Van Bijsterveldt wenst deelnemers succes

Dit is een uitgave van Eerst de Klas | Maart 2010

EERST DE

klas

Verderop in deze krant:

2

De eerste week voor de klas.

3

Maak kennis met de deelnemers!

6

Lerarenopleiding.

7

Leiderschapsprogramma.

Wat is Eerst de Klas? Solliciteer vóór 2 april 2010 Vanaf augustus 2010 krijgt een nieuwe groep veelbelovende, jonge academici de kans om deel te nemen aan het tweejarige traject Eerst de Klas. Eerst de Klas is een initiatief van onderwijs, bedrijfsleven en overheid, waarbij excellente, jonge academici de kans krijgen om een intensief tweejarig traject te doorlopen. Ze geven les op een school in het voortgezet onderwijs, halen hun onderwijsbevoegdheid en volgen een leiderschapsprogramma met onder andere masterclasses van succesvolle managers uit het bedrijfsleven. De partijen hebben hiervoor samen de pilot Eerst de Klas ontwikkeld, die in november 2009 van start is gegaan. Eerst de Klas is één van de maatregelen die het Ministerie van OCW uitvoert in het kader van de kwaliteitsagenda ‘Krachtig mees­ terschap’. De pilot wordt geco­ ördineerd door het Platform Bèta Techniek. De initiatiefnemers van Eerst de Klas hebben een gemeen­ schappelijk doel: de academici uit te rusten met goede bagage voor een interessante functie in onderwijs en/ of bedrijfsleven. Ook hebben de par­ tijen ieder een eigen doel. Scholen: meer academisch geschoolde lera­ ren; bedrijven: goede leiders voor de toekomst, maar ook investeren

in het onderwijs, waar hun toekom­ stig personeel wordt onderwezen; universiteiten: meer instroom in le­ rarenopleidingen; overheid: bijdrage leveren aan het aanpakken van het maatschappelijk probleem van een kwalitatief en kwantitatief tekort aan docenten. Nadat de deelnemers in november en december 2009 het introductie­ programma hebben doorlopen, zijn ze in januari begonnen als docent. Ze werken op 13 voortgezet onderwijs scholen in Nederland. Gedurende 2010 geven ze drie dagen per week les op hun school. Daarnaast volgen ze op een univer­ sitaire lerarenopleiding die ze in één

jaar afronden. Ook participeren de deelnemers één dag per week in het leiderschapsprogramma waarin ze hun leidinggevende competenties ontwikkelen. In het tweede jaar van Eerst de Klas, wanneer de deelne­ mers de lerarenopleiding hebben afgerond, geven zij vier dagen per week les op school en volgen ze één dag per week het leiderschaps­ programma. Naast de trainingen, masterclasses en universitaire lerarenopleiding zijn er gedurende het traject bijeenkom­ sten waarin de deelnemers ervarin­ gen uitwisselen en reflecteren op elkaar. Ook intervisie maakt deel uit van het traject.

Ze zullen zich ontplooien als inspirerende leiders, klaar om een uitstekende carrière te beginnen in het onderwijs of bedrijfsleven. De tweede tranche start in augustus 2010 en loopt gedurende twee jaar. Deelnemers geven les op een voortgezet onderwijs school, halen hun eerstegraads onderwijs­ bevoegdheid en volgen één dag per week het leiderschaps­programma. Voor de tweede tranche van Eerst de Klas kan men tot uiterlijk 2 april 2010 solliciteren. In het voorjaar van 2010 vindt de selectieprocedure plaats. Op www.eerstdeklas.nl is meer informatie te vinden over de voor­waarden van deze tweede tranche.

Participerende bedrijven

AA_fullcolourC.eps ABN AMRO full-colour for coated paper Width shield: 20 mm Overlap: 0,05 mm

Coördinatie

Opdrachtgever

• Platform Bèta Techniek

• Ministerie van OCW

Van Bijsterveldt wenst deelnemers succes Met veel enthousiasme gaf staatssecretaris Van Bijsterveldt op 17 december 2009 het startsein voor de eerste tranche van Eerst de Klas. Tijdens een Meet & Greet werden alle betrokken partijen – deelnemers, scholen, bedrijven, universiteit en het ministerie - officieel aan elkaar voorgesteld. De staatssecretaris wenste de deelnemers succes met hun start in het onderwijs. Ze legde uit hoe het Ministerie van OCW inzet op drie ambities, waarop Eerst de Klas goed aansluit: verbetering van de kwaliteit van de lerarenopleidingen, meer academici voor de klas en meer differentiatie in de opleiding en

het leraarsvak. “In nauwe afstem­ ming met het onderwijsveld hebben we daarvoor in 2008 de kwaliteits­ agenda ‘Krachtig meesterschap’ uitgebracht. De kwaliteitsagenda ‘Krachtig meesterschap’ is het antwoord van het Ministerie van OCW op de kritiek op het niveau van de huidige lerarenopleidingen.

Studenten vinden dat de lesstof hen onvoldoende uitdaagt. Ook wordt gepleit voor hogere toelatingseisen. Uit onderzoek blijkt dat leraren on­ voldoende vakkennis hebben, vooral op het gebied van taal en rekenen. Terwijl de kwaliteit van het onderwijs boven alle twijfel verheven hoort te zijn! Goed opgeleide en gemotiveer­ de leraren staan aan de basis van kwalitatief goed onderwijs. We zien een potentieel binnen de universitei­ ten: mensen die, eventueel tijdelijk, kunnen werken in het onderwijs. Zo vergroten we de kweekvijver en versterken we de kwaliteit. Met het programma Eerst de Klas spelen we in op deze behoefte.”

Eerst de Klas

1

De eerste week voor de klas De eerste ervaringen op school waren heel verschillend bij de negentien Eerst de Klassers. Een aantal stond direct al volledig voor de klas, anderen liepen eerst mee met lessen van collega’s. “Maar iedereen was erg enthousiast!”, aldus Sabine Beijen, één van de negentien deelnemers. Ze werkt als docent natuurkunde op het Candea College in Duiven. Anderhalf uur voordat ze haar eerste echte les geeft, spreken we haar en haar begeleider George Heusschen.

Sabine is, zoals ze zelf zegt, ‘gezond gespannen’ voor haar eerste les: “Nu gaat het echt beginnen! Deze week verzorg ik dertien lessen; best pittig. Ik ga natuurkunde geven aan vwo 3, 4, en 5 en havo 4. Drie klassen ken ik al, ik heb lessen van ze meegemaakt bij hun huidige docent Fred Tak en vorige week ben ik mee geweest naar diverse lessen zoals Engels en eco­ nomie. Je ziet dan hoe verschillende docenten omgaan met dezelfde klas. Ik heb al wel een aantal van de lessen van Fred Tak verzorgd, waarbij hij ach­ terin de klas zat. Ook mijn begeleider, George Heusschen, heeft geobser­ veerd. Het ging best goed, maar ik heb nog veel te leren. Er komt veel tegelijk op je af: de lesstof, de leerlin­ gen die je in de gaten moet houden. Hoe houd je alles tegelijk onder con­ trole? Dat vind ik een grote uitdaging!” Sabine Beijen, deelnemer Eerst de Klas

2 Eerst de Klas

Flexibel George Heusschen beaamt dat het goed gaat, maar, zegt hij tegen Sabine met een knipoog: “Je bent te streng voor jezelf. Als een les anders is verlopen dan je had voorbereid, vind je hem mislukt. Je moet het niet zien in termen van goed of fout. Bovendien kun je je er niet helemaal op voorbereiden, er zijn continu onverwachte dingen. Een klas is een ‘levend ding’, elke keer is anders. Het gaat er om de flexibiliteit te krijgen zodat je anders om kunt gaan met de klas als die anders reageert dan je had verwacht. Het leren omgaan met een klas leer je vooral in de praktijk. Wat je wel kunt doen in je voorbereiding is stukjes inbouwen in de lesopbouw. Bijvoorbeeld: een les bestaat uit een deel theorie en som­ metjes. Laat van de klas afhangen welke sommetjes je gaat doen. Vindt de klas het makkelijk, dan begin je met som 4. Vindt de klas het moeilijk, dan begin je bij som 1. Zo bouw je ruimte in. En als je denkt dat je te langzaam gaat, kun je bijvoorbeeld de uitwijding inkorten. Of vraag eens aan een collega van een parallelklas

hoe deze ermee omgaat.” Het niveau van leerlingen inschat­ ten is precies wat Sabine nu moeilijk vindt: “Zo had ik het laatst in de les voor 5 vwo over radialen. Bij de wiskundedocent had ik gevraagd of leerlingen dat al gehad hadden. En dat was zo. Daarom dacht ik dat het een kwestie was van even kort herhalen. Maar de leerlingen keken me erg glazig aan. Hier moest ik dus op dat moment iets mee doen en ik heb de les aangepast. Over het feit dat ze biomedische technologie heeft gestudeerd en natuurkunde geeft, maakt ze zich geen zorgen. “Er zit een behoorlijke overlap in de materie. Een aantal vakken, zoals relativiteit en kwantum mechanica, moet ik bijspij­ keren. En in sommige dingen moet ik wat inkomen. Maar dat gaat wel lukken! Wat mij ontzettend trekt in na­ tuurkunde is dat ik het heel praktisch kan maken. Met mijn kennis van biomedische technologie ken ik ook andere, bruikbare invalshoeken dan er standaard in het lesboek staan. Zo hoop ik het levendig te kunnen maken.” George Heusschen vindt haar achtergrond een pluspunt: “Het feit dat Sabine biomedische technologie heeft gestudeerd en daardoor bepaalde verbanden kan leggen tussen natuurkunde en haar vakgebied, maakt haar tot een unieke docent.”

