pistorius
Van Fred de Vries verschenen eerder: Respect! Rappen in Fort Europa (1998, met Toine Heijmans) Club Risiko. De jaren tachtig, toen en nu (2006) The Fred de Vries Interviews. From Abdullah to Zille (2008) Afrikaners. Een volk op drift (2012) Rigtingbedonnerd. Op die spoor van die Afrikaner post ’94 (2012) Gehavende stad. Muziek en literatuur in Rotterdam van 1960 tot nu (2012, met Erik Brus)
Fred de Vries
Pistorius Elk land zijn held Met medewerking van Taryn van Jaarsveld
Nijgh & Van Ditmar Amsterdam 2014
Sommige stukken in dit boek zijn eerder in andere vorm verschenen in De Groene Amsterdammer, Vrij Nederland en Knack. De uitgever heeft ernaar gestreefd de beeldrechten in dit boek te regelen volgens de wettelijke bepalingen. Degenen die desondanks menen zekere rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich alsnog tot de uitgever wenden. www.nijghenvanditmar.nl Copyright © Fred de Vries 2014 Omslag Studio Pino Omslagbeeld Pieter Hugo Foto auteur Ellen Elmendorp Typografie Zeno nur 320 / isbn 978 90 388 9941 1
Inhoud
Inleiding 9 1 De gevallen held 15 2 Taryn: Valentijnsdag 19 3 Het ongeluk 28 4 De handicap 35 5 De scheiding 48 6 Taryn: de familie 59 7 Auto’s, meisjes en boksen 63 8 Kostschool 72 9 Taryn: de terreur van de Waterkloof Vier 89 10 LVIII V VIII – II III VI 95 11 Athene 2004 109 12 De missie 116 13 Beijing 2008 126 14 Invictus 132 15 Taryn: sportgek 139 16 De erotiek van de handicap 146 17 Lekker knallen 156 18 Taryn: vrouwen en mannen 173 19 De olympische droom 181 20 Taryn: mijn generatie 186 21 De andere Oscar 197 22 Taryn: angst 212 23 De donkere kant 221 24 Reeva Steenkamp 231 25 Taryn: celebrity’s 252
26 Voer voor psychologen 260 27 Het incident 270 28 Taryn: het spektakel 280 29 Het proces 287 30 Het vonnis 302 Verantwoording 316 Geraadpleegde literatuur 318 Dankwoord 319
‘Any individual goes to pieces when fame is visited on them. Fame is against nature: anybody with any decency is going to crack up.’ – John Cooper Clark, 2014
Inleiding
Het idee voor dit boek ontstond nadat ik in juni 2013 een stuk voor Vrij Nederland had geschreven over Oscar Pistorius, Ree va Steenkamp en Thandiswa Qubuda. Oscar had Reeva dood geschoten en Qubuda was verkracht en vermoord in Grahams town, een stadje in het oosten van Zuid-Afrika. Qubuda kent niemand meer. Zij was in vrijwel alle opzich ten het tegenbeeld van Reeva; een werkloze zwarte vrouw van eind twintig, die op 19 januari 2013 met vriendinnen iets was gaan drinken in een lokale bar in een township in Grahams town. Even na middernacht klonk er gegil uit een achterplaats op de hoek van New Town Street en E Street. Een buurman nam poolshoogte en zag Qubuda omringd door een groepje mannen, die hem, toen ze hem opmerkten, sommeerden om ook deel te nemen aan de groepsverkrachting. Deed hij dat niet, dan zouden ze hem doodschieten. De man rende voor zijn leven. Rond kwart voor twee ’s nachts werd de politie gebeld. En ook al was het bureau minder dan een kilometer verderop, het duurde uren eer de agenten en een ambulance arriveer den. Qubuda was door haar inmiddels gevluchte belagers naar buiten gesleept en lag al die tijd bewusteloos op de grond in de stromende regen, met haar onderbroek op haar knieën en haar armen over haar ontblote borsten. Haar rechteroor was eraf gesneden. Ze werd naar het ziekenhuis gebracht, waar ze aanvankelijk werd geregistreerd als verkeersslachtoffer. Ze zou niet meer bij bewustzijn komen. Op 28 februari, na zes weken in coma te hebben gelegen, overleed ze. 9
