Van joint naar cadeaubon

jurre relAtiemAgAzine JeugDHulP FrieSlAnD

J eu

tien jaa r

2013/2014

gd

hu lp

Frieslan

d

Familie op de werkvloer...

Van joint naar kermit de kikker cadeaubon

lastig of leuk?

preventieprogramma make up your mind

warm bad voor kinderen met autisme

Jurre

1

2

relatiemagazine

jurre

3

inhoud

10

23

christiaan:

‘Soms durf ik al iets in het Fries te zeggen’

portret 1 2 3 4

26

38

44

COLOFON jurre is een eenmalige uitgave van Jeugdhulp Friesland. Jurre staat voor alle kinderen, jongeren en ouders die hulp krijgen van Jeugdhulp Friesland.

58

Jeugdhulp Friesland Badweg 4 8934 aa Leeuwarden t 088 1424444 e [email protected] i www.jeugdhulpfriesland.nl hoofdredactie Jildau van eyck van Heslinga realisatie groot Haar + orth, communicatieadviesbureau redactie Jildau van eyck van Heslinga (Jeugdhulp Friesland) en winneke kok (groot Haar + orth) ontwerp en vormgeving groot Haar + orth Fotografie peter de Jong photography drukwerk scholma Druk bv met dank aan medewerkers en cliënten van Jeugdhulp Friesland en anderen die aan deze uitgave meewerkten.

4

relAtiemAgAzine

60

48

55

42

portret 1 2 3 4

66

Simon:

‘Ik word hier echt volwassen’

vooraf 7 Facts & figures 8 portret christiaan 10 tien jaar jeugdhulp: terugblik & vooruitblik 12 slimme samenwerking voorkomt schooluitval 16 portret Debbie 18 Dit is alert4You 20 shop till you drop 23 keurmerk jeugdzorg: Laat zien wat je waard bent 25 Fries kompas voor transitie jeugdzorg 26 Familie op de werkvloer 30 onze ambassadeurs 34 over veiligheid gesproken 36 safer caring 38 Jeugdzorgplus brengt vastgelopen jongeren in beweging 40 portret simon 42 van joint naar cadeaubon: make up your mind 44 vlaggensysteem bij grensoverschrijdend gedrag 46 minder agressie met methode mis ‘m niet 48 snelle actie nodig? spoed4Jeugd! 50 zonder kleerscheuren door een scheiding 52 kermit de kikker: warm bad voor kinderen met autisme 55 De kijk van aletta, jeugdlid cliëntenraad 58 Dikke vrienden met de ipad 60 pleegzorg extra 63 portret nicky 64 Dit is ook Jeugdhulp 66 Jurre

5

Geef me vleugels Laat me vliegen op de wind Geef me vleugels Laat me spelen als een kind Geef me vleugels Dan maak ik niets meer stuk Geef me vleugels en laat me los Want ik wil vrij zijn... Zweven van geluk

relAtiemAgAzine 66 relAtiemAgAzine

vooraf met nieuwsgierige ogen de wereld inkijken. Ontdekken. Spelen. Vleugels uitslaan. Vol enthousiasme. Dát is Jurre. tien jaar. Hij heeft een verhaal. een mooi verhaal. en verdrietig tegelijk. Want Jurre droomt over een prachtige toekomst, maar voelt zich vaak onveilig. Hij wil groot en sterk worden, maar voelt zich zo kwetsbaar. Daarom helpen wij hem. en zijn ouders. zodat ze samen goed verder kunnen en Jurre veilig opgroeit. Jurre dus. Hij staat voor alle kinderen en ouders die onze hulp ontvangen. een kwetsbare groep met een krachtige wil. De wil om te leven en te leren. Op een zo normaal mogelijke manier, in een zo normaal mogelijke omgeving. Dit motiveert ons elke dag om het beste van onszelf te geven. Samen met onze partners. tien jaar geleden ontstond het huidige Jeugdhulp Friesland, een gespecialiseerde jeugdzorgaanbieder.

en dát blijven we! Ook nu de wereld van jeugdzorg opnieuw sterk verandert. met de transitie voor de deur krijgen gemeenten straks een hele nieuwe rol. We moeten zuiniger, nog efficiënter en doelgerichter. nog meer samen, meer focus op preventie en eerste lijn. We zitten in een volgende groeifase. Het is een spannend proces, want het betekent zoeken naar een nieuwe plaats in het veranderende landschap. Deze zoektocht is in volle gang. er ontstaan prachtige samenwerkingsverbanden en wij focussen steeds meer op ambulante hulp. Dit magazine maakt de boeiende ontwikkelingen concreet. laat zien hoe we samen met partners werken aan de wereld van morgen. Aan de wereld van Jurre. Want hij is en blijft het middelpunt. Verdient een veilige en humane toekomst. Dáár gaan we voor. Ook de komende tien jaar. Gabriël Anthonio Bestuurder Jeugdhulp Friesland

Jurre Jurre 77

Jeugdhulp Friesland biedt jeugd- en opvoedhulp aan jonge mensen en hun ouders, die het op eigen kracht even niet redden.

Dokkum

(tijdelijk) verblijven in een accommodatie van Jeugdhulp Friesland of een pleeggezin.

hen vaardigheden om problemen in het gezin op te lossen.

Broeksterwoude

Burgum

Heerenveen

Bolsward

Sneek We begeleiden en behandelen kinderen en jongeren, om hun psychosociale, psychische of gedragsproblemen op te lossen, te verminderen of te stabiliseren.

relatiemagazine 88 relatiemagazine

Drachten

Als het nodig is, kunnen jonge mensen

Kortehemmen

Leeuwarden

en andere betrokkenen en bieden

Lippenhuizen

Menaldum

Joure

Wommels



Ook ondersteunen we opvoeders

Facts & figures J eu

tien jaa r gd

hu lp

Frieslan

d

3 regiokantoren in Sneek, Drachten en Leeuwarden en 2 uitvoerende Jeugdhulp Friesland heeft

6

regio’s: Noord en Zuid.

zorgprogramma’s: Ambulant, Dagbehandeling, Pleegzorg, 24 uurs Jongere Jeugd, 24 uurs Oudere Jeugd en Spoedeisend. Ieder programma bestaat uit modules. Samen met de cliënt bepalen we de best passende hulp. Dit is soms een combinatie van programma’s/modules. We geven ook behandelingen tegelijk of direct aangesloten; dit verkort de behandeltijd.

650 medewerkers, verspreid over 39 locaties 600 pleeggezinnen helpt Jeugdhulp Friesland jaarlijks circa 2300 gezinnen.

Met en ruim

Behandelcentrum Woodbrookers helpt jaarlijks ruim

64

jongeren. Na verbouw en nieuwbouw is het

voormalige conferentieoord in Kortehemmen in 2010 geopend door toenmalig minister van Jeugd en Gezin André Rouvoet. Zo kwam een einde aan de misstand, dat kinderen die lastig (maar niet crimineel) waren, in gevangenissen zaten… omdat elders geen onderdak was.

‘Het is jouw verhaal dat ons beweegt’. Dát is de betekenis van ons logo, de asterisk. Deze verwijst naar het verhaal achter cliënten, medewerkers en Jeugdhulp Friesland. Verhalen die het verdienen om gedeeld te worden.

jurre

9

10 relatiemagazine

portret 1 2 3 4

TWEE VAN ZIJN VIER BROERS WONEN NIET THUIS. EN MET DE ANDERE TWEE WOONT CHRISTIAAN (12) BIJ ZIJN MOEDER IN DRACHTEN. ZIJ WIL HET BESTE VOOR HAAR JONGENS, MAAR HEEFT VANWEGE EEN VERSTANDELIJKE BEPERKING ONDERSTEUNING NODIG. DAAROM GAAT CHRISTIAAN OM DE WEEK NAAR EEN PLEEGGEZIN IN WOUDSEND. ZIJN TWEEDE THUIS! ‘Mijn pleegouders hebben drie kinderen. Een meisje, dat bijna net zo oud is als ik: het scheelt maar twintig dagen. Zij heeft een oudere zus en een oudere broer. We zijn veel op het water. Ze hebben een eigen zeilboot, die voor het huis ligt. Soms varen we wedstrijden, soms zeilen we gewoon voor de lol. We zeilen veel op het IJsselmeer en het Heegermeer. Ik bedien de zwaarden of de fok. De zwaarden doe

je in het water als de boot scheef hangt, de fok is het voorste zeil en belangrijk voor de snelheid van de boot. Zeilen is echt een hobby van me geworden. Voetballen vind ik ook leuk. Dat doe ik in Woudsend regelmatig met de buurjongen en zijn vrienden. Hij heeft een grote tuin met eigen goals. En als het regent, zit ik op Hyves of kijk ik Nickelodeon. In de vakanties ga ik meestal wat langer naar Woudsend. Zo was ik er een hele week in de afgelopen zomer. Ik voel me thuis in het pleeggezin. Mijn pleegouders zijn aardig en grappig. Ze leren me Fries praten. Verstaan kon ik het al wel. Soms durf ik nu al iets in het Fries te zeggen. Op vrijdag heb ik altijd zin om naar Woudsend te gaan. Maar op zondag wil ik ook weer graag naar huis. Terug naar mijn familie en vrienden in Drachten.’

Christiaan:

‘Soms durf ik al iets in het Fries te zeggen’ Jurre 11

Terugblik Alice van Unen, Provincie Fryslân, blikt terug op tien jaar jeugdzorg

Zij was erbij, tien jaar geleden. Een spannend

‘Uitstijgen boven je eigen belang. Dát is de kunst’

moment. Alice van Unen, adviseur Jeugdzorg Provincie Fryslân, herinnert het zich nog goed: de komst van de nieuwe wet op de Jeugdzorg. Cruciaal aspect was de scheiding tussen indicatie en uitvoering. In Friesland betekende dit de start van Jeugdhulp Friesland én van Bureau Jeugdzorg. Wat brachten de afgelopen tien jaar? Was de scheiding succesvol? En welke rol speelde de provincie? Een indringend kijkje achter de jeugdzorgschermen…. 12 relatiemagazine

‘De schaalgrootte van Jeugdhulp Friesland bleek een slimme zet’

Tien jaar Jeugdhulp Friesland

De verwachtingen zijn hooggespannen. De nieuwe Wet op de Jeugdzorg vervangt de bestaande Wet op de Jeugdhulpverlening. Alice: ‘Een belangrijk doel was objectieve indicatiestelling. In Friesland bestond op dat moment Stichting Jeugdzorg; een fusie van acht losse stichtingen die jeugdzorg boden. Deze stichting deed sinds 1998 indicatie én uitvoering. Feitelijk twee petten onder één dak dus… Dat moest veranderen.’

Het indicatieproces werd behoorlijk complex en langdurig. Het integrale karakter van de indicatie was een duidelijk doel van de nieuwe wet. Om een goede beslissing te kunnen nemen, moesten alle disciplines bij elkaar worden gebracht. Dat is niet helemaal tot bloei gekomen. Langzamerhand werd de behoefte aan een eenvoudige, snelle indicatiestelling weer groter. De provincie heeft deze ontwikkeling volop gestimuleerd.’

Positieve scheiding

Mooie resultaten

Het leidt tot een waardevolle discussie in Friesland. Want hoe maak je de scheiding concreet? En wat is de beste aanpak? Provincie Fryslân brengt als eindverantwoordelijke voor jeugdzorg alle betrokkenen bij elkaar. En de uitkomst is snel duidelijk: een nieuw en onafhankelijk Bureau Jeugdzorg wordt verantwoordelijk voor de integrale indicatiestelling, Stichting Jeugdhulp Friesland wordt dé uitvoerder van gespecialiseerde jeugdzorg. En deze scheiding blijkt zeker voordelen te hebben.

Overall is het beeld van de afgelopen tien jaar overwegend positief. Alice: ‘Jeugdhulp Friesland moest van ver komen. De vele culturen, werkprocessen en gewoonten van de losse stichtingen zijn stap voor stap echt één geheel geworden. Met een helder, innovatief en gespecialiseerd aanbod voor kind en ouders als resultaat. Vanaf de start gaf de provincie uitgangspunten mee aan Jeugdhulp Friesland: zorg voor een strakke bedrijfsvoering, wees innovatief, werk samen en biedt alleen residentiële hulp indien écht nodig. Dit is onder inspirerend leiderschap goed opgepakt. Voorbeelden? De oprichting van het innovatieve Woodbrookers en de MOD Dokkum, een samenwerking zoals Spoed4jeugd, scherpe budgettering en afbouw van residentiële voorzieningen. Om een paar te noemen…’

‘Het fenomeen indicatiestelling kreeg meer aandacht en is geprofessionaliseerd’, vertelt Alice. ‘Een mooie ontwikkeling en positief voor de cliënten. Ook zie je langzamerhand een verschuiving van aanbodgericht naar meer vraaggericht denken. Bovendien houden indicatiesteller en zorgaanbieder elkaar scherp. De relatie is goed en gezamenlijk wordt naar oplossingen gezocht voor moeilijk of nietplaatsbare kinderen. Ook de schaalgrootte van Jeugdhulp Friesland bleek een slimme zet. Een bewuste keuze, want het motto van de provincie is “samenwerking op de markt” en niet “marktwerking en concurrentie”. Uit een vergelijking met andere provincies bleek dat deze keuze niet duurder was dan wanneer meer organisaties jeugdhulp bieden.’

Regeldruk en zo.. Toch kent de scheiding ook aandachtspunten. Niet alles komt even goed uit de verf. Alice: ‘Er ontstond bijvoorbeeld meer regeldruk rond de indicatiestelling. Alle indicatieonderdelen moesten worden vastgelegd in protocollen.