afdeling, die bestaat uit docenten die voornamelijk lesgeven op de havo, is kort verteld dat ik van Eerst de Klas ben. Een aantal collega’s heeft me gevraagd wat dat inhoudt en die heb ik het uitgelegd.” George Heusschen voegt eraan toe: “We zijn een opleidingsschool, dus er lopen veel vaker jonge mensen rond. Soms wel 35 tegelijk. We weten niet

“De komende jaren loopt het kwantitatieve tekort op door de vergrijzing.”

beter dan wanneer er iemand komt van onder de 30, het een aanstor­ mend talent is. Ook leerlingen zien alleen maar dat ze een jonge docent krijgen. De ene keer zijn ze heel blij met een jonge docent, want ‘die oude koppen is natuurlijk ook maar niks’. De andere keer balen ze want ‘die kan geen lesgeven.’ Leerlingen reageren heel normaal. Ze kijken de kat uit de boom, proberen een beetje uit. En als ze dan zien dat je uit het goede hout gesneden bent, is het in orde.”

Ongedwongen Wederzijdse match Sabine voelt zich thuis op het Can­ dea College: “Op het moment dat ik er voor het eerst binnenliep, voelde ik direct dat de sfeer goed was. Ik had bij de organisatie van Eerst de Klas mijn voorkeur aangegeven voor deze school. Ik had de keuze uit drie scholen, waar ik langs ben geweest. De begeleiding die me zou worden geboden, sprak me erg aan. Het is een wederzijdse match: ik zat bij de kandidaten voor wie het Candea een voorkeur had. Naar mijn collega’s toe ben ik gewoon voorgesteld als nieuwe docent. Alleen bij mijn eigen

Sabine Beijen bemerkt een prettige, ongedwongen verhouding tus­ sen leerling en docent: “In de gang begroeten de leerlingen je: ‘Hallo mevrouw!’ Buiten de les komen ze gewoon bij je binnen op je werkplek als ze vragen hebben. Heel verras­ send vind ik de drive van een aantal leerlingen die uit zichzelf na de les terugkwamen voor extra uitleg omdat ze iets niet helemaal begrepen. Wat me moeilijk lijkt is als leerlingen tijdens de les dingen gaan door­ vragen tot het moment dat je het echt niet meer weet. Als ze je gaan testen op de inhoud, de lesstof.”

Direct reageert George Heusschen: “Denk je echt dat er één docent is die alle antwoorden weet? Jij zou de eerste zijn. Het is goed om uit te vogelen of een leerling doorvraagt uit interesse of om te klieren. Daar ben je snel achter als je hem voorstelt na 15.30 uur bij je te komen om er dan verder op door te gaan. De leerling die antwoordt ‘nou dan hoeft het voor mij niet’, is niet geïnteresseerd. Daarop kun je zeggen: ‘Zullen we de volgende keer alleen maar serieuze vragen doen?’ Is de leerling echt ge­ ïnteresseerd en weet je het antwoord niet, kun je bijvoorbeeld zeggen: ‘Wat een goede vraag, dat ga ik eens uitzoeken en daarop kom ik de vol­ gende les terug.’ Wat je natuurlijk ook echt moet doen. Op die manier erken je een leerling in zijn vraag. Natuurlijk zul je moeilijke momenten tegenkomen en voor vervelende verrassingen komen te staan. En omgekeerd zul­ len bepaalde dingen je onverwachts makkelijk afgaan. Sta er gewoon voor open, leer ervan en dan wordt het op een gegeven moment een stukje van jou. Jouw docentschap.”

COLUMN

N

EERST DE

klas

Hoe hoger de lat, hoe aantrekkelijker het beroep van leraar Pieter Hettema is als expert verbonden aan Eerst de Klas. Na zijn leraarschap heeft hij gewerkt bij de Provincie Groningen en het Ministerie van OCW, om vervolgens jarenlang leiding te geven aan de Montessori Scholengemeenschap Amsterdam. Daarnaast is hij vijf jaar voorzitter geweest van Schoolmanagers_VO, de voorloper van de VOraad. Tegenwoordig werkt hij als zelfstandig adviseur in het onderwijs en is hij lid van een aantal expertgroepen, besturen en Raden van Toezicht. Hij ervaart van dichtbij hoe Eerst de Klas leeft bij de betrokken scholen.

Wat doet u precies voor Eerst de Klas? Ik heb het project bij de start on­ dersteund met het werven en actief inschakelen van scholen. In een relatief kort tijdsbestek moesten er scholen gevonden worden om in het lopende schooljaar negentien kandi­ daten te kunnen plaatsen. Dat ging beter dan verwacht: veel scholen waren geïnteresseerd in deelname – ook al hadden ze niet altijd een pas­ sende vacature. De wens om jonge academici die een vak gestudeerd

“Het is belangrijk om meer jonge academici in het onderwijs te hebben.”

hebben voor de klas te zetten leeft al langer bij scholen; wat dat betreft kwam Eerst de Klas precies op het

Om een effectieve leider te worden in het bedrijfsleven is een periode voor de klas een uitstekend voortraject. Visie, inzicht in organisatieontwikkeling, goed om kunnen gaan met mensen en ze kunnen inspireren zijn competenties die worden genoemd voor met name de hogere managementposities van het bedrijfsleven. En waar kun je die kwaliteiten nou beter ontwikkelen dan in het onderwijs?

Onze kenniseconomie vraagt om ex­ cellent onderwijs. Daarom investeren we niet alleen in betere leiders voor het bedrijfsleven, maar ook in meer goede leraren in het onderwijs. We zetten in op betere kwaliteit van de vóórbereiding op het leraarschap: betere kwaliteit van de bestaande opleidingen en projecten om meer academici te trekken naar en binden aan het onderwijs. Eerst de Klas is een van de nieuwe maatregelen die we nemen om meer academici naar het onderwijs te trekken. Dit programma onder­ streept de belangrijke taak die do­ centen hebben in onze samenleving. En hoe zwaar hun eígen opleiding daarbij telt. Eerst de Klas sluit ook

goede moment. Ik merkte dat de betrokken scholen zich al snel een beetje ‘eigenaar’ gingen voelen van dit nieuwe project.

Waar ligt voor scholen de meerwaarde van Eerst de Klas? Het is belangrijk om meer jonge academici in het onderwijs te heb­ ben. Dit zijn geen studenten die even mee komen lopen. Deze deel­ nemers zijn afgestudeerd en gaan de arbeidsmarkt op. Met dit project wordt structureel ingezet op de wer­ ving van meer jonge, hoogopgeleide docenten voor de klas. Onderwijs is niet langer een doodlopende route, maar een interessant alternatief voor het bedrijfsleven. Die samenwerking met het bedrijfsleven is ook interes­ sant. Vijf jaar geleden kwam dat nog nauwelijks voor. Nu zien steeds meer scholen (en bedrijven) het nut van die samenwerking in. Scho­ len worden zo meer naar buiten gerichte instellingen, in plaats van gesloten bolwerken, waar je nooit meer ‘uit’ komt.

U was betrokken bij de selectie van deelnemers. Hoe was dat? Het viel me op dat tijdens de selectiedag een groep van vijftig kandidaten zeer serieus aan het werk was. Ik merkte dat ze zich gedurende de dag bewust werden dat ze met iets heel moois bezig zijn. De ambitie droop ervan af. Alle deelnemende partijen waren actief bij de selectie betrokken: de scholen, de bedrijven en de lerarenopleiding. Na twee selectie­ rondes voelde het zowel voor de kandidaten als voor de scholen en bedrijven, alsof ze de hoofdprijs gewonnen hadden.

“De aanwezigheid

Pieter Hettema, Lid van de expertcommissie Eerst de Klas

van jonge academici brengt heel veel nieuwe energie in een school.”

Stappen deze deelnemers na afloop van het traject niet direct naar het bedrijfsleven over? Dat valt denk ik wel mee. Als je eenmaal ervaart hoe leuk het is om met jongeren te werken ga je niet zo maar achter een bureau zitten. Bovendien spelen scholen hier zelf een grote rol in: als zij de deelne­ mers goed begeleiden, zul je zien dat deelnemers met veel plezier in het onderwijs blijven werken.

