VAN HEE-SCHOENMAEKERS

! • " • #

$

%

&

Oprichtingsdatum : 11 mei 1963 Statuten : nr. 9925, B.S. 17 11 77 Zetel : Ommeganckstraat 26, Antwerpen BTW-nummer : 687 082 474 Wettelijk depot : Kon. Bib. België BD 3343 Verschijningsdata : maandelijks, behalve in juli en augustus. Redacteur en verantwoordelijke uitgever : H. DILLEN, Doornstraat 15, B-9170 Sint-Gillis-Waas. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, of op welke wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Betalingen contributie : bankrekening 789-5809102-81 Belgie : andere betalingen : bankrekening 789-5809102-81 of postrekening 000-1155095-19. Nederland : alle betalingen : girorekening (NL) 51 91 10. Al deze rekeningen staan op naam van M.K.A. v.z.w., Marialei 43, B-2900 Schoten.

Fred BALCK, Rustoordlei 58, B-2930 Brasschaat. Tel. 03 6515879. Bestuurder. Hugo BENDER, Pieter Van den Bemdenlaan 107, B-2650 Edegem. Tel. en fax 03 4408987. Bestuurder, secretaris, ledenadministratie. Paul BENDER, Pieter Van den Bemdenlaan 107, B-2650 Edegem. Tel. en fax 03 4408987. Bestuurder, technische realisatie Geonieuws. Guido CORNELIS, Schijfstraat 81, B-2020 Antwerpen. Tel. 03 2386262. Bestuurder, mineraal van de maand, jeugdwerking, excursies. Richard DE NUL, Churchilllaan 330, B-2900 Schoten. Tel. 03 6587536. Werkgroep micromineralen. Rik DILLEN, Doornstraat 15, B-9170 Sint-Gillis-Waas. Tel. 03 7706007. Bestuurder, redacteur Geonieuws. Axel EMMERMANN, Lobbesplein 12, B-2640 Mortsel. Tel. 03 2953554. Werkgroep technische realisaties, werkgroep fluorescentie. Jan JENSEN, Petrus Delenstraat 3, B-2390 Westmalle. Tel. 03 3117347. <[email protected]> Uitleendienst, Werkgroep Fotografie. Emma OP DE BEECK, Churchilllaan 38, B-2900 Schoten. Tel. 03 6585434. Vergaderingen RVB. Mario PAUWELS, Boskouter 70, B-2070 Burcht. Tel. en fax 03 2531379. Samenaankoop. Bankrekening 833-4694067-10 t.n.v. MKA vzw / Samenaankoop. Herwig PELCKMANS, Cardijnstraat 12, 3530 Helchteren. Tel. 011 727715. Organisatie vergaderingen, contacten met sprekers. Herman REYNDERS, Bergsebaan 15, B-2960 Sint-Job-in-'t-Goor. Tel. 03 6360606. Activiteiten Sint-Job-in-'t-Goor. Guido ROGIEST, Prins Kavellei 86, B-2930 Brasschaat. Tel. 03 6520232. Bestuurder, ondervoorzitter, public relations. Mon SCHUYBROECK, Karel de VIe straat 11, B-2030 Antwerpen. Tel. 03 5424087. Bibliotecaris. Rik TAMBUYSER, Jan Samijnlaan 37, B-2100 Deurne. Tel 03 3250393 Determinatiedienst. Paul TAMBUYSER, Surmerhuizerweg 23, NL-1744 JB Eenigenburg. Tel. 00 31 226 394231. Fax 00 31 226 393560. <[email protected]>. Werkgroep edelsteenkunde. Webmaster. Ineke VAN DYCK, Walbogaard 11, B-9140 Temse. Tel. 03 8276736. Werkgroep zeolieten. Ludo VAN GOETHEM, Boterlaarbaan 225, B-2100 Deurne. Tel. en fax 03 3215060. Opvang nieuwe leden, P.R., vertegenwoordiging openbare besturen. Paul VAN HEE, Marialei 43, B-2900 Schoten. Tel. 03 6452914. Bestuurder, voorzitter, coördinator beurzen en tentoonstellingen. Anny VAN HEE-SCHOENMAEKERS, Marialei 43, B-2900 Schoten. Tel. 03 6452914. Penningmeesteres. Albert VERCAMMEN, Palmanshoevestraat 21, B-2610 Wilrijk. Tel. en fax 03 8273211. Exposantenadministratie Minerant. '(

!

)

*+" ,,, !

!--

-

( . /

0

Maandelijkse vergadering in het Kultuurcentrum Reinaert, Eikenlei 41 te 2960 Sint-Job-in't-Goor, om 20.30 h. $ #

7

Computers en andere digitale toestellen (en toestanden) zijn stilaan dagelijkse kost geworden. Digitale fototoestellen maken ook bij het schieten van mineralen hun opmars. Helaas ligt de prijs van een goed exemplaar van dergelijke speeltjes nog steeds zwaar op de maag. Toch kan je je favoriete mineralen (en andere hebbedingetjes) ook nog op een andere manier digitaal vereeuwigen... en het gebruikte toestel is echt niet zo duur... Uiteraard kan je er niet alles mee (nee, het is geen Tampax), maar toch zijn de resultaten soms verbluffend. Voor de rest van het verhaal ... bent u welkom, allemaal !

. / Maandelijkse vergadering, deze keer NIET in zaal “OP-SINJOORKE”, maar in een auditorium van de Universiteit Antwerpen “RUCA”, lokaal U024, Groenenborgerlaan 171, Antwerpen [zie plan en routebeschrijving op p. 217]. 19.30 h Er is deze keer GEEN gelegenheid tot transacties (met uitzondering van het mineraal-van-de-maand, met name howliet). Wel heb je de tijd voor een gezellige babbel bij een drankje 20.30 h

$

# 3 "

1 5

6

2 4 4

Als je denkt dat er in België op mineralogisch vlak niets meer te rapen valt, dan hebt je er beslist alle belang bij deze avond bij te wonen. Michel en Francis, twee fervente mineralenverzamelaars van onze Luikse zustervereniging AGAB, weten wel beter. Prachtige dia's van kunstenaar Eddy Van Der Meersche illustreren het boeiende relaas van onze Waalse vrienden... Ze brengen ons het verhaal (in het Frans) van hoe een toevallige excursie, een paar geoefende ogen en het nodige gevoel voor mineralogie uitmondden in een jarenlange studie van een "genegeerde ontsluiting" en het ontdekken van enkele mineralen die geheel nieuw voor België waren. Nieuwsgierig geworden ? Dan is er slechts één remedie... en wees gerust, wij zullen er ook zijn !

