Vaisha Dev. Februari 2009 nr 5

Vaisha Dev

Februari 2009 nr 5

Deelnemers Dental Camp najaar 2008 1. Esmee Bakker, MH, Amsterdam 2. Ron Bakker, TA, Heemstede 3. Anne Bakker-Bijvoet, Ta Ass, Heemstede 4. Hendrik van Boeckel, Alg Ass, Best 5. Herna de Boer-Rouwendal, Prev. Ass, Den Bosch 6. José den Brinker, TA, Bladel 7. Alice Goedhart-Kelderman, Ta Ass, Assen 8. Carla Jager-Zegger, MH, Groningen 9. Caroline van der Kooi, TA, Heemstede 10. Marieke Jansen, MZK, Nijmegen 11. Sabine de Jongh, MZK, Oosterhout 12. Kirsten Klijnsma, Ta Ass, Steenwijk 13. Frans Kroon, TA, Haarlem 14. Thom Linsen, TA/TL Eindhoven 15. Fieke Maliepaard, TA, Nijmegen 16. Paula Overkamp, Ta Ass, Groningen 17. Gina Ploeg-Post, Prev Ass, Wolvega 18. Indra Rampersad, TA, Best 19. Herbert Sanders, TA, Groningen 20. Karin Sanders-Koelemans, Ta Ass, Eindhoven 21. Marjan Sol, MH, Kamerik 22. Mena Sol, Verpleegkundige, Leiden 23. Willy Vuurman, Groningen (24. Anne Karina Wilbrink, arts)

Colofon Dit Nieuwsbulletin wordt uitgegeven door de Netherlands Oral Health Society en verschijnt twee keer per jaar in een oplage van 1200 exemplaren. Het Nieuwsbulletin wordt kosteloos toegezonden aan donateurs, belangstellenden en deelnemers. Uw financiële bijdrage blijft onontbeerlijk om al ons werk ook voor de komende jaren te kunnen blijven voortzetten. Adreswijzigingen of wijzigingen kunt u doorgeven aan [email protected] of per post: NOHS p/a Wilhelminastraat 49, 6812 CT Arnhem.

4

13

18

21

19

10

7 16

24

1

8

17

5 23

11

20

22

9

15

2 12

14

6

Bestuur NOHS Theo Jetten, voorzitter Olivier van Vlijmen, secretaris Dick Beumer, penningmeester Gerjen Winkeler, public relations Pim Bink, bestuurslid Angela Bugel, webmaster/Vaisha Dev Joost van Vlijmen, adviseur Redactie Edith Bekking, [email protected] Angela Bugel, [email protected] Gerjen Winkeler, [email protected] Eindredactie Angela Bugel, [email protected]

3

Donaties Rekeningnummer Rabobank 3229 34 877 t.n.v. NOHS te Gorredijk; www.nohs.nl Productie Vormgeving en lay-out: Angela Bugel Druk: Rikken Print, Gendt

2

3

In memoriam: Henk Kinders

Redactioneel: Nepal Online Wellicht bent u als lezer van Vaisha Dev ook even blijven kijken naar de mooie cover ‘Kumari’s Dream’ van ons nieuwsbulletin. Het zijn etsen van Gea Karhof die zij duidelijk heeft gemaakt geïnspireerd op Nepal. Ik heb zelf een aantal jaren geleden een ets van haar gekocht en was laatst gaan kijken op haar website om recent werk van haar te zien. Natuurlijk weer erg toevallig maar zij was ook naar Nepal geweest en had zelfs een expositie gehad in Kathmandu op het moment dat wij met onze groep in Nepal waren afgelopen jaar... Ze had een expositie ‘Double Vision’ met nog een Nederlandse kunstenares en 2 Nepalese kunstenaressen, zowel in Nederland als in Nepal. Op haar site www.geakarhof.nl kun je het hele verhaal lezen; de werken van de andere kunstenaars zijn ook prachtig. Er is zelfs een mogelijkheid om één van de Nepalese kunstenaressen te bezoeken (www.raginiart.com) (Buiten Kathmandu). Wat mij zo aanspreekt in deze werken is de mix van verschillende landen, culturen en religies die je duidelijk terug ziet komen in deze werken. Wat bijzonder is dat je door je beroep ook verbonden kunt worden met een land als Nepal, zij als kunstenaar en ik als tandarts. Je leert een land en haar bevolking op een andere manier kennen en kunt kennis overdragen en uitwisselen; je legt contacten en probeert die ook te onderhouden. Als ik denk aan alles wat ik al aan mooie projecten en speciale mensen ben tegen gekomen na mijn eerste Nepalreis dan kan ik nog wel een aantal pagina’s vullen. Via nepalstartpagina kom je niet meer achter je computer vandaan. Ik ben wel van mening dat we ondertussen veel te veel stichtingen krijgen en dat we beter wat meer kunnen samenwerken. Er valt veel van elkaar te leren en het kan heel handig zijn om van elkaars expertise gebruik te maken. Afgelopen jaar hebben we als bestuur met een aantal andere 4

instanties contact gelegd om te kijken hoe we het één en ander kunnen verbeteren op dit punt. Regelmatig krijgen we ook aanvragen om projecten te bezoeken in Nepal. Wat mij betreft is internet een ideaal middel om Nepal een stukje dichter bij huis te halen. Keshav Pandey houdt ons op de hoogte van het laatste nieuws uit Nepal en ook het T-shirt-mannetje mailt al als de bestelling te lang uitblijft. Sinds het halve bestuur ook in het buitenland zit (Pim in Nepal, Angela in België en Dick in Friesland) moeten we wel ‘online’ blijven, maar ik hoop dat dit Vaisha Dev nummer 5, die ook na veel heen en weer gemail tot stand kwam, u ervan heeft overtuigd dat dat prima gaat!!! Gelukkig hebben we als NOHS een prachtige website die steeds weer aangevuld wordt met recent nieuws en ook steeds verbeterd wordt daar waar nodig, goed stukje werk van Lars en Angela. Steeds meer informatie is er op terug te vinden, wekelijks wordt de site nog aangevuld. Ook kun je de vorige nummers van Vaisha Dev daarop vinden. Met veel plezier hebben Angela, Edith en ik dit nieuwsbulletin gemaakt en dat gaat al een stuk gestroomlijnder dan de eerste Vaisha Dev. We merken het ook aan de bijdragen van de deelnemers, we hoeven niet zo te bedelen om kopie en we krijgen leuke verhalen en foto’s... op naar nummer 6: dat beloofd een bijzonder nummer te worden want Angela gaat zelf mee!!! Gerjen Winkeler PS: Henry Schein, bedankt voor het sympathieke gebaar om een deel van onze benodigdheden voor het voorjaarscamp te willen sponsoren.

