelfs bijkomende maatregelen opleggen en zelfs de vergunning weigeren indien de waterschade niet kan voorkomen worden. Op die manier wil men nieuwe overstromingsdrama’s voorkomen. In de praktijk blijkt echter dat vele gemeenten zich al dan niet terecht verschuilen achter de planschade die men zogezegd zal moeten betalen bij het weigeren van een bouwvergunning in een “overstroombaar” woongebied op de gewestplannen. Bovendien is het alles behalve duidelijk welke criteria er moeten gebruikt worden voor de watertoets door het ontbreken van uitvoeringsbesluiten. Voorbeelden waar volgens ons de gemeente onvoldoende hun best doen (of tegen beter weten in toch maar doorzetten) in Kontich en Duffel zijn de bouwkavels nabij het Broekbos en de bouwgronden nabij de Goorbosbeek, omdat ze in het verleden toevallig en ondoordacht ingekleurd werden als woongebied. In de Fruithoflaan in Koningshooikt weten de mensen ondertussen meerdere malen wat de gevolgen daarvan kunnen zijn. De verantwoordelijkheid van de vergunningverlenende overheid is nochtans erg groot, want het decreet bepaalt dat indien er schade optreedt door het onzorgvuldig of onjuist toepassen van de watertoets, diezelfde overheid alle schade zal moeten vergoeden. Ze denken dus beter maar twee keer na. En wij zullen hun er zeker attent opmaken indien de watertoets van toepassing is. Het is onze plicht om geen nieuwe sociale drama’s te creëren en de beekvalleien die nog resten niet meer verder te laten vernietigen. Johan

15

BELEID

Gemeentelijke Milieubeleidsplannen In alle gemeenten is men op dit moment bezig met de opmaak van milieubeleidsplannen. Tegen 19 september 2005 dient immers elke gemeente over een goedgekeurd milieubeleidsplan te beschikken, dat bepaalt het decreet algemeen milieubeleid. Vooraleer het zover is gaan de plannen in openbaar onderzoek en wordt het advies over het ontwerp gevraagd aan de milieuraad. Meestal organiseert de gemeente ook een informatieavond. Iedereen kan tijdens het openbaar onderzoek zijn of haar bezwaren of bemerkingen indienen. Dit is belangrijk want in zulke plannen staat waaraan de gemeente de komende vier tot vijf jaar op vlak van natuur en milieu aandacht zal aan besteden. Zo omvat het plan heel wat concrete acties, deze zijn bindend (dit wil zeggen dat ze moeten uitgevoerd worden) of deze zijn richtinggevend (dit wil zeggen dat ze meer vrijblijvend zijn of ondersteunend) . Het spreekt voor zich dat onze vertegenwoordigers in de Duffelse en Kontichse milieuraad actief meewerken aan het tot stand komen van deze plannen en dat we er vooral op toezien dat het aspect natuur en landschap geen lege doos is en ook onze doelstellingen en visies in de plannen verschijnen. Voor meer informatie over de stand van zaken van het milieubeleidsplan in uw gemeente contacteert u best de milieudienst. Kontich: tel nr. 03/450 78 70 Duffel: tel nr. 015/30 72 66 Johan

16

NATUUR- EN MILIEU-EDUCATIE

De natuur ontdekken via een praktische cursus? Dit voorjaar zullen er in voor onze leden enkele cursussen ingericht worden om de natuur in al zijn facetten beter te leren kennen. Zo wordt er, in samenwerking met het CVN (Centrum voor Natuureducatie) een cursus ‘Natuur in Zicht’ ingericht. Deze lessenreeks geeft een algemeen overzicht van ‘groene basiskennis en natuurbeleving’. Het is een stevig fundament voor al wie geïnteresseerd is in natuur, en er meer van wil weten. De lessen bestaan uit een aantal theorielessen, maar bevat eveneens een aantal excursies. Zie verder voor het volledige programma. Het CVN is vooral gekend voor zijn opleidingen om het diploma van natuurgids te bekomen. Het pakket ‘Natuur in Zicht’ is de eerste stap daartoe. Wie na dit lessenpakket gebeten is door de groene microbe, kan zich dan daarna vervolmaken in de echte cursus Natuurgids om dit diploma te verwerven. Overzicht van de cursusdata en -inhoud: (de cursus zal steeds doorgaan op zaterdagnamiddag, de theorielessen vinden plaats in de bibliotheek van Duffel) 19/02/2005

1e theorieles: samenhang

26/02/2005

1e excursie in natuurgebied 'de Oude Spoorwegberm' rond

12/03/2005

2e theorieles: dieren

26/03/2005

2e excursie in de Babbelbeekse Beemden rond de thema's:

02/04/2005

3e theorieles: thema: natuurbeheer/seizoenen

16/04/2005

3e excursie in natuurgebied de Mosterdpot rond het thema:

30/04/2005

4e excursie vroegochtendwandeling in Anderstad rond het

14/05/2005

4e theorieles: thema: landschap

28/05/2005

5e theorieles: thema: planten

11/06/2005

5e excursie op de AWW-bermen. Thema: planten

Indien je hierover nog vragen hebt, kan je steeds Danny Dewelde (015/31 50 93 [email protected]) contacteren. Meer praktische informatie (prijzen, cursusmateriaal, inschrijvingsformu17

NATUUR- EN MILIEU-EDUCATIE

lier…) is ook terug te vinden op de website van het CVN: http://home2.planetinternet.be/pfstryck/cvn/cvnframe.htm 03/226.02.91, [email protected] Een andere cursus die wordt ingericht is ‘Vogels kijken voor beginners’. Deze lessenreeks wordt ingericht door afdeling de Wielewaal, maar is beslist eveneens de moeite waard. Deze 3 theorie- en 2 praktijklessen kosten samen slechts € 10 voor leden, € 12 voor niet-leden. Over te schrijven op rekeningnr. van Natuurpunt afdeling de wielewaal 8802989261-59, Stijn Streuvelslaan 29 Lier met vermelding: “Cursus vogels kijken ”. Contactpersoon is Carl Tiebos (015/32 02 29 of 0475/66 93 10; [email protected] 15 januari 2005 1e theorieles 29 januari 2005 2e theorieles 5 februari 2005 1e praktijkwandeling in de omgeving van Gestel 5 maart 2005

3e theorieles

19 maart 2005 2e praktijkwandeling in natuurgebied Anderstad te Lier Ze gaan door op de hiernavolgende data. De theorielessen vinden steeds plaats van 14-17u in zaal de passage te Duffel, Merodestraat 3.

