Validatie onderzoek Blootstellingsmetingen bij het vullen van IBC’s Ter validering van het model Veilig verladen van vloeistoffen in het tanktransport
22 december 2009 ir. R.T.H. van de Laar arbeidshygiënist S.A.H.
Gezond Transport Tielweg 28 2803 PK Gouda telefoon 0182-580266 www.gezondtransport.nl
Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Meetmethode en normen 3. Resultaten 4. Conclusie(s) 5. Discussie en aanbevelingen
1
1. Inleiding Naar aanleiding van het inspectieproject Transport vloeibare chemicaliën van de Arbeidsinspectie (april 2006) is door Gezond Transport in samenwerking met DTSA (waarin KNV en TLN vertegenwoordigd zijn) een generiek instrument opgesteld, dat vervoerders helpt bij het bepalen van de geschikte wijze van laden en lossen van vloeibare chemicaliën en het gebruik van de juiste persoonlijke beschermingsmiddelen. Op die manier wordt een acceptabel niveau van blootstelling bepaald. Het instrument is gebaseerd op het instrument COHSS Essentials. Dit instrument bepaalt op basis van de keuze van stof, R-zinnen, kookpunt of dampspanning, gebruikstemperatuur, duur van de activiteiten en frequentie van de activiteiten welke maatregelen genomen moeten worden om het werk veilig te kunnen uitvoeren. Veilig moet in dit verband gelezen worden als zonder gezondheidsrisico door blootstelling aan de vloeistof(fen). Zie ook www.cohss-essentials.org.uk. De systematiek van COHSS Essentials is toegepast op het tanktransport. Het instrument heeft de naam Veilig verladen van Gevaarlijke Stoffen in het Tanktransport, kortweg Veilig verladen. Het instrument is beschikbaar via de website van BGZ Wegvervoer www.gezondtransport.nl ; zoeken onder Trefwoord V, selecteren Veilig verladen Gevaarlijke Stoffen in het Tanktransport. Op basis van onderzoeksgegevens van derden is eerder een oriënterende studie uitgevoerd om te toetsen of de adviezen van het instrument in overeenstemming zijn met de adviezen naar aanleiding van de metingen uitgevoerde in de onderzochte onderzoeken. Dit onderzoek wordt kortweg aangeduid met validatie-onderzoek. In dat onderzoek is naar voren gekomen dat nog studies ontbreken op het gebied van vullen van IBC’s uit tankauto’s. IBC’s zijn Intermediate Bulk Containers: Vaten van 1000 liter. In overleg met de VHCP (Verbond van Handelaren in Chemische Producten) is besloten aanvullende metingen te doen. Onderzoeksvraag: Zijn de adviezen van Veilig Verladen op het gebied van vullen van IBC’s in overeenstemming met de professionele adviezen, conform de uitgangspunten van de Arbo-wet, arbeidshygiënische strategie, grenswaarden voor blootstelling en de eisen vanuit de ADR-regelgeving?
De metingen zijn uitgevoerd op 22 april 2009. De onderzoeken hebben plaatsgevonden bij een firma die zich bezig houdt met distributie en export van chemicaliën en grondstoffen. Op de locatie worden IBC’s afgevuld. Hiertoe zijn installaties beschikbaar. Op de installaties zijn bronafzuigingen aanwezig om blootstelling van de medewerkers aan stoffen te voorkomen. Het onderzoek heeft plaats gevonden op de locaties te Zwijndrecht en Rotterdam-Botlek.
2
2. Meetmethode en normen Uitgangspunt voor het uitvoeren van de metingen is NEN-EN 689. Meetserie 1. Het vullen van IBC’s met ammonia 25% vanuit vulinstallatie. Vaste pijp van de vulinstallatie gaat in de IBC door het vulgat. De mond van de vulpijp wordt tot onder in de IBC neergelaten en tijdens het vullen omhoog bewogen. Tijdens het vullen wordt bronafzuiging toegepast. De blootstellingsmeting is uitgevoerd met behulp van een PID meter, type Rae Multirae, met lamp 11,7 eV. Met de Pid-meter kan ammoniak worden gemeten met een correctiefactor van 5,7. De metingen hebben plaats gevonden in de ademzone van de operator. De operator bevond zich tijdens het vullen bij de bedieningsdesk op ca. 1 meter van de vulopening van de IBC. De grenswaarde van ammoniak is vastgesteld op 14 mg/m3 (dit komt overeen met 20 ppm). Meetserie 2. Het vullen van IBC’s met kookpuntbenzines. Het vullen geschiedt op gelijkwaardige wijze als omschreven bij Meetserie 1. De kookpuntbenzine heeft de volgende omschrijving: benzine 60/95, EG nr 16433086, UN3295, licht ontvlambaar. De meting is verricht via personal air sampling (PAS). Er is gemeten met Gilair pompjes en koolbuisjes. De flow is vastgesteld op 0,223 liter/minuut, metingen enkele charges ca 15 minuten per meting. Vervolgens zijn de monsters in het laboratorium geanalyseerd op de aanwezige componenten. Analyse heeft plaatsgevonden volgens GC/GC-MS methode. Tevens is tijdens de PAS-meting met de PID-meter (omschrijving zie meetserie 1) bij de operator de concentraties koolwaterstoffen in de lucht gemeten. Grenswaarden De volgende grenswaarden zijn bekend voor de geanalyseerde componenten: Cyclohexaan 700 mg/m3 wettelijk Cyclohexanol 1 mg/m3 indicatief Hexaan 72 mg/m3 wettelijk Methylcyclopentaan niet vastgesteld Pentaan 1800 mg/m3 wettelijk
