Van de redactie. Inhoudsopgave. Nieuwsbrief uitgegeven door IBMT no.3 oktober 2014 jaargang 9

s w u e i N s w u e i N

Van de redactie Ja, en dan is de zomer weer voorbij en staan we aan de start van wederom veel veranderingen, keuzes en beslissingen. De regelgeving binnen het land van de complementaire zorg wordt steeds duidelijker en daar zullen we als complementaire therapeuten keuzes in moeten gaan maken: ga ik weer studeren, ga ik mij steeds meer profileren als ondernemer en zorg daarnaast voor kwaliteit, en hoe geef ik hier dan vorm aan? Kortom, het wordt er niet eenvoudiger op. Zoals steeds proberen wij onze leden steeds van de actuele ontwikkelingen op de hoogte te houden, echter, soms gaat een en ander zo snel, dat het niet bij te houden is. Ook in deze Nieuwsbrief weer tal van interessante artikelen, o.a. de vermelding van de ISO-certificatie van de RBCZ en een artikel van onze correspondent uit München waar wij jullie zeker op attent willen maken.

Namens de redactie veel leesplezier.

Inhoudsopgave Van de redactie In de keuken van IBMT

pag. 2

Fiet in gesprek met... Ton van Honk

pag. 3

Verder dan onze eigen deur,

pag. 5

Ontmoet Jezelf Veluwe

pag. 7

De moeite waard ‘Opgeruimd’ Jaarthema, aflevering 3 Onze correspondent uit München Onze correspondent uit België Goed ondernemerschap, deel 4

Nieuwsbrief uitgegeven door IBMT no.3 oktober 2014 jaargang 9

pag. 1

pag. 8 pag. 9 pag. 10 pag. 11 pag. 12

Kwaliteitszorg

pag. 14

RBCZ ontvangt ISO

pag. 16

Afkortingen en begrippen

pag. 17

Colofon

pag. 18

1

I

oktober 2014 argang 9 a j 3 rief b s w ieu N T BM

In de keuken van IBMT Zoals bij ons allemaal zo langzamerhand wel bekend is het zo dat we in de komende maanden, jaren naar alle waarschijnlijkheid aan het studeren komen. De twee modules, westerse medische basiskennis en psychosociale basiskennis, zijn vereist, je moet ze gevolgd hebben om in de toekomst erkend te blijven als complementair therapeut. Dit betekent o.a. opgenomen te blijven in het register van de RBCZ, vermeld te worden in de Zorggids en zo meer. Er zijn meerdere mogelijkheden om je bij te scholen, wanneer je op internet googled op CPION, vind je daar een lijst met erkende opleidingen die deze twee modules geven, gevolgd door een examen. Voor diegenen onder ons die geen vrijstelling hebben voor beide of één van beide bovenvermelde modules op grond van vooropleidingen gaat dit dus gelden. Bij onze zoektocht naar mogelijkheden voor het volgen van deze modules kwamen we ook uit bij Blended Learning, en onze nieuwsgierigheid werd gewekt. Wat is nu Blended Learning? Blended learning combineert de voordelen van zelfstudie, klassikaal onderwijs en begeleiding via de digitale leeromgeving (e-learning). Door deze combinatie bevat Blended Learning alle ingrediënten die nodig zijn voor eigentijdse kennistrajecten. Hierdoor kun je snel en met optimaal resultaat een opleiding doorlopen. De voordelen van afstandsonderwijs: flexibel onderwijs met goede begeleiding Je kunt op ieder gewenst moment van het jaar starten met een opleiding. Wanneer je je aanmeldt heb je meestal het eerste studiepakket binnen enkele dagen in huis. Het lesmateriaal is speciaal ontwikkeld voor zelfstudie. Hierbij kun je denken aan boeken, maar ook aan cd’s, dvd’s en cd-roms. Ook kun jij je eigen studietempo afstemmen op het aantal uur dat je voor jouw studie beschikbaar hebt. Zo ontstaat een individueel leertraject. Ook bepaal je zelf waar en wanneer je studeert. Je bent niet gebonden aan een bepaalde studieplek of studieschema. Gedurende jouw studie sta je er niet alleen voor. Ervaren docenten begeleiden je tijdens jouw studie. Je kunt bij jouw docent terecht voor het corrigeren van je huiswerk en voor aanvullende vragen over jouw opleiding. Wanneer je start met een opleiding krijg je tevens een mentor toegewezen waarbij je terecht kunt voor al jouw niet-inhoudelijke studievragen. De voordelen van klassikaal onderwijs: leren in de praktijk en sociaal contact Bij een groot aantal dergelijke opleidingen maken startdagen, praktijkdagen, praktijktrainingen, workshops, examentrainingen en/of stage deel uit van de opleidingen. Het grote voordeel van deze klassikale onderwijsmomenten is dat de stof meer voor je gaat leven, dat er praktische vaardigheden worden getraind en dat je op deze dagen in gesprek komt met medestudenten en docenten. De voordelen van e-learning: de digitale leeromgeving De student krijgt gedurende zijn of haar opleiding toegang tot de digitale leeromgeving van het betreffende instituut. De digitale leeromgeving biedt je inhoudelijke informatie over jouw studie. Je vindt er onder andere studiehandelingen, huiswerkopdrachten, zelfstudieopdrachten, maar ook de door jou behaalde cijfers en een forum. Op een dergelijk forum kun je jouw vragen stellen aan docenten en medestudenten. Zo, dit is wat we gevonden hebben over blended learning, de moeite waard om er wat meer informatie over lezen en op te zoeken. Overigens, op Youtube staan hier ook een paar leuke filmpjes over.