Spannend proces Alice benadrukt dat er altijd een groep kinderen blijft die gespecialiseerde (en soms ook residentiële) jeugdzorg nodig heeft. ‘Dat is van alle tijden en verandert niet. Wel wordt de problematiek steeds complexer, dit vereist nog slimmere en meer innovatieve methoden. Het vereist ook flexibiliteit. Zeker nu we aan de vooravond staan van de transitie. Het doel is nog betere hulp op maat, dichtbij de mensen, efficiënt, integraal en goedkoper. Ieder moet weer op zoek naar de eigen, nieuwe rol. Er komt meer focus op de eerste lijn. Ik wens alle partijen wijsheid toe in dit spannende proces. Het is de kunst om uit te stijgen boven de eigen belangen en om versnippering te voorkómen. Zodat het kind altijd centraal blijft staan.’

jurre 13

Jeroen van Oijen, Jeugdhulp Friesland, blikt vooruit

‘We zitten weer midden in de puberteit!’ Vooruitblik Oké. Het jaar 2003 was inderdaad spannend. Maar inmiddels is Jeugdhulp Friesland volwassen geworden. Van ambulante tot zeer specialistische behandeling en opvang; alles is in huis om kinderen met problemen goed te helpen. Je zou zeggen: tijd om wat te rijpen, het ontwikkeltempo iets te verlagen. Toch? De werkelijkheid is anders! Met de transitie voor de deur gaat Jeugdhulp Friesland weer volop de puberteit in. Een pittige en vooral mooie ontdekkingstocht, volgens directeur Behandelzaken Jeroen van Oijen. 14 relatiemagazine

‘Onze wens? Eén voordeur naar alle aanbieders van gespecialiseerde jeugdzorg’

Experimenteren

Nieuwe relaties aangaan,

‘Zoeken naar je identiteit. Nieuwe vriendschappen sluiten. En ook missers durven maken. Dit kenmerkt de komende periode. De transitie betekent letterlijk overgang naar een nieuwe tijd. Een tijd waarin gemeenten een hoofdrol krijgen wat betreft jeugdzorg; wat lokaal kan, gaan we lokaal doen. Een tijd ook waarin het recht op zorg verandert in het recht op veilig opgroeien. Waarin de focus meer verschuift naar de eerste lijn. Zodat kinderen nog eerder passende hulp krijgen, zo mogelijk in hun eigen omgeving. Een goede ontwikkeling is het zeker. Tegelijkertijd ontstaat een spanningsveld.

bestaande relaties intensiveren. Dit gaan we nog actiever doen de komende tijd. Zoals met gemeenten, wijkteams, maatschappelijk werk en huisartsen. Het zijn meer dan ooit belangrijke partners, waarmee we de zorg voor jonge mensen kunnen vormgeven. We zetten een duidelijke stap richting de eerste lijn. Zoeken de samenwerking en stellen ook onze expertise beschikbaar. Zodat problemen bij jonge kinderen nog sneller worden gesignaleerd en aangepakt. Mooie voorbeelden zijn Alert4You in de kinderopvang en School als vindplaats. Het doel: kinderen zo snel mogelijk en in hun eigen omgeving helpen, zodat de situatie ook sneller weer normaliseert.

Bezuinigen moeten we namelijk

Indicatie is straks een belangrijke taak

ook. De transitie gaat samen met een bezuinigingsslag van 20 procent; minder middelen dus. Bovendien nemen straks 27 gemeenten in Friesland de verantwoordelijkheid voor jeugdzorg over van 1 provincie. Afstemming en het voorkómen van zorgversnippering zijn dan ook cruciaal. Een ander spannend aspect is dat we in een individualiserende samenleving juist een steeds groter beroep gaan doen op het netwerk rond kinderen met problemen. Dat is nodig en belangrijk, maar ook een uitdagende opgave.

van de wijkteams, waarbij ook huisartsen kunnen aansluiten. Ze vormen samen het eerste aanspreekpunt, dichtbij de mensen, dichtbij waar eventuele problematiek ontstaat. De specialisten, zoals Jeugdhulp Friesland, worden dan ingevlogen bij complexe problematiek. Net als de specialist in een ziekenhuis. Wij moeten minder gaan focussen op zorgen en meer op tijdelijk behandelen. Want als een kind bijvoorbeeld tien jaar in een pleeggezin woont, moeten wij dan nog elke zes weken aanschuiven? Of kunnen we dit anders organiseren, bijvoorbeeld door samen

met wijkteams een pleegzorgpoli op te zetten voor pleeggezinnen? Een ander voorbeeld is de verschuiving van langdurig wonen in een leefgroep naar wonen in een pleeggezin met (intensieve) ambulante behandeling. Dit alles weer vanuit dezelfde gedachte: zo snel als mogelijk terug naar een normale situatie, waar nodig met ambulante hulp. Natuurlijk zullen specialistische zorg en residentiële voorzieningen wel altijd nodig blijven.

Een voordeur naar alle aanbieders van gespecialiseerde jeugdzorg; dat is onze wens. Ik denk aan collega’s zoals Accare, Kinnik kind en jeugd GGZ, Fier Fryslân, VNN en Tjallingahiem. Als we samen die voordeur realiseren, kunnen de wijkteams straks sneller met ons schakelen. Zo ontstaat ook een soepele en efficiënte aansluiting tussen eerste en tweede lijn. Het is wel cruciaal dat bij die voordeur inhoudelijke mensen zitten, scherpe specialisten. Zodat kinderen die dat nodig hebben, heel snel naar de juiste specialistische zorg worden geleid. En dat ze, zodra het kan, weer snel worden teruggeleid naar lichtere hulp in hun eigen omgeving. Spannend is het zeker, deze transitie. Het is een fase waarin ontzettend veel gebeurt. Dat is soms moeilijk en lastig. Want het landschap van jeugdzorg moet zich opnieuw uitkristalliseren. Toch is het vooral leuk en uitdagend. Net als de puberteit… Wij kijken ernaar uit!’ jurre 15

Slimme samenwerking voorkomt schooluitval

School en jeugdhulp; een

als het nodig is heel snel

ze is enthousiast en steekt dat niet onder stoelen of banken. Directeur cenzore anja Biemans ziet dat de pilot effect heeft bij de zes vo-scholen in haar samenwerkingsverband. ‘sommige leerlingen stagneren op hun weg naar volwassenheid. Dit kan tot schooluitval leiden. we merkten dat herkenning van de problematiek en organisatie van passende zorg niet altijd snel genoeg ging. met escalatie of daadwerkelijke uitval als gevolg. wij willen onze leerlingen perspectief bieden en zorgen dat ze niet uitvallen. Deze pilot helpt daarbij.’

(ambulante) behandeling bieden

goede stimulans

waardevolle combinatie die veel kan opleveren. Dat bevestigt de pilot van Cenzore, Het Buro en Jeugdhulp Friesland, gestart in 2012. Want hoe kun je leerlingen

en schooluitval voorkómen? Het antwoord is pilot “De Brug”, sinds mei 2013 onderdeel van “School als vindplaats”!

16 relAtiemAgAzine

Het uitgangspunt van de pilot is dat school een belangrijke vindplaats is voor (gezins) problematiek bij jongeren. Bovendien zoekt iedere jongere een volwaardige plaats in de maatschappij en ouders wensen dit ook voor hun kind. regiodirecteur Jan Lunshof van Jeugdhulp Friesland: ‘De schoolresultaten en het kunnen behalen van een startkwalificatie blijken een goede stimulans voor kind en

ouders om eventuele problemen aan te pakken. en daar spelen we nu op in, samen met cenzore en Het Buro (lichte ambulante begeleiding en versnelde indicatie naar tweedelijns hulp).’

Linking pin Hoe het werkt? als de zorgstructuur op school (zwaardere) problematiek vermoedt bij een leerling, dan wordt direct geschakeld met een “linking pin”; namelijk de ambulant begeleider van Het Buro. Deze is nauw betrokken bij school, maar werkt op enige afstand. Binnen vijf dagen maakt deze begeleider een leefgebiedenscreening en een advies voor passende zorg. anja: ‘is lichte hulp voldoende voor de leerling? Dan biedt de begeleider of de school dit zelf. is gespecialiseerde zorg nodig? Dan volgt direct overleg met de contactpersoon van Jeugdhulp Friesland (of een andere zorgaanbieder) en start de leerling bijvoorbeeld met mDFt, een intensieve gezinstherapie.’

Succesvolle pilot Jeugdhulp Friesland, Cenzore en Het Buro

In actie tegen schooluitval Jeugdhulp Friesland werkt samen met het primair, voortgezet én MBO-onderwijs om schooluitval te voorkómen: • Primair onderwijs: behandelconsulenten van Jeugdhulp Friesland zijn beschikbaar voor de regio’s binnen het samenwerkingsverband van het primair onderwijs. Consulenten van de scholen zijn beschikbaar voor schooladvies aan onze cliënten; • Voortgezet onderwijs: School als vindplaats en Routekaart voortgezet onderwijs en Jeugdhulp Friesland: 1 kind - 1 plan; • MBO-onderwijs: School als werkplaats. Een medewerker van Jeugdhulp Friesland werkt 16 uur per week op het Friesland College.

Dichtbij het gewone leven Direct en continu persoonlijk contact tussen school, de linking pin en Jeugdhulp Friesland; dat is de kracht van deze pilot. Jan: ‘We willen onze expertise beschikbaar stellen en onze capaciteit sneller toegankelijk maken voor scholen. Zodat we schooluitval kunnen voorkómen. En dat is precies wat in deze pilot gebeurt. Is gespecialiseerde zorg nodig, dan moet dit snel worden onderkend en niet onnodig lang duren. Het tijdig inzetten van ambulante tweedelijnszorg kan ook preventief werken. Bovendien is het goed dat Jeugdhulp Friesland niet op afstand behandelt, maar juist dichtbij het gewone leven van jonge mensen blijft. Daarom komen we tevoorschijn vanachter de vaak langdurige indicatiestelling en schakelen we hier direct met school en Het Buro.’

Concrete resultaten Na een jaar “De Brug” zijn de eerste resultaten zichtbaar. Anja: ‘In de regio RMC Noord is het aantal schooluitvallers binnen het VO gedaald. Dit hangt met meerdere factoren samen, maar

het laat wel zien dat we op de goede weg zijn. Deze werkwijze scheelt bureaucratie en een uitgebreide zoektocht door scholen naar passende zorg en hulp.’ Jan: ‘Deze manier van werken vermindert uiteindelijk de benodigde residentiële capaciteit. Het tijdig inzetten van een module als MDFT, kan schooluitval of uithuisplaatsing helpen voorkómen.’

‘Dreigt een leerling te stagneren? Dan schakelen school en zorg direct’

Mooi vervolg De pilot met de VO-scholen van Cenzore loopt tot augustus 2014. In mei 2013 is een nieuwe pilot “School als vindplaats” gestart, in eerste instantie gericht op Leeuwarden. Het concept van “De Brug” is daarin nu opgenomen. Anja: ‘Het is mooi dat alle scholen in Leeuwarden straks een beroep kunnen doen op een linking pin team, dat een vergelijkbare rol krijgt als de ambulant begeleider/linking pin in onze (kleine) pilot. Binnen Leeuwarden zijn ambulante werkers van Welzijn Centraal en de GGD daarvoor logische partijen. Dreigt een leerling te stagneren? Dan schakelt dat dynamisch actieteam meteen tussen school en eerste- of tweedelijns zorg.’ Jan: ‘We moeten als zorgaanbieders heel toegankelijk zijn voor scholen. Daarom lijkt het me goed om namens de zorginstellingen enkele vertegenwoordigers aan te wijzen, waar scholen steeds contact mee kunnen onderhouden. Zo versterken we elkaar. En nog belangrijker: zo bieden we een kwetsbare groep jonge mensen toekomstperspectief!’

jurre 17

Flinke problemen met haar ouders, die had Debbie (18) zeker. Ze lieten haar totaal niet vrij, vond ze. Op een dag ging het niet meer, de situatie liep uit de hand. Debbie belde de Kinderbescherming, daarna verbleef ze vier weken in de crisisopvang van Jeugdhulp Friesland. Sinds kort woont ze zelfstandig in een appartement van Jeugdhulp Friesland, met begeleiding van de jeugdcoach. Langzaam gaat het beter… ‘Mijn jeugdcoach Wybo komt hier twee keer per week. Hij zorgde ervoor dat mijn appartementje werd opgeknapt en geeft me geld om van te leven. Wybo regelt ook het contact met mijn ouders. Hij praat met ze, probeert uit te leggen waarom ik niet meer

18 relatiemagazine

thuis wil en kan wonen. Gelukkig wordt het contact met hen steeds beter. Ik ben al een paar keer op bezoek geweest; twee keer met Wybo en daarna alleen. Gelukkig kan ik wel goed met ze praten. Ik hoop dat de relatie met mijn ouders ooit weer helemaal wordt zoals vroeger. Na mijn opleiding detailhandel wil ik graag doorleren om autoverkoper te worden. Mijn vriend en ik willen later een autobedrijf beginnen: hij als monteur, ik als verkoper. Maar eerst gaan we samenwonen in Groningen. Daar heb ik veel zin in! Met het huishouden komt het wel goed; dat geeft me plezier. Hier een doekje over, daar even stofzuigen… heerlijk als alles weer schoon en fris is. Opgeruimd huis, opgeruimd gevoel. Zo werkt het bij mij. Als ik de boel aan kant heb, voel ik me goed. Dan voel ik me thuis.’

portret 1 2 3 4

Debbie:

‘Opgeruimd huis, opgeruimd gevoel. Zo werkt het bij mij!’ Jurre 19

Dit is… Alert4You! Het landelijke programma alert4You is een initiatief van het kinderopvangfonds. alert4You brengt opvoedexpertise naar de kinderopvang en stimuleert samenwerking tussen opvoedexperts. Het doel: tijdig signaleren en adequaat aanpakken van opkomende problemen. kinderopvangcentra kunnen jonge kinderen zo betere kansen bieden. De uitgangspunten van alert4You zijn: • extra opvoedexpertise in de kinderopvang; • samen op de werkvloer (coaching on the job); • hulp binnen handbereik; • doen wat werkt; • partnerschap met ouders; • positief jeugdbeleid in de gemeente.