Tot slot, waarom moeten in de toekomst meer scholen deelnemen aan Eerst de Klas? De aanwezigheid van jonge acade­ mici brengt heel veel nieuwe ener­ gie in een school. De levendigheid binnen een docententeam neemt enorm toe. En scholen ervaren, dat als ze de eisen verhogen, het leraarsberoep alleen maar aantrek­ kelijker wordt voor kandidaten. Als scholen vervolgens zelf qua begeleiding ook aan hoge eisen voldoen, zal dat een positief effect hebben op het aantrekken van meer goede docenten. Hierdoor wordt het beroep van leraar alleen maar aantrekkelijker!

aan bij een andere ambitie, namelijk het beroep van leraar moderniseren. Het onderwijs hoeft geen baan voor het leven te zijn. Het kan ook een zeer betekenisvolle stap zijn in de loopbaan van een high potential. De unieke samenwerking in deze pilot tussen het onderwijs, het bedrijfsleven en de overheid vind ik een grote meerwaarde. De waarden die je leert in de klas, komen goed van pas in het bedrijfsleven. Goed leraarschap is goed leiderschap. Deze eerste groep studenten slaat daarvoor in 2010 het fundament. Marja van Bijsterveldt, staatssecretaris Ministerie van OCW

Participerende scholen: • Arentheem College, Arnhem • BC Broekhin College, Roermond • Cals College, Nieuwegein • Candea College, Duiven • Dominicus College, Nijmegen • Eerste Christelijk Lyceum, Haarlem • Teylingen College, Noordwijkerhout

• Joke Smit VAVO, Amsterdam • Leonardo da Vinci College, Leiden • Norbertus College, Roosendaal • Plein College Eckart, Eindhoven • Veenlanden College, Mijdrecht • Wateringse Veld College, Den Haag

Eerst de Klas

3

Maak kennis met de 19 deelnemers De deelnemers van Eerst de Klas vertellen hoe ze aankijken tegen het traject Eerst de Klas. Wie zijn ze, wat verwachten ze, hoe hopen ze zich te ontwikkelen? En waar zien ze zichzelf over vijf jaar? Maak kennis met Simon, Sef, Sabine, Brenda, Gitta, Bram, Ragna, Matthijs, Els, Renée, Pieter, Pia, Aart, Eke, Cazimir, Ragna, Take, Koen en Rik.

Pia Böttger (31)

Sabine Beijen (24)

Cazimir ten Brink (26)

School: Candea College, Duiven Vak: natuurkunde Opleidingen: bachelor bio­ medische technologie, master biomedical engineering, Universiteit Twente

Op de universiteit begeleidde ik al werk­ groepen. Ik merkte dat ik het ontzettend leuk vind om de lichtjes te zien aangaan op het moment dat je anderen iets uitlegt en ze het doorkrijgen. Direct na mijn afstuderen kwam Eerst de Klas voorbij. Mijn broer liet me er een folder van zien. Ik zei meteen: ‘Ja, dit is het!’ Van het leiderschapsprogramma hoop ik via een inkijkje te leren over het bedrijfsleven: wat is het, hoe werkt het, welke rol kan ik daarin spelen? En de competenties en vaardigheden verder te ontwikkelen die ik nog onvoldoende bezit. Over vijf jaar? Nu zou ik zeggen dat ik over vijf jaar in het onderwijs werk. Ik hoop dan een goede rol te kunnen spelen binnen de school en te zijn doorgegroeid. Mis­ schien heb ik tegen die tijd een functie in relatiemanagement of een onderwijs­ coördinerende functie. Maar eerst wil ik een tijdje voor de klas staan. Daarbij houd ik toch de komende anderhalf jaar zeker alle mogelijkheden open: wie weet wat het leiderschapsprogramma me bijvoorbeeld allemaal brengen zal. Ik heb ontzettend veel zin in dit onderdeel van het programma en verwacht er heel erg veel van te leren.

4 Eerst de Klas

School: Veenlanden College, Mijdrecht Vak: Engels Opleidingen: doctoraal Engelse taal- en letterkunde, doctoraal Europese stu­dies, research master in Literary Studies, Universiteit van Amsterdam

Ik vind het heel leuk om in het onderwijs te gaan werken. Het is een enorme uit­ daging en het geeft me de mogelijkheid om breed bezig te zijn met mijn studie Engels. Ook trekt het me erg om het bedrijfsleven te gaan verkennen. De Nederlandse bedrijven die deelnemen aan het programma zijn grote spelers. Ik vind het bijna een eer er straks overal een kijkje te mogen nemen en voor ze aan de slag te gaan. Eerst de Klas biedt mij de kans om me heel snel te ontwikke­ len op allerlei vlakken. Dus ik ben blij dat ik mee kan doen met Eerst de Klas. Over vijf jaar? Een lastige vraag. Ik zou natuurlijk kun­ nen zeggen: ‘dan sta ik óf voor de klas óf werk ik in een bedrijf’. Eerlijk gezegd moet ik het nog helemaal zien. Juist die ontwikkeling in mij is een onderdeel van het programma Eerst de Klas. Dus stel me de vraag over een jaar nog maar eens een keer, want dan kan ik hem beter beantwoorden.

School: Arentheem College, Arnhem Vak: scheikunde Opleidingen: bachelor moleculair life sciences, master molecu­ lair life sciences, Wageningen Universiteit

Ik heb stage gelopen bij Shell en Philips en het leek me mooi om wetenschappe­ lijke kennis toe te passen in het bedrijfs­ leven. Een lerarenopleiding doen leek mij altijd wel leuk, omdat je als docent met veel verschillende mensen in contact komt. Maar de docentopleiding had niet de hoogste prioriteit. Dus Eerst de Klas was uitgerekend de perfecte kans om beide te doen. Het bevalt me tot nu toe zeer goed. Het introductieprogramma was heel goed geregeld, en de groep Eerst de Klassers bestaat uit zeer gedreven mensen. Ik hoop dat we in het leiderschapsprogram­ ma heel concrete dingen gaan doen en bedrijfscases behandelen die zowel nut­ tig zijn voor het bedrijf als voor de klas. Over vijf jaar? Dan hoop ik bij Shell te werken als researcher. Maar een combinatie van lesgeven op de middelbare school en onderzoek doen zou de ideale combina­ tie zijn.

Brenda Broekhuizen (25)

School: Veenlanden College, Mijdrecht Vak: geschiedenis Opleidingen: bachelor geschiedenis, master sociale geschiedenis, Universiteit van Amsterdam

In mijn afstudeerfase ging ik nadenken over mijn toekomst. Het onderwijs was wel eens in me opgekomen, maar ook onderzoek doen aan de universiteit trok me erg aan. Toen ik hoorde van Eerst de Klas was ik meteen geïnteresseerd. Ik verwacht veel te leren van het project en ik hoop dat ik een goede docent word. Daarnaast kijk ik uit naar het leiderschapsprogramma. Ik ben vooral benieuwd of je als manager en docent dezelfde vaardigheden kunt gebruiken of dat de vaardigheden elkaar juist zullen gaan aanvullen.

Ragna Heidweiller (26)

School: Eerste Christelijk Lyceum, Haarlem Vak: Nederlands Opleidingen: bachelor communicatie­wetenschap met rechten minor Universiteit van Amsterdam, master publishing University College Londen (Verenigd Koninkrijk)

De combinatie van werken c.q. ervaring opdoen in het bedrijfsleven, waarin heel veel gebeurt, en het onderwijs spreekt me erg aan. Ik heb in het bedrijfsleven gewerkt en zocht naar meer uitdaging waarbij mensen een belangrijke rol spe­ len. Nooit eerder had ik interesse getoond in het onderwijs. Maar toen ik van Eerst de Klas hoorde, dacht ik meteen: ‘dit is de perfecte combinatie voor mij’.

Over vijf jaar? Dat staat nog open. Ik vind het juist zo leuk aan het project dat niet vaststaat wat je gaat doen. Je wordt vrij gelaten om je­ zelf verder te ontplooien en vervolgens te zien wat je ermee gaat doen. Wie weet het onderwijs, wie weet het bedrijfsleven.

Over vijf jaar? Ik vind het moeilijk te bedenken waar ik over vijf jaar sta. Wel denk ik dat ik dan in het onderwijs zou willen werken. Van wat ik heb meegekregen over het onderwijs tijdens het introductieprogramma, lijkt het me ontzettend leuk. Ik hoop dat ik uiteindelijk een combinatie kan maken tussen het onderwijs en het bedrijfsleven. Misschien dat ik evenementen organiseer, en daarnaast werk in een parttime functie in het onderwijs.