Thandiswa Qubuda is inmiddels vergeten en haar onbekende moordenaars lopen nog vrij rond. Model Reeva Steenkamp daarentegen haalde in de hele wereld de voorpagina’s van kranten en tijdschriften, nadat ze door haar beroemde vriend, de olympische atleet Oscar Pistorius, door de afgesloten deur van de wc in zijn huis was doodgeschoten. Toch waren er ook overeenkomsten. Het ging in beide ge vallen om vrouwelijke slachtoffers, beide eind twintig, die zijn gedood door een of meer mannen in een land dat is vergeven van vuurwapens, vrouwenhaat en machismo. In Zuid-Afrika wordt iedere vier minuten een vrouw verkracht en er worden dagelijks gemiddeld 47 mensen vermoord. Dat wil zeggen dat er hier in drie dagen net zo veel mensen worden gedood als in Nederland in een heel jaar. Oscars daad, merkt ook de Zuid-Afrikaanse psycholoog Garth Stevens op in dit boek, was statistisch gezien niet opmer kelijk. Zuid-Afrika kent immers dat extreem hoge moordcijfer (17 068 moorden tussen 31 maart 2013 en 1 april 2014), waarvan de meeste worden gepleegd door mannen in de leeftijdscate gorie 18 tot 35 jaar. Doorgaans wordt daarbij een vuurwapen gebruikt. Vaak gaat het om intieme relaties, waarbij een man een vrouw doodt. En meestal gebeurt dat in huis. Bij Oscar kun je ieder vakje afvinken. Wat zijn daad zo bijzonder maakte, was niet alleen het feit dat hij een wereldberoemde sportheld was, maar dat hij boven dien dubbel gehandicapt is. En blank, wat het gezien de ZuidAfrikaanse context extra opmerkelijk maakt. Oscar was een internationale held en rolmodel. Hij was een soort Superman. En wij stervelingen vinden het fascinerend als zulke helden van hun voetstuk tuimelen. We zijn dol op de val van beroemdhe den, waarschijnlijk omdat ze ons eigen falen verdunnen en ver zachten. Vandaar dat ik Oscar Pistorius als onderwerp koos, en niet Thandiswa Qubuda, hoe schrijnend haar verhaal natuur lijk ook is.
10
Een boek over Oscar is een boek over Zuid-Afrika, dat kan niet anders. Het moet inzicht geven in de context waarbinnen de tragische schietpartij op Silver Woods Country Estate in Pre toria kon plaatsvinden. En om dat gedegen en diepgaand uit te leggen is meer nodig dan de kennis en ervaring van een bui tenlandse journalist, zelfs al woont die in totaal al bijna vijftien jaar in dat land. Ik kan alleen maar gissen hoe het geweest moet zijn om, zo als Oscar, kind te zijn van ouders die apartheid bewust heb ben meegemaakt, een kind dat op school het nieuwe postapartheidvolkslied moest leren zingen en de nieuwe vlag moest inkleuren. En ook al weet ik inmiddels hoe het is om in een sportgek land te wonen, ik voelde niet diezelfde emoties als de Zuid-Afrikanen toen de Springbokken in 1995 de wereldcup rugby wonnen; die enorme ontlading na ruim twintig jaar van sportboycots. Of de trots die ze voelden toen Oscar op 4 augus tus 2012 zijn eerste 400 meter rende tussen ‘normale’ atleten in het olympisch stadion in Londen. Natuurlijk weet ik uit ondervinding hoe stressvol het leven in Johannesburg en Pretoria kan zijn, maar ik ben niet opge groeid met het idee van ‘die swart gevaar’, en mijn ervaring met vuurwapens beperkt zich tot prijsschieten op de kermis. Ik slaap niet met een pistool onder of naast mijn bed. Ik heb drie jaar in Pretoria gewoond, maar ben daar niet naar school of naar de universiteit geweest. Evenmin ben ik een vrouw, die dagelijks moet meemaken hoe het is om te leven in een macho land, waar vier op de tien vrouwen minstens een keer in hun leven worden verkracht. Ik werk ook niet voor een tijdschrift dat deels bestaat bij de gratie van de nieuwe celebrity’s, en ik hoef nooit naar de pre sentatie van cosmeticaproducten of gadgets. Af en toe zie ik die beroemdheden – de heftig getatoeëerde spierenjongens en de zwaar opgemaakte borstenmeiden – in restaurants als Tashas, waar Oscar per ongeluk een pistool liet afgaan, maar ik ken ze niet. 11
