Value Case
factsheet
Waar een business case zich focust op harde financiële opbrengsten op de korte termijn, kijkt de Value Case naar duurzame waardevolle opbrengsten. Gezamenlijke waardecreatie met alle stakeholders geeft een ander zinvol perspectief op de toekomst. Of het nu gaat om organisaties die willen veranderen of sectoren die verbindend willen werken. Het ontwikkelen van een Value Case betrekt alle stakeholders en heeft inzicht in de opbrengsten vanuit ieders perspectief. Waar een business case zijn waarde dan ook vooral heeft in concrete investeringsbeslissingen, is een value case vooral relevant voor ontwikkelingen waarin ook een sociale en organisatorische verandering noodzakelijk is.
! In deze factsheet: Business case versus de Value Case Lineair denken en circulaire economieën Methodiek Value Case Toepassingsgebieden Twee Voorbeelden
!
Business case versus value case ! ! Veel investeringsbeslissingen worden gebaseerd op een meer traditionele business case. Kenmerkend aan een business case is dat het vanuit één perspectief wordt opgezet: die van de betalende partij(en). Zij doen immers de investering en zijn bereid die te nemen als daar voldoende revenuen tegenover staan. In geval van een positieve business case wordt veelal besloten tot de investering. In complexe veranderingen of maatschappelijke transities is er een aantal beperkingen te onderkennen aan deze benadering.
! Ik kan het niet alleen! Een business case levert (vrijwel) geen zicht op de te verwachten investeringen en opbrengsten voor andere stakeholders dan de betalende partij(en). Andere stakeholders zijn echter van essentieel en vitaal belang voor de ontwikkeling/ transitie vorm te kunnen geven. Het is dus nodig om goed zicht te krijgen op de diverse perspectieven van en implicaties voor alle belanghebbenden.
! De indirecte opbrengsten via zingeving! Verandertrajecten brengen meer teweeg dan louter financiële voordelen. Het is van belang om zicht te krijgen op alle soorten van opbrengsten; financieel, sociaal en ecologisch. Belanghebbenden zijn juist te motiveren voor andere opbrengsten dan de financiële. Sterker nog: een verandering wordt vooral omarmd als mensen er de zin van inzien, er betekenis aan geven en er waarde aan hechten.
! Nuancering is nodig! Een business case biedt een antwoord op een dichotome vraag: ja of nee. Is het (financieel) voordelig om deze investering te doen (ja, nee)? Is deze investering kosteneffectief (ja, nee)? Dat is zinvol voor een investeringsbeslissing zoals de aanschaf van rollerbanen in een productiehal. Maar vraagstukken die een sociale verandering omvatten zoals het sociale veranderingsproces naar meer eigen regie roepen om inzicht in de bredere opbrengsten. De dichotome vraag gaat aan voorbij aan de complexiteit. De nuancering van het hoe en waarom, nodig om verandertrajecten te overzien, ontbreekt veelal.
Lineair denken in een circulaire economie: systeemdenken !
Een achterliggend probleem is dat we in de Westerse samenleving gewend zijn en geleerd hebben lineair en causaal te denken. Als we draaien aan knop A krijgen we X. Maar eigenlijk iedereen voelt wel aan dat in een complexe samenleving deze benadering te eenvoudig is. De behoefte aan het reduceren van complexiteit is begrijpelijk, maar levert niet zelden een verkeerde voorstelling van zaken op. Veel (lineaire) modellen blijken dan ook een beperkte voorspellende waarde te hebben. Zo blijken (lineaire) gedragsveranderingsmodellen of economische modellen helaas regelmatig andere inzichten op te leveren dan de werkelijkheid toont.
! !
Systeemdenken Vanuit het systeemdenken weten we dat het geheel van de samenleving bestaat uit delen, die zelf ook weer uit delen bestaat. Al die delen samen vormen gehelen, die elkaar wederzijds beïnvloeden. Alle delen, bijvoorbeeld een bedrijf of organisatie, worden gezien als Complex Adaptief Systeem (CAS). Als entiteit staat zo’n CAS in continue wisselwerking met de omgeving. Als de omgeving verandert heeft dat invloed op het bedrijf. Andersom: verandert het bedrijf, heeft dat invloed op de omgeving en de mensen die er werken. Mensen zelf worden ook gezien als CAS. Ook zij staan in continue wisselwerking met de omgeving. Hun handelen is van invloed op de omgeving. Andersom is de omgeving van invloed op het handelen van mensen.