Maart 2001: Henk Kinders en ik gaan samen naar Nepal met de NOHS. Voor Henk was dit de eerste keer dat hij meeging. Al snel was duidelijk dat Henk een goed teamleider zou zijn en de jaren daarop volgend heeft hij dan ook, samen met mij, die taak in wisselende Dental Camps met heel veel plezier en vol enthousiasme volbracht. Naast Nepal was Henk ook erg betrokken bij Bangladesh en heeft later zijn eigen stichting daarvoor opgericht: www.bhsn.nl De laatste jaren ging zijn voorliefde naar deze mensen uit. ‘Echt arm’ zei Henk dan... en voor € 250,-- werken wij een hazenlip weg en wordt daardoor de patiënt weer geaccepteerd in zijn naaste omgeving. Groot was onze droefheid toen wij van Henk te horen kregen dat er iets ernstigs met hem aan de hand was. Veel chemokuren en toch nog steeds vol levenslust en ideeën ging Henk verder. Tevergeefs... 6 juli 2008 is Henk, nadat hij enkele dagen daarvoor nog geridderd was als Ridder in de Orde van Oranje Nassau, overleden. Wij zullen Henk altijd als een bijzonder man met een heel groot hart voor de medemens in onze gedachten houden. Wij wensen de familie veel sterkte. Theo Jetten 5

Van de voorzitter You never know in Nepal... Naast hun eigen Nepalese taal, waar ook heel veel verschillende dialecten in voorkomen, is Engels de tweede voertaal in Nepal. Op de basisscholen leren de kinderen, naast Nepalees, dus ook Engels. De Engelse invloeden uit het verleden laten zich nog steeds gelden. Vandaar ook de aanhef: ‘You Never Know in Nepal’. Op onze kennismakingsbijeenkomsten heb ik dat al vaak vermeld. Ik heb Nepal al zo’n acht keer bezocht en de jaren daarvoor ben ik langs de zijlijn betrokken geweest en ben altijd in voor nieuws uit het land. Voor mij is dat dan ook een ervaring die vaak is uitgekomen... Ik noem er zo maar een paar: - Stakingen, door de Maoïsten afgekondigd, waardoor er absoluut geen vervoer mogelijk was. - Wegblokkades waardoor enorme vertraging ontstonden. - Een werkplek waar geen of zéér weinig voorzieningen waren. - Geen werkvergunning kunnen krijgen. - Bewapende jongens van net 18 jaar die in de bus mee reden zogenaamd als ‘bewaking’ anders mochten we niet reizen. - Plaatselijke rellen in de dorpjes omdat wij niet iedereen konden behandelen - Geen stroom, schoon water, genoeg anesthesie etc. Maar alles hebben we altijd door creativiteit weten op te lossen. En uiteindelijk kwam het altijd goed. En dan denk je dat we nu alles onder controle hebben word je geconfronteerd met een zéér zéér ernstig zieke vrijwilligster in de najaarsgroep 2008. Paula.Wederom word je geconfronteerd met het onbestendige in Nepal en realiseer je dat alles maar zeer 6

In memoriam: Karel Bloemen gebrekkig is. Het vervoer naar Kathmandu geschiedt met een gebrekkige ziekenwagen; een rit van 6 uur met een doodzieke patiënt. Dan volgt een zéér zware en kritische spoedoperatie. Voor een nierdialyse na de operatie moest naar een ander ziekenhuis worden uitgeweken zonder een Intensive Care; met alle risico’s van dien. Je ontdekt dat ziekenhuizen absoluut niet alle apparatuur hebben. Dat er voor verschillende behandelingen uitgeweken moest worden naar andere ziekenhuizen. Wederom moeten wij als bestuur stil staan bij enkele zaken zoals de algehele gezondheid van de deelnemers op het moment dat men op reis gaat. Een reisverzekering met werelddekking en vermelding van ontwikkelingswerk is dus absoluut noodzakelijk. Ik wil hier graag mijn respect en waardering uitspreken voor de Teamleader van de groep Ron Bakker met echtgenote Anne en de werkgevers van Paula, Willy Vuurman en Herbert Sanders. Zij hebben ontzettend veel voor haar gedaan. Verder ook alle waardering voor onze trouwe en altijd gereedstaande Keshav Pandey van Mountain Leaders die ook nu weer kosten nog moeite heeft gespaard om alles voor Paula te regelen. Gelukkig is Paula weer terug in Nederland en gaat het naar omstandigheden goed maar heeft ze nog een lange weg te gaan om volledig te herstellen. U ziet dat You Never Know altijd weer terugkomt, hoe goed we onze best doen...

17 mei jl. is mijn beste vriend Karel Bloemen overleden. Wij zijn beiden in 1963 afgestudeerd. Karel is altijd tandarts in Uden geweest. Twee keer is hij, samen met zijn vrouw Rietje, gaan werken in Nepal. Dat was, voor de insiders, nog in de Hetauda-periode. Karel was zeer gemotiveerd om daar te werken en hij was onder de indruk van de armoede en slechte gezondheid, maar ook van het prachtige land en zijn vriendelijke bevolking. In het jaar 2000 organiseerde Karel, samen met zijn Lionsclub, in Uden een kroegenbridgedrive ten bate van de NOHS. Dit bracht ruim 11000 gulden op. Daarvoor zijn toen twee kleine militaire units aangeschaft, die hopenlijk nog steeds gebruikt kunnen worden. Tijdens zijn zeer druk bezochte begrafenis werd weer een inzameling gehouden voor de NOHS. Van de opbrengst, 1000 euro, zal op verzoek van zijn vrouw een handzame tandartsenstoel aangeschaft worden. Vooral Rietje en zijn kinderen, maar ook wij, zullen zijn creatieve en initiatiefrijke geest zeer missen. Karel was een geweldig mens. Marcel Mol

Theo Jetten Voorzitter NOHS [email protected] 7

foto: Herna de Boer

Voorlichtingsmiddag

Van de penningmeester Giften, donaties en lijfrenteschenking aan de NOHS Per dental camp hebben wij circa € 6.000,- nodig voor aanschaf van medicijnen, medicamenten, werkvergunningen, beroepsaansprakelijkheidsverzekering etc. Alle deelnemers aan camps betalen zelf € 1.600,per persoon voor de reis- en verblijfkosten. Er blijft dus niets aan de bekende ‘strijkstok’ hangen. Onze Stichting staat geregistreerd bij de belastingsdienst als een Algemeen Nut Beoogde Instelling (ANBI). En dus zijn giften en donaties in beginsel aftrekbaar van de inkomstenbelasting. Giften, donaties en lijfrenteschenking blijven van harte welkom. Hierdoor kunnen wij ons vrijwilligerswerk voortzetten en daar waar mogelijk verbeteren en uitbreiden. Bij een donatie van minimaal € 20,- per jaar ontvangt u gratis twee maal per jaar dit informatiebulletin. Wat is een lijfrenteschenking? Een schenking in de vorm van lijfrente houdt in: • U schenkt vijf of meer kalenderjaren achtereen een vast bedrag aan de stichting. • De overeenkomst moet worden vastgelegd in een notariële akte: de akte van schenking. Belangrijk om te weten • U kunt het gehele bedrag jaarlijks van uw inkomen aftrekken. Hiervoor geldt geen minimum- en maximumbedrag. Als u een gewone schenking doet geldt een drempel van 1% van uw verzamelinkomen (met een minimum van € 60,–) en een plafond van 10% van uw verzamelinkomen. • U mag het bedrag ook in één keer voldoen. Dat geeft wel een wijziging in de fiscale aftrekmogelijkheden. • De overeenkomst vervalt als u komt te overlijden. De verplichting gaat dus niet over op erfgenamen. 8

Het voordeel van lijfrente Het grootste voordeel is dat de schenking in de vorm van een lijfrente geheel aftrekbaar is voor de belasting. Dit belastingvoordeel is afhankelijk van de belastinschijf waaronder de top van uw inkomen valt. Afhankelijk van de hoogte van het inkomen ontvangt u van uw schenking respectievelijk 32,35%/37,6%/42% of 52% terug van de belasting. Als u op deze wijze schenkt, kunt u de stichting extra geld geven of uzelf geld besparen. Hoe regel ik het? Als u de stichting met een lijfrente wilt steunen, kunt u het volmachtformulier gebruiken. Dit formulier kunt u aanvragen bij de stichting. U vult dit formulier vervolgens in en retourneert het tezamen met een kopie van uw geldige legitimatiebewijs (paspoort of rijbewijs) aan de stichting. Wij zorgen er dan voor dat hiervan een officiële akte wordt gemaakt bij onze notaris: Vellinga Wiersma Netwerk Notarissen te Gorredijk. De kosten van deze akte komen voor rekening van de stichting. Minimum bedrag Om de kosten tegen de baten te laten opwegen verzoeken we u vriendelijk minimaal € 100,– per jaar te schenken. Als u de lijfrenteschenking door ons laat afwikkelen neemt de NOHS de notariskosten voor haar rekening. Hoe krijg ik mijn geld terug van de belasting? U kunt uw schenking als aftrekpost opvoeren bij uw jaarlijkse opgave voor de inkomstenbelasting. Bij zeer hoge bedragen kunt u de Belastingdienst vragen om een voorlopige teruggaaf van inkomstenbelasting en premie volksverzekeringen. Dick Beumer, penningmeester NOHS