Maar bovenal kan ik zelfs niet met de geringste autoriteit pra ten over hoe het is om tot de bewust onwetende generatie te behoren, de generatie die opgroeide toen apartheid was afge schaft en the sky the limit leek. Tussen pakweg 1995 en 2005 zat Zuid-Afrika in alle opzichten in de lift. De economie groeide gestaag en het Mandela-effect ijlde prettig na. De wonden van 400 jaar kolonialisme en 40 jaar apartheid leken even bedekt met een vlies van optimisme en materiële welvaart. De genera tie van Oscar, of tenminste een deel daarvan, leefde zich uit in nachtclubs, scheurde rond in snelle auto’s en vergat zo veel mo gelijk dat beladen verleden. Ik weet niet hoe het is om tijdelijk dat gevoel van vrijheid en gewichtsloosheid te hebben meege maakt: het korte, maar hevige idee dat alles kon en alles mocht. Dat moet Oscar hebben gevoeld, zeker na zijn eerste internati onale successen. Een nieuw begin, met een vleugje Superman, onaantastbaar. Om die reden vroeg ik de Zuid-Afrikaanse journaliste Ta ryn van Jaarsveld om mee te werken aan dit boek, en haar persoonlijke ervaringen en observaties op te schrijven. Taryn werd in hetzelfde jaar geboren als Oscar, 1986. Net als Oscar scheidden haar ouders toen ze nog een kind was. Net als hij groeide ze half Engelstalig, half Afrikaans op. Ze studeerde aan de Universiteit van Pretoria, waar Oscar ook een jaartje rond hing. Ze is getrouwd met iemand die met een pistool onder zijn bed slaapt en ligt ’s nachts ook vaak wakker van onduidelijke geluiden. Ze werkt voor een tijdschrift dat goed bekend is met de wereld van glamour en celebrity’s. Ze houdt van haar va derland en ze verafschuwt het. Haar wederwaardigheden, ver spreid door dit boek, lezen als een reflectie op het verhaal, een aanvulling op de feiten en gebeurtenissen in Oscars leven door een generatiegenoot. Maar in de eerste plaats is dit natuurlijk het verhaal over Oscar Pistorius zelf, de dubbel gehandicapte atleet, die drie enorme trauma’s meemaakte die bij de meesten van ons tot onpeilbare 12
depressies zouden hebben geleid. Oscar stortte echter niet in. Integendeel. Hij werd wereld beroemd als eerste atleet met dubbele handicap die deelnam aan de Olympische Spelen. En niet alleen dat, hij werd ook het gespierde, gehandicapte, blanke, koket heteroseksuele postapartheidrolmodel in een land waar zwart aan de macht is en de politieke rol van blank is uitgespeeld. Iemand die altijd sterk moest zijn en altijd moest winnen. Al met al een uiterst com plexe, en uiteindelijk weinig benijdenswaardige positie. Daar gaat dit boek over. Over Oscar als enigma, als iemand met hele verschillende, soms weinig verenigbare kanten. Je voelt met hem mee, maar tegelijkertijd vind je hem een enorme zak, een asshole, zoals diverse geïnterviewden zeggen. Het is een portret van een talentvolle jonge man met een erg onge wone jeugd, die zichzelf in een zodanige uitzonderingspositie manoeuvreert dat een fatale afloop haast onvermijdelijk lijkt. De dood van Reeva Steenkamp is het overweldigende, disso nante slotakkoord waar je als attente luisteraar al met het zweet in je handen en driftig kloppend hart op zit te wachten. En dan komt het: vier oorverdovende knallen op Valentijns dag 2013.
