Vakcentrale
Toekomst Pensioenstelsel Zaken rond AOW en het aanvullend pensioen 0
Vakcentrale
Tom Poes verzin eens een list!
– “Het is moeilijk om jong te zijn, gaf hij toe. Je moet lenen aan je kinderen, en je moet de ouderen teruggeven wat ze aan jou geleend hebben, terwijl je ook nog voor jezelf moet zorgen. Dat lijkt eerlijk, maar als er meer ouderen dan jongeren zijn, is het lelijk.” 1
Vakcentrale
Wat zijn de ontwikkelingen?
2
Vakcentrale
Wat zijn de ontwikkelingen? – Aantal 65 plussers – 2,4 miljoen in 2008 – 4,6 miljoen in 2040 – Oorzaak toename aantal 65 plussers – Levensverwachting stijgt: resterende levensverwachting voor mensen van 65 jaar stijgt trendmatig met een maand per jaar – De ‘’babyboomers’’ gaan massaal met pensioen – De beroepsbevolking daalt van 11,1 miljoen (2008) naar 9,9 miljoen in 2040 3
Vakcentrale
Wat zijn de ontwikkelingen? Aantal 65-plussers als % van de beroepsbevolking: ‘’Grijze druk’’ - 1950 -> 15% 2010 -> 24% - 2000 -> 22% 2030 -> 40% - Hoogtepunt vergrijzing bereikt in 2040: 46% grijze druk - Conclusie: de overheid moet straks 2 keer zoveel AOW gaan uitbetalen terwijl het draagvlak (de beroepsbevolking) afneemt
4
Vakcentrale
Wat als we niets doen? – Ongewijzigd voorzieningenniveau – De overheidsuitgaven zullen tot 2040 sneller stijgen dan de inkomsten. Dit is het gevolg van de hoge pensioenkosten en de hogere gezondheidszorgkosten – In de toekomst komt de overheid dus structureel geld tekort als ze niet ingrijpen: bezuinigingen of lasten verzwaring nodig!!
5
Vakcentrale
6
Vakcentrale
Opzet – Blok 1: AOW – Blok 2: Pensioen: vragen over robuustheid en het nemen van risico – Blok 3: actualiteiten
7
Vakcentrale
Blok 1 – SER MLT – Sociaal akkoord voorjaar 2009 -> verhoging AOW, mits… – Positie CNV – Kabinetsbesluit 8
Vakcentrale
SER MLT oplossingen in 2006 – Vergroting arbeidsparticipatie, met name groepen die aan de kant staan en grotere deeltijdbanen. – Fiscalisering AOW -> sterkste schouders zwaarste lasten – In dit kabinet starten met besparingen op de lopende begroting.
9
Vakcentrale
10
Vakcentrale
11
Vakcentrale
Even inzoomen… SER moet een alternatief hebben voor: – Verhoging AOW-leeftijd naar 67 jaar in 24 jaar ( in combinatie met een verhoging van de leeftijd waarop de pensioenleeftijd omhoog gaat) – Dus 24 jaar moet 2 jaar overbruggen – Verhoging pensioenrichtleeftijd en niet in combinatie met verlaging opbouwpercentage per jaar 12
Vakcentrale
Wat levert verhoging AOW op? – bijdrage die deze maatregel heeft op de houdbaarheid van de overheidsfinanciën is 0,7% van het BBP – Minder AOW uitgaven – Meer arbeidsparticipatie (en dus meer belastinginkomsten) – Aanvullende pensioenen gaan ook later in (dus minder pensioenaftrek) 13
Vakcentrale
CNV: 67 jaar geen taboe, maar… – Solidariteit tussen generaties – Na een arbeidsverleden van 45 jaar moeten werknemers kunnen stoppen – Geen automatisch ontslag met 65 jaar – Sterkste schouders moeten de zwaarste lasten dragen (bijvoorbeeld invoering belastingschijf van 60%) Het belangrijkste: - De arbeidsparticipatie voor de groep 55-65 moet omhoog!! 14
Vakcentrale
Besluit Kabinet –
De AOW leeftijd gaat in 2020 in 1 keer naar 66 jaar. In 2025 naar 67 jaar
–
In 2047 kan je op je 65ste met pensioen als je 42 jaar gewerkt hebt
–
Werknemers die op hun 65ste stoppen krijgen een korting van 8% per jaar op hun AOW
–
Pensioenleeftijd volgt de AOW leeftijd 15