Op 5 september jl. was het weer zover, de Nepalgangers van de najaarsgroep hadden hun kennismakingsmiddag in Arnhem. Tegen 16.00 uur druppelden de mensen binnen en het grote voorstellen was begonnen. Sommige mensen kenden elkaar en waren al eerder in Nepal geweest, anderen waren hier voor het eerst. Onder het genot van soep en salade met Turks brood kwamen al snel de verhalen en vragen los. Op de achtergrond was een film over het werk in Nepal te zien, waar iedereen genietend naar zat te kijken. Ondertussen was ik handtekeningen aan het verzamelen voor de werkbadges die er gedragen worden tijdens het werk in de camps. Het gebeurt niet vaak maar alle deelnemers waren aanwezig, dus we hadden een aardig gevulde ruimte. Nadat iedereen zich had tegoedgedaan aan het eten begon Theo zijn verhaal over Nepal en de camps, de verdeling van de groepen en gedragsregels. Volgens mij was het verhaal behoorlijk duidelijk want er werden aan het eind niet zo heel veel vragen gesteld. Veel gehoorde opmerking was wel dat de deelnemers nog niet zo met de reis bezig waren en door de presentatie en de ontvangst in Arnhem ineens erg enthousiast werden en er erg veel zin in hadden om naar Nepal te gaan; het begon voor hen te leven. Kortom het was weer een erg geslaagde middag en ben al weer aan het voorbereiden voor de bijeenkomst van november voor de voorjaarsgroep. Edith Bekking

foto: Karin Sanders 9

Opleiding 2008 in Kawasoti en Narayangarh De aankoop van een gebouw in Kawasoti voor opleiding van zowel verpleegkundigen als tandtechnici ging niet door omdat de vraagprijs drastisch omhoog ging. Dat was jammer omdat het gebouw uitermate geschikt was voor training. Later bleek dat het verzoek voor opstarten van een opleiding niet doorgestuurd was naar de bevoegde instantie zodat er nog geen toestemming was. Echt Nepal ten volle uit. Een andere ontwikkeling in Nepal is de toename van opleidingsmogelijkheden. Het aantal tandartsen is nu toegenomen naar 700 terwijl het in 1995 nog 50 waren. Ik ben nu zelfs in een afgelegen gebied een ‘tandarts’ (dental therapist) tegengekomen. Op zich is dat een prima ontwikkeling. De opleiding voor dental therapist houdt in dat ze kunnen trekken, vullen en protheses maken. Door de grote toename in van het aantal ‘tandartsen’ in Nepal hebben zich nu ook in Kawasoti 3 tandartsen gevestigd. Dit is goed te merken op de Kumarischool want er komen bijna geen tandheelkundige patiënten meer. Vorig jaar nog tussen de 5-15 patiënten per dag nu tussen de 0 en 3. M.a.w. de Kumarischool is ongeschikt om een training te doen door gebrek aan patiënten. Ook vindt er nu een verschuiving plaats naar de rijken. Een zenuwbehandeling in een privékliniek bedraagt Rs 2000 en op de Kumarischool Rs 500. Dit bedrag is laag omdat het de bedoeling is dat arme mensen op de Kumarischool behandeld kunnen worden. Maar het zijn de rijken die dit weten en er van profiteren. Doordat de ontwikkeling van het tandheelkundig onderwijs zo snel verbetert, heb ik contact opgenomen met een onderwijs instelling in Narayangarh. Dat is het Kantipur dental hospital dat opleidt tot dental 10

therapist. De hoofdvestiging is in Kathmandu. Er waren 6 mensen in opleiding en ik heb mij bij deze opleiding aangesloten. Zowel de examenvragen die Wim Gundlach gemaakt had als de manual die wij gemaakt hadden, werden met open armen ontvangen. Naast de opleiding tot dental therapist heb ik mij op het specialisme toegelegd. In het ziekenhuis van de overheid in Bharatpur kunnen ze extraheren en vullen en goede foto’s maken maar voor een zenuwbehandeling moeten de mensen naar een privékliniek. Ik heb contact met de vier tandartsen opgenomen en ze uitgelegd dat ik het materiaal heb voor zenuwbehandelingen en dat ze dat in het ziekenhuis kunnen gebruiken. Eén dag heb ik een bijscholing gegeven maar tot definitieve afspraken is het nog niet gekomen. Hun verzoek was dat ik op een vaste dag in de week de zenuwbehandelingen zou doen. Daar er nog ontwikkelingen in Kawasoti bezig waren, hebben we verder nog geen afspraken gemaakt. De Kumarischool is bezig met de bouw van een nieuw ziekenhuis in Kawasoti. Het zou een goede zaak zijn als de tandheelkundige kliniek ook naar deze plek verplaatst zou worden. Hier kan dan ook de opleiding van tandtechnici plaats vinden. Zodra deze locatie verwezenlijkt is, hebben we alles bij de hand en kunnen wij ons toeleggen op specialisatie. De afstand van Kawasoti naar de Kumarischool is een te grote barrière en weerhoud de mensen ervan naar de Kumarischool te komen. Temeer er nu in Kawasoti 3 tandartsen zijn. In de natte periode is het bijna onmogelijk om naar de Kumarischool te komen. Het werkgebied van het laatste dental camp vanuit de Kumarischool heeft op ons verzoek plaats gevonden

in het echt arme gedeelde van het district Nawalparasi. Samen met de optometristen die oogmetingen deden en een tropenarts, waren de kampen qua opzet goed geslaagd. Het volgende camp, voorjaar 2009, gaat in een heel ander gebied plaats vinden en wel in de bergen. Logistiek veel moeilijker maar het is een uitdaging waard. Nog een bijzondere anekdote: op het eind van de middag kwam er een arme man naar de Kumarischool. De mensen van de Kumarischool kenden hem en wisten dat hij echt arm was. Hij had kiespijn en de bewuste kies zat al aardig los zodat het extraheren een makkie was. Omdat de kliniek om 2 uur al dicht gaat hoefde hij niets te betalen. Opgetogen ging de man naar huis om vervolgens het heugelijke feit met de nodige zelf gebrouwen spiritualiën te vieren. Het was al donker toen hij aan de overkant van de rivier met zeer luide stem zijn lofuiting over de Kumarischool met zijn gratis behandeling ten gehore bracht. Dit heeft hij zeker een uur volgehouden. Een zeer dankbare patiënt dus. Voor het preventie programma van de 12 scholen is er een PowerPoint programma gemaakt om de kinderen duidelijk te maken waarom ze moeten tandenpoetsen. Er nemen nu meer dan 1200 kinderen aan dit programma deel en het aantal scholen zal dit jaar verder uitgebreid worden. Pim Bink foto: De behandelkamer in een ziekenhuis van de overheid in Bharatpur 11