! ! !
Complexiteit Het is niet moeilijk voor te stellen dat in tijden van toenemende globalisering de onderlinge afhankelijkheden al groter worden. Veranderingen hierin volgen elkaar in steeds rapper tempo op, innovatietijden worden flink ingeperkt. Kortom: de complexiteit neemt toe. Het lineaire denken volstaat niet meer om te kunnen interveniëren in dit soort complexiteit. Het is van belang om beter zicht te krijgen op de wederzijdse afhankelijkheden.
Kernelementen van een Value case
Toepassing
Multistakeholderperspectief
Er zijn veel partijen betrokken bij de beoogde verandering/ transitie. Eigenaarschap voor deze transitie bij alle stakeholders is nodig. De Value case brengt de investeringen en opbrengsten voor alle betrokkenen in kaart.
Breed waarden perspectief
Naast financiële implicaties zijn er ook menselijke, sociale en ecologische opbrengsten. Een Value case richt zich op alle soorten opbrengsten die door de diverse stakeholders als betekenisvol worden onderkend.
Korte en lange termijn
Het gaat bij transities niet primair om korte termijn implicaties. Het gaat om een duurzame ontwikkeling van mens en omgeving. Het gaat om profit en loss in waarden. Een Value case richt zich dan ook op korte en de lange termijn
Holistisch
De som van individuele opbrengsten is bij transities niet per definitie gelijk aan de opbrengsten voor het grotere geheel. Een value case biedt inzicht in investeringen en opbrengsten op diverse, interacterende niveaus.
Complexiteit
Een value case houdt rekening met de wisselwerking tussen mensen en hun omgeving en tussen mens en technologie. Er is dus ook veelal geen sprake van een lineair proces.
Waar een probleem om een instrument vraagt, vraagt ontwikkeling om een leerproces…. Passend bij dit uitgangspunt en het gegeven dat een value case vooral zinvol is situaties waarin sociale aspecten een rol spelen, is een value case niet zozeer een instrument met een invuloefening. Het betreft een open proces met actieve betrokkenheid van diverse stakeholdergroepen waarvan de uitkomst niet vaststaat. Een value case sluit daarop aan door vanuit een holistisch perspectief de complexiteit te onderkennen en expliciet te maken. Zonder daarbij overigens de pretentie te hebben dat de werkelijkheid geheel wordt ondervangen. Wel krijgen we er beter zicht op. Dat stelt diverse belanghebbende in staat om voor zichzelf actief een rol te bepalen in de transitie en samen de toekomst te gaan invullen.
! !
De Value Case Methodiek Fase
Onderdeel
Voorbereiding
definiëren van de innova/e systeem grens trekken stakeholder web
Iden/fica/e van de Values
values kwan/ficeren en visualiseren financiële kosten en baten
Alignment
hoe verlopen de waarden voor de stakeholders
op 1 lijn krijgen van alle stakeholders Besluitvorming
strategische dialoog met bestuur of direc/e
Afhankelijk van de fase van de Value Case, kunnen zowel kwalitatieve als kwantitatieve methodieken toegepast worden. Als het gaat om de kwalitatieve methodieken leunt de VC sterk op dialoogmethodieken zoals Socratische Dialoogvoering en Spiegelgesprekken, focusgroepen en semi-gestructureerde interviews. Ook maken we gebruik van de methodiek World Cafe’s en StoryTelling. Er zijn drie mogelijke uitkomsten van een Value Case: •
Positief besluit tot collectieve actie: het in gang zetten van de transitie
•
Negatief besluit: stoppen of onderbreken omdat een overeenkomst niet mogelijk is.
•
Time-out en volgende iteratie overwegen.
!
Toepassingsgebieden van de Value Case • Decentralisatie van Overheid naar Gemeenten.