Tenslotte is er nog een cursus gepland dit voorjaar rond ongewervelden: De AWW bekkens zijn vorig jaar zeer grondig geïnventariseerd wat planten betreft. Hierdoor is dit studiegebied ook interessant om de planteninventarisaties te koppelen aan de aanwezige insecten. Daarom willen we een cursus inrichten waarbij we een aantal theorielessen over insectendeterminaties geven met ook praktijkinventarisaties. Meer hierover in ons volgend nummer. Geïnteresseerden mogen alvast een seintje geven aan Vic Michiels (015/20 18

Afdelingsbestuur Indien je meer informatie wenst over onze afdelingswerking, over Natuurpunt v.z.w., of over wat dan ook, contacteer gerust onze bestuursleden: Jan Holsters

Vic Michiels

Erevoorzitter

Conservator ‘De Mosterdpot’, verantwoordelijke vogelwerkgroep

Johan Asselberghs

Voorzitter, beleidsverantwoordelijke, afgevaardigde Mina-raad en Gecoro Duffel, conservator ‘Babbelbeekse beemden’

Koning Albertstraat 68, 2800 Walem 015/20 38 08 [email protected]

Molenstraat 44, 2570 Duffel 015/31 94 88 ; gsm:0479/65 29 07 [email protected]

Danny Dewelde

Dirk Costrop

Beukheuvel 22 , 2570 Duffel 015/31 50 93 [email protected]

Verantwoordelijke NME

Ondervoorzitter, redactie, verantwoordelijke promotie en zoogdieren– werkgroep, voorzitter Mina-raad Duffel Waarloossteenweg 10B, 2570 Duffel 015/31 93 75 [email protected]

Hylawerkgroep

en

Guido Vandevelde

Bestuurslid

Vekenveld 11, 2550 Kontich 03/457 78 64 [email protected]

Lutgarde Van Driessche

Secretaris, conservator ‘De Mosterdpot’, verantwoordelijke insectenwerkgroep

Zandstraat 15, 2570 Duffel 015/32 01 66 [email protected]

Ingrid Vandeputte

Bestuurslid

Beekboshoek 2 bus 4, 2550 Waarloos 015/31 53 27 [email protected]

Ludwig Gladines

Lieve De Bie

Penningmeester

Bestuurslid

Rauwaard 23, 2550 Waarloos 03/458 41 35 [email protected]

P. De Vochtlaan 18, 2550 Waarloos 0477/54 17 40 [email protected]

Wim Annaert

Conservator ‘Oude Spoorwegberm’, afgevaardigde Mina-raad en Gecoro Kontich Montfortstraat 75, 2550 Kontich 03/457 28 03 Luc Giglot

Conservator ‘Oude Spoorwegberm’, afgevaardigde Mina-raad en Gecoro Kontich, materiaalverantwoordelijke Kontich Vitsenveld 30, 2550 Kontich 0485/61 70 22 [email protected]

Carl Tiebos

Conservator ‘Babbelbeekse beemden’ Muishondstraat 25, 2500Lier 015/32 02 29 [email protected] Birger Robbeets

Contactpersoon JNM

Bloemenstraat 8, 2570 Duffel [email protected]

Website: http://www.natuurpunt.be/oudespoorweg

19

Activiteitenkalender zaterdag 6 november 2004

Beheerswerken in natuurgebied de Mosterdpot

Vanaf 9u30 tot 17u; afspraak op de parking aan de ingang van het natuurgebied, Mechelbaan (baan Lier Mechelen), vlakbij de spoorwegbrug te Duffel Contactpersoon: Vic Michiels, 015/20 38 08 of 0475/96 59 03 zaterdag 20 en zondag 21 november 2004

Beheerswerken in natuurgebied de Oude Spoorwegberm: wilgen knotten en hakhoutbeheer

Afspraakpunt 20 november: Mechelsesteenweg te Kontich (vlakbij houthandel Van Den Eynde) Afspraakpunt 21 november: Beekboshoek te Waarloos-Kontich Doorlopend vanaf 9u30 tot 17u (later toekomen en eerder vertrekken kan natuurlijk ook steeds. Het kan wel nuttig zijn om Luc of Wim vooraf te contacteren, om de werkplek zo efficiënt mogelijk te bereiken) Contactpersonen: Wim Annaert, 03/457 28 03 of Luc Giglot,0485/61 70 22 vrijdag 26 november 2004

Dia-avond met als thema: ‘Grote carnivoren van Europa’; Organisatie: afdeling De Wielewaal Zie ook pagina 13 in dit nummer.

Afspraak om 20u in de zaal de Passage te Duffel, Merodestraat 3; nkom € 2.50, de opbrengst gaat naar natuurgebieden van afdeling De Wielewaal Contactpersoon: Jan Kelchtermans, 015/32 01 39 zaterdag 27 november 2004

Beheerswerken in natuurgebied de Mosterdpot

Vanaf 9u30 tot 12u; afspraak op de parking aan de ingang van het natuurgebied, Mechelbaan (baan Lier Mechelen), vlakbij de spoorwegbrug te Duffel Contactpersoon: Vic Michiels, 015/20 38 08 of 0475/96 59 03 zaterdag 4 december 2004

Beheerswerken in natuurgebied de Oude Spoorwegberm: plaatsen van hekwerk en eventuele aanplantingen

Afspraakpunt: Oude Waarloossteenweg te Waarloos- Kontich Doorlopend vanaf 9u30 tot 17u (later toekomen en eerder vertrekken kan natuurlijk ook steeds. Het kan wel nuttig zijn om Luc of Wim vooraf te contacteren, om de werkplek zo efficiënt mogelijk te bereiken) Contactpersonen: Wim Annaert, 03/457 28 03 of Luc Giglot,0485/61 70 22

20

Activiteitenkalender

vrijdag 10 december 2004

Dia-avond met als thema: ‘Nieuw Zeeland’; Organisatie: afdeling De Wielewaal Zie ook pagina 14 in dit nummer.

Afspraak om 20u in de zaal de Passage te Duffel, Merodestraat 3; nkom € 2.50, de opbrengst gaat naar natuurgebieden van afdeling De Wielewaal Contactpersoon: Jan Kelchtermans, 015/32 01 39 vrijdag 17 december 2004

Kerstmarkt in Kontich Kazerne

Vanaf 17u in de Montfortschool te Kontich-Kazerne Contactpersoon: Dirk Costrop, 015/31 93 75 zaterdag 18 december 2004

Beheerswerken in natuurgebied de Mosterdpot

Vanaf 9u30 tot 12u; afspraak op de parking aan de ingang van het natuurgebied, Mechelbaan (baan Lier Mechelen), vlakbij de spoorwegbrug te Duffel Contactpersoon: Vic Michiels, 015/20 38 08 of 0475/96 59 03 vrijdag 7 januari 2005

Diareeks: Natuur in Schotland en Portugal; Organisatie: afdeling de Wielewaal

Vanaf 20u in zaal de passage te Duffel, Merodestraat 3. Dia's van David Adams; inkom € 2.50 : de opbrengst gaat naar natuurgebieden van afdeling De Wielewaal Contactpersoon: Jan Kelchtermans, 015/32 01 39 zaterdag 8 januari 2005

Beheerswerken in natuurgebied de Mosterdpot

Afspraak om 10u aan de parking aan de ingang van het natuurgebied, Mechelsebaan (baan Lier Mechelen), vlakbij de spoorwegbrug te Duffel. Einde rond 12u Contactpersoon: Vic Michiels, 015/20 38 08 of 0475/96 59 03 zaterdag 15 en 29 januari 2005

