Van carnaval tot aswoensdag

Meer dan 33.000 lezers!

Nieuws • Opinie • Inspiratie W W W . K AT H O L I E K N I E U W S B L A D . N L

•

VRIJDAG

“Deze tijd is moeilijk, maar gaat voorbij”: filosoof Herman de Dijn fileert de tijdsgeest en is hoopvol over de toekomst.

Foto: Jan Peeters - KN

Foto: Rob Stevens

A PERITE P ORTAS R EDEMPTORI

4

MAART

2011 • 28e

JAARGANG

Wordt de Apeldoornse zuster Maria Theresia IJsseldijk de volgende Nederlandse zalige?

•3

8 weken KN voor 15 euro Bel 073-750 23 15, e-mail of gebruik de bon op pagina 23

•4

Van carnaval tot aswoensdag

Thema: zorg

‘Te weinig oog voor man en kind bij abortus’ Hollandse Hoogte - C. Barton van Flymen

Opinie: de echte fout in onze zorg zit in het denken van politici en zorgbestuurders. •6 De katholieke arts Jérôme Lejeune maakte het leven voor kinderen met Down draaglijker. • 12 Echte innovatie in de zorg betekent kijken naar de héle mens. • 13 Commentaar: hoe zit het bij abortus met de rechten van de man? • 14 Vrijwilligers in de zorg bieden de extra aandacht waar het reguliere personeel niet aan toekomt. “Bewoners zijn heel dankbaar.” • 15

Foto: AP

Het koningshuis

Intussen in Oman

Aan de Perzische Golf bestaat een heel ander Arabië. Ook daar is het nu onrustig. •9

Foto: Jan Peeters - KN

Nieuwe evangelisatie

• 16-17

Grootse Gossaert

De Vlaamse schilder Jan Gossaert krijgt nu in Londen de aandacht die hij verdient. • 18-19

Films

De Oscaruitreiking leverde dit jaar een mooie verdeling op. En 127 Hours illustreert de Bijbelpassage Matteüs 5,30. • 21

AgendaTip Begin de veertigdagentijd met een retraite. Van vrijdag 11 t/m zondag 13 maart is er bij de zusters van Steyl een retraiteweekend over de mystica Julianne van Norwich. Info en opgave: [email protected] en www.spiritwijs.com.

“Het huidige rechtssysteem heeft wat abortus betreft te weinig oog voor de man en voor het ongeboren kind.” Dit zegt Paul Vlaardingerbroek, hoogleraar Familie- en Jeugdrecht aan de Universiteit van Tilburg, tegenover Katholiek Nieuwsblad. “Als een vrouw ongewenst zwanger raakt van een kind dat met liefde in een relatie is verwekt, zou een arts beide ouders moeten spreken voordat hij overgaat tot abortus. Als de vader niet wil dat zijn (ex) partner het kind laat weghalen, zouden de ouders verplicht met een derde partij moeten praten, zoals een priester of een mediator. Eventueel zou de kwestie bij de rechter voorgelegd kunnen worden.” (KN) Zie pagina 14.

Pauselijke gebedsintentie voor vervolgden

Het draagvlak voor het koningshuis neemt zienderogen af. Wat de Majesteit er zelf aan kan doen. • 7

Kapelaan Paul Stomph en Rian Vernooy zaaien tegen de wind in.

9

Carnaval staat weer voor de deur. Vooral voor kinderen en hun ouders is het een feestelijk gebeuren. Omdat carnaval oorspronkelijk een katholiek volksfeest is, wordt het vooral in het katholieke zuiden van het land gevierd. Voor de meesten is carnaval losgeraakt van het oorspronkelijke perspectief: nog even losgaan voor de veertig dagen van vasten en bezinning als voorbereiding op Pasen. De echte carnavalsvierder haalt komende woensdag zijn askruisje. (KN)

Nederlandse missiebisschop wegens misbruik geschorst De Nederlandse missiebisschop Cor S. is anderhalf jaar geleden door het Vaticaan van al zijn taken ontheven na beschuldigingen van seksueel misbruik van minderjarige jongens. Tot dan was hij bisschop van het Keniase bisdom Ngong. Dat melden NRC Handelsblad en de Wereldomroep. Een en ander is bevestigd door pater Fons Eppink, regionaal overste van de missiecongregatie van Mill Hill, waarvan S. lid is. De nu 69-jarige emeritus-bisschop verliet Kenia in augustus 2009, officieel om gezondheidsredenen. Sindsdien verblijft hij in het rust-

huis van de congregatie in Oosterbeek. “Hij mag in het openbaar geen missen opdragen en geen pastorale taken vervullen”, aldus pater Eppink tegenover NRC Handelsblad. De suspensie is opgelegd door de Congregatie voor de Evangelisatie van de Volkeren. Eppink was overste in Kenia toen de bisschop beschuldigd werd. “Ik heb de nuntius van het Vaticaan in Kenia en de aartsbisschop om een kerkelijk onderzoek gevraagd. Daarna heeft het Vaticaan maatregelen getroffen.” De Keniase Justitie is niet ingelicht.

Mgr. S. wordt er door een nu 32-jarige man van beschuldigd hem toen hij veertien was te hebben verkracht. Ook een tweede, inmiddels overleden Nederlandse Mill Hiller zou hem hebben misbruikt. In het Westfriese Westwoud, waar de bisschop vandaan komt, is het nieuws hard aangekomen, meldt De Gooi- en Eemlander. Er heersen “ongeloof en verbijstering” in de parochie. S. is er geboren en werd er in 1968 priester gewijd. Volgens pastoor Eugene Jongerden is er “met geschoktheid gereageerd. Het is heel pijnlijk”. (KN)

Dialoog Church Sound genomineerd als beste leverancier kerkgeluidsinstallaties ℡ 040 2420840 [email protected] web: www.cantorsound.nl DE VOORDELIGSTE VAN NEDERLAND

Nederland: verspreiding TNT-post / België: afgiftekantoor 2300 Turnhout 1; Losse nummers: € 2,25

Paus Benedictus XVI heeft voor de maand maart een speciale gebedsintentie voor “degenen in vele regio’s van de wereld die vervolgd en gediscrimineerd worden omwille van het Evangelie”. De algemene gebedsintentie van deze maand is bestemd voor de landen van Latijns-Amerika, opdat zij “trouw mogen zijn aan het Evangelie en groeien in gerechtigheid en vrede”. (KN/CNA)

Martha Hoffenkamp ontvangt Laurentiusplaquette Martha Hoffenkamp, auteur van het boek Mijn school is katholiek!, (zie KN 5) is door bisschop Ad van Luyn onderscheiden met de Laurentiusplaquette wegens haar verdienste voor het katholieke geloof. De uitreiking gebeurde tijdens de officiële presentatie van het boek vorige week in het Sint-Laurentiuscollege in Rotterdam waar Hoffenkamp moderator is. Van haar boek, dat van oorsprong was opgezet voor intern gebruik onder docenten, zijn volgens de uitgever inmiddels vierduizend exemplaren verkocht. (KN)

STILLE OMGANG AMSTERDAM 19-20 MAART! VERNIEUWT, MAAR BEHOUDT HET GOEDE. VOOR INFORMATIE www.stille-omgang.nl

Foto: AP

Nieuws in het kort

Unfähig Sommige christenen zijn vanwege hun opvattingen niet geschikt als pleegouders. Dat heeft een Britse rechtbank geoordeeld. Daarmee bevestigden de rechters de mening van de gemeente Derby dat Eunice en Owen Johns niet geschikt zijn als pleegouders vanwege hun opvattingen over homoseksualiteit. Het echtpaar, dat in de jaren negentig in totaal vijftien pleegkinderen verzorgde, had zich opnieuw bij de gemeente aangemeld als pleegouder. Een sociaal werker maakte echter bezwaar toen het echtpaar verklaarde een kind niet te kunnen zeggen dat een homoseksuele levenswijze acceptabel zou zijn. Het echtpaar bracht de zaak voor de rechter in het vertrouwen dat die de weigering op grond van religieuze overtuiging, nietig zou verklaren. Maar rechters Munby en Beatson oordeelden dat de wetgeving omtrent discriminatie op grond van seksuele oriëntatie “voor moet gaan” boven het recht niet gediscrimineerd te worden op religieuze gronden. Indien kinderen bij pleegouders worden geplaatst die iets tegen homoseksualiteit en het ‘homohuwelijk’ hebben, “zou dat kunnen conflicteren met

‘De revolutie is mislukt’

Een zuster loopt schijnbaar doodgemoedereerd over een snelweg bij de Filipijnse stad Quezon. Achter haar drukken demonstranten hun onvrede uit over het vieren van 25 jaar ‘People Power’, de revolutie die dictator Ferdinand Marcos in 1986 tot aftreden dwong. Sinds die tijd is er echter weinig gekomen van de beloofde belangrijke veranderingen, vinden de demonstranten, en dus is er in hun ogen niets te vieren. De katholieke Kerk speelde destijds een belangrijke rol in de revolutie. (KN/AP)

Twee dagen voor de oscaruitreiking in de Verenigde Staten werden in Frankrijk de cesars uitgereikt. De belangrijkste cesar ging naar Des Hommes et des Dieux, de film over de vermoorde trappisten van het Algerijnse Thibirine van regisseur Xavier Beauvois. In Hollywood kreeg de film overigens geen prijzen. Des Hommes et des Dieux vertelt het verhaal van een kloostergemeenschap Franse trappisten die ondanks het toenemende geweld in het door burgeroorlog verscheurde Algerije, weigerde het land te verlaten. De trappisten werden uiteindelijk ontvoerd en later vermoord teruggevonden. De precieze toedracht van de moord is tot op de dag van vandaag niet bekend. (KN/Radio Vaticaan)

Thuisblijven voor JPII Kerkelijke officials verwachten dat de inwoners van Rome misschien wel de grootste groep aanwezigen zullen vormen bij de zaligverklaring van paus Johannes Paulus II op 1 mei. Dit is in tegenspraak met sommigen die verwachtten dat de Romeinen hun stad massaal zouden ontvluchten op de vrije dag om aan de logistieke problemen te ontkomen bij de invasie van Rome door meer dan 1 miljoen pelgrims. Volgens de kerkelijke officials blijven de Romeinen omdat Johannes Paulus voor hen niet alleen een paus was, maar ook een pastor. Hij nam de titel ‘bisschop van Rome’ serieus en bezocht parochies, gevangenissen, scholen, ziekenhuizen en gaarkeukens. Hij hield zelfs een jaarlijkse audiëntie voor de vuilnismannen van Rome. (KN/CNS)

Paus Benedictus bezoekt nazi-executieplaats Paus Benedictus XVI bezoekt op 27 maart de plaats waar de Duitse bezettingstroepen op 24 maart 1944 335 Italianen 2

terechtstelden als vergelding voor een aanslag op Duitse militairen in Rome. Toen Hitler van de aanslag hoorde, beval hij tien Italianen dood te schieten voor iedere omgekomen militair. De SS-commandant van Rome voegde daar op eigen gezag nog eens toevallige andere aanwezige gevangenen aan toe. De paus bezoekt de Fosse Ardeatine op 27 maart om de 67e verjaardag van de executies te herdenken. Hij volgt in de voetsporen van pausen Paulus VI en Johannes Paulus II. (KN/CNA)

‘Leer digitale taal’ Kerkleiders moeten de “nieuwe taal” van de massamedia en “digitale cultuur” leren begrijpen en spreken. Dit zei paus Benedictus XVI afgelopen maandag. Tegelijkertijd moeten zij de uitdagingen erkennen die de nieuwe media stellen voor geloof en theologie, aldus Benedictus. “Het is niet alleen maar een vraag van het uitdrukken van de boodschap van het Evangelie in een moderne taal, maar ook van het hebben van de moed de relatie tussen het geloof, het leven van de Kerk en de veranderingen die de mens ervaart een meer diepgaande overweging te geven.” De paus sprak voor de leden van de Pauselijke Raad voor Sociale Communicatie. (KN/CNA)

met hun christelijke visies het welzijn van hun eigen kinderen zouden schaden. Hoe totalitair het achterliggende denken van de politiek correcte gedachtepolitie feitelijk is, blijkt zonneklaar uit de reactie van een woordvoerder van homo-organisatie Stonewall: “Gelukkig wijken de achterhaalde visies van het echtpaar Johns niet alleen af van die van de meerderheid van de mensen in het moderne Groot-Brittannië, maar ook van die van vele christenen.” En voor wie zich ondanks EU-verband toch nog veilig waant op grond van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens: nog geen jaar geleden schreef de Volkskrant in een publiek onweersproken commentaar in feite hetzelfde met betrekking tot de weigering van homoseksuele leerkrachten aan confessionele scholen: het antidiscriminatiebeginsel gaat boven godsdienstvrijheid, Universele Verklaring of niet. En daarmee is feitelijk iedere gelovige die een homoseksuele levenswijze afwijst gedegradeerd tot tweederangs burger, unfähig voor een volwaardige deelname aan de samenleving. (JP)

Foto: AP

‘Franse oscar’ voor Des Hommes et des Dieux

de plicht van de lokale autoriteiten om het welzijn van de pleegkinderen te bevorderen en te garanderen”. Dat het vonnis indruist tegen de godsdienstvrijheid ontkenden de rechters. “Niemand zegt dat christenen, joden of moslims niet geschikt zouden kunnen zijn als pleeg- of adoptieouders. Niemand wil een volledig verbod.” De Johns’ zijn verbijsterd. Zij hebben een prima reputatie als pleegouders. “Wij wilden alleen maar kinderen in nood een liefdevol thuis bieden. Wij zijn bereid ieder kind te accepteren. Het enige wat wij niet willen, is een klein kind vertellen dat homoseksuele praktijken goed zijn”, aldus mevrouw Johns. Volgens het Christian Legal Centre staat met de uitspraak “christelijk pleegouderschap op de helling”. “Deze geeft de duidelijke boodschap dat orthodox-christelijke ethische overtuigingen potentieel schadelijk zijn voor kinderen en dat christelijke ouders met doorsnee christelijke opvattingen niet geschikt zijn als potentiële pleegouders.” Het is zelfs de vraag hoe lang het zal duren voor, op basis van dit vonnis, biologische ouders ongeschikt zullen worden verklaard omdat zij

Musa Sayed vrij Musa Sayed, de Afghaan die ter dood was veroordeeld omdat hij christen werd, is dankzij internationale politieke druk vrijgelaten. Sayed zei dat hij ernstig mishandeld werd in de gevangenis in Kaboel. In februari nog zei een medewerker van het ministerie van Justitie dat “de straf voor een bekeerling de dood is en er is geen uitzondering”. Bekeerlingen uit de islam “moeten ter dood worden veroordeeld om als les voor anderen te dienen”. (KN/CC)

Dankbaar in Jeruzalem Richard Villarroel, een van de Chileense mijnwerkers die vorig jaar onder de grond gevangen zaten, bezocht vorige week met zijn zoon de kerk van het Heilig Graf in de oude stad van Jeruzalem. Hij was er met een groep mijnwerkers op een door het Israëlische ministerie van Toerisme gesponsorde achtdaagse reis langs belangrijke katholieke plaatsen. Verder bezochten ze onder meer de Via Dolorosa (ook in Jeruzalem) en de Geboortekerk in Bethlehem. (KN/AP) katholiek nieuwsbl ad

nummer 09 | 4 maart 2011

“Je moet wel blind zijn als je niet ziet dat de waarden van de Verlichting in onze samenleving zijn doorgeslagen”, zegt filosoof Herman de Dijn. Toch is hij positief ed arons gestemd: “Er komen andere tijden.” “Wat we na Vaticanum II hebben meegemaakt is spectaculair. Er heeft een cultuurverschuiving plaatsgevonden, waardoor het individu niet meer weet wie hij of zij is. Dat is niet de schuld van het Concilie of van de paus. Hoe de mensen zijn gaan denken treft niet alleen de Kerk, maar alle instellingen.” Filosoof Herman de Dijn wil wel proberen uit te leggen wat er gebeurd is. Zijn startpunt is noodzakelijkerwijs de Verlichting, de Franse Revolutie met haar vrijheid, gelijkheid en broederschap. “Dat zijn begrippen die voortkomen uit onze christelijke denkwereld”, ook al werden ze geïntroduceerd in een negatieve reactie op de band tussen Ancien Régime en Kerk. “We hebben het gezien in het Oostblok en zien het nu in de Arabische wereld: mensen verlangen naar vrijheid, naar zelf nadenken, hun geweten volgen.” Probleem is volgens De Dijn dat die goede begrippen gaandeweg zijn doorgeslagen. Ze hebben een andere, soms zelfs tegengestelde invulling gekregen. “Wie dat niet ziet, is blind.”

Gadgets Zo is de vrijheid van het individu doorgeslagen tot een individualisme waarin de mens helemaal op zichzelf is aangewezen. “Zijn relaties met anderen zijn contractueel, inclusief de huwelijksband tussen man en vrouw, en opzegbaar wanneer die band slecht uitkomt. Dat heeft geleid tot een erosie, een ontrafeling van de samenhang in de maatschappij, tot een verlies aan houvast in het ‘wij’. Het liberalisme is fout als het stelt dat het evident is wie ik ben. Dat klopt niet: ik kan mezelf niet uitvinden. Het leidt tot tegenstrijdige slogans als ‘kiezen wie je bent’. Wie je bent, ben je, daar kies je niet voor. Het leidt ook tot het denken in termen van ‘iedereen is speciaal’. Het tegenstrijdige daarin is dat iedereen speciaal probeert te zijn op dezelfde manier: met dezelfde gadgets, een – liefst iets nieuwere – iPad of iPod. Het ‘hart’ is daardoor verworden tot een egoïstisch gevoel. En voor ons wij-gevoel vallen we terug in een nieuwe vorm van clandenken. Tolerantie betekent nog wel ieder in zijn eigen waarde laten, maar dat geldt dan niet langer voor alle groepen. Moslims – of traditionele katholieken – kunnen daarbuiten vallen. Zo raakt gevoel dat niet gedragen wordt door traditie, door gezamenlijke waarden en beelden, losgeslagen.” Het euvel van het postmodernisme. nummer 09 | 4 maart 2011

Foto: Rob Stevens

‘Deze tijd is moeilijk, maar gaat voorbij’ Gevoelsmachine “Zonder traditie waar we onze identiteit aan ontlenen, bepalen onze subjectieve gevoelens onze identiteit, worden we een gevoelsmachine.” De Dijn illustreert dat aan de hand van wat er gebeurt bij ernstige ongelukken. “Daar komt onmiddellijk een traumateam voor de getroffenen, de omstanders en zelfs voor de hulpverleners. Waar het om lijkt te gaan, is het wegnemen van negatieve gevoelens, niet de relatie van die gevoelens tot de werkelijkheid. Die wordt in al dat gepsychologiseer genegeerd. Rouw is toch een normale reactie op het reële verlies?” Een soortgelijk voorbeeld: “Bij rampen, zoals bij de tsunami, is de bereidheid tot hulp, de solidariteit, groot. We geven – wat op zich goed is. Maar het gaat om onze gevoelens en niet om die ander en zijn echte nood. Zo wordt gevoel tot sentimentalisme. Zo hebben we decennialang ontwikkelingshulp gegeven die vaak de mensen ter plaatse niet ten goede kwam omdat zij de ander reduceerde tot zijn miserie.” De conclusie van De Dijn: “De werkelijkheid verdampt, waar de traditie en haar realiteitszin wegvalt.”

Implosie Er is een tweespalt ontstaan tussen de twee elementen van de Verlichting: het verstand (ratio) en het hart (gevoel). “Volgens het verstand zijn we allemaal gedetermineerd, een biochemisch proces en zijn we helemaal niet speciaal. Terwijl we volgens ons gevoel voor onszelf een soort god zouden zijn, het summum van de wereld.” Het is duidelijk dat nu het gevoel regeert. Ondanks de druk van de commercie en van de media zijn er volgens prof. De Dijn steeds meer mensen die beseffen dat er iets meer moet zijn dan de gerichtheid op het eigen ik. “Dat besef en factoren van buiten zullen leiden tot een implosie van het systeem, zoals we al gezien hebben bij de financiële crisis die nog niet gedaan is.” De veranderingen in de wereld, zoals nu in de Arabische landen, leggen een enorme druk op Europa. Ook de aarde kent haar beperkingen. De Dijn concludeert: “We kunnen onmogelijk blijven doorleven zoals nu. Er zal een einde komen aan onze obsessie met ‘goed gevoel’ en we zullen op zoek moeten gaan naar wat echt waarde heeft, naar meer dan onze huidige gadgets. We zullen dan nood hebben aan de oude

Prof. dr. Herman de Dijn: “Er zal een einde moeten komen aan onze obsessie met ‘goed gevoel’.”

waarden, aan echte tolerantie en solidariteit.”

Duidelijk katholiek De situatie zal volgens De Dijn steeds meer worden zoals die van de eerste christenen. “Ook zij maakten deel uit van een imperium dat niet kon blijven bestaan, zoals nu ons laat-kapitalisme, dat een reus lijkt met lemen voeten. Christenen kunnen eenzelfde vernieuwende rol spelen als toen door het herbevestigen van echte waarden.” De huidige clash met mgr. Léonard kan daarom volgens hem geen kwaad. “In Vlaanderen zijn er veel pseudokatholieken, van wie sommigen extremer protestants zijn in hun denkbeelden dan de meeste protestanten. Ze schipperen: ze willen niet katholiek zijn, maar ook niet uit de Kerk stappen. Het zijn met name vele actieve leken en priesters die zo denken; je ziet het in de recente enquête van De Standaard, in hun denken over celibaat en vrouwelijk priesterschap. Het moet duidelijk worden wat katholiek zijn betekent. Als ze een eigen kerkje beginnen, dan is dat maar zo.” katholiek nieuwsbl ad

Wat katholieken in deze situatie kunnen of moeten doen? “Dat vraagt meer dan een enkele truc. Allereerst mogen we de huidige traditionele katholieken die niet mee zijn gegaan in het postmodernisme niet in de steek laten. Parochies moeten hun een goed verzorgde liturgie bieden, een liturgie waarin blijkt dat het over meer gaat dan over onszelf.” Of dat nu in alle parochies het geval is, betwijfelt De Dijn. “Veel parochies hebben een postmodernistisch aanbod.” Zo’n goed verzorgde liturgie kan ook veel betekenen voor anderen, “ook als het voor sommigen begint met enkel het esthetische aspect”.

Fijn gevoel Daarnaast ziet hij een rol voor nieuwe initiatieven. “Kinderen krijgen geen catechese meer op school en niet in het gezin, maar meestal wel in de nieuwe bewegingen. Als men maar eerlijk is. Daarmee bedoel ik dat het over meer moet gaan dan over mij en meer moet bieden dan een ik-gerichte spiritualiteit die in strijd is met het christendom. Men moet altijd aansluiten bij

de traditie en die traditie mag je nooit losmaken van Christus en van de ontwikkeling van de Kerk door de eeuwen.” Gevraagd naar het verschil, antwoordt De Dijn: “We moeten komen tot een vorm van leven die niet wijzelf bepalen, maar die ons opneemt in iets dat groter is dan wijzelf.” Het is volgens hem dan ook verkeerd als die benadering er louter op gericht is “mensen houvast, veiligheid en een fijn gevoel te bieden; dat doet het populisme ook. Dergelijke gevoelens kunnen een bijproduct zijn van het geloof, maar mogen geen doel zijn. In het christendom gaat het niet om goed gevoel, maar om de werkelijkheid en haar betekenis. Het is niet gericht op het eigen ik, maar op de anderen en op de Ander, God”. Dit alles overwegend – het werk van een filosoof – is Herman de Dijn eerder hoopvol dan negatief over de toekomst. “Het postmodernisme is achterhaald, maar het is nog niet duidelijk wat er hierna zal zijn. Deze tijd is moeilijk, zeker, maar hij gaat voorbij. Er komen andere tijden.” Zie: www.hermandedijn.be 3

Katholieke scholen en kerken in het gebied van de aardbeving in Nieuw-Zeeland blijven gesloten totdat ze door veiligheidsbeambten geïnspecteerd zijn. Dat heeft de lokale bisschop vorige week besloten. Bij de aardbeving die de stad Christchurch op 22 februari trof, kwamen 113 mensen om het leven. 200 anderen worden nog altijd vermist. De beving van 6,3 op de schaal van Richter wordt gezien als de ergste natuurramp in de geschiedenis van Nieuw-Zeeland. Vele katholieke scholen en kerken raakten ernstig beschadigd, evenals de kathedraal van het Allerheiligst Sacrament. (KN/CNA)

Zaligverklaringsproces voor Apeldoornse Foto: Jan Peeters - KN

Kerken en scholen dicht

Geofferde pijn Zij helpt bij het opzetten van een nieuw huis en vindt haar geluk in de ervaring van Gods nabijheid, die ze voortdurend zoekt. Opnieuw wordt ze ziek en ligt, zonder klacht, zes maanden aan bed gekluisterd. Opnieuw wordt ze omwille van haar gezondheid overgeplaatst. Ze werkt wat zij kan, en verbergt achter een glimlach de helse pijnen die de nog onontdekte nierziekte haar bezorgt. Die wordt pas ontdekt in 1922. Een nier moet worden weggehaald, de andere is al aangetast. Op 21 november 1924 legt ze haar eeuwige geloften af. “De gelukkigste dag van mijn leven.” De aanhoudende pijn offert zij aan God op. Als zij de voorspraak van de net heilig verklaarde Theresia van Lisieux inroept, laat deze weten dat ze zal moeten lijden en niet lang meer te leven heeft. Niet lang daarna wordt ze ernstig ziek. Het “laatste offer dat God van mij verlangt”, zegt ze zelf, is dat ze niet in het klooster, maar in het ziekenhuis moet sterven. Tot het laatst bidt ze mee en sterft vol overgave aan de Heer.