2

Dan verder nog betreffende lezingen en/of workshops Lezingen Voor actuele informatie: www.ontmoetjezelf.info Workshops Voor actuele informatie: www.ontmoetjezelf.info Aanmelden via secretariaat MT&O: Stichting Marcos Training & Opleiding Dorpstraat 23 6361 EJ Nuth Contactpersoon: Myriam Offermans E-mail: [email protected] Telefoon: 045-5650111(bereikbaar van dinsdag t/m donderdag van 10.00-15.00 uur) Vanaf buitenland: 0031-45-5650111 Namens secretariaat IBMT Mirjam Jacobs

Fiet in gesprek met Ton van Honk Ik ben Ton van Honk en ik woon samen met Gim Muris. We wonen in Nijmegen in een 1930 huis en voorheen hebben we op een woonboot gewoond. De plek waar we nu wonen voelt als thuis, het voelt heel goed. Het is de plek waar we heel graag zijn. Je hebt vorig jaar je diploma als Marcos-therapeut gehaald. Wat heeft de opleiding voor jou betekend? De opleiding heeft voor mij betekend dat ik, als mens, als Ton van Honk, tot recht ben gekomen. Alle ingrediënten die in mij zitten, zijn zichtbaarder geworden en voelbaarder voor mezelf. Door de Marcosopleiding ben ik me steeds meer bewust geworden van mij als mens, als Ton. De kwaliteiten, die in mij zitten, waren nog allemaal verpakt. Ik gaf mezelf niet de ruimte om tot uiting of actie te komen door onzekerheid en angst. Ik heb geleerd om anders te kijken en heb me toegestaan om te durven kijken. Ik heb echt durven voelen en kijken: “Hoe zit dat nou bij mij”? Ik kan nu zeggen dat ik voor mezelf wil staan. Angst om dingen te ondernemen zijn best nog voelbaar maar ik durf ze nu aan te gaan. In hoeverre heeft de Marcosopleiding invloed binnen je dagelijkse werk? Ik werk zelfstandig als mobiele kapper. Ik ga naar de mensen thuis en voer door de jaren heen veel meer persoonlijke en waardevolle gesprekken met mijn klanten. Ik bied de klanten uiterlijke verzorging door hen mooi te kappen en innerlijke verzorging door de gesprekken die we voeren. Doordat ik bij de mensen thuis kom, vertellen zij nog meer, want ze zijn in hun eigen vertrouwde omgeving. Ik als Marcos-kapper ben steeds meer persoonlijke vragen gaan stellen. Ik maak het haar mooi en vraag vaak: “Hoe werkt dat bij jou? Heb je er al eens zo naar gekeken? Is dat echt zo? Werkt dat zo bij jou?” En op deze manier hoor ik ook steeds vaker ;”Je hebt niet alleen mijn haar gedaan maar ook wat voor mij gedaan”. Kapsel en kleur van haren komt vaak overheen met hoe die persoon zichzelf wil laten zien. Als iemand van binnen uit verandert dan verandert het kapsel ook,

3

I

T BM

oktober 2014 argang 9 a j 3 rief b s w eu Ni

een andere kleur of een ander kapsel. Ik zie ook aan het haar als het met mensen niet goed gaat en dan vraag ik hoe het met de mens gaat. Wat heeft de opleiding binnen je persoonlijke leven gebracht ? De opleiding heeft enorm veel verandering gebracht. Ik was iemand die graag veel wilde zorgen voor Gim, zorgen voor het huis, zorgen voor vrienden, zorgen voor familie. Ik was me altijd aan het uitsloven om te horen dat ik het goed deed in het leven en dat ik daarom zo gewaardeerd werd. Ik ben me steeds meer gaan realiseren dat ik het als mens zelf waard ben, dat het niet nodig is, om altijd maar te vissen naar complimentjes. In de relatie heeft dat ook veel teweeg gebracht. Ik ben in verschillende situaties flink voor mezelf opgekomen, omdat ik voelde dat ik het waard was. Nu is er een goede balans en wederzijds respect. Een nieuwe grote liefde in mijn leven, naast Gim is Fleur, onze kleindochter. Ik heb een hele leuke band met haar, soms kom ik in mijn oude gevoel. Ik wil eigenlijk dat Fleur mij de leukste opa vind. Ik kom er niet onderuit om als persoon hele duidelijke grenzen aan te geven. En ik voel me er inmiddels in gesterkt, omdat de angst die ik heb dat mensen dan van je weg gaan, niet klopt. Integendeel, de mensen komen alleen maar dichterbij. Zo ook bij Fleur. Ze is alleen maar dichter bij gekomen en waardeert mij zeer als opa, juist omdat ik die grens aangeef. Wat voor mij belangrijk is, is de vrijheid. De vrijheid in het maken van mijn beslissingen nemen en handelen. Vroeger was ik teveel bezig met dingen doen, om iets te behouden. Nu trek ik de mensen aan, juist omdat ik een eigen mening heb, voor mezelf sta en niet meepraat. Ik voel me vrij, en ik geloof dat ik nog een hele mooie weg heb te gaan in het leven. Ik zie de toekomst met vertrouwen en vreugde tegemoet.

Fiet Muris

4

Verder dan onze eigen deur Al surfend op het internet kwamen we het volgende tegen, een interessant artikeltje over het nemen van verantwoordelijkheid voor je eigen leven. Een verkorte cursus: ‘Zo neem je Verantwoordelijkheid over je Leven’ Door verantwoordelijkheid te nemen over je eigen leven kun je problemen uit de wereld helpen en uiteindelijk beter in je vel zitten. Zo neem je zelf verantwoordelijkheid. Jouw probleem is jouw probleem Is het je weleens opgevallen dat een probleem niet verdwijnt door erover te klagen? Wanneer je niet tevreden bent over je leven is het belangrijk dat je zelf de touwtjes in handen neemt. Jij bent namelijk de enige die echt een positieve draai kan geven aan jouw bestaan. Veel mensen reageren niet constructief wanneer ze worden geconfronteerd met problemen en vervelende situaties in hun leven. Wanneer het leven hen niet bevalt, reageren ze op de situatie met één of meerdere van de onderstaande mogelijkheden: 1. Het probleem bij een ander leggen 2. De oorzaak van het probleem bij een ander leggen 3. Tegen anderen klagen over de situatie 4. Rondhangen in gevoelens van zelfmedelijden 5. Het probleem ontkennen 6. Leren leven met de situatie vanuit een gevoel van verslagenheid 7. Het probleem verzachten met destructief gedrag (overmatig snoepen, drinken, gamen, etc.) Hoewel al deze mogelijkheden je stuk voor stuk niet vooruit helpen, blijft het een makkelijke manier met je problemen om te gaan. Toch los je er niets mee op. Je verlegt de verantwoordelijkheid over jouw geluk, terwijl jij de enige bent die hiervoor verantwoordelijk is. Kiezen voor je eigen verantwoordelijkheid Wanneer je verantwoordelijkheid neemt over je leven heb je slechtst twee eenvoudige keuzes wanneer je geconfronteerd wordt met een situatie waarover je niet tevreden bent: 1. Accepteer de situatie 2. Doe iets om de situatie te veranderen Zoals je ziet zijn dingen als klagen en anderen de schuld geven geen onderdeel van deze keuzes. Jouw probleem is jouw probleem, en het is dus jouw verantwoordelijkheid om hier iets aan te doen. Zo neem je verantwoordelijkheid over je leven Hoe doe je dat dan, verantwoordelijkheid nemen over je eigen leven? De volgende stappen kunnen je op ideeën brengen: • Draag de verantwoordelijkheid voor je eigen gezondheid. Jij moet in je lichaam leven. Je kunt het volstoppen met ongezonde voeding omdat je vanwege een ruzie niet lekker in je vel zit. Bedenkt echter dat jij degene zult zijn die de consequenties moet dragen, niet de persoon waar je ruzie mee hebt • Dingen die jij zegt worden aan jou gekoppeld. Zeg geen dingen die je eigenlijk niet wilt zeggen, of dingen waar je eigenlijk niet achter staat. Heb je iemand gekwetst met jouw woorden? Neem dan je verantwoordelijkheid en bied je excuses aan. • Pak je eigen problemen aan. Zeur er niet over. Stop je energie liever in het nemen van stappen in de juiste richting. Los je eigen problemen op. Hierdoor word je sterker, onafhankelijk en bovendien een stuk gelukkiger.