Titelpagina Sfeerbeeld van de MKA-excursie naar de kalksteengroeve van Landelies. September 2003. Foto Richard De Nul. Geonieuws 28(10), december 2003

215

8 Vergadering van de werkgroep edelsteenkunde in het lokaal Ommeganckstraat 26 te 2000 Antwerpen, van 9.30 tot 12.00 h. Onderwerp : "Het gewicht bepalen van gezette edelstenen" Ter gelegenheid van Minerant worden aan de determinatiestand van de werkgroep edelsteenkunde heel wat in juwelen gezette stenen ter onderzoek aangeboden. Eenmaal gedetermineerd is het interessant om ook nog te kunnen vertellen hoe zwaar (hoeveel karaat) de steen ongeveer is. Omdat men de gezette steen niet op een balans kan plaatsen, moet het gewicht geschat worden. Daar zijn formules voor en die gaat Paul Tambuyser op deze vergadering toelichten en we gaan ze met zijn allen eens op een aantal exemplaren uitproberen.

$ 9'+&9:

; <

= !--

216

4 .

(& +/

/ -$%&-

'6 (&

Geonieuws 28(10), december 2003

. /

!

>

Deze maand worden er geen mineralen aangeboden voor ruil of verkoop ; er is wél een mineraal van de maand. De lezing gaat door in gebouw U, lokaal U024. Aanbevolen parking : parking 2 (de inrit is wel moeilijk te vinden, vanaf de hoofdinrit is van de parking is een paar honderd meter voorbij de hoofdinrit) Ingang via de toegangsdeur tussen gebouw U en X. Wegbeschrijving : http://www.ruca.ua.ac.be/nl/ algemeen/alginfo/ligging/wegbgroe2.htm http://www.ruca.ua.ac.be/nl/algemeen/alginfo/campgroe.htm

Kristalklaar - steengoed - keitof Mineralententoonstelling Universiteit Antwerpen, RUCA, i.s.m. Mineralogische Kring Antwerpen Tentoonstellingszaaltje "In de kijker", Hall gebouw T, Groenenborgerlaan 171, 2020 Antwerpen 22 mei - 19 december 2003, 9-17 uur op werkdagen plan : http://www.ruca.ua.ac.be/nl/algemeen/alginfo/ligging/wegbgroe2.htm de allerlaatste weken dus… ! Geonieuws 28(10), december 2003

217

$%&( ?

#?9&

Onlangs verscheen ook onze zustervereniging HONA op het web. URL : www.hona.be. Allen daarheen dus…

7 Op 4 september 2003 werd Beryl geboren, dochtertje van Mario en Ann PauwelsTimmerman en zusje van Vincent. Van harte gefeliciteerd ! Op 9 september overleed MKA-lid Roland Callewaert op 78-jarige leeftijd. Hij was een MKA-laatbloeier, pas lid sinds augustus vorig jaar, maar in die tijdspanne toch meerdere malen aanwezig op de vergaderingen. We bieden de familie ons medeleven aan. Op 23 september overleed onverwacht de echtgenote van Robert SIX, sinds vele jaren voorzitter van onze zustervereniging GEST en eerste voorzitter van de RAW (Raad voor Aardwetenschappen). Zijn overleden echtgenote was pianolerares, en laat twee kinderen na. Wij bieden Robert en zijn kinderen langs deze weg onze oprechte blijken van medeleven aan.

3

@'?9 2

Op 1 januari 2004 wordt Georges Claeys op rust gesteld. Bij die gelegenheid organiseert hij zijn allerlaatste eindejaarstentoonstelling, met als thema : "Fluoriet - verscheidenheid aan kleuren". De tentoonstelling is gratis toegankelijk in de Henricus Bracqstraat 10, B-9030 Gent-Mariakerke, van 16 tot 31 december 2003, alle dagen van 14 tot 18 h (behalve op Kerstdag). Voor meer informatie kun je telefonisch terecht op 09 2273210, of op de website www.geonicmineralen.be

# > . /> @

; A3

A B

C

218


1D

C

De Universiteit Antwerpen (locatie Groenenborgerlaan) startte in oktober opnieuw met de Experimenteerclub Fysica voor leerlingen van het middelbaar onderwijs (vanaf het vierde jaar). Het is de bedoeling is om jongeren, die méér willen dan schoolse leerstof, de kans te geven op woensdagnamiddag of zaterdagochtend zelf te komen experimenteren in de laboratoria van de universiteit, in principe zonder begeleiding van hun leerkracht. Nieuw dit schooljaar is de mogelijkheid dat op vrijdagnamiddag de leerlingen in schoolverband experimenten kunnen komen uitvoeren. Een aantal eenvoudige maar fascinerende experimenten die reeds beschikbaar zijn: 'Lanceer-ringen', 'Jana wast witter dan wit', 'Het zeepbelmysterie', 'Rara, wie ben ik ?', 'Kleur bekennen'. Verder worden er meer gevorderde onderwerpen aangesneden, zoals supergeleiding, magnetische levitatie, bepaling van de constante van Planck, ... Meer informatie over deze Experimenteerclub, alle up-to-date informatie, routebeschrijving, enzovoort vind je op www.ruca.ua.ac.be/brugproject. Reservatie kan ook telefonisch bij ons MKA-lid Ivo Janssens : 0496 83 36 46, of per e-mail

E

!

F 2

F

3

& >

Onlangs verscheen een dubbelnummer van meer dan 130 bladzijden van het Duitstalige tijdschrift "Der Aufschluss", met als thema "Grube Clara". Het nummer bevat meer dan 120 kleurfoto's van mineralen, en tal van ander beeldmateriaal. Het bevat een samenvatting van zowat alles wat op dit ogenblik bekend is over de mineralogie van de groeve Clara in Oberwolfach, Zwarte Woud, Duitsland. De totale prijs bedraagt vermoedelijk 19 EUR indien het boek wordt afgehaald.

aken op bankrekening U kunt een exemplaar bestellen door 19 001-0985379-32 t.n.v. Henri Dillen, Doornstraat 15, B-9170 Sint-Gillis-Waas. Nederlandse lezers maken hetzelfde bedrag over op de Nederlandse giro-rekening (zie binnenkaft). Vermeld "Clara" als reden van betaling. De vermelde prijs geldt bij afhaling op een vergadering. Definitieve afrekening zoals gewoonlijk bij levering.