13
1
De gevallen held
Twee mannen verwijderen de reclameadvertentie van Oscar van de billboard, 14 februari 2013. foto corbis / holl andse hoogte
Valentijnsdag, 2013. Een drie meter hoge Oscar Pistorius hangt ondersteboven langs de vierbaansweg Jan Smuts Avenue, de verkeersader die het centrum van Johannesburg verbindt met de lommerrijke buitenwijken. Oscars gezicht op de billboard is emotieloos. Zijn borstkas lijkt zich uit zijn colbertjasje te wil len persen. ‘Every night is Oscar night this February,’ staat er op de billboard, een onderdeel van een reclamecampagne van de Zuid-Afrikaanse televisiezender MNet. Zij had haar eigen Oscar gevonden om de Academy Awards te promoten, die tien dagen later zouden plaatsvinden. Het was een campagne die op zijn zachtst gezegd niet geluk 15
kig zou uitpakken. Eerder die donderdag had een nieuwslezer de natie verbijsterd met de mededeling: ‘Paralympisch atleet Oscar Pistorius heeft zijn vriendin doodgeschoten, nadat hij haar voor een inbreker had aangezien.’ Terwijl twee mannen zich in de zomerse warmte voorzich tig langs het metalen frame rond de billboard bewegen om die omlaag te halen, worden op verschillende andere plekken in de wereld andere advertentiecampagnes stopgezet. In cyberspace worden intussen de woorden ‘I am the bullet in the chamber’ met daarnaast de Nike-slogan ‘Just do it’ haastig verwijderd van de openingspagina van Oscars website. Zo op zijn kop bungelend aan een enorm metalen frame doet Oscar Pistorius denken aan kaart 12 van het tarotspel: de Gehangene. We zien een man die aan een voet aan het Univer sum van het leven hangt, geworteld in de onderwereld en met zijn gezicht naar de hemel. Dit is een leven dat even stilstaat – een uitgelezen moment voor bezinning over gemaakte fouten. De man op de tarotkaart lijkt niet erg te lijden. Hij heeft een stralenkrans om zijn hoofd, wat erop duidt dat hij op weg is naar victorie, of dat hij op zijn minst in een toestand van gees telijke verlichting verkeert. Hij draagt een rode broek: rood staat voor passie, en een blauwe jas: blauw staat voor kennis. Zijn gele schoenen vertegenwoordigen de hogere idealen. Kaart 12 heeft te maken met overgave, martelaarschap, opoffering en de noodzaak om met kwalijke gewoonten te breken. De Gehan gene staat voor besluiteloosheid, de noodzaak om actie even uit te stellen, een periode van introspectie. Misschien was dat wel waar Oscar naar snakte. Misschien was ook hij ten einde raad, die Valentijnsdag van 2013. Maar de Zuid-Afrikanen hebben geen boodschap aan een dergelijk esoterisch geneuzel. Te midden van digitale valen tijnswensen en met hartjes omrande e-mails zitten zij aan Twitter en internetpagina’s gekluisterd om niets te hoeven mis sen van het zich ontvouwende nieuws. Aan de hand van nieuwe brokken informatie komen ze te 16
weten dat Oscar Pistorius inderdaad is gearresteerd en wordt verhoord. Hij heeft zijn vriendin, het 29-jarige model Ree va Steenkamp, met vier schoten uit zijn semi-automatische Taurus-9mm-pistool om het leven gebracht in zijn huis in Pre toria. Reeva had zich opgesloten in de wc bij de slaapkamer, is het verhaal. De volgende dag zouden ze samen het Sint-Valen tijnsfeest voor de geliefden vieren. Oscar beweert dat hij mid den in de nacht wakker werd en meende dat er zich een indrin ger had verscholen. Niet wetend dat Reeva het bed had verlaten, had hij de trekker overgehaald. De volgende dag, vrijdag 15 februari, komt het internetver keer wederom nagenoeg tot stilstand als Zuid-Afrika zich op nieuw massaal op Twitter en Facebook stort. Oscar huilt in de rechtbank als de gevolgen van zijn daad tot hem door beginnen te dringen: hij wordt beschuldigd van moord. Met zijn gezicht achter zijn handen verborgen laat hij zich gaan. Er is geen groter contrast denkbaar met de Oscar Pistorius die enkele maanden eerder triomfantelijk de 400 meter-finish lijn passeerde tijdens de Paralympische Spelen in Londen, de armen gespreid als de vleugels van een sierlijke vogel. De zo veelste gouden medaille voor ’s werelds snelste man zonder be nen.