Optimisme ‘Arabische lente’ Vaticaans woordvoerder Federico Lombardi is optimistisch over de “mogelijke lente” die in de Arabische wereld plaatsvindt. “Dankzij de banden met geëmigreerden hebben velen een positief idee van de Europese wereld, van mensenrechten, van democratie en van vrijheid”, zei hij. “Als, dicht bij ons, aan de zuidkust van de nu zeer nauwe zee die de Middellandse Zee is, ontelbare jonge mensen verlangen naar een menselijke groei in grotere vrijheid, dan kunnen wij niet nalaten alles te doen wat wij kunnen om zonder angst in positieve dialoog met hen te treden, wederzijds onze respectievelijke talen lerend.” (KN/CC)

Geloof en worsteling Geloof in Gods oneindige liefde neemt de worsteling voor een fatsoenlijk leven niet weg. Wel bevrijdt het mannen en vrouwen van de dingen van deze wereld en van angst voor de toekomst. Dit zei paus Benedictus XVI voorafgaand aan het angelusgebed van afgelopen zondag. Hij noemde de lezingen van die dag enkele van de meest “ontroerende” in de Bijbel. “Hij die in God gelooft (...), stelt de zoektocht naar zijn koninkrijk en zijn wil op de eerste plaats”, zei Benedictus. Die houding is “precies het tegenovergestelde van fatalisme”. (KN/CNA)

Libische Kerk vraagt bescherming moslims De apostolisch vicaris van Tripoli heeft islamitische organisaties om bescherming van de kleine christelijke gemeenschap in Libië gevraagd. Bisschop Giovanni Martinelli zei zondag dat hij de Rode Halve Maan en andere organisaties heeft gevraagd katholieke ziekenhuizen, kerken en kloosters te beschermen. Katholieke ziekenhuizen en gezondheidscentra zijn overspoeld met mensen die in de confrontaties op straat gewond waren geraakt. In Libië leven ongeveer 70.000 à 80.000 katholieken, vrijwel allemaal buitenlanders en migranten. Zij vertrekken in snel tempo. Het handjevol priesters en de 60 à 100 zusters echter zijn niet van plan het land te verlaten. (KN/Ekklesia) 4

Vertrouwd met God

Haar zaligverklaringsproces moest wijken voor dat van de stichteres van haar congregatie. Maar wordt de Apeldoornse zuster Maria Theresia IJsseldijk toch de jan peeters volgende Nederlandse zalige? “Weet u wel zeker dat u alles bij u hebt?”, vraagt de zuster met een guitige blik op de forse rugzak van de verslaggever. “Dan lust u vast en zeker wel een kop koffie.” “Hij krijgt soep”, vult zuster Maria Assunta aan, die haar bezoek komt ophalen. “Soep? Dat is veel beter dan koffie!”, reageert de baliezuster met een stralend brede lach. Daarmee heeft ze niets te veel gezegd. Even later staat er een dampende soepterrine in de gastenkamer. De Kroatische keukenzuster heeft de pittige bouillon rijkelijk voorzien van vermicelli, bloemkool, broccoli, wortel en stukjes kip. Zelfs het beschrijven ervan doet opnieuw watertanden. “Hij moet leeg”, laat zuster Assunta weten.

Vergeten zuster De Oostenrijkse karmelietes is vicepostulator in het zaligverklaringsproces voor Teresia Henrica IJsseldijk (1897-1926). Zij verzamelt zoveel mogelijk gegevens over het leven van de Apeldoornse, die in 1917 intrad bij de karmelietessen van het Goddelijk Hart van Jezus en zou sterven in een geur van heiligheid. Zuster Maria Assunta legt de forse ordner met het voorlopige dossier op tafel. De soep trilt ervan in de kom. En dit dossier is nog maar het begin. “We waren zuster IJsseldijk eigenlijk een beetje vergeten”, bekent ze. Haar zaligverklaringsproces werd op een laag pitje gezet

toen de stichteres van de congregatie, Anna Maria Tauscher, in 1938 overleed. Haar proces kreeg voorrang en zij werd in 2006 onder haar kloosternaam Maria-Teresa van de heilige Jezus zalig verklaard. “Een nicht van zuster IJsseldijk bleef sindsdien vragen hoe het met de zaak van haar (oud)tante stond. Zodoende.” De zuster zucht. “En ik was zo blij dat met de zaligverklaring van Moeder Stichteres mijn taak als vicepostulator erop zat”, lacht ze. Dat zuster IJsseldijk als het ware tijdelijk een stapje terug heeft gedaan doet denken aan haar kindertijd, die ze deels in Duitsland doorbracht omdat haar vader in Nederland geen werk kon vinden. Haar onderwijzeres beschreef haar als “bescheiden”, “lief en vlijtig”. Haar “middelmatige” prestaties werden in verband gebracht met het Duits dat ze zich eerst nog eigen moest maken.

Een ernstig gezichtje Hoewel het gezinsleven van de IJsseldijks als vreugdevol wordt omschreven, had Teresia het niet gemakkelijk. Van kleinsaf had ze altijd wel ergens pijn. Op jonge leeftijd verloor ze een zusje, een broertje en haar vader. Al jong ging ze, inmiddels verhuisd naar Enschede, in een textielfabriek werken. De foto bij de Eerste Communie, gemaakt op twaalfjarige leeftijd, toont een ernstig gezichtje. Maar die ernst betrof óók die gelekatholiek nieuwsbl ad

genheid zelf, want van jongs-af ontwikkelde ze een vriendschap met God die ze vooral van haar moeder had meegekregen. Op haar beurt bracht ze die ook over op haar broertjes en zusjes. Op weg naar de fabriek wipte ze altijd even de kerk in om het Allerheiligste te groeten. Het spoorde een jeugdvriendin aan hetzelfde te doen. Zij zou intreden bij de zusters van Steyl. Het verlangen in te treden had, ondanks grote twijfels, ook Teresia zelf in de greep, maar haar stiefvader wilde er niet van weten. Toen zij dit probleem aan haar biechtvader voorlegde, raadde deze haar aan te wachten tot stiefvader spontaan toestemming zou geven. Dat zou Gods wil zijn. Teresia sprak er niet meer over. De toestemming kwam en daarmee waren ook de twijfels weggenomen.

Schommelstoel In 1917 trad ze in bij de karmelietessen en was al snel bereid uitgezonden te worden naar de missie. “Ik ga naar het klooster om heilig te worden”, had ze gezegd. Dat zij werd toegelaten mag een wonder heten: de lichamelijke kwalen die haar van kindsbeen af hadden geplaagd, waren verdwenen. “Moeder Stichteres had in Amerika een aantal huizen geopend voor (wees)kinderen en ouderen. Zij zag niet alleen de sociale nood, maar vooral ook de geestelijke nood”, vertelt zuster Assunta. Al snel na aankomst in Chicago in 1919 wordt zuster Teresia ziek. De artsen wijten het aan de zwaar vervuilde lucht. Ze wordt overgeplaatst naar Kenosha, waar ze inderdaad opknapt en zich in een brief vrolijk maakt over het haar onbekende fenomeen schommelstoel.

“Zij was altijd zo vertrouwd met God en met het leven hierna dat toen zij stierf haar medezusters wekenlang geen verdriet maar juist een grote vreugde hebben ervaren”, vertelt zuster Assunta in het moederhuis in Sittard. Het verbaasde hen dan ook niet dat er al snel wonderlijke dingen gebeuren. Als de econome kort na Teresia’s dood met een nijpend financieel tekort zit, roept ze haar voorspraak in. “Als ze in de hemel is, komt het geld er”, had Moeder Stichteres gezegd. De middagpost bracht een envelop met daarin het exacte bedrag. Maar als echt wonder geldt de onverklaarbare genezing van een jongetje wiens gezicht was verminkt door een huidziekte. Terwijl de zusters en de andere kinderen van het tehuis in de kapel zaten, kwam het jongetje binnenwandelen, keurig aangekleed en met een puntgave huid. “Er kwam een zuster en die heeft mij geholpen met aankleden”, zei het jochie desgevraagd. De overste schrok: alle zusters zaten in de kapel. Uit een aantal foto’s viste hij feilloos de overleden zuster Teresia op. “Zij was het!” Direct na haar dood hebben haar medezusters een schoenendoos volgestopt met spullen voor het toen al voorziene zaligverklaringsproces. Dat dat nu pas is opgestart is niet te laat, vindt Maria Assunta. “Als je ziet hoeveel moeite en angst mensen tegenwoordig hebben voor het lijden en voor de dood, hoe weinig vreugde er is in veel gezinnen, dan kan Teresia IJsseldijk een fantastisch voorbeeld en een belangrijk voorspreekster zijn om een brug tussen hemel en aarde te slaan, tussen Gods liefde en deze mensen.” nummer 09 | 4 maart 2011

Schoorvoetend getuigen tegen hindoe-extremisten Daders van antichristelijk geweld in India gaan vrijuit doordat de politie grossierde in fouten. Ook durven christenen lang niet altijd te getuigen. joh n stoker

vertrouwen in het rechtssysteem en anderzijds zijn ze bang voor vergelding. Ze zijn geïntimideerd en bedreigd; enkelen tot op de trappen van het gerechtsgebouw. Rechters weigerden hun getuigenbescherming te verlenen. Misdaden blijven onbestraft door de vele getuigen die niet durven te spreken, aldus de priester.

Een groep fanatieke hindoes met brandende fakkels en vuurwapens naderde op een zomernacht in 2008 de huizen van christenen. Ze scandeerden leuzen. Hun god Hanoeman zou overwinnen en christenen moesten verdwijnen uit Kandhamal. De katholieke Moses Nayak vluchtte de jungle in, en zag toe hoe een uitzinnige massa zijn huis binnenging, zijn bezittingen roofde en al het overige in lichterlaaie zette. Nayak: “Manoj Pradhan was de aanvoerder. Hij was destijds de lokale leider van de radicale hindoe-organisatie RSS. Hij zweepte de meute op tot deze misdaad.” Het was een van de incidenten uit de grootste antichristelijke pogrom die het moderne India heeft gezien.

Getuigen en slachtoffers zijn terughoudend om een verklaring af te leggen, zegt Dibakar Parincha, priester in Bhubaneswar. Ze hebben enerzijds onvoldoende

Volgens een intern rapport van Orissa’s christelijke gemeenschap registreerde de politie uiteindelijk tien procent van alle aanklachten correct; 183 personen zijn tot nu toe veroordeeld, vijf kregen levenslang en 539 werden vrijgesproken.

De nalatigheid van de politie en de angst onder christenen te getuigen leidden volgens priester Dibakar Parincha al tot zes vrijspraken voor de parlementariër Manoj Pradhan. Aan die reeks kwam afgelopen zomer voorlopig een einde, nadat onder anderen Moses Nayak een verklaring voor de rechtbank had afgelegd. Pradhan werd eind juni veroordeeld tot zeven jaar gevangenisstraf voor doodslag en brandstichting. Hiertegen is hij in hoger beroep gegaan. Begin september veroordeelde een rechtbank Pradhan opnieuw. Dit maal tot zes jaar gevangenisstraf voor zijn rol bij de moord op een christelijke man. Er lopen nog vijf rechtszaken tegen de parlementariër, in drie wordt hij verdacht van moord. Toch is Manoj Pradhan op vrije voeten. Het gerechtshof in Orissa liet hem op borgtocht gaan. De weduwe van een vermoorde man vecht dit besluit aan bij het hooggerechtshof in New Delhi.

Foto: AP

Toen Nayak verklaarde bereid te zijn te getuigen tegen ‘de slager van Kandhamal’, ontving hij van de hindoe-nationalist een dreigement. Als hij zou spreken, zou zijn vijftienjarige dochter iets verschrikkelijks overkomen. Sindsdien is hij met zijn gezin ondergedoken, niet ver van Bhubaneswar, de hoofdstad van Orissa. Manoj Pradhan werd een jaar na de pogrom gekozen in het deelstaatparlement voor de BJP, India’s tweede politieke partij. Saillant detail: een recent onderzoeksrapport door een rechter van het hooggerechtshof in de deelstaat Karnataka documenteert de banden tussen de BJP en honderden gevallen van antichristelijk geweld in recente jaren.

En dat is niet de enige reden. Hindoe-extremisten worden ook van rechtsvervolging ontslagen omdat de politie van Kandhamal haar plichten verzaakte, zo concludeert Christian Solidarity Worldwide (CSW). Volgens deze christelijke mensenrechtenorganisatie grossierde de politie bij de registratie van delicten in fouten. Van de 3232 klachten die zijn ingediend, categoriseer-

de zij slechts 831 gevallen als een ‘Eerste Informatie Rapport’ (EIR). Een EIR is noodzakelijk voor een nader onderzoek en voor de start van een rechtzaak. Advocaten beschuldigen de politie van sabotage bij het opnemen van deze rapporten. Zo vroeg de politie in een aantal gevallen de indiener van een aanklacht niet om een handtekening en gaf ze geen kopie van het rapport af. Rapporten zijn hierdoor niet ontvankelijk verklaard. Belangrijke getuigen zijn niet verhoord. En meer ging er fout. CSW constateert wijdverspreide vooroordelen binnen het politieapparaat van Kandhamal jegens de christelijke gemeenschap.

Indiase christenen protesteren tegen het antichristelijk geweld.

Pausgetrouwe ‘heilige’ Chinese bisschop overleden De Chinese ‘ondergrondse’, pausgetrouwe bisschop Augustine Hu Daguo, is op 17 februari op 90-jarige leeftijd overleden. Dat meldde L’Osservatore Romano zondag. Bisschop Hu moest zijn trouw aan de paus bekopen met een decennialang verblijf in gevangenissen en werkkampen. In China is het praktiseren van het katholieke geloof alleen toegestaan onder toezicht van de door de overheid erkende Patriottische Vereniging, waardoor de Chinese katholieken uiteenvallen in een ‘nationale’ Kerk en de ondergrondse, Romegetrouwe Kerk. Bisschop Hu behoorde tot de laatste stroming. Volgens de Osservatore “erkende de overheid hem nooit als bisschop”. Hij leidde “een leven waarin hij eenvoud en armoede leerde, in volle trouw aan de principes van de universele Kerk en het primaatschap van Petrus. Hij was intellectueel zeer begaafd en werd altijd door allen hoog geacht als een kerkelijke heilige”. (KN/Zenit)

Communierel VS In de Verenigde Staten is opnieuw discussie ontstaan rond het ontvangen van de Communie door een katholieke politicus wiens gedrag en standpunten niet in lijn zijn met de leer van de Kerk. Een vooraanstaand kerkjurist bekritiseerde bisschop Howard Hubbard van Albany omdat deze de Communie uitreikte aan de gouverneur van de staat New York, Andrew Cuomo. Cuomo is voorstander van gelegaliseerde abortus en leeft openlijk samen met een vrouw met wie hij niet is getrouwd. Volgens Edward Peters, professor kerkrecht, is Cuomo’s “openlijk buitenechtelijk samenwonen” een duidelijke en zeer openbare schending van morele normen. Peters zei dat “zolang als Cuomo volhardt in zulk gedrag, hij zou moeten afzien van het ontvangen van de heilige Communie”, en dat “als hij nadert voor het ontvangen van de Communie, hem in lijn met canon 915 het verheven sacrament zou moeten worden geweigerd”. (KN/CC)

ModernTimes

Homohuwelijk De laatste paar weken staat er nogal wat informatie over het homohuwelijk in ons parochieblaadje. Het is een aspect van de campagne die de Kerk


voert tegen een wetsvoorstel dat erop gericht is het homohuwelijk te legaliseren in Maryland. Op het ogenblik is het vechten tegen de bierkaai. Het wetsvoorstel zal hier, mede dankzij een wetgever onder leiding van twee katholieken en een katholieke gouverneur (die als dit electoraal nuttig lijkt, mensen er graag aan mogen herinneren), vrij gemakkelijk wet worden. De enige hoop voor tegenstanders ligt in het feit dat, nadat de wet is aangenomen, deze onderwerp van een referendum kan en zal worden gemaakt. Er bestaat altijd de kans dat kiezers (net zoals in Californië) de wet dan verwerpen, maar dat lijkt op het ogen-

blik niet waarschijnlijk. Vorige week liet de regering van Obama ook weten dat ze besloten had dat de Defense of Marriage Act uit 1996, die stelde dat het huwelijk alleen tussen een man en vrouw mogelijk was, niet in overeenstemming met de grondwet is. Het departement van justitie zal de wet niet langer verdedigen voor de rechtbanken in het land. Of we het nu leuk vinden of niet, ook hier zal het homohuwelijk een feit worden. Zo wordt een van de laatste grote stukken sociale regulering opgeheven en is de vrije markt voor relaties langzamerhand wereldwijd volstrekt gederegu-

katholiek nieuwsbl ad

leerd. Niet langer wordt ons een of ander ideaal voorgehouden. Relaties worden het terrein van subjectieve voorkeuren en het streven naar optimale nutsmaximalisatie. Of je nu in mannen, vrouwen of allebei, een of meer partners, lange- of kortetermijnrelaties, vleselijke of niet vleselijke dingen bent geïnteresseerd, iedereen moet zelf bepalen wat hij wil en dan de kans hebben op zijn eigen manier zijn behoeften te bevredigen en gelukkig te worden. Het belang van kinderen of maatschappelijke stabiliteit wordt ondergeschikt gemaakt aan het geluksverlangen van het individu. Persoonlijk denk ik dat een

belangrijke impuls voor deze ontwikkeling de groeiende invloed van utilitair denken is. Een houding die het hele leven een queeste maakt van optimale behoeftebevrediging. Het maakt ons egoïstische vergaarbakken voor ervaringen. Dit denken maakt ons blind voor de uniciteit en het mysterie van de menselijke persoon. Er is immers een reden waarom mensen tegenwoordig zo gemakkelijk van de ene relatie in de andere stappen. Relaties zijn net auto’s, na een paar jaar komt er weer een nieuwer, leuker model uit. Tijd om de oude in te ruilen. kees h eesters , baltimore

5

Opinie Geen evolutieles Minister Van Bijsterveldt van Onderwijs is niet van plan om basisscholen te verplichten leerlingen vanaf groep 1 te confronteren met de evolutietheorie. Dat heeft zij gezegd tegen Reformatorisch Dagblad naar aanleiding van een advies van de Commissie Vernieuwing Biologie Onderwijs (CVBO). “Het enige wat centraal wordt vastgesteld is de nieuwe inhoud van het centraal examen biologie voor havo en vwo. Van de introductie van een voorgeschreven leerlijn van 4 tot 18 jaar voor het vak biologie waarvan de basis wordt gevormd door de evolutietheorie is dan ook geen sprake”, aldus de bewindsvrouw. Er is wereldwijd toenemende kritiek op de monopolistische pretenties van het darwinistisch geïnspireerde evolutiemodel. (RD/KN)

(On)veiligheidsgevoel blijft Nederlanders zijn zich het afgelopen jaar niet veiliger gaan voelen. Volgens de Integrale Veiligheidsmonitor (IVM) van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) en het ministerie van Veiligheid en Justitie voelde in 2010 een kwart van de bevolking zich wel eens onveilig. Dat is vrijwel evenveel als in 2008 en 2009. Het aandeel van de bevolking dat daadwerkelijk te maken kreeg met veelvoorkomende criminaliteit, daalde licht: van 27 procent in 2009 naar 25,4 procent vorig jaar. 2010 was het derde jaar dat de IVM is uitgevoerd. Ook het aandeel van ongeveer 2 procent van de bevolking dat zich vaak onveilig voelt, verandert al een paar jaar nauwelijks. (BN/De Stem)

Fraude met studiebeurs Veel meer studenten maken misbruik van een uitwonendenbeurs dan verwacht. De fraude werd eerst geschat op 27 miljoen euro per jaar, maar nu blijkt dat bedrag tussen de 40 en 55 miljoen te liggen. Dat schrijft staatssecretaris Halbe Zijlstra aan de Tweede Kamer. Studenten in het hoger onderwijs en het middelbaar beroepsonderwijs geven aan dat ze op kamers wonen en ontvangen een beurs voor uitwonenden, terwijl ze gewoon bij hun ouders wonen. De beurs is dan ongeveer 2000 euro per jaar hoger. Zijlstra zegt dat hij de fraude streng gaat aanpakken. (NOS)

Waar het fout gaat in onze zorg De Nederlandse gezondheidszorg is van een hoog niveau en daar mogen we best trots op zijn. Zeker als we de situatie vergelijken met andere landen, zoals bijvoorbeeld de Verenigde Staten. In dat land kregen miljoenen inwoners tot voor kort nauwelijks zorg omdat zij niet verzekerd waren. De zorg is daar relatief duurder dan in Nederland, ondanks de wetten van de vrije markt. De concurrentie tussen zorgverzekeringen en ziekenhuizen heeft er niet voor gezorgd dat de gezondheidszorg goedkoper is geworden, maar leidden eerder tot een schandalige tweedeling. De rijken kunnen goede zorg kopen, waar armen overgeleverd zijn aan de genade van goedwillende doktoren of ziekenhuizen die in de vrije tijd of de marges van het werk ruimte maken.

Vrije markt ? Ook Nederland gaat steeds meer de weg van de vrije markt op. Door de onderlinge concurrentie te bevorderen hoopt de overheid dat de kosten worden gedrukt. Zij moet ook wel, want de uitgaven voor de zorg nemen ieder jaar sneller toe dan de economische groei. Maar is dit echt de samenleving waar we naartoe willen? Ik vraag mij af of de overheid de consequenties van haar beleid allemaal overziet. Veel privatiseringen hebben niet gebracht wat zij ervan verwachtte. En de zelfregulatie van de financiële markten heeft tot een ongekende economische crisis geleid. In een CDA-studie worden de zorguitgaven internationaal vergeleken. Daaruit blijkt dat Nederland van de EU-landen nu al het meeste besteedt aan langdurige zorg, terwijl de echte ver-

De echte fout in onze gezondheidszorg zit in het denken van overheid en zorgbestuurders: te veel (neo)liberalisme, te weinig vertrouwen in mensen en organisaties. De zorg heeft niet meer markt nodig, maar meer samenleving. hein pieper grijzing bij ons nog moet komen. Terwijl in Duitsland de kosten voor langdurige zorg oplopen

Minder markt, meer samenleving

van 1 procent van het bruto binnenlands product in 2010 tot 2,4 procent in 2060, stijgen de kosten in Nederland van 3,5 naar 8,1 procent. De onderzoekers constateren dat in andere Europese landen veel meer verantwoordelijkheid bij mensen zelf wordt gelegd. In Griekenland en Spanje speelt de familie een grote rol, in landen als Duitsland, Oostenrijk, Italië en Frankrijk krijgen mensen een budget dat ze zelf mogen aanvullen.

