VAIERDE DAIL VEURDROAGEN VEURLEZEN oet de riekdom van onze beste "Grunnegel dlchte18 en sctutevets Oetzocht deur J. DE GRAAF

VAIERDE DAIL

VEURDROAGEN EN VEURLEZEN oet de riekdom van onze beste "Grunnegel dlchte18 en sctutevets Oetzocht deur

J. DE

ooo o

GRAAF

VEURDROAGEN EN VEURLEZEN

Instituut voor Dialectologie Volkskunde en N aamkunde Amsterdam-C.

VEURDROAGEN EN

VEURLEZEN Get de riekdom van otize beste Grunneger dichters en schrievers Veur vergoaderzoal, hoes en sehoul, bie n kander zoclit deur

I.

DE GRAAF

In zes dailen

In vaier dailen, Bloumkes van meer as fiefteg toentjeders Biografieen van de mainste Grunneger schrievers en dichters Viefde en zesde dail: "Stroeken en Strevellen" van J. de Graaf

VAIERDE DAIL

OETGEVER JAN HAAN N.V. GRONINGEN

N PROATJE VEUROET Bie 't vaiettie dail

Veurdroagen en Veurlezen oet de riekdom van de beste Grunneger dichters en schrievers. In de eerste vaier boukjes staait in ieder dail n biografie mit gedichten of prozoastukken van riekelk twaalf schrievers of dichters. In 't eerste dail biograrieen van: Andra, Mr A. S. de Blecourt; Dr Tj. W. R. de Haan, T. K. E. de Haas-Okken; D. S. Hovinga; T. J. Knorren; K. ter Laan, H. van Leijden -Heerema; Jant Nienhuis; E. C. A. Vinhuizen, S. F. van Watturn. In 't tweide dail: Jan Boer; B. H. Broekema: P. Beishuizerul J. Bus; A. M. J. Deelman, E. van Deest, W. J. Eelsserna; S. E. Everts-Geertserna; J. Faber; T. Hagedoorn: H. Heersema, Sien Jensema: Rinco Sipkes (E. Scheltens). In 't daarde dail: A. J. Abels; Geert BIas (B. H. de Graeff]. B. J. Douwes: Duut van Goor; Nikl. Griep (J. Dijkstra); F. Haan; E. J. Huizenga-Onnekes; G. R. Jager; Jo(J. R. Rietema); Korn. Mulder; J. H. Neuteboom, J. Rietema, J. H. Riddering; E. Schrikkerna. Dr J. F. Steenhuis, G. Zijlma. In 't vaierde dail: Rein Brouwer; Hans Elema (Dr J. Elerna); Germ Eist (G. Stel); B. J. Frieling; H. Geertsema; J. Gorter-Siemens; J. de Graaf; G. Hamstra-Vos; P. Keuning; P. Kieft; K. B. Nieborg; T. G. Steenhuis-Hidskes; Geert Teis Pzn. (G. W. Spitzen); Gerh. Tuinema: E. Vegter: T. Wijnholds-e-Mein: J. Zijl. Dail vief en zes 'binnen prozoastukken van J. de Graaf. Doar zellen weI gounent wezen dei zeggen: Binnen dat nou krekt de beste Grunneger schrievers en dichters? Woarorn dizze weI en dei nait? Dei is noar ons dunken ja veul beter!

5

Joa, 't is aibels stoer waark om n bloumlezen as dizze veur 'n kander te kriegen. Eerst ale auteurs aanschrieven en din aleoegevers van Grunneger waark, en paardie weI vaier, vief keer. Zeker, ik kreeg opslag van ale dichters en schrievers de vrundelkste braiven weerom.

En van de mainste oetgevers krekzo. Paardie oetgevers haren wat noten op zang. W'as alderdeegs ain,dei wol mie aanbrengen, as ik n stukje van de auteurs dei heur waark bie hom oetgeven haren, opnemen duurde. Zo kon Ik van n poar overleden auteurs niks of sikkom niks opnemen en van ain bekende levende auteur ook nait. Dei schreef mie dat 't hom muitte, moar ja, hai kon der ook ja niks aan doun. Dr G. A. Wumkes, de vertoaler van de Vraize Biebel en old redacteur van 't Maandblad "Groningen", 100ft dat oetgevers, as ter knipt en weer knipt, der niks aan doun kinnen as auteurs of femilie van overleden auteurs permissie geven hemmen om 't waark in n bloumlezen op te nemen. Moar ik heb 't toch moar nait doan, 'k haar der gain zin aan om dat nou ais oet te pulen .veur rechtbaank. En zo heb ik zeuven en fietig. dichters en schrievers bie nkander kregen mit n biografie bie heur waark. Dit is wat zuk 't beste veurdroagen let, doar men geem noar lustern wil en dat 't beste paast in hoeskoamer en sehoul, noar mien dunken. Wat ain nait lust et n aander hom dik in. Dat heb ik veur ogen hollen, mout veur elk wat hie wezen; mit oetzundern van dei 't leeg bie de grond zuiken wil, dat is ja vanzulm. Binnen al wel meer bloumlezens west in onze Grunneger toal, moar n bloumlezen van vaier boukjes en twei der bie mit wat stroekerij, dat is zes dailen aiderdeegs, nee, dat is hail wat neisl Ik hoop, dat vroag zo groot wezen mag, dat oetgever hail gaauw mit n tweide druk begunnen mout. Mien besten daank aan K. ter Laan veur de hulp en steun dei ik van hom had heb en aan ale auteurs, in 't biezunder Dr Tj. W. R. de Haan en Gerh. Tuinema. J. d. G.