219

4 13/12

CZ

13-14/12 13-14/12 13-14/12 13-14/12 13-14/12 13-14/12 13-14/12

D A F F F F E

14/12 14/12 14/12 14/12 19-21/12 20-21/12 20-21/12 20-21/12 4/1

A D D D E A A F D

10-11/1 10-11/1 10-11/1 17-18/1 17-18/1

F F F F F

PISEK. Prachenske muzeum Pisku, Velke nam. 114. 7.30-15 h. Beurs (M). <[email protected]> KÖLN. Gürzenich Köln-Centrum. 11-18 h. Beurs (E). WIEN. Haus der Begegnung, Angererstr. 14. 10-18/10-17 h. Beurs (M). GUERET (23). Lycée Pierre Bourdan. Beurs. MARSEILLE (13). Palais des Congrès, Parc Chanot. Beurs. BORDEAUX (33). Hangar 14, Quai des Chartrons. Beurs. BOUGIVAL (78). Centre Bouzemont, rue du Général-Leclerc. Beurs (M-F-E). ZARAGOZA. Centro de Artesania de Aragon (Antiguo Matadero), Miguel Servet 57. Beurs. 10-14 en 16.30-21 h. EISENSTADT. Georgihalle, Kasernenstr. 11. 10-17 h. Beurs (M-F-E). FREISING. Luitpoldhalle. 10-17 h. Beurs (M-F-J). <[email protected]> KULMBACH. Stadthalle Kulmbach. 10-17 h. Beurs (M-F). WILNSDORF/SIEGERLAND. Festhalle. 11-17 h. Beurs (M-mijnbouw). PONTEVEDRA. Viala Estacion de Pontevedra. 17-24/12-24 h. Beurs (M-F-E-schelpen) KLAGENFURT. Gemeindezentrum St. Ruprecht, Kinoplatz 3. 10-18/10-17 h. Beurs (M). WIEN. Städt. Schulgeb., Längenfeldg. 13. 10-18/10-17 h. Beurs (M). CHATEAUPONSAC (33). Salle culturelle. Beurs. AUGSBURG. Reischleschen Wirtschaftsschule, alter Postweg 86a. 10-17.30 h. Beurs (M). DIJON (21). Palais des Congrès, Centre Clémenceau. Beurs. SAINT-VALLIER-SUR-RHONE (26). Salle des Fêtes Désiré Valette. Beurs. PARIS IV (75). Espace des Blancs Manteaux, 48 rue Vielle du Temple. DRAGUIGNAN (83). Espace Saint-Exupéry, Place de la Paix. Beurs. MULHOUSE (68). Lerchenberg, 11 rue du Cercle. Beurs (M-F-E).

Gebruikte afkortingen : M mineralen S schelpen

F fossielen E edelstenen

J juwelen MM micromounts

Hoewel deze beurzenkalender met de grootste zorg wordt samengesteld neemt de redactie van Geonieuws geen enkele verantwoordelijkheid met betrekking tot de juistheid van de gegevens. Vooraleer een reis te ondernemen om een beurs te bezoeken raden wij U aan contact op te nemen met de organisatoren of de gegevens op een andere manier te verifiëren. Gegevens m.b.t. de organisatoren van beurzen kan U in de meeste gevallen bekomen bij het secretariaat of de redactie van Geonieuws, liefst per e-mail.

Paul Tambuyser Privé uitgave, 2003, pp. xiv, 362, 152 figuren, 50 tabellen en een uitgebreide determinatietabel. 8vo. (16,5 x 24 cm), ISBN 90-9016714-5 prijs: EUR 27,50 Een naslagwerk over alles wat u als mineralenliefhebber over mineralogie moet weten. Tevens is het boek een praktische handleiding voor het herkennen en determineren van mineralen. Er is geen voorkennis vereist want alles wordt in deze tekst vanaf het begin uitgelegd. Het geheel is rijkelijk voorzien van illustraties en tabellen. “Mineralen Herkennen” richt zich zowel tot de nieuwe als tot de gevorderde verzamelaar. Te koop op de maandelijkse vergaderingen (27,50 Tambuyser (Jan Samijnlaan 37, 2100 Deurne, tel. 03 325 03 93). Het boek kan ook toegezonden worden en kost dan inclusief verzendingskosten : 31,50

220


:/ *

>

DER AUFSCHLUSS 54(3), 06.03 (DU)

130-136 Der Granit und seine vielfältige Formen 137-160 Die Erzgänge bei Todtnau (Hochschwarzwald) 171-174 Mineralisation unter einem kupferverarbeitenden Betrieb 175-186 Die Bedeutung des Silberbergbaus in Tirol im Mittelalter 187-191 Xenotim : erster in situ Fund im Odenwald

192-195 Brookite 196-197 The cumberland habit (kwarts) 201 Pegmatite *

DER AUFSCHLUSS 54(4), 08.03 (DU)

459-464 Hoganite and paceite, two new acetate minerals from the Potosi mine, Broken Hill, Australia

193-198 Wilhelm Vierling, Sammler zwischen Hagendorf und Wölsendorf/Oberpfalz 203-210 ¨Phillipsite vom Grossen Teichelberg bei Pechbrunn – einordnung in die Zeolithnomenklatur innerhalb von Zusammensetzungsserien 211-233 Das Silber- und Flussspatbergwerk "Fürstenzeche" in Lam/Bayerischer Wald 235-244 Strontiumreicher Thomsonit von Hammerunterwiesenthal im Oberen Erzgebirge 249-255 Hydrotalkit vom Grube Teichelberg bei Pechbrunn/Oberpfalz 257-260 Pseudomorphosen von Speckstein nach Dolomit von Erbendorf/Oberpfalz 267-272 Cheralith, Monazit und Xenotim sowie Uranosphaerit vom ehemaligen Phosphatpegmatit Hagendorf-Süd/Oberpfalz

*

*

*

MINERALOGICAL MAG. 66(2), 04.02 (EN)

301-312 Description and crystal structure of bobkingite, a new mineral from New Cliffe Hill quarry, Stanton-under-Barden, Leicestershire, UK *



605-618 Brinrobertsite : a new R1 interstratified pyrophyllite/smectite-like clay mineral ; characterization and geological origin

5-8 Les ophiolites corses de l'Inzecca 25-31 Le rutile (2) *

*

MINERALOGICAL MAG.66(6), 12.02 (EN)