Vakcentrale
Reactie CNV op kabinetsbesluit(1) – Schoksgewijze invoering is ongepast. – stapsgewijze invoering zorgt voor meer solidariteit -> – in strijd met het akkoord van het voorjaar! – Geen concrete maatregelen om arbeidsparticipatie te verhogen – extra inkomensafhankelijke arbeidskorting moet zowel participatie bevorderen als inkomensgat lage inkomens compenseren. – 42 jaar regeling voorafgaand aan 65 jaar – rare situatie dat iemand die op zijn 16e is begonnen en werkt tot zijn 63ste niet in aanmerking komt voor een AOW uitkering op zijn 65ste, maar iemand die op zijn 23ste is begonnen en werkt tot zijn 65ste wel 16
Vakcentrale
Reactie CNV op kabinetsbesluit(2) – De pensioenleeftijd (aanvullend pensioen) is een verantwoordelijkheid van de sociale partners en niet van het kabinet! – Pensioenrichtleeftijd is voorzien, maar verlaging opbouwpercentage is nieuwe verzwaring – Slappe tekst over premievrijval – Grote vraagtekens uitvoerbaarheid zware beroepenregeling – Nieuwe term “uitzonderlijk” duikt ineens op – Aparte faciliteit -> levensloopregeling? 17
Vakcentrale
Hoe nu verder? – 1ste fase: besluit kabinet – > CNV kiest voor lobby – 2de fase: behandeling Tweede Kamer – > lobby en activiteiten
18
Vakcentrale
Stel het blijft ongewijzigd… enkele verkenningen van een optimist – Arbeidspact met werkgevers(mobiliteitsbonus, meenemen ontslagvergoedingen, scholing) – Convenant met werkgevers over bestemming premievrijval – Is het mogelijk de aparte faciliteit onder te brengen bij pensioenuitvoerders 19
Vakcentrale
Worden bonden hiertoe gedwongen…
20
Vakcentrale
Blok 2 Inhoud
– Tweede pijler – – – – –
Basisprincipes pensioenstelsel Ontwikkelingen Betaalbaarheid een probleem? Mogelijke oplossingen CNV visie
21
Vakcentrale
Pensioenstelsel – Bodem: AOW (en Anw/WIA) collectieve solidariteit – Middenstuk: OP ( NP/IP) sectorale verantwoordelijkheid – Top: individuele pensioenproducten
22
Vakcentrale
Wezen van het pensioen – Solidariteit: door de collectieve regelingen wordt armoede onder ouderen zoveel mogelijk voorkomen – Collectiviteit: doordat iedereen meedoet zijn de kosten per deelnemer laag (schaalvoordelen) – Levensstandaard moet ongeveer op hetzelfde niveau blijven als men met pensioen gaat – Deze 3 elementen moeten behouden blijven! 23
Vakcentrale
Toch al regelmatig aanpassingen geweest – Directe affinanciering aanspraken – VUT omgezet in prepensioen – Van NP opbouw naar NP risicobasis – Van eindloon naar middelloon 24
Vakcentrale
Toenemende onvrede: – Onvrede bij werkgevers: kost meer en meer – Onvrede bij gepensioneerden: geen indexatie – Onvrede bij werknemers: kost meer en valt tegen – Onvrede bij pensioenfondsen: hoge administratieve lasten Kortom: kost meer dan verwacht, en doet niet wat je vraagt 25
Vakcentrale
Onvrede jongeren – Ze betalen waarschijnlijk hun hele leven een hoge premie – Er bestaat een groot risico dat er de komende jaren niet geïndexeerd zal worden waardoor pensioenopbouw moeilijker wordt – Als DB wordt afgeschaft dan zijn ze ook nog eens niet zeker van een goed pensioen terwijl ze wel veel hebben bijgedragen 26
Vakcentrale
Maandag voortaan Pensioendag? Jaar
Percentage brutoloon
Totaal premievolume (miljard euro)
1997
5,2
7,7
1998
6,2
9,2
1999
6,1
9,8
2000
6,3
10,8
2001
6,4
11,8
2002
9,9
18,7
2003
10,7
20,8
2004
11,6
22,6
2005
12,7
25,3
2006
11,4
23,7
2007
11,4
25,1
2008
11,5
26,7
27
Vakcentrale