6

G. HAMSTRA-VQS Geboren 9 Juli 1881 te Soaksum (gem. Olhoof). Kwam as lutje potje noar Veendam, het doar woond tot aan 1903. Dou in Harlingen en Laiwoarn, en woont nou vanof 1926 in Hilversum. Ze was mitoprichtster en bestuurslid van de Grunneger Verainens in Laiwoarn en is dit opslag ook worren in Hilversum tot aan vandoag tau. J oa, aigelk is ze doar de ziel van. Ze schrift in 't Veenkolonioalster dialekt. Ze staait bovenaan mit 't schrieven van Grunneger toneelstukken. Dat komt weI oet, as ie waiten dat ter aal 18 stukken van heui waark deur heur zulm vertoald worden mozzen in 't Nederlaans. Heur stukken zit aaltied wat in dat mensen omhoog trekt. Zuvere toal en veul folkloi e. Ook is ze bie veul Grunneger Verainens bekind as veurdroager oet heur aigen waark.

ONS GRUNNEGER LAAND

Ons olle Grunneger laandje Mist, wat netuurschoon hait, n Bluiend haaidelaandschap. Of bos vindt men doar nail. Moar toch is in ons Grunnen Netuur van wond're pracht, As op de volle velden De vrucht op d' oogster wacht. Den bin' dei slichte laanden n Lust, veur elk dei vuilt, Wat in de Grunneger haarten Doar zoest en broest en wuilt. En midden in dei weelde Van baauw- en waaidepracht, Doar ligtons stad, as centrum, Doar 't rieke leven lacht. 7

En 't mooiste vanStadGrunnen Dat staait op Grode Maark, Dat is ons 011' Martini Zo hecht en 0 zo staark. n Wonder kon gebeuren In baange oorlogstied, Martini bleef bewoard dou In d' alderswoarste stried. En net, as d'olle Martini Stoan bleef op Grode Maark, Zo blift het yolk van Grunnen Deur aindracht aaltied staark. Wie blieven aaltied Grunnegers Van Nederlandse stam, Dat-bleek weI dou de vijand Ons overweldegen kwam. Dou huilen wie hoog in ere Ons vlage: Rood-Wit-Blaauw, En bleven as ain manook Ons Grunneger kleuren traauw. G. HAMSTRA-VQS Mit aander stukken toustuurd om oet te zuiken.

KOLKEN

.Donker wotter, raaitgerotter, pommels mit heur polle plumen, dei zaacht zuiend stoan te numen .... Holle ogen, opgetogen van 't gezellege gewemel aan de blond mit blauwe hemel, Spaigelkolken, stille talken van ons duustere verleden, woar de wormers ien vergleden .... JAN BOER Oet: Maandblad Groningen. Detg. Erven B. v. d. Kamp

8

WINTERMoRGEN

Deur morgenrood as appelblui En pastelalnig blauw, Glidt mui de moan deur widde bui Noar 't wachtend westelk grauw. Hai let zok achterover goan, En het zien rust verdaind, Al het e op zien zulvern boan Zien licht dan ook moar laind. Hai was de zegen van de nacht, De troost in stilte zulf, Dei zaacht noar 't mensenstrieden lacht, Haog in zien wied verwulf. Hai gaaf as ain, dei 't aal begript, Wat klaaindaar onner wuilt, Zien rust en dreum aan aal wat schript, Mit zorg zok ainzoam vuilt, Wei deur zien zaachthaid krachten krigt, En doagelks haangt in 't zeel, Veur hom moakte hai wat uren licht,

En drokte de onrust deel. In morgendaamp ligt 't laand nog mui En lusteloos in 't grauw, Maar boven ons, as appelblui, Kleurt 't pastelainig blauw! NIKL. GRIEP

Oet: Maandblad Groningen, 1943, blz. 7. Oetg. Erven B. v. d. Kamp, Stad

9

WACHTEN

Ze kikt moar aal de loan op, Of ze ook wat komen zicht. Deur 't loofvan d'iepenbomen Glidt 't leste oavendlieht. Is haildal niks te heuren: Is haildal niks te zain, De loan ligt doar zo ainzoam: Zai staait doar zo allain. Doodstil stoan doar de bomen, Doodstil ligt doar de loan, En stom kikt deur de bloaren Mit dom gezieht de moan. Heur stoarende ogen kieken Verlangend aal moar weer; Op 't leste gaait ze noar hoes hen En zegt: "Hai komt nait meer". T. HAGEDOORN Oet: Maandbl. Groningen. Oetq, Erven B. v. d. Kamp

ADVE.NT 't Is ja zo duuster len mien haart, Niks ken 'k verdroagen, 't Liekt aalmoal swaart.

Mout ik zo leren Wat deemoud is? Dat ale bliedschop Genoade is? Leer 'k zo verlangen Noar 't grode lieht? Mie overgeven Mit og.en dicht? God, leer mie leven Zo as het mout, Leer mie vertrauwen: 't Wordt ainmoal goud. JO Det: Maandbl. Groningen. Detg. Erven B. v. d. Kamp

10

WOAROM?