3
3. Resultaten A. De metingen Meetserie 1. De gemeten blootstellingwaarden van ammoniak zijn in onderstaande tabel weergegeven. Activiteit/locatie Vullen met afzuiging Vullen zonder afzuiging
Concentratie in ppm 0,0 20
Uit de resultaten komt naar voren dat de blootstelling met gebruik van bronafzuiging niet detecteerbaar is met de gebruikte meetmethode en in ieder geval ruim onder de grenswaarde blijft. Indien de bronafzuiging wordt uitgeschakeld varieert de blootstelling tot rond de grenswaarde van 20 ppm. Meetserie 2. Indicatieve metingen naar de aanwezigheid van koolwaterstoffen met de PID-meter geven de volgende resultaten: Activiteit/locatie Vullen met afzuiging - gemeten bij de operator - gemeten bij de vulopening - gemeten bij verwijderen van de vulslang uit de ibc
Concentratie in ppm* 0,0 0,0 1,7
Vullen zonder afzuiging - gemeten bij de operator 30 - gemeten bij de vulopening 800 * de weergegeven waarden zijn gemeten maximum waarden NB. De weergegeven waarden zijn de van de meter afgelezen waarden; de waarden geven geen informatie over de hoogte van de blootstelling aan bepaalde stoffen. De waarden kunnen alleen ten opzichte van elkaar worden vergeleken.
4
De analyse van de luchtmonsters geven de volgende resultaten Stof
grenswaarde
Cyclohexaan Cyclohexanol
700 1
mg/m3 mg/m3
Concentratie in mg/m3 Afzuiging aan 0,45 n.d.
Hexaan
72
mg/m3
n.d.
2,20
Methylcyclopentaan niet vastgesteld
n.d.
1,21
Pentaan
n.d.
0,72
1800 mg/m3
Concentratie in mg/m3 Afzuiging uit 18,50 0,30
n.d. = niet detecteerbaar Uit de tabel blijkt een duidelijke toename van de concentraties als de afzuiging wordt uitgeschakeld, factor 40 verhoging op basis van de cyclohexaan bepaling. Weliswaar wordt de grenswaarde niet overschreden; de blootstelling aan cyclohexanol bedraagt 30% van de grenswaarde. B. De vergelijking met het instrument Veilig verladen … Instrument veilig verladen Advies van het instrument op basis van de volgende keuzes: - ammoniak boven lossen in IBC maximaal 10 IBC’s per dag - bij 20 graden - score instrument risicogetal van 64, classificatie als risicoklasse 2: verhoogde bescherming, afzuiging niet verplicht. Advies van het instrument op basis van de volgende keuzes - ammoniak boven lossen in IBC meer dan 10 IBC’s per dag - bij 20 graden - score instrument risicogetal van 264, is risicoklasse 3: alleen toepassen met bronafzuiging. Advies van het instrument op basis van de volgende keuzes - Cyclohexaan boven lossen in IBC meer dan 10 IBC’s per dag - bij 20 graden Celsius - score instrument risicogetal van 16: niet nodig beschermende maatregelen te treffen. Gezien de resultaten van het ondezoek geeft het model ook de juiste keuze voor deze stof. De branche schrijft echter te allen tijde gebruik van bronafzuiging voor.
5
4. Conclusies De aanbevelingen van het instrument Veilig verladen voor het lossen van ammoniak of cyclohexaan zijn niet strijdig met de eisen vanuit de wetgeving en geven de medewerker voldoende bescherming.
5. Discussie en aanbevelingen 5.1 Discussie In het instrument Veilig verladen kan niet gekozen worden voor het product kookpuntbenzine, noch voor de stof cyclohexanol. De laatste stof is een betere marker voor de kookpuntbenzine dan cyclohexaan. Wellicht was dan op een andere risicoklasse uitgekomen. De keuze van het instrument voor het nemen van bepaalde maatregelen leidt niet tot het nemen van foutieve maatregelen. De branche VHCP gaat echter verder in de maatregelen en schrijft altijd bronafzuiging voor. Dit geeft meer veiligheid en geeft ook meer bescherming in geval van onbedoeld vrijkomen van product tijdens het vullen. Het vullen van een tankauto vanuit een IBC is niet in dit onderzoek meegenomen. In de praktijk komt dit ook weinig voor.
5.2 Aanbevelingen Op basis van het uitgevoerde onderzoek zijn er geen gezondheidkundige redenen om het instrument verder aan te passen.
6