VAN VAAg ONDERBUIkgEVOEL

TOT TREFZEkERE ACTIE

Weten dat het niet helemaal klopt. Een vaag onderbuikgevoel. En dan? Wat doe je? Veel medewerkers van de kinderopvang herkennen deze situatie. Ook Rolinda van der Bijl, locatiecoördinator van Speelterp in Sneek.

kINDEROPVANg SPEELTERP WIL NIET MEER ZONDER ALERT4YOU 20 relAtiemAgAzine

Een kind is bijvoorbeeld stil of vertoont afwijkend gedrag. Signaleren is één, de juiste actie ondernemen twee. En dát is precies de meerwaarde van Alert4You. Sinds een jaar werkt Speelterp in dit kader samen met Jeugdhulp Friesland. De resultaten zijn veelbelovend.

marieke is vier. Blonde krullen, lief gezichtje. twee keer per week komt ze bij de kinderopvang. op zich gaat het goed. maar marieke praat nauwelijks. is meestal erg stil. opvallend stil. De pedagogisch medewerker kaart het aan tijdens het groepsgesprek met collega’s.

Risico ‘een dergelijke situatie roept vragen op’, vertelt rolinda. ‘wij weten hoe kinderen zich op hoofdlijnen ontwikkelen. afwijkend gedrag signaleren we snel, er volgt dan een oudergesprek. we merken echter dat mensen vaak geneigd zijn om signalen eerst wat te

bagatelliseren. Dat is een risico. Het blijft dan soms wat liggen.’

gouden greep ach, zo was ik vroeger ook. of: ieder kind is toch anders. Het loopt wel los. rolinda: ‘tja, wat doe je als ouders zoiets zeggen? zo’n reactie is best logisch. moet je het even laten of niet? wat is de beste aanpak? wij kunnen ouders niet dwingen om hulp te zoeken en dat willen we ook niet. toch is snel ingrijpen cruciaal, juist als een probleem nog klein is.’ en daar komt alert4You in beeld. want alert4You ondersteunt de kinderopvang met extra opvoedexpertise. rolinda: ‘sinds een

Jurre 21

‘Ik gun elk kinderdagverblijf zo’n coach!’

jaar werken we in een pilot samen met een expert van Jeugdhulp Friesland. En weet je? Dit is een gouden greep.’

Vertrouwensband Meedraaien, observeren, gevoel krijgen bij de werkwijze van het kinderdagverblijf. In de beginperiode van de pilot kwam Anja Ypema van Jeugdhulp Friesland een halve dag per twee weken in elke groep van Speelterp. ‘Dit gebeurt op een heel respectvolle manier’, vertelt Rolinda. ‘Zij vertelt ons niet hoe het moet, maar denkt mee en ondersteunt. Zo ontstaat een vertrouwensband. Medewerkers kunnen elk moment om advies vragen. Samen even heel gericht observeren, sparren of signalen bespreken. Anja heeft zich ontwikkeld tot een waardevolle coach en vraagbaak. Langzamerhand is het face-toface-contact wat afgebouwd, nu gebeurt de coaching vooral per mail of telefoon. Net waar behoefte aan is.’ Dat klinkt natuurlijk mooi… Maar wat levert het concreet op? Veel, benadrukt Rolinda. ‘De pedagogisch medewerkers komen nu eerder vanuit een onderbuikgevoel tot trefzekere actie. Signaleren we iets bij een kind? Dan kunnen we even overleggen met Anja. We spreken ouders snel en direct aan, met een duidelijke uitleg. Is een probleem nog klein en wordt het meteen onderkend, dan zijn kleine interventies vaak voldoende.

22 relatiemagazine

En dat is veel minder bedreigend voor ouders. We bespreken wat ouders zelf kunnen doen en wat wij oppakken. Extra oefenen met praten, actiever spelen, meer voorlezen, gerichte aandacht; noem maar op. En daar beginnen we ook direct mee. Blijkt later toch méér nodig, dan is dit een logisch vervolg op wat al in gang is gezet.’

Praktische tools en tips Maar dat is niet alles. ‘De pilot is ook een mooi leerproces voor het kinderdagverblijf’, volgens Rolinda. ‘We leren breder en vanuit meerdere invalshoeken te kijken naar een kind. Het signaleren gaat eenvoudiger, net als de communicatie met ouders. Anja geeft ons praktische tools en tips. Ook mooi: de hulpverlening krijgt een vertrouwd gezicht. Is laagdrempelig, benaderbaar en veilig. Kinderen krijgen gewoon sneller de juiste interventie aangeboden. Zonder dat direct grootse hulpverlening op gang hoeft te komen.’ Ze gunt het elk kinderdagverblijf, zo’n coach. ‘Wij hopen dat onze samenwerking een structureel karakter krijgt. Zo ontvangen kinderen eerder de hulp waar ze recht op hebben. Ook kun je (deels) voorkómen dat gespecialiseerde zorg nodig is. Wij willen er graag op tijd bij zijn, zodat kleine problemen niet uitgroeien tot iets groots. Alert4You is een prachtige kans voor kind, ouders en kinderdagverblijf!’

Shop till you drop Een prachtige verhalenbundel, een unieke jamsessie en een boek vol verwondering. Laat je verleiden in de shop van Jeugdhulp Friesland.

Dit is inspiratie: Bundel Bewogen verhalen

Uniek: Box voor morele jamsessies

Nieuwe verhalen: Boek vol verwondering

Een indringend en inspirerend kijkje in de wereld van jeugdhulpverlening. Dát is de bundel Bewogen verhalen. De bouwstenen: dialoog met kinderen, kritische reflectie en gedeelde beelden over de hulp aan jonge mensen.

Soms heb je het gevoel dat iets niet klopt. Dat het zó nooit meer mag gaan… Of je weet even niet wat goed is om te doen. Het overkomt ons allemaal. Dit zijn signalen dat je te maken hebt met morele vragen.

Als twee mensen in gesprek raken over het leven en hun werk, kunnen nieuwe beelden en verhalen ontstaan. Gijs Wouters en Gabriël Anthonio luisterden naar elkaar en deelden hun visies. Zo ontvouwde zich een nieuw gedeeld landschap, dat hun eigen beelden en ervaringen oversteeg. Het idee voor een boek met hun gesprekken over reflectie, vervorming en groei was geboren. Bedoeld voor alle mensen die in verwondering willen blijven kijken én verhalen willen delen. Interesse? Stuur een mailtje naar [email protected]

Gedeputeerde Tineke Schokker van Provincie Fryslân: ‘Zorg en kansen bieden aan de nieuwe generatie is een verantwoordelijkheid van ons allemaal. Ik hoop en verwacht dat deze bundel u daarbij inspireert!’ Bewogen verhalen is te bestellen via www.jeugdhulpfriesland.nl en kost € 17,50. De opbrengst komt ten goede aan het Jeugdhulpfonds, dat kinderen in acute financiële nood helpt.

Hoe kun je deze vragen veilig op tafel leggen? En hoe ontdek je om welke gewetensvragen het nu echt gaat? Met de unieke box voor morele jamsessies van Jeugdhulp Friesland. Wat zit er in de box: een heldere uitleg over jammen, een waardenkaart, spelregels en tien vragen om een morele jamsessie te houden. De box kost € 15,- en is mede mogelijk gemaakt door de CNV commissie Ethiek Jeugdzorg.

jurre 23

Pak het moeilijke aan als het nog makkelijk is. Doe het

grote

als het nog klein is. Lao Tse

relatiemagazine 24 24 relatiemagazine

Jeugdzorg krijgt eigen keurmerk

Laat zien wat je waard bent!

7 redenen voor beroepsregistratie: • herkenbaar kwaliteitskeurmerk; • zichtbaar vakbekwaam; • meer opleidingsmogelijkheden; • meer houvast door beroepscode; • meer bescherming door tuchtrecht; • meer ruimte voor uitoefening van het vak; • meer erkenning.

kinderen in een kwetsbare situatie verdienen de beste hulp. klinkt logisch, maar hoe maak je dit concreet? Met een kwaliteitskeurmerk voor jeugdzorg. En dat gaat er komen. Partijen uit het jeugdzorgveld maakten een actieplan voor verdere professionalisering: Laat zien wat je waard bent. Belangrijke onderdelen zijn verplichte beroepsregistratie, een beroepscode en tuchtrecht. een mooie ontwikkeling voor cliënt en hulpverlener…

investeren in hun eigen deskundigheid. Het betreft gedragslijnen én een houvast voor professioneel handelen. Heeft een cliënt een klacht? Dan kan straks via het tuchtrecht worden getoetst of een zorgprofessional heeft gehandeld volgens de beroepscode. patricia: ‘Het zijn waardevolle instrumenten om de kwaliteit van jeugdzorg te versterken, de cliënt te beschermen én snel te leren van eventuele fouten.’

veilige, effectieve jeugdzorg zonder incidenten. we willen het allemaal. zorgprofessionals spelen daarbij een belangrijke rol. cliënten mogen hulp verwachten van bevoegde, vakbekwame mensen die zich blijven ontwikkelen. Daarom komt er een beroepsregistratie voor gedragswetenschappers en HBo-geschoolde jeugdzorgwerkers met cliëntcontact in een HBo-functie. zo wordt hun vakbekwaamheid aantoonbaar en ze verbinden zich aan een nieuwe beroepscode.

Blijven leren

win-win ‘De verplichte registratie heeft voordelen voor alle betrokkenen’, vertelt patricia schiphorst, hoofd po&o bij Jeugdhulp Friesland. ‘cliënten weten dat ze altijd hulp krijgen van een professionele, geregistreerde hulpverlener. medewerkers kunnen hun vakbekwaamheid aantonen en krijgen extra ontwikkelmogelijkheden binnen hun organisatie. Bovendien kan de zorgorganisatie laten zien, dat ze met bevoegde, bekwame mensen werkt die kwaliteit leveren. een win-winsituatie dus.’

extra bescherming De beroepscode en het tuchtrecht bieden extra bescherming aan cliënten. uitgangspunten van de code zijn bijvoorbeeld dat hulpverleners iedere cliënt zo goed mogelijk helpen en dat ze continu

De instrumenten horen bij het wetsvoorstel ‘professionalisering in de jeugdzorg’, dat naar verwachting begin 2014 ingaat. toch zijn de voorbereidingen al in volle gang bij Jeugdhulp Friesland. patricia: ‘onze eigen projectgroep heeft een helder stappenplan gemaakt, in aanloop naar de registratie. De beroepscode is al verspreid en we organiseren workshops tuchtrecht. onze medewerkers worden collectief geregistreerd, ze moeten wel zelf hun portfolio met bewijsstukken regelen. en eenmaal geregistreerd, betekent niet altijd geregistreerd… Binnen vijf jaar moet iedereen weer voldoende punten halen, om de registratie te behouden. Blijven leren dus! en daar helpen wij graag bij.’

Bevlogen mensen De opleidingen van de eigen Jeugdhulp academie worden geaccrediteerd. ook organiseert de academie refereeravonden met accreditatiepunten. continu wordt gemonitord hoe de medewerkers van Jeugdhulp Friesland zich ontwikkelen. ‘wij profileren ons als gespecialiseerd zorgaanbieder. en daar horen natuurlijk bevlogen mensen bij die aantoonbaar gekwalificeerd zijn’, benadrukt patricia. ‘Daarom zijn we blij met deze ontwikkelingen. want zo kunnen we nóg beter laten zien, wat we in huis hebben om cliënten de beste hulp te geven.’

Jurre 25

Friese kwartiermaker transitie jeugdzorg peter paul Doodkorte:

‘DEZE TRANSITIE VEREIST VOORAL EEN CULTUURVERANDERING’ Een bijzonder kompas. Dát heeft hij samen met gemeenten en zorgorganisaties ontwikkeld voor de Friese gemeenten. Zodat ze een heldere koers kunnen bepalen, nu de transitie jeugdzorg voor de deur staat. Peter Paul Doodkorte is kwartiermaker transitie in Friesland en helpt gemeenten om de nieuwe verantwoordelijkheid voor jeugdzorg handen en voeten te geven. Er verandert veel. Heel veel. Deze kwartiermaker heeft én geeft een heldere kijk op de toekomst.

26 relAtiemAgAzine

Steeds meer focus op eigen verantwoordelijkheid

Beheersen. Regelen. Controleren. Jarenlang stond dit centraal in de wereld van jeugdzorg, stelt Peter Paul Doodkorte. ‘Vanuit beheerszucht is alles opgedeeld in vakjes; verantwoordelijkheden, aanbod, budgetten et cetera. Op zich begrijpelijk, maar veiligheid in relatie tot mensen is niet honderd procent beheersbaar. Bovendien past het idee ‘Ik heb een probleem, los het voor me op!’ niet meer bij deze tijd. We moeten terug naar de kern. Ontschotten. Het systeem dichter bij de mensen brengen en hen meer eigen verantwoordelijkheid geven. Er samen het beste van maken. Dat is precies wat gaat gebeuren. De transitie jeugdzorg vereist een organisatorische, maar vooral een cultuur­verandering.’

Nieuwe situatie Gemeenten worden met de komst van de nieuwe Jeugdwet verantwoordelijk voor zorgverlening aan kind en ouders die dat (tijdelijk) nodig hebben. Naar verwachting vanaf 1 januari 2015. Dreigt een gezin in de problemen te komen of lukt het niet op eigen kracht? Dan wordt snel en dichtbij passende zorg georganiseerd, om de veiligheid te herstellen en de ontwikkeling van het kind weer mogelijk te maken. Daarbij wordt gefocust op de eigen kracht en verantwoordelijkheid van gezin en omgeving. Maar hoe wordt dit georganiseerd? De nieuwe situatie in Friesland kent straks enkele belangrijke pijlers, aldus Doodkorte.

jurre 27

Pijler 1: Slimme gebiedsteams Friese gemeenten willen het zorgsysteem meer naam en gezicht geven, het kleiner en herkenbaar maken. Daarom krijgen gebiedsteams straks een cruciale rol. Doodkorte: ‘Denk aan betrokkenheid van onder meer de wijkverpleegkundige, maatschappelijk werker, school en huisarts. Hoe de teams precies worden ingericht, wordt nog nader bekeken. maar deze slimme teams zijn de ogen en oren in de wijk. kunnen er snel bij zijn en direct actie ondernemen. ze worden ook verantwoordelijk voor de indicatiestelling en krijgen beslisbevoegdheid. Dit vereist wel dat in elk team goede generalisten zitten, die snel kunnen schakelen met huisartsen en specialistische zorgaanbieders.’