Mien wichtje, doar ligstoe Mit blomkes ien haand. Mien vlinderke, vloogstoe Noar 'n onbekend laand? Dienollen, dei vollen Heur hannen ien mekoar, Ze wollen die hollen, Moar God raip die doar! Zo jonk nog, zo pronk nog, 't Was veurjoar veur die. W oarom, is mien vroag toch, Bleefst nait bie mie? T. J. KNORREN

ONS DOCHTERTJE MEA

Zai 'k ien dien stille koamerke Dat lege stoultje stoan .... Dien speulgoud ligt der zo maar rand, Dat bruukstoe nou nait meer, Want stille is dien klaaine mond, Bist bie Ons Laimeneer. En Moeke strikt zuk ien 't gezicht, Doar vaalt. zo menneg troan, Moar doe, doe leefst ien 't Grote Licht, Bist noar de hemel g.oanl T. J. KNORREN

Del: Dbtp en Stad. Oetgever Spiering, Stad

11

GERHARD'US TUINEMA Geboren 24 Febr. 1923 in Noordbrouk, moar kwam as lutje potje in Sibboern [Siddeburen]. In Sibboern is hai groot worden en in 't Sibboerster dialekt schrift hai zien waark. As schouljong haar hai veul laifde veur ons Grunneger toal en mouk al weI ais n stukje. In Feberwoarie 194'1 wer hai as vaaste mitwaarker aan 't streekblad .Duurswold" aansteld. Sikkom aal week kin men doar n stuk in vinden van Gerh. T. Hai woont nou in Stad en waarkt op n geldbaank.

ONS MOEKE HET SCHRAIFD . . . . . Roeg en ongeschoornhangt Job van Diek over tapkaast. Zien dichte wenkbraauwen overschaarn zien haalf dichte ogen, zien braide koaken stonnnen nait stil. Hai zegt niks. Asmis gloepen zien ogen even deur gelagkoamer, mor doalek richten ze zok weer noar tapkaast. Aalgedureg gaait haand noar 't glas, kop komt even in nek en mit 'n smak komt 't glas weer op 't blad terecht. Onverschilleg schoft e 't din weer van zok of. As hom 't te laank duurt ,trommelt e 'mit zien vingers op 't blad en 't glas wordt weer volschonken .... Zo zit Job van Diek doar zo voak in dat aigenste houkje, allain mit zien glas. Zoveul te laanger as e zitten blift, zoveul te daiper warren kroezen boven ogene Houveul klokjesdat e achterover slagt, hai wait 't aalnt. Asmis, as evan zien waark komt, wile 't cafe veurbie, mor draankduvel is staarker! Hai wait dat e zien vraauw n bult verdrait dut, mar wat helptdat? Hai zopt deur, omdat e zoe, pen wil, omdat e der nait boeten kin. As e goud noadenkt wait e dat 't zo nait kin, mor toch, as e weer achter de borrel zit, verget hom ales. Ales wat hom din in de weeg zit wordtoppropt ,tot e 't mit zien dronken gat der weer oetgooien kin. Nog ainmoal slagt Job kop achterover, din gaait e stoan en mit n graauw gaait e vot. Hai vuiltde braand in zien borst. Zien swoare schounen smakken deur de stilte van d'oavend, Wied vot slagt klok .... As e in zien kroakstoul zit, vuilt ,e de ogen van zien vraauw; stil zet z'hom 't brood veur .Mit grode happen en mit grode slokken kovvie propt e 't noar binnen. Nog zegt ze niks .mor heur ogen loaten hom nait mit vree. Ze 12

wil zo groag wat zeggen, mor ze duurt nait. Begript e din nait dat 't zo nait kin? Ze holdt 't ja nooit vol .... Job sehoamt zok, mor toeh .... 't gif braandt! In ainmoal komt zien voest mit n smak. op toavel. Zien ogen draaien hom in de kop, zien stem slagt over. "Mins, hol dien ogen toeh veur die! Vreet ik misschain te veul? W·aark ik missehain nait haard genog? Hest lip zeker weer zo leeg hangen, omdat ik mie n borreltje k.oft hebe Is dat missehain zo slim?! Krigst dien vreten toeh op tied, nait?! Hier vreet zulf mor op, lel eke jankerd! HoI dien smoelwaark mor dieht, kinst dien troanen nog wel ais neudeger wezen. Altied lopst mit n voel gezieht rond, net of 't zo slim is dat ik mie ais n klokje koop. Hest toeh naarms gain verlet om, weI?! Of moster missehain nog 'n nije mandel bie hemmen, he?! Mor 't is goud .... 'k Zel nog weI haarder knooien, net zo laank tot 'k ter bie deelvaal. Doar is die 't toeh om begonnen, nait?!" n Vluik knittert deur koamer ,din slagt e deur mit n smak dicht. As e weg is, dreunt zien stem nog laank in heur noa. Haite troanen druppen heur van 't gezieht. Wait e din nait dat z'heur beste mandel versneden het om 't wiehtje n pakje te moaken? Wait e din nait dat z'hoast nait rondkomen kin, dat ze gain oetweg meer zieht? Nog wit van drift kropt Job n zetje loater op ber en n haalf uur noa tied ligt z'achter hom. Zien graauw hoar warrelt as ain toest op 't widde kuzzen, zien braide borst gaait zichtboar op en deel. Hai snurkt en sloapkamer is deurtrokken van n sehaarpe lueht. Draankl Zoaterdagoavend. Klok slagt haalf elf. Leutje Mientje kikt glinwakker deur heur sloapkoamertje. Asmis lustert ze noar de geluden oet koamer. Pa is zeker nog nait thoes .... Zol pa dammee weer zo vergreld wezen? 't Zel weI. . .. 't Is mainsttied zo, as e loat thoeskomt. W oarom dut e dat toeh .... ? Moeke is altied zo laif! Din schut ze in 't in: Sehraifde moeke? Hail veurzichteg let ze zok van ber ofg.lieden en op heur blote voutjes trippelt ze noar deur. Deur n gliefke zieht ze dat moeke mit kop op toavel ligt en snokt. Din gaait moeke in boeten, veurde zoveulste keer. Leutje Mientje begript .... Kwam pa nou mOT. Din sehraifde moeke missehain ook 13