*

LE REGNE MINERAL 2003(49), 02.03 (FR)

5-18 Quartz et calcite entre l'Aiguille du Goléon et le Pic des Trois Evêchés. La Grave, Hautes-Alpes 19-24 Granites et minéralisations associées : II. Implications pour les minéralisations 34 Le béryllium 35-42 La phénakite en France

MINERAUX ET FOSSILES 29(319), 08.03 (FR)

HONA 38(2), 06.03 (NL)

27-33 Wolframiet, de neef van columbiet [Erik Vercammen] *

CANADIAN MINERALOGIST 41(1), 02.03 (EN)

5-50 Index van nrs. 1 tot 50 51-53 Petite histoire d'une revue de minéralogie 56-57 Découvertes (synchisite-(Ce) de Saint-Christophe-en-Oisans ; crichtonites dans Belledonne (Savoie) ; nouveaux minéraux de la Lauzière (Savoie) ; barytines bleues de Soyons (Ardèche)

1-54 Insights into astrophyllite-group minerals 55-60 Ferrokentbrooksite, a new member of the eudialyte group 61-70 The crystal chemistry of nepheline 79-82 The crystal structure of nikischerite, a mineral of the shigaite group 83-90 Bobjonesite, a new mineral species from Temple Mountain, Emery County, Utah, USA 91-102 The crystal structure of bergenite, a new geometrical isomer of the phosphuranylite group 161-170 Xonotlite in rodingite assemblages from the Ronda peridotites, Betic cordilleras, southern Spain

*

*

*

LE REGNE MINERAL 2003(50), 04.03 (FR)


25-37 Les datations du volcanisme de Santa Maria (Açores, Portugal) *

ROCKS AND MINERALS 78(3), 06.03 (EN)

156-168 Tourmaline discovery at the Cryo-Genie mine, San Diego County, USA 170-187 Porcelaneous datolite in Michigan's Lake Superior Copperdistrict


MINERALIENFREUND 41(2), 05.03 (DU)

1 Andalusit 2-5 Ekati (Lac de Gras, NW Territories), Kanada : Diamantfieber 6-9 Quarze vom Tafelkop (westlich von Brandberg, Namibia) 12-13 Bergsteiger und Strahler Franz Jauch

221

*

4M 24(235), 05.03 (FR)

5-6 Petit paquet postal 7-8 Le gypse de Naica, Mexique *

*


5-13 Le rutile 14-15 Saharas d'Algérie (tentoonst. Parijs) 27-37 Répartition des continents avant le Crétacé

MINERAL. MAGAZINE 67(1), 02.03 (EN) *

MINERAL. MAGAZINE 67(2), 04.03 (EN)

23-30 Modes and textures of secondary minerals on Chinese coins of different ages 31-46 Tripuhyite, FeSbO4, revisited

Themanummer : mineral particles and the environment / metals in the weathering environment

*

*

HONA 38(1), 03.03 (NL)

38-40 Tocht in de Maasstreek *

SCHWEIZER STRAHLER 2003(2), 05.03 (DUFR)

6-9 Apatitkluft gibt Geheimnis Preis 19-36 Placidus Spescha – ein Mann mit visionären Ideen über den alpinen Lebensraum 22-23 Eisenrosen *

CANADIAN MINERALOGIST 41(2), 04.03 (EN)

Themanummer : laser-ablation ICPMS analysis 429-440 Rare sulfosalts from Vulcano, Aeolian Islands, Italy 503-512 Chlorbartonite, a new mineral species from a hydrothermal vein in the Khibina massif, Kola Peninsula, Russia 513-520 Moskvinite-(Y), a new silicate mineral from the Dara-i-Pioz moraine, Tien-Shan Mountains, Tajikistan *


25-37 Les datations du volcanisme de Santa Maria (Açores, Portugal) *


5-14 Cristaux de pyrite sur des fossiles gargasiens (Aptien) du sud de la France 15-17 Météorites (tentoonst. Auvergne) *

FACETTEN 36(3), 06.03 (NL)

10-19 Ontdekkingstocht door agaat 20-27 De groeve Lengenbach *

AGAB MINIBUL 36(6), 08.03 (FR)

8-17 Les astéroïdes s'entrechoquent 18-19 Hommage au Dr. Joseph LHOEST (1934-03) *

GEODE 28(3), 06.03 (NL)

3-5 Zand en klei 6-14 De Amazone in de Noordzee 15-19 Meteorieten (3) 23-24 Insluitsels in diamant

222

ASTRONOMISCHE GAZET 13(3), 06.03 (NL)

4-5 Planeten en de maan in juni 2003 6-7 Planeten en de maan in juli 2003 8-15 Mars *

LAPIS 28(5), 05.03 (DU)

8-11 Bournonit 13-18 Schwermineralien aus Brächen, Kiesgruben und Sanstränden 19-24 Schwermineral-Fundstellen im Schwarzwald 25-31 Cuprite u.a. Sekundärmineralien aus einer neuen Fundstellen in Lavrion, Griechenland 32-33 Niedermayerit aus dem Revier Villia bei Lavrion 34-36 Neue Mineralien (Cejkait, Magnesiostaurolith, Zincostaurolith, Marecottit, Nikischerit, Sphaerobertrandit) 37/39-40 Das war Tucson 2003 *

MINERAL NEWS 19(4), 04.03 (EN)

1/4-10 Tucson 2003 1-3 Reminiscing on bergenite and dioptase *

ERUPTION #1, 04.03

7 Piton de la Fournaise (Réunion) 16/11/2002 7 Papandayan (Java) 11/2002-01/2003 8-9 Activité volcanique du premier trimestre 2003 10-18 Iles Eoliennes (Italië) 19 Kilimandjaro 20-21 Mammoth Hot Springs (wyoming, USA) 23-28 Philippe Bourseiller (fotograaf) 29-31 Pierre Vincent (geoloog, vulcanoloog) 32-39 C'est quoi un volcan ? 41-43 Coeur chaud sans flammes ! 44-45 Pélé, déesse d'Hawaii 46-49 Borobudur (Sumatra) *

NAUTILUS INFO, 27(9), 05.03 (NL)

123-128 Onze excursie naar Cap Blanc Nez : niet zoals anders... 128-138 Mineralen zoeken in de Borinage (BE) *

GRONDBOOR EN HAMER 57(2), 05.03

21-25 De Bentheimer zandsteen 38-39 Opaal, een kleurrijk verschijnsel


"

'

$

+

3 9

Verslag van de kaptocht naar de groeve van Landelies 14 September 2003 Ook deze zondag, 14 september was de zon traditiegetrouw van de partij. Een kwartier voor het afgesproken uur (10 uur ‘s morgens) was iedereen aanwezig op de parking bij de kalksteengroeve “Calcaires de la Sambre” in Landelies, Henegouwen. Drie leden van 4M, onze Henegouwse zustervereniging die zich vooral toelegt op micromounts, Francis Hubert, Alain Loeber en Michel Croisez zouden ons begeleiden op onze kaptocht.