‘Hoe brengen we kind en gezin snel terug naar een normale situatie?’ Fries kompas gemeenten staan nu voor de uitdaging om de samenwerking te faciliteren tussen alle betrokken partijen. want hoe stel je de gebiedsteams bijvoorbeeld samen? welke competenties zijn nodig? uniformiteit en objectiviteit zijn belangrijk, maar een team moet ook goed aansluiten bij de wijkopbouw. om deze en andere vragen te kunnen beantwoorden, heeft Doodkorte het transitiekompas ontwikkeld, oftewel een Friese wegwijzer. zodat gemeenten het

28 relAtiemAgAzine

jeugdzorglandschap zó kunnen inrichten, dat er voldoende uniformiteit ontstaat en tegelijk rekening wordt gehouden met de lokale situatie. ‘Het kompas heeft drie hoofdonderdelen’, vertelt Doodkorte. ‘ten eerste duidelijke handvatten om de gebiedsteams in te richten, wat betreft verantwoordelijkheden en competenties. Daarnaast een richtlijn voor het samenvoegen van de eerdergenoemde vijf financieringsstromen tot één portemonnee. want hoe pak je dit efficiënt aan? een ander

Pijler 2:

Pijler 3:

Pijler 4:

1 kind - 1 plan 1 aanspreekpunt - 1 budget

Eigen verantwoordelijkheid voorop

Snel terug naar normaal

een andere pijler betreft de gedachte 1 kind - 1 plan - 1 aanspreekpunt 1 budget. ontschotten dus en loskomen van het hokjesdenken. ‘Dit vraagt veel van alle betrokken partijen, men moet op een nieuwe wijze leren samenwerken en meer verbinding zoeken’, benadrukt Doodkorte. De nu bestaande financieringsstromen awBz, wmo, passend onderwijs, participatie en Jeugdzorg (die weer uit vijf aparte stromen bestaat), worden straks samengebracht in één stroom. zodat echt maatwerk geleverd kan worden, waarbij wel kritisch wordt gekeken wat een gezin en de omgeving zelf kunnen doen. Het gebiedsteam blijft steeds de linking-pin.

eigen verantwoordelijkheid gaat een nog veel grotere rol spelen. wat is het probleem en de mogelijke oplossing volgens het betreffende gezin? wat kunnen mensen zelf en wat is aanvullend nodig ter ondersteuning? Doodkorte: ‘Het zorgaanbod is straks nóg meer gericht op het (preventief) versterken van de eigen mogelijkheden en vaardigheden. Daarbij wordt ook rekening gehouden met de context van een gezin. aanpak van de oorzaak staat centraal, niet de bestrijding van effecten en symptomen. vertoont een kind afwijkend gedrag, omdat er grote spanningen zijn tussen de ouders? Dan ligt de sleutel bij de ouders, niet direct bij behandeling van het kind. als mensen hun verantwoordelijkheid niet pakken, dan worden ook duidelijke grenzen gesteld. wederkerigheid is cruciaal.’

is een situatie complex of loopt een gezin vast? Dan is altijd specialistische zorg beschikbaar. Daarbij is maatwerk noodzakelijk. Doodkorte: ‘gebiedsteams kunnen snel schakelen met zorgaanbieders en hen invliegen waar nodig. vergelijk het met een specialist in het ziekenhuis. Daar kom je terecht via de huisarts, als complexere zorg nodig is. Het doel is wel om de situatie zo snel mogelijk te normaliseren (indien mogelijk). Het is belangrijk dat aanbieders van specialistische zorg zoals Jeugdhulp Friesland, hun expertise ook inzetten in de eerste lijn. Dit gebeurt nu steeds vaker en dat is een waardevolle ontwikkeling. want zo wordt deels voorkómen, dat kinderen in zwaardere trajecten belanden.’

aspect is het waarborgen van de veiligheid. Dit staat natuurlijk altijd voorop. maar hoe doe je dat als gemeente en wat heb je daarvoor nodig? Bijvoorbeeld een eenduidig toetsingskader en integratie van losse meldpunten voor geweldssituaties.’

Doodkorte onder meer een financieel en een transitiearrangement opgesteld. ‘vanaf 2015 krijgen jeugdzorgaanbieders nog een budgetgarantie van circa 80 à 90 procent. met dit budget moeten wel meer kinderen worden geholpen. zo ontstaat een stevige prikkel om de focus te verschuiven naar de eigen verantwoordelijkheid van mensen. uiteindelijk is het de bedoeling dat aanbieders geen vast budget aan de voorkant meer krijgen, maar dat een budget “meereist” met een gezin. zodat je echt maatwerk kunt

leveren. De vragen die we onszelf continu moeten stellen zijn ‘welke hulp is écht nodig? wat kan anders worden geregeld en hoe brengen we dit kind en gezin snel terug naar een normale situatie? nog meer kijken vanuit het kind. oplossingen vinden die beter aansluiten bij wat een gezin zelf kan. en samen slim inspelen op wat een kind echt nodig heeft. Dat is de opdracht voor ons allemaal.’

Stevige prikkel 1 januari 2015 komt in sneltreinvaart dichterbij. De voorbereidingen op de transitie zijn dan ook in volle gang. inmiddels hebben de Friese gemeenten samen met

Jurre 29

‘Mijn dochter Roelien en ik zijn elkaars klankbord, altijd al geweest’ 30 relAtiemAgAzine

Familie op de werkvloer Liefde voor jeugdzorg. Dat hebben deze familieleden zeker. Vader Frits gaf zijn passie door aan dochter Roelien. Het stel Annemarieke en Roland ziet elkaar niet alleen thuis, maar ook dagelijks bij Jeugdhulp Friesland. Werken met je familie. Hoe is dat? Leuk, lastig, bijzonder of heel gewoon? En waarom die passie voor jeugdzorg? Ze vertellen het zelf.

Zo vader, zo dochter... Frits Plender (59)

Roelien Plender (28)

‘Werken met jongeren is geweldig. Dat merkte ik als vrijwilliger van Humanitas kindervakantiekampen. In 1988 gaf ik me op, samen met mijn toen driejarige dochter Roelien. Wat een plezier en voldoening gaf het om kwetsbare kinderen een zorgeloze vakantie te bieden! We zijn achttien jaar vrijwilliger geweest. Daar is onze samenwerking dus al begonnen… Wat ik het mooiste vind van jeugdzorg? Een vertrouwensband opbouwen met een kind. Zodat weer ruimte ontstaat voor ontwikkeling. Want dat lukt alleen, als een kind zich veilig en gewenst voelt. Ik heb altijd met oudere jeugd gewerkt, daar ligt mijn hart en kracht. Onder meer als vrijwilliger bij de crisisnachtopvang, als invalkracht bij boerderij de Waddenhoeve en nu bij leefgroep de Flevo. Soms zijn kinderen zo beschadigd, dat ik ze niet goed kan bereiken en helpen. Dat doet wel pijn. Mijn dochter Roelien en ik zijn elkaars klankbord. Altijd al geweest. We discussiëren over de aanpak, kansen en onmogelijkheden in het werk. Zeker na een heftige dienst is dat erg prettig. En: het versterkt onze band. Erg fijn.’

‘Bij ons thuis was er altijd ruimte voor kinderen die het moeilijk hadden. Iedereen was welkom. Liefde en zorg voor kinderen is er dus met de paplepel ingegoten. Het Humanitas kinderkamp was voor mij de mooiste week van het jaar. Het werd mij snel duidelijk, dat een zorgeloze jeugd (zoals ik had) niet vanzelfsprekend is. Met mensen werken, dat wilde ik. Daarom koos ik voor de PABO. Mijn voorkeur lag bij jongeren met gedragsproblematiek. Via een vriendin kwam ik als pedagogisch medewerker terecht bij een leefgroep van Jeugdhulp Friesland. Later werd ik een tijdje docent/coach bij campus Wyldemerk en nu werk ik bij Crisisinterventie van Jeugdhulp Friesland. Ik probeer hier snel een veilige sfeer te creëren, waarin weer ruimte en perspectief ontstaat. Het komt regelmatig voor dat jongeren doorstromen naar de leefgroep waar mijn vader werkt… Mijn motto? Met een koel hoofd en een warm hart je werk doen. Dit herken ik ook bij mijn vader. Eigenlijk werken we mijn hele leven al samen. Geen ander begrijpt zo goed wat dit werk inhoudt. We kunnen eindeloos kletsen over wat we meemaken. Elkaar ook relativeren en adviseren. Het voelt heel gewoon.. én heel waardevol tegelijk.’

jurre 31

‘We voelen ons beiden verbonden met de missie van Jeugdhulp Friesland’

Dit stel deelt echt álles…! Annemarieke IJdema (31)

Roland IJdema (34)

‘Jeugdhulp Friesland is mijn eerste werkgever. lk begon als pedagogisch medewerker bij Mooi Gaasterland. Tijdens mijn werk ontmoette ik Roland, we raakten aan de praat en het klikte. Bij een personeelsfeest sloeg de vonk echt over… Omdat we op verschillende locaties werkten, zagen we elkaar onder werktijd nauwelijks. Dit veranderde toen ik in 2009 overstapte naar de afdeling PO&O, in hetzelfde pand als waar Roland werkte. Opeens zagen we elkaar veel vaker. Inmiddels is het voor ons heel gewoon om samen naar het werk te gaan, elkaar tegen te komen en samen naar huis te gaan. Gesprekken over werk en privé lopen soms in elkaar over. Werken bij Jeugdhulp Friesland is een bewuste keuze. De diversiteit in mijn functie boeit me enorm. Ik ben nu beleidsmedewerker deskundigheidsbevordering. Vanuit de Jeugdhulp Academie bieden we medewerkers trainingen, zodat zij kunnen leren en zich verder professionaliseren. Dit verbetert uiteindelijk de zorg aan cliënten. En daar gaat het natuurlijk om. Werkplezier? Dat heb ik zeker! Een leuke functie, betrokken collega’s en zo kom ik Roland ook nog eens tegen; een leuke bijkomstigheid ;-)

‘ICT is mijn grote passie. Sinds 2008 ben ik applicatiebeheerder bij Jeugdhulp Friesland. Een prachtige plek om te werken, omdat de ICTomgeving hier continu in beweging is. En omdat jonge mensen die dat nodig hebben, hier een waardevolle steun in de rug krijgen. We willen de medewerkers optimaal faciliteren, zodat zij cliënten de beste zorg kunnen geven. Een concreet voorbeeld is het werken met iPads. Ik vind het leuk dat Annemarieke en ik bij dezelfde organisatie werken. Functioneel hebben we niet veel met elkaar te maken. Maar we voelen ons beiden verbonden met de missie van Jeugdhulp Friesland. Regelmatig hebben we gesprekken over het werk. We kennen en begrijpen de wereld van jeugdzorg. Moeten we snel iets regelen onder werktijd? Dan lopen we makkelijk naar elkaar toe. Een ander doet het telefonisch… Zijn we thuis, dan verdwijnt het werk vaak snel naar de achtergrond. We hebben namelijk twee jonge dochters en dus ook de bekende gezinsspits tussen 17.00 en 19.00 uur!’

32 relatiemagazine

Jurre 33

Even voorstellen:

ONZE AMBASSADEURS

Dit zijn ze dan! onze ambassadeurs voor de eerste lijn. ze onderhouden namens Jeugdhulp Friesland contacten met vele partners zoals scholen en centra Jeugd en jongeren de beste ondersteuning krijgen. onze ambassadeurs hebben nu contact met: Friesland college / cJg terschelling / Limor / veiligheidshuis / Frontlijnteam / cJg opsterland / cJg weststellingwerf / cJg zuidwest Fryslân / cJg ooststellingwerf / cJg smallingerland / De zwaai / osg singelland / diverse peuterspeelzalen

34 relAtiemAgAzine

Gezin (CJG). Ook zijn ze contactpersoon voor allerlei regionale projecten. Wat ze doen? Adviseren, meedenken en deskundigheid inbrengen. Zodat kinderen en CJG Kollumerland / CJG Middelsee / Cenzore / CJG Achtkarspelen / CJG Ameland / VSO-Renn4 / Integrale Vroeghulp teams / Sluisgroep / CJG Heerenveen / en kinderdagverblijven / Thuiszorg Zuidwest Friesland / CJG Skarsterlân / CJG Dantumadiel / CJG Dongeradeel / CJG Tytsjerksteradiel / CJG Leeuwarden

jurre 35

Veiligheid ontstaat vanuit contact. Niet vanuit deuren, hekken of camera’s. Dat stelt gabriel Anthonio, bestuurder Jeugdhulp Friesland. Het thema heeft hem altijd geboeid. Als hulpverlener voor randgroepjongeren, in de verslavingszorg, als directeur bij een jeugdgevangenis en bij de dr. S. van Mesdagkliniek. Daar was veiligheid eerst ver te zoeken. Zijn doel: een cultuuromslag vanuit humane waarden. En dat is gelukt. Anthonio over veiligheid en jeugdzorg, het gevaar van overdrijven én duidelijke grenzen.

relAtiemAgAzine 36 36 relAtiemAgAzine

‘Een kind mag nooit mishandeld, misbruikt of verwaarloosd worden. Daar ligt de grens’

Zijn veiligheid en jeugdzorg onlosmakelijk met elkaar verbonden?

Welke gevolgen heeft “doorgeschoten veiligheid” voor het kind?

‘absoluut. kinderen hebben volgens de wet recht op een veilige opvoeding en leefomgeving. nederland heeft ook het internationale verdrag inzake de rechten van het kind ondertekend. we kunnen nog veel meer doen aan veiligheid. enkele honderden kinderen in Friesland gaan niet meer naar school en zitten thuis. Bij twee van de tien kinderen in nederland die overlijden, is sprake van zelfdoding. kinderen die het gevoel hebben niet van belang te zijn; dat is onveilig en dat vraagt om actie! zoals ouders beter ondersteunen, problemen sneller signaleren en eerder luisteren naar kinderen. toch kunnen we ook overdrijven in ons veiligheidsstreven. en dat is niet de bedoeling.’