nait langer .... Stil gaait 't wichtje weer op ber, mor as ze heurt dat moeke even loater al weer noarboeten gaait, glidt ze weer vall ber of. Ze pakt heur mandeltje oet kaast en trekt hom over heur nachtpon hin. Op blode vouten glipt ze noar boeten en doar staait ze. allain in dij duustere nacht .... Deur de toenen komt ze op weg. Voak schramt ze heur voutjes, mor ze lopt deur. Ze rilt in heur dunne goud, mor toch vuilt ze nait dat ze deurhin kold is. As der nou ais n kerel op heur ofkwam, zo in duustern..... Och schiet, dat gebeurde toch nail. Lanteerns wazzen ja nog aan en bie de mainste minsen braandde nog licht. Haard deurlopen, din was ze der zoo Stil staait ze veur 't glaas en lustert .... Ze heurt pa nail. Din zieht ze n spleet licht deur 't gedien en as z'op tonen stoan gaait, kin ze net noar binnen kieken. Joa, doar zit pa. . .. Hail veurzichteg tikt ze tegen 't glaas,mor wel heurt heur klaaine vingertje? Din gaait ze noar deur .... Even' klopt heur haartje, din stapt ze noar binnen. Klaain liekt ze zo in 't volle licht. Even knippert ze mit oogjes, din trippelt z'op heur blode voutjes noar 't buffet. "Job, jong, hier is dien dochter, ze wil die hoalenl" n Stem ropt deur 't zoal en hier en doar wordt laacht. Din vuilt Job van Diek n kinderkopke tegen zien maauw en n klaain haandje gript zien grode knoest. "Ons moeke het schraifd, gaait pa mit?" 't Wichtje flustert, mor Job het 't weI verstoan. Din zieht e zien wichtje in heur nachtgoud en op blode voutjes. Zien diezegeog.en kieken in twij kinderoogjes, zoeerlek as wat! Stilligt ze tegen hom aan. Vuilt ze dat ze genog zegd het? n Snok krampt bie Job op, din gaait e stoan. Mit hom trippelt ze noar deur, heur klaaine voestje in zien grode knoest. Even staait e riddersloagen bie de overgang van lieht op donker. "Wil pa mie droagen? 'k Heb gain schountjes aan." Veurzichteg pakt Job zien leutje wicht op en hai vuilt hou ze heur klaaine aarmkes om hom tou slagt. Heur kopke rust op zien scholder en zo stapt e deur de nacht. - Ons moeke het schraifd .... Dij woorden komen hom aalvot weer in 't zin. 14

"Nou kin pa mie dammee ook weer op ber brengen, dat dee pa vrouger ook altied.' - Dat. . .. dee.... pa.... vrouger.... ook.... altied .... Stief drokt e 't wichtje tegen zok aan en hai wait, dat draankduvel veur eerste moal verloren het. - Ons moeke het schraifd! Hou voak nog?! GERH. T. Oel: Stteekblad .Duurswold" Oetg.: J. Bakker

OLLERDOM

Bennen ollen van doagen Daip te bekloagen? Heur dag gong doar hen, Om heur tou wordt het stiller De oavend aal killer, Zai noadern 't en. 't Zain wordt wat minder, Bie 't lopen komt hinder, De ainzoamhaid drukt. Deur d'ollen verloaten, Mit jongen nait te proaten, Onder zorgen gebukt.

Zo huift het nait wezen, Zai hemmen niks te vrezen, Dei vertraauwen op God. Heur hemelse Voader Trekt heur aal noader, len Zien haand is heur lot. Is het oog den verdonkerd, Binnen ien flonkert n Veul stroalender licht, Toukomst, dei wacht Noa n donkere nacht, Brengt n glaans op 't gezicht. E. C. A. VINHUIZEN Oet:Eventjes in 't volle leven. Oetgeven: G. V.G.P., Stad

15

OL AIKENBOOM

o olle staarke aikenboom, Wat hes doe op dien bloaren paastl Ik zai ien Pril dien proekje nog! Wat holst doe toch dien bloaren vaast! En of d'r regen komt of storm, En of 't al vrust 'n bakstain dik, Wet hondenweer 't ook wezen maag, Doe schriks gain ogenblik. En bennen aander bomen koal, Doe hes dien olle bloaren nag, Al worden z'oak slim broen en blaik, Ze bungeln aan dien takken toch. As Maaimoand komt mit waarme zun, Den krigs doe weer 'n nei gruin klaid; Den valen d' olle bloaren of En vogels zingen 't hoogste laid. Ik zaag zon olderwetse man, Slim groot en braid, mit reuzenkracht; Hal houl van waarken as n peerd, En droug, net speulend, swoarste vracht. Hai was zo'n staarke aikenboom En gong oak naargens veur op zied, Zien spieren leken weI van steal, Hai keek bie 't stoerste waark nog blied. Maar dou hai joaren older wer, Waas hai nait meer dezulfde man, Moar 't waark oet handen geven, nee, Doar waas hie hom gain sproake van. Maar endlek ken hai toch nait meer En ligt op ber of zit op stoul, Hai toalt nait meer noar vrouger waark, Doar hai zoveul van houl.