Pieter Duits (23)

Bram Winkelman (28)

School: Plein College Eckart, Eindhoven Vak: management & organisatie, economie Opleidingen: bachelor Internationale bedrijfskunde, master marketing management, Erasmus Universiteit

Tijdens mijn studie heb ik als mentor gewerkt en lesgegeven aan twee groepen van vijftien eerstejaars studenten. Ook heb ik gewerkt als student-assistent en ondersteunende workshops begeleid. Daar hoorde ook nakijken en wat admi­ nistratief werk bij. Ik vond het ontzettend leuk en dacht toen al dat onderwijs even­ tueel iets voor mij zou kunnen zijn. Het mooie van Eerst de Klas is dat je ingangen krijgt bij bedrijven, het is goed voor het netwerken. Dus die combinatie is ideaal. Ik verwacht dat ook het leider­ schapprogramma me veel zal brengen. Je bouwt individuele contacten op met mensen in bedrijven, je helpt met cases over zaken waar ze tegenaan lopen, je krijgt een beter beeld van de cultuur bij bepaalde bedrijven. Over vijf jaar? Over een jaar of vijf à tien hoop ik een functie te hebben in strategische con­ sultancy of naar een algemene manage­ mentfunctie toe te zijn gegroeid. En het staat voor mij nog helemaal open of dat is in het bedrijfsleven, in een school of een andere organisatie, zoals een ministerie.

School: Eerste Christelijk Lyceum, Haarlem Vak: biologie Opleidingen: doctoraal (dier)biologie, Wageningen Universiteit

Eerst de Klas is een ontzettend leuk pro­ ject, een echte uitdaging. Het werken met leerlingen trekt me erg. Als je ze weet te bereiken en als je het goed doet, blijven ze geïnteresseerd in je vak en kun je ze heel veel leren. En wat kan er nu mooier zijn dan jongeren enthousiast maken voor je eigen vakgebied? Ook de connectie naar het bedrijfsleven via het leiderschapspro­ gramma trekt me erg. In een klas moet je ook sturen, managen en veel leiden. Ik denk daarom dat het leiderschapspro­ gramma direct volgt uit de ervaringen in de klas. Want juist daar kun je die compe­ tenties ontwikkelen die je later nodig hebt in een leiders- of managementfunctie. Over vijf jaar? Eerlijk gezegd weet ik nog niet waar ik dan sta. Ik denk wel dat ik de eerste jaren na het traject zal blijven lesgeven en dan nog beter feeling krijg met het onderwijs. Leraar word je immers niet één-tweedrie, daar moet je echt in groeien. Ik sluit absoluut niet uit dat ik daarna alsnog de overstap maak naar het bedrijfsleven. Ook daar zie ik veel uitdagingen en groeimoge­ lijkheden. Wat het definitief wordt? De tijd zal het leren...

Koen Keunen (25)

School: Norbertus College, Roosendaal Vak: maatschappijleer Opleidingen: bachelor sociologie, minor educatie maatschappijleer, Universiteit van Amsterdam, master vraagstukken van beleid en organisatie, Universiteit Utrecht

Ik ben erg enthousiast over het project. Ik was altijd al geïnteresseerd in het onderwijs en wilde na mijn afstuderen het onderwijs wel leren kennen. Maar het viel me zwaar om de lerarenopleiding te gaan doen en dan nog steeds rond te moeten komen van een beurs van 200 euro; die tijd als student had ik eigenlijk wel gehad. Eerst de Klas bood dus een gouden kans het onderwijs in een baanvariant te leren kennen, en daarnaast ook in het bedrijfs­ leven een leerzame ervaring op te doen. Over vijf jaar? Het fijne van het onderwijs is dat je mensen kunt enthousiasmeren en kennis kunt overbrengen. Maar er zijn best wat stoffige en sceptische mensen. Zo’n type wil ik nooit worden. Het leukst lijkt het me om twee of drie dagen per week in het onderwijs te combineren met twee of drie dagen binnen een overheid of het bedrijfsleven. Zo blijf je met beide benen in de maatschappij staan!

Matthijs van Vulpen (28)

School: Joke Smit VAVO Vak: natuurkunde Opleidingen: bachelor interdepartemental BA in sciences and humanities, master natuur- en sterrenkunde, Universiteit Utrecht

Tijdens mijn studie had ik vooral te ma­ ken met de theoretische kant van natuur­ kunde. Als je vervolgens gaat werken op de universiteit, zul je vooral bezig zijn met onderzoek en enigszins met onderwijs. Voor mij is dat te individueel, te weinig concreet. Ik wil graag meer onderwijs geven en ook het bedrijfsleven trekt me erg. Van Eerst de Klas spreekt me de uitdaging en de persoonlijke ontwikke­ ling die je zult doormaken erg aan. Ook vind ik onze groep spannend: we zijn heel verschillende mensen die vanuit uiteen­ lopende disciplines en met verschillende motivaties meedoen met Eerst de Klas. Ik vind het fijn om in het onderwijs mensen enthousiast te maken voor natuurkunde, een bijdrage te leveren aan de ontwik­ kelingen van het vak en breder: aan bèta in het onderwijs. Daarin ben ik best idealistisch. Over vijf jaar? Het zou ideaal zijn om zowel een functie te hebben in een bedrijf, bijvoorbeeld Shell, waarbij ik intellectueel wordt uitgedaagd, als werkzaam te zijn in het onderwijs. Ik hoop dan een goede docent te zijn die niet meer zo zenuwachtig de les in gaat en die zijn bagage bij Shell kan toepassen in het onderwijs.

EERST DE

klas

van Eerst de Klas Gitta Snijders (29)

School: Leonardo da Vinci College, Leiden Vak: Culturele en Kunstzinnige Vorming, Nederlands Opleidingen: bachelor kunsten, cultuur en media, onderzoeks­ master Literary and Cultural Studies, Rijksuniversiteit Groningen

In de zomer zag ik, al surfend door overheidswebsites, de website van Eerst de Klas en toen ging er heel hard een bel­ letje rinkelen. Al langer had ik het gevoel dat ik na mijn studie iets wilde doen wat meer maatschappelijk geëngageerd is. En onderwijs is echt zoiets waarover iedereen wel een mening lijkt te hebben. Die kritiek is maar al te vaak gewoon commentaar vanaf de zijlijn. Er zijn vrij weinig mensen die zeggen: ‘oké, ik ga er wat aan doen’. Het prettige van Eerst de Klas is dat het geen definitieve keuze is. De komende twee jaar stort ik me vol op het project en zo kan ik proeven of het onderwijs iets voor mij is. En toch kan ik direct al mijn steentje bijdragen, iets wat ik heel belangrijk vind. Over vijf jaar? Ik zie mezelf nog wel blijven plakken in het onderwijs. Maar dan wel het nieuwe onderwijs. Nu staat een school wat buiten de samenleving. Er lijkt een drempel te lig­ gen, die er niet hoeft te zijn. Misschien heb ik wel managementtaken. In ieder geval wil ik een functie waarin ik bezig kan zijn met meer contact met de samenleving, op school of elders. Of allebei.

Renée van Someren Gréve (27)

School: Leonardo da Vinci College, Leiden Vak: geschiedenis Opleiding(en): bachelor geschie­ denis, master geschiedenis internationale betrekkingen, Universiteit van Amsterdam

Onderwijs kriebelde eigenlijk altijd al. In mijn studententijd heb ik veel kampen ge­ leid voor kinderen van dertien tot zestien; een boeiende leeftijd waarmee ik goed overweg kan. In januari 2009 ben ik afgestudeerd en ben ik gaan werken in het bedrijfsle­ ven. Dat vond ik leerzaam, heel leuk en spannend, maar toch twijfelde ik of niet alsnog de lerarenopleiding moest gaan doen. Ik kon niet kiezen tussen die twee. Ik besloot het werken toch door te zetten, een lerarenopleiding kon altijd nog wel… Tot iemand me attendeerde op de vaca­ tures bij Eerst de Klas. Het leek me een prachtige kans. En die heb ik dan ook met beide handen aangegrepen. Over vijf jaar? Het lijkt me mooi om dan een functie te hebben die iets met beide doet. Mis­ schien dat ik in een schoolse omgeving (universiteit of middelbare school) me bezig houd met de operationele zaken, of werk aan de professionalisering van an­ dere docenten. Maar ik kan me ook een functie in het bedrijfsleven voorstellen waarbij ik werknemers coach en opleid.

Els Pelzer (24)

School: BC Broekhin College, Roermond Vak: biologie Opleidingen: doctoraal geneeskunde, basisartsexamen, Universiteit Maastricht

Sef Welles (23)

School: Dominicus College, Nijmegen Vak: natuurkunde, ANW en NLT Opleidingen: bachelor en master natuur- en sterrenkunde, Radboud Universiteit

Na mijn zesjarige studie wist ik zeker dat ik me niet verder wilde specialiseren binnen de geneeskunde. Naast ge­ neeskunde heeft het onderwijs me altijd aangetrokken. Ik vind het geweldig om een bijdrage te kunnen leveren aan de ontwikkeling van kinderen in de leeftijds­ groepen van de middelbare school. Al een aantal jaren geef ik leiding aan kinde­ ren van elf tot vijftien bij scouting; ik vind het fantastisch om met deze kinderen bezig te zijn. Via Eerst de Klas kan ik een kijkje nemen binnen grote bedrijven, een kans die ik anders niet snel zou krijgen. Onderwijs en bedrijfsleven vind ik een interessante combinatie: ik denk dat ze veel van elkaar kunnen leren. Vandaar dat ik dolgraag wilde deelnemen.