Cursus vogels kijken voor beginners (in totaal 3 theorielessen en 2 praktijkwandelingen)

Van 14-17u in zaal de passage te Duffel, Merodestraat 3. Organisatie: afdeling de Wielewaal. Meer info pagina 18. 21

Activiteitenkalender zondag 16 januari 2005

Familiale winterwandeling: Silhouetten in de natuur

Afspraak: om 14u aan de kerk van Waarloos, einde rond 16u Contactpersoon: Johan Asselberghs, 015/ 31 94 88 of 0479/65 29 07 zaterdag 22 januari 2005

Beheerswerken in natuurgebied de Mosterdpot

Afspraak om 10u aan de parking aan de ingang van het natuurgebied, Mechelsebaan (baan Lier Mechelen), vlakbij de spoorwegbrug te Duffel. Einde rond 12u Contactpersoon: Vic Michiels, 015/20 38 08 of 0475/96 59 03 vrijdag 28 januari 2005

Ledenfeest : overzicht van de activiteiten van het voorbije jaar; dia's, ... Nakaarten bij een

Vanaf 19u45 in zaal de passage te Duffel, Merodestraat 3. Einde: ??? van begin februari tot eind maart

Paddenoverzetacties op verschillende locaties ( Duffel: 't Senthout; Lier: Spreet; OLV-Waver: De Schrans)

Vanaf zonsondergang tot 22u30 Contactpersonen: Senthout: Jef Beliën 015/31.16.90; De Schrans: Walter zaterdag 5 februari 2005

Cursus vogels kijken voor beginners : 1e praktijkwandeling in de omgeving van Gestel

Zie ook op 15 januari en pagina 18. Contactpersoon: Carl Tiebos, 015/32 02 29 of 0475/66 93 10 zaterdag 5 februari 2005

Beheerswerken in natuurgebied de Mosterdpot

Afspraak om 10u aan de parking aan de ingang van het natuurgebied, Mechelsebaan (baan Lier Mechelen), vlakbij de spoorwegbrug te Duffel. Einde rond 12u Contactpersoon: Vic Michiels, 015/20 38 08 of 0475/96 59 03

22

Infopagina Natuurpunt afd. Oude Spoorweg Bezoek onze website: www.natuurpunt.be/oudespoorweg

Grondgebied :

Kontich, Waarloos en Duffel

Lidgeld en abonnementen:

Het lidmaatschap bedraagt € 20, en is geldig voor het ganse gezin. Leden van Natuurpunt kunnen zich ook abonneren op de gespecialiseerde tijdschriften Natuur.focus (natuurstudie tijdschrift) en Natuur.oriolus (voor vogelkijkers): zie tabel hieronder. Stort het vereiste bedrag op rekeningnummer 230-0044233-21 van Natuurpunt, Kardinaal Mercierplein 1, 2800 Mechelen U kunt uw lidmaatschap ook domiciliëren: vermeldt dan wel steeds ons identificatienr. voor domiciliëring: 00409423736.

U ontvangt: Lid natuurpunt

X

X

X

X

Natuur.blad (4x/jaar)

X

X

X

X

Natuur.focus (4x/jaar)

X

Natuur.oriolus (4x/jaar) Van Nete tot Vuile Plas (4x/jaar) Lidgeld

X € 20

X

X X

X

X

X

€ 28,50 € 28,50 € 34,50

Bovendien kan men op aanvraag ook nog Beestig Nieuws, de nieuwsbrief planten en de natuurstudienieuwsbrief Regio Mechelen gratis ontvangen. Informeer bij Dirk Costrop of Johan Asselberghs.

Onze natuurgebieden in beheer of in eigendom:

De Oude Spoorwegberm (16 ha) in Kontich, Waarloos, Rumst en Duffel De Mosterdpot (15 ha) in Duffel De Babbelbeekse Beemden (2 ha) in Duffel

U kan ons steunen door een gift te storten ten voordele van onze natuurgebieden. Dit op rekeningnummer 293-0212075-88 met als vermelding : Nr. 7713 (Oude Spoorwegberm), Nr.7749 (Mosterdpot) of Nr. 7172 (Babbelbeekse Beemden). Voor giften vanaf € 30,00 krijgt u een fiscaal attest.

Wij bieden u:

Talrijke uitstappen, excursies, natuurvriendelijke producten, beheerswerken en nog veel meer … Als lid krijgt u trouwens ook korting bij verschillende handelszaken. Voor meer info: zie onze website www.natuurpunt.be/oudespoorweg 23

NATIONALE WERKING

Denk aan uw lidgeld van 2005! Voor slechts 20 euro bent u lid tot 31 december 2005! Of nog beter: Maak

Natuurpunt blij. Doe er een “domi” bij!

In november ontvangen 30.000 leden van Natuurpunt samen met het laatste nummer van Natuur.blad, jaargang 2004, ook de vraag om het lidmaatschap te hernieuwen voor 2005. Voor 20.000 anderen hoeft deze vraag tot hernieuwing van het lidmaatschap niet, want zij hernieuwen hun lidmaatschap automatisch via een domiciliëringsopdracht. Die gedomicilieerde leden vinden hun lidkaart voor 2005 al bij het laatste ledenblad van 2004. Dankzij de domiciliëring bespaart Natuurpunt 20.000 keer de drukkost en invoegkost van een hernieuwingbrief bij het ledenblad. Voor de gedomicilieerde leden hoeven verder ook geen herinneringsmailings voor de inning van het lidgeld in de loop van 2005. Het zijn juist die zaken die duizenden euro’s kosten. Geld dat we uiteraard liever zouden besteden aan het echte natuurbehoud. Domiciliëring van het lidmaatschap betekent voor Natuurpunt dus een flinke besparing op administratiekosten. Leden die hun lidmaatschap domiciliëren krijgen bovendien het boeiende leesboek “De Roodborst, dichtbij ver weg” van auteur Jenny De Laet cadeau, als bedanking voor het vertrouwen in Natuurpunt. Ben jij dus ook één van onze trouwe en overtuigde leden? Ben je in ieder geval vast van plan jarenlang lid te blijven, maar heb je om één of andere reden nog geen domiciliëringsopdracht? Dan willen we je vragen om een domiciliëring toch eens te overwegen! Om ons te helpen om kosten te besparen. En om jezelf het mooie leesboek over de roodborst cadeau te doen! En bovendien blijf je vanzelf lid tot je de domiciliëringsopdracht herroept bij je bank of via een seintje aan Natuurpunt zelf. Hoe domiciliëren? Heel eenvoudig! Hiernaast vind je een domiciliëringsbericht. Je dient enkel nog je rekeningnummer en je gegevens verder aan te vullen, te handtekenen en dit blaadje terug te bezorgen aan Natuurpunt (K. Mercierplein 1, 2800 Mechelen) en je blijft vanzelf lid tot je de opdracht herroept bij je bank. Ben je principieel tegen domiciliëring, dan hebben we daar uiteraard respect voor en hoef je geen formulier te gebruiken. In dat geval kan je 20 euro gewoon overschrijven met een overschrijvingsformulier voor het lidgeld dat je bij je eerste nummer van natuur.blad in 2005 zal vinden. Alvast bedankt om ook in 2005 weer samen met ons aan meer, betere en beter toegankelijke natuur te werken. Het afdelingsbestuur

24

Bericht van Domiciliëring Ja, ik geef Natuurpunt vzw (Kardinaal Mercierplein 1, 2800 Mechelen) de toelating om vanaf heden op de jaarlijkse vervaldatum van mijn lidmaatschap en tot uitdrukkelijke herroeping, mijn lidgeld (eventueel aangevuld met een gift) te innen van mijn rekening.