I

T BM


• Laat de realisatie van je dromen niet afhangen van andere mensen. Het zijn jouw dromen, niet die van hen. Als iemand jou niet kan helpen, ga op zoek naar een ander. Jij bent verantwoordelijk voor je eigen geluk. • Verwacht niet dat je partner je gelukkig kan maken. Dan kan hij/zij niet. Jouw geluk is jouw verantwoordelijkheid, dus denk aan de twee keuzes die je hebt. • Studeren doe je voor jezelf, niet voor je docent. • Geef nooit de schuld aan de buitenwereld. Sta jezelf niet toe om lang te blijven hangen in gevoelens van verslagenheid en zelfmedelijden. Als de wereld niet meewerkt betekent dat je iets nieuws moet bedenken. Pak het anders aan of accepteer de situatie waarin je verkeert. • Leef naar je eigen waarden, volgens je eigen standaarden. • Heb je ruzie met je partner of een goed vriend(in)? Sta dan stil, en zoek eerst de oplossing in jezelf voordat je vraagt de ander te veranderen. Vaak heb jij een groter aandeel in de situatie dan je denkt, en je kunt je eigen verantwoordelijkheid nemen en zelf je trots opzij zetten. • Neem je eigen verantwoordelijkheid richting de omgeving en de natuur. Jij kunt kiezen je afval te scheiden, stroom te besparen en minder vlees te eten ook al doen je vrienden dat niet. • Geef jezelf de zorg die je nodig hebt. Geef jezelf de liefde die je nodig hebt. Geef jezelf rust, tijd, licht en ruimte. • Besef, elke dag opnieuw, dat jouw geluk jouw verantwoordelijkheid is. Verantwoordelijkheid nemen voor je eigen leven is niet moeilijk. Het vereist hier en daar wellicht wat wilskracht, maar je zult merken dat het op de lange termijn altijd de moeite waard is. Je leeft tenslotte ook voor jezelf, niet alleen voor anderen.’ De Redactie

6

Ontmoet Jezelf Veluwe Na een welverdiende vakantie beginnen we weer opgeladen en fris aan een nieuw seizoen OntMoet Jezelf Veluwe. Eerst een flinke schoonmaak; spinwebben verwijderd, ramen lappen, poetsen en dweilen. De mannen hebben zich op de tuin gestort, schoffelen, gras maaien; kortom de binnen- en buitenkant is er weer klaar voor, net als wij! We merken dat mensen wel heel nieuwsgierig zijn naar het Inloophuis, maar om toch eens aan te komen, die drempel is toch nog wat te hoog. Daarom is het belangrijk dat we naar buiten gaan. We zijn dan ook blij dat we op maandag 15 september een presentatie mogen geven tijdens een KVG avond. (katholieke Vrouwengilde). Dit is voor ons een mooie gelegenheid om te laten zien wie we zijn en wat we doen en om mensen zo direct te bereiken. In oktober starten we weer onze OntMoetingsavonden, geen 4 maar 2 avonden. We hebben ervaren dat 2 avonden voldoende is om de mensen hun eigen levenscirkel van denken-doen-voelen-zijn te laten ervaren en beleven. Zo merken we dat ook onze activiteiten in ontwikkeling blijven. Verder geeft Ingrid op 15 oktober de lezing ‘’Sterven; hoe doe je dat?’’. En uiteraard iedere 2 weken op vrijdagochtend het Inloophuis met daaraan gekoppeld een Vragenuurtje. Al deze activiteiten vragen uiteraard vele voorbereidingen. Met ons vieren hebben ca. 1x per maand een werkvergadering waarin we al deze lopende zaken bespreken. Maar naast deze zaken zijn we ook beleidsmatig bezig: waar staan we nu met OntMoet Jezelf Veluwe en waar willen we heen, niet alleen volgend jaar maar ook over 5 jaar? Wij komen erachter dat geloven in onszelf, vertrouwen op jezelf, niet een vanzelfsprekendheid is, maar dat we, met hulp van Mirjam Jacobs dat vertrouwen ons moeten zoeken en dat dit hard werken is. Het maakt ons ook bewust van de valkuilen in ons denken en dwingt ons ook weer onze denkkracht te gebruiken om weer te kunnen voelen wat onze droom is en te geloven in onszelf. Een volgende stap in onze ontwikkeling is om onze individuele dromen op te schrijven. Dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Tjee hoe ziet mijn droom eruit? Wat wil ik? Wat wil ik werkelijk? Waarvan droom ik eigenlijk? Waar word ik blij van? Deze vraag moest in ons rijpen en uiteindelijk kwamen we tot de volgende dromen”: Jeannet: een camping voor mensen met mensen met een beperking. Ingrid: een ontmoetingscentrum waar verschillende activiteiten plaatsvinden waar mensen elkaar kunnen ontmoeten. Bianca: een gelegenheid waar mensen elkaar in een sfeervolle omgeving kunnen ontmoeten en van en met elkaar kunnen leren. Mariël: wil graag mensen met elkaar verbinden. Onze uitdaging is nu om hier een gezamenlijk doel van te maken. En daar zijn wij nu hard mee bezig en wordt vervolgd.