Het afgelopen jaar heb ik me vooral bezig gehouden met de onderzoekskant van het vak natuurkunde. Dat beviel me en ik heb nagedacht over de mogelijkheid om te promoveren. Wel had ik het gevoel dat ik dan iets zou missen. Eerlijk gezegd keek ik meer uit naar de onderwijstaken dan naar het onderzoek. Want ik beleef veel plezier aan het motiveren van ande­ ren: de chemie die je krijgt als je anderen wat leert is geweldig! Toen een mede­ student vertelde over Eerst de Klas dacht ik direct: ‘dit zou het wel eens kunnen zijn’. Eerder had ik twijfels bij een keuze voor het onderwijs. Het leek me dan zo definitief. Met Eerst de Klas is het vrijblij­ vender. Je kunt een aantal jaren proeven aan het onderwijs en daarna verder zien.

Over vijf jaar? In eerste instantie denk ik dan nog in het onderwijs te werken. Enerzijds hoop ik als docent voor de klas te staan, omdat ik denk dat het belangrijk is goede docen­ ten voor de klas te houden. Anderzijds lijkt me een coördineerde functie in het onderwijs ook zeer uitdagend. Andere opties wil ik zeker open houden, zoals een managementfunctie in de zorg. Het lijkt me interessant om alles wat ik tijdens de opleiding geneeskunde en dit project heb geleerd te kunnen combineren bin­ nen één functie.

Over vijf jaar? Ik heb werkelijk geen idee. Ik ga heel open minded Eerst de Klas in en ben benieuwd waar het toe zal leiden. Misschien wordt het een ramp voor de klas, misschien gaat het super en weet ik leerlingen te boeien en mee te slepen. Is dat het geval, dan zal ik er moeilijk zijn weg te slaan.

Rik Adriaans (24)

Simon Verwer (25)

School: Plein College Eckart, Eindhoven Vak: Onderzoeken & Ontwerpen, CKV en tekenen. Opleidingen: bachelor bouwkunde, master architectural design and engineering

Tijdens mijn afstuderen ging ik na wat voor werk ik zou willen doen. Ik houd van afwisseling, vind het erg leuk om zelf dingen te maken en wil nog veel leren. Maar wat voor baan kun je daar bij bedenken? Toen hoorde ik heel toevallig mensen praten over Eerst de Klas. En ik dacht: ‘Dat past precies in wat ik zelf zou willen ontwikkelen en leren.’ Alles viel op zijn plaats. Over vijf jaar? Nu ben ik ontwerper en heb ik een sterke drang om dingen te creëren. Ik verwacht dat ik dat over vijf jaar nog steeds heb. Ik zie mezelf nog steeds afwisselende zaken doen. Als het binnen het onderwijs bevalt, zou ik gek zijn om er niet mee door te gaan. Dus dan breng ik als docent het ontwerpen en zelf dingen maken over op mijn leerlingen door het vak Onderzoek en Ontwerpen.

School: Teylingen College, Noordwijkerhout Vak: filosofie en Frans Opleidingen: bachelor Europese studies, bachelor Franse taal en cultuur, master Europese studies, master wijsbegeerte van de geesteswetenschappen, Universiteit van Amsterdam

Eerst de Klas is een fantastisch initiatief om mensen binnen te halen die zich zowel aangetrokken voelen tot het onderwijs als tot het bedrijfsleven. Het uitgangspunt dat een goede manager en een goede leraar heel veel met elkaar gemeen hebben spreekt mij zeer aan. Ik vind het in ieder geval tot nu toe gewel­ dig! Je merkt dat er ontzettend veel ener­ gie in je geïnvesteerd wordt. Bovendien is het deel uitmaken van een groep vol jonge, talentvolle en ambitieuze mensen met allerlei intellectuele achtergronden een kans uit duizenden. Over vijf jaar? Ik verwacht dat ik in ieder geval nog deels werk in het onderwijs. Maar ik ben ook heel erg benieuwd of ik verrast kan worden door bedrijven. Het lijkt me heel bijzonder om als filosoof bij een bedrijf werkzaam te zijn. Ik ben er van overtuigd dat filosofische vaardigheden als het analyseren van complexe problemen of het helder opbouwen van een argument van toegevoegde waarde kunnen zijn. Ik geloof niet dat er op dit moment veel filo­ sofen werkzaam zijn in het bedrijfsleven. Voor mij is dat echt een kans.

Eke Rebergen (25)

School: Cals College, Nieuwegein Vak: natuurkunde Opleidingen: bachelor industrieel ontwerpen, master design for interaction, Technische Universiteit Delft (en vakken wijsbegeerte aan Universiteit Leiden)

Tijdens mijn studie had ik al te maken met onderwijs en bedrijfsleven. Op de universiteit heb ik al ervaring opgedaan met het coachen van groepen leerlingen, tijdens mijn afstudeerstage werkte ik bij een ontwerpbureau. Ik vond het allemaal interessant en kon niet zo goed kiezen. Dus Eerst de Klas was een prachtige verrassing, waarin die aspecten samen komen. Nu zet ik het ontwerpen even op pauze, hoewel ik bij het doceren van het vak natuurkunde behoorlijk wat creativi­ teit kwijt kan. Over vijf jaar? Ik zou het heel leuk vinden om de link met het onderwijs te houden; het spreekt me echt aan, ik vind het boeiend. Maar ik hoop ook weer meer bezig te zijn met het vak waarin ik ben opgeleid, want ontwerpen trekt me nog steeds erg. Ik sluit niet uit dat het een gecombineerd iets zal zijn.

Ragna Woodall (26)

School: W  ateringse Veld College, Den Haag Vak: geschiedenis en maatschappijleer Opleidingen: bachelor geschie­ denis, master geschiedenis, Vrije Universiteit Amsterdam, master child and education studies (inclusief schakeljaar opleidings­ kunde), Universiteit Leiden

Tijdens mijn studie geschiedenis heb ik drie maanden meegelopen op een middelbare school om te kunnen bepalen of het leraarschap iets voor mij zou zijn. Dit bleek het geval, maar ook Human Resource Development, het professiona­ liseren van werknemers, trekt me zeer. Daarvoor heb ik ook een opleiding ge­ volgd en tijdens het afsluitende gesprek vertelde mijn begeleider over het project Eerst de Klas en dat haar dat echt iets voor mij leek. Eerst de Klas kwam dus exact op het juiste moment voorbij en alles wat ik ambieer komt erin samen. Over vijf jaar? Ik hoop dat ik dan echt feeling heb gekregen met het vak leraar, want het bestaat natuurlijk uit zoveel meer dan alleen presentaties geven aan een groep. Of het uiteindelijk het onderwijs wordt of het bedrijfsleven weet ik nog niet, maar zelf heb ik ervaren, dat de docenten die hun werk in het onderwijs combineren met een baan in het bedrijfsleven echt meerwaarde hebben. In ieder geval wil ik over vijf jaar het gevoel hebben dat ik mijzelf flink heb ontwikkeld.

Aart Gieske (29)

School: Joke Smit VAVO Vak: scheikunde Opleidingen: doctoraal scheikun­ de, Universiteit Leiden

Ik houd ontzettend van mijn vak en ben heel leergierig. Na mijn studie ben ik daarom doorgegaan met onderzoek. Ondanks dat ik veel waarde hecht aan onderzoek doen, merkte ik dat mijn hart toch ergens anders lag. Toen ik de vacature zag van Eerst de Klas, was mijn interesse direct gewekt. Het is heel breed, generalistisch. Ik heb me al erg lang vakinhoudelijk verdiept en vind het nu belangrijk om me te ontplooien op andere vlakken, zoals communicatieve vaardigheden. Eerst de Klas is daar een perfecte gelegenheid voor. Daarnaast vind ik het geweldig om jonge mensen te inspireren, kennis over te dragen en men­ sen te enthousiasmeren voor mijn vak. Over vijf jaar? Ik weet niet waar ik over vijf jaar sta. Ik heb tot nu toe alleen ervaring met onder­ zoek en voel veel liefde voor het onder­ wijs. Daar ga ik me twee jaar volledig in storten. Tegelijkertijd ga ik me oriënteren op het bedrijfsleven. Ik ben er nieuws­ gierig naar en zeker in geïnteresseerd.

Take Lijfogt (31)

School: Eerste Christelijk Lyceum, Haarlem Vak: Nederlands Opleiding(en): propedeuse toe­ gepaste psychologie, bachelor Nederlandse taal en cultuur, master algemene cultuur­ wetenschappen, Universiteit van Amsterdam

De selectie van Eerst de Klas is behoorlijk zwaar: je wordt flink doorgelicht in het se­ lectietraject. Ik zit er helemaal op mijn plek, we vormen een ontzettend leuke en geva­ rieerde groep. We worden erg gestimuleerd en goed gefaciliteerd. Men gelooft in ons en we krijgen veel vertrouwen, waardoor je zelf ook gaat geloven dat je het kunt. Dat is voor mij ook direct toepasbaar bij het lesgeven: als mensen in je geloven, kun je veel meer! Over vijf jaar? Ik denk dat ik dan nog in het onderwijs zit, maar ik weet nog niet of dat alleen in de functie van docent zal zijn of (ook) meer be­ sturend. Ik zou het onderwijs verder graag willen combineren met een bestuursfunctie bij een culturele instelling. Ook voor de culturele sector is mijn ervaring van Eerst de Klas heel nuttig. Je hebt er eigenlijk altijd te maken met de aanvraag van subsidies en die zijn steeds vaker gekoppeld aan het kunnen bereiken van jongeren. Ik denk dat mijn pedagogische bagage dan goed van pas komt. Door Eerst de Klas doe ik bovendien ervaring op in het bedrijfsleven, die ik goed kan gebruiken, want bedrijven vormen ook een belangrijke geldstroom voor culturele instellingen. Het geheel vormt dus een mooie drietrapsraket.