Identificatienummer: 00409423736

In drukletters invullen en onder gesloten omslag terugzenden naar Natuurpunt, Kardinaal Mercierplein 1, 2800 Mechelen

25

NATUURBEHEER

De maai-vijfdaagse van de Babbelbeekse Beemden Laatste week van juli, het klassieke moment om in de Babbelbeekse Beemden het maaien aan te vatten zodat er tegen vrijdag 30 juli, dag dat de Duffelse Swappers ons komen helpen, al heel wat hooi klaarligt om afgevoerd te worden. Maandag 26 juli: Ikzelf en JNM-er Birger trappelen van ongeduld om de werken te starten, maar de leveranciers van het gereedschap laten wat op zich wachten, zodat wij een "babbel halfuurtje" inlassen op de parking. Terwijl conservators Johan en Carl met de zeis het hoge rietgras te lijf gaan, keren Birger en ik het maaisel in lange rijen. Het is een warme zonnige zomeravond met een bloedrode zonsondergang en het zeisen en keren verlopen in een zeer gemoedelijke sfeer. Enkele malen vliegt vlakbij een ijsvogel over de beek. Rondom ons tsjirpen de sprinkhanen. Een tafereeltje uit "een Vlaamsche film". Dan arriveert Luc om met zijn bosmaaier onze rust te verscheuren. Neen, eigenlijk om zich met volle overgave te gooien op het ruige liesgras dat voor de eerste keer gemaaid wordt. Een superzware job! Alleszins, de doortastende aanpak van Luc en het gebrom van zijn bosmaaier motiveren de ongemotoriseerde medewerkers en drijven het werktempo nog op. Nu en dan weerklinkt van tussen het hoge gras het gesakker van iemand die wegzinkt in een diepe zompige plas of in een hele, aan het oog onttrokken gracht. Het waterniveau van de beken staat gelijk met het terrein. Nog nooit is het hier in deze tijd van het jaar zo nat geweest en de regen van de laatste weken is daar zeker niet vreemd aan. Om 22 uur vinden we eenparig dat we een prachtige klus geklaard hebben en volgen we Johan (pas terug uit vakantie!) naar frituur Luc voor een lekkere Belgische friet en een verfrissende pint voor onze bestofte kelen. Dinsdag 27 juli: Vandaag is Dirk ook van de partij; gisteren mocht hij zijn ganse avond doorbrengen in een monsterfile op de E19. Als ik eraan kom is hij al druk doende met het voltanken van 4 bosmaaiers. Rustig zal het vanavond dus niet worden! Birger, Dirk, Carl en Luc nemen elk een bosmaaier ter hand en Johan en ik keren vlijtig. Onze vredige Babbelbeekse Beemden waar de borden "geniet van dit stukje natuur" en "ssst, niet storen" de bezoeker attent maken op de rust en de stilte, doet ons vandaag eerder denken aan een motorcross circuit waar de wedstrijd volop aan gang is. De brullende bosmaaiers doen soms mijn trommelvliezen trillen en de geur van de tweetact bezwangert de lucht. Een nevelgordijn van uitlaatgassen zweeft boven het maaiveld. Ditmaal is ons eindresultaat nog spectaculairder dan gisteren, wat had je verwacht? Na nog een stevige nababbel zoekt ieder zijn thuis en zijn douche op. Woensdag 28 juli: Vandaag heeft Luc andere bezigheden, maar zijn plaats wordt ingenomen door Roger, de eigenaar van de Babbelbeekse Beemden, die na een tijdje beslist de 26

NATUURSTUDIE

zeis te ruilen voor een bosmaaier en van dan af helemaal niet meer bij te houden is. Birger kan om andere redenen niet aanwezig zijn, hé Birger ? En Dirk houdt het vandaag bij een part-time job. Hij heeft er wel aan gedacht ons allen op te zadelen met een stapel Naturpunt-tijdschriftjes om te bussen. Waarvoor onze dank Dirk ! Carl hanteert de tweede bosmaaier. Hij vergast ons eerst op een spetterende waterfontein in een poging met zijn bosmaaier effe de beek mee te "maaien" en dan op een "gevecht met bosmaaier" wanneer dat vermetele ding weigert het gemaaide gras terug te lossen en een reuzengrasbol zich vormt rond het mes. Tegen het einde van de avond duikt Dirk weer op, voorzien van een batdetector. Niet alleen de ultrasone signalen van de vleermuizen die boven onze hoofden fladderen, worden haarscherp weergegeven, ook het bijeenkeren van hooi veroorzaakt plots een reeks hoge en schrille tonen evenals het gerammel van mijn sleutelbos en het tsjirpen van de sprinkhanen. Ook deze avond wordt afgesloten met nakaarten en plannen maken. De zwoele avondlucht zet ons niet echt aan om snel huiswaarts te gaan. Donderdag 29 juli: De maai-inspanningen en de lange avonden beginnen een beetje op me te wegen. Na het bussen van de NP-tijdschriftjes beslis ik het deze avond wat kalmer aan te doen . Mijn enige compagnon voor vanavond denkt er net zo over. Dus beperken we ons tot het keren van het wandelpad, een werkzaamheid die dankzij het droge fijnere grasmaaisel lichter uitvalt dan het keren van zwaar versgemaaid rietgras. Daarnaast bestuderen we de diverse soorten sprinkhanen die zich manifesteren in klank en beeld en luisteren we naar het luide concert van de groene kikkers in de beek. We zijn vol bewondering voor het resultaat dat Luc deze middag met zijn maaibalk heeft behaald: de volledige grasvlakte tussen en naast de populieren is gemaaid. Hier zullen de keerders en Swappers nog een kluif aan hebben! Vrijdag 30 juli: Om 8.30 staan Johan, Birger en ik klaar om de Swappers op te vangen. Linde en Didier blijken de enige helpers voor vandaag te zijn. Met z’n vijf vliegen we erin. Regelmatig houden we een ontspanningsmoment met een slok water of een appel. Het is een zomerse topdag, de zon brand ongenadig, maar de werkers laten zich niet klein krijgen. Linde en Didier laden met de hooivork het droge gras op de draagberries en Birger en ik zijn de "vaste" berriedragers. Onze hooistapel groeit zienderogen. Rond het middaguur trekken we ons terug in de schaduw van de populieren en keren daar het gras bijeen. Onder het maaisel vinden we een nest met 9 kakigroene eieren, waarschijnlijk fazanteneieren. Verder vinden we veel padden, zowel juveniele als adulte. Didier die eerst van afkerig is van deze beestjes, waagt het een kleintje te strelen en eindigt zowaar met het vastnemen van een volwassen pad! Na de middag komt Roger de gelederen versterken. Hij lijkt wel een wandelende hooimijt door de enorme hooivolumes die hij op zijn hooivork laadt en naar de hooiberg draagt. Iets na 17 u worden de 2 Swappers opgehaald. We danken hen voor hun onge27