‘’If your dreams don’t scare you, then they are not big enough’’ Namens OntMoetJezelf Veluwe, Mariël Schotpoort

7

I

T BM


De moeite waard

Bakken rommel in garages en opbergkasten, stapels paperassen op je bureau, massa’s onbeantwoorde mail, kleding die je nooit meer draagt en cadeaus die je nooit hebt gebruikt. Al deze dingen worden door schaamte en schuld een steeds zwaardere last en krijgen zo een verstikkend effect op je geest en ziel. In Opgeruimd! toont Brooks-Palmer hoe je de zaken die je leven overvol maken kunt loslaten. Door op te ruimen maak je je vrij van hun negatieve invloed en kun je je richten op positieve dingen. Dit verfrissende boek gaat uit van het idee dat niet de spullen om je heen belangrijk zijn, maar jijzelf. Palmer laat je aan de hand van heldere voorbeelden zien hoe je de weg kunt plaveien voor nieuwe en spannende dingen in je leven. Brooks-Palmer helpt al bijna tien jaar mensen met het opruimen van de ballast uit hun huizen, garages, kantoren en levens. Hij geeft daarnaast lezingen en schrijft dagelijks een opruimblog met praktische tips en trucs. Auteur: Brooks-Palmer ISBN10: 9045311410 ISBN13: 9789045311418

8

Jaarthema: Acceptatie en erkennen, erkennen en acceptatie, Fleur en de Opa’s Mijn kleindochter Fleur is 5 jaar. Samen met mijn partner ondernemen we regelmatig leuke dingen met Fleur. Dat kunnen uitstapjes zijn maar ook een dag bij ons thuis knutselen of spelletjes doen, zorgen voor gezelligheid met elkaar. Wij, de opa’s, zijn gek op Fleur en Fleur is gek op de opa’s. Als de dag ten einde loopt en wij Fleur weer naar huis brengen was het voorheen zo dat er bij het afscheid een knuffel of een kusje hoorde. Op een gegeven moment kwam daar echter een verandering in. Het afscheid nemen en het gedag zeggen werd voor mij anders. Zij wilde geen knuffel of kusje meer geven. Ik als opa vond dat jammer en ook moeilijk tegelijk. Het gedag zeggen met een knuffel gaf me ook de bevestiging dat ik het goed had gedaan. Ik weet dat zij reageert op mijn vraag van bevestiging . Hoe meer ik mijn best deed om toch een knuffel te krijgen des te meer weigerde Fleur om gedag te zeggen. Mijn best doen bestond uit heel lief om een knuffel van haar te vragen. Er was met haar hierover niet te onderhandelen. Ik besprak dat met mijn partner en ik besloot om het afscheid heel kort te houden. Ik gaf haar niet (meer) het gevoel dat ik op de afscheidsknuffel zat te wachten. Ik nam gewoon afscheid, ik vertelde haar dat ik het heel gezellig had gevonden en zwaaide met mijn hand gedag en ging dan ook direct weg. Dat heb ik een hele tijd volgehouden. Op een gegeven moment hoorde ik van haar vader dat ze mij nog een kusje had willen geven nadat we weg waren gegaan. De volgende keren werd het nog geen knuffel maar wilde zij aan de deur zwaaien. Ook dat hield ik kort. Daarna kwam het verlangen van haar uit voor een “Hug”. Ook dit gebeurde op haar verzoek en ik ging telkens weer snel daarna weg. Uiteindelijk kwam het afscheidkusje weer terug. Doordat ik de goedkeuring van Fleur ben gaan loslaten heb ik mezelf de ruimte gegeven om de dag goed te keuren. Ik heb me niet meer afhankelijk van de knuffels gemaakt om te weten of de dag goed is geweest. Daardoor heb ik mezelf de ruimte gegeven om er meer ontspannen mee om te gaan. Tegelijkertijd heeft Fleur niet meer de druk gevoeld dat het een gepland afscheid moet worden , daarmee heeft zij de ruimte gekregen om zelf te kiezen hoe zij haar afscheid mag nemen. Gim Muris

9

I

T BM


Onze correspondent uit München Fysiotherapie - echt handwerk?? Sinds ongeveer een jaar geef ik les aan een fysiotherapie-opleiding in de buurt van München. Ik geef les in de vakken „Bobath“ en Gynäkologie. In een van mijn eerste lessen oefen ik met mijn studenten het voelen. De opdracht is: in tweetallen bij elkaar, één raakt de ander bv. aan de schouders aan en richt zijn aandacht volledig op het lichaam van de ander…. en voelt, neemt waar. Bij de eerste jaars studenten wordt dit vaak als een onnozele oefening afgedaan voordat we dan met échte fysiotherapietechnieken beginnen. In de stage kom ik dan echte verbazing bij de studenten tegen als ik bij de mobilisatie van bv een schouder van een hemiplegische patiënt verder kom dan de student. Nu zou ik het ook niet anders verwachten, ik heb inmiddels toch een aantal jaren meer ervaring. Maar hoe staat het met het voelen en waarnemen? Mij valt op dat dit item, ook bij mijn collega’s op school, geen of nauwelijks aandacht krijgt. Voor mij is het vanzelfsprekend dat ik via mijn handen informatie over de patiënt krijg en met name informatie die hij mij niet vertelt. Studenten zien het verschil, maar wat máákt het verschil? Is het de ervaring en het meer aan kennis, hetgeen je kunt verwachten bij een lerares? De studenten verbazen zich over hoeveel ik met een patiënt praat. Als ik, met de studenten, de ziekenkamer binnen kom en ik zie dat de persoon een boek leest, beginnen we over het boek te praten. Via deze „omweg“ kom ik te weten wat belangrijk is voor deze persoon en wat de aandoening voor hem of haar betekent. Als ik met een patiënt bezig ben, dan ben ik vanaf het moment dat hij of zij in de wachtkamer zit, of ik een ziekenkamer binnen kom, met waarnemen bezig. Ik zie hoe die persoon beweegt, ik hoor hoe hij praat, ik voel wat hij uitstraalt. Wanneer ik hem aanraak neem ik via mijn handen informatie op. Ik ben met alle zintuigen aan het waarnemen wie die persoon is die ik tegenover mij heb. Nu denken de meesten van jullie - ja - ken ik doe ik ook, is toch normaal! Is dit normaal? Ik dacht ook dat dit normaal is, werkend in mijn eigen hokje. Maar in contact met andere collega merk ik dat dit niet „normaal“ is, dit is Marcostherapie. Therapie is niet gelijk therapie. Het verschil ligt in de intentie en de gerichte aandacht. Ben ik met de mens / client / patiënt bezig of met de technieken (of met de boodschappenlijst)? Ik geloof dat de technieken een kleiner deel van het succes uitmaken, dan de aandacht, de waarneming, die ik aan de mens geef. In de praktijk krijgen wij vaak van mensen terug dat zij zich gehoord en waargenomen voelen, en ik denk dat het precies deze aanpak van zaken is, die de mens dit laat ervaren. En ook al zou je het verwachten dit doet iedereen, ik heb dit tenminste verwacht, maar dit is niet het normale. Dit is de kracht van de Marcos-gedachte binnen de fysiotherapie.