Een stukje terug in de tijd... Wat een ervaring, wat een cultuur, prachtige natuur, vriendelijke bevolking, geduld en verdraagzaamheid, een stukje terug in de tijd in een totaal andere wereld, wat een stof, viezigheid, chaos in het verkeer, iedereen toetert maar er is geen agressie, overal dieren, heilige koeien op straat, ezeltjes met bepakking, kippen, apen, geiten, hagedissen, piepkleine kleurrijke winkeltjes, overal pasmina’s en manden met kruiden, fruitverkopers op de fiets, er wordt hard gewerkt op de rijstvelden, akkers worden bewerkt met de ploeg, kleding wassen in de rivier, wc=gat in de grond, iedereen draagt zware bepakking op hoofd en rug, mensen zijn blij en tevreden, gezelligheid bij de waterput, vriendelijke namastes en heerlijke dal bath. Kortom een werkvakantie om nooit te vergeten!! De kennismaking met de hele vrijwilligersgroep en het bestuur van de NOHS op 5 september was geweldig. Ontvangen met lekkere hapjes en drankjes en een heel enthousiaste en duidelijke uitleg over onze werkvakantie in Nepal. Door deze geweldige verhalen begon het in mijn buik al een beetje te kriebelen. Ontvangst in Kathmandu door Pim en Keshav met een prachtige bloemenkrans en een 1ste vriendelijke NAMASTE, een heel hartelijk welkom in Nepal. De eerste 3 dagen verbleven we in het Imperial Guesthouse in Tamel. We hebben in een korte tijd heel veel mooie dingen gezien en gedaan zoals in Baktapur, Patan, Swayambunath de apentempel, Pashupatinath de lijkverbranding, we hebben de Kumari bezocht, Durban Square enz.; eigenlijk teveel om op te noemen, dit alles was prima geregeld door Keshav die zorgde voor een busje met chauffeur en een goed Engels sprekende gids. We hebben genoten van alle prachtige tempels, stoepa’s en boeddha’s. Wat een prachtige beelden, houtsnijwerken, gebedsmolens, mandala’s, overal gebedsvlaggetjes 12

en vriendelijke groetende mensen. We kwamen ogen en oren te kort en hebben zoveel mogelijk vastgelegd op foto’s, waar we nu nog heerlijk van na genieten. Het Dental Camp, ons eigenlijke doel, was ook een heel avontuur. Ik verbleef samen met onze groep: Herna, Caroline, Mena, Marjan, Fieke, Esmee, Kirsten, Gina, José, Pim en Thom in Kawasoti, in de Kumarischool. Dit is een weeshuis voor kinderen, er verbleven ook 40 studentes verloskunde, 4 optometristen en 2 tropenartsen + het personeel van de Kumarischool. We werden ontvangen met een geweldige welkomstceremonie met tikka en bloemenkrans en er werd gezongen, geklapt en gedanst. Wat een hartelijk welkom! Ons verblijf daar was prima, 1 warme douche en verder koude douches, een waterput en een pomp, een prima alternatief zeker als er weer eens geen stroom of water was. Het ontbijt bestond uit een droog broodje, een droog koekje, een donut en 2x een broodje met een heerlijke omelet (feestmaal dus) en een black tea. Wij vertrokken iedere dag vroeg met ons busje volgeladen met Nepalese vrijwilligers (tolken), kisten met tandheelkundig instrumentarium en koffers met stoelen op het dak. Na een zware tocht over slechte wegen en door rivierbeddingen kwamen we bij onze werkplek aan (soms 2,5 uur later). Prachtige locaties! We werden vriendelijk ontvangen met een welkomstceremonie met tikka en bloemenkrans en daarna bouwden we ons Dental Camp op onder een mooie grote boom in het midden van een dorpje of richtte een schoollokaaltje in met 3 stoelen voor de tandartsen en 3 stoelen voor de mondhygiënistes. Al het instrumentarium werd netjes gerangschikt, stroom werd geregeld en de intake met spiegels, sondes, injectiespuiten, ballonnetjes en kleine speelgoedjes. Dan kon het werken beginnen. Temperatuur 28 graden. Echt fantastisch was het om deze vriendelijke, geduldige en dankbare kleurrijke Nepalese 13

N epal E envoud P uurheid A llesomvattende L iefde

Foto’s: Karin Sanders mensen van hun pijn af te helpen. We hebben veel extracties gedaan, muren tandsteen verwijderd, kleine vullinkjes gelegd en instructie gegeven. Een geweldige ervaring om met deze mensen te werken, maar ook met ons enthousiaste team. ’s Middags werd heerlijke dal bath voor ons gekookt en aten we met ons allen in een schoolklasje keurig ons bordje leeg. Daarna weer verder tot we alle lange rijen van geduldig wachtende mensen hadden behandeld. We beëindigden onze werkdag met een colaatje, een banaantje en mandarijn, heerlijk wat een verwennerij! Soms ook een afscheidsceremonie zelfs met een certificaat, roset of topie (Nepalees hoedje). Dan alle spullen weer inpakken en wegwezen om in het donker weer terug te komen in Kawasoti, waar dan meestal geen water en stroom was. Dal bath eten bij een kaarsje en daarna gezellig bezweet, stinkend en stoffig met zijn allen buiten kletsen, lachen en zingen tot we moe maar voldaan onder onze klamboe doken. De volgende dag hetzelfde ritueel, ontbijten, busje in, Dental Camp opzetten, werken, dal bath eten, werken, inpakken en op de Kumarischool weer een maaltijd dal bath. Een fantastische ervaring om zo te werken maar... na 4 vermoeiende dagen was een fijne rustdag in Chitwan een heerlijke afwisseling. We hebben een prachtige olifantentocht gemaakt door de jungle, lekker gegeten, frietjes met een vegetarische burger, weer eens iets anders als dal bath. Na de vrije dag hebben we weer 4 heerlijke dagen gewerkt. Wat een plezierig en voldaan gevoel hou je daar aan over. De laatste avond hebben we met ons allen een kampvuur gemaakt en alle bijzondere ervaringen nog eens de kring rond laten gaan. Wat hebben we genoten met ons allen en wat viel het afscheid de volgende dag zwaar, we moesten zelfs een traantje wegpinken! De vrije tijd die ons nog restte werd door iedereen goed ingevuld. Wij: José, Kirsten, Thom en ik hebben een mooie trekking gemaakt van 6 dagen met Ashok onze gids en 2 dragers. Een geweldig avontuur vol spanning en sensatie, gestart op 1170m en geklommen tot 4000m.

14

Teruggevlogen met 2 binnenlandse vluchten waarvan er 1 wel erg spannend was. Veel wind en laag tussen de bergen door, met horten en stoten, kotsen en huilen, kwamen we uiteindelijk toch veilig op het vliegveld aan. Wat een belevenis in een prachtige land met een schitterende natuur. Maar aan alles komt een eind en ook ons Nepal avontuur liep ten einde. We zijn van Kathmandu naar New Delhi gevlogen, daar hebben we 6.30 u moeten wachten, 5x onze paspoorten af moeten geven, 5x onze bagage open moeten maken en maar door poortjes lopen die steeds begonnen te piepen, we hebben ons daar niet kunnen vervelen, maar ook niet kunnen slapen. Laatste stuk vliegen naar Schiphol verliep prima waar we met onze Nepalese mutsjes op onze familie en vrienden hebben begroet natuurlijk met een uitbundig NAMASTE. NEPAL is voor mij een geweldige ervaring geweest, het heeft mij zeker ook emotioneel geraakt en krijgt voor altijd een plekje in mijn hart. Ik wil Thom nogmaals bedanken voor dit avontuur, dat hij mij cadeau heeft gedaan als dank voor onze jarenlange fijne samenwerking!!! Ook het NOHS wil ik bedanken voor de geweldige organisatie!!! Helaas is het niet voor ons allemaal goed verlopen in Nepal. Paula, assistente van de Chitwan-groep is ernstig ziek geworden, geopereerd in het ziekenhuis in Kathmandu en daar in slaap gehouden. Vreselijk triest voor iedereen. Haar man Coen en dochter Lotte zijn overgekomen en hebben het verschrikkelijk moeilijk gehad. Iedereen leefde mee maar we konden weinig doen dan er alleen voor hen te zijn.Van Kathmandu is Paula naar een ziekenhuis in New Delhi gebracht. Maar gelukkig ligt Paula inmiddels weer in Nederland in het ziekenhuis waar ze hopelijk spoedig hersteld. Namens onze hele vrijwilligersgroep wens ik Paula, Coen en Lotte heel veel sterkte, beterschap en liefs toe. Karin Sanders