NATUURBEHEER

looflijke inzet en vernemen dat ze het alle twee heel tof vonden. Dat hadden we zelf ook al gemerkt. Volgend jaar zullen ze weer van de partij zijn. Als 3 ware Pallieters nestelen Johan, Birger en ik ons in de hooistapel en denken er het eerstvolgende anderhalf uur niet aan weer op te staan. Maar dan roept de honger en trekken we voor de tweede keer deze week naar frituur Luc. Hoewel we enorm veel hooi verzet hebben, is nog niet alles opgeruimd. Maandag zullen we nog een extra stukje breien aan deze maai-vijfdaagse, om alles tot een goed einde te brengen vóór dit prachtige zomerweer misschien weer omslaat in een kwakkelzomertje. Je merkt wel in de kalender wanneer er opnieuw gemaaid wordt in de Babbelbeekse Beemden. Interesse in sportieve arbeid en toffe sfeer? Kom dan gerust af! Ingrid

Opknappen van ‘t Mosterdpotje’ is gestart De toestand in het huisje in ons natuurgebied de Mosterdpot was eigenlijk niet om aan te zien: graffiti; gigantisch veel rommel; een lek dak; inbraak; geen water of elektriciteit… Onze conservators Lutgarde en Vic zijn er ondertussen met een aantal familieleden en vrienden al eens stevig ingevlogen. Het resultaat is hallucinant. Bekijk maar eens bijgaande foto’s die hetzelfde hoekje voor– en na de opkuisbeurt voorstellen! Voor:

28

NATUURSTUDIE

En na:

Een kleine stroomgroep werd ook al aangeschaft, een waterpomp is hersteld en binnenkort hopen we dat het lekkend dak aangepakt wordt. Ook een 60-tal stoelen werden dankzij een andere afdeling op de kop getikt… Dit alles biedt veel perspectieven naar de toekomst: voor het inrichten van cursussen, onthaal– en vergaderruimte, alles wat maar gelinkt is met natuur… Dirk

Wist je dat? Onze afdeling het voorbije jaar haar ledenaantal zag toenemen met ongeveer 18%! Het ledenaantal van Natuurpunt steeg eveneens behoorlijk. Dat geeft duidelijk aan dat meer en meer mensen ons leefmilieu belangrijk vinden.

29

NATUURSTUDIE

Waarom is madame roofvogel over het algemeen groter dan mijnheer? ( Karel Leeftink. BND/DeStem ) Dat zou te maken hebben met het voorkomen van mogelijke concurrentie in het jachtveld. Maar ja, waarom dan grotere vrouwtjes en kleinere mannetjes? Waarom niet omgekeerd, zoals bij bijna alle andere vogelfamilies? Hoewel niet afdoende verklarend, bestaan er wel een aantal theorieën. Een ervan - de feministische zullen we maar zeggen - suggereert, dat hun grootte de dames beschermt tegen de agressie van de heren roofridders. Gedurende de evolutie zouden de wijfjes hebben geleerd, dat het veiliger is met kleinere mannen een relatie aan te gaan. Zo staan zij minder bloot aan mogelijk misbruik, ongewenste intimiteiten en huiselijk geweld. Misschien een gouden tip, dames? Een andere theorie gaat uit van het feit, dat zij als toekomstige moeders groot moeten zijn om voldoende energiereserves te kunnen opslaan die nodig is voor de productie van eieren. Bovendien zijn zij - daar zij tijdens de broedtijd niet of nauwelijks (kunnen) jagen - voor hun voeding afhankelijk van de aanvoer, die manlief verzorgt. Daarbij gaat het om relatief kleine prooien. De dames moeten dus een deel van hun voedselbehoefte uit opgeslagen reserves in hun grote lijf zien te halen. Verklaringen, maar wat mij betreft ook niet meer dan dat. bewerkt: Vic

"Er vliegt een kolibrie in mijn tuin". Een uitspraak die ze bij Natuurpunt de voorbije zomer regelmatig hoorden. Het gaat echter niet over een vogel maar over de kolibrievlinder. Deze vlinder is vrij groot en heeft dezelfde snelle vleugelslag als de kolibrie en de gewoonte om zich al vliegend voor een bloem te voeden. Vandaar de verwarring. De kolibrievlinder is een trekvlinder uit Noord-Afrika en het Middellandse Zeegebied; vanaf de tweede helft van juni komen de eerste migranten in ons land aan. In augustus kent de trek een piek, en indien de soort zich hier tijdens een warme zomer ook nog weet voort te planten, dan komt er nog een piek met waarnemingen in september. In sommige jaren worden er veel vlinders waargenomen, vaak in onze bloemrijke tuinen. Soms vliegen ze ook bij koel of regenachtig weer. In de late herfst trekken ze weer weg, want overwinteren lukt niet echt in Vlaanderen. 30

NATUURSTUDIE

De kolibrievlinder behoort tot de familie van de pijlstaarten. Ze hebben de naam pijlstaarten gekregen omdat de rupsen van deze familie allemaal een soort puntig aanhangsel bezitten aan het achterlijf. Het zijn grote stevig gebouwde vlinders met een relatief dik lijf en korte vleugels, die bijzonder snel kunnen vliegen. De meeste pijlstaartvlinders bezitten ook een lange roltong en net als een echte kolibrie zuigen deze vlinders, terwijl ze ter plaatse vliegen, de nectar uit de bloemen. Hun voorkeur gaat uit naar nectarrijke bloemen zoals vlinderstruik, tabaksbloem, kamperfoelie, verbena, phlox en zinnia. De kolibrievlinder kan gemiddeld 25 bloemen per minuut bezoeken. 2003 was een uitstekend jaar voor de kolibrievlinder, hij werd in ongewoon grote aantallen waargenomen in onze streken. Alleen al vanuit de regio's Meetjesland en Schelde - Leie ontvingen de natuurstudiewerkgroepen van Natuurpunt niet minder dan 384 waarnemingen. Over heel Vlaanderen moeten dit er dus enkele duizenden geweest zijn. Ook het Belgisch trekvlinderonderzoek (Vlaamse Vereniging voor Entomologie) onderzoekt samen met Natuurpunt Studie het voorkomen van deze soort in Vlaanderen. Wie deze vlinder de voorbije zomer waargenomen heeft, meldt dit best aan onze verantwoordelijke voor de insectenwerkgroep Lutgarde Van Driessche (015/32 01 66; [email protected])