Claudia Coumans

10

Onze correspondent uit België

Het jaar is reeds goed halfweg, de vakantie zit er op, hierbij een overzicht van onze activiteiten. Op 11 maart hadden we de voordracht ‘Wat betekent het levenseinde voor mij als mens?’, gegeven door Jes Jansen, bijgestaan door Mia Bruneel, als juriste. Als ervaren stervensbegeleider gaf Jes meer inzicht over de dood, vooral over het anders durven te denken. Er over praten behoort tot het leven en doorbreekt een taboe. Heel belangrijk is het ook om de terminale mens erkenning te geven aan wat hij benoemt, een weg waar de ziel om vraagt. Mia begon vanuit haar eigen emotionele ervaring met het overlijden van haar mama en dat kwam binnen. Vervolgens had ze het over het juridische aspect, vooral over de negatieve wilsverklaring en wilsverklaring euthanasie. Denken we wel genoeg na over wat we zelf willen, dit kan in alle aspecten goed vast gelegd worden; durven we hier ook over te praten, dit kan nabestaanden heel wat ontlasten. Vervolgens hadden we voor onszelf een workshop vastgelegd met Christian Casier met als doelstelling:”Handvaten hebben om onze activiteiten (de lezingen, de workshops) beter te verkopen”. Om die doelstelling te bereiken kregen we vooraf wat voorbereidende vragen die persoonlijk zonder debatteren dienden verstuurd te worden. Aan de hand van een prachtig uitgebalanceerde diavoorstelling werden we zeer praktisch wegwijs gemaakt in de aanpak ervan. Zelf iets naar voor brengen, luisteren, kritisch beoordelen en met de rug ernaar luisteren, alles kwam aan bod: wat wil ik vertellen, wat wil ik bereiken met mijn boodschap, wat wil ik dat de andere onthoudt.... uiteindelijk zal ik overbrengen wat ik zelf uitdraag. Daar konden we heel goed over nadenken, hoe duidelijk zijn we in het overbrengen. Daarop volgde een aantal weken later de voordracht “Anders denken” door Marie-France, wat meteen resulteerde in een geslaagde grote opkomst, dit doel was bereikt. Het is duidelijk dat dit onderwerp moet behouden blijven, we voelen dat er nood is. De evaluatie was lovend, Marie-France brengt het telkens vanuit levendige eigen ervaringen wat duidelijk aanslaat en binnen komt. De mensen vinden het inzichtelijk, verhelderend, compact . In zijn totaliteit komt alles aan bod wat een mens er met zijn denken van maakt en hoe er mee om te gaan. Ze begrijpen van waaruit negatieve gedachtes komen, zijn er alert voor en vinden het normaal. Bij de evaluatie van onze activiteiten ervaren we dat we in de realiteit moeten blijven door ook de wetenschappelijke achtergrond te belichten, wat de drempel verlaagt. De workshop met Christian leerde ons ook dat we financieel en commercieel moeten durven denken, kijkend naar de markt, zonder onze eigenheid te verliezen. We kijken voor dit jaar verder uit naar een familieopstelling met Charlotte en de lezing ‘Anders kijken naar advent’.

Ed Dedrie

11

I

T BM


Goed ondernemerschap, deel 4 Voor de meeste van ons is de vakantie (bijna) ten einde. Ik kijk terug op een periode waarin ik dacht dat ik even niet met mijn vak en dus mezelf bezig hoefde te zijn! Een jaar geleden ongeveer schreef ik mijn eerste column waarin ik de lezer niet alleen meenam in mijn ervaringen en belevingen als ondernemer maar ze ook een blik gunde in mijn privéleven. Een citaat uit deze eerste column is mij in het bijzonder bijgebleven; ik schreef toen over een ankerpunt: “Ik weet, maar vergeet soms, dat er geen enkele zekerheid en garantie bestaat voor een ondernemer en dat er altijd obstakels zullen zijn en de daarbij behorende noodzakelijke veranderingen. Dit is positief, immers elk obstakel zorgt ervoor dat ik flexibel moet blijven, dat ik oplossingsgericht moet blijven denken om het obstakel te overwinnen. Mijn motivatie, drijfveer, wordt aangesproken in het obstakel zelf. “Moet ik er om heen, er over heen, er onder, of er misschien wel gewoon doorheen?”. Ik blijf zoeken naar oplossingen.” Een obstakel waar ik tegenaan ben gelopen en waarmee ik een stevige inwendige strijd heb gevoerd, wil ik met jullie delen. Financieel gezien is er in mijn praktijk nog geen sprake van winst, maar mijn motto voor 2014 is dan ook: “ Eerst zaaien en dan oogsten. Dit motto had in de eerste helft van dit jaar dan ook al direct resultaat; het aantal cliëntcontacten groeide gestaag en de mond op mond reclame breidde zich als een olievlek uit. Ik was dan ook hoopvol gestemd en in de veronderstelling dat het oogsten begonnen was. Vanaf juni j.l. verandert dit. Afspraken worden afgebeld of vergeten, nieuwe afspraken blijven achterwege en ik kom onbedoeld en onbewust in mijn oude patroon van paniek en angst voor een financieel tekort. De grondslag van dit tekort is gelegen in mijn verleden en mijn opvoeding en mijn beeld dat ik als klein kind al had over mijn eigen toekomst. Als klein kind wist ik namelijk dat ik ooit iets voor mezelf wilde beginnen, ik had hiervan nog geen heel duidelijk beeld, maar ik zou een sterke en financieel onafhankelijke vrouw worden. Dit beeld is ontstaan door het gegeven dat mijn moeder altijd als poetsvrouw gewerkt heeft om in financieel moeilijke tijden te kunnen inspringen om zodoende samen met mijn vader het hoofd boven water te kunnen houden, toen hij zonder werk thuis kwam te zitten. Lang heb ik gedacht dat mijn moeder geen diploma’s had, omdat ze voortijdig gestopt was met haar studie en dat dit de reden was dat ze daarom ongeschoold werk deed. Later is mij duidelijk geworden dat mijn moeder wel degelijk een vervolgopleiding heeft gedaan en ze in het bezit is van het diploma van doktersassistente. Echter in de jaren ‘70 was het gebruikelijk dat je stopte bij je werkgever wanneer je zwanger werd. Zo ook mijn moeder. Toen ze wist dat ze in verwachting was van mij is ze gestopt met haar werk als doktersassistente en thuisgebleven om voor haar man en kind(eren) te zorgen. Ik begrijp nu ook dat mijn moeder in die financieel moeilijke tijd koos voor ongeschoold werk. Ze was immers al een aantal jaar uit de arbeidsmarkt en durfde niet terug, enerzijds omdat ze bang was dat ze het niet meer kon omdat ze het idee had dat er veel veranderd was in de periode dat ze thuis was. Laat duidelijk zijn dat ik mijn moeder dankbaar ben dat ze er alles aan gedaan heeft om te zorgen dat er extra geld binnen kwam opdat wij te eten en te drinken hadden en de hypotheek betaald kon worden. De andere kant van het verhaal is dat mijn moeder hierdoor als het ware gevangen zat in haar relatie en dat wanneer ze de mogelijkheid had gekregen ze andere keuzes gemaakt zou hebben. Volgens haar kon ze niet uit de thuissituatie weg, aangezien ze dan geen dak boven haar hoofd had en haar 3 kinderen niet kon onderhouden. Ze was in haar beleving financieel afhankelijk van mijn vader.