De zorg moet weer deel van de samenleving zijn

De basisfout De basisfout die gemaakt wordt, is dat er te veel van bovenaf wordt opgelegd. Niet alleen door de overheid, maar ook door bestuurders in de publieke sector. Met de introductie van allerlei aan het neoliberalisme gekoppelde managementtheorieën (New Public Management) is er vervreemding opgetreden tussen de organisatie en de medewerkers en

zullen mensen sneller genezen en minder vaak een beroep doen op de verpleegkundigen.

Rol zingeving In een recent onderzoek van het Trimbos Instituut wordt duidelijk dat zingeving een bepalende factor is voor de gezondheid van

Zorg, geen techniek Een nog grotere invloed van de markt op de gezondheidszorg zal in Nederland de kosten verder doen oplopen en het aanbod voor grote groepen verschralen. Wat wij nodig hebben, is een sector die weer een deel van de samenleving wil zijn. Waar de menslievende zorg centraal staat en niet de techniek. Een sector die is opgebouwd vanuit het zelflerende en zelforganiserende vermogen van mensen. Het vraagt om een overheid die niet vanuit een liberale visie naar de samenleving kijkt. Een overheid die vertrouwen heeft in mensen en hun organisaties. En ook om een management of raad van bestuur dat niet meer neoliberaal geïnspireerd denkt, maar weer leert denken en handelen vanuit het werk, vanuit de relatie die een verpleegkundige en een patiënt op basis van het werk met elkaar aangaan. Minder markt, meer samenleving! Hein Pieper is diaken en voormalig Tweede Kamerlid van het CDA. De opinie op deze pagina is niet noodzakelijk die van de redactie.

BOB

Kolonisatie Hij deed het weer, premier Erdogan. Net als enige jaren geleden riep hij de Turken in Duitsland (en overal in Europa) op om wel te integreren, maar niet te assimileren. Dus wel wortel schieten, maar óók Turk blijven. Zelf hebben we ook zoiets gedaan, en wel in Indonesië. Alleen deden we het toen van bovenaf. Dat liep in de gaten. De Indonesiërs kregen er genoeg van en gooiden ons eruit. De Turken doen het van onderaf. Valt minder op en is minder bedreigend. Daardoor lukt het met veel grotere aantallen, miljoenen tegelijk. Vanuit Turks standpunt erg slim. Maar vanuit het onze?

Afshin Ellian ontslagen Hoogleraar Afshin Ellian stopt als columnist bij NRC Handelsblad. Volgens Ellian was al enige tijd duidelijk dat hij met zijn anti-regentengeluid niet meer bij de krant paste. Hij vertelt van oud-politici signalen te hebben ontvangen dat er vanuit het “linkse establishment” vaak druk is uitgeoefend om hem weg te krijgen: “Op pagina’s vol politiek-correcte verhalen over de lieve islam, multiculturalisme en de verzorgingsstaat wordt mijn lastige, nogal kritische vrijheidsstem als te provocerend gezien”, aldus Ellian. “Het is verbazingwekkend dat een krant die kruistochten heeft gevoerd tegen het christendom, de islam zo met rust laat.” (Elsevier) 6

zelfs afnemers van deze publieke dienstverlening. De bestuurders en toezichthouders van publieke organisaties zagen zichzelf niet meer als een onderdeel van het maatschappelijk middenveld, maar veel meer als een deel van de overheid of als een bedrijf. Patiënten werden cliënten, verpleegkundigen medewerkers. De specialisering van het management zorgde voor een blikvernauwing. Eten is een van de zaken waarop het eerste wordt bezuinigd in verpleeghuizen, terwijl het gemiddeld 1,6 tot 3 procent van het budget uitmaakt. Als je het omkeert en meer aandacht besteedt aan de maaltijd, zoals bijvoorbeeld de Sint-Maartenskliniek in Berg en Dal doet,

mensen. Die geeft mensen een doel, een zin om voor te leven. Daar visie op ontwikkelen vraagt tijd en energie van bestuur en management. In sommige verpleeghuizen vindt vanwege fusies of nieuwe managementinzichten om het jaar een reorganisatie plaats, waar alle energie van het management in gaat zitten. Dat er in deze huizen überhaupt nog zorg wordt aangeboden, is te danken aan de inzet van de medewerkers en de duizenden vrijwilligers.

h en k rij kers



Maatschappij

Was het deze keer Huub Oosterhuis die koningin Beatrix in verlegenheid bracht, het draagvlak voor het koningshuis neemt zienderogen af. Waarom dit geen goede zaak is en wat de Majesteit er zelf aan kan doen.

Foto: AP

Delft het koningshuis zijn eigen graf? h en k rij kers

“Ah, Nederland. De eerste burgerlijke revolutie!” Wanneer je vroeger een Sovjet-Rus sprak, kon je dat nog wel eens horen. Dacht je zelf uit een (toen nog) keurig aangeharkt koninkrijkje te komen, voor marxistisch geschoolde Russen was Nederland het heldhaftige land waar de geschiedenis wetmatig in een nieuwe versnelling was getreden. Terwijl immers Willem van Oranje plechtig beoogde dat hij ‘de koning van Hispanje altijd had geëerd’, lapten de Nederlanders voortaan diens droit divin aan de laars. In plaats van de soevereiniteit van de vorst kwam voortaan die van het volk. Via allerlei rare u-bochten van de geschiedenis hebben we, ooit een van de meest vrijgevochten republiekjes, nu toch weer een monarchie. Met dank aan de Franse Revolutie, die via Napoleon bij ons een blijvende restauratie uitlokte. En wel met een koningshuis dat teruggaat op diezelfde Willem van Oranje die nota bene leiding gaf aan die eerste burgerlijke revolutie. Veel gekker kan het toch niet worden.

Nationale mythe De doorgaande relatie met de Oranjes bij alle gebeurlijkheden van de geschiedenis, geldt nu juist als het belangrijkste argument: mag de monarchie dan niet sterk in onze geschiedenis geworteld staan, de Oranjes doen dat wel. Dat komt vooral door het protestantse volksdeel. Sinds 1568 geeft dat in ons land de toon aan. Mogelijk ter compensatie voor de kale rationaliteit van het calvinisme heeft dat een duurzame nationale mythe geweven met religieuze boventonen waar de

Oranjes onderdeel van uitmaken. Als katholieken staan we daar wat koeler in, maar de meeste katholieke Nederlanders hebben zich die mythe wel toegeëigend. Logisch, want het bevordert het hogerop komen en het toegang krijgen tot de nationale elites. De positie van het koningshuis leek daarom lang onbedreigd. Zelfs de jaren zestig brachten daar geen verandering in. Maar blijft dit zo? Het koningshuis staat onder druk. Naast kleinere recente schandalen zoals het verleden als ‘gangsterliefje’ van ‘prinses’ Mabel Wisse Smit, de (overigens legale) belastingconstructie van prinses Christina en de ophef rond Edwin de Roy van Zuydewijn, zijn er de nieuwe vraagtekens en onthullingen over de rol die prins Bernard in de vorige eeuw zou hebben gespeeld. Een van de aardigste daarvan is nog dat Bernard een belangrijke inspiratie zou zijn geweest voor een bevriende schrij-

Is het wel menselijk tegenover leden van het Koninklijk Huis hen terug te brengen tot louter ornament van de staat?

De irritaties die deze en andere incidenten veroorzaken, spelen zich af tegen de achtergrond van grote culturele veranderingen in

de Nederlandse samenleving. Aan de ene kant is er een aanzwellend rationalistisch secularisme dat het koningshuis ziet als het onverdedigbare overblijfsel van een nationaal verleden, dat het sowieso al geneigd is als rariteitenkabinet op te vatten. Aan de andere kant is er de immigratie en de daarmee verbonden opkomst van een populistische partij, die van het verzet tegen het heersende regime haar thema heeft gemaakt. Het was strategisch dus erg onverstandig van de koningin om zo duidelijk te laten doorschemeren dat zij anti-PVV is. Huub Oosterhuis bevestigt dat nu. Ook bij het formatieproces werd duidelijk dat zij zich liet souffleren door partijdige vertrouwensmannen zoals Lubbers (CDA) en Tjeenk Willink (PvdA), die dus heel wat minder wijs bleken te zijn dan hun reputatie. Ongetwijfeld heeft het de PVV-kiezer alleen maar versterkt in zijn beeldvorming dat ‘de elite’ de vijand is, met koningin Beatrix aan het hoofd. De Statenverkie-

zend hindoes in Den Haag allen tot hun recht komen. Prachtig wat Den Haag doet. Vroeger, en in enkele gemeenten nog steeds, was het spreidingsbeleid heilig. Turkse, Chinese en andere gemeenschappen moesten meer gespreid worden over de stad, zodat gettovorming kon worden voorkomen. Onzin. Het resultaat is dat iedereen ongelukkig wordt. Een islamitische slager overleeft niet wanneer zijn klandizie verspreid woont. We moeten juist de verschillen benadrukken, uitvergroten, koesteren en ervan genieten. Weg van het gelijkheidsdenken. Enkele jaren geleden is Den Haag begonnen met de verschillende culturen een plek te geven en het eigene te benadrukken.

Dat betekent dat Den Haag nu een echt Chinatown heeft met Chinese beelden, vele winkeltjes, restaurants en straatnaamborden die (ook) in het Chinees zijn. Het is een uitje daar rond te lopen en niet alleen met Chinees Nieuwjaar. Nu wil Den Haag dus een Little India gaan bouwen of, eigenlijk, laten ontstaan. Rondom het hindoecomplex moeten allerlei cultuuruitingen van India en de hindoestaanse gemeenschap ontwikkeld worden: winkeltjes, eettenten en natuurlijk een grote bioscoop voor de Bollywoodfilms. Alle grote steden in de wereld hebben van oudsher hun stadsdelen met een eigen cultuur van Grieken, Chinezen, Ieren

Dankzij recente schandalen staat het koningshuis onder druk

ver, Ian Fleming, bij de creatie van playboy en geheim agent James Bond. Het is echter ook een veelzeggende.

De rekening

zingen presenteren daar de rekening voor.

De laatste tand Maar de rekening is langer. Links grijpt nu de gelegenheid aan om een pleidooi te houden voor een puur ceremonieel koningschap naar Zweeds model. Daartoe bereidt GroenLinks een initiatiefwetvoorstel voor. Er bestaat in beginsel een Kamermeerderheid voor, waaronder – uiteraard – de PVV. De zaak moet geregeld zijn voordat Willem-Alexander zijn moeder opvolgt. Daarmee zou aan het staatshoofd iedere politieke invloed ontnomen zijn. De vraag is of van het charisma van een koningshuis, dat de laatste tand is uitgetrokken, nog veel overblijft. Bovendien: is het wel menselijk tegenover leden van het Koninklijk Huis hen terug te brengen tot louter ornament van de staat? In plaats van zijn politieke voorkeuren uit ter dragen, heeft intussen mr. Pieter van Vollenhoven

laten zien dat je jezelf ook ten dienste kunt stellen van de samenleving, op een manier waarop een ‘gewone’ Nederlander dat niet kan. Dat Nederland een onafhankelijke Onderzoeksraad voor Veiligheid heeft, is aan hem te danken. Van Vollenhoven heeft jarenlang een rechte rug gehouden tegenover de politiek die deze Raad al van tevoren probeerde te corrumperen. Het is de vraag of hij die houding met succes had kunnen bekronen als hij geen lid van het Koninklijk Huis was geweest. Op dezelfde manier kan de koning(in) op vitale momenten een onafhankelijke rol spelen in het politieke proces, en niet alleen tijdens de formatie. Het Koninklijk Huis voegt zich zo zich in het systeem van checks and balances dat een democratie duurzaamheid verleent. Maar als het omgekeerde gebeurt en het Koninklijk Huis reden geeft voor het verwijt van partijdigheid, dan delft het zijn eigen graf. Schrale troost dan, dat het een ceremonieel graf is.

Scherpenheuvel

Hindoetempel In Den Haag komt het grootste hindoecomplex van het Europese vasteland. Binnen dit complex krijgen drie stromingen hun eigen ruimte, zodat de vijftigdui-



en Italianen. En natuurlijk zijn deze mensen ook Amerikaan, Australiër of Canadees. Pluriformiteit is een groot goed en de beste Ierse kroegen zijn ontstaan naast St.-Patrickskerken, waar ook ter wereld. En wanneer we de verschillende culturen binnen afgesproken grenzen optimaal tot hun recht laten komen, dan weten we de globalisering en de lokalisering prima te combineren. Dat is beter dan segregatie door tuigdorpen, het verbod moskeeën te bouwen en andere zaken die niks met vrijheid te maken hebben. Steden worden kleurrijker, wijken unieker en de straat meer leefbaar. Mensen voelen zich dan thuis en kunnen hun sterke kanten tonen. En de autochtone

Nederlanders verlengen hierdoor hun vakantie in eigen land. Wanneer mensen zich comfortabel voelen in hun omgeving, staan ze open voor de aanpak van de problemen en knelpunten die op een hoger niveau liggen. Daarom beginnen de oplossingen dichtbij. Tolerantie en openheid hebben landen en mensen verder gebracht. En natuurlijk, als Brabander en oud-inwoner van Den Haag heb ik postuum heimwee dat ik daar nooit in de wijk Den Kleinen Peel heb gewoond, zoals ik nu in Zeeland niet in klen maor skon Oeteldonk woon. Daarom vier ik gewoon carnaval in Brabants Nuenen. frank van den heuvel

7

KN Promotieteam Wie doet er mee? Voor info: 073 - 750 23 16 Voor natuur, rust en veel fiets-

en

wandelplezier

PELGRIMSHUIS CASA NOVA IN DE H. LANDSTICHTING (2010 geheel gerestaureerd) Rust, Vakantie, Bezinning, Wandelen, Fietsen. In een wonderschone natuur. Fijn om enkele dagen te verblijven. Prima keuken voorziening

KERKENBEURS NOORD-NEDERLAND

beurs voor kerken kerken en en gemeentes gemeentes beurs voor

Putterweg 76 Garderen Telefoon 0577-461 362 www.boksbungalowpark.nl

VRIJDAG 11 & ZATERDAG 12 MAART 2011 vrijdag 11 maart 14:00 - 21:00 uur zaterdag 12 maart 10:00 - 17:00 uur www.kerkenbeurs-noord-nederland.nl

Pelgrimshuis Casa Nova. Pastoor Rabouplein 5 6564 BP H.Landstichting 3 overnachtingen €120,Vol pension Inl: T. 024-3221425 (www.pelgrimshuiscasanova.nl)

Wilt u kennismaken met Inspiratie Magazine? Bel 073 - 613 67 05 e-mail: [email protected]

Roomburgh levert zorg ook bij u thuis!

R.K. Zorgcentrum Hof van Roomburgh 46 2314 ZC Leiden www.roomburgh.nl Tel. 071 589 22 00 [email protected]

• Hulp bij de dagelijkse verzorging (wassen en aankleden e.d.) • Verpleging (o.a. oogdruppels en medicatie) • Huishoudelijke zorg • Alarmering Er wordt gewerkt met een klein team, met vaste medewerkers. U krijgt een eerst verantwoordelijke toegewezen, die uw persoonlijke aanspreekpunt is. Zo bent u altijd verzekerd van goede zorg en betrokkenheid!

Roomburgh is een prachtig aan het Rijn-Schiekanaal gelegen zorgcentrum, waar u terecht kunt voor welzijnsdiensten en zorgverlening. Deze diensten kunnen worden verleend in het zorgcentrum, maar ook bij u thuis als u in de ruime omgeving van Roomburgh woont.

8

Roomburgh is een katholiek huis met een eigen Rector. Roomburgh beschikt over een kapel, waar iedere dag een Eucharistieviering is. Vanuit de identiteit is een zorgvuldig beleid vastgesteld rondom lijden en sterven.

Wij bieden: • Zorg, zo nodig dag en nacht, door onze medewerkers, in Roomburgh of in uw eigen huis (deze zorg kan variëren van huishoudelijke hulp tot en met persoonlijke verzorging en verpleging) • Dagverzorging (activiteiten en warme maaltijd) gedurende enkele dagdelen per week (bijvoorbeeld als u thuis eenzaam bent) • Vervoer hiervoor: u wordt per busje opgehaald en thuisgebracht • Dagelijks 3 gangen menu in ons restaurant • Tijdelijk verblijf in Roomburgh (bijvoorbeeld als uw mantelzorg met vakantie gaat) • Dagelijks deelnemen aan de Eucharistieviering in onze kapel • Deelnemen aan een zeer gevariëerd aanbod van ontspanningsactiviteiten • Wonen; er zijn ook appartementen voor echtparen

Roomburgh kan altijd vrijwilligers gebruiken voor allerhande activiteiten en bezigheden. Er zijn altijd handen tekort! Wie iets wil betekenen voor de oudere medemens is van harte welkom!

Voor wonen, zorg en welzijn kunt u terecht bij Roomburgh! Eens komen kijken en de kofﬁe proeven: u bent van harte welkom!

071-589 22 00

Wilt u meer weten? U kunt contact opnemen met: Sandra Kemeling (informatie zorg en welzijn) Marjo van der Reijden (informatie zorg bij u thuis) Harriët van Dijk (katholieke identiteit) Rector Mgr H.J.M. Hofstede (Rector) R.H.A. Stuurman, algemeen directeur (algemene informatie)



Het borrelt aan de Perzische Golf Aan de Perzische Golf bestaat een heel ander Arabië dan dat de media de afgelopen weken toonden. Het sultanaat Oman is daarvan een goed voorbeeld. Ook daar is nu echter onrust, waardoor het onduidelijk is of het geplande staatsbezoek van koningin Beatrix doorgaat. marti n janssen

zijn vader Taymur, die hem in 1958 voor studies naar Engeland stuurde. In 1964 keerde Qaboos terug naar Oman als een op het oog modern en westers georiënteerd man, wat de achterdocht van zijn vader opwekte. Taymur weigerde zijn zoon na terugkeer iedere politieke verantwoordelijkheid en dwong hem aldus in een isolement dat hem diep verbitterde. Om de gebeurtenissen in de volgende jaren te begrijpen, moeten we ze plaatsen in de context van het links georiënteerde Arabisch nationalisme. Dat vierde in deze periode hoogtij en zou tot een burgeroorlog leiden in het naburige Jemen. In Oman werd de communistische oppositie tegen sultan Taymur steeds sterker en volgens velen heeft Qaboos’ staatsgreep in 1970 uiteindelijk de troon van

Aan de overkant van de Perzische Golf, tegenover Saoedi-Arabië, liggen landen van koningen, sultans en emirs, die dankzij de zegeningen van het zwarte goud in fabelachtige rijkdom leven. Het is echter ook een wereld waar onder de schijnbaar rimpelloze oppervlakte een vaak diepe innerlijke spanning leeft. Onder het vernis van een zichtbare moderniteit van wolkenkrabbers en luxe hotels gaat een oude wereld schuil van harems, paleisintriges en een conservatieve bevolking, die vasthoudt aan haar door de eeuwen heen overgeleverde gewoontes en gebruiken. Het sultanaat Oman is een levende illustratie van deze onderhuidse spanning tussen moderniteit en traditie.

Paleisrevolutie

De olie raakt langzaam op, wat een ramp is voor Oman

de Al Bu Said-dynastie in Oman gered. Ook in Oman brak een bloedige burgeroorlog uit tussen linkse krachten en de nieuwe sultan. Die opstand werd uiteindelijk pas in 1975 neergeslagen.

De opvolgingskwestie De huidige politieke onrust die

Saoedi-Arabië probeert er haar religieuze gedachtegoed te verspreiden

Deze zorg heeft alles van doen met de onzekerheid rond de troonsopvolging van sultan Qaboos. Hij leeft een teruggetrokken leven en heeft geen kinderen, omdat hij nooit getrouwd is geweest. In 1996 vaardigde Qaboos een wet uit die stelt dat na het overlijden van de sultan zijn familie in een gesloten vergadering uit haar midden binnen drie dagen een troonsopvolger aan moet wijzen. Mochten de familieleden hier niet in slagen, dan wordt de kwestie van de erfopvolging verwezen naar de Verdedigingsraad van Oman. Hier ligt een gesloten brief, die Qaboos al jaren geleden schreef, waarin hij zelf de naam noemt van zijn opvolger. Er bestaat grote vrees dat met name de buurlanden SaoediArabië en Iran zullen trachten de erfopvolging in het strategisch belangrijke Oman te beïnvloeden. Dit vestigt onze aandacht op de buitenlandse politiek van sultan Qaboos, die wel eens wordt omschreven als “koorddansen

tussen Iran en de Arabische Golfstaten”. Een politiek die nauw verweven is met religieuze affiliaties.

Andere islam Volgens een volkstelling uit 1994 hangt 75 procent van de bevolking van Oman de ‘ibadi islam’ aan. Het is een afgeleide vorm van de sjiietische islam. Het is tevens een vorm van islam die door de heersende wahhabi’s in buurland Saoedi-Arabië wordt gezien als ketters. Saoedi-Arabië heeft in de loop der jaren steeds tegen de wil van de Omani geprobeerd haar eigen religieuze gedachtegoed in Oman te verspreiden. Dit zou kunnen verklaren waarom sultan Qaboos de afgelopen jaren een steeds duidelijkere proIran koers is gaan varen. Volgens Washington is dit zelfs de belangrijkste reden waarom de sancties tegen Iran weinig effect lijken te hebben.

De olie raakt op Zo bestaat er een uitgebreide smokkelhandel tussen Iran en Oman die zich concentreert in de Omaanse provincie Musandam. Deze smokkel wordt door Oman niet alleen getolereerd, maar volgens sommigen zelfs aangemoedigd. Oman heft namelijk belasting op alle smokkelwaren. Deze illegale handel is voor een toenemend gedeelte van de Omaanse bevolking een belangrijk middel van bestaan geworden, zeker in het licht van de sterk dalende olieopbrengsten. De olie raakt langzaam op in Oman, wat een ramp is voor een land dat voor 75 procent afhankelijk is van olieopbrengsten. Die worden bovendien gebruikt om eventuele onvrede onder de bevolking af te kopen. Ook hier zit een groeiende groep jongeren zonder werk. Vandaar dat de onrust die in Tunesië begon, nu ook het charmante sultanaat bereikt heeft.

Foto: AP

Tot 1970 was Oman een van de meest gesloten landen ter wereld. Het sultanaat wordt sinds 1744 bestuurd door de Al Bu Saiddynastie, die hiermee de langst regerende dynastie van de Arabische Golfstaten is. Eind negentiende eeuw kwam het sultanaat onder Brits bestuur. Het was sultan Said ibn Taymur, de vader van de huidige sultan Qaboos, die hier een eind aan maakte. Taymur besteeg in 1932 de troon. Rond 1960 had hij de onafhankelijkheid van Oman verworven en zijn eigen absolutistisch gezag in het land gevestigd. In 1964 echter werd er in Oman olie ontdekt. Vooral de Britten wilden het land openen om deze olie te kunnen exploiteren, maar de koppige Taymur weigerde en hield voet bij stuk. In 1970 vond er in het sultanaat een paleisrevolutie plaats die regelrecht afkomstig leek te zijn uit de wereld van duizend-en-één nachten. Sultan Taymur werd van de troon gestoten door zijn enige zoon Qaboos, die hierbij in het geheim werd gesteund door de Britten. De zoon brak radicaal met de politiek van zijn vader en opende het gesloten en traditionele Oman voor de buitenwereld. Het is onzeker of het geplande bezoek van koningin Beatrix aan Oman volgende week nog doorgaat. Als ze nu of later wel gaat, is het deze Qaboos die ze in Oman als monarch zal ontmoeten, want de sultan zit na 41 jaar nog steeds stevig op de troon.

Oman sinds kort treft, is dus geen onbekend verschijnsel in het land, maar heeft in westerse hoofdsteden de alarmbellen doen rinkelen. Het sultanaat is namelijk zeer strategisch gelegen aan de straat van Hormuz. Daar passeert 40 procent van de voor de westerse economieën zo belangrijke olie. Dat maakt de stabiliteit van dit kleine en vaak onbekende sultanaat van levensbelang. Achter de schermen leven er al jaren zorgen over deze stabiliteit.