16

't Was eerst veur hom n haarde stried, 't Bleef laank veur hom n male pil:

Van ales mout hai ofstand doun, Moar hai schikt hom noar Gods wil. Hai wait wat hom te wachten staait, Hai wordt straks kled ien 't witte klaid, God nemt hom op ien heerlekhaid, En engeln zingen 't hoogste laid. H. HEERSEMA Mit aander stukken toustuurd om Del te zuiketi

LINDEBOMEN Zo leeg en verloaten, Zo koal en vol goaten, De takken stoan wiedoet en kloag.en heur nood; Aan aal dei 01 linden Gain bladje te vinden, Kreeg 't weer heur d'r onder en bennen ze dood? Gain nood, heur ze bloazen, En ragen en roazen, As wind heur wil krommen in aiwege stried, Ze goan nog nait onder, Mor wachten op 't wonder, Op 't wonder, dat straks komt in veurjoarstied .... Nag stoan ze te dreumen, En stil te verkleumen, De aiwege stried mouk heur schiendood en loom; De wil om te leven Is heur toch biebleven, Liekt ons leven nait veul op zo'n lindeboom? RENKO SIPKES Oet: Maandbl. Groningen. Oetg. Erven B. v. d. Kamp

11

HANS ELEMA (Dr J. ELEMA)

Geboren 30 Juni 1904 in Leermens. Op studie aan de Universiteit in Stade Promoveerde in 193i. Zien dissertoatsie was: "Stil und poetischer Charakter bei Detlev von Liliencron". Op 't heden is e leroar aan de Gemainte H.B.S. in Hilversum. Hai schreef: "Poetica" 1949 en stukken in vakbloaden veur tie waitenschop. In 't Grunnegers schreef hei in 't moandblad "Groningen", (Bewerking van: "Letzte Ernte" van Lulu von Strausz und Torney.]

'T LESTE VOUER

'k Heb in zeuventeg joarn hail wat vouers mend, Dit was leste woagen - nou ben 'k aan mien end. Peern wern mie schichteg, dou ik voart opree, 'k Raip en reet aan tetsen, 't hulp nait wat ik dee. Stof vloog op van pootn, konn gainweg meer zain, Mien olle rug dei sleepte over stok en stain . Tou Moeke,nou nait schraiwen, 't leevm is ja 'n stried, Zeuventeg joar en laanger - 't was tach 'n mooie tied. Knecht mout nag noar smid tau, 01 Bles is 'n iezer kwiet .... En denkt om plankn van staaiger, ain baalk gaait wat op zied .... Ie moun. oak goud ontholn, op "Hooge Drei" bie loan Dei smaale tip noarweg tou, doar komt rog te stoan. Of 't Keunenk, Boer of Knecht is, elkain krigt zien beurt. AoosGod dat nou zoo wilt het, gait 't ja zoo aans 't heurt. Moeke, woarom stais nou aalaan stoef veur 't licht? Dochse da'k nait zain ken, dat God aal noar mie zieht? Koin moun nog hoald worn - hemm ze dat aal doan? 'k Heur Zwaarde aalaan broln, ze moun aan 't melken goan! 't Volk stait mar te belkn, wat goan ze ja te keer .... Morn oavmd om dis tied, den ben ik hier nait meer. VeUT oogst, God het 't weI waitn, binn nooit gain hann genog; 'k Mag hom nog weI dankn, da'k zoo laang blievm mog. En aans dit leste moal is, dat ik menn dou .... Vol benn ale gouln, aan hoanebaalkn toul Det: Maandbl. Groningen. Detg. Erven B.

18

V.

HANS ELEMl\ d. Kamp

VEURJOAR

As ik doags zo achter rolblok loop Mit swaarde en schimmel der veur, Den is 't mie 't, of 'k dien gezicht sums zai, Den is 't, of 'k dien stem sums heur. 't Laand ligt zo wied en zo stil om mie tou En ik ben doar zo hail allain, Den dou 'k moar niks as denken aan die, Den wo'k die zo geern ais zain,

Lucht is zo helder en blauw en zo hoog, En zo schaarp is dei veurjoarswiend, Dat troanen mie der van ien ogen komen, Van dei schaarpe veurjoarswiend o

•

0

•

0

0

0

0

Ik biet mien tanden den stief op nkanner En ik kittje 01 peerden wat aan, Moar blief moar aaltied denken aan die, 't Gait aal moar van veuren of aan. Dat ik nou nait dien jong meer ben, En doe nait meer mien wicht, En dat gain ain dat verhelpen ken As doe~ mien lutje wicht. Moar astoe nait zo maal mit mie bizze. Zo maal as ik mit die, Den is 't moar beter dat wie van nkanner goan, Moar 't is zo stoer veur mie. En laank lig ik 's oavens nog wakker ien ber; len hoes is 't den zo stil. Den druk ik mien kop moar stief ien kussen, Omdat ik nait hoelen wil, So

r. JENSEMA

Oet: Maandbl. Groningen. Oetg. Erven B. v. d. Kamp

19

KERSTBOODSCHAP

In Midwinters duusterste doagen is 'n zee van licht tot ons komen .... De hedders dij trekken noar Bethlehem tou en as schimmen stoan doar de bomen. 't Is ieslek kold en de snij dij vaalt en de raais is zo stoer en zo wied .... De ezel doeknekt en Maria zo blaik en ol-Jozef dij sjokt aan de zied.