12

Dat (financieel )afhankelijk zijn van iemand dat wilde ik niet, laat staan van een man. Een overtuiging die mij gemotiveerd heeft om hard te werken op school en om mijn diploma’s te behalen en zo voor mijn eigen financiële onafhankelijkheid te zorgen. Een afspraak, overtuiging waar ik tot aan deze vakantie niet meer bij stil gestaan heb. De situatie is nu anders, financieel ben ik ook grotendeels afhankelijk van Erik, want het inkomen is niet meer wat het voorheen geweest is toen ik nog voor een werkgever werkte. Het onbehaaglijke gevoel dat ik met me meedraag zorgt voor onrust in mijn lijf, ik leg dit uit als “me schuldig voelen naar Erik, omdat hij nu hoofdkostwinnaar is en ik gezworen had nooit afhankelijk te zijn van een man”. Gevalletje omdenken! Ik ben me door de gesprekken met Erik, de kinderen en collega’s bewust geworden dat de overtuiging die ik bij me droeg en de afspraak die ik met mezelf ooit gemaakt heb om NIET FINANCIEEL AFHANKELIJK TE ZIJN! een onzichtbare last aan het worden is die ik niet langer wil en hoef mee te dragen. Omdenken: i.p.v. het financieel afhankelijk te zijn, als falen te beschouwen, mag ik mijn man Erik dankbaar zijn dat hij als hoofdkostwinnaar mij hiermee de kans en mogelijkheden biedt om mijn praktijk met vallen en opstaan te mogen opbouwen en langzaam maar zeker uit te breiden! In plaats van te zeuren en in stilte mijn negatieve gedachten te voeden, kan ik Erik beter de waarde geven die hij verdient! Daarnaast kan ik nu op een andere manier kijken naar de periode vlak voor de zomervakantie waarin ik geconfronteerd werd met een daling van het aantal cliënt-contacten. Door een gesprek met een ervaren collega ondernemer, ben ik erachter gekomen dat het gegeven dat cliënten voor een vakantie afbellen helemaal niet zo vreemd is. Door mijn geringe ervaring als ondernemer en het ontbreken van een referentiekader heb ik er niet bij stil gestaan dat mensen voor hun vakantie hele andere prioriteiten stellen en liever naar de kapper gaan dan te betalen voor een confrontatie met zichzelf, zeker voor een periode anti-vak, waarin ook ik even dacht niet bezig te hoeven zijn met mezelf ! Wat heeft het me uiteindelijk opgeleverd? Ik blijf zoeken naar mogelijkheden om mijn praktijk naar buiten nog meer te promoten en te laten zien wie ik ben en wat ik kan, wil en doe. Daarbij vraag ik de mensen om me heen mij te helpen met nieuwe ideeën vorm te geven. Ook jij zou je als ondernemer kunnen afvragen of jij je bewust bent van je overtuigingen en achterliggende afspraken met jezelf. Deze zoektocht in en naar jezelf als persoon is ook een vorm van ondernemen. Probeer het maar eens door OMDENKEN. Succes!

Bianca van Term

13

I

T BM


Kwaliteitszorg In de vorige aflevering hebben we gesproken over de relatie cliënt - therapeut en over nieuwe cliënten. Deze keer over het honorarium en bereikbaarheid. ‘Het Honorarium. Hoe het ook zij, als therapeut wil je kunnen leven van je werk en dus zul je geld moeten vragen voor de diensten die je levert. De vraag rijst dan hoeveel mag of kun je vragen voor je consulten. Er is een aantal aspecten dat van belang is als we een antwoord willen vinden op deze vraag. • Niet alle zorgverzekeraars vergoeden je consulten volledig, waardoor een aantal cliënten de consulten geheel of gedeeltelijk uit eigen zak moet betalen • Cliënten zijn dikwijls niet gewend om zelf te betalen voor een behandeling • Hoewel dit minder speelt, hebben werkers in de gezondheidszorg voor sommigen noig het odium van idealisten, en die berekenen niet teveel of eigenlijk helemaal niets Tijdens de consulten praten we met de cliënten soms ook over hun financiële problemen. Daar hebben we het niet eens moeilijk mee. We praten over allerlei dingen met ze. Dikwijls is het contact aan het eind dan ook zo goed, dat we bang zijn de goede relatie te verstoren als we de rekening voor het consult presenteren. De cliënt heeft immers al zo veel problemen, en we kunnen niet garanderen dat de behandeling zal aanslaan. Dus strijken we nog maar eens de hand over ons hart en berekenen minder. In de reguliere gezondheidszorg is dit [robleem niet zo groot. De consultprijzen die daar berekend worden zijn wettelijk vastgesteld. En omdat de betalingen meestal via het ziekenfonds of de zorgverzekeraar verloopt, levert dit minder problemen op. In de natuurlijke gezondheidszorg kennen we geen wettelijk vastgesteld tarieven. Naar eigen inzicht zal de therapeut moeten uitzoeken wat een redelijk tarief is en op welke wijze de betaling zal plaatsvinden. Als je het niet prettig vindt om contant af te rekenen, of wanneer je merkt dat je snel geneigd bent te weinig te vragen, kun je een factuur sturen. Wanneer je het moeilijk vindt om je te laten betalen voor je tijd, praat dan eens met je collega’s en met je boekhouder of accountant. Het in rekening brengen van je werk is een van de belangrijkste factoren van een goedlopende praktijk. Probeer er achter te komen wat collega’s vragen bij jou in de regio en stel je honorarium af op wat zij in rekening brengen. Het is makkelijker om een bepaald tarief te hanteren in de wetenschap dat collega’s voor hetzelfde werk ook zoveel rekenen. Er zijn altijd cliënten die moeite hebben met de consultprijzen. Mocht het zo zijn dat mensen te weinig verdienen om jou te kunnen betalen, dan kun je overwegen een afwijkend tarief voor hen te hanteren. Je kunt daarbij denken aan asielzoekers, studenten of mensen met een bijstandsuitkering. Stel voor je zelf vooraf echter vast wat je acceptabel vindt en probeer discussies over de tarieven te vermijden. Realiseer je dat het berekenen van lagere tarieven voor sommigen tot gevolg heeft dat je anderen meer moet berekenen. Wanneer het voor jou de vraag is of je als de nivellerende instantie moet optreden, bereken dan voor iedereen hetzelfde en laat bij betalingsmoeilijkheden de factuur in termijnen voldoen. Wanneer je de tarieven eenmaal hebt vastgesteld, kun je deze op een lijstje op het prikbord in de wachtkamer hangen. Dit heeft twee voordelen: de cliënt weet voordat hij bij je binnen komt waar hij aan toe is, en je zult minder vaak geneigd zijn te weinig te vragen.