Het is officieel: Poolse priesters zijn ook in 2011 de beste voetballers onder de Europese zielzorgers. Bij het vijfde Europees Kampioenschap voor geestelijken versloeg het Poolse team Kroatië met 4-2. Daarmee verzekerde Polen zich ten overstaan van het thuispubliek in Kielce voor de derde maal van de titel. In totaal namen elf teams deel aan het toernooi in de stad in het oosten van Polen. De derde plaats ging naar Bosnië-Herzegovina, dat Portugal met duidelijke cijfers versloeg: 5-1. (KN/KNA)

‘Onafhankelijke orthodoxen’ De Russisch-orthodoxe Kerk wijst kritiek op haar samenwerking met de Russische leiding van de hand. De orthodoxe Kerk was nog nooit in haar geschiedenis zo onafhankelijk van de staat als vandaag de dag, beklemtoonde woordvoerder Wladimir Legojda vorige week. Ze stelt prijs op haar onafhankelijkheid, maar zal nooit de rol van een oppositiepartij overnemen, omdat dat niet de opdracht van de Kerk is, aldus de woordvoerder. Leden van de oppositie hebben het hoofd van de Russisch-orthodoxen, patriarch Kyrill, herhaaldelijk verweten dat hij te nauw en te kritiekloos met het Kremlin samenwerkt. (KN/KNA)

Italië arresteert moslims voor haat zaaien tegen de paus De Italiaanse politie heeft vorige week zes Marokkaanse mannen gearresteerd die verdacht worden van haat zaaien tegen paus Benedictus XVI. Ze zouden kwaad zijn over de bekering van Magdi Allam, de in Italië werkzame islamitische journalist die katholiek werd en door Benedictus in de paaswake van 2008 werd gedoopt. Stefano Fonsi, hoofd van de antiterrorisme eenheid van de politie van Brescia, zei dat de verdachten elkaar in het geheim zouden hebben ontmoet met als doel religieuze haat aan te wakkeren tegen niet-moslims, onder wie de paus. Onderzoekers zeggen dat zij literatuur vonden die islamitische immigranten aanspoort niet te integreren in de Italiaanse maatschappij. Ook zou erin staan dat de paus gestraft zou moeten worden voor het dopen van Magdi Allam. (KN/KNA)

Moord op Mexicaanse priester

Arabisch nationalisme Toen Qaboos in 1970 sultan werd, wist men in Oman zelf eigenlijk weinig over hem. Hij werd in 1940 geboren en was de enige zoon van

Poolse priesters Europees kampioen zaalvoetbal

Oman oogt modern, maar onder de oppervlakte leeft de spanning tussen moderniteit en traditie. katholiek nieuwsbl ad

In de nacht van 21 op 22 februari is de Mexicaanse priester Santos Sánchez Hernández (43) vermoord in zijn pastorie. De moord weerspiegelt “de corruptie, de schaamte en de immorele maatschappelijke situatie van de instanties. Zij creëren een ethische en sociale wanorde, verwarring, en situaties en houdingen die leiden tot schendingen van mensenrechten en tot geweld”, zei bisschop Juan Navarro Castellanos van Tuxpan. “Degene die moordt, moet het goed maken met God, want moorden is een doodzonde. Het leven is een gave van God die geen mens kan verdelen”. (KN) 9

advertentie

Sinds 1962 een begrip in kerkkaarsen en kerkartikelen

Tel. 073-5492511 Galvaniweg 20, 5482 TN Schijndel www.boca.nl [email protected]

DE ARK De Ark is een leefgemeenschap voor mensen met en zonder verstandelijke beperking. Wederzijdse relaties en vertrouwen op God vormen het hart van ons engagement. Geïnteresseerd? www.larchegouda.org tel. 0182-582581

Bestel nu uw Paaskaars of Huispaaskaars! In diverse maten verkrijgbaar. Voor uitgebreide informatie neemt u contact met ons op of kijk op onze website: www.boca.nl

Ben je geïnteresseerd? Vul dan de bon in en stuur hem naar: Rector F. De Rycke Papenhulst 4 5211 LC ’s-Hertogenbosch Tel.nr.: 073 - 613 20 00 Fax: 073 - 614 53 15 [email protected] www.sint-janscentrum.nl

priesterseminarie diakenopleiding vormingscentrum Priester-zijn: een passie voor God en mensen “Mijn roeping begon in het gewone leven op zondag. Na de Mis gingen we met de hele familie op de koffie bij oma en opa. Daar ervaarde ik de onbevangen sfeer van het goede leven dat samengaat met de fierheid van het geloof, verweven in je wortels. Tegelijk miste ik bij velen een bewuste zoektocht naar God en zag ik onverschilligheid groeien in plaats van interesse in elkaar. Op de lagere school bad ik dan ook het liefste voor eenzame ouderen. Voor mij betekent priesterzijn mijn levende passie uitbouwen tot beroep. Ik zie het om me heen: een mensenleven krijgt zijn ware kleur door de liefde van God. Bij een doopsel, waarbij ik als priester namens Jezus Christus kinderen mag opnemen in de Kerk, zie je iets van het wonder dat een mensenleven is. De blik van een pasgedoopte toont iets van Gods droom met de mensen en deze mag ik als priester zichtbaar maken.” Priester Stefan Schevers West Maas en Waal

De Vasten en de Goede Week De droefheid van Christus

Priester zijn

€ 14,75

€ 6,50 Thomas More 167 blz.

Indrukwekkende meditaties over het Lijden van Jezus Christus van de Engelse martelaar, de heilige Thomas More.

Federico Suárez 244 blz.

Door een priester, voor priesters en niet priesters: priester zijn, zijn leven en uitdagingen.

DE BOOG

10

Adres: Postcode en woonplaats: Tel.nr.: E-mail: Ik wil graag:  Informatie over de priesteropleiding  Kennismaken met de opleiding  Deelnemen aan de roepingendagen

Vasten en Goede Week

van € 7,95 voor € 6,-

€ 3,75 Francisco Luna 63 blz.

De 14 staties van de Kruisweg, elke met een kleurafbeelding uit de Dom van Antwerpen en indrukwekkende meditatiepunten.

Besteladres Nederland: De Boog, Herenstraat 41, 3512 KB UTRECHT Besteladres België: Didoc, Aarschotsesteenweg 431 A / 0002, 3012 WILSELE


Geboortedatum:

De Kruisweg

Hoe biechten wij goed?

Een handig boekje voor een allesomvattende, beknopte, concrete en duidelijke biecht.

Naam / Achternaam:

van € 17,95 voor € 15,Meditaties voor iedere dag van de Vastentijd. De complete serie bestaat uit 10 delen.

Nederland tel./fax (020) 416 00 99 email [email protected] internet www.deboog.nl

tel. email internet

België (0169) 44 53 53 [email protected] www.didoc.be


Foto: iStock

Zorg om de zorg

De toekomst van de zorg is velen een zorg. En terecht. Tijdens de verkiezingen was het een belangrijk thema. Door de vergrijzing zullen er straks veel meer mensen dure zorg nodig hebben, terwijl er steeds minder jonge handen zijn die deze mensen kunnen en willen helpen. Maar met echte oplossingen komen politici tijdens verkiezingen niet. Artsen klagen steen en been dat ze hun werk niet goed kunnen uitoefenen doordat zorgverzekeraars te veel macht hebben. Ze leggen doktoren enorme


bureaucratische regels op, waardoor dezen kostbare uren per dag bezig zijn met het invullen van stapels papierwerk. Daarnaast leggen ze artsen behandelingsprotocollen op. De zieke moet genoegen nemen met een behandeling die gemiddeld gesproken het best zou werken voor de minste kosten. Maar meestal is dat medisch niet de beste behandeling. De zorg verdient extra aandacht. In deze editie daarom het inspirerende voorbeeld van de katholieke artis Jérôme Lejeune, voor het waardevolle werk van vrijwilligers in de zorg,


voor het wezenlijke belang van religie in verzorgen en verzorgd worden. Niet dat godsdienst, pastorale zorg en spirituele ondersteuning samen een soort wonderolie van de zorg vormen, maar omdat, zoals de gespecialiseerde journalist Jos Vranckx op pagina 13 schrijft, het geen twijfel leidt “dat ze onrechtstreeks een heilzame invloed hebben, omdat ze recht doen aan de waardigheid van de mens in al zijn dimensies”. Zolang ons dát een zorg blijft, komt het met die andere zorg ook wel goed. (KN)

11

Congres Hildegard

Verguisde arts mogelijk zalig De Franse arts en wetenschapper Jérôme Lejeune was niet alleen een excellent geleerde die het leven voor kinderen met het syndroom van Down draaglijker maakte. Hij was ook een fervente katholiek en is een mogelijk toekomstige zalige. ben van de ven n

Christelijk zorgcongres Zorgen dat de menslievendheid deel blijft uitmaken van de gezondheidszorg: dat is de inzet van het congres Zuinig op zorg dat Reliëf, christelijke vereniging van zorgaanbieders, op 11 maart houdt in Doorn. Het is volgens de vereniging een hoogst urgent thema: juist de menslievendheid staat onder druk in tijden van bezuinigingen op de zorg. Kostbare kernwaarden dreigen verloren te gaan in een debat over geld, aangezwengeld door een toenemende druk op de zorg door een groeiende vraag, vergrijzing en krapte op de arbeidsmarkt. Op het congres komen drie hoofdsprekers aan het woord over de huidige ontwikkelingen en de essentie van goede zorg. Prof. Doeke Post heeft als stelling dat alleen competitie op kwaliteit de zorg duurzaam kan maken, terwijl concurrentie op prijs de zorg alleen maar slechter maakt. Theologe Riëtte Beurmanjer zorgt voor een bijzonder moment van bezinning: waar liggen eigenlijk de eigen zorgen van de zorgverlener? Prof. Hans Reinders constateert dat onze visie op zorg haaks staat op het kwaliteitsbeleid. En Reliëfvoorzitter Arie Kars spreekt over zorg ontvangen en zorg verlenen als verrijking van het bestaan. ’s Middags zijn er deelsessies waarin kennis gemaakt kan worden met kansrijke initiatieven voor menswaardige zorg in een tijd van schaarste. Het congres richt zich op bestuurders, managers en geestelijk verzorgers, verplegenden en verzorgenden, welzijnserkers en vrijwilligers in de zorg. (KN) Lezers van Katholiek Nieuwsblad kunnen met korting deelnemen aan het congres. Zij betalen geen 175 euro maar 130 euro. Info/opgave: (030) 261 04 54, www.relief.nl

12

Geen voorzienigheid Ombretta Salvucci, onderzoekster aan het Italiaans Nationaal Kanker Instituut, was degene die Lejeune voorstelde op de bijeenkomst. Ze werd begeleid door zijn weduwe Birthe en zijn dochters Clara en Karin, plus enkele gezinnen met kinderen die aan het Downsyndroom leden. Salvucci vertelde dat Lejeune haar geholpen had een persoonlijke crisis te overwinnen waarna zij op “wonderlijke wijze een houding van hoop en belofte” kon aannemen. Dochter Clara Lejeune-Gaymard gaf een terugblik op het leven van haar vader en presenteerde haar memoires Het leven is een zegen. Eigenlijk wilde Jérôme Lejeune chirurg worden. Maar hij zakte driemaal voor het examen en richtte zich toen op onderzoek met het doel een behandeling te vinden voor zijn jonge patiëntjes die toen nog ‘mongoloïde’ werden genoemd. Toch zag Lejeune dat niet als een teken van de voorzienigheid, vertelde Clara. Hij had een hekel aan tekens omdat die naar zijn zeggen in tegenspraak waren met zijn

Foto: Perrin Pierre - Gamma - HH

De Studiegroep Hildegard van Bingen houdt op 1, 2 en 3 juli een congres in het Vlaamse Gent. Een veelheid van thema’s komt aan bod, onder meer de relevantie van Hildegard voor vandaag; haar musicologie; de vraag naar de geloofwaardigheid van Hildegard; een overzicht van twintig jaar onderzoek naar deze heilige; succesvolle remedies gebaseerd op haar werk; de geestelijke kant van Hildegard en meer. Naast voordrachten is er ruimte voor vragen, en is er ruimte voor ontspanning en bezichtiging van Gent. Er is dagelijks een Eucharistieviering voorzien. (KN) Info/opgave: www.shbingen.be

Jérôme Lejeune is algemeen bekend door zijn ontdekking in 1958 dat een genetisch defect, trisomie 21 genaamd, de oorzaak is van het syndroom van Down. In januari stond de arts en onderzoeker centraal op een bijeenkomst in New York van de beweging Comunione e Liberazione. Hij toonde aan dat het syndroom voorkomt wanneer er in iedere cel drie in plaats van twee exemplaren van chromosoom 21 aanwezig zijn. Door dit baanbrekend onderzoek verwierf hij grote bekendheid. Later werd hij een uitgesproken verdediger van het menselijk leven en eloquent tegenstander van abortus. Pro-life activisten die hem meemaakten in abortusgerelateerde rechtszaken waren geroerd door de opmerkelijke diepte en warmte van de nederige medisch wetenschapper. Hij was een overtuigde katholiek. Voordat hij naar een conferentie ging, pleegde Lejeune eerst langs te gaan bij een klooster met het verzoek te bidden voor het welslagen van de bijeenkomst. Hij stierf in 1994 aan kanker en onlangs is voor hem een zaligverklaringsproces gestart.

wetenschappelijke werk. In zijn denken en handelen baseerde hij zich altijd op de rede en wetenschappelijk bewijs, ook in zijn vastberaden stelling dat het leven verdedigd moet worden vanaf de conceptie. Door deze stellingname was hij geknipt voor het lidmaatschap van de Pauselijke Academie voor het Leven. Hij werd zelfs de eerste voorzitter van deze door paus Johannes Paulus II opgerichte academie. Lejeune verkondigde dat de wetenschap hem geleerd had dat het leven precies op

‘Ze willen ons doden. U moet ons verdedigen’, zei een patiënt met het Downsyndroom tegen Lejeune

Geen promotie het moment van de conceptie begint. En het menselijk leven onderscheidt zich, aldus Lejeune, van dierlijk leven niet door liefde of intelligentie, maar door zijn “unieke vaardigheid om te bewonderen en te aanbidden”.

Nieuwe hoop Lejeune’s ontdekking dat het syndroom van Down een chromosomale afwijking is, zorgde voor een radicale verandering in de houding tegenover deze kinderen. Voordien werden ze verborgen gehouden omdat men dacht dat hun ziekte toegeschreven moest worden aan syfilis bij de moeder. Ze kregen geen onderwijs. De ontdekking dat aan de basis van deze mentale ziekte een genetische afwijking lag, bood nieuwe hoop. Terwijl andere artsen deze kinderen ‘monsters’ noemden en de ouders adviseerden hen in instituten onder te brengen, hielp Lejeune de ouders juist de kinderen als hun eigen kinderen te accepteren. Hij vroeg naar hun naam en plaatste ze op de knieën van hun moeder voor hij met een onderzoek begon.

Nobelprijs verspeeld

Jérôme Lejeune, de man die mensen met het syndroom van Down nieuwe hoop bood. katholiek nieuwsbl ad

weinigen reageerden op de abortuspropaganda, bezorgde hem veel vijanden. Dochter Clara herinnerde zich dat ze op weg naar school graffiti zag met kreten als: “Dood Lejeune!” en “Lejeune en zijn kleine monsters moeten dood”. Maar haar vader liet zich niet afschrikken en bracht zijn boodschap tot bij de hoogste instanties. Op een internationale conferentie in New York zei hij tot de zaal: “We zien hier een instituut voor gezondheid dat zich ontwikkelt tot een instituut voor de dood.” ’s Avonds schreef hij aan zijn vrouw: “Vanmiddag heb ik mijn Nobelprijs verspeeld”. Hij bleef onder alle aanvallen opmerkelijk gelijkmoedig. En inderdaad kreeg hij de Nobelprijs niet, al deed hij allerlei genetische ontdekkingen, zoals de afwijking monosomy 9 en trisomy 13.

Lejeune’s ontdekking kwam eigenlijk tot stand door zijn weerzin tegen abortus. In 1972 startte een abortuscampagne in Frankrijk, die op de eerste plaats gericht was op gehandicapten. Een jonge patiënt met Downsyndroom kwam bij Lejeune en zei: “Ze willen ons doden. U moet ons verdedigen. Wij zijn te zwak en weten niet wat we moeten doen.” Lejeune was geraakt door het beroep dat het kind op hem deed en besloot genezing voor zijn lotgenootjes te zoeken. Zijn openbaar instaan voor gehandicapten op een moment waarop

Zijn compromisloze opstelling zorgde ervoor dat hij zeventien jaar lang geen promotie maakte en geen fondsen tot zijn beschikking kreeg, noch medewerkers. Chromosomale afwijkingen konden ontdekt worden in de baarmoeder en dus gemakkelijk genezen worden door abortus, was de overheersende mentaliteit. De Nieuw-Zeelandse professor Liley had immers de methode van prenatale diagnostiek geïntroduceerd waardoor de afwijking van kinderen op een zo vroeg mogelijk tijdstip getraceerd kon worden. Voor beide medici was het ondraaglijk dat hun ontdekkingen gebruikt werden om kinderen met chromosomale afwijkingen te aborteren.

‘Een charisma’ Lejeune was het ook die tien jaar voor de wetenschappelijke wereld het wilde erkennen, klinisch bewees dat foliumzuur goed was voor de ontwikkeling van de foetus. De in de geest van de medische wetenschapper opgerichte Lejeune Stichting blijft zich inzetten voor zijn erfenis door het verzorgen van duizenden patiënten en het sponsoren van honderden onderzoeken naar de genezing van genetische afwijkingen. Het gedachtegoed van de Fransman sloot naadloos aan bij dat van paus Johannes Paulus II. De twee mannen hadden elkaar een uur voor de moordaanslag op de paus op 13 mei 1981 ontmoet. Later zou de Poolse paus hem benoemen tot voorzitter van de Pauselijke Academie voor het leven. “Men kan bij Lejeune spreken van een charisma”, zei de paus, omdat hij “altijd in staat was zijn kennis van het leven en de daaraan verbonden geheimen ten goede te laten komen aan de mens en de mensheid, en aan niets anders”. nummer 09 | 4 maart 2011

Wetenschappelijk onderzoek komt steeds meer op het spoor van de impact van zorg en communicatie, van geloof en vertrouwen, op gezondheid en genezing. Maar in de dagdagelijkse medische praktijk spelen die waarden een steeds kleinere rol. De héle mens moet terug in beeld, en christelijke instellingen zouden het voortouw kunnen nemen. jos vranckx

Ziekenzorg is een product geworden, marketing en managementcultuur dringen almaar sterker door. Het zo belangrijke begrip ‘roeping’ wordt verstikt door een keurslijf van reglementeringen, controles, tijdsdruk enzoverder. “Niet alles wat zogezegd technisch beter is, is ook altijd menselijk beter”, zegt de Vlaamse ziekenhuisarts en jezuïet Marc Desmet, auteur van Liefde voor het werk in tijden van management. “Ik zie al die positieve statistieken, enquêtes, financiële parameters enzovoort, maar er is iets aan het doodgaan, en met name de bezieling en de liefde voor het werk in de zorg.”

Geloof als neurose Intussen worden we via de media om de oren geslagen met een dogmatisch wetenschappelijk denken dat de mens afschildert als een verzameling bloed en botten, of als een zak water met genen, waarin uiteraard geen plaats is voor vrije wil of spiritualiteit. Ook de psychiatrie gaat steeds meer de biologische richting uit. Geloof is voor veel artsen niet meer dan een neurose, een afwijking. De rol van psychosociale factoren en zingeving, en van het eigen bewustzijn, wordt onder het tapijt geveegd. Wie spreekt nog over de waardigheid van de mens als kind van God? Het beeld wordt overwegend bepaald door biochemische, genetische en neurologische factoren, alsof we gewoon de speelbal zijn van onze hersencellen en niemand echt verantwoordelijk is voor zijn daden.

Symptoombestrijding Dat alles leidt tot een toenemende medicalisering van de samenleving: het zoeken naar medischtechnische en farmaceutische antwoorden op problemen die niet – of niet enkel – medisch zijn, zoals levensproblemen, schuldgevoelens, conflicten, stress, verdriet, eenzaamheid, gebrek aan zin. De epidemie van complexe ziekten als het chronisch vermoeidheidssyndroom en aanverwante aandoeningen die niet louter biologisch verklaarbaar zijn, om nog te zwijgen van depressies en burn-out, zijn evenveel alarmsignalen dat de medicalisering zijn grenzen heeft bereikt. Ook bij kinderen en jongeren. Volgens de prominente Belgische jeugdpsychiater Peter Adriaenssens dreigt nummer 09 | 4 maart 2011

Foto: IStock

Hoe échte innovatie eruit ziet

30 procent van de kinderen buiten de boot te vallen vanwege psychische of gedragsproblemen. Een op de tien kinderen lijdt aan een psychiatrische stoornis. Om al die problemen aan te pakken is er méér nodig dan enkel symptoombestrijding. De héle mens moet weer in beeld komen.

Bezielde lichamelijkheid Het joods-christelijke mensbeeld is er een van bezielde lichamelijkheid. De joodse filosofe en latere karmelietes Edith Stein is nog steeds actueel: “De meeste aandoeningen, ook wanneer ze maar één orgaan betreffen, zijn aandoeningen van de hele mens en deze mens heeft als geheel en in zijn individuele aard behoefte aan een behandeling. Het komt erop aan begrip te krijgen voor de algehele situatie, de vaak veel grotere psychische nood die achter de lichamelijke klachten steekt, en niet alleen zuiver medische middelen in te zetten.” Het is vooral Lytta Basset, een Zwitserse psychotherapeute en theologe, die vandaag van zich doet spreken met haar vurig pleidooi opnieuw aan te knopen bij het bijbelse mensbeeld en de mens als een eenheid te zien. “De onderverdeling lichaam-geestziel en de scheiding tussen het psychische en het lichamelijke, het mentale van het spirituele, ook bij christenen, doet onrecht aan de bijbelse antropologie.”

Rol van emoties Een fascinerende ontwikkeling die dat beeld lijkt te bevestigen, is die van de psycho-neuroimmunologie, die de interactie bestudeert tussen het emotionele brein, het autonoom zenuwstel-

In onze samenleving wordt steeds meer gezocht naar medisch-technische en farmaceutische antwoorden op problemen die niet – of niet enkel – medisch zijn.

zet in lichamelijke klachten, de zogenaamde inversie, zoals in het geval van anorexia – magerzucht bij jonge meisjes. Wie het gevoel heeft dat het leven niet meer de moeite waard is geleefd te worden, geeft het immuunsysteem het signaal zich over te geven. Het goede nieuws is dat zorg, vertrouwen en toewijding geen bijkomstigheden zijn, want ze bevorderen aantoonbaar het herstel. Op de scanners is te zien dat aanraken en troosten veranderingen in de hersenen op gang brengen die het immuunsysteem – de natuurlijke afweer – stimuleren. Relaties met andere mensen blijkt één van de sterkste medicijnen te zijn om vertrouwen en hoop te herwinnen. Elke vorm van medische en menselijke toewijding en medeleven stimuleert de natuurlijke zelfgenezingskrachten. Van hartpatiënten die een compliment krijgen, daalt de bloeddruk en het cholesterolgehalte.

Grenzen

‘Religieus geloof heeft een biologisch voordeel’

sel en immuunsysteem. Emoties hebben invloed op alle weefsels en organen. Zo is een derde van de hart- en vaatziekten het gevolg van een gemaskeerde depressie. Onlustgevoelens over het leven en over zichzelf worden omge-

Het effect speelt ook bij terminale kankerpatiënten, zoals onlangs bleek uit een onderzoek van de Vrije Universiteit Brussel. Terminale kankerpatiënten die palliatieve zorgen kregen, leefden gemiddeld drie maanden langer en hadden bovendien een hogere levenskwaliteit dan de patiënten die een doorgedreven chemotherapie ondergingen. “De zorg en aandacht van medemensen zijn mijn beste medicijn”, getuigde een palliatieve patiënte in het tvnieuws. In palliatieve afdelingen en dagcentra wordt zorg geboden die oog heeft voor wat belangrijk is katholiek nieuwsbl ad

voor de individuele mens: zelfaanvaarding, relaties van empathie, aanvaarding van de grenzen van de geneeskunde, spiritualiteit. ‘Presentie’ – aandacht en aanwezigheid – in plaats van enkel ‘interventie’.