17
Oscar viert zijn gouden medaille op de 400 meter op de Paralympische Spelen van Londen in 2012. foto corbis / holl andse hoogte
2
Taryn: Valentijnsdag
Roze hartjes bungelen aan koordjes aan het plafond van mijn kantoor. Ook zijn er slingers. Ik werk voor een vrouwentijd schrift, en draag vandaag voor de gelegenheid een roze jurk je. Er staat een in een hart verpakte mok op mijn bureau, met daarnaast een hartvormig chocolaatje, verpakt in rood cello faan. Ik draai de mok om en zie de woorden ‘I Love You’. Op mijn computerscherm, naast de aan-uitknop is een papiertje geplakt met de boodschap ‘Happy Valentine’s Day’. Ik ben weer eens te laat; daardoor heb ik het gekir en ge giechel gemist die bij het versieren en de vroege Valentijnsdag horen. Vandaag is mijn excuus iets beter dan het gebruikelij ke verhaal over verkeersopstoppingen en defecte stoplichten. Want vandaag ben ik te laat omdat ik extra tijd nodig had om de boterhammen voor Johan in harten te snijden. Het lukte niet helemaal; ze waren links te lang en rechts te rond. Hij be trapte me toen ik ze in zijn trommeltje stopte en vroeg me la chend wat ik aan het uitspoken was. De toon waarop hij ‘liefie’ zei, maakte duidelijk dat ik die boterhamkorsten er beter aan had kunnen laten zitten. Johan heeft het niet zo op feestdagen en tradities – verjaardagen, herdenkingsdagen, Kerstmis. En hij heeft al helemaal niets met de commerciële toestanden rond Valentijnsdag. ‘Wauw Kerry, heb jij dit allemaal gedaan?’ vraag ik als ik op kantoor alle valentijnsversieringen zie. Kerry antwoordt niet, ze staart naar haar computerscherm. Zij is onze baas, onze kantoormoeder, degene die het kantoor in een gezellige huis kamer kan veranderen met haar cakes, versieringen en goede humeur. 19
‘Weet je het nog niet?’ roept Jess, onze it-girl. Ik kijk haar aan, de mok met koffie in mijn hand. Normaal gesproken is Jess het nuchtere type, maar ook zij lijkt vandaag van slag. ‘Wat?’ vraag ik. ‘Oscar heeft zijn vriendin doodgeschoten,’ zegt ze hijgerig. Ze vertelt dat Oscar dacht dat hij met een inbreker te maken had. Jess presenteert het verhaal in lekkere, hapklare brokken die je tegen je zin in naar meer doen verlangen. Ik weet niet goed hoe ik op dat nieuws moet reageren en kom niet verder dan een ‘Huh?’ ‘Weet je,’ zeg ik dan, onhandig en bot, ‘hij was altijd een beetje een klootzak.’
1 Kijk, ik wist nooit goed wat ik van Oscar Pistorius moest vin den, ook al is hij in hetzelfde jaar geboren als ik, 1986, en is hij net als ik half-Afrikaans, half-Engels en zijn zijn ouders, net als de mijne, gescheiden toen hij nog een kind was. Natuurlijk is het fantastisch dat hij zijn handicap heeft overwonnen – goed gedaan, jongen! Maar ik had het geen enkel probleem gevon den als we op een andere zender waren overgeschakeld toen hij zijn eerste olympische 400 meter liep in Londen in 2012. Ik kon niet warm lopen voor al die heisa rond zijn blades, en of je met die ‘hulpmiddelen’ wel of niet mocht meedoen met de ‘echte’ Olympische Spelen. Ik vond het fijn voor hem dat hij deel uit maakte van ons estafetteteam. Dat was het zo ongeveer; het in teresseerde me weinig of hij een race won of niet. En terwijl iedereen gebiologeerd naar de Spelen keek, schakelde ik zodra dat kon over naar de zender met Friends. Toegegeven, ik vond wel dat hij er goed uitzag op het omslag van GQ, met die stop pelbaard, dat korte haar en dat perfect zittende kostuum. Maar ik kreeg zeker geen warm gevoel van binnen als ik aan hem dacht. Ik heb familie en kennissen die Oscar kennen. Een verre nicht had ooit iets met hem, collega’s van de boekenzaak waar 20
ik vroeger werkte zijn met hem naar school geweest, en Oscar en ik hebben dezelfde alma mater, de Universiteit van Pretoria, Tukkies, waar hij ook een blauwe maandag in de collegeban ken zat. Soms, als hij ter sprake komt, doe ik zelfs net alsof ik hem ken, ook al is dat een leugen. Oscars vriendin ken ik ook alleen van een afstand. De lang benige, sprankelende, blonde Reeva Steenkamp, die vier maan den voor haar dood nog even haar gezicht had laten zien op kantoor. Een stralende glimlach en een wuivende hand, maar dat was het.