Calcaires de la Sambre Deze kalksteengroeve aan de oever van de Samber, even ten noorden van Landelies bestaat sinds 1821. Jacques-Aubin DOLBEAU, een geboren Parijzenaar, kocht de groeve van de gemeente en gaf ze de naam Saint-Louis. De expansie van de staalindustrie rond Charleroi was de impuls om de groeve verder uit te bouwen. Elk staalbedrijf verbruikt immers grote hoeveelheden kalk, die door verhitting bij ongeveer 950°C uit kalksteen gemaakt wordt : CaCO3 → CaO + CO2. In 1874 opende de heer Wargny een nieuwe groeve aan beide zijden van de “Chemin du Cirisier”. Bij zijn pensionering in 1921 werd de firma “Calcaires de la Sambre S.A.” opgericht. Vijftig jaar later werden de twee groeven samengevoegd. Tegenwoordig wordt meer dan 400 000 ton kalksteen per jaar geproduceerd.


223

1 3 5

224

2 4 6

1 2 3 4 5 6

Paul Bender in volle actie André Dejonghe ziet het wel zitten Hedwig Van Hoeylandt slaat ernaar Etienne Mans en het betere sorteerwerk Cyriel Matthé zag dat het goed was Werner Heirman "ga ik hem zo meenemen of pak ik hem in ?"


De kalksteen van het Viseaan van Landelies is bekend voor zijn zuiverheid en bevat ongeveer 99% CaCO3, en als onzuiverheden 0.3% SiO2, 0.03% Fe-oxiden en 0.4% MgO. Het laag Viseaan, bestaande uit afwisselend zuivere kalksteen en magnesiumhoudende kalksteen gebruikt men voornamelijk als ballast materiaal in de bouw. Producten uit de groeve vinden hun weg naar de glas en suikerindustrie (zuiveren van het diffusiesap). Meer informatie over de groeve en haar producten vind je op de volgende website : http://www.calcairessambre.be/en/homepage.htm


225

De vondsten In de voormiddag concentreerde het grootste gedeelte van de groep zich op nieuw materiaal bijna helemaal achteraan rechts in de groeve. Op deze plaats was er veel calciet in de holten van het lichtbeige gesteente. Voornamelijk kleinere kristalletjes met uitschieters tot een 2-tal cm werden gevonden. Op dezelfde plaats, in het meer grijze gesteente kon ook calciet in prismatische vorm gevonden worden. Had men geluk dan waren deze kristallen overgroeid met kleine pyriet-kristalletjes. Vele calcietkristalletjes vertonen een afwisseling van matte en zeer heldere doorzichtige vlakjes, die je bijna kunt vergelijken met venstertjes waarlangs je in het kristal kunt kijken. Tijdens het middagmaal op de parking kregen we een demonstratie bergbeklimmen op de 35 meter hoge steile bergwand (Rocher de Landelies, 45 routes met een moeilijkheidsgraad van 3 tot 7b). In de namiddag werd nog enkele uurtjes onder de blakende zon verder gezocht. De meesten onder ons hadden de moed om onder de verzengende hitte helemaal achteraan de groeve hun geluk te beproeven. ’s Morgens waren daar immers al enkele grotere calcietkristallen gevonden. De beeldbreedte van de afgebeelde kristallen varieert van 1 cm tot 3 cm. Alle deelnemers zijn zeker aan hun trekken gekomen, en hebben zeker het nodige aantal mooie calcietgroepjes mee naar huis kunnen nemen. Wie zelf niet het nodige vindersgeluk had gehad kon kiezen uit enkele dozen met calcietkristallen van Landelies achtergelaten door onze begeleiders Francis, Alain en Michel.

Tenslotte... Rond 15h30 was het tijd om in groep de groeve te verlaten. Niet iedereen was daar echt gelukkig om, maar spijtig genoeg komt aan alle goede dingen een einde. Hoe konden we beter deze prachtige dag afsluiten dan tussen pot en pint, meer bepaald trappist. Francis wees ons de weg naar de prachtig gelegen abdij van Aulne. http://www.cister.net/viewabbey/176/ Alhoewel het enorm druk was hadden we geen probleem om met onze groep een lange tafel in beslag te nemen. De paters zijn er wel niet meer, maar ze hadden wel iets heel lekkers te drinken achtergelaten. Zo lekker dat sommigen er maar niet genoeg van kregen en hun voorraad opsloegen om thuis verder te genieten. Moeten we nu spreken van ‘kabouter Patre Jupiler’... Met heel veel dank aan de directie van de Carrière Calcaires de la Sambre en onze collega’s van 4M. Voor diegenen die meer wensen te weten over de “Calcaires de la Sambre” en zijn mineralen : je kan bij 4M een studie van de hand van F. Hubert, A. Loeber, J-M Jonville en M. Croisez bestellen, via URL http://membres.lycos.fr/quatrem/publications.html

226


En vergeet dan zeker niet "en passant" even de homepage van onze collega's te bezoeken : http://membres.lycos.fr/quatrem/

Boven links : Francis Hubert (4M) en Richard De Nul Boven rechts : Jean-Pierre Pihay (MKA) Links : een pintje op de goede afloop...

Foto's : Richard De Nul


227

$

!

Deze maand is nog eens een boraatmineraal aan de beurt, howliet met als formule Ca2B5SiO9(OH)5, een calcium borosilicaat hydroxide dus.