(Nvdr: in juli zat er eentje op de kamperfoelie in mijn tuin te Duffel ) Naar een persbericht van Natuurpunt

31

NATUURSTUDIE

Zomer in de Babbelbeek! Elders in dit blaadje lazen jullie mijn verslag over de maai-vijfdaagse die doorging van 26/7 t.e.m. 30/7. Wel, op 26/7 lagen de Babbelbeekse Beemden er dus zeer nat bij : het waterniveau van de beken stond gelijk met het terrein en overal ontmoetten onze niets vermoedende voeten diepe plassen en goedgevulde greppels. Door de heersende hitte zakte het waterpeil dagelijks en toen ik op vrijdag 6/8, na 2 weken warm zomerweer, een kijkje kwam nemen, stond het waterniveau 30 cm lager dan op 26/7. (referentiepunt : de treinbielsbrug). De volgende nacht had er een 2 uren durend klank- en lichtspel plaats, niet alleen boven de Babbelbeek, maar boven heel Vlaanderen en werden ook de hemelsluizen wijd opengezet. Curieus naar het effect hiervan op de Babbelbeekse waterhuishouding ging ik op inspectie. De regen van die ene nacht had het waterpeil volle 15 cm doen stijgen ! De dikke waterrat kon zich dat niet aantrekken en genoot onder luid gesmak van de sappige waterplanten tot ze sierlijk onderdook en uit het zicht verdween. Op 14/8, na een wisselvallige week met een aantal serieuze plensbuien, herhaalde ik mijn inspectietocht. Groot was mijn verwondering toen ik zag dat de populieren 20 cm diep in het water stonden. De enkele hooihoopjes die we hadden laten liggen (voor morgen !... ) leken wel grote watervogelnesten in een reuzenpoel. 3/4 van de volledige lengte van het wandelpad stond onder water, gaande van enkeldiep tot laarsdiep. Niet bedacht op de diepe greppels, voelde ik ergens mijn voet in de afgrond zinken waarbij ik met moeite recht bleef en tot boven de knieën doorweekt raakte. Gezien de warme temperatuur van het water in mijn laarzen kon ik dit voorval rustig als "avontuurlijk" bestempelen. Het in het water staande sappige jonge groen van het onlangs gemaaide wandelpad deed denken aan watervegetatie in een uitgestrekte vijver. Ons maaiveld van 3 weken terug leek van op afstand een frisgroene weide, maar de kuilen en greppels indachtig waagde ik me er liever niet in. De sprinkhanen tsjirpten alleszins als weleer. Bovendien had de Babbelbeek ook nog een andere bezoeker : een buizerd kwam rustig aanvliegen met zijn enorme spanwijdte en installeerde zich in een populier om eens aandachtig naar die "doorweekte gelaarsde mens" te turen en vervolgens op zijn majestueuze vleugels door het bos weg te vliegen. Ik herinnerde mij het verhaal van Carl over vorige zomer. Toen was de ondiepe beek zo goed als uitgedroogd en haar bodem op vele plaatsen opengebarsten. Met een visnet schepte Carl in enkele overblijvende plasjes het hele visbestand bij elkaar en transporteerde het naar de diepste beek die er nog iets beter aan toe was. En zeggen dat nu in die ondiepe beek de poutrel, die als brug dienst doet, voor de helft mee onder water ligt... De ene zomer is dus zeker de andere niet !!! Ingrid

32

Paddestoelenvaria (Wist jij dat . . . .? ) • • •

•

• • • •

• • •

• •

NATUURSTUDIE

Er meer dan 100.000 fungi over de hele wereld voorkomen. In ons land kan men zeker 3.500 soorten aantreffen. Paddestoelen geen bladgroen hebben en dus geen planten zijn (hoewel er ook planten zonder bladgroen bestaan, die daarom moeten parasiteren op andere planten). Een paddestoel (=vruchtlichaam) staat tot het mycelium (=ondergedoken gedeelte van de zwam) als een appel staat tot een boom. Het mycelium theoretisch onsterfelijk is, zolang er maar voldoende voedsel bereikbaar is. Er paddestoelen zijn die alleen op andere paddestoelen kunnen groeien. De Kostgangersboleet (Boletus parasiticus) parasiteert op de Gele aardappelbovist (Scleroderma citrinum). De hoed van de Tonderzwam (Fomes fomentarius) gebruikt werd als brandstof in een tondeldoos. Vruchtlichamen van bijvoorbeeld de Berkenzwam of Berkendoder (Piptoporus betulinus) zich richten naar de zwaartekracht. Dit is te zien bij bijvoorbeeld omgevallen berken waar na de val nog vruchtlichamen zijn gevormd. Dat aardsterren niets met astronomie te maken hebben, aangezien het hier gaat om zwammen van het geslacht der aardsterren (Geastrum). Na het eten van Kale inktzwammen in combinatie met alcohol vergiftigingsverschijnselen kunnen optreden. Een Grote molenaar iets anders is dan een lange vent die in een molen woont. Het is namelijk een paddestoel (Clitopilus prunulus). De kleur van de paddestoel is die van meel (wit dus). Alleen de plaatjes worden steeds meer roze. Er paddestoelen zijn die alleen willen groeien op koeievlaaien. De Geringde vlekplaat (Anellaria semiovata) is er zo een. De vliegenschimmel (Empusa = Entomophtora muscae) een levende vlieg kan infecteren.Dit gaat als volgt: Een rondzwervende vlieg wordt geïnfecteerd door een spore van de schimmel.In de vlieg kiemt de spore en vervolgens ontwikkelt zich het mycelium ten koste van de organen van de vlieg, die tenslotte sterft. Op de buitenzijde van de dode vlieg worden dan de sporen gevormd, die voor de verdere verspreiding zorgen. 33

NATUURSTUDIE

Zwam-recordhouders

1.

2.

3. 4. 5.

6.

Hieronder een overzicht van fungi die zich op de een of andere manier onderscheiden in de wereld Het grootst levende organisme ter wereld In een woud in Corvallis in de Amerikaanse staat Oregon is een ongeveer 880 hectare grote, onder de grond groeiende zwam ontdekt. Aangenomen wordt dat de zwam het grootste levende organisme ter wereld is.De gelokaliseerde zwam behoort tot de soort Armillaria Ostoyae en is volgens de ontdekkers ongeveer 2.400 jaar oud. Het nu gevonden exemplaar is 280 hectare groter dan de in 1992 gevonden paddestoel in de staat Washington, die tot nu toe recordhouder was. De grootste paddestoel die ooit was gevonden, was een exemplaar van de Grote stuifzwam (Lycoperdon gigantea). Deze had een diameter van 157 cm en een hoogte van 45,5 cm.Dit exemplaar werd in 1971 gevonden in Mellor in Engeland.Een platter exemplaar met een diameter van 162,5 cm werd in 1877 gemeld in de staat New York. De grootste houtzwam was een exemplaar van de Oxyporus (Fomes) nobilissimus met een formaat van 142 bij 94 cm en een gewicht van 136 kg. Deze werd in 1946 gevonden in de staat Washington. De giftigste paddestoel ter wereld is de Groene knolamaniet (Amanita phalloides).Deze komt ook in ons land voor. Hij is dodelijk giftig en vertoont overeenkomsten met sommige eetbare soorten. Het meest geneeskrachtige schimmelproduct is Penicilline. Dit is gemaakt van de schimmel Penicillium notatum en wordt gebruikt om bacteriële infecties te bestrijden. meeste slachtoffers zijn gemaakt door Moederkoren (Claviceps purpurea). Dit is een gevaarlijke schimmel die op grassen kan voorkomen, dus ook op landbouwgewassen zoals rogge. De zaadkorrels worden door de schimmel veranderd in harde zwartbruine of violette, banaanvormige lichaampjes.Als deze korrels in het graan komen, dan kunnen zij het meel vergiftigen. Men kon er gangreen van krijgen, dat leidde tot het afsterven van ledematen. Ook kon het zijn dat men ervan ging hallucineren. Dat kon zich soms tot massa-hysterie ontwikkelen. In de Middeleeuwen, en ook later, zijn er vele duizenden mensen aan overleden. De ziekte werd ergotisme, maar ook kriebelziekte, brandende ziekte of Anthoniusvuur genoemd. 34