1 Jess loopt naar de gang en verdwijnt om de hoek. Ik kijk om me heen en zie Hilary zitten, snikkend boven haar toetsenbord en haar beker bosbessenthee. Af en toe snuift ze hard. Zij, onze jongste aanwinst, vers van de universiteit, sexy, recht door zee en een tikkeltje naïef, kende Reeva wel goed. Ze waren bevriend geraakt en deelden een wereld vol celebritylunches, feestjes en Twitterberichten. Ze stuurden elkaar uitnodigingen voor par tijtjes en evenementen en ze stonden regelmatig zij aan zij aan de bar. Er had zich tussen hen een heuse, zij het prille vriend schap ontwikkeld. Reeva, vertelde ze me later, zou op vrijdag 15 februari nog even op kantoor langskomen om hallo te zeggen tegen ‘het team’, ons dus. Later die ochtend wordt Hilary naar huis gestuurd – een kreunend, rillend, naar adem snakkend hoopje mens met doorgelopen mascara en een kapsel als een bord spaghetti. Nog vele maanden zou ze telefoontjes krijgen van kranten en roddelbladen, lokaal, maar ook uit Engeland, allemaal op zoek naar citaten en informatie over die lieve Reeva. Wie was ze? Hoe erg mis je haar? Wanneer heb je voor het laatst met haar gesproken? Hoe was jullie relatie? Hield ze van hem? Was hij door haar geobsedeerd? Was er iemand anders? Maar ze vertikte het om ze te woord te staan. 21
Cath zit stilletjes in een hoekje. Ook zij kende Reeva vrij goed, maar ze is niet hysterisch zoals Hilary. Cath is goed thuis in de glamourwereld van Johannesburg, de cocktailbars en de aspirant beroemdheden. Ze kent altijd de laatste roddels, maar de sappige details waar we allemaal benieuwd naar zijn houdt ze voor zich. ‘We waren niet echt vrienden, maar, weet je, wel een soort van vrienden,’ zegt ze. ‘En ze was altijd zo aardig! Al tijd een glimlach. Ik kan niet… Ik kan alleen… Ja. Het is iets wat je even moet verwerken hè.’ Ik probeer me Reeva voor te stellen, die midden in de nacht Oscar wil verrassen met een valentijnscadeau (dat weten we van haar tweets) – en hij die datgene doet waar hij zich tijdens die vele slapeloze nachten op de schietbaan op had voorbereid, mocht een ongewenste bezoeker erin slagen zijn huis op de be veiligde Silver Woods Country Estate binnen te dringen. Het schijnt dat er in 2011 al een keer was ingebroken, en sindsdien waren de veiligheidsmaatregelen nog verder aangescherpt. Silver Woods heeft zijn eigen bewakers en het complex is van de buitenwereld afgeschermd door een forse muur met een kroon van elektrische bedrading. Maar gisteren was het een hele war me zomerse avond, en Oscar had de balkondeuren open laten staan. Toen hij ’s nachts gestommel hoorde, pakte hij zijn pis tool en schoot hij erop los. Zo gaat althans het verhaal. Er wordt op de verschillende etages van ons gebouw inmid dels druk gespeculeerd over de valentijnsverrassing. Weldra verschijnen er grappen op Twitter over hoe je het best je vriend kunt verrassen op Valentijnsdag. Lorne Walls @LorneWalls 14 Feb @ENOCH_SHOWUNMI Roses are red Violets are glorious Don’t try to surprise Oscar Pistorius
22
Er wordt wat afgegniffeld. Maar de meeste van mijn collega’s zijn toch wel van slag. Sommige schrappen de plannen voor de gebruikelijke valentijnsavond met onverwachte bezoekjes en ondeugende lingerie. Jess klaagt vandaag voor de verandering eens niet over het geluid van de radio in ons kantoor, en ze staat niet op om hem uit te zetten zodra Tanya naar de wc gaat. Vandaag kijken we ieder halfuur reikhalzend uit naar de nieuwsberichten. Maar het is de Twitter-gekke Tanya die steeds met de laatste nieuws flarden komt. Hardop leest ze de tweets voor die op haar mo bieltje verschijnen. ‘Ze hadden die avond ruzie!’ roept ze. ‘De buren hebben ze gehoord.’ Barry Bateman @barrybateman 14 Feb #OscarPistorius So police have confirmed reports of domestic disturbance at the home earlier in the evening.