Oorzaken – Ook hier de stijgende levensverwachting – Eisen vanuit het buitenland (boekhoudregels) – Slechte resultaten beleggingen (financiële crisis) – Vergrijzing: minder jongeren en meer ouderen -> botheid sturingsinstrumenten
28
Vakcentrale
Mogelijke oplossingen – 1. De mensen minder zekerheid geven (Van DB naar DC) – 2. Andere verdeling van risico’s – 3. De mensen meer zekerheid geven door hogere premies – 4. De mensen meer zekerheid geven door minder risicovol te beleggen – 5. De pensioenproducten versoberen (bijvoorbeeld afschaffen nabestaandenpensioen)
29
Vakcentrale
Visie CNV: oplossing 5 -> minder pensioenproducten – Afschaffen nabestaandenpensioen: – Nabestaandenpensioen is te belangrijk voor de minst verdienende partner – Ouders moeten de optie behouden om zelf voor de kinderen te zorgen. – Andere verhouding tussen partnerpensioen en wezenpensioen?? 30
Vakcentrale
Oplossing niet gemakkelijk – Veel onzekerheden: – Hoe gaat de reële rente zich ontwikkelen? – Hoe hoog zullen de aandelenrendementen in de toekomst zijn? – Hoe ontwikkelt de Nederlandse economie zich? – Hoe oud worden we in de toekomst?
31
Vakcentrale
Verkenning van de meest ideale oplossing!? – Behoud DB zodat we allemaal een zekerheid hebben van een minimale levensstandaard als we met pensioen gaan – De zekerheid in een DB-contract moet niet te hoog zijn want anders zullen toekomstige tegenvallers op het bordje komen van de jongeren – Verdere stijging van de pensioenpremie is niet wenselijk – Maar we moeten realiseren dat de onzekerheden en risico’s groot zijn en dat betekent beter communicatie -> pensioenkeurmerk!
32
Vakcentrale
… maar is dit nog nodig nu: – Kabinet pensioenrichtleeftijd met 2 jaar heeft verhoogd: premie effect -> ongeveer 15%( 3% punt) – En opbouwpercentage heeft verlaagd: premieffect -> ongeveer 5%(1 % punt) – Voor een fonds met een premie van 20%, gaat deze naar 16%
Vakcentrale
Blok 3: Wat komt er? – Advies commissie Goudswaard -> toekomstbestendigheid – Stichtingsadvies Tweede Pijler – Advies commissie Frijns -> beleggingen – Posities binnen bestuur pensioenfondsen -> ouderen in het bestuur – Star wg Risicodekking en NP 34
Vakcentrale
Commissie Goudswaard
– Opdracht: Is het huidig stelsel toekomstbestendig? Hoe is het stelsel beter bestand te maken tegen financiële schokken in het licht van de vergrijzing -> botter premie instrument, minder mogelijkheden rekening door te schuiven naar de werkgever – Afgerond: 31 december 2009 35
Vakcentrale
Commissie Frijns – Opdracht: hebben pensioenfondsen een verantwoord beleggingsbeleid gevoerd? Hoe zijn zij omgesprongen met de afweging risico en rendement? – Afgerond: voor 1 januari 2010
36
Vakcentrale
Positie ouderen in pensioenfondsen – Wetsvoorstel: Koser Kaya Blok: Pensioengerechtigden mogen kiezen voor bestuursdeelname in pensioenfondsen
– Motie Omtzigt: voorstel van Star en ouderenorganisaties over diversiteit. Afgerond voor 10 november – CNV: niets veranderen aan huidig model,
37
Vakcentrale
Star wg waardeoverdracht en nabestaandenpensioen – Casus: iemand verandert van baan, er is onderdekking bij het pensioenfonds, kan geen waardeoverdracht plaatsvinden, hij overlijdt, de nabestaande kan in het geval van NP op risicobasis geen NP ontvangen bij het oude pf – Positie CNV: veel voorlichting, maar geef fondsen – de keuze niet overdragen gelden te verdelen – in een deel OP en NP
38