‘kinderen worden soms gezien als beveiligingsobjecten. ze mogen zich geen buil meer vallen. moeite en lijden? Het moet de huidige generatie prinsen en prinsesjes worden bespaard. Denk aan de sfeer rondom de cito toets, met voor- en nazorg. zwaar overdreven. tieners kunnen steeds minder kritiek verdragen, blijkt uit onderzoek. als we niet uitkijken, creëren we een narcistische generatie die alles leuk wil vinden. kinderen moeten zich soms een buil kunnen vallen, dat vormt je karakter. als samenleving kunnen we minder krampachtig zijn.’

Wat bedoel je met overdrijven? ‘we kunnen het leven van kinderen zó veilig maken, dat het inhumaan wordt. ik zag het in de jeugdgevangenis. alles werd dichtgeregeld, fysiek en met procedures. ouders werden uitgebreid gefouilleerd, mochten geen fysiek contact maken met hun kind, konden alleen uitgepakte cadeautjes geven. Het gevolg? enorme spanning, opstand en agressie. Bij kind en ouders. kinderen opvoeden betekent grenzen aangeven én ruimte bieden. in die ruimte neem je per definitie risico’s. niet alleen in een gevangenis, ook als samenleving.

Waar ligt dan de grens, als het om veiligheid gaat?

Wat doet Jeugdhulp Friesland aan veiligheid? ‘kinderen laten ervaren dat ze er toe doen. Dat ze meetellen. Daar begint het mee. Het zijn onze uitgangspunten wat betreft veiligheid. om een veilig en humaan behandelklimaat te realiseren, hebben we groepsregels, modules, medicatiebeleid en fysieke weerbaarheidstrainingen. voorbeelden van modules zijn spoed4jeugd, vroegsignalering en safer caring. maar niet de regels of de module maar het contact en werken aan vertrouwen staan centraal. kinderen hebben binnen en buiten Jeugdhulp Friesland recht op een humane en veilige opvoeding. Dat is het verhaal wat we samen met kinderen en hun ouders willen schrijven.’

‘veiligheid draait allereerst om primaire levensbehoeften. zoals lichamelijke veiligheid, voeding en verzorging. ook de pedagogische aandacht is erg belangrijk. Heb je alles in materieel opzicht? Je kunt toch scheefgroeien en doodongelukkig zijn, vanwege gebrek aan aandacht en liefde. De opvoeding is heel bepalend voor de ontwikkeling op oudere leeftijd. een kind mag nooit mishandeld, misbruikt of verwaarloosd worden. Dat is volgens mij de grens. wordt deze grens overschreden, dan is stevig optreden vereist. op dat moment moeten we het als samenleving opnemen voor het kind en het overnemen van de ouders.’

Jurre 37

SAFER CARING

Trainingsprogramma voor pleegouders en pleegzorgwerkers

Veiligheid is de basis van pleegzorg. Pleegkinderen hebben een veilige, ondersteunende woonplek nodig. Pleegouders moeten zich gesteund voelen om die veilige plek te bieden. Pleegzorgwerkers hebben de kennis en methoden nodig om deze steun te kunnen geven. Het trainingsprogramma Safer Caring helpt hierbij. Jeugdhulp Friesland kreeg subsidie van Stichting Kinderpostzegels om de methode vorm te geven.

38 relatiemagazine

De methodiek is ontwikkeld in Engeland en uitgegeven door British Association for Adopting & Fostering (BAAF) en the Fostering network. Safer Caring is een trainingsprogramma voor pleegouders en pleegzorgwerkers. Zij worden getraind in het omgaan met kinderen, die een geschiedenis hebben van trauma, mishandeling en/of misbruik. Het doel: een veilige opvoed- en opgroeiomgeving in het pleeggezin en het voorkómen van secundaire traumatisering. Pleegouders stellen vrijwillig hun huis en gezin open, om een ander kind een goede plek te gunnen. Het gaat om tijdelijke opvang, weekend- of vakantieopvang en zelfs definitief wonen tot en met zelfstandigheid. Om daarna als pleegouder vaak nog lange tijd actief te zijn in het leven van het (inmiddels) volwassen pleegkind.

Kinderen met een verhaal De problematiek van pleegkinderen is complexer en intenser geworden. Dat heeft Jeugdhulp Friesland de afgelopen jaren geconstateerd. Naast gewone opvoedings­ problemen, worden pleegouders gecon­ fronteerd met kinderen met een verhaal. Terwijl hulpverleners vaak opgelucht ademhalen bij de uithuisplaatsing van een kind (omdat de crisis is afgewend), begint een hele nieuwe situatie voor de pleegouders, het pleeggezin en het pleegkind. Zijn de pleegouders voldoende toegerust, om het kind met zijn specifieke problematiek goed op te vangen en te begeleiden?

Secundaire traumatisering Een pleeggezin stelt zich open voor een onbekend kind, dat vaak een traumatische achtergrond heeft en/of uit een onveilige situatie komt. Hierdoor kan het gezin op termijn worden geconfronteerd met secundaire traumatisering. Pleegouders die dagelijks leven met jonge mensen die lijden onder de gevolgen van traumatiserende gebeurtenissen of omstandigheden, worden geconfronteerd met situaties en getuigenissen die soms erg schokkend of beangstigend zijn. Het kan dan moeilijk worden voor betrokken pleegouders om zich hiervan los te maken. Stressklachten zoals slaapstoornissen, prikkelbaarheid en vermoeidheid kunnen het gevolg zijn. Het trauma beïnvloedt het slachtoffer direct (primair) en de pleegouders/pleegzorgwerker indirect (secundair). Er is sprake van secundaire traumatisering, wanneer de gevolgen van deze negatieve beïnvloeding langere tijd aanhouden.

Veiligheid voorop Het trainingsprogramma Safer Caring draagt bij aan twee belangrijke doelstellingen van Jeugdhulp Friesland wat betreft veiligheid in de pleegzorg. Namelijk het bieden van een veilige en ondersteunende woonplek aan een pleegkind (gezinsleven) én dat pleegouders zich gesteund voelen in het bieden van die veilige plek. Safer Caring is nu opgenomen in het scholingsprogramma van de pleegzorgwerker, als instrument voor begeleiding en intervisie.

Leren omgaan met kinderen die een geschiedenis hebben van trauma, mishandeling of misbruik

Jeugdzorgplus… brengt vastgelopen jongeren in beweging! Het gaat slecht met Jos (15). Naar school? Heeft ‘ie geen zin in. Hij hangt veel rond met vrienden, gebruikt drugs en is vaak agressief. Zijn moeder heeft veel problemen en is de grip op haar zoon kwijt. Ook de hulpverlening loopt vast. Want Jos trekt zich van niemand iets aan… Tja. En dan? De rechter beslist dat hij naar de gesloten jeugdzorg gaat. Het is de start van een pittig jeugdzorgplustraject bij Behandelcentrum Woodbrookers.

Jongens en meiden zoals Jos. Ze zijn bekend bij Arthur Hegger, directeur behandelzaken van Behandelcentrum Woodbrookers. Net als jongeren die in onveilige situaties zitten, werden misbruikt en trauma’s hebben. Of de groep met autisme spectrum stoornissen. Ze worstelen met ernstige psychiatrische problematiek en lopen finaal vast. Op meerdere gebieden. Sinds 2010 kunnen deze jongeren naar Behandelcentrum Woodbrookers, één van de aanbieders van Jeugdzorgplus in Nederland. Vijf nieuwsgierige vragen aan Arthur Hegger over deze bijzondere zorgvorm…

40 relatiemagazine

1 Jeugdzorgplus klinkt als: net even iets extra’s. Wat is het precies? ‘Deze zorgvorm is voor jongeren met zeer ernstige problematiek. Ze komen hier na machtiging van de rechter voor gesloten jeugdzorg. En dat is niet niks. Eerdere hulp is vastgelopen, vaak onttrekken ze zich aan behandeling. Ze zijn ernstig agressief en gaan niet meer naar school. Vaak zijn hun ouders wanhopig. Er is een zeer intensieve, integrale trajectaanpak nodig. De hulp zien we dus als een traject. De gedwongen (gesloten) behandeling is onderdeel van het traject dat al eerder is gestart. Deze gedwongen periode houden we zo kort mogelijk. We proberen de jongere zo snel als kan naar een normalere setting te begeleiden, zo mogelijk richting ambulante hulp. Samen met de jongere en de ouders bepalen we direct een helder einddoel en het traject om daar te komen. Dit geeft houvast. Behandelcentrum Woodbrookers staat niet op zichzelf, maar is ingebed in de jeugdzorg en jeugd-ggz. Zo wordt de overgang tussen onze intensieve behandeling en een lichter vervolg eenvoudiger.’

2 Hoe werkt zo’n pittig traject in de praktijk? ‘Deze jongens en meiden verdrinken in hun eigen chaos. Daarom is structuur het sleutelwoord. We hebben een strak dagritme en heldere regels. Maar het gaat ook om structuur in het hoofd van de jongere zelf. Deze structuur moet contact mogelijk maken, waardoor de behandeling vorm kan krijgen. Behandeling bij Woodbrookers kent vier fasen, waarbij de jongere steeds meer vrijheid en verantwoordelijkheid krijgt. In de eerste fase staat wennen en kennismaken centraal. Een jongere komt in een groep van acht met een vaste begeleider. We proberen het contact met de omgeving wat te herstellen. Ook onderzoeken we de problematiek, om een passende behandeling te kiezen. Eerst moet je begrijpen waar het precies spaak loopt. Pas dan kun je gericht aan de slag. In een zorgprogramma hebben we de meest adequate behandeling voor onze doelgroepen beschreven.’

‘Deze jongens en meiden verdrinken in hun eigen chaos’

3 En daarna… hoe lang blijft een jongere in de gesloten setting? ‘De specifieke behandeling start in fase twee: aanleren en instrueren. Denk aan therapie, soms medicatie en gespreksgroepen. Nog steeds gesloten ja… We zetten in op behandeling, opleiding, vrije tijd én familie/ vrienden. Ouders worden intensief betrokken. Ook zij krijgen ondersteuning. Zodra het beter gaat met een jongere, schuiven we richting fase drie: oefenen en bijsturen. De begeleider komt wat meer op de achtergrond, de jongere krijgt meer vrijheid en verantwoordelijkheid. In fase vier werken we toe naar afronding van de gesloten fase. De focus ligt steeds meer bij zelfstandigheid. Begeleider, jongere en familie hebben elk een eigen rol in dit verhaal. Het doel is dat een jongere balans vindt en zich voldoende kan redden. Onder meer wat betreft familierelaties, school, werk en vrije tijd. Het gesloten traject duurt circa 6,5 maand. En veel jongeren blijven dus nog enkele maanden in ons vrijwillige traject (klinische ggz-behandeling).’

4 Dan de hamvraag: wat zijn de resultaten? ‘Ongeveer 60 procent van de jongeren kan naar huis of een pleeggezin. Een hoog percentage, gezien de zware problematiek. Ongeveer 20 procent gaat naar een langdurige zorgvoorziening, in combinatie met psychiatrische behandeling. En 20 procent kan naar een residentiële voorziening met lichte begeleiding, vaak met het perspectief om zelfstandig te gaan wonen. Zolang de jongeren hier zijn, spreken we ze steeds aan op hun mogelijkheden. Dat wérkt. Het zorgt voor bewustwording. Ze komen in hun kracht en stralen dit ook uit naar de anderen. De afgelopen jaren vonden we een goede balans tussen structuur bieden en vrijheid geven. Woodbrookers heeft zich echt ontwikkeld tot kenniscentrum voor jongeren met gedragsproblematiek. En daar doen de jongeren uiteindelijk hun voordeel mee.’

5 Loopt het allemaal perfect? Of zijn er ook ontwikkelpunten? ‘We blijven elke dag leren. Het zorgtraject kent bijvoorbeeld breuken, zoals de stap van gesloten naar vrijwillig kader of naar behandeling buiten Woodbrookers. Daar gaan we meer aandacht aan geven. Want teveel verandering in één keer kan terugval veroorzaken. Is een jongere toe aan behandeling buiten Woodbrookers? We gaan de behandelaar uitnodigen om alvast mee te lopen, zodat de jongere kan wennen. Gaat een jongere naar een andere woonplek? We sturen er op aan dat een jongere kan proefdraaien, waarbij de jongere enkele dagen went op de nieuwe locatie. Zo optimaliseren we de zorg en beperken we de kans op terugval. Daarbij is samenwerking met onze ketenpartners essentieel. Woodbrookers biedt tijdelijk zeer specialistische behandeling als het écht niet meer gaat. Maar we proberen jongeren zo snel mogelijk weer richting het normale leven te begeleiden. Want dat is de beste plek voor ieder kind.’

jurre 41

ONACCEPTABEL VOND DE RECHTER HET GEDRAG VAN SIMON (16). RUIM EEN JAAR GELEDEN WERD HIJ DAAROM IN BEHANDELCENTRUM WOODBROOKERS GEPLAATST. HEFTIG. SIMONS GEDRAG VERBETERDE SNEL EN NA KORTE TIJD KON HIJ VAN GEDWONGEN NAAR VRIJWILLIGE BEHANDELING. DE VOLGENDE STAP: WONEN IN EEN BASISHUYS. OP WEG NAAR ZELFSTANDIGHEID! ‘Woodbrookers was wel wennen voor mij hoor. Er zijn hier allemaal regels, waar iedereen zich aan moet houden. Best lastig… Ik volg hier iedere week Equip, dat zijn gesprekken in een groep. We praten over situaties uit het gewone leven. Bijvoorbeeld hoe je omgaat met agressief gedrag. Of wat je vindt van drank en drugs. Weet je wat ik merk? Dat ik hier echt volwassen word en me ook zo gedraag. Afgelopen schooljaar ging ik naar de interne school bij Woodbrookers. Nu zit ik op een middelbare school in Heerenveen, waar ik het examenjaar VMBO TL volg. En daarna wil ik een opleiding in de ICT doen. Als ik vrij ben, voetbal ik graag. Al sinds m’n zevende…. Het is echt ontspanning voor mij. Ik begon bij de voetbalclub in mijn woonplaats. Nu speel ik bij een club hier in de buurt. Je hoort bij een team, bent met z’n allen actief bezig. En dat voelt goed. Natuurlijk is het leuk om te winnen, maar daar gaat het me niet om. Ik geniet vooral van mooi spel. Kijk naar SC Heerenveen, vorig seizoen. Eerst waren ze niks waard, maar later in het seizoen speelden ze zich helemaal omhoog. Dat vind ik knap. Zelf hoef ik geen profvoetballer te worden. Ik heb veel liever een baan in de ICT. En voetbal? Dat blijft gewoon mijn hobby!’

relAtiemAgAzine 42 42 relAtiemAgAzine

portret 1 2 3 4

Simon:

‘Ik word hier echt volwassen’ Jurre Jurre43 43

Alle jongeren komen vroeg of laat in aanraking met drank, drugs en games. Daarom kun je er maar beter voor zorgen dat ze de risico’s en gevolgen kennen. Dat is het uitgangspunt van Make up your mind, een samenwerking tussen Jeugdhulp Friesland, Verslavingszorg Noord Nederland (VNN) en Behandelcentrum Woodbrookers.