Van uw verslaggever ter plaatse

CURSIEFJE

ATLANTA, GEORGIA, een hete, vochtige en weelderig groene staat in het zuiden van de VS. Hier brachten Nathalie en ik onze zomervakantie door bij mijn zus die er met haar Amerikaanse echtgenoot een waar vogelparadijs heeft opgebouwd. In tegenstelling tot België, waar we enkel 's winters onze vogels mogen voeren en bijvoeren in broedtijd en zomerseizoen uit den boze is, schotelt in Amerika zowat iedereen het hele jaar door granen en zaden voor aan zijn tuinvogels. Er bestaan speciale winkels voor vogelkijkers. Daar verkoopt men zaden en pitten in alle maten van verpakkingen. Vogelhuisjes, voedertafels, drinkbakjes, fonteintjes, diverse modellen handige zaadbussen (naargelang de vogelsoorten die je wenst te lokken) die je kunt bevestigen aan sierlijke metalen staanders die je in je gazon prikt. Ook allerhande andere tuinornamenten en een uitgebreide reeks vogelboeken, o.a. over broedvogels in je eigen tuin. Mijn zus is een toegewijde "birder" en heeft zowat het hele assortiment van de "Birders Shop" in haar tuin opgesteld. Bovendien strekt zich vlak achter haar grote tuin een heel bos uit dat gonst van het vogelleven. Geen wonder dus dat we dagelijks ongeveer 20 diverse soorten vogels kunnen noteren in het speciale Birders Notebook (ja, natuurlijk uit diezelfde shop). De meest geliefde vogels zijn Bonnie en Clyde, de eastern bluebirds die momenteel hun jongen in de nestkast grootbrengen met wormen. De meelwormen worden tusen havermoutvlokken bewaard in de ijskast waar ze zich in comateuze toestand bevinden. Deze wormen bestel je gewoon via het Internet! De prachtige felblauwe bluebirds met roestkleurige borst en crèmewitte buik waren eerder met uitsterven bedreigd. Dankzij de goede zorgen van mensen zoals mijn zus komen deze vogels opnieuw steeds meer voor. Ze zijn enorm tam en pikken hun wormen uit het voederbakje terwijl je slechts 1 meter van hen verwijderd bent. Diane vertelde ons het huwelijksverhaal van Bonnie en Clyde: toen deze lente hun eerste broedsel uitgekomen was, stierf Bonnie en nam Clyde alleen de zware taak op zich van het grootbrengen van de 5 jongen. Enkele dagen later dook Bonnie II op in Clydes territorium. Zij probeerde op alle manieren zijn aandacht te trekken. Clyde stond voor de moeilijke keuze: Bonnie II of de jongen en verdeelde zijn tijd tussen hen beide. Hij voerde Bonnie II regelmatig wormpjes als teken van zijn liefde. Toen de jongen uitgevlogen waren, joeg Bonnie II hen steevast weg van het wormenbakje: ze was gehaast om zelf aan een nieuw broedsel te beginnen met haar Clyde. Inmiddels is dat broedsel al half was en piept het hartverscheurend als een van de ouders hun nestkast nadert. Bonnie II is nu een fantastische moeder voor haar eigen kroost! De andere vogels die constant door de tuin vliegen zijn de felrode kardinaalsvogels (northern cardinal). Het mannetje is volledig dieprood, inclusief de zware bek. Het vrouwtje is meer flets oranjeachtig. Typisch is hun zwarte masker en hun grote rode kuif. Vreemd genoeg zit er bij mijn zus een prachtig kerngezond koppeltje èn een absurd koppeltje kaalhoofdigen. Dan is er de huisvink die ongeveer dezelfde zang produceert als onze vink maar qua uiterlijk en kleur meer op een kleine mus gelijkt. Het mannetje is wel donkerrood van kop 35

CURSIEFJE

tot en met borst, het vrouwtje is bruin met een witgestreepte borst. De goudvink is een schitterend kanariegeel vogeltje met zwart "hoofddeksel" en zwarte vleugels met witte strepen. In voor- en najaar strijken ze in groepen van wel 50 vogels tegelijk neer in de tuin. Ook de huismus, zowat identiek aan onze Europese huismus, komt hier veel voor.De blue jay is duidelijk de Amerikaanse versie van onze gaai, maar diepblauw op kop en rug en met felblauwe en zwarte strepen op vleugeltippen en staart. Ik val voor de spechtachtigen : de red-bellied woodpecker wiens kop eigenlijk wel opvallender rood is dan het rozerode vlekje op de buik, vooral bij het vrouwtje, en de downy woodpecker. Die laatste is een musgroot spechtje met alle allures van een echte specht. De spechten doen zich tegoed aan de "cake", koeken van vet en pitten, die worden opgehangen in een rooster waaraan de spechten zich vastklemmen terwijl ze tussen de spijlen door in de "cake" pikken. De brown thrasher (morser) lijkt op onze lijster en kreeg zijn officiële naam omdat hij bij 't zoeken naar voedsel de bodem omwoelt en alles in het rond strooit (o.a. de dennenschors). Ook zijn mooie zang, waarbij hij elke strofe 2 x herhaalt, doet denken aan die van onze lijster. De American robin gedraagt zich helemaal als onze merel maar heeft een mooie bruinrode borst en wit omrande ogen.