Biologisch voordeel Toen ik de befaamde farmaceut Paul Janssen, verkozen tot grootste Belgische wetenschapper aller

‘De meeste aandoeningen zijn aandoeningen van de hele mens’

streerd, bij protestanten 29, bij katholieken 20. Het positieve effect stijgt met de leeftijd. Volgens een recent Italiaans onderzoek hebben gelovige transplantatiepatiënten tot drie keer betere overlevingscijfers. Opzienbarend was de Amerikaanse Nun study (2007) waarbij bijna duizend kloosterzusters 12 jaar lang werden opgevolgd. Uit autopsie van de hersenen van hoogbejaarde zusters bleek dat die vol plaques zaten – ziekte van Alzheimer! – hoewel zij tot hun dood mentaal actief en alert waren gebleven. De studie betekende een ommekeer in het denken over oorzaken en gevolgen van de ziekte van Alzheimer en de mogelijke impact van een positieve, gelovige, bewuste levensstijl.

Heilzame invloed tijden, polste naar zijn standpunt over de depressie-epidemie, was zijn antwoord: “De factor die het best beschermt tegen angst en depressie is religiositeit. In de psychiatrie weet men dat al lang, maar het is niet politiek correct daarover te publiceren. Je kunt stellen dat religieus geloof een biologisch voordeel heeft.” De jongste jaren is deze visie bevestigd door heel wat studies die – merkwaardig genoeg – zelden de media halen. Zo ontdekten Zwitserse epidemiologen enkele maanden geleden dat het betrokken zijn bij religie een beschermend effect heeft tegen zelfdoding. Bij mensen zonder religie werden op de 100.000 Zwitsers 39 zelfdodingen geregi-

Natuurlijk zijn religieus geloof, pastorale zorg en spirituele ondersteuning geen passe-partoutoplossing voor de gezondheidszorg, laat staan een wondermiddel. Maar het lijdt geen twijfel dat ze onrechtstreeks een heilzame invloed hebben, omdat ze recht doen aan de waardigheid van de mens in al zijn dimensies. De tijd lijkt rijp om de onverschilligheid te doorbreken en tot een nieuwe, geïntegreerde en bezielende zorgcultuur te komen. Christelijke instellingen zouden alvast het voortouw kunnen nemen. Dat zou pas innovatie zijn. Jos Vranckx was journalist van de Gazet van Antwerpen. Hij schreef onder meer het boek Geloof als geneesmiddel – De vergeten factor X?, ISBN 90 582 6566 8. 13

licht niet vreemd dat fractieleider Jolande Sap van GroenLinks in haar opinieartikel van dinsdag 22 februari in Trouw stelt dat abortus “een beslissing van de vrouw en de arts” is? Tenzij de abortusarts toevalligerwijze de biologische vader is, mist Sap een belangrijke hoofdrolspeler in deze miserabele tragedie. GroenLinks staat – helaas – niet alleen in deze vreemde opvatting. Abortus is een ingreep opgeëist door feministische vrouwen die het zien als een ‘vrouwenrecht’. In dit recht zijn we naar compleet doorgeslagen. De vader in wording heeft onterecht geen enkele rechten als het over de beslissing tussen leven en dood van zijn eigen kind gaat. Dat is onrechtvaardig, vinden ook vaders zelf. Regelmatig ont-

vangt de redactie van Katholiek Nieuwsblad brieven van mannen van wie hun partner zonder hun mening te vragen een abortus heeft ondergaan. Zelfs jaren later blijken deze mannen hieronder zwaar te lijden. Ze hebben depressieve klachten en veel verdriet. Ook uit wetenschappelijke onderzoeken blijkt dat voor mannen een abortus bijna net zo’n psychologische belasting is als voor vrouwen. Niet vreemd: ook hij verliest zijn kind. Als een vrouw ongewenst zwanger raakt, gevallen door seksueel geweld buiten beschouwing latend, en de vader geeft aan dat hij voor zijn kind wil zorgen, zou het dan niet wettelijk verboden moeten worden de abortus nog uit te mogen voeren? Het kind is namelijk ook van hem. Dat klinkt

misschien vreemd, maar andersom is het nu ook al het geval: als een vrouw zwanger is van een man die liever (nog) geen kind wil, mag een vrouw ook gewoon het kind geboren laten worden en het eventueel alleen opvoeden. Waarom zouden mannen hierin achtergesteld moeten worden ten opzichte van vrouwen? Vinden wij dat mannen minder goed voor kinderen kunnen zorgen? Of vinden we dat kinderen meer van vrouwen zijn? Als dat laatste het geval is, zouden mannen dan niet ook minder verantwoordelijkheden moeten dragen voor hun kroost? Natuurlijk ‘dragen’ vrouwen het kind. Maar deze negen maanden draagtijd staat in schril contrast met de levensverwachting die het ongeboren kind heeft. En daar-

bij: het ongeboren kind is ook in de buik al echt leven. Menselijk leven. Menswaardig leven. Het is een groot compliment waard hoe GroenLinks zich sterk maakt voor het leven van dieren en planten. Maar waarom vergeet de partij op te komen voor het prachtige leven dat in de buik van een vrouw groeit? Vanwege de rechten van de vrouw? Dikke kans dat het leven dat in de buik groeit ook vrouwelijk is. Wat zijn de rechten van dat kind? Onze huidige omgang met abortus doet mij erg denken aan de Animal Farm van George Orwell: All animals are equal, buts some animals are more equal than others. Het wordt eindelijk tijd dat het kind in de buik én zijn vader net zoveel rechten krijgen als de zwangere vrouw. mariska orbán

Foto: iStock

Als een man vader wordt en hij erkent zijn kind, krijgt het automatisch zijn achternaam. Na de bevalling krijgt de vader twee vrije dagen en mag hij wettelijk ouderschapsverlof opnemen om voor zijn kind te zorgen. Hij is, net als de moeder, zelfs verplicht het kind te verzorgen en op te voeden. Als zijn minderjarig kind schulden maakt, zijn allebei de ouders verantwoordelijk. Als een vader zijn gezin verlaat, betaalt hij kinderalimentatie tot zijn kinderen 18 jaar geworden zijn. Daarna is hij verplicht mee te betalen aan de studiekosten tot zijn kroost 21 jaar oud is. Een kind heeft twee ouders: een vader en een moeder. Zij dragen in Nederland, gelukkig, allebei evenveel verantwoordelijkheid voor hun kind. Is het in dat

Mannenrechten

“De vrouw is baas over haar eigen buik. Van de ene kant helemaal terecht. In Nederland is het een voornaam rechtsbeginsel dat een vrouw zelf bepaalt wat er met haar lijf gebeurt. Dwanghulpverlening – zoals iemand gedwongen opnemen in een psychiatrisch ziekenhuis – mag alleen in uiterste gevallen. Maar van de andere kant is een ongeboren kind een liefdesproduct verwekt door een vrouw en een man. Als een kind met liefde verwekt is binnen een relatie, dan is het onrechtvaardig dat een vrouw via de achterdeur het kind van hun beiden zomaar zonder overleg kan laten weghalen. Helaas gebeurt dat nu nog te vaak.” Paul Vlaardingerbroek, hoogleraar Familie- en Jeugdrecht aan 14

de Universiteit van Tilburg, vindt dat een vrouw niet zonder overleg met de vader abortus moet kunnen plegen. “Een zwangere vrouw heeft de morele plicht de (ex) partner te vertellen dat ze zwanger is en de morele plicht te luisteren naar de argumenten van de medeverwekker, voordat ze het liefdesproduct vernietigt. Zo heeft de vader de mogelijkheid haar te overtuigen hun kind te houden door haar bijvoorbeeld te vertellen dat hij haar ondersteunt in de opvoeding of zelfs de zorg voor het kind in zijn geheel op zich neemt.” De hoogleraar acht het belangrijk meer openlijk te discussiëren over abortus en de rechten van de vader en het kind. “Als samenleving moeten we vrouwen meer bewust maken van hun morele plichten, in plaats van enkel te roepen dat

ze zelf mogen beslissen wat er met het ongeboren kind gebeurt.” Hij vergelijkt dit met het adoptieproces, waarin de biologische vader wel rechten heeft. “Voordat een kind ter adoptie mag worden opgegeven, moet de verwekker gehoord worden.” Het grote verschil is dat in het geval van adoptie, het kind al geboren is en dus rechtshalve ‘een kind’ is. En niet, zoals bij abortus, ‘slechts’ een mens in wording die nog in de buik van de moeder zit. “Maar”, stelt Vlaardingerbroek, “de gedachte dat een ongeboren baby tot 24 weken geen bescherming nodig heeft, is een achterhaalde opvatting. Bij de conceptie is het een kind in wording, en moet er dus ook rekening gehouden worden met de belangen van het kind. Dan kan ook een drugsgebruikende zwangere moeder al voordat zij katholiek nieuwsbl ad

24 weken ver is, onder toezichtstelling gehouden worden. Dat is in het belang van de gezondheid van het kind en sluit hierbij aan.” Om bij abortus recht te doen aan de vader, zou een arts beide partners moeten spreken voordat hij overgaat tot abortus, vindt de jurist. “Als ouders het niet met elkaar eens zijn, omdat moeder het kind wil laten aborteren en vader niet, zal de uitkomst voor één van hen altijd keihard zijn. Als de vrouw overgaat tot abortus, zal de man veel verdriet krijgen. Maar als de vrouw het kind toch negen maanden uitdraagt, zal zij dit als erg zwaar kunnen ervaren.” Bij blijvende onenigheid tussen de ouders zouden zij met een derde, onafhankelijke partij moeten praten om samen te kijken welke beslissing niet alleen in het belang

is van het kind, maar ook goed is voor beide ouders, oppert Vlaardingerbroek. “Als de ouders gelovig zijn, zou een priester of dominee zo’n gesprekspartner kunnen zijn. Zo niet, zou dat bijvoorbeeld een mediator kunnen zijn of een familielid. Als de ouders er dan nog steeds niet uitkomen, zouden ze het zelfs aan de rechter kunnen voorleggen.” Uiteindelijk heeft de moeder de belangrijkste stem, vindt de hoogleraar. “Zij moet het kind uitdragen, het gaat over haar lichaam, zij ondergaat de pijn. Maar overgaan tot abortus is een beslissing die ouders niet binnen een minuut moeten nemen. Vaak hebben vrouwen hier achteraf spijt van. Het is heilzaam hier goed over na te denken, dat is ook goed voor de verwerking nadien.” (MO) nummer 09 | 4 maart 2011

Kuria is hun laatste adres De zorg kan niet zonder vrijwilligers. Meestal bieden zij de extra aandacht waarvoor de tijd bij de professionele krachten ontbreekt. Twee vrijwilligsters vertellen. ed arons

“Ik las in Nederlands Dagblad over hospice Kuria in Amsterdam. Dat leek me heel mooi werk, werk dat bij me past: ik ben iemand met veel geduld en Amsterdam past wel bij mijn avontuurlijke kant: dat is toch even iets anders dan het normale.” Janny Dekens (1954) woont in Nieuwleusen bij Meppel, vandaar dat ze dacht: “Als dat in Zwolle was geweest, zou ik er zeker gaan helpen.” Daarmee was even de kous af. “Totdat ik een half jaar later iemand tegenkwam uit Den Helder, die me vertelde dat ze vrijwilligerswerk deed bij Kuria in Amsterdam. Toen dacht ik: ‘Als zij dat vanuit Den Helder kan, kan ik het vanuit Nieuwleusen ook.’”

Voetmassage Dat was in 2003. “Mijn man is de eerste keer meegegaan om kennis te maken en ik heb voor ik

begon een cursus gevolgd, waarin ik handreikingen kreeg over hoe om te gaan met de bewoners.” Van meet af aan voelde mevrouw Dekens zich thuis in Kuria. Regelmatig maakt ze de reis per trein naar Amsterdam. “Ik kom daar dan om een uur ’s middags aan, of iets later al naar gelang de behoefte, en werk er tot elf uur ’s avonds. Daarna blijf ik er overnachten en heb er slaapdienst – je kunt gewekt worden. De volgende dag ben ik er dan tot één uur.” In een hospice is de sfeer zoveel mogelijk als thuis. “Mensen mogen in hun kamer eigen spulletjes zetten, er was zelfs iemand die zijn poes meebracht. Je doet er eigenlijk de dingen die je ook thuis doet: kleding wassen en strijken, opruimen, boodschappen doen. En daarnaast is er het contact met de bewoners: een gesprek of een wandeling wan-

neer de mensen daartoe in staat zijn, eventueel een voetmassage.”

Koning David “Ik ben niet bang over de dood te praten. Ik ben juist benieuwd naar hoe een levenseinde is, hoe mensen daarmee omgaan. De bewoners beseffen dat Kuria hun laatste adres is, maar de meesten hebben de strijd met hun levensverwachting al gestreden voor ze binnenkomen. Toch zijn er soms mensen die heel onrustig zijn; het is heel verschillend.” Het contact met een zwerver is haar altijd bijgebleven. “Hij was heel onrustig, sliep slecht en met zijn kleren aan. Het was zomer en ik ben met hem buiten gaan wandelen – hij kon nog wat lopen. ‘Ik wil zondag naar de kerk’, zei hij me. ‘Waarom?’, vroeg ik hem. ‘Om te bidden.’ ‘Maar dat kan hier toch ook?’, was mijn antwoord. ‘Maar je weet niet wat ik allemaal in mijn leven heb gedaan’, kwam hij weer. ‘Dat is niet van belang’, verzekerde ik hem. En ik vertelde hem wat koning David heeft gedaan en dat God hem toch ‘een man naar mijn hart’ noemt. Kort daarop

kreeg ik een telefoontje dat hij zijn zonden had beleden en heel rustig was ingeslapen.” Janny Dekens maakt duidelijk dat niet alle contacten zo gelovig verlopen. “We zijn er om de mensen te helpen, niet om te evangeliseren. Natuurlijk komt het geloof ter sprake als ik een Bijbeltje op iemands nachtkastje zie liggen, maar er zijn ook nietgelovige bewoners. Wel merk ik dat mensen verbaasd zijn dat er zoveel vrijwilligers zijn, allemaal gelovige mensen – het is een uiting van ons christen zijn.” Voor ze contact maakt met de bewoners neemt Janny Dekens

altijd even de aantekeningen door. “Ik lees me in over ieders omstandigheden, schrijf die op een briefje en draag dat mee als de mensen me roepen. Ik blijf dat briefje ook bij me dragen als ik eenmaal thuis ben. De bewoners zijn heel dankbaar en zelf ben ik telkens weer dankbaar voor wat ik zelf heb. Mensen delen veel met je, geven je vertrouwen. Daarom kom ik altijd heel enthousiast terug, zoals mijn huisgenoten kunnen beamen. En door mijn enthousiasme zijn een vriendin uit Nieuwleusen en nog een andere vriendin ook vrijwilligerswerk voor Kuria gaan doen.”

Kuria

Kuria is een christelijk hospice, dat in een mooi statig hoekpand in de buurt van het Vondelpark opvang en palliatieve zorg biedt aan tien personen – ongeacht hun kerkelijke achtergrond. Het gaat om mensen met een levensverwachting van maximaal drie maanden. “Als thuis niet (meer) kan en het ziekenhuis niet (meer) hoeft”, staat er op de site. Meer dan honderdvijftig vrijwilligers staan de professionele krachten bij. Ook is er een buddy-programma voor ongeneeslijk zieke mensen in hun thuissituatie. (EA) Info: www.kuria.nl

Mevrouw Lut van Lersberghe (1943) in het West-Vlaamse Maldegem werkte jarenlang in het onderwijs, “maar nu ben ik in ruste”. Toch heeft ze nog steeds een drukke agenda: ze doet allerhande vrijwilligerswerk, onder andere voor het Davidsfonds, en past regelmatig op haar kleinkinderen. Daarnaast maakt zij om de week een middag vrij voor een bezoek aan de psychiatrische inrichting Sint-Amandus in Beernem, twintig kilometer naar het zuiden. “Ik ben er vijf jaar lang gekomen toen mijn man daar was opgenomen. Het was mijn tweede thuis. Toen hij acht jaar geleden overleed, ben ik blijven komen; als een soort verwerking, maar ook omdat het mij zo’n deugd doet.” De leefgroep waar haar man deel van uitmaakte, kan niet op eigen houtje naar buiten, vandaar dat buiten wandelen een belangrijke activiteit is. “De bewoners staan vaak al te wachten als ze me zien komen en vragen ‘Mag ik mee?’.” Er is een omvangrijk aanbod van activiteiten in Beernem, zowel van professionele zijde als door vrijwilligers. “Ik beschouw mezelf als een extraatje voor de bewoners”, aldus mevrouw van Lersberghe. “Ik wandel met hen, laat hen babbelen en ga nummer 09 | 4 maart 2011

iets drinken in een restaurant. Ik ben er voor hun ontspanning

‘De bewoners zien mij graag en ik hen’

en soms ga ik met hen naar de begrafenis van een familielid of zo.”

Zolang ik kan Regelmaat in dit werk vindt ze van belang. “Meestal ga ik op woensdagmiddag, de tijd dat ik mijn man altijd bezocht. Als dat

niet lukt, kies ik vaak voor de zondagmiddag, want dan zijn er minder activiteiten en duurt de tijd voor de bewoners soms lang.” Lut komt nog steeds in de oude leefgroep van haar man, al zijn er nu drie groepen in plaats van twee. “Mensen overlijden of worden overgeplaatst, nieuwe bewoners komen. Het zijn vaak weer anderen met wie ik contact heb, mensen van allerlei leeftijden, dat maakt voor mij geen verschil. Ik doe dit werk zelf heel graag en merk dat de bewoners er zelf deugd aan hebben. Als ik een paar weken niet zou gaan, mis ik het. De mensen zien mij graag en ik hen. Ik wil dit daarom graag blijven doen zolang ik het kan doen.” (EA)

Foto: IStock

‘Een extraatje voor de bewoners’

Sint-Amandus

Het psychiatrisch zorcentrum Sint-Amandus te Beernem biedt zorg aan 750 patiënten, van wie de meesten er intern wonen. Daarnaast zijn er dagpatiënten en mensen die in de omgeving beschut wonen. Het aantal medewerkers ligt even hoog: op 750. Vrijwilligers zijn er minder, een 45-tal, meestal familieleden van bewoners of personeel. Zij houden buiten de officiële werktijden de foyer open, verzorgen het vervoer voor dagpatiënten en geven extra aandacht aan individuele bewoners. Het centrum maakt deel uit van het omvangrijke werk van de broeders van Liefde van Gent op het gebied van de psychiatrische zorg in België. (EA) Info: www.amandus.be


15

Wat er... te doen staat Levende Kerk Langedijk, zo 13 mrt Vocaal ensemble Voices voert in de Sint-Jan de Doperkerk vanaf 13.30 uur de Messiah van Händel op. Entree gratis, na afloop deurcollecte.

Euthanasie Utrecht, wo 9 mrt Avond voor jongeren van studiecentrum Lepelenburg, Herenstraat 43, over euthanasie. Info: lepelenburg.blogspot.com

Zaaien tegen de wind in Foto: Jan Peeters - KN

Händel

Lichaam Tilburg, v.a. do 10 mrt Start van de zevendelige cursus Theologie van het Lichaam, gebaseerd op het denken van Johannes Paulus II. De cursus wordt gegeven door kapelaan Luc Simons. Kosten: 10 euro. Locatie: Wassenaerlaan 32. Info/opgave: (013) 542 39 14, [email protected]

Bidden Den Haag, do 10 mrt In de Jacobusparochie, Parkstraat 65A, wordt in de veertigdagentijd gebeden met heiligen. Op 10 maart staat kardinaal Newman centraal. Info: (070) 324 41 18/360 55 92

Jong Karmel Scherpenheuvel (B), vr 11 t/m zo 13 mrt Tienerweekend voor iedereen geboren tussen 1995 en 1999. Thema: De bedrieger en de wildeman, het drama van een tweeling… met Jakob en Esau. Info/opgave: 09/267.85.99, [email protected]

Innerlijke genezing Oosterhout (NB), vr 11 t/m di 15 mrt Retraite van de gemeenschap Chemin Neuf, om zich te verzoenen met zijn levensgeschiedenis door er een terugblik op te houden in het licht van Gods woord. Met persoonlijke begeleiding. Locatie: Paulusabdij, Hoogstraat 80 Info: (0162) 45 19 91, www.paulusabdij.nl

Kloosterwandeling

Kapelaan Paul Stomph en Rian Vernooy: “Als ik zie met welk gemak mensen zich allerlei nieuwe apparaten als computers, i-Pads en i-Phones eigen maken. De Bijbel zou dan ineens te moeilijk zijn. Volgens mij heb je dat dan niet eens geprobeerd.”

“Noemt u dat evangelisatie?”, vraagt Paul Stomph verbaasd. De kapelaan denkt bij die term niet in eerste instantie aan dat kleine groepje ouders die aarzelend meer van het geloof willen weten. Toch zijn zij het die de Kerk van morgen moeten dragen. jan peeters

“Kapelaan Stomph bellen. Doet iets met evangelisatie”, luidt het e-mailtje van de eindredacteur.

Paul Stomph zelf is hoogst verbaasd. “Hoe komt u daar nou bij? Of u moet die paar avonden voor ouders van eerstecommunicantjes bedoelen, maar bij evangelisatie denk ik aan drukke pleinen en straten”, zegt de kapelaan ietwat beduusd aan de telefoon. “Maar als die ouders er zelf om vragen, heb ik toch een verhaal?”, stelt de verslaggever. Even blijft het stil. “Hoe laat komt u?”

Kerklaan van het Noord-Hollandse Bennebroek inslaan. Die loopt recht op de kerk af, met z’n imposante, massief aandoende voorgevel. Iets lijkt er niet te kloppen. Als we de kerk naderhand via internet van boven bekijken wordt het meteen duidelijk: de bouwpastoor die deze kerk rond 1900 neerzette, had nog een paar maten groter in gedachten. De vanzelfsprekende massaliteit van toen draagt bij aan de schuchterheid van nu.

Van groot naar klein

Vraag naar meer

De aarzeling van de kapelaan wordt begrijpelijk als we de

“Tijdens de evaluatieavond na de eerste heilige communie lie-

Sittard, za 12 t/m zo 13 mrt Een weekend onder leiding van een gids wandelen door ZuidLimburg, met verblijf bij de karmelietessen. Info/opgave: (06) 12 54 91 35, www.dewandelmaat.nl

uit de St.-Lambertusbasiliek in Hengelo (O). Om 10.30 uur.

Meditatievieringen Diverse, mrt De Petrus Canisiusstichting houdt meditatievieringen met schriftlezing, stilte, Mis en biechtgelegenheid. Maandthema: Gij zult geen onkuisheid doen. Alkmaar, vr 4 mrt, 13.30 uur; Haarlem, vr 4 mrt, 19.30 uur; Den Haag, za 5 mrt, 10.30 uur; Breda, za 5 mrt, 15.00 uur; Delft, ma 7 mrt, 19.30 uur; Utrecht, di 8 mrt, 15.30 en 19.30 uur; Leiden, wo 9 mrt, 19.30 uur; Deventer, wo 16 mrt, 19.00 uur; Baarn, di 29 mrt, 19.30 uur. Info: (06) 27 20 51 89 16

In maart besteedt Radio Maria meer aandacht aan de lijdende Kerk, in het bijzonder aan de heilige martelaren. Op zondag 6 maart om 10.30 uur Eucharistieviering vanuit de Sint-Franciscuskerk, Heerlen. Celebrant: pastoor Receveur. Op maandag 7 maart om 9.15 uur Leven met God met Caroline Tax over de nota gezinsbeleid De kracht van het gezin van het Centrum voor de Sociale Leer van de Kerk.