Mineralogie De klassificatie van howliet leidt natuurlijk tot discussies, want je hebt net zoveel recht om het bij de silicaten te catalogeren als bij de boraten. Maar meestal halen de boor-atomen het (bv. bij Strunz) : ze zijn immers met 5 tegen 1 ! In Handbook of Mineralogy, Anthony et al., 1995 vind je howliet in het deel over silicaatmineralen. De (monokliene) structuur is nogal ingewikkeld, en werd beschreven door Griffen (1988). Het belangrijkste wat je moet onthouden is dat de structuur is opgebouwd uit BO3-groepen, om de 5 zulke groepen afgewisseld met een SiO4-tetraëder. Wie zich hier echt wil in verdiepen moet het artikel van Griffen maar trachten te verteren. De puntgroep is 2/m, ruimtegroep P21/c. De roosterparameters zijn a = 12.829 Å, b = 9.351 Å, c = 8.608 Å, = 104.84°,Z = 4.

Structuur van howliet. De grijze tetraëders zijn BO3-groepen, de gevlekte zijn SiO4-groepen. De calcium-ionen worden door open cirkels weergegeven. Naar Griffen, 1988.

Howliet vormt nodulaire aggregaten, meestal porseleinachtig, wit tot beige met grijze uitlopers. Deze massieve stukken met soms bloemkool-allures zijn wel degelijk kristallijn, en bij sterke vergroting (met de scanning elektronenmikroskoop) kun je de kristalletjes zeer goed herkennen. Die kristallen zijn tabulair volgens {100}, met {011} en {001} als eindvlakken. Soms komen wat grotere kristallen voor, tot maximaal ongeveer 1 mm. Porseleinachtige aggregaten vertonen een vrij effen breuk. De hardheid is 3.5 in de schaal van Mohs, en de berekende densiteit is 2.62 (in de praktijk eerder in de buurt van 2.56). De aggregaten zijn mat, kristalletjes vertonen eerder een soort vetglans. Sommige variëteiten fluoresceren blauwachtig of beige-wit onder de korte-golf UV-lamp. Howliet lost op in zoutzuur. Howliet is een vrij zeldzaam mineraal, dat gevonden wordt in sommige boraat-evaporieten, vaak samen met colemaniet, ulexiet, anhydriet, cristobaliet en bakeriet (dat

228


Geografische situering van de vindplaats bij Iona, Cape Breton Island, Nova Scotia, Canada

misschien binnenkort ook wel eens mineraal-van-de-maand wordt). De best gevormde kristallen zijn afkomstig van twee vindplaatsen in Nova Scotia, Canada, namelijk de typevindplaats, de Latonville quarry, Brookville, Windsor, Hants County, Nova Scotia, Canada, waar het in 1868 ontdekt werd als nodulen in anhydriet, geassocieerd met ulexiet, en bij Iona, Cape Breton. Hoewel het om dezelfde afzetting gaat, liggen beide vindplaatsen eventjes 400 km uit elkaar ! Sommige kristallen van Iona zijn wel een paar centimeter lang, en zijn dus ongetwijfeld de grootste ter wereld. Ze verschillen ook nogal qua habitus: ze zijn eerder prismatisch, waar die van andere vindplaatsen uitgesproken tabulair zijn. Op de volgende pagina laten we je genieten van de manier waarop hier mineralen gezocht worden. Op de eerste foto zie je hoe het gips en anhydriet, dat howlietkristallen bevat, door het water weggeërodeerd wordt. De klif is onderaan tot 10 meter diep weggevreten. Om de mineralen te bergen moet je in het water onder deze massa kruipen, en daar stukken gips/anhydriet die min of meer los hangen afkappen. De volgende foto geeft een sfeerbeeld op een andere dag, toen het zo winderig was dat verzamelen vanuit het water veel te gevaarlijk was. Op die plaats was de erosie zo ver gevorderd dat de klip gedeeltelijk ingestort was. Aan de rechterkant zie je trouwens nog een paar spoorstaven steken die met de instorting naar beneden schoven. De man op de foto is Terry Collett. De hier gevonden kristallen zijn kleurloos, wit tot bruinachtig. Ze zijn eerder prismatisch, en vertonen vaak gebogen vlakken.


229

Bovenaan en rechts : De gips/anhydriet-formatie van Iona, Cape Breton Island, Nova Scotia, Canada. Foto Ronnie van Dommelen Onder : het resultaat van de noeste arbeid : beëindigde howlietkristallen van Iona, Cape Breton, Nova Scotia, Canada. Foto's Ronnie Van Dommelen. Bron : http://is2.dal.ca/~dommelen/photosnozeo.html

Het originele artikel uit 1868 met de beschrijving van howliet

230


Links : howlietkristal van de type-vindplaats in Nova Scotia, Canada (naar Murdoch, 1957) Rechts : howlietnodulen van Tick Canyon, California, USA (foto Rik Dillen)

In Duitsland werd het gevonden in Rehden, Diepholz, Nieder-Sachsen. Verder komt het voor in Magdalena, Sonora, Mexico, Susurluk, Turkije, en op diverse plaatsen in het voormalige Joegoslavië. Uitgestrekte afzettingen komen voor in de boraatbekkens van California, o.a. • Inyo County (Gower Gulch mine, Furnace Creek District, Death Valley) • Kern County (Boron, Kramer district) • Los Angeles County (Sterling mine, Tick Canyon, Lang). Ook hier werden zelden beëindigde microkristalletjes van howliet gevonden, tot 1 à 2 mm lang. • San Bernardino County, Borate mines, Calico district, en in de buurt van Daggett In België werd het nog nooit aangetroffen... De specimens die deze maand worden aangeboden zijn afkomstig van Tick Canyon, Lang, Los Angeles County, California, USA. Howliet werd genoemd naar de Canadese mineraloog en chemicus Henry How (18281879), die het materiaal voor het eerst identificeerde en beschreef. Hoewel het een eerder zacht materiaal is, wordt het toch geregeld gebruikt voor juwelen en siervoorwerpen, zowel in zijn natuurlijke vorm als in kunstmatig gekeurde vorm. Indien howliet op de juiste manier blauw gekleurd wordt, kun je het, zeker wanneer het aangepolijst is, bijna niet onderscheiden van turkoois. Het wordt dan ook frequent als "turkoois" aangeboden. Door de porositeit van het mineraal dringt de kleurstof zeer goed in het materiaal door, en verdwijnt de kleur niet onmiddellijk bij napolijsten of slijtage.