't Olle verhoal en dat englenzang en dat licht in dij donkere nacht .... Wie trekken om vrede noar Bethlehem tou. Noudat licht deur de bomen hen lacht.

In Midwinters duusterste doagen is 'n zee van licht tot ons komen En aal de mensen mit vree in heur haart, dij hebben de Boodschap vernomen. A. M. J.

DEELMAN

TROOST

Wat goldje-bloumen, dei ien 't woater stoan Mit broene hartjes: aalmoal lutje knopkes, Doar ale doagen meer van open goan. Tou 't glaas oet: schoapen ien 'n stuk gruinlaand; 'n Poar boerenploatsen; wieder: wiede luchten, Din licht, din graauw .din wild van wolken kaant. Sums heur ik 't regen, zunner dat ik kiek . Dat stoareg druppen van zo'n zaachte regen, Zo vredeg, rusteg. 't Heurt mie as meziek. Veur aal zien goie goaven daank din God. En leef gerust moar noar dien beste waiten. Want vaaileg, daip-ien vaaileg is dien lot. Oet: Maandblad Groningen. Oetg. Erven B. v. d. Kamp, Stad

20

JO

DE OLLE KROAKSTOUL Noa 't Oostvrais

Nou staaist doe doar, vergeten En ainzoam, in dei houk; Verkleurd is en versleten, Wat die zo pronk ains mouk. Laankbainde spinnen weven Om die heur wonderwaark; n Trekken en n beven Gaait binnen deur dien maark. De zun gluurt deur de pannen En sweeft aan die veurbie. Vergeten! Daip in schanden, Gain ain kikt om noa die. Doe, vrund oet kindertieden, Ik zai mien olle voar, En vuil zien handen glieden Zo laif mie over 't hoar. Spoukachteg luip 't wild flakkern Van 't vuur op deel en waand; Mien haartje gong mit jakkern Zien pad in 't W·anderlaand. Lang. binn' dij ogen sloten, Dij mond het oetverteld En doe, old en verschoten, Paast nait meer in de welt. En wast doch ains veur aine n Touvlocht en n steun! Nou staaist doe doar, allaine En ofdaankt, op de beun. WILHELMINE SIEFKES Get: Uns' Moderspraak in Dichters Woord (Leer 1952) (Vert. Dr Tj. W. R. de Haan)

21

JONGE MOEKE

n W onner is ons lutje vent: Om zos uur 's morns al prezent; Hai lopt mie noa de haile dag En teut en toatert mit n lach. Hai is zo gauw as 't woater is En knipt sums oet noar toen en mis, Hai moakt hom smereg as n swien, As 'k hom nait vaastbien aan n lien. n Lastpost, joa, dat is e ook, Mien etenspot komt loat aan kook, Aan hozenstoppen koom 'k nait tou, En 't aner waark dat g.aait gauw-gaauw. Zien voader speult mit hom op knei, 't Is elke dag weer mooi en nei; Ik moak hom's oavms vro aan zied, Mor 'k wol hom veur gain geld weer kwiet. Heemstede Get: .Dott: en Stad"

J. FABER

ZUMMER Het windje zuit, Het koren gruit, De oaren stoan te trillen. De zunne gluit. De wereld bluit Veur aal dij kieken willen. Want ales lacht En deur dij pracht Is zorge mie ontgleden. Ik vuil de kracht Van Hoger Macht, 't Is mie as mos ik beden. 'k Sloet d' ogen dicht Veur 't volle licht, Wat wordt ons aal nait geven .... Ik fluster zacht Van aal dij pracht, Van 't rieke, rieke leven. Toustuurd om oet te zuiken.

22

A. M. J. DEELMAN

J. G. C. VEGTER Geboren in 1872 in Muzzelkanoal. Het leerd veur meester aan Riekskweekschoul in's Hertogenbos. Meester west in Noord Barger en Odoorn, en bovenmeester in Zwinderen; Ter Oapel; Sapmeer en Den Hoag. Van 1943 of mit pensioun. Het schreven in proza en poezie in 't moandblad "Groningen" en .Dorp en Stad", Hai woont op 't heden in Laiwoarn.

BLIEDE VEURJOARSBOSSCHOP

Gustroavend in tweidonkern, - heur! Door brook de merelstem weer deur, Veur 't eerste noa de wintertied. Wie wazzen hom zo laank al kwiet! Al veur de haarst mit kleuren smeet En aal mor korter doagen sleet, Huil hai zok stille, wuir 't verdrait: Het Iuustrend oor vernam hom nait. Het wuir n sneu en laank gemis .... En dat hai nou weer deurbrookn is, Al was 't mor even dat hai zong, Is neigeboren bliedschop, jong! Nou gaait 't 'weer noa de zommer tou, De mooie doagen komen nou! De zunne mit zien waarmte en licht, De wereld mit zien bloumgezicht. Het vogelvolk mit 't brulofslaid Dat van verwachtens trilt en staait, En 't jonge goud in loug en laand Mit wappernd blad en blui in d'haand. Bie mensk en dair, aan eerde en locht Het Wonder weer deur 't leven vlogt, Het vroren bloud weer broezen dut, Uut 't staarvend oog weer vuurwaark schut, Weer veren in de bainen zet En Levensmoud de laaiden let, Vol Drift en Kracht, mit Wille en Wait, En staark Geleuf in d'Aiweghaid. J. G. C.