14

Het doorvoeren van een te grote tariefsverhoging als je al enige tijd bezig bent, kan je cliënten kosten. Ze zijn gewend aan een bepaald tarief. Grote veranderingen daarin kunnen verkeerd worden uitgelegd. Bovendien kan de hoogte van je honorarium invloed hebben op je concurrentiepositie. Soms zijn verhogingen echter noodzakelijk. Door kleine wijzigingen in de tarieven door te voeren wordt je concurrentiepositie niet op de proef gesteld en is het in de meeste gevallen voor cliënten acceptabel dat je meer vraagt. Bereikbaarheid Wanneer je een praktijk hebt, is het belangrijk dat je goed bereikbaar bent. Voor cliënten die bij jou in behandeling zijn is een goede bereikbaarheid nodig om in voorkomende gevallen met je te kunnen overleggen als ze problemen hebben. Voor de aanwas van nieuwe cliënten is het belangrijk, omdat ze anders naar andere therapeuten gaan. Vooral de telefonische bereikbaarheid is van groot belang, omdat de meeste nieuwe cliënten zich telefonisch melden en omdat cliënten zich telefonisch melden en omdat cliënten buiten hun afspraak om ook wel eens willen overleggen. Beginnende therapeuten hebben geen geld voor een assistente die de telefoon opneemt. Ook is er niet altijd een familielid dat voor jou de telefoon op kan nemen als je bezig bent. Soms nemen therapeuten dan toch de telefoon op tijdens een consult. Dit is echter zowel voor de therapeut als voor de cliënt erg storend. Je kunt het midden in een belangrijk onderdeel van je behandeling niet gebruiken dat je gestoord wordt. Een goed alternatief is een vast tijdstip op de dag te nemen waarop mensen je kunnen bellen. Door dit aan cliënten bekend te maken en door op je antwoordapparaat of voicemail een boodschap te zetten wanneer men je kan bereiken, heb je jouw bereikbaarheid voor het grootste deel opgelost. Daarbuiten kun je de mogelijkheid bieden een boodschap in te spreken op je antwoordapparaat of voicemail. Afhankelijk van de therapievorm moet je er ook bij stilstaan dat cliënten met hun vragen en problemen bij iemand terecht kunnen als je niet bereikbaar bent. Je kunt hierover afspraken maken met een groep collega’s om bij toerbeurt de bereikbaarheidsdienst op je te nemen buiten de normale werktijden, in weekeinden en wanneer je op vakantie bent.’ Bron: ‘Een Gezond Zaak’, auteur Wim van Veldhuizen ISBN: 90-807364-5-7 De Redactie

15

I

T BM


RBZC ontvangt ISO Stichting RBCZ ontvangt ISO-certificaat van Kiwa ‘Betrouwbare partner voor cliënten en verzekeraars’ De Stichting RBCZ (Register Beroepsbeoefenaren Complementaire Zorg) heeft het ISO-certificaat uitgereikt gekregen, een belangrijke mijlpaal in de geschiedenis van de zorgkoepel. Marcella Bos, senior certificaatdeskundige van de Unit Welzijn en Gezondheid van Kiwa Nederland kwam het overhandigen op het kantoor in Roosendaal. Ze vertelt over het belang van het ISO-certificaat voor de Stichting RBCZ: “Het ISO-certificaat laat zien dat RBCZ zijn procedures op orde heeft, er geharmoniseerd gewerkt wordt en men een systeem heeft dat de kwaliteit handhaaft en mogelijk verbetert. Het feit dat een onafhankelijke partij hierover een uitspraak doet, is van groot belang voor stakeholders als afnemers van zorg, verzekeraars en leveranciers, omdat zij daardoor het gerechtvaardigde vertrouwen hebben dat ze zaken doen met een betrouwbare partner. Voor RBCZ is het van belang dat een regelmatige toetsing door een andere partij plaats vindt en dat men alert blijft en voortdurend kan blijven werken aan verbeterprojecten.” Kiwa is een Certificerende Instelling die zich in de markt graag wil manifesteren als ‘partner in progress’. Marcella Bos: “Kiwa is breed actief in de zorg en in een groot aantal andere marktsectoren van food feed, agro tot de energieen bouwsector. Kiwa verzorgt voor al deze markten specifieke certificeringregelingen voor producten, processen, personen en managementsystemen.” Volgens de deskundige zijn de toetsingen niet vrijblijvend. “Er wordt wel vanuit audits aangevlogen op het niveau van de klant. We zijn geaccrediteerd voor diverse schema’s in diverse branches. Alle auditoren zijn individueel gekwalificeerd voor de audits die zij uitvoeren. Daar worden examens in afgenomen en tevens is er een systeem dat ze op de hoogte blijven van de nieuwste weten regelgeving”, zegt ze. Marcella Bos legt uit hoe de toetsing van RBCZ heeft plaats gevonden en wat daarvoor allemaal moest gebeuren: “Er heeft een toetsing van documenten en de implantatie van het kwaliteitsmanagement systeem (KMS) op het kantoor van RBCZ plaats gehad. Een aantal procedures is verplicht. Die kon RBCZ overleggen. Daarbij zijn alle medewerkers gesproken en gecontroleerd of het systeem bekend, geïmplementeerd en geborgd is. Ieder antwoord moest aantoonbaar gemaakt worden met relevante vastgelegde voorbeelden. Dat is allemaal gebeurd. Dat ging bovendien op een prettige, coöperatieve wijze, omdat Kiwa er tijdens de audit niet op uit is om alleen te wijzen op wat er eventueel niet helemaal goed gaat, maar juist ook in beeld brengt wat er prima verloopt.”