Eerst de Klas

5

Lerarenopleiding

Een goed begin…. De negentien Eerst de Klassers hebben een intensief introductieprogramma doorlopen voordat ze daadwerkelijk voor de klas kwamen te staan. Gedurende vijf weken hebben ze zich drie volle dagen per week voorbereid op de start als volwaardig docent.

“In het programma stonden drie thema’s centraal”, zo vertelt Lieke Kwantes, die het introductiepro­ gramma heeft vormgegeven. “Op de eerste plaats hielden de Eerst de Klassers zich tijdens de introductie bezig met het ontwikkelen van hun docentcompetenties. Daarnaast zijn ze uitgebreid geïnformeerd over de inrichting van het Nederlandse voortgezet onderwijs en tot slot zijn de ontwikkelingen in het onderwijs zowel nationaal als internationaal uitgebreid aan bod gekomen.” Lieke Kwantes werkt voor Studelta en heeft daardoor ervaring met het inzetten van jonge, talentvolle mensen in verschillende sectoren, waaronder ook onderwijs.

Stevig en intens Lieke Kwantes heeft voor het intro­ ductieprogramma tal van bekende mensen ingezet. Zo was Sjoerd Slagter, voorzitter van de VO-raad, degene die de Eerst de Klassers wegwijs maakte in de ontwikkelingen binnen het voortgezet onderwijs in Nederland. Hij vertelde onder andere over de voorzichtige verdwijning van de scheiding tussen bepaalde vak­ ken, over het ontstaan van leerge­ bieden, en over het Technasium. Het maakte dat de deelnemers een bredere kijk op het voortgezet onderwijs hebben gekregen dan ze hadden vanuit de herinnering aan

6 Eerst de Klas

hun eigen tijd als leerling. Dat werd versterkt tijdens de dag dat de Eerst de Klassers een bezoek brachten aan een aantal vo-scholen in Eind­ hoven. Voor de meesten drong toen het besef door dat ze in de dage­ lijkse praktijk van een school als docent actief zouden worden. De groep van negentien heeft de introductie unaniem als heel zinvol ervaren. Het programma was stevig en intens, maar dat past goed bij de ambities van de deelnemers. Het enthousiasme spatte er meestal af, de groep vormde zich heel snel en juist de zeer verschillende achter­ gronden waren veel meer een pre dan een drempel. Tot in de kleinste details was het programma van dien aard dat de groep zich als speciaal is gaan zien.

Vol lof Simon Verwer is een van de Eerst de Klassers. Hij studeerde Frans, wijsbegeerte en Europese studies en werkt nu drie dagen in de week als docent filosofie, levensbeschou­ wing en Frans op het Teylingen College Leeuwenhorst te Noordwij­ kerhout. Ook nu hij zijn vuurdoop als leraar heeft gehad, is hij nog vol lof over de introductie: “Met name het werken aan mijn persoonlijke docenten­competenties helpt me in de lespraktijk erg.” Het eerste wat hij

Geen luxe paarden, wel snelle paarden Het opleidingsprogramma tot leraar van Eerst de Klas is onlangs gestart. Hans Wessels van de lerarenopleiding van Universiteit Utrecht, het IVLOS, ervaart dat de negentien deelnemers een bijzondere groep vormen. “Het zijn snelle denkers en doorzetters. Maar ook zij krijgen gewoon alle heftige ervaringen die iedere docent in opleiding te verwerken krijgt.”

“Het zijn niet alleen snelle denkers, maar ook doorzetters: ze willen slagen! Hoe verschillend de Eerst de Klassers ook zijn, ze willen allemaal iets toevoegen aan de wereld, iets doen voor de wereld. Ze hebben een maatschappelijke taak en daar staan en gaan ze voor. Het zijn beslist geen ‘luxe paarden’; het zijn wel snelle paarden!”

Hans Wessels is vanaf het eerste uur betrokken bij Eerst de Klas en heeft meegewerkt aan de selectie van de kandidaten. Bij de tweede ronde werkte hij onder anderen samen met iemand van Shell: “Ondanks onze totaal verschil­ lende achtergronden was de eensgezindheid in de oordelen over de kandidaten zeer groot.” Feitelijk staat dit symbool voor het hele project: alle betrokkenen zijn er op uit om het beste in de anderen en in zichzelf naar boven te halen en samenwerken levert veel meer op dan ieder voor zich aan het werk.

Hans Wessels heeft een aantal advie­ zen voor alle opleidingsinstituten van Nederland: “Aan de Eerst de Klas­ sers heb ik heel sterk gemerkt wat de sociale dynamiek van een groep kan bewerkstelligen. Gebruik dat! Bovendien is eerst het benoemen van de groep als ‘high potentials’

Tijdens de eerste weken van de lerarenopleiding zijn vooral drie fundamenten gelegd voor het leraarschap: het maken van een goede lesopzet, het begrijpen van de leefwereld van de leerling en het scheppen van een goed werkklimaat in de klas. “Nu de deelnemers daadwerkelijk voor de klas staan, vormen hun

noemt, is de fasestructuur van Tuck­ man, forming, storming, norming en performing: “Zodoende wist ik wat me te wachten stond en hoe ik als leider van dit proces hier zo goed mogelijk vorm aan kan geven.” Met plezier vertelt hij hoe hij door een leerling toch ook verrast werd. “Op de waarschuwing die ik aan de leer­ ling gaf, reageerde hij met de vraag hoeveel waarschuwingen hij nog kon krijgen voordat er zwaardere sanc­ ties zouden volgen.” Daarnaast zegt Simon veel baat te hebben gehad bij de lessen communicatie van Wilma Stroomer: “Ik leerde hoe je met weinig energie een grote output bij de leerlingen kunt bewerkstelligen.” De lessen van Wilma Stroomer droegen er ook toe bij dat de Eerst de Klassers beseften

ervaringen de belangrijkste input voor de maandagochtend bijeen­ komsten,” zo vertelt Hans Wessels. “Die kunnen ze elke week plaatsen op een speciale portal die toeganke­ lijk is voor alle betrokkenen. Eenieder ziet zodoende waar ook de anderen mee worstelen en welke vragen dat oproept. Bijvoorbeeld: hoe houd ik mijn leerlingen gemotiveerd? Welke ordemaatregelen kan ik inzetten? Hoe bouw ik een band op met leer­ lingen en wat laat ik daarbij van mijn eigen persoon zien? Ze hebben ook echt te maken met onwillige pubers, die geregeld meer aandacht hebben voor een sms-berichtje dan voor de uitleg van hun docent.” Op de maandagmiddagen zijn de Eerst de Klassers bezig met hun eigen vak­ didactiek en komen ze samen met andere vakgenoten die de reguliere eerstegraads opleiding volgen.

Sociale dynamiek Bijzonder en tegelijk kenmerkend voor deze groep is de manier waarop ze met al deze ervaringen omgaat.

dat ze niet alleen over vakinhoude­ lijke kennis dienen te beschikken, maar dat coachingsvaardigheden minstens zo belangrijk zijn. Simon Verwer: “De positieve effecten merkte ik meteen in de eerste weken van het echte docentschap. Mijn ervaringen tot nu toe versterken me om het onderwijs minstens als serieus werkterrein te onderzoeken. En dat hoor ik ook van de collega Eerst de Klassers. Het is een ge­ weldig project. Heel bijzonder is het om te ervaren dat er zoveel energie in je geïnvesteerd wordt! En het is verfrissend om een groep te vormen met mensen vanuit verschillende disciplines en vanuit verschillende universiteiten, waarbij ieders talent wordt benoemd en gebruikt. We leren ook van elkaar en inspireren elkaar!”

“Het zijn snelle denkers en doorzetters.”

meteen ook het benoemen van kwa­ liteiten van ieder van de leden. Dat werkt enorm: het brengt direct ener­ gie voor alle betrokkenen. In deze pilot moet je werkelijk samen zoeken naar oplossingen voor zaken die je nog niet bedacht hebt, je bent daarin ook afhankelijk van anderen en je weet dat er op je gelet wordt. Het verschaft ruimte, energie, creativiteit en verhoogt daarmee de professio­ naliteit van iedere betrokkene.”