15

Ode aan de Nepalees En het deel van die stenen, dat met een of ander vocht nat en kleiachtig was, werd gebruikt voor het lichaam; wat stevig is en niet kan worden gebogen, verandert in botten, wat zojuist ader was, bleef onder dezelfde naam, en in een korte periode, door de wil van de goden, namen de stenen, die gegooid waren door de handen van de man, het uiterlijk aan van mannen, en de vrouw is hersteld door het werpen van de vrouw. Daarom zijn wij een harde soort en bestand tegen inspanningen, en geven wij de bewijzen, uit welke oorsprong wij geboren zijn. *

Tamsarya, november 2008/2065 All the other creatures look down toward the earth, but man was given a face so that he might turn his eyes toward the stars and his gaze upon the sky. * De nacht is weer volkomen helder; vanaf het dak van het gastenverblijf van de Kumarischool lukt het om even met het thuisfront te bellen. In Kathmandu kreeg ik van een aardige voorbijganger zijn SIMkaart, die hij niet meer nodig had, omdat hij naar Nederland terug ging. Zo kost het geen kapitalen om te melden dat alles geweldig is. Het telefoontje duurde maar even. Hoe leg je uit wat je meemaakt, wat je ziet. Als je de electriciteit wegdenkt (die er een groot deel van de dag toch al niet is) zou je je in een oudtestamentische omgeving wanen. Ik besluit de nacht op het dak door te brengen. Het streng vegetarische diëet van dahl bat tarkari (rijst met linsensoep en groentencurry, twee keer per dag) heeft behoorlijk effect op de luchtkoeling van mijn lijf. Zodat de anderen hiervan niet hoeven mee te genieten zoek ik de eenzaamheid van het dak op. Bovendien blijk ik een snurker -mijn man heeft toch gelijk- dus zo ontzie ik mijn medeslapers nog meer. Na een uur of twee vormt de dauw op mijn slaapzak een natte laag. Ik besluit mijn zelfgekozen verbanning op te geven. De slaapzaal is een oase van rust en niemand merkt dat ik weer in mijn bedje lig.

16

Het is nog donker als ik gekwetter meen te horen. Dat moeten wel heel veel vogels zijn. Nee, het zijn stemmen. Stemmen van de studentes van de vroedvrouwenopleiding, die ook een paar maanden op Tamsarya verblijven. Ze slapen in het gebouw naast ons, in het gezondheidscentrum. En ’s morgens omstreeks vijf uur vertrekken ze per fiets naar hun school. Jemig, en dan vinden wij half zeven opstaan vroeg. Ik draai me nog maar eens om. De bussen staan klaar voor vertrek. Alle dozen en stoelen zijn al op de bussen gesjord. Hebben we geen omkijken naar. Na een broodje en thee gaan we op pad. De dorpen waar we werken liggen meestal op zo’n anderhalf uur rijden. Benieuwd waar we vandaag terecht komen. Gelukkig hebben we nu twee bussen om iedereen en alle spullen te vervoeren. Het werd wel erg krap met z’n allen in één bus. Wij zijn al met z’n elven; vijf tandartsen, twee mondhygiënistes en vier preventieassistentes. Dan de chauffeur en bijrijder; deze laatste kijkt vooral of de bus ‘er’ langs kan. Verder een stuk of acht à tien studentes verloskunde, de mensen die de patiënten inschrijven en onze tolken Parvati, Sita, Deepak, Laxmi. Verder nog de Nepalese hulpen bij het assisteren en steriliseren zoals Assim (tevens chauffeur van een van de bussen), Amallal, Santi (de kokkin). En niet te vergeten de ‘oogjes’; vier studenten optometrie Wim, Jantien, Kirsten en Jeroen en dokter Anne Karine. De vroedvrouwenin-opleiding assisteren ons met vertalen en bijlichten tijdens behandelingen. Waar ze vooral goed in blijken is het aan de patiënt 17

Foto’s: Herna de Boer duidelijk maken dat hij geacht wordt in de emmer te spugen: thuknu! en niet op de grond. Ons nepalees wordt niet begrepen; phuknu (mond open) en thuknu (spugen) zorgen voor veel verwarring. Alleen bij thiek thak of sydio (klaar) staat men als het ware meteen naast de stoel. De buurkinderen komen ons uitzwaaien. Ze hopen een ballon te scoren, maar wij zijn niet altijd in the mood; je moet ze ook niet verwennen.... Maar dat deert ze niet; ze blijven even lief. Meestal zijn ze aan het werk. Ik vermoed dat ze niet naar school gaan want altijd zijn ze onderweg. De ene keer met pannen met leem op hun hoofd, dan met hooi of stookhout op hun rug. Op de heenweg wordt altijd even gestopt om sinaasappeltjes en banaantjes te kopen. Op de terugweg soms, voor eieren voor het ontbijt. En voor chips, die een Nepali maandsalaris kosten... Vandaag staan we onder de Bodhi tree te werken. Overal in Nepal zie je zulke chautaras: een stenen of betonnen platform onder een grote schaduwgevende boom, die dienst doet als ontmoetingsplaats in een dorp of als rustplaats voor de vermoeide wandelaar en drager onderweg. Het is een prachtige plek. Bij aankomst worden we onthaald met een slinger van afrikaantjes en een tikka. De dralende schoolkinderen krijgen een adhoc ingelaste poetsintructieshow, die veel hilariteit veroorzaakt, omdat Thom zich in het publiek heeft gemengd en steeds quasi foute antwoorden geeft. Er is veel belangstelling voor de behandelingen. Het lijkt op een gegeven moment wel een openbare terechtstelling; zoveel mensen komen op ons af en staan te kijken (of er bloed vloeit?). De dahl bat tijdens de lunch wordt verzorgd door het dorp en is verrukkelijk. Met gekookte eieren met een krokant korstje en vis. Aan het eind van de dag maken de notabelen zich op om toespraken te houden en onderscheidingen, (help...hele grote) tikka’s en topi’s, die niet op onze 18

grote koppen passen, uit te delen. De toespraken worden meestal in het Nepalees gehouden, maar soms is er iemand opgetrommeld om ons in het Engels toe te spreken. Eén keer was heel ontroerend. De jonge man deed zo vreselijk z’n best, maar kwam toch niet veel verder dan te zeggen, dat hij berry, berry, happy was, dat hij ons deze token of love mocht uitreiken. De V en W aan het begin van een woord kan de Nepalees vaak niet uitspreken en worden een B. Wat vaak tot spraakverwarring leidt. Denk aan female god, een woord heel vaak gebezigd door de gids in Kathmandu. Of toen een andere gids een spelletje voor vier personen (poor people) zou uitleggen. Het is al weer donker als we thuis op Tamsarya komen. En, verrassing, we krijgen noedels te eten. Maar toegegeven, het vult niet zo goed als dahl bat. Inmiddels gewend aan het straffe werkregime blijven we nakletsen buiten onder het raam van de dokter, die, door slaapgebrek gekweld, zich dan maar bij ons voegt. Het blijft nog lang erg gezellig. Er vloeit zelfs wijn van obscure afkomst en de chips kraken als nooit te voren. De liederen voor de afscheidsavond komen als vanzelf. En het klinkt...! Pim, alias meneer De Uil, moet afen toe tot stilte gemaand worden, als hij weer eens te enthousiast begint te reciteren uit de Fabeltjeskrant. Die avond rol ook ik gewoon mijn bed in en slaap tot het ochtendgekwebbel van het vroedgebroed ons wekt. Maar niet dan nadat ons een verhaaltje is voorgelezen. Herna de Boer * OVIDIUS, Metamorphoses