Op maandag 7 maar t Theologische Academie over de HH. martelaressen Perpetua en Felicitas. Door prof. Bart Koet. Om 11.00 en 21.00 uur. Op dinsdag 8 maart Spirituele lezing ‘De droom van Tibhirine’ naar aanleiding van de film Des hommes et des Dieux. Om 9.15 en 22.15 uur. Op dinsdag 8 maart priesterjubileum pastoor Koos Smits met (extra) Eucharistieviering van-


Op woensdag 9 maart Leven met God over de H. Jan Berchmans naar aanleiding van de inzegening van zijn geboortehuis. Met deken F. van Meerbergen. Om 9.15 en 20.00 uur. Op donderdag 10 maart Leven met God over de heilige zuster Marie-Adolphine met dhr. R. Heinrichs van de Stichting Marie-Adolphine. Om 9.15 en 20.00 uur. Op vrijdag 11 maart in Leven met God het wekelijkse panelgesprek met redactieleden van Katholiek Nieuwsblad. Om 9.15 uur en 20.00 uur.

ten ouders merken dat ze de voorbereiding heel fijn gevonden hadden. Dat ze het geloof weer ontdekten en zich soms een beetje schamen dat ze er zo weinig aan doen”, vertelt kapelaan Stomph. Of de school soms wat meer aan geloofsoverdracht kon doen. “Dat is een vraag die zij zelf aan de school moeten stellen en waar in het verleden ook wat mee is gedaan. Naar aanleiding van een artikel in KN heb ik Tim Schilling van het centrum voor Parochiespiritualiteit gevraagd hier een korte cursus te geven.” “Je hoeft niet opnieuw het

Op vrijdag 11 maar t Theologische Academie over ‘Gij zijt het zout der aarde’ (deel 2). Met pastoor Rainer Kanke. Om 11.00 en 21.00 uur. Op zaterdag 12 maart Thelogische Academie over de zeven sacramenten, door pastoor Jeroen Smith. Vandaag deel 1 over de priesterwijding. Om 11.00 uur.

Radio Maria Nederland en Vlaanderen is te beluisteren via de middengolf (675 AM) en www.radiomaria.nl.


wiel uit te vinden”, vult Rian Vernooy aan. Als moeder van drie kinderen was ze eerder al nauw betrokken bij geloofscursussen. “Het begint uiteindelijk bij jezelf. Alleen als je zelf goed in je geloof kunt staan, kun je het aan je kinderen doorgeven. Daar zit bij veel ouders een leemte aan kennis. Neem alleen al de opbouw van een viering.”

er kritisch over na te denken. Maar dat wordt vaak gevoeld als aanval. Al pratend hoop je dat bij mensen loskomt wat er in hen leeft.” Stomph is erg te spreken over de film die Schilling liet zien. Dat gebed een mix mag zijn van verheven gedachten en alledaagse zorgen en verlangens. Rian Vernooy benadrukt de realiteitszin

Leven en geloven De kapelaan vindt het moeilijk mensen dat duidelijk te maken. “Je hebt de neiging mensen vast te pinnen op andere dingen die ze wel zomaar aannemen zonder

Onbekend

van de film. Dat er vele kanttekeningen werden geplaatst en dat werd uitgelegd wat de Kerk ermee bedoelt. En dat je geen heilige hoeft te zijn om te kunnen geloven of te bidden.

Volgens Rian is de weerstand tegen de Bijbel een typisch katholiek gevalletje ‘onbekend maakt onbemind’. “Protestanten laten de Bijbel veel meer een stukje van hun leven maken. Lezen daar na het eten een stukje uit. Het wordt toegankelijker als je het in het dagelijks leven inpast.” Tegelijk past de weerstand tegen de Bijbel binnen de weerstand tegen ‘het geloof’ in het algemeen. “Ze willen hun eigen ding blijven doen. ‘Ik geloof wel, maar op mijn manier.’ Ze zien het geloof als een pakket regels. Het is ook een beetje gemakzucht.”

Koudwatervrees

‘Gewoon doorgaan’

“Ze hebben leren ontdekken dat het ook gewoon leuk is je in de Bijbel te verdiepen”, zegt Paul Stomph. “Ik denk soms dat de weerstand bij mensen tegen de Bijbel ook napraten is. Als ik zie met welk gemak mensen zich allerlei nieuwe apparaten als computers, i-Pads en i-Phones eigen maken. De Bijbel zou dan ineens te moeilijk zijn. Volgens mij heb je dat dan niet eens geprobeerd.” Hij merkte ook binnen het groepje ouders een verschil van houding. De een die kan er geen genoeg van krijgen en wil meer. “Anderen zijn terughoudend alsof er een moment komt dat ze niet meer terug zouden kunnen.

De kapelaan worstelt met de vraag hoe hij dat kan doorbreken. “Dat mensen durven oppakken wat hun wel aanspreekt, wat ze wel durven geloven en dat zij daarmee verder gaan.” Of dat met deze eerste serie avonden gelukt is weet hij niet. “De reacties waren positief, ze waren blij mee te hebben gedaan en sommigen willen een vervolg.” Rian Vernooy vindt het “bedroevend” dat er ondanks de vele reclame en de medewerking van de school een zo karige respons op de geloofsavonden is gekomen. “Je moet gewoon doorgaan, maar het is eigenlijk bedroevend slecht.” Stomph deelt die teleurstelling.

Durven twijfelen “Maar het is niet alleen kennis”, vult Stomph aan. “Het is ook angst een standpunt in te nemen. Je kunt niet meer geloof overdragen dan je zelf hebt. Twijfels kun je niet verbergen, zeker niet voor een kind. Deze tijd geeft ouders vaak het gevoel dat ze worden afgeserveerd als ze niet alles tot in detail kunnen verdedigen. Maar je kunt toch gewoon laten zien wat je gelooft? Een kaarsje opsteken is ook een getuigenis. Ik hoop dat de ouders tijdens die avonden hebben kunnen ontdekken waar zij staan in het geloof, zodat zij dat kunnen doorgeven. En dat wat zij niet kunnen uitleggen over kunnen geven.” “Dat is geloven”, zegt Rian Vernooy. “Het is geen panklaar antwoord. Het is overgave en vertrouwen. Het geloof hebben dat het zo is, maar niemand weet het zeker. Tim Schilling benadrukte dat geloof niet de vrijheid beknot, maar juist geeft. Dat voel ik ook zo. Dingen worden duidelijk.”

Alsof ze door de Bijbel te lezen ineens van alles niet meer zouden mogen en van alles zouden moeten. ‘Dan moet ik minstens elke zondag naar de kerk’, ‘en als mijn kinderen niet opletten, dan zwaait er wat.’ Dan vraag ik mij als pastor af: straal ik dat dan uit of zo? Ik verbaas mij daar vaak over.”

‘Ze hebben ontdekt dat het ook gewoon leuk is je in de Bijbel te verdiepen’

“Er komen soms best wat gezinnen in de kerk. Sommigen hebben ook echt geen tijd, en ze mogen terughoudend zijn. Maar je hoopt zo dat ze toch dat ene stapje zetten.” Misschien is een nog laagdrempeliger Alphacursus wel een idee, vraagt hij zich hardop af. Hij weet van een collega in Haarlem die soms wegens succes belangstellenden moet teleurstellen. “Maar we moeten ons niet verkijken. Er is een aantal ouders heel enthousiast geworden en zij willen een vervolg of iets vergelijkbaars. Wie weet wat nog via mondtotmondreclame gebeurt.”

Hoezo keuze? Rian heeft de cursus als “verrijkend” ervaren, ook door de gesprekken met andere ouders.

Kinderen zelf laten kiezen? ‘Hoe weten ze nou waar ze voor kiezen?’

Zelf probeert ze haar kinderen, van wie de oudste “lekker pubert”, als misdienaar en lid van het kinderkoor bij de kerk te betrekken. “We proberen zeker twee, drie keer per maand samen naar de kerk te gaan. Ze hebben allemaal wel eens geen zin, maar ze gaan gewoon mee. Dat ene uurtje in de week moet kunnen. En wij bidden voor het eten.” Ze is verbaasd dat sommige ouders hun kinderen, als ze naar de middelbare school gaan, zelf laten kiezen. “Als je dertien bent, kies je voor je gemak. Hoe weten

KN-columns zuster Anima


het Mensgeworden Woord, in Nederland met vier vestigingen beter bekend als ‘de Blauwe Zusters’. Als overste is zij ongeveer de helft van haar tijd op reis om haar zusters te bezoeken of nieuwe vestigingen voor te bereiden. Onderweg komt zij veel inspirerende situaties, initiatieven en mensen tegen die zij in haar columns levendig beschrijft. Zo brengt zij de inspiratie van een vitale Wereldkerk naar Nederland en Vlaanderen en bemoedigt zij veel lezers.

In Zaden van het Woord zijn meer dan vijftig van die columns met veel foto’s gebundeld. Wie ze achter elkaar leest, waant zich in een eigentijdse versie van de Handelingen van de Apostelen. Ook zijn twee uitgebreide interviews met haar opgenomen en uitgebreide informatie over haar congregatie. Een boek om zelf te lezen en om cadeau te doen aan anderen.


Er ís leven na de dood “Mijn kinderen hebben aardig wat meegemaakt. Mijn man is vijf jaar geleden overleden. Voor ons staat vast dat Ben in de hemel is en dat als zij doodgaan zij hem weer zullen zien. Dat geloven ze volgens mij ook echt. Wij staan daar denk ik iets anders in dan mensen die dat gelukkig niet meegemaakt hebben. Het kan niet zo zijn dat het klaar is als je dood bent. Het kan niet zo zijn dat Jezus niet geleefd heeft en dat al die bijbelverhalen sprookjes zijn. Dat kan gewoon niet. Daar zijn te veel aanwijzingen voor. Sinds mijn rondreis door Israël is het helemaal gaan leven.” Nuchter vertelt ze hoe zij zelf bij de Kerk is gebleven. “Ik ben een trouw iemand. Mijn broer en zus doen er niets meer aan. Het scheelt dat ik mijn man al heel jong heb leren kennen en dat hij ook erg gelovig was. Dan is het bijna vanzelfsprekend dat je samen naar de kerk gaat. Daar hebben wij elkaar ook ontmoet. Dan loopt je leven anders. Het geloof geeft rust en steun. Zeker met wat ik heb meegemaakt. Dat heeft mijn geloof alleen maar verdiept. Want nu weet ik het zeker. Ben was veel zekerder in het geloof dan ik. Soms dacht ik wel eens bij mijzelf, ‘ja, het zal wel’. Maar nu hij overleden is, snap ik wat hij bedoelde.”

4 weken gratis kennismaken met

Bij Uitgeverij Discovery Books is vorige week de eerste bundel verschenen van de columns die zuster Anima Christi voor Katholiek Nieuwsblad heeft geschreven. Inspirerend nieuws uit de wereldkerk is moeilijk te bemachtigen. Persbureaus zijn meestal enkel gericht op conflicten, rampen en uitspraken van kerkelijke leiders. Toch leeft er enorm veel positiefs: in de vroegere ‘missielanden’ in het Zuiden en in voormalig communistische landen. De Nederlandse zuster Maria de Anima Christi (41) is al meer dan zestien jaar generaal-overste van een wereldwijd snel groeiende zustercongregatie, de Dienaressen van

ze nou waar ze voor kiezen? Ik vind dat raar. Het duurt best lang voor je echt beseft wat het geloof voor jou is. Dat zie je als puber nog niet. Ze moeten begrijpen dat er meer is in het leven dan alleen leuke dingen doen en dat je als het moeilijk is echt steun kunt vinden in het geloof.”

Bel 073 – 7502315 Zuster Maria de Anima Christi, Zaden van het Woord, Uitg. Discovery Books, pb., 152 pp., € 14,90, ISBN 97 8907 7728 19 2. Bestellen via [email protected], (058) 212 45 22 of www.colomba.nl, (071) 517 49 51.

Of meld u aan via onze website: www.katholieknieuwsblad.nl

17

Cultuur

De Vlaamse schilder Jan Gossaert droeg bij aan de introductie van de renaissance in de Nederlanden. Mede dankzij een tentoonstelling in de National Gallery in Londen krijgt hij nu de aandacht die hij verdient.

Foto: National Gallery

Ere wie ere toekomt adri e van gri ensven

Verfijnde uitvoering In veel opzichten doet Gossaert denken aan Jan van Eyck, Gerard David, Hugo van der Goes. Eenzelfde onderwerpen, verfijnde uitvoering, diepkleurig palet. Hij schilderde onderwerpen als Adam en Eva, die zich plotseling bewust zijn geworden van hun lijfelijkheid, Maria met Kind, weergegeven in allerlei speelse varianten, de aanbidding van de Drie Koningen, de bespotting van Christus en andere scènes uit de Passie. Maar hij verschilt van de Vlaamse Primitieven in zijn bijbelse en mythologische taferelen met beeldvullende naakten. Door Gossaert geschilderd voor de vorstelijke en aristocratische opdrachtgevers die hem ook hun portret lieten maken.

De Aanbidding De Aanbidding van de Drie Koningen is een van zijn grootste schilderijen. Bij Gossaert speelt de gebeurtenis zich af in een hoog, deels vervallen gebouw als ‘stal’. De compositie is uitgewogen. Het perspectief en de doorkijk precies in het midden versterken ruimteen dieptewerking. Alle personages, ook zij veraf en half verborgen, staan zo gegroepeerd dat de aandacht leidt naar de knielende Melchior in zijn auberginekleurige mantel, goud aanbiedend aan het Kind op de schoot van Maria in haar stralend blauwe kleed. Maar ook de 18

engelen in de lucht en Caspar en Balthasar met hun gevolg vragen onze bewondering. Met wat een precisie zijn hun kostbare gewaden weergegeven en de objecten die ze meedragen. Zie hoe alle personages, hoe verschillend ook, individueel gestalte kregen in houding en gezicht. En kundig gaf Gossaert de gebroken tegelvloer weer met de ertussen opschietende planten en de twee hondjes op de voorgrond.

Gossaert en renaissance De Aanbidding van de Drie Koningen vervaardigde Gossaert rond 1512 voor de St.-Adriaansabdij in Geraardsbergen. De schilder, nauwelijks dertig, toonde ermee wat hij in zijn mars had én had geleerd op zijn reis naar het zuiden. In 15081509 was Gossaert op uitnodiging van kunstliefhebber en admiraal Filips van Bourgondië – op diplomatieke missie voor landvoogdes Margaretha van Oostenrijk – meegereisd naar Rome. Filips moest met Julius II de gewichtige kwestie bespreken wie het laatste woord had bij hoogkerkelijke benoemingen: de hertogen van Bourgondië dan wel Christus’ plaatsbekleder. Gossaerts taak was het in Italië tekeningen

Gossaert verwerkte de renaissance-invloeden in de gangbare esthetiek

te maken van antieke monumenten en beelden. Vier bladen bleven bewaard, uitgevoerd in kleine pennetrekjes. Onder meer het blad met de Spinario, het beroemde antieke bronzen beeld van de zittende jongen die een doorn uit zijn voet trekt. Maar Gossaert raakte al even geboeid door renaissanceschilders en -architecten. Hij bestudeerde de oude en eigentijdse bouwkunst. En van de schilders leerde hij het weergeven van naaktfiguren en het gebruik van architectuur als achtergrond op hun taferelen. Hij was de eerste Nederlander die dit in Italië deed en droeg zo bij aan de intrede van de renaissance in de Nederlanden.

De Aanbidding van de Koningen, 1510-1515.

Die invloeden vind je op allerlei manieren bij Gossaert terug. Niet als een radicale ommezwaai, maar geleidelijkaan verwerkt en ingepast in de gangbare esthetiek. Bij De Aanbidding, dat een volle Vlaamse sfeer ademt, zijn bijvoorbeeld de vorm van de ‘stal’ en het opvallende perspectief ‘naer de Italiaansche mode’. Op den duur ontplooiden renaissance en humanisme zich duidelijker in de grote, levensechte naaktfiguren van Adam en Eva, van Kain die Abel doodt, en mythologische scènes met Hercules en Deianeira of subtiel erotische werken waarin Venus de hoofdfiguur is. Met deze lofzangen op de schoonheid van het lichaam probeerde Gossaert de schilderkunst van de Oudheid te evenaren. Een genre dat nieuw was in de Nederlanden.

diezelfde stijl. De Malvagnatriptiek – een huisaltaar met de zetelende Maria (in rood

gewaad) met Kind, omgeven door musicerende engeltjes en Katharina en Dorothea op

Foto: Szépmuvészeti Múzeum, Boedapest

Is het niet hartverwarmend hoe de oude Vlaamse en Hollandse schilderkunst overal in Europa en Amerika wordt gewaardeerd? Belang r ijke musea pronken met onze oude meesters en het kunsthistorisch onderzoek op dit gebied is enorm. Opmerkelijk actief zijn de Amerikanen – niet in het minst met exposities. Zo bracht het Metropolitan Museum in New York onlangs een prachtig overzicht van Jan Gossaert (ca. 1478-1532), een van de voornaamste Vlaamse schilders uit de periode van late gotiek en vroege renaissance. Dat mocht ook wel, die tentoonstelling, want Gossaert stond in geen halve eeuw zo uitgebreid in de schijnwerpers. Het publiek kende hem nauwelijks. Maar dat is veranderd, mede nu Jan Gossaert’s renaissance – in iets andere samenstelling – naar Londen is gekomen.

Gossaerts sierdrift Gossaert plaatste zijn taferelen bij voorkeur tegen een achtergrond van architectuur of binnen een architectonisch kaderornament in flamboyant gotische stijl of pure renaissance. En een trompe l’oeil-effect kreeg hij door een gebeeldhouwde omlijsting in katholiek nieuwsbl ad

Bespotting van Christus, 1527. nummer 09 | 4 maart 2011

de zijvleugels – blinkt uit door zijn overdadig en minutieus geschilderde gotische architectuur en is het uitbundigste voorbeeld van Gossaerts sierdrift. Een drieluik waarvoor hij samenwerkte met Gerard David.

Foto: KHM, Wenen

Foto: AP

Woord van de paus

Gods beminde kind

Filips van Bourgondië geldt als Gossaerts belangrijkste mecenas. De kunstminnende admiraal bewoonde de residentie Souburg bij Middelburg, waar hij er een renaissancehofhouding op na hield. Kunstenaars en geleerden kwamen hier of er werden contacten met hen onderhouden. De Duitse beeldhouwer Conrad Meyt, van wie de expositie sculpturen laat zien, en grafiek van Albrecht Dürer en Marcantonio Raimondi deden hun invloed gelden. Na Filips’ aanstelling tot bisschop van Utrecht verplaatst het hof zich naar Wijk bij Duurstede en blijft Gossaert zijn schilder.

Tijdens de algemene audiëntie van 23 februari sprak paus Benedictus XVI over de heilige Robertus Bellarminus, jezuïet, kardinaal, bisschop en kerkleraar (1542-1621). Robertus Bellarminus trad op achttienjarige leeftijd in bij de jezuïeten. In zijn studie in Rome, Padua en Leuven stonden Thomas en de Kerkvaders centraal. Na zijn priesterwijding in 1570 was hij theologieprofessor in Leuven, en vervolgens, van 1576 tot 1586, hoogleraar apologetiek in Rome. In die tien jaar werkte hij een cursus uit, die later uitmondde in de beroemde Controversiae.

Koningskinderen De H. Lucas schildert de Maagd, 1520-1522. Foto: Museo Nacional del Prado, Madrid

Opdrachten voor altaarstukken en vooral portretten ontving Gossaert uit nog andere hoge kringen. De expositie toont de doodsbleke kinderen van de verbannen koning Christiaan II van Denemarken, kort nadat hij zijn vrouw verloor. En er hangen levensechte beeltenissen van personen die een rol speelden in de boeiende geschiedenis van Vlaanderen, Zeeland en Brabant in die periode, naast die van anonieme personen. Zoals een aangrijpend dubbelportret van een oude man en vrouw die elk in een eigen wereld verzonken lijken. En dan is er het magnifieke portret van een jonge koopman in zijn kantoor, even opkijkend van zijn schrijven om de beschouwer zelfverzekerd aan te zien. Achter hem aan de muur paperassen en ballen twijngaren, voor hem schrijfgerei en een weegschaal met gouden munten. Opnieuw een schilderij waarmee Gossaert toont wat een kunstenaar hij is.

Kleine ontdekkingen Bij de expositie verscheen een uitvoerige catalogus. Het hele oeuvre van Gossaert vindt u erin terug, beschreven en van commentaar voorzien. Vooraf gaan essays met recent kunsthistorisch onderzoek. Twee kleine ontdekkingen: in De Aanbidding viel het op dat de vorm van Maria’s gezicht en het kuiltje in haar kin, en het als in een waterval naar beneden plooiende gewaad typisch kenmerken zijn voor Gerard David. Kennelijk heeft Gosnummer 09 | 4 maart 2011

Maagd en Kind, 1527-1530.

saert ook voor dit schilderij een beroep op hem gedaan voor wat men ‘prestige samenwerking’ noemt. En ook is de identiteit van de jonge koopman komen vaststaan. Op grond van een achttiende-eeuwse kopie blijkt hij Jan Jacobsz. Snoeck, schepen en riviertolgaarder in Gorinchem.

Jan Gossaert’s renaissance, t/m 30 mei in de National Gallery in Londen. Info: +44 (0)20 77 47 28 85, www.nationalgallery.org.uk.


Toen het Concilie van Trente was afgesloten werd het voor de Kerk noodzakelijk de eigen identiteit te versterken en te bevestigen, ook met betrekking tot de protestantse hervorming. Het optreden van Bellarminus voegde zich helemaal in deze context. Van 1588 tot 1594 was hij eerst spirituaal van de jezuïetenstudenten aan het Romeins College en later overste. Paus Clemens VIII benoemde hem onder meer tot pauselijk theoloog. In 1597 en 1598 ontstond zijn catechismus, die zijn populairste werk zou worden. Paus Clemens VIII creëerde hem in maart 1599 tot kardinaal en in maart 1602 volgde zijn benoeming tot aartsbisschop van Capua. In de drie jaar dat hij dat was, onderscheidde hij zich door zijn ijver als prediker in zijn kathedraal, door zijn wekelijkse parochiebezoeken, door drie diocesane synodes en door een provinciaal concilie dat hij in het leven riep. Na te hebben deelgenomen aan de conclaven die Leo XI en Paulus V kozen, werd hij naar Rome geroepen en lid van verschillende congregaties. Ook was hij pauselijk diplomaat. In zijn laatste jaren gaf hij literair werk uit, waarin hij de vruchten van zijn jaarlijkse geestelijke oefeningen bijeenbracht. Hij overleed te Rome. Zijn heiligverklaring volgde in 1930 door Pius XI. In 1931 werd hij uitgeroepen tot kerkleraar. Robertus Bellarminus speelde een belangrijke rol in de Kerk van eind zestiende, begin zeventiende eeuw. Zijn Controversiae is ook vandaag de dag nog bijzonder waardevol voor de katholieke

ecclesiologie en kwesties betreffende bijvoorbeeld de sacramenten. Het lijkt alsof hij accenten legt op de institutionele aspecten van de Kerk. Maar Bellarminus verduidelijkt ook de onzichtbare aspecten van de Kerk als Mystiek Lichaam en illustreert deze met de analogie van lichaam en ziel. In dit monumentale werk, dat de verschillende theologische controversen van zijn tijd tracht te systematiseren, vermijdt hij elke polemische en agressieve vorm tegen de ideeën van de hervorming. In plaats daarvan benut hij verstandelijke argumenten en de Traditie van de Kerk om helder en effectief de katholieke leer uiteen te zetten. Zijn erfenis bestaat vooral in de manier, waarop hij zijn werk opvatte. Zijn zware bestuurlijke taken hinderden hem niet elke dag opnieuw te streven naar heiligheid in trouw aan zijn eigen religieuze, priesterlijke en bisschoppelijke staat. Vanuit deze trouw voelde hij – vooral als herder van de zielen – de drang vurig te prediken. Honderden zijn er bewaard. Vaak hadden ze als thema de H. Schrift en vooral de Paulusbrieven. Zijn preken en catecheses tonen dezelfde essenties die hij zich had verworven door zijn ignatiaanse opvoeding, waarin de krachten van de ziel geconcentreerd worden op Jezus Christus, intens gekend, bemind en nagevolgd. Bellarminus biedt in zijn geschriften elke ziel een gebedsmodel aan: een gebed dat luistert naar het Woord van de Heer en zijn grootsheid overweegt; een gebed dat zich niet opsluit in zichzelf, maar zich geheel en al toevertrouwt aan God. Kenmerkend voor zijn spiritualiteit is de levendige en persoonlijke kennis van Gods oneindige goedheid, waardoor hij zich waarlijk een door God bemind kind voelt en die bron van grote vreugde is. Wie God vindt, vindt alles; wie God verliest, verliest alles, zo schrijft hij in De ascensione mentis in Deum (‘Over het opstijgen van de geest naar God’). samenvatti ng sef adams