Howliet van Tick Canyon Tick Canyon is een gebied waar verzamelaars uit Zuid-California graag een steentje komen meepikken ; ze zoeken er uiteraard vooral naar howliet-nodulen van goede kwaliteit. Het is daarenboven zowat de enige vindplaats van het uiterst zeldzame strontium-mineraal veatchiet. Verder kunnen er mooie natroliet-naaldjes en analciem-kristallen gevonden worden, en de heuvels in de omgeving leveren agaatnodulen op. En als zo'n vindplaats dan nog op een boogscheut van een stad als Los Angeles ligt, kun je wel verwachten dat deze plaats meer dan populair is ! De eigenlijke mijn is (of beter : was) de Sterling Borax mine, ook bekend als de Lang mine, naar het dorpje Lang dat wat verder in de vallei ligt, en ligt ongeveer 5 km ten noorden van de Southern Pacific spoorweg. Over de vormingsomstandigheden van de boraatafzettingen zijn de geologen het nog steeds niet helemaal eens : de ene school houdt het bij een primaire kalktuf-afzetting, die overspoeld werd door boraatrijk water, waarbij het oorspronkelijke calciumcarbonaat werd Geonieuws 28(10), december 2003

231

Geografische situering van Tick Canyon bij Lang, Los Angeles County, California, USA

omgezet in calciumboraten, en de andere stelt dat oorspronkelijk een borax-ulexietafzetting aanwezig was, vergelijkbaar met die van Death Valley, een eindje verderop, en dat na een aantal tektonische bewegingen van het oppervlak natrium uitgeloogd werd, waarna met calcium colemaniet gevormd werd. Het boor is alleszins afkomstig van de geassocieerde vulkanische gesteenten. Uit het feit dat de afzetting bijna uitsluitend uit colemaniet bestaat, en de afwezigheid van alkali-zouten, kan men afleiden dat de afzetting niet eenvoudigweg gevormd werd door verdampen van het water van het zoutmeer. De afzetting werd ontdekt in 1906, toen goudzoekers een tunnel groeven in een oude mijn in de Santa Clarita Valley. Zij merkten een witte afzetting op in de onderliggende rotswanden. Een paar hamerslagen waren voldoende om aan te tonen dat het om een wel zeer rijke boraatafzetting ging. Van het ontginnen van boormineralen hadden ze echter geen kaas gegeten, en daarom verkochten ze hun rechten voor 80 000 USD, in die tijd een fabelachtig bedrag, aan de Sterling Borax Company. De mijn was actief van 1908 tot 1922. Er waren twee verticale schachten van een goede 100 m diep, met talrijke horizontale verbindingen met de buitenwereld. In de beginperiode werd het colemaniet in zakken gestort en weggevoerd, maar later werden metallurgische installaties gebouwd om ter plaatse een gezuiverd erts te produceren dat het equivalent van ongeveer 50 % boortrioxide (B2O3) bevatte. De beroemde (en beruchte) 20-mule-teams werden vervangen door spoorstaven met bijbehorende trein. Minder romantisch, maar wel heel wat efficiënter ! Op het hoogtepunt woonden in Lang 1000 mensen, waarvan er 300 in de mijn werkten. De maximale dagelijkse productie was 400 ton, en alleen al in 1914 werd een omzet gehaald van 500 000 dollar. Gedurende de eerste wereldoorlog moest de productie noodgedwongen beperkt worden wegens een gebrek aan rollend materieel voor het transport van het erts. Misschien hadden de 20-mule-teams dan nog hun nut kunnen bewijzen.

232


De storthopen van de Sterling Borax mine, Tick Canyon, Lang, Los Angeles County, California, USA. Foto en copyright Bob Housley.

→ Hoe dan ook, gedurende de levensloop van de mijn werd meer dan 100 000 ton erts geproduceerd, met een waarde van ongeveer 5 miljoen dollar. In 1922 werd de mijn gesloten, en tegenwoordig staat ze binnenin onder water. Tegenwoordig staat het terrein te koop Het is eigendom van US Borax Co., en voorlopig mag een plaatselijke verzamelaarsclub er per jaar drie excursies naartoe organiseren. Buiten een paar restanten van de storthopen valt er (letterlijk) niet veel meer te rapen, maar af en toe komt er toch nog eens wat moois uit de bus. Het belangrijkste mineraal van de afzetting is uiteraard colemaniet, dat er voorkomt in massieve vorm. De aggregaten zijn meestal grijs door ingesloten kleideeltjes. Het materiaal dat tegenwoordig nog op de storthopen kan gevonden worden is best te vergelijken met vezelgips. Colemaniet kan overigens gemakkelijker gevonden worden een beetje meer oostelijk, bij een andere mijningang. Er werden ook botryoidale witte aggregaten van bakeriet gevonden, en glinsterende kristalletjes die er werden aangetroffen werden geïdentificeerd als chabaziet. Bloemkoolachtige nodulen van howliet komen op de storthopen nog frequent voor. Vroeger werden soms massa's tot meer dan 100 kg aangetroffen. De "kleur" varieert van zuiver wit over grijs naar bijna zwart. Het materiaal laat zich vlot polijsten. In de literatuur wordt beweerd dat howliet van deze vindplaats fluoresceert, maar dat konden we tot nu toe niet bevestigen. Hier en daar werden ook beëindigde kristalletjes gevonden, maar die zijn qua afmetingen natuurlijk niet te vergelijken met die van Nova Scotia. Bakeriet werd hoofdzakelijk als microkristallijne korsten aangetroffen, soms botryoidaal, maar ook kristalletjes komen er voor, tot hooguit 0.2 mm groot. Celestien-kristallen komen voor in spleten in de kalksteen, en als minuscule kristalletjes op de bergleder-variëteit van tremoliet die er plaatselijk ook voorkomt. Belangrijk is het feit dat Tick Canyon de type-vindplaats is van veatchiet. Het werd in 1938 ontdekt. Het komt voor als witte tot grijsachtige vezelachtige adertjes, en soms ook wel als radiaalstralige plaatjes die dan een parelmoerglans vertonen. Ook probertiet komt er voor, in lensachtige aggregaatjes of radiaalstralige prismatische aggregaatjes. Aan het oppervlak wordt dit mineraal heel snel omgezet in ulexiet, dat hier voorkomt als haarvormige vrijstaande kristalletjes. Ook de klassieke, vezelgips-achtige aders komen hier voor. Borax komt voor als neoformatie, t.t.z. het wordt in het droge seizoen gevormd, en wordt al snel omgezet tot tincalconiet. In aggregaten van bakeriet worden (eerder zelden) kristalletjes aangetroffen van analciem, en soms ook natrolietkristalletjes. Wat vroeger gemakshalve als heulandiet bestempeld werd (ook als zodanig vermeld in het boek "Minerals of CaliGeonieuws 28(10), december 2003

233

fornia"), is ondertussen, na een analyse door Bob Housley, omgedoopt tot clinoptiloliet. In holten in basalt en beetje ten noorden van de plaats waar analciem en natroliet gevonden werd, werd mordeniet aangetroffen, geassocieerd met holtes bekleed met octaëdrische cristobalietkristalletjes.