Chicadees zijn er in enkele variëteiten. Je herkent ze qua uiterlijk direct als meesjes, maar ze zijn minder fel geel. Ook hun zang benadert die van onze meesjes. Een ander lieverdje van mij is de Carolina wren, familie van ons winterkoninkje met zijn slimme kraaloogjes en rechtopstaande staartje. Mijn grootste schatje is de brown-headed nuthatch, een fijn gekleurd minivogeltje met kort staartje dat weg heeft van een boomklever en graag kopje omlaag over de boomstammen loopt en ook zo hangt aan de boomtakken en aan de "cake". Familie van onze Turkse tortel is hier de mourning dove. Ze heeft een warmbruin en rozig iriserend vederkleed met zwarte stippen op de vleugels. Slank en elegant lopen ze door de tuin, soms in koppelvorm, soms in een groep van 6 of 8. Andere dagelijkse tuinbezoekers zijn de kleurrijke eastern towhee, de elegante gray catbird en de northern mockingbird. Feit is dat alle vogels, grote en kleine, veel slanker zijn dan onze tuinvogels. (in tegenstelling tot de Amerikanen in vergelijking met de Belgen...). Al deze vogels en vooral de voedselresten die ze morsen in het gras, lokken de witbuikeekhoorns die onbeschaamd vlak voor je voeten in het gras zitten te dabben en er hun vondsten opsmullen. De vogelkennis die we hier in Georgia 2 weken lang opdeden, zullen we nog lang met ons meedragen. Ingrid

36

JNM-PALLIETERLAND

Wat is JNM? JNM is de Jeugdbond voor Natuurstudie en Milieubescherming. Het is een landelijk georganiseerde vereniging voor en door jongeren van 8 t.e.m. 25 jaar. Onze doelstellingen zijn het kennismaken met alles wat leeft en bloeit, alsook het werken aan een natuur- en mensvriendelijke omgeving. Dit gebeurt d.m.v. talrijke afdelingen, werkgroepen, excursies, kampen, voordrachten, studies, acties, tijdschriften, infocentrum,…

Lid worden

Lid worden doe je door het gepaste bedrag over te schrijven op JNMledenrekening (001-2280592-04, t.a.v. JNM, Kortrijksepoortstraat 192, 9000 Gent). Als nieuw lid vermeld je je naam, voornaam, adres, geboortedatum en telefoonnummer. Ben je reeds lid, dan vermeld je gewoon je naam, voornaam en stamnummer en enkel de veranderde gegevens ( een nieuw adres bijvoorbeeld). Per gezin krijg je slechts één Euglena en/of één Kikkertje (de nationale tijdschriften). Om als bijlid ook een tijdschrift te ontrvangen, stort je 15 euro i.p.v. 9.5 euro met de vermelding “stamnummer + extra tijdschrift”. Als lid krijg je 2-maandelijks het afdelingstijdschrift “het zomerklokje” Combi-lidmaatschappen werkgroepen Lidgeld voor de werkgroepen kan je voortaan in één moeite storten met je lidgeld. Vermeld duidelijk voor welke werkgroepen(en) je betaalt! Pieplid vanaf het jaar waarin je 8 wordt tot 12 jaar Piepbijlid 8-12 jaar, broer of zus is pieplid Initiatielid vanaf het jaar waarin je 13 wordt t.e.m. 15 jaar Initiatiebijlid broer of zus is initiatielid initiatielid of gewoon lid Gewoon lid vanaf het jaar waarin je 13 wordt t.e.m. 25 jaar Gewoon bijlid broer of zus is gewoon lid of initiatielid Steunlid vanaf het jaar waarin je 26 wordt Instellingabo. Kikkertje + Euglena + Bertram (o.a. bibliotheken) NWG alle natuurhistorische werkgroepen (+ Bertram) MWG milieuwerkgroep (+milieubebe) IniWG initiatiewerkgroep (+inifeest) PiepWG piepwerkgroep (+pipidee)

€ 15 € 9.50 € 15 € 9.50 € 15 € 9.5 € 19 € 30 € +5 € +1 € +2.5 € +2.5

Alle vraagjes ivm lidgeld kan je voortaan richten aan Liesbeth Van Meir, bereikbaar op [email protected] of 09/223.47.81

Plaatselijke contactadressen

Op de volgende pagina vind je een heleboel contactadressen van de JNM-afdeling in jouw buurt: Pallieterland! Aarzel niet om met één van hen contact op te nemen voor nog meer info! 37

JNM-PALLIETERLAND

Nationaal secretariaat

Het nationaal bondssecretariaat is gevestigd in de Kortrijksepoortstraat 192, 9000 Gent, tel 09/223.47.81, fax 09/223.28.05. Het is elke werkdag open van 9u00 tot 12u30 en van 13u00 tot 17u00.

Meer info?

-Surf eens langs op onze website, www.jnm.be; Bekijk onze foto’s, activiteitenkalenders, het discussieforum,… -Vraag ons infopakket en word drie maanden proeflid. -Mail hiervoor je gegevens door naar [email protected] -Beschik je niet over internet, bel ons dan op 09/223.47.81

Enkele nuttige adressen van onze werkmieren - Maarten Jacobs (Sjacky): voorzitter Leemputten 12, 2590 Berlaar-Heikant 015/24.00.05 - 0479/90.28.12 [email protected] - Melissa Vermylen: secretaris Vogelzangstraat 21, 2560 Nijlen 03/481.94.79 [email protected] - Julie Scheers: natuurhistorisch secretaris Berlaarsesteenweg 5, 2500 Lier 03/482.20.28 [email protected] - Jonathan Saelen: penningmeester Moleneinde 12a, 2220 Hallaar 015.24.54.98 [email protected]

- Birger Robbeets: subsidieverantwoordelijke Bloemenstraat 8, 2570 Duffel 015/31.18.45 [email protected] - An Peeters: redactrice, Pers&promoverantwoordelijke Vinkenstraat 32, 2500 Lier 03/455.06.67 [email protected] - Pers&promo-werkgroep: Thomas Joos: [email protected] Vincent Scheers: [email protected] Julie Scheers: [email protected] - Redactiemedewerkers: Joris Kerremans: [email protected] Silke Alexandre: [email protected]

Activiteitenkalender van JNM-Pallieterland: Jammer genoeg is er slechts een heel beperkte activiteitenkalender doorgegeven. Contacteer dus best een van de werkmieren voor meer informatie...

20-21 november: Dag van de natuur

(ini en groten)

Tijdens de’ dag van de natuur’ zal heel Vlaanderen in de weer zijn om de natuurreservaten er weer een stuk beter te laten uitzien. Zo ook wij natuurlijk, en we zijn niet alleen, we nemen de scouts van Duffel op sleeptouw. Samen zullen we de handen uit de mouwen steken in Duffel en maken we er twee fantastische dagen van. Info: verdere info volgt nog in een brief Contactpersoon: An Peeters, [email protected], 03/455.06.67 38

BELEGGINGEN KREDIETEN BANKVERRICHTINGEN

Bacob Edegem Centrum Hovestraat 53 2650 Edegem Tel.: 03/457 38 98 Fax: 03/458 53 18

De Eko Winkel Natuur- en Dieetvoeding St Jansplein 1A 2550 Kontich Maandag – vrijdag

9.00u – 18.00u

Zaterdag

9.00u – 14.00u

Tel. 03 458.38.00 39

[email protected] - massief hout - plaatmateriaal - tuinhout - speeltoestellen - kastanje hekwerk - palen - milieuvriendelijk verduurzaamd hout - alternatief voor tropisch hout

40