19

Brechje

Geloven maakt anders

De hemel

Pretpakket Laatst besloot Edwin dat hij de tuin ‘lenteklaar’ ging maken. Hij trok z’n regenlaarzen aan, pakte de hogedrukreiniger en verdween naar buiten, de rust en stilte van de tuin in. Hij bofte, want net toen hij de drempel overstapte, verscheen er een klein zonnetje aan de lucht. In huis was het ietsje minder aangenaam. “Mááámááá, Denise slaat mij!”, gilde Chiara terwijl ik boven stond om twee kuub was van de lijn te halen. Voor ik ook maar één vermanend woord kon spreken, zette Denise het al op een brullen. “Jamaar, ik mocht van Chiara niet aan de stiften komen!”, snikte ze. Beneden was het een slagveld. De ontbijtboel prijkte nog op tafel, het speelgoed slingerde door de huiskamer en de twee zusters hadden slaande ruzie. Bovendien wachtte een gigantische berg strijkgoed op een bout… In mijn hart begon er iets hevig te koken: “Wáárom heeft Edwin altijd de leuke klussen en staat hij nu lekker yin yang in de tuin naar de vogeltjes te luisteren, terwijl ik hier in de troep en de herrie sta?” Nu ben ik niet zo’n binnenvetter en is mijn eerste gedachte ook niet: “Hoe kan ik de zelfgave in het huwelijk nu nóg concreter maken?” Wat dat betreft, heb ik ook nog een weg te gaan… Dus liep ik hevig gepikeerd naar buiten om mijn wederhelft te melden hoe ellendig het er binnen allemaal aan toeging en dat híj altijd het pretpakket heeft. Terwijl ik dichterbij Edwin kwam, die het tuinpad met de hogedrukreiniger stond schoon te spuiten, dacht ik al: “Wat stinkt het hier…” En toen hij zich omdraaide, keek ik naar een gezicht dat vol modder spetters zat. “Uh…”, stamelde ik. “Ik wilde eigenlijk zeggen dat het binnen niet zo goed gaat”. “O nou, we kunnen wel ruilen als je dat wilt”, zei Edwin rustig. “Maar dan moet je wel oude kleren aantrekken, want dit werk is zo smerig.” Als bij toverslag was ik bekeerd. “Nou, laat maar. Zal ik je een bak koffie brengen?”, zei ik snel. Die wilde hij wel. Trots op mijn hardwerkende vent ging ik koffie voor ’m zetten. En ondertussen moest ik denken aan een therapie van een beroemde psycholoog, doctor Albert Ellis. Hij stelt dat onze emoties – zoals mijn boosheid – bepaald worden door onze gedachten. Die emoties, daar kun je niet zoveel aan doen, maar aan de negatieve gedachten over de ander wél. Nu ik besefte dat Edwin niet het pretpakket had, maar ook zijn aandeel levert om het huis te fatsoeneren, veranderde mijn emotie op slag: de boosheid maakte plaats voor trots. Die doctor Ellis moet ik voorlopig niet meer vergeten! brechj e loen en

20

Hoewel er in onze streken niet zo vaak meer over gesproken wordt, leven in het hart van de meeste mensen de vragen: ‘Wat is er na dit leven? Wat is mijn toekomst?’ In de theologie is dit de vraag naar de eschatologie, dat wil zeggen de leer over de uitersten. Paulus schrijft: “Ons vaderland is in de hemel” (Fil. 3,20), maar steeds meer christenen weten niet wat zij zich daarbij moeten indenken en menigeen wijst het zonder meer af. In sommige kringen zegt men: ‘Jij bent als een vonk die na je dood zal opgaan in het grote vuur’, wat een nogal esoterische benadering is. Sterk gemotiveerde christenen, heiligen, hebben hun sterfdag van meet af aan omschreven als dies natalis, dat wil zeggen hun geboortedag bij God. In de bundel Maar wie is God – 150 antwoorden op vragen van kinderen lees ik: “Jezus zegt dat God heel veel geeft om elke mens. Wanneer ons leven ophoudt, zal God ons welkom heten zoals iemand die aan het einde van de dag thuis op je wacht.” Op een warme en inlevende wijze wordt daarmee aangegeven wat je ook vindt in officiële kerkelijke teksten: “De hemel is het uiteindelijke doel en de verwezenlij-

king van de diepste verlangens van de mens, de hoogste en definitieve staat van geluk”, zegt de Catechismus van de katholieke Kerk (1024). Geluk is datgene waar ieder mens diep in zijn of haar hart naar streeft. Het heeft vooral met drie dingen te maken: leven, vitaliteit zowel lichamelijk als geestelijk; liefde en vriendschap, want een mens wil tot in de diepste vezels van zijn bestaan gekend en bemind worden door God en door andere mensen; licht, zingeving, weten of vermoeden waar het met ons bestaan heen gaat, hetgeen men ook waarheid mag noemen en waarmee ons christelijk geloof alles van doen heeft. In dit ondermaanse kunnen wij ons het antwoord op die vraag niet anders voorstellen dan in uitgebreidheid, zoals iedereen bij liefde niet alleen aan spirituele bevestiging denkt, maar ook aan lichamelijke aanraking en tederheid. ‘Onvoorwaardelijk leven in Gods nabijheid’ is het perspectief dat Jezus ons in het vooruitzicht stelt en wat de christelijke traditie steeds heeft bevestigd. Over de vorm waarin dit geschiedt, is diezelfde traditie heel terughoudend als wij lezen: “Dit mysterie van de gelukzalige gemeenschap met God en met allen

Bij voorbeeld

die in Christus zijn, gaat ieder begrip en iedere beschrijving te boven” (CKK 1027). Vervolgens wordt gewezen op bijbelse – en vaak algemeen menselijke – beelden die ons op het spoor brengen van de werkelijkheid van wat wij zoal kunnen verstaan onder ‘hemel’: leven, licht, vrede, bruiloftsfeest, koninkrijk, vaderhuis, paradijs, vreugde, en er zullen ongetwijfeld nog andere termen voor in aanmerking komen. Het boek van de Apocalyps presenteert een schets van de hemelse liturgie met haar eeuwige aanbidding van het Lam Gods, die ons wordt voorgehouden op het feest van Allerheiligen. Van de hemel als toekomst voor hen die in de geest van Christus hebben geleefd kunnen wij ons geen adequate voorstelling maken. Wij weten slechts dat het altijd gaat om God die anders is dan de mens en in wiens nabijheid wij mogen leven. Daarom bidden wij, samen met Jezus, ‘Onze Vader die in de hemel zijt’. De 24-jarige Theresia van Lisieux, die duistere momenten heeft gekend maar zich ook intiem met Jezus verbonden weet, zegt kort voor haar dood in 1897: “Ik sterf niet, ik treed het leven binnen.” mgr. joris schröder

Kalender Vrijdag 4 maart

Orthodox katholiek

Lezing: Sir. 44,1 + 9 - 13 Evangelielezing: Mc. 11,11 - 25

Normale juridische procedures gelden niet voor het showproces in de Russische Revolutie. Westerse waarnemers zijn geschokt als ze de zaal binnentreden. Het plafond is vol afbeeldingen van engelen, ongepast nu zulke heilige mannen terechtstaan. Rechters en aanklagers hebben geen andere achtergrond dan een zuiver revolutionaire. Ondanks de prominent aanwezige borden met ‘niet roken’ staat de zaal blauw. Exarch Leonid Feodorov, gekleed in traditionele Russische soutane, staat erop zichzelf te verdedigen. Hij is een man van het volk, voor wie de Revolutie was gestreden. “Wij die ook de revolutie bejubelden, die beloofde ons immers gelijkheid, vertegenwoordigen geen geheime organisatie. Godsdienstonderwijs, de Heilige Mis en toediening van de sacramenten als doopsel en huwelijk moeten worden volbracht. U beschuldigt de Kerk van het negeren van stervende kinderen, wij voeden er dagelijks 120.000!” Aanklager Krylenko staat op en richt zich tot de exarch: “Gehoorzaamt u de Sovjetregering of niet?” Waarop pater Leonid zegt: “Als zij mij vraagt tegen mijn geweten in te handelen, neen! Kinderen moeten volgens de katholieke leer godsdienstonderwijs ontvangen, wat de wet ook zegt.” “Ik ben geen extremist. Sinds mijn bekering tot de katholieke Kerk is mijn enige doel mijn land terug te brengen tot die Kerk, waarvan ik geloof dat zij de enige ware is.”

H. Casimir

Groen Wit

Zaterdag 5 maart Lezing: Sir. 51,12 - 20 Evangelielezing: Mc. 11,27 - 33

Wit

Maria op zaterdag

Wit

Zondag 6 maart Negende zondag door het jaar Getijdengebed week I Eerste lezing: Deut. 11,18 + 26 - 28 + 32 Tweede lezing: Rom. 3,21 - 25 + 28 Evangelielezing: Mt. 7,21 - 27

Groen

Maandag 7 maart HH. Perpetua en Felicitas, martelaressen Lezing: Tobit 1,1 + 2 + 2,1 - 9

oud kloostercomplex op een eiland in de noordelijke Witte Zee. Ver weg van Moskou staan bewakers toe dat gelovigen de Mis vieren. Pater Leonid had van paus Pius X als eerste toestemming gekregen de Eucharistie te vieren volgens de Byzantijns-Russische ritus.

Evangelielezing: Mc. 12,1 - 12

Op 6 augustus 1929 wordt pater Leonid ‘vrijgelaten’ om te werk te worden gesteld in Arkhangelsk in de de houtskoolproductie. Daar geeft hij ondanks alle verboden catechese aan jongeren. Zijn laatste jaar brengt hij door in Viatka, tegenwoordig Kirov, in noordoost Europees Rusland. Uitgeput sterft de balling daar op 7 maart 1935, zonder een priester om hem de laatste sacramenten toe te dienen. Hij werd niet ouder dan 55 jaar.

Woensdag 9 maart

Rood

Dinsdag 8 maart Lezing: Tobit 2,10 - 23 Evangelielezing: Mc. 12,13 - 17 H. Johannes de Deo, kloosterling

Groen Wit

Aswoensdag Verplichte vasten- en onthoudingsdag Eerste lezing: Joël 2,12 – 18 Tweede lezing: 2 Kor. 5,20 - 6,2 Evangelielezing: Mt. 6,1 - 6 + 16 - 18

Paars

Donderdag 10 maart Lezing: Deut. 30,15 - 20 Evangelielezing: Lc. 9,22 - 25

Paars

Vrijdag 11 maart

Paus Johannes Paulus II verklaart Leonid Feodorov in 2001 zalig.

Leonid Feodorov wordt ‘veroordeeld’ tot tien jaar dwangarbeid in Solovki, een katholiek nieuwsbl ad

michaël as

Lezing: Jes. 58,1 - 9 Evangelielezing: Mt. 9,14 - 15 Jaar A. Zie ook www.dagelijksevangelie.org nummer 09 | 4 maart 2011

Staccato

Dhimmi-geest Mooi dat deze vroegste polemiek met de islam nu vertaald is. Veel van de waardevolle argumenten van de H. Johannes Damascenus en Theodorus Abu Qurra kenden we al uit andere literatuur, maar nu is er de originele tekst en voor de liefhebber zelfs in het oorspronkelijke Grieks. In de eeuw na het optreden van Mohammed (die stierf in 632) wordt meteen al scherp gedisputeerd. Ondanks soms merkwaardige redeneringen wordt uiteraard gehakt gemaakt van het betoog van moslims, want dit zijn christelijke geschriften. Zij zetten de islam met recht en reden in de hoek als een heerszuchtige, maar ook onsamenhangende en valse godsdienst (“een dwaalleer die voorafgaat aan de Antichrist”). Vreemd dus dat de inleiders dat ketterse karakter van de islam (onder andere doordat die de realiteit van Jezus’ kruisdood weginterpreteert), weer proberen af te zwakken. De inleiding ademt trouwens helemaal een politiekcorrecte dhimmi-geest, die onderzoekers niet past. Gelukkig hebben ze meer verstand van vertalen, zullen we maar denken. (HR) Johannes Damascenus & Theodorus Abu Qurra, De eerste polemiek met de islam. Vertaald en toegelicht door Michiel op de Coul en Marcel Poorthuis.

B-film de relatie tussen Memling en Maria van Bourgondië: nogal een B-film, als u begrijpt wat ik bedoel, en bovendien historisch zéér onwaarschijnlijk. Maar een paar genoeglijke leesuurtjes heb ik er wel aan te danken. (HR) Terence Morgan, De Meester van Brugge. Uitg. Lannoo, 276 pp., pb., € 19,95, ISBN 978 90 209 9603 6. Rondkijkend op internet merk ik dat deze historische roman over de schilder Hans Memling bij lezers in goede aarde valt. Het boek is het debuut van een gepensioneerde Brit, die al aan een vervolg zit te werken. Het leest prettig, omdat de hoofdstukken kort zijn en het tempo van de handeling hoog ligt. Leuk is ook een aantal historische personages, zoals Memling, Karel de Stoute, zijn dochter Maria, de drukker Caxton en de laatste Plantagenetkoningen van Engeland in één verhaal tegen te komen. In de tweede helft merk je dat het boek eigenlijk gaat over de dramatische machtswisseling van het huis Plantagenet naar dat van de Tudors: de Rozenoorlogen, die werden beslecht met de slag van Bosworth (1485). Die geschiedenis kennen we van Shakespeare’s koningsdrama’s, maar Morgan heeft er een eigen kijk op. Rode draad en tevens zwakke plek is

Katholieke link

stuk over uitgever Johan Polak, dat een beetje uit de toon valt in deze verder ‘Franse’ bundel. Op de voorkant worden de namen van Kundera, Gracq en Purdy genoemd, maar de lezers van deze rubriek zullen meer geïnteresseerd zijn wat Siebelink te melden heeft over schrijvers met een katholieke link, zoals Verlaine, Huysmans, Max Jacob en Julien Green. Siebelinks gesprek met de laatste (“Een roman is gemaakt van het kwaad zoals een tafel van hout”) en met E.M. Cioran vormt een van de hoogtepunten van deze bundel. (HR) Jan Siebelink, Conversaties. Uitg. De Bezige Bij, 286 pp., pb., € 19,90, ISBN 978 90 234 5792 3.

Mozart zou deze schrijfwijze weer aan Haydn ontleend hebben. Aan hem droeg hij dan ook zijn zes Haydn-kwartetten op. Het maakt de muziekgeschiedenis zo overzichtelijk, maar de werkelijkheid is weerbarstiger. Wie Mozarts vroege strijkkwartet KV 157 beluistert, hoort dat hij niet veel te leren had. Mozart zat op zijn eigen weg naar het ‘totaalkwartet’. Opmerkelijk is het buitengewoon ‘diepe’ langzame tweede deel in het strijkkwartet KV 157. Wie lopen hier niet de rillingen over de rug? Waar haalt de jonge Mozart dat vandaan? Het is dezelfde diepgang die we ook aantreffen in het langzame deel van het pianoconcert no. 9, bijgenaamd Jeunehomme. Na een vrolijk openingsdeel tuimelen we in een wereld van diep lijden aan het leven. (Arnoud Heerings) Mozart, strijkkwartetten KV 157, 458 en 589. Jerusalem Quartet. HARMONIA MUNDI HMC 902076.

Partituur

Jan Siebelink is behalve een bekende schrijver ook een groot kenner van de Franse literatuur. Hij heeft daar heel wat over gepubliceerd in de vorm van journalistieke essays en interviews. Ze verschenen in de bundels De prins van nachtelijk Parijs (1985) en De reptielse geest (1981). Nu zijn ze opnieuw gebundeld, met toevoeging van stukken uit de jaren negentig voor HP/De Tijd, onder de titel Conversaties, hoewel het lang niet allemaal interviews zijn. Het eerste is nogal verrassend een

Regelmatig kom je tegen dat Joseph Haydn de vader van het strijkkwartet is. Grote doorbraak waren diens strijkkwartetten opus 20 (1772). Hierin liet Haydn horen hoe je kon ontsnappen aan het sjabloon van melodie plus begeleiding. Alle stemmen leveren een bijdrage.

Frankrijk was in de negentiende eeuw het paradijs van de opera. Tot 1850 kende het bijna geen orkesttraditie. Ook kamermuziek was schaars. Hierin komt verandering als in Charles Gounod in 1851 zijn twee symfonieën publiceert. Die laten horen dat Frankrijk toe is aan een eigen symfonisch geluid. George Bizet (1838-1875) pikt dit op. In 1855 – net zeventien jaar - waagt hij zich aan een omvangrijke symfonie in vier delen. Hij klaart de klus in één maand, maar het stuk wordt tijdens zijn korte leven nooit uitgevoerd. Pas in 1933 duikt de partituur weer op als Reynaldo Hahn zijn bibliotheek aan het Parijse conservatorium overdoet. Dan wordt duidelijk welke prestatie Bizet heeft geleverd. Het is een meesterwerk. Geen oorspronkelijke, maar wel

licht geven voor de meest roekeloze sociale avonturen, die schade zou aanrichten aan menselijke levens en instellingen.” Dit citaat komt uit het Wikipedia-lemma over Étienne Gilson (1884-1978), de grote Franse filosofiekenner, die – met Jacques Maritain – pleitbezorger was van een filosofie die zich baseert op Sint-Thomas Aquino, “de weg die uit de gevarenzone leidt”. Iets van die polemiek is ook te proeven in de Giffordlezingen die Gilson begin jaren dertig hield, en die hij omwerkte tot dit beroemde boek. Tegenover het idee dat de moderne filosofie en wetenschap een herneming zijn van hun antieke voorgangers, plaatst

Gilson een visie die in de scholastiek de beslissende bevruchting van filosofie (en daarmee van de wetenschap) erkent met de kerngegevens van de christelijke openbaring. Dat dit middeleeuwse traject wezenlijk was voor de wetenschappelijke ‘revolutie’ (als het dat al was) wordt in onze tijd uitgedragen door de jonge wetenschapsfilosoof James Hannam in Gods filosofen. Zo kost het Gilson weinig moeite te bewijzen dat Descartes zich afzet tegen de scholastiek, maar wel als vanzelfsprekend kan vertrekken vanuit een inmiddels christelijk geïnformeerde metafysica. Want “wie is ten slotte”, vraagt Gilson zich reto-

risch af, “deze Cartesiaanse God, dit Oneindige, Volmaakte, Almachtige Wezen, Schepper van hemel en aarde, Die de mens schept naar Zijn eigen beeld en gelijkenis en alle dingen bewaart door een daad van voortdurende schepping? – wie is Hij als Hij niet de God van het christendom is, tamelijk gemakkelijk te herkennen met heel Zijn traditionele natuur en attributen?” Het maakt alle verschil of de mens zichzelf opvat als een deel van de natuur, of als een deel van de geschapen natuur. Via de fameuze analogia entis, de wezenlijke zijnsovereenkomst met God, ziet de mens zich geplaatst over een intelligent gestructureerde

Mozart

een geïnspireerde compositie in een vlotte Duits-romantische bas. Het enige verwijt dat je zou kunnen maken, is dat Bizet vrijwel alle belangrijke ideeën aan de strijkers toevertrouwt. Deze faute de jeunesse weerhoudt het Orchestre de Paris niet van overtuigend spel. (AH) George Bizet, Symphony In C, Jeux d’enfants, Roma. Orchestre de Paris o.l.v. Paavo Järvi. VIRGIN CLASSICS 50889 628613 0 4.

Nachtwake

Alexandr Grechaninov (18641856) was een toonkunstenaar met een gestage ontwikkeling. Hij was in het oude Rusland een gewaardeerde componist met een jaarlijkse toelage van de tsaar. In het Westen is hij vooral bekend door zijn machtige Russischorthodoxe kerkmuziek. Na de Russische Revolutie emigreerde hij in 1925 naar Frankrijk. Daar deed hij van zich spreken door prachtige katholieke Missen. In 1939 emigreerde hij naar Amerika, waar hij als tachtigjarige nog de voortreffelijke opera Het huwelijk – naar Gogol – afrondde. De Nachtwake (vespers en metten) voor gemengd koor stamt uit 1912. Tsjaikovski was de eerste geweest die in 1881 deze orthodoxe liturgische dienst tot één cyclisch koorwerk had verenigd. Rachmaninov zou drie jaar na Grechaninov, in 1915, met zijn beroemde zetting komen. Grechaninov schreef voor het beroemde Synodale Koor uit Moskou. Dit koor kon alles. Dus kon alles uit de kast: dubbelkorigheid, vele koorverdelingen, dynamische effecten, enzovoort. Vaak, zoals bij het Slava, klinkt een heroïsche stijl. Velen zien het daarom meer als grootse concertmuziek. (AH) Alexandr Grechaninov, AllNight Vigil, op. 59. Holst Singers o.l.v. Stephen Layton. HELIOS CHD55352.

Boeken Scholastiek

“Gilson vond dat de filosofie aan het ontaarden was in een wetenschap die ertoe zou leiden dat de mens het voorrecht prijsgeeft om de natuur te beoordelen en te beheersen. Als de mens immers louter een deel van de natuur is, zou dat het groene



werkelijkheid, die hij – na begrip – scheppend kan manipuleren, en die hem richt op zijn einddoel. Zodra hij dat besef verliest, verliest de mens zichzelf. Deze grondnotie van de Latijnse Middeleeuwen heeft geleid tot een spectaculaire filosofische bloei en vruchtbaarheid, laat Gilson ons zien. Nee, geen gemakkelijk boek, maar geen ontwikkelde katholiek zou het ongelezen moeten laten. (HR) Etienne Gilson, The Spirit of Mediaeval Philosophy (Gifford Lectures 1931/32). Uitg. University of Notre Dame Press, 490 pp., pb., € 18,99, ISBN 978 0 268 01740 8.

21

Lezer aan het woord Foto: AP

“Verongelijktheid is wel de slechtste reactie op de aanval op de elite.” Margreet Fogtelo en Xandra Schutte in De Groene Amsterdammer

Life Teen

“Ik ben geen ritselaar, ik régel dingen.” Maxime Verhagen in HP/De Tijd

“Het Westen is verslaafd aan olie, en dat maakt ons tolerant.” Koert van Bekkum in Nederlands Dagblad

“Internet maakt niet alleen knippen en plakken mogelijk, maar ook het opsporen van plagiaat.” Commentaar in Reformatorisch Dagblad

Koos Dijksterhuis in Trouw

“Ik zie ook in onze dagen dat geloofsgemeenschappen veel geld investeren in stenen en gebouwen. Is dat wel een goede keuze?” Vicaris Ronald Cornelissen in Op Tocht

“Ik weet niet hoe het u vergaat, maar ik vind meelopers vaak erger dan het origineel.” Aukje van Roessel in De Groene Amsterdammer

Films

”

Oproep: uw ervaring met JP II

In de aanloop naar de zaligverklaring van Johannes Paulus II brengt Katholiek Nieuwsblad een themanummer over de Poolse paus. Daarvoor zijn we op zoek naar uw ervaring met hem. Stuur uw reactie in maximaal 100 woorden o.v.v. ‘Johannes Paulus II’ naar: Katholiek Nieuwsblad, postbus 1200, 5200 BH ’s-Hertogenbosch of mail naar [email protected]. (KN)

Christen en SP

Mooi verdeelde oscars

Met de klok mee: Christian Bale, Natalie Portman, Melissa Leo, Colin Firth, regisseur Tom Hooper (The King’s Speech) en regisseur Lee Unkrich (Toy Story 3).