Make up your mind leert jongeren over gevolgen drank, drugs en games

Van joint

naar cadeaubon 44 relAtiemAgAzine

MAKE UP YOUR MIND

make up your mind is een module in het zorgprogramma Ambulant van Jeugdhulp Friesland. De module is aangemeld bij de databank voor effectieve jeugdinterventies. Hiermee wordt make up your mind de eerste interventie gerelateerd aan middelengebruik in de databank.

‘Veel jongeren hebben geen idee van de ernstige gevolgen van hun gebruik’ ‘veel jongeren hebben geen idee van de ernstige gevolgen van hun gebruik’, vertelt Bettina ouwehand, sociaal psychiatrisch verpleegkundige bij vnn. ‘zeker als je hersenen nog in ontwikkeling zijn, kunnen alcohol en drugs flinke schade aanrichten. Het probleem is dat je het niet meteen merkt. als je een jointje rookt, voel je niet letterlijk iets knappen in je hoofd.’ om jongeren bewust te maken van de gevolgen van drugs- of drankgebruik en gameverslaving, startten Jeugdhulp Friesland, vnn en Behandelcentrum woodbrookers in 2011 met make up your mind. Dit programma is gericht op jongeren van 12 tot 18 jaar. samen met haar collega’s ontwikkelde Bettina het programma en geeft ze de sessies. ‘make up your mind is deels bedoeld om te voorkomen dat jongeren middelen gaan gebruiken. Daarnaast is het ter behandeling van beginnende verslavingen’, legt Bettina uit. Hulpverleners van Jeugdhulp Friesland nemen een vragenlijst af bij de cliënten. zo krijgen ze inzicht in eventueel drank- en drugsgebruik of een gameverslaving. scoort de jongere twee of meer punten? Dan komt hij of zij in aanmerking voor make up your mind.’

Beloning? cadeaubon! wat zijn de voor- en nadelen van drank en drugs? Hoe kun je minderen of zelfs stoppen? waarmee beloon je jezelf als je niet meer blowt? wat doe je in je vrije tijd als je minder games speelt? wat zijn je toekomstdromen? Het zijn vragen waarop de jongeren tijdens make up your mind het antwoord zoeken. Het programma bestaat uit acht of negen sessies, zowel individueel als in groepen. zijn de jongeren aanwezig bij een sessie, dan krijgen ze een stempel. wie aan het eind van de rit alle stempels heeft verzameld, ontvangt een cadeaubon van tien euro. Bettina: ‘veel van onze deelnemers belonen zichzelf met drank of een joint. wij houden belonen erin, maar dan net even anders.’

Flinke verandering De resultaten van het programma zijn moeilijk te meten, omdat make up your mind vooral is gericht op preventie. toch ziet Bettina regelmatig deelnemers die na make up your mind flinke veranderingen doorvoeren. ‘een van onze deelnemers was een veertienjarig jochie dat regelmatig op straat hing en blowde. z’n zus gebruikte ook drugs. na het programma is zijn gebruik flink verminderd, presteert hij beter op school en is hij veel opener. een van zijn vrienden is zelfs helemaal gestopt. Die jongens hebben gewoon veel baat bij zo’n laagdrempelig programma als make up your mind. en dat is mooi om te zien. er ontstaat een nieuw, hoopvol toekomstperspectief.’

Jurre 45

vlaggensysteem geeft houvast bij grensoverschrijdend gedrag

46 relAtiemAgAzine

Seks is nog altijd een taboeonderwerp. Voor veel jongeren en volwassenen. Om het taboe te doorbreken, maakt Jeugdhulp Friesland sinds kort gebruik van het zogenoemde vlaggensysteem. De methode helpt ouders, onderwijzers én professionals in de jeugdzorg om seksualiteit bespreekbaar te maken en grensoverschrijdend gedrag te voorkomen.

‘Vanaf onze geboorte zijn we al bezig met seksualiteit’, begint Annejan Werkman. Hij is pedagogisch medewerker bij Woodbrookers, het behandelcentrum voor jongeren met gedrags- en psychiatrische problemen. ‘Peuters van anderhalf zitten soms te pas en te onpas aan hun genitaliën. Niet omdat ze dat lekker vinden, maar om hun lichaam te ontdekken. En dat is gezond.’

Praten over seks Het vlaggensysteem geeft aan welk seksueel gedrag normaal is bij welke leeftijd, van nul tot achttien jaar. Een groene vlag hoort bij normaal gedrag. Geel bij licht en rood bij zwaar grensoverschrijdende situaties. De zwarte vlag hoort bij het meest grensoverschrijdende gedrag, zoals verkrachting. Werkman: ‘Praten over seks bijvoorbeeld. Dat is een groene vlag situatie voor jongeren in de puberteit of ouder. Hebben kinderen onder de twaalf zo’n gesprek, dan is sprake van een gele vlag situatie. Dit kan zelfs rood of zwart worden als ze deze gesprekken vaak of met oudere

kinderen hebben.’ Op deze manier beschrijft het vlaggensysteem allerlei gedragingen, zoals zoenen, strelen en gluren.

‘Dit helpt om seksualiteit op een positieve manier te bespreken’ Werkman grijpt altijd in bij grensoverschrijdend gedrag, ook als het nog niet ernstig is. ‘Een meisje van vijftien bijvoorbeeld, dat met haar vriend heeft getongzoend terwijl ze daar nog niet aan toe was. Dit soort gele vlag situaties zijn voor alle betrokkenen belangrijke leermomenten. Het helpt jongeren te ontdekken wat ze wel en niet willen.’

Lichaamstekeningen Het vlaggensysteem is niet bedoeld als beschuldigend vingertje. Wel om seksualiteit op een positieve manier bespreekbaar te maken. ‘Lichaamstekeningen zijn bijvoorbeeld onderdeel van de methode. Jongeren wijzen op deze tekeningen aan, waar ze het fijn vinden om te worden aangeraakt. Zo leren ze hun eigen lichaam kennen. Het is belangrijk om op een positieve manier met seksualiteit bezig te zijn. Alleen dan doorbreek je het taboe.’ Aan jongeren die dat nodig hebben, geeft Werkman een training seksualiteit met behulp van het vlaggensysteem. Hij merkt dat de theorie aanslaat. ‘Ook na de training zijn jongeren er nog mee bezig. Ze praten met elkaar over seksuele ervaringen en of die dan groen, geel of nog erger waren. Ook zijn ze zich meer bewust van hun eigen gedrag. Jongens beseffen bijvoorbeeld dat het naroepen van een meisje op straat al grensoverschrijdend kan zijn.’

jurre 47

Agressie-incidenten; ze komen helaas regelmatig voor in de jeugdzorg. Het betreft vooral jongeren tussen 12 en 18 jaar in residentiële voorzieningen. De incidenten hebben enorme negatieve impact op de jongeren en medewerkers. Jeugdhulp Friesland en Behandel­ centrum Woodbrookers willen het aantal incidenten

Methode Mis ‘m niet minder agressie in de jeugdzorg Hanneke (16) is woedend. Ze gooit spullen door de kamer en scheldt begeleidster Marije uit. Hanneke woont sinds enkele maanden in de 24 uurs opvang van Jeugdhulp Friesland. Het ging de laatste twee weken al niet zo lekker. Ze kwam moeilijk uit bed en zag er steeds slechter uit. Nu gaat Hanneke helemaal door het lint.

en de intensiteit ervan verminderen. Jolande van Joolingen onderzoekt daarom het effect van de methode Vroegsignalering.

Hanneke haalt haar schouders op. ‘Mis ‘m niet? Wat heb ik daar aan... Maar oké, ik doe wel mee als het zo nodig moet.’ Samen met haar coach maakt Hanneke een signaleringsplan. Een paar weken gaan voorbij. En dan merkt Hanneke voorzichtig op: ‘Misschien heb ik er toch wel iets aan.’ Ze herkent haar vroegsignalen en ervaart dat de daarop volgende acties haar helpen. Ze begrijpt zichzelf steeds beter. En: de laatste tijd is ze niet meer agressief geweest…. 48 relatiemagazine

‘Ik heb veel vertrouwen in de kracht van Vroegsignalering’

Een agressie-incident valt bijna nooit uit de lucht. ‘Er zijn meestal voortekenen’, benadrukt Jolande. Ze is senior onderzoeker bij Jeugdhulp Friesland. ‘Iemand verzorgt zichzelf bijvoorbeeld niet goed, terwijl dat eerder wel zo was. Of het eet- en slaapgedrag verslechtert. De kern van Vroegsignalering is dat de jongere, zijn of haar sociale omgeving én medewerkers slechte voortekenen herkennen. En signaleren! Daarna kun je de signalen bespreken en wie wat gaat doen. Het is belangrijk om ook te benoemen wat vooral niet moet gebeuren. De methode heeft een duidelijk protocol met heldere stappen. Zodat de jongere op tijd weer normaal functioneert, zonder dat een agressie-incident ontstaat.’

Direct actie Vroegsignalering komt oorspronkelijk uit de forensische psychiatrie. De methode is aangepast aan de residentiële behandeling voor jongeren en heet Mis ‘m niet! De focus ligt bij vroegsignalen die zichtbaar worden vóór een agressie-incident ontstaat. Dient zo’n signaal zich aan, dan wordt direct actie ondernomen zodat de situatie niet escaleert. Bij Mis ‘m niet! maakt de begeleider een signaleringsplan, samen met de jongere, gezinsleden en belangrijke mensen uit het sociale netwerk. Werken met deze methode betekent voor pedagogisch medewerkers dat ze het gedrag van jongeren goed observeren en reageren

zoals is afgesproken met de jongere. ‘De kracht van Mis ‘m niet! is dat jongeren meer zelfinzicht krijgen, het sociale netwerk actief wordt betrokken én dat er geen discussie maar gesprek ontstaat’, vertelt Jolande. ‘Je hoeft het namelijk niet met elkaar eens te zijn, het benoemen van signalen staat centraal. Er is nog geen onderzoek gedaan naar het effect van vroegsignalering bij organisaties die jeugd- en opvoedhulp bieden. Dat gaat nu dus veranderen.’

Afname incidenten Het onderzoek is gericht op jongeren van 12 tot 18 jaar in residentiële voorzieningen, hun sociale omgeving en de betreffende medewerkers. De medewerkers zijn getraind en krijgen begeleiding, zodat ze precies weten hoe de methode en protocollen werken. In totaal zijn honderd jongeren betrokken bij het onderzoek. De werkwijze wordt regelmatig aangepast, zodat de methode nog beter aansluit bij de doelgroep en de praktijk. Jolande: ‘Ik onderzoek of de methode daadwerkelijk leidt tot afname van incidenten en tot empowerment van de betrokkenen. Het gaat erom dat zij meer invloed krijgen op het voorkómen van incidenten. Als blijkt dat de methode werkt bij de onderzoeksgroep, is bredere toepassing binnen onze organisatie zeker interessant. Ik heb veel vertrouwen in de kracht van Vroegsignalering.’

jurre 49

snelle actie nodig? spoed4Jeugd!

Heeft een kind of jongere spoedeisende (jeugd)hulp nodig? Dan kan iedereen dit melden bij het provinciaal meldpunt Spoed4Jeugd. Een unieke samenwerking van Bureau Jeugdzorg Friesland, Jeugdhulp Friesland, kinnik kind en jeugd ggZ en Tjallingahiem, mede mogelijk gemaakt door Provincie Fryslân.

50 relAtiemAgAzine

interviewer Tanja Walter neemt telefoon op en stelt vragen om spoedeisende situatie helder te krijgen.

triagist Bea Wolters overlegt met interviewer, er wordt besloten welke hulp passend is.

hulpverlener Peter Tjallinks gaat naar gezin en biedt spoedeisende hulp.

Manager Harry Lamberts verantwoordelijk voor beschikbaarheid hulpverleners.

Spoed4Jeugd Bel 0800 7763345

Het meldpunt is voor ouders en kinderen, maar ook zorginstellingen, politie, huisartsen en scholen kunnen spoedeisende situaties melden. Bijvoorbeeld als er acute psychische, opvoedings- of gedragsproblemen ontstaan bij kinderen tot en met 18 jaar (ongeacht iQ). De opzet van spoed4Jeugd is verrassend simpel: de melder belt 0800-7763345, een deskundige medewerker stelt enkele

vragen en zet vervolgens een hulpverlener in. spoed4Jeugd biedt de hulp niet zelf, maar regelt snel een hulpverlener van de best passende zorgaanbieder. spoed4Jeugd inspireert om op een nieuwe manier naar samenwerking in de jeugdzorg te kijken. Hier wordt grensoverstijgend gewerkt! Het initiatief krijgt landelijk veel aandacht en wordt gezien als positieve unieke ontwikkeling.