19

Foto’s: Alice Goedhart

OM MANI PADME HUM Thuis, kachel lekker warm, kaarsjes aan, met als achtergrondmuziek ‘OM MANI PADME HUM’. Wat ben ik blij deze cd te hebben gekocht!!! De rustgevende muziek met vele betekenissen. Voor mij om goed terug te denken over alles van Nepal. Vol spanning vertrokken we (Paula en ik) met de eerste trein s’ochtends naar Schiphol. Al gauw was onze groep bijeen en kon het avontuur beginnen. Bagage inleveren. Gelukkig geen overgewicht. De extra spullen zoals een tandartsenstoel konden gratis mee. Daarna boarden en met wat schuiven van de stoelnummers was iedereen tevreden met zijn plekje. Daar gingen we dan! Deze keer ging de vlucht via Dehli, waar we wel 7 uren onze beentjes konden strekken of zittend van stoel naar stoel alle andere reizigers konden observeren. Eindelijk gingen we dan verder, het laatste stukje, 1,5 uur naar Kathmandu. De controles in Dehli waren zeer scherp . Geen stempel op de label van de handbagage, gelijk terug naar af en halen die stempel! Kathmandu, hoera daar stonden we dan, hartelijk verwelkomt door Keshav met een mooie bloemenkrans en vele malen ‘Namaste’. Imperial Guesthouse; wat een aardige mensen daar. Onze kamer was al gauw bepaald. Tassen werden gebracht en het was tijd voor een tukje. Vier dagen de ‘toerist uithangen in Kathmandu’, 20

slenteren door kleine straatjes, winkeltjes ten overvloede, veel wierook en natuurlijk ‘OM MANI PADME HUM’ muziek. Bodhnath, de allesziende ogen van de boeddha van Swayambunath, de gebedsmolens met de heilige mantra OM MANI PADME HUM, de pashupatinath, lijkverbrandingen, de Shikhara-tempel, waar de apen spelen en Kirtipur, Patan en Bhaktapur, alles hebben we gezien. Tja en dan wordt het menens. Op naar Chitwan. Vier dagen werken. Vier dagen door de jungle met een jeep. Apen, een krokodil, herten, elanden, we zagen ze. Stoppen bij een volkstam, meeëten en dansen, we deden het. De plaatselijke bevolking was blij met onze komst. Hun ontvangst was hartelijk met mooie bloemenkransen en vele Nepalese toespraken. Hier leerde je snel relaxed te blijven en te accepteren ‘zoals het komt, komt het’. Ons team werkte hard er was samenhorigheid en op zijn tijd ook een gezellige babbel en een grap. Er werden veel mensen behandeld per dag en iedereen ging ook tevreden maar moe terug naar het resort. Zondag was onze rustdag. Heerlijk uitslapen, wasje doen, rondkijken in het dorpje. Olifanten liepen gewoon langs je heen; geweldig toch. De temperatuur was heerlijk, zo ook het uitzicht bij de rivier. En overal bij de winkeltjes tuurlijk ‘OM MANI PADME HUM.

Maandagochtend, hoera weer vier dagen werken. Nieuwe lokatie; niet meer zo ver rijden. De welkomstceremonie, bloemenkransen en vele nepalese toespraken. We hoorden ze weer aan met een lach. Ons team werkte weer hard. Vullingen werden gemaakt, voortanden werden gerepareerd en er werden vele tanden en kiezen geëxtraheerd, ook de instrumenten werden gesteriliseerd. Iedereen werkte hard, maar met een goed gevoel. En dan gebeurt er iets wat je niet wilt beleven. Paula heeft veel pijn en moet geopereerd worden. De weg terug naar Kathmandu is dan erg lang. De ziekenhuizen zijn dan erg anders. De doktoren zijn erg behulpzaam en hebben veel zorg verleend, maar de toestand van Paula was zeer kritiek. Haar man en dochter zijn met spoed overgekomen. De hulp die we kregen van Keshav en zijn medewerkers was meer dan fantastisch. Met een Nepalees mobieltje en altijd iemand bij ons die ons begeleidde waar nodig, zijn we deze hele moeilijke dagen doorgekomen. Wat te beginnen zonder deze hulp. Het was voor ons een zeer emotionele week, van ziekenhuisbezoek naar ziekenhuisbezoek. Maar gelukkig, we zijn weer allemaal thuis. Lekker warm bij de kachel, kaarsjes aan, met als achtergrond muziek ‘OM MANI PADME HUM’ en een heel apart gevoel over Nepal! Alice Goedhart 21

Oost West thuis best?????? 4 november 2008: start Dental Camp op de Kumarischool. Nu ging het echt gebeuren; waar wij al een hele tijd naar uit hadden gekeken. We werden erg hartelijk ontvangen door de leiding en kinderen van deze school met een krans bloemen, tikka, zang en dans, waar we natuurlijk zelf ook aan mee moesten doen. Onderweg naar de school werden we al geconfronteerd met de wegen, onderkomen van de mensen en de temperatuur van het land. Wat een mooie simpele huisjes met overal spelende kinderen en het leek wel een filmset uit de vorige eeuw waar je doorheen reed. Na het ontvangst was het tijd onze kamer op te zoeken. Thuis een eigen slaapkamer en nu met 6 personen op een kamer. Even wennen, maar na een dag was dat goed. Even douchen na zo’n lange rit??? Er waren 3 douches, waarvan er één voorzien was van een geiser, de rest was koud water en wel voor ongeveer 60 personen. Ook dat was na een dag geen probleem en was er geen douche beschikbaar dan even wassen bij de waterput of niet wassen. Het kwam namelijk ook voor dat er helemaal geen water was. Het eten werd door het personeel van de Kumarischool op een op hout gestookt klei ‘fornuis’ klaargemaakt en in een heerlijk donker zaaltje opgediend en was eenvoudig. Dus geen zorgen wat zullen we morgen eten, want het was gewoon iedere dag Dhal bat. De werkdagen waren lang en de rit naar het gebied soms nog langer, maar geen toerist die naar Nepal gaat krijgt dit ooit te zien. Het was een reuze ervaring om dit mee te mogen maken. De hele groep was goed aan elkaar gewaagd en de sfeer was prima. We kwamen ons zelf vaak tegen met onze Westerse opvoeding over de behandeling van de patiënten. Oost West thuis best?????? Dagelijks zo’n 200 patiënten die zelf aangeven wat 22