16

Ten slotte wijst deskundige Marcella Bos er op dat RBCZ heeft laten zien dat het een serieuze en faciliterende partner is voor de beroepsorganisaties en de beroepsbeoefenaren. “Complementaire zorg is voor veel patiënten/cliënten van wezenlijk belang in het gevoel van genezing of welzijn. Het is prima dat een stichting als de RBCZ een heldere visie heeft op wie dat zou mogen uitvoeren. Kiwa enthousiasmeert dat instellingen in de gezondheidszorg dat op een transparante manier willen bewerkstelligen”, zegt ze.

Afkortingen en begrippen ISO 9001 De RBCZ is sinds enige tijd ISO gecertificeerd en wel ISO 9001. Dat is prachtig, maar wat houdt dit nu in, wat betekent ISO gecertificeerd? Volgens Wikipedia is ISO 9001 een norm die eisen stelt aan het kwaliteitsmanagement van een organisatie. Volgens deze standaard moet het kwaliteitsbeleid op papier staan en moet dit beleid bekend zijn bij alle medewerkers. De organisatie moet zorgen voor het verhogen van de klanttevredenheid, door te voldoen aan de eisen en wensen van de klanten en aan de wettelijke eisen die van toepassing zijn op het product of de dienst van de organisatie. Daarnaast moet de organisatie de bedrijfsprocessen beheersen en dit tevens kunnen aantonen. Nadat een externe audit heeft plaatsgevonden, kan de organisatie een certificaat ontvangen waaruit blijkt dat zij voldoet aan de eisen van de standaard. Dit is een teken voor de organisatie en haar klanten dat de organisatie op een vooraf gestelde en gestructureerde manier aan kwaliteitsmanagement (zorg, beheersing en borging) doet. Dit is echter geen garantie voor een kwalitatief goed product. De ISO 9001:2008 is één van de documenten van de ISO 9000-‘familie’ van ISO. De ISO 9001 is de internationale norm voor kwaliteitsmanagementsystemen. De organisatie ISO (Genėve) staat in voor het opstellen en beheren van duizenden verschillende normen. De meeste hiervan zijn productgericht, maar enkele normen slaan op generieke managementsystemen. Verreweg de bekendste is de ISO 9001, welke slaat op het managementsysteem voor kwaliteit. Voor kennisintensieve organisaties, zoals organisatie adviesbureaus, trainings- en opleidingsbedrijven, overheden, ingenieurs, architecten et cetera is een interpretatie gemaakt van ISO 9001, die beter aansluit op de zakelijke diensten, namelijk het Certiked Model. De eerste officiële ISO-norm voor kwaliteitsmanagement dateert van 15 maart 1987 uit de ALlied Quality Assurance Publications (AQAP) uit 1969. De AQAP is een Amerikaanse norm voor kwaliteitsborging die zijn oorsprong vindt in de militaire industrie. De NAVO ontwikkelde in 1959 kwaliteitsnormen voor haar leveranciers om zeker te zijn van juiste en kwalitatief goede materialen op het juiste moment aan het front. Alleen leveranciers die aan deze kwaliteitsnormen voldeden mochten aan de NAVO leveren. Deze normen werden in 1969 herzien en opgesteld onder de naam AQAP.

17

I

T BM


Door het succes van de NAVO kwam geleidelijk vanuit de wetenschappelijke industrie de vraag naar gelijksoortige normen. Op verschillende plaatsen in de wereld werden normen ontwikkeld, zoals die vban de BSI (British Standards Institution) en NEN (Nederlands Normalisatie-Instituut). Door toename van grensoverschrijdende handel ontstond de behoefte aan een wereldwijd geaccepteerde norm. In 1979 werd hiertoe een technische commissie, ISO/TC 176, in het leven geroepen. Deze commissie had als primaire doelstelling om vanuit alle bestaande normen een wereldwijd geaccepteerde norm te maken. In 1987 wist de commissie aan haar doelstelling vorm te geven in de eerste officiële ISO 9001-norm. ISO 9001 is een internationale norm voor kwaliteitsmanagement. Het is niet de bedoeling van deze norm om uniformiteit van kwaliteitssystemen af te dwingen. ISO 9001 kan gebruikt worden om te beoordelen of de organisatie in staat is om te voldoen aan de eisen van de klanten, de op het produkt van toepassing zijnde weten regelgeving en de eisen van de organisatie zelf. Daarnaast vormen de eisen met elkaar goede aanknopingspunten voor het opzetten en inrichten van een kwaliteitsmanagementsysteem. Hoewel ISO 9001 en de certificering ervan ook nog wel eens worden geassocieerd met onnodige bureaucratie is dit de norm zelf niet te verwijten. Veelal wordt de onnodige bureaucratie gecreëerd door organisaties zelf, die vaak nog in de veronderstelling zijn dat het opstellen van voorschriften leidt tot meer kwaliteit. Daarnaast is er de mogelijkheid om normeisen uit te sluiten, voor zover deze geen invloed hebben op het voldoen aan de eisen van de klant. ISO 9001 wordt ook wel als volgt versimpeld weergegeven: • • •

Zeg wat je doet Doe wat je zegt Bewijs het De Redactie

k op de grote open ple midden in het bos was het bijna

HERFST

Colofon Nieuwsbrief nr.2, jaargang 9 Kwartaalblad van de Internationale Beroepsvereniging van Marcos-therapeuten Sluitingsdatum voor inlevering kopij: 6 november 2014 Redactie: Mirjam Jacobs, Fiet Muris, Angelique Manders, Gim Muris Vormgeving: Jacobs Vormgeving e-mail: [email protected]

18

Van de redactie. Inhoudsopgave. Nieuwsbrief uitgegeven door IBMT no.3 oktober 2014 jaargang 9

Recommend Documents