Jurre 51

Kenniscentrum Kind & echtscheiding

Zonder kleerscheuren door een scheiding 52 relAtiemAgAzine

Scheiden doet vaak lijden. Dat ervaren veel kinderen als hun ouders uit elkaar gaan. Zeker als sprake is van een vechtscheiding. Jeugdhulp Friesland had al het Omgangscentrum, waar ouders en kinderen hulp krijgen bij het regelen van goede omgang. Zodat kinderen niet de dupe worden van problemen tussen hun ouders. Maar: inmiddels gebeurt er veel meer. gedragswetenschapper Elizabeth Pander introduceert het kenniscentrum kind & Echtscheiding.

een bundeling van bestaand en nieuw aanbod. Dat is het kenniscentrum kind & echtscheiding. elizabeth: ‘Het omgangscentrum en de bemiddelingsgesprekken waren er al, nieuw zijn de modules kies en triple p Family transitions. met deze vier onderdelen kunnen we vanuit het kenniscentrum nu lichte én intensieve gespecialiseerde hulp bieden bij echtscheidingssituaties. en daar is absoluut behoefte aan.’

Forse groei vier highlights dus, te beginnen met het omgangscentrum. Hier krijgen ouders hulp bij het maken van omgangsafspraken, meestal omdat een kind geen contact heeft met één van beide ouders. Dit contact wordt zo mogelijk onder begeleiding hersteld. en dat lukte bij 63 procent van de opgestarte cases (2012). elizabeth: ‘De capaciteit van het omgangscentrum is fors gegroeid, van 16 naar 40 plaatsen. we hebben ook gemerkt dat de vraag naar bemiddelingsgesprekken toeneemt. vooral in situaties waarin een kind wél beide ouders ziet, maar het toch lastig blijkt om goede omgangsafspraken te maken. Het kenniscentrum biedt daarom nu ook losse bemiddelingsgesprekken, niet per se meer in combinatie met het omgangscentrum.’

kIES… voor kinderen en dan kies; een nieuwe module voor kinderen in groep 4 tot en met 8 van de basisschool en voor jongeren in het voortgezet onderwijs. ‘kies is een laagdrempelige

spel- en praatgroep’, vertelt elizabeth. ‘kinderen leren tijdens acht bijeenkomsten op hun school, hoe ze beter kunnen omgaan met de nieuwe thuissituatie na een scheiding. Het is bedoeld voor alle kinderen die worden

om conflicten te voorkómen en hun emoties te reguleren. zodat hun kinderen niet de dupe worden.’ Deelnemers volgen aansluitend de reguliere triple p cursus. triple p Family transition is gestart als pilot.

‘Kinderen leren hoe ze beter kunnen omgaan met de nieuwe thuissituatie’ geconfronteerd met een scheiding. Dit hoeft dus geen vechtsituatie te zijn. een gespecialiseerde coach begeleidt de groep, inmiddels zijn enkele collega’s opgeleid tot kies-coach.’

Conflicten voorkómen Het kenniscentrum biedt ook triple p Family transitions. een module voor ouders die net zijn gescheiden en hierdoor problemen ervaren. elizabeth: ‘Family transitions geeft ouders zicht op wat de scheiding voor hun kind betekent. ze leren wat ze kunnen doen

een stevig en compleet aanbod dus, uitgevoerd door circa 15 medewerkers van Jeugdhulp Friesland. er wordt ook samengewerkt met verschillende externe partners. ‘we hebben al veel expertise opgebouwd, die we heel graag delen met collega’s en ketenpartners’, benadrukt elizabeth. ‘Dus heb je vragen, wil je meer informatie of ontmoet je kinderen die misschien baat hebben bij ons aanbod? Laat van je horen, het kenniscentrum denkt graag mee. zodat kinderen zonder kleerscheuren door een scheiding komen.’

Jurre 53

‘Ik mocht ze niet zien en het lukte niet om samen tot een goede oplossing te komen’

54 relAtiemAgAzine

vader jos (35) kreeg hulp van het omgangscentrum ‘na de breuk met mijn ex, had ik lange tijd geen contact met onze dochtertjes. vreselijk vond ik dat. ik mocht ze niet zien en het lukte niet om samen tot een goede oplossing te komen. zij had inmiddels een nieuwe partner, die mij buitensloot. De rechter stelde voor om naar het omgangscentrum te gaan. op vrijwillige basis. ik wilde mijn kinderen heel graag zien en tegelijk voelde het ook een beetje als falen. ik vind mezelf een goede vader en dan is het raar om opeens begeleiding te krijgen. was dit nou echt nodig? toch verliepen de ontmoetingen in het omgangscentrum goed. Het is een rustige en prettige plek, de meisjes voelden zich ook op hun gemak. mijn ex en ik hadden meerdere gesprekken met een ouderbegeleider. waardevol, de begeleiding was goed en professioneel. toch liep het nog erg stroef tussen ons. Het traject is zelfs een tijdje gestopt. Dit heeft het omgangscentrum direct gemeld bij de rechtbank en vanaf toen ging het beter. er kwam namelijk een stok achter de deur. want met tussenkomst van de kinderbescherming werd het traject verplicht. Bij ons werkte “op vrijwillige basis” dus niet… uiteindelijk zijn we met hulp van het omgangscentrum tot een omgangsregeling gekomen. en nu zie ik de kinderen regelmatig, dat is erg fijn. Het contact verloopt goed.’

kermit de kikker: warm bad voor kinderen met autisme De wereld is een chaos voor kinderen met autisme. Het leven is voor hen een grote onoplosbare puzzel. Ze denken in fragmenten, zonder samenhang. Het gevolg: angst, weinig vertrouwen en onbegrip. Erg moeilijk voor een kind en zijn ouders. Autisme Spectrum groep kermit de kikker helpt hen, zodat het tóch lukt om samen de puzzel te leggen. Hoe? Medewerker Inge Altenburg en moeder Engelien Reitsma over de koers en kracht van deze bijzondere kikker.

Jurre Jurre55 55

‘Dytmer verdwaalde in zijn eigen hoofd’

Engelien Reitsma, moeder van Dytmer (8): ‘Dat beeld van die puzzel. Ik herken het meteen. Onze zoon Dytmer kreeg de diagnose autisme toen hij vier was. Thuis en op de crèche ging het moeizaam. Hij had last van woedeaanvallen, lag dan te spartelen op de grond. Dytmer verdwaalde in zijn eigen hoofd. Je voelt je zo machteloos als ouder. We verdiepten ons volop in autisme, wilden zoveel mogelijk weten om hem goed te kunnen helpen. Op zijn vierde ging hij naar Kermit de Kikker van Jeugdhulp Friesland. Dat was voor ons een hele stap, want we moesten het beeld loslaten van onze zoon die gewoon naar de basisschool zou gaan. Gelukkig bleek het een gouden zet. Eerst kwam Dytmer in een reguliere groep. Maar hij was hier niet op zijn plaats. Dytmer rende veel weg, sprak weinig, piepte. In goed overleg besloten we dat hij naar de Autisme Spectrum Groep ging.

56 relatiemagazine

Na een observatieperiode van zes weken, omschreven we samen doelen. Dytmer maakte een langzame start. We hadden steeds veel contact met de pedagogisch medewerkers. Tussentijdse gesprekken, een communicatieschrift, de halfjaarlijkse evaluatie; langzamerhand zagen we onze zoon wat tot rust komen. Dit was zijn plek.De begeleiders hebben veel ervaring met autisme en veel respect voor kind en ouders. Er heerst een positieve sfeer, de focus ligt bij wat een kind wél kan. Mooi is dat. Het voelt als een warm bad. Ook voor thuis zochten we oplossingen. We kunnen niet exact dezelfde structuur bieden als in de groep, daar moet je als gezin een weg in vinden. En dat vraagt creativiteit! Zo namen we een hond, die we leerden contact te maken met Dytmer. Heeft hij een woedeaanval, dan gaat de hond naast hem liggen en dat geeft direct ontspanning.

Na ongeveer anderhalf jaar in de groep gingen de luikjes open bij Dytmer. Hij ging steeds meer praten, leerde zichzelf en de wereld om hem heen beter begrijpen. Maakte ook meer contact en kon daardoor meer leren. Uiteindelijk maakte hij een grote groei door. Hij is nu acht en volgt speciaal onderwijs. Autisme wordt nooit opgelost. Maar met de juiste aandacht, aanpak en omgeving kom je een heel eind. We kunnen nu zélf de puzzel leggen, als deze uit elkaar valt. Dat is onbetaalbaar. Ouders en kind profiteren een leven lang van zo’n intensieve aanpak op jonge leeftijd. Samen hebben we een stevig fundament gelegd, van waaruit onze zoon kan groeien. Dat zie ik aan de manier waarop hij nu naar school gaat: hij vertrouwt de mensen om zich heen en vindt het leuk om iets van ze te leren. Vergelijk dat met toen hij vier was en op geen enkele school terecht kon…’

Inge Altenburg, pedagogisch medewerker Kermit de Kikker: ‘Een kind dat nooit heeft gepraat en hier kletsend de ruimte verlaat. Ouders die zich wanhopig voelden en nu weer verder kunnen. Dat geeft enorm veel voldoening. Kermit de Kikker is voor kinderen van 3 tot en met 7 jaar met de diagnose autisme of zeer sterke aanwijzing richting autisme. De meeste ouders voelen veel opvoeddruk. Twee dingen zijn hier cruciaal: intensieve samenwerking met ouders en een contactgerichte benadering om het kind te leren begrijpen. Wat we doen is ons continu verplaatsen in de gedachtegang en het gedrag van het kind; pas dan kunnen we hem of haar iets leren. En dat gebeurt in een kleine groep van zes

kinderen, twee begeleiders en een stagiair. Ieder kind wordt geaccepteerd zoals het is. We bieden structuur en grip, werken met pictogrammen en foto’s die op de planborden van de kinderen komen. De omgeving is rustig, prikkelarm. We werken met de methode TEACCH. De kinderen hebben een eigen plek. Binnen deze rust kijken we steeds hoe een kind een stapje verder kan komen.

regelmatig grote sprongen gemaakt. Om dat te bereiken, werken we intensief samen met onder meer het Autisme Team NoordNederland, integrale vroeghulp (VTO), scholen en natuurlijk de ouders. Kinderen zijn hier maximaal twee jaar. Ze hebben een heel specifieke onderwijsbehoefte. Het zou goed zijn als er speciaal autismeonderwijs komt, want sommige kinderen kunnen nu nergens terecht.

Voor iemand met autisme is duidelijkheid noodzakelijk. We verdelen de dag daarom in kleine stukjes en iedereen weet precies wat we doen, met wie, waar, wanneer en hoe lang. Ze komen hier vier dagen per week, sommige kinderen gaan ook een dagdeel naar de voorbereidende kleuterklas. Het is mooi om te zien hoe de kinderen zich ontwikkelen. Vooral in het laatste half jaar van de behandeling worden

Werken met deze kinderen is elke dag een ontdekkingstocht. Het vereist geduld en doorzettingsvermogen, een positieve houding en veel vertrouwen. De feedback en deskundigheid van ouders spelen een grote rol. En het belangrijkste: iedereen bij Kermit de Kikker heeft een groot hart voor autisme. Dat is de basis voor het samen kunnen leggen van de puzzel.’

‘Werken met deze kinderen is elke dag een ontdekkingstocht’

jurre jurre57 57

Je bent jong. En hebt een eigen mening. Een frisse blik. Kijkt nét even anders dan een volwassene. Inderdaad, je past perfect in de cliëntenraad van Jeugdhulp Friesland. Want daar kun je invloed uitoefenen en opkomen voor de belangen van je leeftijdsgenoten. Aletta Mulder (18) twijfelde geen moment en werd jeugdlid… met een missie!

relatiemagazine 58 58 relatiemagazine

Aletta (17) is jeugdlid van de cliëntenraad:

‘Jongeren hebben vaak een andere kijk op de zaak’

Sinds haar veertiende is Aletta cliënt van Jeugdhulp Friesland. ‘Mijn ouders zijn gescheiden, met mijn moeder heb ik geen contact. Toen ik veertien was, werd mijn vader ernstig ziek. Hij kon niet meer voor me zorgen. Daarom kwam ik in een pleeggezin.’ Inmiddels woont ze in het Basishuys in Sneek. Hier krijgt ze handvatten om binnenkort zelfstandig te kunnen wonen.

Meteen enthousiast ‘Jongeren hebben vaak een heel andere kijk op zaken. Het is belangrijk dat onze visie wordt meegenomen bij besluiten’, vertelt Aletta. Een van haar docenten is voorzitter van de cliëntenraad. Hij dacht dat Aletta misschien wel interesse had en nodigde haar uit voor een vergadering. Aletta: ‘Nou, hij had gelijk! Ik was meteen enthousiast en werd lid.’

Alles op tafel Iets kunnen betekenen voor haar leeftijdsgenoten, hun stem laten horen. Dát is waar Aletta voor gaat. ‘Ik luister naar wat andere cliënten mij vertellen. Wat houdt hen bezig? Wat valt hen op? Wat kan anders of beter? Dat bespreek ik vervolgens tijdens de overleggen met de raad.

In ieder Basishuys hoort bijvoorbeeld een computer te zijn. We ontdekten dat er in een van de huizen geen computer was. Dat soort dingen leggen we meteen op tafel bij de directie. En: die computer staat er nu. We praten niet alleen, er gebeurt ook wat!’ Ze vindt het belangrijk dat bestuurders goed luisteren naar jongeren. ‘We kijken toch met een andere, frisse blik naar zaken. ‘Die missende computer in het Basishuys valt ons gewoon eerder op, omdat wij de computer heel vaak gebruiken. En zo zijn er natuurlijk veel meer dingen waar ons oog op valt.’ Aletta’s huisgenootje Kyra zit sinds kort óók in de cliëntenraad, die inmiddels uit acht leden bestaat. Ze komen elke maand samen, om allerlei jeugdhulpzaken te bespreken.