Vorig jaar was het verschil tussen de grote kanshebbers en de keuze van KN hemelsbreed. Dit jaar was dat anders. Bijna alle rijkelijk met nominaties bedeelde films kwamen ook bij KN positief uit de bus. En wat doe je als Academy, wanneer je de keuze hebt uit zoveel goede films? De oscars verdelen. The King’s Speech (KN8/2011) kreeg de vier belangrijkste, voor beste film, regie, acteur en originele scenario. Inception (KN31) werd 22

desperaat probeert de vrijheid te veroveren om op eigen kracht het eigen gezin een fatsoenlijke maaltijd voor te kunnen zetten, te vergelijken met de kwetsbaren in Nederland. De nadelen van het door Louis zonder inhoudelijke argumenten kennelijk zo verfoeide neoliberalisme zijn duidelijk, maar het is wel vele malen eerlijker voor de gewone mens dan de socialisti-

Hee, wat leuk, een artikel van duidelijk linkse signatuur in Katholiek Nieuwsblad (Opinie KN 8). Helaas overstijgt het qua inhoud niet het niveau van een willekeurig krakersblaadje: geen argumenten, geen discussie, slechts vage verdachtmakingen, gescheld en kretologie. Wat een pretentie om de Arabische en Noord-Afrikaanse bevolking die

even vaak onderscheiden, voor de technische prestaties: camera, geluid, geluidsmontage en visuele effecten. The Social Netwerk (KN44) werd bekroond voor montage, muziek en bewerkt scenario. Ook Disney kwam er goed vanaf met twee terechte oscars voor Alice in Wonderland (KN11) (decors en kostuums) en twee voor het meesterlijke Toy Story 3 (KN26) (beste animatie en lied). Maar het record van twee oscars voor een animatiefilm is helaas

Foto: Press Room

“Ik hoop dat moslims en joden hun geloof in rituele slacht afweren. Maar een verbod?”

opnieuw niet verbroken. Black Swan (KN6/2011) moest het met één prijs, voor beste actrice, doen. Die was dan ook zuurverdiend. De beste bijrollen zaten beide in The Fighter. Deze is in Nederland nog niet uitgebracht, maar over enkele weken volgt een recensie. Het Deense In a Better World, dat in de categorie buitenlandse film won, is hier nog niet te zien geweest. KN vindt het jammer dat het alom geprezen Des Hommes et de Dieux (KN43) niet is beloond, sterker nog: niet eens een kans maakte. Niet elke goede film kreeg zijn deel. Winter’s Bone (KN48), True Grit (KN7/2011) en 127 Hours (zie hiernaast) wisten geen enkele nominatie te verzilveren. Bij deze laatste twee speelt daarbij waarschijnlijk een rol dat de makers de afgelopen jaren al met de neus in de boter vielen. Nee, de echte kritiek is dit jaar meer gericht op de gouden frambozen, de prijzen voor de slechtste films. Daarvan gingen er een dag eerder maar liefst vijf naar The Last Airbender. Nu was deze fantasyfilm over een jonge messias die de vier elementen moet leren beheersen niet bijster origineel en zeker anders dan we van M. Night Shyamalan gewend zijn. Maar zo beroerd was het nu ook weer niet, zelfs niet qua boodschap.


Het interview in KN 8 ‘In een omgeving van gebed gebeuren dingen’ heeft al enige positieve reacties opgeleverd. Life Teen (opgericht in 1985 te Phoenix in de Verenigde Staten) is een opkomende, parochiegebonden beweging binnen de rooms-katholieke Kerk die zich hoofdzakelijk op tieners (13-18) richt en sinds 2002 in Nederland aanwezig is. Inmiddels kent Nederland vier gerelateerde parochies. De hoofdpijlers van Life Teen zijn de Eucharistie, Maria en gezonde gemeenschapvorming met veel aandacht voor catechese, lofprijzing, gebed en aanbidding. Life Teen wil gehoor geven aan het mandaat van de Kerk zoals in de encycliek Redemptoris Missio aangegeven wordt om te leven vanuit een apostolische en missionaire geest. Met het herontdekken van mijn identiteit doelde ik in het interview op mijn identiteit als geliefde zoon van de Vader na het lezen van het boek De Verloren Zoon van Henri Nouwen en een krachtige vergevende biechtervaring. Waar de Geest van God is, daar is vrijheid. Nu zit ik op het seminarie waar ik me gesterkt en gedragen voel door Christus in de sacramenten, het gebed, mijn familie, de parochiegemeenschap en de vele

127 Hours Foto: 20th Century Fox

“

sche heilstaat zoals gepredikt door de Noord-Afrikaanse machthebbers en de SP; precies dat systeem dat de dappere opstandelingen zo snel mogelijk vervangen willen zien door... het neoliberalisme. J. van der Burg, per e-mail

De vorige film van Danny Boyle, het hyperactieve Slumdog Millionaire (KN8/2009) won acht oscars. In 127 Hours gooit hij het over een compleet andere boeg. Aron Ralston was een jonge, wilde bikkel die helemaal alleen het avontuur opzocht. Bij het rotsklimmen raakte zijn onderarm beklemd. Vijf dagen zat hij vast. De steeds nijpendere dorst doet hem besluiten dat hij beter zijn onderarm dan zijn leven kan verliezen. Het is lang geleden dat een film de eenheid van plaats, tijd en handeling zo goed bewaarde, met de focus op één hoofdpersoon. Maar tonelig is 127 Hours allesbehalve. Danny Boyle laat je meekijken met de ervaring van Ralston. Via zijn lijden en hallucinaties komt hij tot heilzame zelfreflectie. Zijn dorst naar erkenning als held blijkt nog groter dan die, die zijn uitgedroogde

gebedspartners. God is trouw! Jan Jaap Hussem, Kerkrade

CDA Veel katholieken in Brabant en Limburg kozen bij de vorige landelijke verkiezingen voor de PVV. Het CDA kreeg de rekening gepresenteerd voor zijn halfslachtige en voornamelijk op seculiere en protestantse waarden en normen afgestemde politiek. Nu vernamen we vlak voor de verkiezingen van 2 maart dat CDA-Kamerlid Omtzigt vragen heeft gesteld aan minister van Buitenlandse Zaken Rosental over de onteigening van grond van het Turkse klooster Mor Gabriel door de Turkse rechter. Het CDA vindt dat onaanvaardbaar, temeer omdat vrijheid van godsdienst een van voorwaarden is voor toetreding van Turkije tot de EU. Voor de Turkse regering schijnt de godsdienstvrijheid alleen te gelden voor moslims, gezien het grote aantal moskeeën dat in de loop der jaren in Nederland is verrezen. Pieter Omtzigt heeft al eerder de eenzijdige interpretatie van de godsdienstvrijheid door de Turkse regering aan de kaak gesteld. Zou dit dan toch een teken zijn dat het CDA zo langzamerhand ontwaakt uit zijn seculiere dromen? Jo van den Elzen, Son Lezersbijdragen kennen een maximumlengte van 200 woorden. De redactie behoudt zich het recht voor bijdragen zonder opgaaf van redenen te weigeren of in te korten.

tong teistert. Hij erkent dat hij van hulp verstoken is door zijn fundamentele eenzaamheid. Als hij uiteindelijk het licht aan het einde van de tunnel ziet, heeft hij meer dan alleen zijn fysieke leven gered. Hij doorziet zijn relationele falen en heeft zijn innerlijke kind leren kennen. De steen is weliswaar niet van zijn arm, maar wel van zijn hart verwijderd. Toch is 127 Hours geen verheerlijking van zelfverlossing. In vergelijkbare waargebeurde overlevingsdrama’s als Alive (de klassieker over het wonder van de Andes) en Into the Wild (KN18/2008) kwam de groei van religieuze overtuiging duidelijker uit de verf. Maar ook hier is het door het expliciete ‘alstublieft’ en ‘dankuwel’ duidelijk wie Ralston voor zijn verlossing verantwoordelijk houdt. Zo is hij een letterlijke illustratie van Matteüs 5,30: beter een van je ledematen verliezen, dan met je hele lichaam in de hel. Film: 127 Hours (2010), VS en VK, 94 min. Scenario: Aron Ralston (boek), Danny Boyle en Simon Beaufoy, regie: Danny Boyle, met o.a.: James Franco. michiel van hout

KN-kijkwijzer:


Geloven... doe je samen!

Diversen

en geloof

■ In het diocesaan missionair grootseminarie Redemptoris Mater in Nieuwe Niedorp wonen ruim 20 buitenlandse priester-studenten. De kosten van deze religieuze leefgemeenschap moeten goeddeels worden betaald uit giften. Help onze toekomstige priesters door uw gebed en financiële steun. Stg. DE WEG, Noord 68, 1741 BE Schagen. Tel. 0224- 212778. Rek.nr. 146126335

■ GEEF OM DE ARMEN IN DE MISSIE Word nu donateur. Stg. Missiewerk MAW Postbus 1180, 9701 BD Groningen Postbank 57 33 838

Eénmaal per week actueel nieuws uit kerk en maatschappĳ • Pittige commentaren Heldere achtergrondverhalen • Spraakmakende columns Kleurrĳke reportages

■■■

De zusters in Polen vragen uw hulp. In Sieradz worden 35 tweezijdig gehandicapte kinderen verpleegd. Sinds December 2010, geven wij ook steun aan de zusters van de onbevlekte ontvangenis van Maria in Gniezno. Daar worden 60 kinderen welke verzorging nodig hebben, liefdevol verpleegd. Wilt u ook deze kinderen helpen? Stort uw gewaardeerde bijdrage op: Postgiro nr. 65.60.476 of op bank nr. 30.65.03.344 t.n.v. Stichting Pools Kindertehuis Lagow-lubuski te Assen. Onze vernieuwde website: www.stipokin.nl

■■■

Mensen

Gelovige partner? Kijk op www.samen-verder.nl of vraag de gratis brochure aan Postbus 46 9290 AA Kollum Tel 088-1303400. Landelijk werkend sinds 1986

■

6 maa voor nden maar

€ 49,5 0

Neem óók een abonnement op Katholiek Nieuwsblad

■ Ja, ik wil een abonnement op Katholiek Nieuwsblad en betaal voor het eerste jaar de actieprĳs van € 89,-

en krĳg dus € 23,50 korting. (voor Nederland en België normaal € 112,50 per jaar, overige landen op aanvraag).

■ Ja, ik wil een abonnement op Katholiek Nieuwsblad en betaal voor het eerste halfjaar de actieprĳs van € 49,50 (normaal € 57,50) en krĳg dus € 8,- korting.

■ Ja, ik wil vrĳblĳvend kennismaken en ontvang graag een proefabonnement van acht weken op Katholiek Nieuwsblad voor maar € 15,-.

Achternaam:

m/v

Voorl.:

Adres: Postcode:

Woonplaats:

Telefoon:

Geboortedatum:

Doe de bon vandaag nog in een gefrankeerde envelop en stuur deze naar: Katholiek Nieuwsblad, Postbus 1270, 5200 BH ‘s-Hertogenbosch. Bellen kan ook: 073 - 750 23 15.

www.katholieknieuwsblad.nl

✁

KerK

NR. 9 7

Blikvangers

het àndere nieuws

■■■

■■■

Colofon Katholiek Nieuwsblad is een uitgave van de Stichting Katholiek Nieuwsblad te ’s-Hertogenbosch onder het motto ‘Aperite portas Redemptori’ ‘Open de deuren voor de Verlosser’.

blikvanger en

Adres: Jan Heinsstraat 26, 5211 TD ’s-Hertogenbosch, Postbus 1270, 5200 BH ’s-Hertogenbosch Tel. 073-612 34 80; fax: 073-689 00 65.

bereik meer dan

Abonnementen Nederland/België: Tel. 073-750 23 15 (08.30-12.00 uur). [email protected]

30.000 mensen!

Directeur: Jeroen Goosen Hoofdredactie: Mariska Orbán - de Haas Combipuzzel 15x15 nr: 808 1

A

2

3

4

5

15

C

Bestellingen e.d. KNC Communicatieservices, Postbus 1601, 5200 BR ’s-Hertogenbosch. tel. 073-612 34 80; fax: 073-689 00 65.

17

21

Voor België: KBC bank, nr. 417.606.4151-72 t.n.v. Katholiek Nieuwsblad

30

7

23

11

37

29 34

38

Vul bovenstaande bon in en vermeldt ook uw regio/provincie

ZO PLAATST U EEN RUBRIEKSADVERTENTIE Rubrieksadvertenties kunt u opgeven met deze bon� A�u�b� duidelijk met blokletters invullen� Laat tussen elk woord een vakje open� Rechts kunt u zien welk formaat uw advertentie heeft (A, B of C) en wat de kosten zijn�

1x plaatsen

2x plaatsen

3x plaatsen

❑ € 24,75 ❑ € 29,75 ❑ € 34,75

❑ € 43,50 ❑ € 52,❑ € 62,50

❑ € 65 ,25 ❑ € 78,75 ❑ € 92,-

RUBRIEKEN ❑ Te koop aangeboden ❑ Te koop gevraagd ❑ Vakantie en recreatie ❑ Boeken en muziek ❑ Gelukwensen (NIEUW!)

53 59

43

44

70

HORIZONTAAL:

55

60

45

50

54

64 67

46 51

56

57

61

62

65

66

68

69 71

Adres:

��

Postcode:

�� Woonplaats ��

Telefoon:

�� Rekeningnr ��

✁

�� Dhr�/Mevr�*

* = s�v�p� doorhalen wat niet van toepassing is�

HORIZONTAAL: 1. Propvol; 6. rolmops; 12. vief; 14. soep; 15. meent; 17. zog; 19. lesse; 21. mirt; 22. bodem; 24. ster; 25. ara; 26. rijm; 27. wijd; 29. ork; 30. delta; 32. eta; 33. uboot; 35. legen; 37. stort; 40. rodeo; 43. rasta; 47. eterij; 49. prij; 50. komst; 52. eik; 53. kub; 55. lea; 57. ato; 58. leep; 60. romer; 62. drom; 63. annam; 65. dos; 66. braam; 67. erop; 69. maan; 70. dentaal; 71. gasstel. VERTICAAL: 1. Pommade; 2. overall; 3. pint; 4. vet; 5. of; 7. os; 8. lol; 9. mees; 10. opstoot; 11. sterkte; 13. tod; 16. eire; 17. zomen; 18. gewas; 20. sero; 22. bij; 23. mij; 26. rag; 28. duo; 31. tenor; 34. bruto; 36. ene; 38. tja; 39. zeeland; 40. rekenen; 41. dijk; 42. opbod; 43. rijles; 44. ska; 45. amarant; 46. stommel; 48. tien; 51. stoa; 54. ur; 56. er; 59. part; 61. mol; 62. dras; 64. moa; 66. bas; 68. pa; 69. ma.

© Puzzelland.com

Deze puzzel is een combinatie van kruiswoordraadsel en cryptogram. De cryptische 1. Door elkaar; 6. richtingaanduiding; 58. onbeweeglijk; 60. ordeband; 62. omschrijvingen zijn vet gedrukt.

Naam:

HMS Media Exploitatie, Postbus 1611, 5200 BR 's-Hertogenbosch

42 49

63

❑ Mensen ❑ Huizen en kamers ❑ Kerk en geloof ❑ Diversen

De factuur zal automatisch geïncasseerd worden van uw rekening� Geen rekeningnummer ingevuld, geen plaatsing�

41

48

58

UW KEUZE(S) ❑ Stuur mij op het vermelde adres een bewijsnummer (meerkosten € 2,50) ❑ Plaats mijn blikvanger met vermelding brief onder nummer (meerkosten € 5,00)


47

40

52

TARIEVEN 2011 AANKRUISEN A.U.B. per extra regel (30 tekens) € 5,50 Formaat A B C

39

een combinatie van kruiswoordraadsel en cryptogram. cryptische zinnen zijn vet gedrukt.

oplossing van vorige week

24

33

36

10

20

28

32

35

9

19

27

31

8

14 18

26

ISS: 0168 - 244X

Vormgeving: IZO Communicatie, ’s-Hertogenbosch

22

25

KvK: 16058386

Arnulfus Abonnementen Fonds en giften: Arnulfus Stichting p/a Postbus 1270, 5200 BH ’s-Hertogenbosch; www.arnulfus.nl giro 55.86.314 of ING-bank nr. 65.27.70.088

13

16

Bank Nederland: Postgiro nr. 53.49.993 ING-bank ’s-Hertogenbosch nr. 65.28.27.535 Bank België: DEXIA Kortrijk CVBA nr. 068-2386828-73 t.n.v. Katholiek Nieuwsblad

Sluitingsdatum: 10 werkdagen v.v. Advertenties kunnen zonder opgave van reden worden geweigerd. De uitgever wijst elke aansprakelijkheid af voor de inhoud van de advertenties.

6

12

B

Katholiek Nieuwsblad België: Verantwoordelijke uitgever: R. Weber Hoogboomsteenweg 79 B-2930 Brasschaat Tel.: 02/270.80.72

Advertenties: HMS Media Exploitatie Postbus 1611, 5200 BR ’s-Hertogenbosch Tel: 073-750 70 00 fax: 073-750 70 49 [email protected]

Abonnementen worden automatisch verlengd tenzij uiterlijk een maand voor het verstrijken van de huidige abonnementsperiode schriftelijk is opgezegd. Normaal jaarabonnement 2011: € 112,50. Overige (buitenlandse) tarieven op aanvraag. Alle tarieven bij vooruitbetaling. 15x15-808&_basis cmb 15x15.qxd 15-12-10 12:40 Pagina 1

BLIKVANgERSBoN

Drukwerk: WGG, Apeldoorn Distributie: TNT-Post

Redactie: Ed Arons, Pascal Beukers, Peter Doorakkers, Michiel van Hout, Jan Peeters, Henk Rijkers en Ben van de Venn. Tel. 073-613 64 25; fax: 073-612 66 14 e-mail: [email protected] Internet: www.katholieknieuwsblad.nl

808

Plaats eens een

12. dreigend; 14. kneep; 15. dicht nuttigen; 63. iets waarover men niet HORIZONTAAL: tegen elkaar bovenaan de hitlijst; praat; 65. op de wijze van; 66. in Luik 1. Door elkaar; 6.halskraag; richtingaanduiding; 12. dreigend;ziet 14. men kneep; dicht tegen boven17. geplooide 19. allebei; er15. niets van; 67.elkaar naarling; aan de hitlijst; 17. geplooide halskraag; 19. allebei; 21. gepelde gerst; 22. ondergrondse; 24. 21. gepelde gerst; 22. ondergrondse; 69. 27. gesneden hengst; 70. 29. godsdienst; gevoelig; 25. rivier in Frankrijk; 26. slaapgelegenheid; dochter van Cadmus; soort pape24. gevoelig; 25. rivier Frankrijk; 71.goedendag; moeder volgt een jongen op als gaai; 30. beslommering; 32.ineen beetje; 33. aas; 35. 37. houtafval; 40. onbepaald vnw.; 43. aftakking; 47. afscheidsgroet; 50. handvat; 52. moeder; 53. korenmand; 26. slaapgelegenheid; 27. dochter49. gegroet; bestuurder. 55. halsbont; 57. vlekkenwater; 58. onbeweeglijk; 60. ordeband; 62. nuttigen; 63. iets waarover van Cadmus; 29. soort papegaai; 30. men niet praat; 65. op de wijze van; 66. in Luik ziet men er niets van; 67. naarling; 69. gesnebeslommering; 32. een 71. beetje; 33.volgt eenVERTICAAL: den hengst; 70. godsdienst; moeder jongen op als bestuurder. aas; 35. goedendag; 37. houtafval; 1. Beroep; 2. beraad; 3. kier; 4. cijfer; VERTICAAL: 40. onbepaald vnw.; 43. aftakking; 5. landbouwwerktuig; 7. voorzet1. Beroep; 2. beraad; 3. kier; 4. cijfer; 5. landbouwwerktuig; 7. voorzetsel; 8. snavel; 9. houten 47. afscheidsgroet; gegroet; 50. die op sel; snavel; 10. gebouw; 10. afkijken; 11.49. voedsel; 13. dief zijn 8. kop krijgt; 9. 16.houten balspel; gebouw; 17. leeg; 18. slaapplaats; 20. moeder; Europeaan; 22.korenmand; persoonlijk vnw.; 23. voorvoegsel; 26. wasgelegenheid; handvat; 52. 53. afkijken; 11. voedsel; 13. dief die28. op rivier in Rusland;57. 31. vlekkenwater; rivier in Frankrijk; 34. korting;zijn 36. kop Engels bier; 38. vrouw; 55. halsbont; krijgt; 16.kwaadaardige balspel; 17. leeg;

39. knaagdier; 40. beminnelijk; 41. por; 42. limonadesiroop; 43. onmisbaar dier voor mensen die over willen steken; 44. aansporing; 45. keten; 46. insect; 48. gegevens; 51. loven; 54. spil; katholiek nieuwsbl ad 56. voorzetsel; 59. gebraad; 61. bijbelse figuur; 62. bijbelse naam; 64. argwaan in hoge mate; 66. viskaar; 68. vogelproduct; 69. dwarsmast.

18. slaapplaats; 20. Europeaan; 22. persoonlijk vnw.; 23. voorvoegsel; 26. wasgelegenheid; 28.rivier in Rusland; 31. rivier in Frankrijk; 34. korting; 36. Engels bier; 38. kwaadaardige vrouw; 39. knaagdier; 40. beminnelijk; 41. por; 42. limonadesiroop; 43. onmisbaar dier voor mensen die over willen steken; 44. aansporing; 45. keten; 46. insect; 48. gegevens; 51. loven; 54. spil; 56. voorzetsel; 59. gebraad; 61. bijbelse figuur; 62. bijbelse naam; 64. argwaan in hoge mate; 66. viskaar; 68. vogelproduct; 69. dwarsmast. 23

advertentie

Geef eens een proefabonnement cadeau! Bel: 073 – 750 23 15

Katholiek Nieuwsblad Bidt dagelijks de Heilige Rozenkrans Vraag een gratis informatiepakket aan

WIJ WILLEN SAMEN VERDER! Relatieproblemen? Conflicten, eenzaamheid, moeiten met seksualiteit, overspel, botsende karakters, verwijdering… Laat het er niet bij zitten! Meld je aan voor professionele hulpverlening via www.dedriehoek.nl/aanmelden of bel ons voor een afspraak. Rotterdam (010) 469 38 88

Amersfoort (033) 465 11 51

Zwolle (038) 426 85 20

Fatima Apostolaat, Molenstraat 6, 2712 XM Zoetermeer

8 weken voor € 15,-

Een mooie geste voor de vastentijd

Even onze Benjamin voorstellen

Cantor® MAMP 7200 DSP1 200 Watt, Exclusieve Digitale Kerkversterker

Deze Benjamin onder de CANTOR® versterkers garandeert u allereerst meer geluid en een sterk verbeterde verstaanbaarheid. Voorzien van automatische microfoonregie, uitgang voor sIKN kerkradio, ingebouwde 200 Watt 100 Volt versterker, ingebouwde hoogwaardige feed-back suppressor, 100V zone uitgang voor nevenzalen, aansluiting voor CD-speler en Flashcard recorder aan voorzijde, afsluitbaar beschermpaneel met slot voor ongeoorloofde bediening. Voordelen: Geen terugkoppeling meer via luidsprekers, enorme bewegingsvrijheid voor sprekers, ook in de kerkzaal in de omgeving van luidsprekers. Deze nieuwe CANTOR® versterker is een aanrader voor kerken met minder goede verstaanbaarheid. Werking conform DE LOK aanbeveling. Kies voor zekerheid, kies voor Cantor® permanente apparatuurgarantie

Groningen (050) 409 69 50

Dialoog Church Sound

T: 040- 2420840 - Partner sIKN Kerkradio WWW.CANTORSOUND.NL Alles over professionele Cantor kerkgeluidstechniek

www.dedriehoek.nl

Hohe Messe, Gurrelieder & Mozart

in Muziekgebouw Eindhoven

za 19 mrt Hohe Messe Mystiek koorconcert met Cantas Cölln do 24 mrt Gurrelieder Unieke uitvoering met 356 musici! zo 27 mrt Bamberger Symphoniker & pianist Till Felner Brahms, Beethoven en Mozarts Pianoconcert nr 23

HELPT U OOK DE POOLSE KINDEREN? In het klooster te Sieradz worden 35 gehandicapte kinderen verpleegd. In een tehuis in Gniezno 60 hulpbehoevende kinderen. Onze stichting wil de zorg van de zusters verlichten. Help hen door uw gewaardeerde bijdrage te storten op: Giro nr. 65.60.476 of op bank nr. 30.65.03.344 t.n.v. St. Pools kindertehuis Lagow-Lubuski te Assen. Zie onze vernieuwde website www.stipokin.nl.

PRIESTER OF DIAKEN WORDEN VANUIT JE BEROEP Een deeltijdopleiding met een eigen aanbod aan hen die vanuit hun beroep priester of diaken willen worden. Priester- en diakenopleiding Bovendonk Hofstraat 8 • 4741 AK Hoeven • 0165-504277 [email protected]

www.pdob.nl

koop & print tickets via

MuziekgebouwEindhoven.nl 24

of bel

040.244 20 20

Uw gift is welkom: ING nr. 2580680



Van carnaval tot aswoensdag

Recommend Documents