COLUMN

N

EERST DE

klas

Leiderschapsprogramma

Perfect in onderwijsconcept van Dominicus College

Competenties ontwikkelen in het bedrijfsleven De deelnemers van Eerst de Klas volgen gedurende één dag per week en een deel van de vakantie­ periodes een leiderschapsprogramma dat wordt vormgegeven door de participerende bedrijven. Het leiderschapsprogramma bestaat uit een afwisselende combinatie van masterclasses en projecten. Daarnaast krijgen de deelnemers trainingen, intervisie, lezingen, competentieontwikkeling en groeps­ opdrachten. Aan het eind van het leiderschapsprogramma formuleren ze waar hun ambities liggen en hoe ze die willen verwezenlijken.

Duurzaam De bedrijven hebben aangegeven welke competenties ze belangrijk vinden en centraal staan tijdens het programma. Deze zijn: klantge­ richt, resultaatgericht, innovatief en ondernemend, ontwikkelingsgericht/ leergierig, samenwerken en inspire­ ren. Als centraal thema binnen het leiderschapsprogramma hebben de bedrijven ‘duurzaamheid’ benoemd. Elk bedrijf is op één of andere manier bezig met duurzaamheid en vertaalt het op eigen wijze door in visie, stra­ tegie, beleid en producten. Dit heeft eveneens effect op hoe leiderschap wordt gezien en ingevuld door het bedrijfsleven. De deelnemers gaan eerst bij alle bedrijven langs en maken daar kennis met de organisatie, de visie en de bedrijfsvoering. Wanneer alle bedrijven zijn bezocht geven de deelnemers presentaties over een mogelijk project of casus, die ze bin­ nen één van deze bedrijven verder

De eerste lichting Eerst de Klas is van start gegaan. Het gaat om negentien excellente academici die geselecteerd zijn door bedrijven en scholen. Als start van hun carrière gaan zij eerst twee jaar lesgeven in het voortgezet onderwijs. Naast onderwijskundige scholing krijgen de deelnemers ook een leiderschapsprogramma, ingevuld door de deelnemende bedrijven.

willen uitwerken. Ze gaan daarna in groepjes een aantal maanden binnen een bedrijf aan de slag. Aan het eind van het traject zullen de deelnemers een congres organiseren dat gericht is op leiderschap. Om deze activitei­ ten heen zijn terugkomdagen gepland, met daarin intervisie trainingen, presentatietrainingen en diverse lezingen van wetenschappers.

Persoonlijke portal Met ondersteuning van HR-ad­ viesbureau LTP en leiderschaps­ trainingsbureau De Baak worden de generieke onderdelen van het leiderschapsprogramma ingevuld. Het betreft activiteiten gericht op de algemene competentieontwikkeling, zoals intervisie, reflectie en werken aan het persoonlijk ontwikkelings­ plan. Frans Dirk Passer, directeur bij LTP: “Gedurende het traject begeleiden we de deelnemers, onder andere bij intervisiesessies over lei­ derschap. Reflectie en zelfmanage­ ment zijn belangrijke elementen in hun ontwikkeling. Ter ondersteuning van hun ontwikkelroute heeft LTP daarom samen met Eerst de Klas een persoonlijke portal opgezet met voor iedere deelnemer een persoon­ lijkheidsprofiel en een interactief Persoonlijk Ontwikkel Plan”

De roots van het project liggen in USA en UK onder de naam res­ pectievelijk ‘Teach for America’ en ‘Teach First’, maar de invulling is aangepast aan wat de partners in Nederland ermee voor ogen hebben. Voor Nederland is gekozen voor een invulling met als leidraad: laat zien dat zowel de excellente academici zelf als het bedrijfsleven, waarde hechten aan het leraarsvak. Natuurlijk kan dit project ook helpen bij het terugdringen van het tekort aan leraren, maar dat is maar be­ trekkelijk wat betreft de aantallen en we zien dit ook niet als het hoofd­ doel van het project. Voor scholen verwachten we dat een Eerst de Klas docent een inspirerende collega

Ed Peters, rector van het Nijmeegse Dominicus College vanaf 2002 tot 1 februari jongstleden, vertelt waarom de school betrokken is bij Eerst de Klas. De scheidend rector werkt sinds 1 februari 2010 als zelfstandig onderwijs­adviseur en is hij parttime bestuursadviseur van Alliantie VO. U bent betrokken geweest bij de selectie van de Eerst de Klas deelnemers. Een van de deel­nemers werkt nu op het Dominicus College. Is hiermee een nieuwe weg ingeslagen? Vanuit het concept ‘verbindend leren’ werkt het Dominicus Col­ lege al jaren samen met grote be­ drijven als ingenieursbureau Has­ koning, NXP, OCE en AkzoNobel, maar ook met regionale bedrijven en gemeentelijke instellingen. De school kent verder een intensieve samenwerking met het HBO en vooral de Radboud Universiteit in Nijmegen. Daarom is deelname aan een nieuw project als Eerst de Klas ook een logische stap.

Wat zijn de voordelen van de samenwerking met andere instellingen en bedrijven? De school is niet meer de exclusieve leeromgeving voor het leren van de leerlingen. De inbreng van bedrij­ ven en gemeentelijke instellingen is dat ze echte onderzoekopdrachten uitzetten onder de leerlingen en ook participeren in projecten en gast­ lessen verzorgen. De passie van beroepsbeoefenaren, de concrete projecten in de leefomgeving van leerlingen en docenten werken inspirerend voor alle betrokkenen. Initiatieven als Universum, ontwikke­ ling van nieuwe vakken als NLT en stimulering van keuze voor de bèta­ vakken vinden naadloos aansluiting binnen dit netwerk tussen onderwijs,

bedrijfsleven en gemeentelijke instel­ lingen. Ook Eerst de Klas, waarin docenten één dag per week door het bedrijfsleven worden opgeleid, sluit hier perfect bij aan.

En dus een Eerst de Klasdocent in dienst? Sef Welles wordt op het Dominicus College zeker niet gezien als een vreemde eend in de bijt. Hij is een welkome aanvulling op het team en brengt via Eerst de Klas een interes­ sant netwerk binnen de school. Als gecertificeerde academische op­ leidingsschool investeert de school graag in jonge talenten.

Win-win-win situatie Eerst de Klas sluit goed aan bij de maatschappelijke betrokkenheid van ABN AMRO. Peter Versluijs, hoofd leiderschapsontwikkeling bij ABN AMRO, die de deelnemers bij de bank zal begeleiden, legt uit waarom de bank het van harte steunt. “Onderwijs van hoge kwaliteit, gege­ ven door enthousiaste en deskun­ dige docenten, is van groot belang voor onze samenleving. Daarnaast heeft het bedrijfsleven natuurlijk be­ hoefte aan goed opgeleide mensen met de benodigde vaardigheden. Bij ABN AMRO worden medewerkers tijdens hun hele carrière bij de bank gestimuleerd om zich te ontwikkelen en te groeien. Persoonlijke ontwik­ keling is dus stevig verankerd in de cultuur van de bank. Leiderschaps­ ontwikkeling is daarbij een speer­

wordt die zeer gemotiveerd is om zijn enthousiasme voor zijn vak over te dragen op de jonge generatie. Een collega die ook voelsprieten in het bedrijfsleven heeft en daardoor met interessante praktijkvoorbeel­ den de relevantie van schoolvak­ ken voor beroep en samenleving kan laten zien. Hoe essentieel dat is, maken de ervaringen met het Jet-Net programma (Jongeren en Technologie Netwerk van scholen en bedrijven) duidelijk. Voor bedrijven en ook voor de deelnemers zelf is het enerzijds een investering, omdat een eventuele start van de loopbaan in het bedrijf twee jaar later valt, maar bedrijven krijgen er een nieuwe verbinding voor terug met het voort­ gezet onderwijs.

punt. Eerst de Klas sluit goed aan bij die cultuur.” De bank beschouwt Eerst de Klas als een win-win-win-situatie. De deelne­ mers maken grondig kennis met het bedrijfsleven door bij de aangesloten bedrijven aan projecten mee te doen. Van de kennis kunnen hun leerlingen weer profiteren. En het bedrijfsleven krijgt goed opgeleide werknemers. Peter Versluijs: “De deelnemers krijgen bij ABN AMRO een blik in de financiële wereld en ontwikkelen hun

De selectie van de kandidaten was gericht op de combinatie van academische excellentie met passie en engagement. Dit leidde tot een groep van stuk voor stuk bijzondere kandidaten die zonder meer al een interessante achtergrond hebben. Door de onderwijservaring en via het leiderschapsprogramma zullen zij bovendien nog extra competenties ontwikkelen als het gaat om sociale vaardigheden, inzicht in en regie over groepsprocessen, teamwork, inzicht in brede range van ouderlijke milieus et cetera. Kortom, voor zowel scho­ len als bedrijven is dit een boeiende pilot met een win-win perspectief. Loek Hermans, voorzitter MKB-Neder­land, voorzitter Stuurgroep Eerst de Klas

leidinggevende kwaliteiten door zelf­ standig een project op het gebied van Duurzaam Ondernemen te doen en deel te nemen aan leiderschapspro­ gramma’s.” Peter Versluijs verwacht niet dat de deelnemers meteen kiezen voor een carrière bij de bank: “De bank heeft hierbij meer een langeter­ mijnvisie: als ze ervoor kiezen docent te blijven, draagt dat ertoe bij dat hun leerlingen met een goede opleiding van school komen. En op termijn is dat ook goed voor de bank.”