Dankwoord acknowledgements We zijn dank verschuldigd aan Bob Housley die ons niet alleen tekst en uitleg, maar ook schitterend beeldmateriaal bezorgde over howliet van Tick Canyon, California, aan Ronnie Van Dommelen voor zijn spectaculaire foto's en informatie over de vindplaatsen van howliet in Nova Scotia, Canada, en aan Dirk Schmid voor logistieke ondersteuning. Bezoek zeker eens hun website (zie "E-literatuur"). We owe our sincere thanks to Bob Housley, who not only provided us with data, but also with splendid photos and SEM-images of howlite from Tick Canyon, California, to Ronnie Van Dommelen for his spectacular photos and information on the howlite localities in Nova Scotia, Canada and to Dirk Schmid for logistic support. don't forget to visit their website ("E-literatuur")

Literatuur Anthony J.W. et al. (1995), "Handbook of Mineralogy, volume 2, silica, silicates, part 1", Mineral Data Publishing, Tucson, Arizona, p. 349 Dillen H. (2003), "Boor, woestijn en muilezels…", Geonieuws 28(3), 59-68. Grew E.S., Anovitz L.M. (1996), "Boron mineralogy, petrology and geochemistry", Reviews in Mineralogy, vol. 33, Mineralogical Society of America, editor Paul Ribbe. Griffen D.T. (1988), "Howlite : structure refinement and hydrogen bonding", Am. Mineral. 73(910), 1138-1144. How H. (1868), "Contributions to the mineralogy of Nova Scotia", Phil. Mag. 35, 32. Murdoch J. (1957), "Crystallography and x-ray measurements of howlite from California", Am. Mineral. 42(7-8), 521-524.

E-literatuur "Tick Canyon", by Al Wilkins & Bob Housley, January 2000 http://www.mineralsocal.org/field_tripping/tick.htm http://members2.clubphoto.com/robert201572/30308/guest_icons.phtml "The mineralogy of Nova Scotia", Ronnie Van Dommelen http://is2.dal.ca/~dommelen/mainrock.html Borates and other Minerals from the Evaporates of Nova Scotia, Ronnie Van Dommelen http://www.canadianrockhound.com/2002/01/cr0206104_borates.html

234


1

2

3

4

Mineralen van Tick Canyon, California, USA 1. Chabaziet-XX - 2. Cristobaliet-XX - 3. Cristobaliet-XX - 4. Howliet-XX Foto op vorige pagina : howliet-XX SEM-opnamen en copyright Bob Housley


235

@

/

nr.

pp.

titel

auteur(s)

1

8-10 10-11 14-17 20-24 38-40 41-44

Rik Dillen Axel Emmermann Johan Maertens Rik Dillen Rik Dillen Piet Van Hool

55 56-58

Dr.Clifford Frondel overleden Earl en Maureen Verbeek op bezoek MKA-rockhound in the USA Mordeniet Nickelien Een zelfgebouwde draagbare korte-golf UVlamp Sainte-Marie-aux-Mines - anno 2002 Hoe oud is oud ? (14C-methode)

4

59-68 73-76

Boor, woestijn en muilezels Minerant is dood... lang leve Minerant

5

83-85 86 87-92 105-107

Gearksutiet Stalactieten in de badkamer Tedhadleyiet : een nieuw mineraal Tucson 2003

6

108-112 113-116 120-125

Glück auf ! Franz Xaver Freiherr von Wulfen (1728-1805) Jaaroverzicht 2002

131-132

Excursie Winterslag 13 april 2003

133-137

153-154 158-160

De "grotten" van het Boekenbergpark in Antwerpen (Deurne) Belgische postzegels over mineralen Dr. Everett Gibson (NASA) op bezoek bij de MKA Sainte-Marie-aux-Mines 2003 In memoriam : Joseph Lhoest (1934-2003)

162-165 166-168 178-183 184-192 203-208 209-212 223-227

Ferrimolybdiet Kristalklaar-steengoed-keitof Bastnäsiet Fotografie van fluorescerende mineralen Diamantmuseum Antwerpen Carpholiet Excursie Landelies 14 september 2003

228-235

Howliet

2

3

138-141 142-148 7

8 9 10

236

Liza en Herman Torfs Irène Groendijk en Jacob Leloux Rik Dillen Paul Van hee en Rik Dillen Rik Dillen Luk Dillen Rik Dillen Georges en Diego Claeys Joske Galiart Paul Tambuyser Paul Van hee, Ludo Van Goethem en Hugo Bender Etienne Mans en Richard De Nul Alphons Quadens Johan Maertens Rik Dillen en Axel Emmermann Paul Van hee Paul Van hee en Rik Dillen Rik Dillen Rik Dillen Hugo Bender Rik Dillen Axel Emmermann Rik Dillen Koen Binnemans Etienne Mans en Richard De Nul Bob Housley en Rik Dillen


Nawoord bij dit nummer Met dit elektronisch proefnummer geven wij U een typisch voorbeeld van een nummer van het tijdschrift GEONIEUWS dat 10 maal per jaar verschijnt en dat, zoals U kon merken, een belangrijke bron van mineralogische informatie is.

Wenst U zich te abonneren op GEONIEUWS raadpleeg dan onze website :

http://www.minerant.org/MKA/gninfo.html of contacteer het secretariaat : Hugo Bender P. Van den Bemdenlaan 107, B-2650 Edegem tel/fax +32/3 440 89 87, [email protected] Alvast bedankt voor uw belangstelling !

ADDENDUM This is an example of the mineralogical journal GEONIEUWS (in Dutch) issued by the Mineralogische Kring Antwerpen. Each volume consists of 10 numbers.

!

"

To subscribe to GEONIEUWS, see our website :

http://www.minerant.org/MKA/gninfo.html or contact the secretary : Hugo Bender P. Van den Bemdenlaan 107, B-2650 Edegem tel/fax +32/3 440 89 87, [email protected] Thank you very much for your interest !


237

VAN HEE-SCHOENMAEKERS

Recommend Documents