VEGTE~

Oet: Maandblad Groningen. Oetg. Erven B. v, d. Kamp, Stad

23

GEESKES MOOIE MIDWINTER

.Kiek es Joap, wat legt doar veur 'n zwaart ding ien sloot" ,zee Pait Lammers tegen Joap Koar, dei anderdoags 's morns vro mit heur baaident pollerweg of stapten, omdat ze pebaiern wollen of ze mit heur slagnetten achter diek wat vogels vangen konden. As je zo'n tweide Midwinterdag haile dag hie kachel zitten mozzen te dreugen, begunde joe 't toch moar te vervelen ien 't leste. ,,'n Dooie kerel", zee Joap, dei noar kaant van sloot stapt en op hoek zitten goan was, omdat hai anners nait gaud zain kon - 't was grauw ien lucht en zun was nog nait Ope "Zol hai dood wezen?" vroug Pait, dei zien vogelvangerstuug deelgooid haar en nou noast Joap op hoek aan kaant van sloot zat. "Joa, wees doar maar gerust op, ain dei am dis tied van 't joar ien 't woater verzaailt, dei gaait steveg dood. As-e nait verzopt, den verkleumt-e weI. Hier, hal mie es bie haand vast, den zal ik zain dat 'k hom op waal trek." Pait zette hom goud schrap mit hakken ien grand, omdat hai baang was dat dei dooie kerel, dei noatuuriek zoo swoar was as load, hom en Joap nag weI es bie hom ien sloot trekken kon en aan 'n nat pak haar hai 't nait tau, 's morns vro ien zo'n kolle. "Zo-o - hai komt a!", zee Joap, dei hom mit ain haand aan Pait vast hil en mit aner kaans zain haar am dei kerel bie zien schobben te kriegen. ,,'n Grieze olle schooier - niks aan bejacht", kwam Pait, dou heur vondst bie heur op waal laag.. "Nee, niks aan bejacht, moar wie mouten d'r toch mit noar borgmeester", zee Joap. "Zowwe hom hier vandoag nait leggen loaten kennen en hom den omraais mitnemen?" stelde Pait veur, omdat hom 't begrootte, dat hai veur zo'n dooie olle schooier zien vogelvangerij, doar hai vro veur opstoan was, ien steek loaten mos. ,,'t Duur 't nait woagen", ging Joap d'r tegen ien, "as 't ruchtboar wordt, kriegen wie d'r last mit." "Nou, vooruit den, den zel ik 01 Geeske vroagen of dei n koar veur ons te lain het", zee Pait, "Nee", kwam Joap, .Joat dei 01 stumper moar sloapen, 24

dei is al dik tachteg, ze kon 't best es bestaarven van schrik as ze heurde wat wie hier zo dicht bie heur hoeske vonden hemmen.' "Nou, hier den", zee Pait, en hai pakte n poar dunne dampoalen op, dei doar bie touvaal lagen, haalf onder snei, "wie elk an 'n end en hai tussen ons ien op dei poalen. Doar wil hai best op legg.en blieven, hai is toch zo stief as n bukken." "En 't gewicht vaalt mie ook tou, nou hai n beetje oetlekt is", kwam Joap ,dei heur vondst mit baaide handen ien zien jak pakte en dwars over poalen legde. "Nou, vooruit den moar", stelde Pait veur, .Jrou eerder dat wie hom kwiet bennen, hou gauwer wie moaken kennen dat wie nog wat vogels vangen." En mit grode stappen gingen ze mit heur vracht tussen heur ien op 't dorp tou. "Mien kop d'r of, as dat Geert Maartens nait is", zee veldwachter tegen b6rgmeester, dei hai gauw woarschauwd haar, dou Joap en Pait heur vrachje bie hom op 't gemaintehoes ofleverd haren. "Geert Maartens, hou koom ie doarbie?" vroug b6rgmeester. "Nou, kiek moar es, hier ien zien board op zien linkerwaang n lidtaiken van weI drei doem laank. Dat het Geert Maartens ook. Dat het hai es n keer oplopen bie n sloagerij mit jonges van Westerom - 't heugt mie nog best, omdat 'k zulf ook n poar dikke vegen had heb, hie dei gelegenhaid. " "Struup zien linkermauw den es op", zee b6rgmeester, dei oet n kaast wat olle pampieren bie n kanner pakt en ain doarvan openvollen haar. "As hai 't wezen zel, mout er op zien linkerbenedenaarm n dreitand stoan, deid'r mit blauwe inkt ien beten is." "Zai je wel - 't is hom", zee veldwachter, dei gauw maauw van 't jak kepot knipte en boesroenmaauw opstruupte . "Joa, 't is hom", zee borgmeester, dou hai op dei swoare blote aarm, dei veldwachter wat noar boven boog, dei dreitaand stoan zag, dei d'r stoan mos noar 't pampier

dat hai veur hom liggen haar. .Zel ik den gauw noar Geeske tou goan, en zeggen dat 25