Gemeenten worden in 2015 verantwoordelijk voor jeugdzorg, werk en inkomen en zorg aan langdurig zieken en ouderen. Een deel van deze taken hebben zij nu ook al, een deel nemen zij over van de Rijksoverheid. Dit heet ook wel decentralisatie. Voor gemeenten is dit een zeer ingrijpende verandering. De Value Case kan helpen de stip aan de horizon te zetten en zodoende gemeenten en burgers een nieuw perspectief te bieden. • Organisaties
Organisaties die eigen regievoering en vakmanschap willen bevorderen of organisaties die zich willen oriënteren op een nieuwe rol in een veranderende keten. Ook is een Value Case geschikt voor vernieuwing op het gebied van veiligheid, gezondheid en duurzaamheid. Denk daarbij Het Nieuwe Werken, het inbedden van vitaliteit of Positieve Gezondheid of het bevorderen van veiligheidscultuur. De Value Case ondersteunt het proces van dialoog en verbinding tussen „ de lijn” en stafafdelingen zoals HR, Gezondheid, Safety en ICT. • Proeftuinen en regionale samenwerkingsverbanden, PPS.
Regionale partners die gezamenlijk willen werken aan verbindende thema’s zoals Healthy Ageing of economische impulsen wil bieden aan gebieden in Nederland. Het kan ook gaan om initiatieven zoals Vitale wijken of coöperaties rondom nieuwe zorg. De Value Case heeft inzicht in de duurzame opbrengsten voor elke betrokken partner.
!
!
Twee voorbeelden ! Value Case Bouwsector „ veilig werken vanuit het hart” !
Een grote bouwonderneming ervaart dat de werking van het op rationele gronden gebaseerde veiligheidssysteem haar plafond heeft bereikt. Toch gebeuren er nog steeds te veel ongevallen. Daarom wil het bouwbedrijf een transitie in gang zetten naar een andere manier van bouwen en veilig werken. Veerkracht en Vakmanschap zijn hierbij belangrijke waarden maar ook Vitaliteit wordt verbonden. De Value Case methodiek wordt hier ingezet om • zicht te krijgen op waarden tav veiligheid onder de bouwvakkers,
management en Safety-experts.
• zicht te krijgen op maatregelen en interventies waar alle
betrokken partijen zich door aangesproken voelen.
• vakkennis boven water te halen onder de timmermannen en bouwvakkers zodat dit collectief
gedeeld kan worden.
De bouwonderneming erkent dat de Value Case methodiek het transitie proces in gang heeft gezet en dat nu de organisatorische voorwaarden zijn gecreëerd om te next step te maken naar een Veerkachtige en Veilige onderneming.
! Value Case Kennisinstelling „ vitaal werken” !
Een kennisinstelling wil een onderbouwing hebben van de investering in een effectief gezondheidsbeleid. Daarbij ging het om beleid verder dan sec preventie en het fitness aanbod op de HR website. Het betreft een veranderproces waar duurzame gezondheid van mens en organisatie wordt nagestreefd. De Value Case methodiek is hier ingezet om • zicht te krijgen op de waarden vanuit diverse perspectieven • zicht te krijgen op de beleving van de medewerkers van het systeem en de bestuursfilosofie.
!
De Value Case leverde een gezamenlijk gedragen beeld op dat gezondheidsbevordering en de gewenste organisatie ontwikkeling aan elkaar gerelateerd zijn. De stakeholders ontwikkelden een gezamenlijk beeld dat het inbedden van gezondheid bijdraagt aan de gewenste organisatie ontwikkeling, ipv dat het een los beleidsinitiatief betreft. Ook droeg de Value Case bij aan het creëren van een situatie waarin stakeholders zelf waarde toekennen aan het veranderproces en zich daarvoor in willen zetten. De kennis instelling ervoer de uitvoering van de Value Case methodiek als zeer zinvol, met name de strategische dialoog tussen diverse management lagen.
! !
staat voor actieve betrokkenheid van alle relevante belanghebbenden, die gezamenlijk de voor hen zinvolle en haalbare ‘next steps’ vaststellen en gaan invullen. Het onderkennen en expliciet maken van waarden onder alle belanghebbenden, analyses, (kwantitatieve en kwalitatieve) evaluatie, reflectie op het veranderproces en dialoogmethodieken vormen de basisbestanddelen van de Value2share aanpak. In deze aanpak zijn wetenschappelijke kennis en praktijk ervaring gebundeld. Het is geschikt voor alle mensen en partijen die willen werken aan eigenaarschap en zelfsturing op thema’s als gezondheid, vitaliteit, veiligheid, (persoonlijk) leiderschap, positieve organisatiecultuur en gezond ondernemen.
!
Ellen Bos
Arjella van Scheppingen
06 54 69 67 53
[email protected] www.value2share.nl
06 10 52 14 65
[email protected] www.value2share.nl