zij willen en waar zij last van hadden. Ze wilden vaak dat er bijvoorbeeld 1 tand/kies getrokken werd, terwijl je zag dat er meerdere elementen binnen korte tijd problemen zouden geven. Overleg met de patiënt was vaak erg kort en bijna niet mogelijk omdat er nog zo veel mensen geduldig stonden te wachten in de brandende zon. De mondhygiënisten waren vaak lang bezig met een patiënt, terwijl zij wisten dat over een half jaar het gebit er weer zo uit zou zien. Maar de patiënten verlieten de stoel met een stralende glimlach en die blik moet je dan maar vast houden en niet denken aan het jaar daarna. Dan de ‘behandelkamer’, dit was vaak een ruimte met 6 patiënten tegelijk of buiten op een dorpsplein met de bewoners van het dorp als publiek!!! Of de kinderen die bang waren, gewoon in de houtgreep met hier en daar toch een aardige tik van de ouders in het gezicht om de behandeling toch te laten gebeuren. Geen gewenningsessies in de stoel zoals bij ons. Oost West thuis best???? Er waren zeker momenten waarbij je denkt “wat doe ik hier??” Het blijft een druppel op een gloeiende plaat, maar als er niets gebeurd dan is er dus helemaal niets voor deze mensen. Al met al een hele mooie ervaring en wat is het beste? Naast het Dental Camp hebben we Nepal ook nog meegemaakt door een trekking naar Langtang en Gosaikund. Een prachtige “wandeling” waar we mensen zijn tegen gekomen die gelukkig schijnen te zijn met het weinige wat zij hebben. Zo zijn wij een meisje tegengekomen op de Langtang route met de naam Nimmi die werkte in verschillende hotels. Het was een vrolijk meisje van 12 jaar, zonder educatie en ouders ver weg wonend. Ze is 23

Foto’s: Mena Sol met ons meegelopen met haar rugzak op de rug met wat spulletjes erin waar onder een tandenborstel!! Haar werk bestond uit het ophalen van de vuile borden, schoonmaken van groente en afwassen, maar ze zag er gelukkig uit. We hebben zelden zo’n stralend meisje gezien die zo veel lachte en opgewekt was en enorm liefdevol door een ieder werd opgevangen. We hebben 5 dagen van haar mogen genieten. Dat het verhaal ook een keerzijde kan hebben merkten we een paar dagen later bij een jongetje van 10 jaar, waarvan de armen zwart waren van het afwassen in het koude water, hij moest ’s morgens en in de middag hout sprokkelen in de bergen en tot ’s avonds laat afwassen . Dat het niet altijd even rooskleurig voor de kinderen was zag je vooral in de grotere steden, zoals Kathmandu. Sommige kinderen met een handicap waren aan de bedelstaf overgeleverd en sommige kinderen waren aan het bedelden waarbij je zag dat het niet klopte. Als je dat liet merken kwam er een grote glimlach op hun gezicht en dan was dat ook weer goed. Vooral op het ‘platteland’ is het zorgnet groot. Iedereen kent zijn buurman en als er geld, voedsel of medische hulp nodig is, dan zorgt het dorp daar voor. Dus het weinige dat zij hebben, kunnen zij ook nog delen. Wij hebben meegemaakt dat iemand in Shin Gompa geld aan het inzamelen was voor een mevrouw die daar een maand geleden was aangekomen en werd verzorgd door de hoteleigenaar. Haar been was nogal zwart en zij kon daar niet meer op staan. Zij sprak geen Nepalees en niemand wist 24

hoe zij daar terecht was gekomen. Toch werd ze al een maand verzorgd en gevoed en werd er nu geld verzameld om haar naar een ziekenhuis te krijgen. De volgende dag zagen we haar, in een huisje zonder ramen of deuren terwijl het ’s nachts al onder het vriespunt kwam. Haar voet zag er allesbehalve goed uit. Zij werd die dag vervoerd in een mand naar Dhunche (4 uur lopen) naar een ziekenhuis. Rs 3000 voor de drager en Rs 700 (€7,00) op zak. Een bezoek aan een arts moet je meteen betalen in Nepal. We hebben later nog gesproken met de hoteleigenaar en hij zei dat zij nu overgedragen was aan de politie ter plekke. Als er meer geld nodig was, dan werd er door de politie weer een inzamelingsactie gehouden om de onkosten voor haar te kunnen betalen. Wij waren er allemaal van onder de indruk. In Nepal is de ANWB ook een onbekend begrip; dus als er een auto met pech langs de weg staat wordt er gestopt door de volgende voorbijganger om te kijken of er geholpen kan worden om het probleem op te lossen. Dat zet je toch wel aan het denken de volgende keer dat je een auto langs de snelweg ziet staan.. Oost West thuis best??? Dit is een kleine weergave van ons verblijf in Nepal en iedere keer komen er nieuwe beelden te voorschijn. Al met al hebben wij onze normen en waarden en dit geldt ook voor de Nepalezen. Wat beter is, valt niet te zeggen. Fieke, Marjan en Mena 25

Acties voor het goede doel

Recept: Sel Nepali Een zoete lekkernij uit Nepal die speciaal bereid wordt gedurende festivals en bruiloften.

Ingrediënten 1 kopje rijst 1 rijpe banaan 1 eetlepel ghiu (= boter) 3/4 kopje poedersuiker olie om te frituren

Bereidingswijze Week de rijst in water gedurende een uur. Rijst afgieten en rijst vermalen tot poeder. Voeg boter, suiker en banaan toe en mix het geheel. Voeg een beetje water toe om een soepel beslag te maken. Maak van een beetje beslag in een frituurpan een doughnutvorm. De Sel is gereed als ze gaat drijven op het frituurvet en goudbruin is aan beide kanten. Warm of koud serveren. Khaanoehos! Uit: Joys of Nepalese cooking; Indra Majupuria

26

Foto: Pien Offerhaus

Op zaterdag 4 oktober werd op de Marnix van St. Aldegondeschool in Hapert (N.Brabant) een speelgoedmarkt georganiseerd. Van 13.30 uur tot 15.30 uur kregen de kinderen van de school de gelegenheid hun overtollig speelgoed te koop aan te bieden. Een plaatsje op de markt kostte € 5,00. De opbrengst van de markt kwam ten goede aan de stichting NOHS. Het doel van deze organisatie is het bieden van tandheelkundige hulp in Nepal. De NOHS organiseert twee keer per jaar Dental Camps in Nepal. Nederlandse tandartsen reizen gedurende een aantal weken door Nepal om o.a. in weeshuizen kinderen te behandelen. José den Brinker, tandarts te Bladel en moeder van één van de leerlingen van de Marnixschool maakt deel uit van deze tandartsengroep. De opbrengst van de speelgoedmarkt was dit jaar € 300,00. Het bedrag werd door Geert Meyer, directeur van de Marnixschool, aan José den Brinker overhandigd (zie foto). Een ander symphatiek gebaar komt van Saskia Binda. Zij heeft op 21 november een open huis gehouden in haar nieuwe orthodontiepraktijk in Barneveld. In plaats van cadeau’s heeft ze het rekeningnummer van de NOHS op de uinodigingskaart vermeld in de hoop daarmee giften binnen te krijgen. Ook stond er tijdens de open huis een donatiebus. Deze dag heeft € 400,00 opgeleverd. Het bestuur van de NOHS dankt de Marnix van St. Aldegondeschool, Saskia Binda en alle andere donateurs voor de financiële steun aan de Dental Camps in Nepal. 27