Ik lees mee op het minischerm in de hoek van mijn beeld scherm. Iedereen volgt Barry Bateman, de Radio 702-journalist die 139 000 nieuwe volgers kreeg na de schietpartij. Barry Bateman @barrybateman 14 Feb #OscarPistorius police also confirm previous domestic related incidents at the address. The state will oppose bail.
Uit de brokken informatie proberen we een vollediger verhaal te construeren. We horen dat Oscar door de politie is onder vraagd en dat hij het politiebureau weer heeft verlaten, zijn ge zicht zo veel mogelijk verborgen onder de capuchon van een grijze hoodie. Niemand werkt nog. We staan bij de radio om maar niets te hoeven missen van de jongste ontwikkelingen. De internet verbinding verandert in digitale stroop als iedereen zijn tweets checkt voor meer nieuws en ze daarna voorzien van gevatte op merkingen weer doortweet. 23
Het borgverhoor, horen we, wordt uitgesteld om de forensi sche deskundigen voldoende tijd te geven om alle feiten te ver zamelen. We vernemen dat er geen camera’s in de rechtszaal zullen worden toegestaan, behalve voor een of twee belangrijke omroepen. Oscar zelf is getraumatiseerd, totaal van de kaart, krijgen we door. Hij betuigt zijn medeleven aan Reeva’s familie. Ze hebben zijn bloed onderzocht. Zijn advocaat zegt dat hij oké is, maar heel emotioneel. Als ik thuiskom vertel ik Johan het nieuws. Maar hoewel hij de hele dag zit opgesloten in een met zware deuren afgesloten computerruimte, is ook hij al op de hoogte. ‘Ik zal jou nooit neerschieten, liefie, dat beloof ik.’ Nee, ik gaf nooit veel om Oscar. Maar dat is nu veranderd. Dit, wat ze op de radio eufemistisch ‘het incident’ noemen, maakt ook bij mij het nodige los. De hele wereld kijkt weer eens naar ons: dat Zuid-Afrika met zijn vuurwapens en moordpar tijen. Oscars ‘vergissing’, zijn ‘fout’, zijn ‘kwaadaardigheid’, zijn ‘agressie’, of wat dan ook, is voor ons zo werkelijk, zo dicht bij, dat je wel geïnteresseerd móét zijn. Bovendien ken ik het slachtoffer van naam en gezicht, van die stralende glimlach en die wuivende hand, van verhalen van mijn collega’s. Ook ik ben nu in de ban van de zaak Pistorius. Ik ben vooral erg begaan met Reeva. En niet alleen omdat ze jong en knap was. Misschien heeft het ermee te maken dat ze voor ons blad heeft geposeerd, of omdat we soms in dezelfde supermarkt onze boodschappen deden. Misschien heeft het te maken met het simpele feit dat ze die nacht bij haar vriend bleef slapen, en dat ze hem vertrouwde. Of omdat ze yoga deed voor dat ze naar bed ging, iets wat ik soms ook doe. Of omdat haar vriend met een pistool bij zijn bed slaapt, net als de mijne. Hoe dan ook, het maakt intense gevoelens bij me los, die ik hier op deze pagina’s zal proberen te beschrijven.
1 24