Participerende bedrijven: • ABN AMRO • Ahold • AkzoNobel • De Baak • DSM • Shell

• KPN • LTP • McKinsey& Company • NS • Philips

Eerst de Klas

7

Solliciteren?

De selectie­procedure

Dat kan t/m 2 april 2010 Vanaf augustus 2010 krijgt een nieuwe groep veelbelovende, jonge academici de kans om deel te nemen aan het tweejarige traject Eerst de Klas. Ze zullen zich ontplooien als inspirerende leiders, klaar om een uitstekende carrière te beginnen in het onderwijs of bedrijfsleven.

als wis-, natuur- en scheikunde, economie en talen zijn erg gewild. De vraag van scholen heeft invloed op je kansen om aangenomen te worden door een school en dus deel te nemen aan Eerst de Klas. Naast bovenstaande minimumeisen worden kandidaten geselecteerd op de volgende competenties: • Resilience • Leiderschap

Deadline sollicitatie: 2 april 2010

Selectie scholen Na de selectierondes wordt bekend gemaakt of je geselecteerd bent om deel te nemen aan Eerst de Klas. In de maand mei ga je vervolgens op gesprek bij scholen. Van de kandidaten wordt verwacht dat zij hiervoor zelf proactief op zoek gaan naar een bij hen passende school. Vanuit Eerst de Klas zijn hiervoor deelnemende scholen geselecteerd met leerlingen van verschillende ni­ veaus en uiteenlopende achtergron­ den. Als een school jou aanneemt dan is jouw deelname definitief.

• je sollicitatiebrief met daarin je visie op Leiderschap en Leraarschap waaruit je motivatie blijkt (maximaal 2 A4-tjes) • je diploma met cijferlijst van alle vakken uit bachelor en master • je cv met ook je extra curriculaire activiteiten • geef aan welk schoolvak je op basis van je studie kunt geven

10 april 2010 landelijke selectiedag, selectie o.b.v.

Sollicitatie

• IQ/EQ-test • groepsopdrachten • presentaties aan HRM-managers van bedrijven en scholen

We ontvangen je sollicitatiebrief met bijbehorende gegevens graag vóór 2 april 2010 in tweevoudige hardcopy en per email: sollicitatie@eerst­ deklas.nl. Meer informatie vind je op www.eerstdeklas.nl en is aan te vragen via [email protected].

20 en 21 april 2010 eindronde(s), selectie o.b.v. • een les in je vakgebied: je bereidt een les voor en geeft deze aan ma­ nagers van bedrijven en scholen. Zij beoordelen je op je potenties voor leiderschap en leraarschap.

Selectiecommissie Eerst de Klas Postbus 556 2501 CN Den Haag

Introductie­ programma

JUL

JUN

MEI

APR

MAA

FEB

JAN

DEC

NOV

OKT

SEP

AUG

JUL

JUN

MEI

APR

2012 MAA

FEB

JAN

DEC

NOV

2011 OKT

SEP

Kijk voor verdere voorwaarden rond selectie en deelname op www.eerstdeklas.nl

week van 2 april 2010 schriftelijke selectie o.b.v.

Eerst de Klas is vooral op zoek naar deelnemers voor vakken waar scho­ len vacatures voor hebben. Vakken

AUG

• Interactie • Zelfreflectie • Inlevingsvermogen • Probleemoplossing • Planning en organisatie

Selectie: drie selectieronden

De selectie is streng: er is alleen plek voor high potentials. Minimum eisen: • Je bent in het bezit van een masterdiploma, behaald aan een universiteit. Je bent afgestudeerd na 1 september 2008 en voor 1 september 2010. • Je cijferlijst van de master is gemiddeld minimaal een 7,5 (alfa- of gammaopleiding) of minimaal een 7 (bètaopleiding, natuurwetenschappen). • Je bent niet werkzaam als docent. • Je hebt brede interesses en bent maatschappelijk betrokken. • Je bent flexibel wat betreft plaatsing op een school (mogelijk word je geplaatst op een school die verder weg ligt) en flexibel om te reizen voor het leiderschaps­ programma en de landelijke universitaire lerarenopleiding.

2010

Deelnemer van Eerst de Klas word je niet zomaar. 81 Academici hebben gesolliciteerd naar de eerste pilot. Uiteindelijk zijn negentien deelnemers eind 2009 van start gegaan.

Lesgeven Lerarenopleiding Leiderschapsprogramma

Stuurgroep De opdrachtgever van Eerst de Klas is het Ministerie van OCW. Om bestuurlijk draagvlak te waarborgen voor Eerst de Klas, wordt gewerkt met een stuurgroep onder voorzitterschap van Loek Hermans. De stuurgroep adviseert de op­ drachtgever over Eerst de Klas, en kan draagvlak creëren binnen de betrokken partijen bij Eerst de Klas.

8 Eerst de Klas

De stuurgroep houdt hierbij scherp in de gaten of de ontwikkelingen binnen Eerst de Klas aansluiten bij de ambities van de staatssecreta­

Wat kenmerkt deze groep? Volgens Eerst de Klasser Sef Welles (die na­ tuurkunde, NLT en ANW geeft op het Dominicus College in Nijmegen) is de groep zeer gevarieerd qua achter­ grond: “Bijna iedereen heeft een an­ dere studie gedaan. Maar we komen overeen qua inzet en enthousiasme. Iedereen in het programma wil er vol voor gaan. Dit zorgt voor een goede sfeer en ik denk en hoop dat ik aan deze groep Eerst de Klassers goede vriendschappen zal overhouden.” De selectieprocedure van de pilot bestond uit drie rondes. Eerst was er een schriftelijke selectie. Op basis van een sollicitatiebrief met een visie op leiderschap en leraarschap waar­ uit de motivatie bleek, werden vijftig kandidaten uitgenodigd voor de eerste selectiedag. Deze vond plaats bij de Universiteit Utrecht en bestond uit de afname van een IQ/persoon­ lijkheidstest, het uitvoeren van een groepsopdracht en een individuele presentatie. Voor de tweede selectiedag werden vervolgens de 32 beste kandidaten uitgenodigd. Zij hebben een les van tien minuten voorbereid en gegeven aan de selectiecommissie. De keuze

van het onderwerp was vrij, gericht op een middelbare schoolklas. De selectiecommissie bestond beide selectiedagen uit afgevaardigden van de scholen (conrectoren, leraar­ opleiders), van de bedrijven (Jet-Net coördinatoren, HR directeuren, re­ cruitment) en van de lerarenopleiding van de Universiteit Utrecht (IVLOS). Of het pittig was? Luc Bessems, schoolopleider van het Eerste Christelijk Lyceum Haarlem dat nu drie Eerst de Klassers in dienst heeft, beaamt dat de selectiecommissie af en toe ‘gemeen’ was. De kandidaten werden hard aangepakt. “Maar als je een goede les draaide en de ‘leerlin­ gen’ wist te boeien, dan bestond er ook de kans dat je de jury ervoer als ‘schatjes’”, zo vertelt Gitta Snijders, kandidaat en uiteindelijk deelnemer aan Eerst de Klas. 19 Kandidaten werden geschikt bevonden voor deelname. Zij werden vervolgens gekoppeld aan de deelnemende scholen. Nadat ze daar een contract hadden getekend, was hun deelname bevestigd. Vanaf november 2009 zijn ze met het introductieprogramma gestart en sinds januari 2010 staan ze voor de klas.

ris, de bedrijven, de scholen en de deelnemers. De stuurgroep van Eerst de Klas bestaat uit: • Loek Hermans (MKB-Nederland, voorzitter) • Alexander Rinnooy Kan (SER) • Sjoerd Slagter (VO-Raad) • Jan van Zijl (MBO Raad) • Hans van der Vlugt (Ministerie van OCW) • Sijbolt Noorda (VSNU) • Bernard Wientjes (VNO-NCW) • Hans Dijkman (Philips, mede namens de andere participerende bedrijven)

Colofon Eindredactie Brechje Hollaardt (Hypertekst en Communicatie), Arnhem Teksten Brechje Hollaardt, Pieter Reimer, Frits Roelofs, Ymke van Wijgerden Foto’s John Voermans van VVBfoto, Arnhem Vormgeving Ambitions, ’s Hertogenbosch Druk henk grafimedia center Verantwoordelijk vanuit het Platform Bèta Techniek Pieter Reimer Meer informatie www.eerstdeklas.nl Digitale nieuwsbrief aanmelden via www.eerstdeklas.nl Contactpersoon Pieter Reimer, (070) 311 97 52, [email protected] Adresgegevens Lange Voorhout 20, 2514 EE Den Haag Postbus 556, 2501 CN Den Haag