Ontmoeting in het magazijn en Promotie Robert Yee Eind augustus 2008 vond er in het magazijn van de DHIN een ontmoeting plaats van mensen die werkzaam zijn op het gebied van de tandheelkunde in Nepal. Een initiatief, voorgezeten door James Huddleston Slater, bedoeld om eens nader met elkaar kennis te maken en te leren van elkaars ervaringen. Namens de NOHS namen Theo Jetten en ondergetekende deel aan deze bijeenkomst. Het werd een levendige avond waar een ieder de gelegenheid kreeg te vertellen wat men zoal doet in Nepal, waar er gewerkt wordt maar vooral HOE men te werk gaat. Dat de tandheelkundige nood in Nepal groot is, is genoegzaam bekend, maar hoe je die moet oplossen is iets waar wel eens verschillend over wordt gedacht. Heel leerzaam was de voordracht die prof. W. van Palenstein Helderman gaf aan de hand van een PowerPoint presentatie. Daarin was te zien hoe op de Filippijnen op de lagere scholen klassikaal een gezondheidsprogramma wordt gepresenteerd met vooral voor hygiëne veel aandacht. Handen wassen en tanden poetsen werd gezamenlijk ondernomen, dit dus ter voorkoming van worminfecties en cariës. Er werden medicijnen uitgedeeld ter bestrijding van de wormen en er werd met een gefluorideerde tandpasta gepoetst. Tandenborstels keurig voor een ieder, op naam, opgeborgen en de tandpasta werd door een druk op de knop uit een grote jerrycan, goed gedoseerd, op de borstels aangebracht. Dit alles onder het toeziend oog van een verantwoordelijke klassenoudste. Zo’n programma zou ook in Nepal ingevoerd moeten worden. In het verlengde hiervan is het misschien leuk om te vertellen dat Robert Yee op 16 december is gepromoveerd aan de Radboud Universiteit van Nijmegen op het proefschrift : “Appropriate and affordable fluorides in Nepal”. 28

Het is een misvatting dat door het opleiden van veel tandartsen het cariësprobleem in ontwikkelingslanden kan worden opgelost. Tandartsen blijven vaak woonachtig in de grote steden in de hoop een goede boterham te kunnen verdienen. Veel mensen woonachtig op het platteland blijven zodoende verstoken van tandheelkundige hulp, afgezien van het feit dat deze hulp voor velen niet betaalbaar is! Preventie is het sleutelwoord in deze problematiek, uitleg over wat een goede mondhygiëne is en het advies om gebruik te maken van een gefluorideerde tandpasta. Dit laatste is nu onderwerp van de dissertatie van Robert Yee. Hij onderzocht de tandpasta in Nepal en kwam tot de conclusie dat deze veelal niet gefluorideerd was en als dat wel het geval was dan bleek dat niet in de goede concentratie of bleek het fluoride niet vrij beschikbaar te zijn waardoor er geen cariësremmende werking was. Geïmporteerde pasta is veel te duur dus werd er geprobeerd om locale tandpastafabrikanten zo ver te krijgen om de juiste pasta op de markt te brengen. Het heeft even geduurd voor het zover was maar toen deze kwam bleek uit het onderzoek dat er een reductie waarneembaar was van het aantal aangetaste elementen! Een mooie taak is hier weggelegd voor onze (preventie)assistenten die meegaan op de Dental Camps om naast de mondhygiëne-instructie het gebruik van goede gefluorideerde tandpasta aan te bevelen. Dit is dus een belangrijke derde pijler op de camps, naast de extractie en de ART tandheelkunde. Joost van Vlijmen 29

Casino Royaal Wie aan Nepal denkt ziet het Himalayagebergte voor zich met de hoogste bergtoppen ter wereld. Nepal wat zo rijk is aan cultuur, religies en tradities. Om uiteraard deze mooie gedachten vast te houden, maar ook de stichting wat sponsorgeld te bezorgen hebben Theo Jetten en ik onze religie en traditie gedurende één avond aan de kant geschoven. Tijdens het congres van Nobel Biocare werd uiteraard gedurende een aantal dagen onze kennis verrijkt. Maar na twee dagen congres werd het tijd om de informatie wat te laten bezinken tijdens een spetterend feest. Het feest begon uiteraard door een feestelijke opening van Nobel’s mooiste glimlach. Uiteraard heeft Nobel hier vast een groot aandeel in gehad. Bij een goed feest hoort nu eenmaal een casino. Om je geluk te beproeven in het casino overhandigde Nobel een klein zakje met wat muntjes. Bij winst konden de munten worden ingeleverd bij Nobel om zo korting op producten te verkrijgen. Om ons geluk te beproeven besloten we onze munten samen te voegen en onze krachten te bundelen. Nadat Theo mij de regels had uitgelegd van Black Jack gingen we ons geluk beproeven. Ze zeggen dat alle tandartsen kunnen rekenen, maar het duurde toch even voordat ik doorkreeg wat werkte om te winnen van de bank. Uiteraard met het geluk aan onze zijde groeide de stapel muntjes. De stapel groeide op een gegeven moment zo erg dat de bank twee keer kapot werd gespeeld. Om drie maal is scheepsrecht te voorkomen gaf de arme man het op. Misschien voelde hij de tijden van de kredietcrisis al aankomen. Toen de bank stopt met uitkeren moesten we ons vermogen ergens anders gaan zoeken. Maar met mooie dames, drank en het casino bestonden er genoeg ingrediënten om onze eigen Bond strategie te ontwikkelen. Er bevonden zich nog 30

Vaisha Dev Galerij munten onder de aanwezige feestgangers. Theo ontpopte zich als een ware James en wist de mensen te charmeren om hun overige munten af te staan voor het goede doel. Ik probeerde meer muntenmoney als Moneypenny binnen te halen. Lief lachen en de NOHS promoten. We merkten dat hoe later op de avond, hoe royaler de mensen werden. Het leek wel het scenario van Casino Royaal. Laat in het hotel aangekomen voelden we al aan het gewicht van onze buit dat Nobel flink in zijn buit zou gaan tasten. In de film zou M trots op ons zijn geweest. Toen we de volgende dag dan ook aankwamen bij de balie van Nobel, hadden we medelijden met de medewerkster die alle munten moest gaan tellen. Ze is even bezig geweest. Maar het heeft zeker tot een mooi resultaat geleid. Theo heeft de verkregen korting € 2100,-- als bedrag overgemaakt naar de NOHS. We zijn alle vrijgevige mensen die figureerden in ons scenario erg dankbaar. Zo blijkt tijdens het optimaal nuttigen van onze cultuur, de Nepalese cultuur weer gesteund kan worden. En dat is toch waar het uiteindelijk om draait.

De naam voor het magazine van de NOHS, Vaisha Dev, is afgeleid van de god van de kiespijn. In de omgeving van Bangemudha Square, in oud Kathmandu, bevindt zich op de hoek van de straat een blok hout genaamd Bangemudha, wat zoiets betekent als gedraaid hout. Je neemt een munt, een kleine offerande, en slaat die in het blok hout; de kiespijn moet dan verdwijnen en je timmert alle boze geesten vast. Midden in dit blok hout bevindt zich een kleine vergulde afbeelding van de ‘god tegen de kiespijn; Vaisha Dev’. Het is niet helemaal duidelijk of je door dit te doen ook moed krijgt om alsnog bij een tandarts aan te kloppen, mocht onverhoopt het inslaan van de munten niet helpen. In dezelfde omgeving bevinden zich een aantal tandartspraktijken en zelfs een Dental depot.

VD nr 1, foto: Antien Rozema

VD nr 2, Gerjen Winkeler

VD nr 3, Elsbeth en Hanjo Pilon

VD nr 3, Anne Bakker

VD nr 3, Joost v Vlijmen, Karin Mertens, Marleen en Ton Fischer

VD nr 4, Edith Bekking

Wij zijn benieuwd of er van de voorjaarsgroep ook een originele foto komt van deze locatie... Redactie Vaisha Dev

VD nr 4, Celina en Niels Bekker

Kirsten Slagter

Suikerspinnen bij Vaisha Dev, foto: Anne Bakker

31