Mooie opstap Door haar lidmaatschap van de raad komt Aletta niet alleen op voor anderen; ze bouwt ook meteen aan haar eigen toekomst. ‘Later wil ik heel graag in de jeugdzorg werken. Nu ik lid ben van de cliëntenraad, leer ik die wereld heel goed kennen. En dat is natuurlijk een mooie opstap naar een baan in de zorg.’

jurre 59

Enthousiaste cliënten, medewerkers die niet meer zónder willen; de iPad en Jeugdhulp Friesland zijn inmiddels dikke vrienden. Jeugdhulp Friesland is één van de weinige organisaties in Nederland die de iPad al intensief gebruikt bij hulpverlening. Niet voor niets. Want het levert veel op en de mogelijkheden zijn eindeloos.

Bezoeken aan cliënten registreren via een app, snel een mailtje sturen of de agenda checken, een cliëntbezoek filmen en bewerken. met de ipad is het een fluitje van een cent. inmiddels hebben 127 ambulant hulpverleners van Jeugdhulp Friesland een ipad. ‘De ipad levert enorme tijdwinst op’, vertelt Bart-Jan pranger, functioneel beheerder ict bij Jeugdhulp Friesland. ‘Je hoeft ’s ochtends niet meer naar kantoor om daar je mail te checken, een bezoek voor te bereiden, dan weer in de auto te springen richting een cliënt

60 relAtiemAgAzine

en vervolgens op kantoor het bezoek uit te werken. nu kun je overal waar je toegang hebt tot internet je werk doen. of dat nou thuis is, bij een cliënt of terwijl je ergens een broodje eet.’ ook een groot voordeel: de mogelijkheid om cliëntsessies te filmen met de ipad. moest dat voorheen met een camera, accessoires als statief en kabels én een computer voor de nabewerking; tegenwoordig is de ipad voldoende. wel zo handig.

Voorsprong Jeugdhulp Friesland gebruikt de ipad heel intensief bij de hulpverlening. Bart-Jan: ‘toen de ipad verscheen, doken we er meteen bovenop. met succes! we onderzochten hoe we deze nieuwe gadget voor Jeugdhulp Friesland en haar cliënten konden inzetten. Later zijn we gestart met enkele pilots. op dat moment ontdekten de meeste organisaties pas nét de ipad. wij plukken nu de vruchten van onze voorsprong. we merken dat het gebruik van de ipad de hulpverlening aan cliënten verbetert.’

dikke vrienden Met de iPad ipad reuze interessant. ‘De hulpverleners kunnen jongeren zo nog beter bij een sessie betrekken. Bijvoorbeeld door samen iets op te zoeken of te helpen bij het invullen van een formulier.’

Veilig? Zeker weten! gegevens van cliënten, correspondentie tussen collega’s, opnames, aantekeningen… het staat allemaal op de ipad. is dat wel veilig? ‘zeker’, benadrukt Bart-Jan. ‘vroeger stonden sommige documenten op de computer, andere lagen ergens in een map en je schreef soms aantekeningen op los papier. nu staat alles op één apparaat. Dat is veel overzichtelijker en juist beter te beveiligen. Bovendien kunnen we de ipad van afstand leegmaken. Dat is bijvoorbeeld belangrijk als een medewerker de ipad verliest. De kans dat gevoelige informatie in verkeerde handen komt, is dus heel klein. kleiner dan voorheen.’

Mooie toekomstmuziek

‘Gebruik iPad verbetert hulpverlening aan cliënt’ Reuze interessant sommige medewerkers moesten even wennen aan hun nieuwe digitale compagnon,

cliënten waren meteen enthousiast. wessel Jellesma, manager van diverse ambulante teams bij Jeugdhulp Friesland, hoort vrijwel alleen positieve geluiden. ‘De ipad maakt het werk van de hulpverlener inzichtelijker voor cliënten. onlangs was een ambulant hulpverlener bij een gezin, toen de baby verschoond moest worden tijdens het gesprek. De medewerker gebruikte deze tijd om via e-mail en internet meteen wat zaken te regelen. ‘Doe jij dat ook allemaal?’ vroeg de vader des huizes hem verbaasd. Dat had hij nooit geweten. ook jongeren vinden de

Hoewel de ipad nu al veel voordelen laat zien, zoeken wessel en Bart-Jan continu naar extra mogelijkheden. wessel: ‘medewerkers bespreken regelmatig de problemen waar ze tegenaan lopen en de functionaliteiten die ze in de toekomst graag willen zien. Deze input gebruiken we om steeds weer verbeteringen door te voeren.’ Bart-Jan vult aan: ‘we willen bijvoorbeeld videogesprekken mogelijk maken. niet alleen tussen medewerkers, maar ook tussen hulpverleners en cliënten.’ andere toepassingen die de twee in hun achterhoofd houden: het digitaal beschikbaar maken van het handboek met protocollen en het registreren van dienstreizen via de ipad. wessel: ‘Dit zijn nog maar een paar ideeën. De mogelijkheden zijn eindeloos.’ Dus dat belooft wat!

Jurre 61

De mens

die een berg

verzet,

begint met het

wegdragen

van kleine

steentjes Chinese wijsheid

relatiemagazine relatiemagazine 62 62relatiemagazine 62

Pleegzorg extra:

voor kinderen die net iets méér nodig hebben Het is geen reguliere pleegzorg, het is geen 24-uursvoorziening. Maar wat dan wél? Sinds kort heeft Jeugdhulp Friesland Pleegzorg extra, als ontbrekende schakel tussen 24-uurszorg en pleegzorg.

Opgroeien in een gezin. Dat is het beste voor ieder kind. Helaas lukt dit niet altijd. Kan een kind (tijdelijk) niet thuis wonen, dan biedt Jeugdhulp Friesland opvang. Het liefst in een zo normaal mogelijke setting, zoals een pleeggezin. ‘Voor kinderen die tijdelijk in onze 24-uursvoorzieningen verblijven, bleek het moeilijk om pleeggezinnen te vinden’, vertelt Saskia Veltman, gedragswetenschapper bij Jeugdhulp Friesland. ‘Ze hebben meestal een complexe hulpvraag en méér nodig dan alleen pleegzorg. Daar komt Pleegzorg extra in beeld, als waardevolle tussenvorm.’

Win-winsituatie Pleegzorg extra dus; een ervaren pleeggezin, waar kinderen met complexe (gedrags) problematiek tijdelijk terecht kunnen. Saskia: ‘Het stukje extra betreft de vaardigheden van pleegouders én de mogelijkheid om extra ondersteuning op maat in te zetten. Dit varieert van personele inzet en praktische ondersteuning tot facilitaire steun en specifieke begeleiding of behandeling voor kind en/of pleeggezin.’ Zo snel mogelijk wordt het perspectief van een kind bepaald; als het kan terug naar huis, naar reguliere pleegzorg

(in het huidige of een ander pleeggezin) óf een 24-uursvoorziening. Pleegzorg extra is goed voor het kind en goedkoper dan residentiële opvang; een duidelijke win-winsituatie.

Meer dan welkom Pleegzorg en 24-uurszorg van Jeugdhulp Friesland werken nauw samen aan verdere ontwikkeling van dit flexibele aanbod. We zoeken ook actief naar meer gezinnen die deze pleegzorg kunnen bieden. Want zij zijn meer dan welkom!

jurre 63

HAAR MOEDER IS OVERLEDEN, MET HAAR VADER HEEFT ZE GEEN CONTACT. DAAROM WOONT NICKY (17) SINDS HAAR TWAALFDE AFWISSELEND BIJ HAAR OMA EN IN VERSCHILLENDE WOONGROEPEN. IN HET BASISHUYS IN DRACHTEN BEREIDT ZE ZICH VOOR OP EEN ZELFSTANDIG LEVEN. ‘Koken, schoonmaken, wassen. Dat soort praktische dingen kon ik al. In het Basishuys heeft iedereen zijn eigen doelen. Ik moet vooral met geld leren omgaan. Dat gaf ik veel te makkelijk uit. Ik heb hier al veel geleerd, zoals een kasboekje bijhouden. Ook weet ik hoe ik bepaalde toeslagen moet aanvragen als ik straks achttien ben. Ik verander hier. Word serieuzer. Doordeweeks ga ik naar school. Ik volg een mbo-opleiding tot gastvrouw in de horeca. Het is best zwaar en ik weet nog niet zeker of ik het ga afmaken. Er zijn best veel opleidingen die ik zou willen doen. Automonteur of sociaal pedagogisch werk (SPW) bijvoorbeeld. Of de hotelschool, dat lijkt me ook leuk. Na het Basishuys ga ik eerst even naar een zorgboerderij. Om tot rust te komen. Ze hebben er wel negentig paarden en ik krijg mijn eigen zorgpony. Sinds ik elf ben zijn paarden heel belangrijk in mijn leven. Ze hebben me altijd geholpen dingen te verwerken. Paarden kunnen je troosten als je verdrietig bent. Net als honden. En ik kan op dit moment makkelijker een band aangaan met dieren dan met mensen. De stap na de zorgboerderij is zelfstandig wonen. Eigenlijk wil ik wel weg uit Friesland. Maar hier heb ik mijn school, vrienden en familie. Dus ik kies waarschijnlijk voor Drachten. Mijn toekomstdroom? Dat mijn leven er uitziet als dat van een gewoon iemand. Een grotere wens heb ik niet.’

relAtiemAgAzine relAtiemAgAzine 64 64relAtiemAgAzine 64

portret 1 2 3 4

Nicky:

‘Paarden kunnen je troosten als je verdrietig bent’

Jurre Jurre65 65

Dit is ook Jeugdhulp

AMBER Alert: ieder kind verdient een veilig thuis Een vermist kind; helaas komt het regelmatig voor. Jeugdhulp Friesland zet zich in voor deze kinderen. Al onze zakelijke telefoons zijn aangemeld voor AMBER Alert. Via dit succesvolle initiatief worden veel vermiste kinderen gevonden; dankzij tips van deelnemers en deelnemende organisaties. Onze medewerkers komen veel kinderen tegen in allerlei gezinnen, wijken en op scholen. Samen kijken we uit naar kinderen die soms weken of maanden worden vermist. We maken natuurlijk geen onderscheid tussen kinderen die wel of niet bij ons in zorg zijn. Want ieder kind verdient een veilig thuis!

Steunt u het Jeugdhulpfonds? Het lijkt zo vanzelfsprekend: geld voor kleding, een fiets of schoolboeken. Helaas is de realiteit anders voor een grote groep kinderen bij Jeugdhulp Friesland. Veel ouders kunnen niet voorzien in de basisbehoefte van hun kind(eren). Geldgebrek mag de ontwikkeling van kinderen niet belemmeren! Daarom hebben we het Jeugdhulpfonds opgericht. Bedoeld voor alle kinderen en jeugdigen die onze hulp krijgen. Kunnen ouders/opvoeders bepaalde kosten niet betalen (los van reguliere kosten van groepen) en zijn er geen andere

relatiemagazine 66 66 relatiemagazine

financieringsmogelijkheden? Dan kunnen ze een beroep doen op het fonds. Wilt u de kinderen helpen en hun kans op een succesvolle ontwikkeling vergroten? Dan kunt u een donatie overmaken naar het Jeugdhulpfonds, rekeningnummer 297812785 onder vermelding van Jeugdhulp Friesland. We hebben de zogenoemde ANBI-status. Dit betekent dat donateurs de gift kunnen aftrekken van de inkomsten- of vennootschapsbelasting (afhankelijk van de vorm waarin de gift is gedaan en binnen de geldende regels).

Denkt u aan een sponsoractie? Dan horen we graag van u. U kunt een mail sturen naar [email protected]

Foto van concert met bijschrift (uit LC)

Muziektherapie

voor kinderen met

autisme

Muziektherapie kan veel betekenen voor kinderen met autisme of aanverwante problematiek. Daarom bestaat het Steunpunt Papageno Friesland, een initiatief van Jeugdhulp Friesland, Stichting Papageno en Stenden Hogeschool. Het steunpunt coördineert aanvragen en ondersteunt muziektherapeuten. De muziektherapie wordt zo mogelijk aan huis gegeven, zodat een kind in zijn vertrouwde omgeving is en het hele gezin betrokken kan zijn. Jaap en Aaltje van Zweden zijn de oprichters van de landelijke Stichting Papageno. Zij weten uit eigen ervaring dat muziektherapie de ontwikkeling van kinderen met autisme stimuleert. Het echtpaar zet zich belangeloos in, om muziektherapie beschikbaar te maken voor zoveel mogelijk kinderen met autisme in Nederland (zie ook www.papageno.nl). Welk effect heeft muziektherapie op het sociale gedrag van kinderen met autisme? Jeugdhulp Friesland werkt mee aan onderzoek om deze vraag te beantwoorden.

Lekker gezond! Beweeg je genoeg? Eet je gezond? Hoe voorkom je ziektes en zorg je voor een goede weerstand? Het zijn vragen die horen bij een bewuste en gezonde leefstijl. Jeugdhulp Friesland stimuleert een gezonde leefstijl bij jeugdigen en ouders/opvoeders. Enkele voorbeelden: - We zoeken samenwerkingspartners (zoals GGD en Verslavingszorg) én deskundigen die ons helpen met voorlichting aan jeugdigen en opvoeders; - we organiseren activiteiten zoals sport, survival en gezonde kooklessen; - jeugdigen en hun opvoeders krijgen enkele (gratis) sportlessen en gezonde maaltijden als onderdeel van educatie; - we maken beleid en voorlichtingsmateriaal over gezonde leefstijl.

Handig kledingdepot Het kledingdepot van Petra van der Veer in Dronrijp heeft gratis kleding en andere spullen voor (pleeg)gezinnen die hulp krijgen van Jeugdhulp Friesland. Er is kleding vanaf maat 56 tot en met maat 176. Heeft u spullen voor het depot? Dan kunt u bellen naar 0517-232482 of 06-19889738 om een afspraak te maken.

jurre 67

Geef kinderen een kans

Steun het Jeugdhulpfonds. Namens Jurre bedankt!