wie hom hier hemmen?" stelde veldwachter veur, blied dat hai mit zuk gewichteg neis op stap komen kon. "Nee, loat domie dat laiver doun. Zowat mout mit n beetje overleg gebeuren, bie zo'n olle stumper", zee borgmeester. ,,0, ook gaud, as ie mainen dat dei 't er beter ofbrengt". kwam veldwachter, wat stief, omdat hai geern n beetje rekend worden mag, en nou nait genog rekend wor, noar zien zin. 't Was n stoere raais veur 01 domie, stoer omdat hom 't hoast maans genog was, dat hai op zien oller mit dei sneiboudel doar achter ien poller noarol Geeske heur hoeske tou mos. Moar nog veul stoerder was 't, omdat hai zo'n minne bosschop haar veur dei olle stumper, dei ja altied hoopte dat Geert nog. es weerom komen zol. "En nou mout ik heur vertellen dat ze Geert hier stoef bie heur hoes dood ien sloot vonden hemmen! Dat lopt nooit goud of', dat bestaarft ze", prommelde 01 ien homzulf, dou hai bie heur veur deur ston en, eer hai dei open de~, zien vouten schoon stan te moaken op voutkraber. "Koomt er zo maar ien, domie, 't huift nait zo schoon. 'k Mout boudel morn toch schrobben", zee Geeske dei hom aankomen zain haar en deur al open trok, omdat ze heur grate neis geern zo gauw meugelk kwiet wol. "Och, zoveul hoast huif 'k nait moaken, want zoveul moois heb 'k joe nait te zeggen", zee 01 man op n be.. drukte toon. "Nou, moar am mie mout ie weI hoast moaken, want ik heb joe hail wat moois te vertellen", kwam Geeske blied, ,,'k heb tieden van Geert had". "Heb ie tieden van Geert had?" vroug domie verschrikt. "Joa, gusteroavend het zien kammeroad hier west; dei kwam oet Amerikoa, doar is Geert ook. 't Gait hom d'r hail best. Hai is d'r traauwd en het vaier kiener. En vanzulf ne, no ken hai zulf nait komen. W·oar mos hai zo laank mit aal dat jonge goud hin? Moar om 't geld kon 't anners best, want hai verdaint viefentwintig gulden ien week, vertelde zien kammeroad mie". . "Dei kammeroad, dei hier west het, hou zag dei d'r oet", stutjede domie. "Nou, moar min en n beetje verlopen ook", zee Geeske. "Moar vanzulf ne, zo'n man allain, as dei zo'n lange raais

26

moakt het, dei krigt nait op tied wat hai hemmen mout", "Nee, nee, vanzulf naif', kwam domie verlegen, "en het hai joe ales van Geert verteldt' "Joa ales, ales het hai mie verteld en niks as gouie dingen en nou ben ik toch zo blied, nou 'k wait dat hai terecht komen is en dat er n fikse kerel oet hom gruid is. 'k Wis 't ja weI, 'k wis 't altied wel dat er gain verkeerde oard ien hom zat, dat 't niks as minne kammeroaden wazzen, dei hom hier op 't verkeerde pad brochten", "Ja, minne kammeroaden", zee domie sevveloos, "en nou ben je over hom ien rust he, haildaal ien rust". "Joa, haildaal ien rust", stemde Geeske tou, "en nou liekt 't levend mie weer zo mooi tau en nou ben 'k zo dankboar, dat 'k gusteroavend hail, hail laank mit Ons Laive Heer proat heb, om Hom hail, hail bot te bedanken, dat Hai mie dit nag aandoan het op mien olle daag." .Loat wie Hom den stil veur ons hen mit ons baaident nog es bedanken, Geeske", stelde domie veur mit n trillende stem. "Geern domie", zee Geeske, dei heur handen volde en heur heufd omdeel boag. Hail, hail even keek domie noar dat aIle, verschrompelde wiefke tegen hom over. Dou bukte hai zien heufd ook omdeel en twei stille gebeden gingen d'r noar boven, 't aine veur 't haail van dei zundoar, dei dood op 't gemaintehoes lag en 't ander veur 't geluk van dei gouie, oppazende zeun ien 't vremde laand. J. RIETEMA

December 1917.

Oet: Maandblad "Groningen". Oetg. Erven B. v. d. .K amp, Stad.

ZWOAREGHAID

Rook kringelt oet zien smeugel en hai gooit zien pet wat achteroet, dij ofzetten dut e nooit.... hai denkt aan 't waark dat morgen te wachten staait, en noast hom zit zien vraauw, mor proaten doun ze nail. Hai schodjet wat mit stoul en kikt nog ais in lucht, zai let heur praimen glieden in n zucht.... en kikt hom aan hai heur en vragt: Megrait, zellen wie op ber? ze nikt meer proaten doun ze nail. RENKO SIPKES Get; "De Nieuwe Domstet", Oetg. Fa. Ploeger en Zonen

27

T. WIJNHOLDS-MEIN Geboren 11 Febr. 1881 in Westerlei. Dou ze 6 joar was is ze nosr Vlagtwedde (Westerwol) vervoaren. Het in Boertange en Muzzelkenoal woond en holt nou 27 joar in Utrecht tou. Het zeuven joar laank geregeld in Winschoter Kraant schreven, mainstied tweimoal in de week n echt Grunneger stuk. Schrift ook in "Haim en Heerd", Het zeuven Grunneger bouken schreven: "Aantje"; "Aan de Waaln van 't 01 daip", "Twee wezen": Drei geslachten": "Hille Marie" (in twee dailen}, "Zo was 't in mien tied"; .Zuster Liesbet". Ze schrift in 't dialekt van Winschoot en ook weI in dat van Westerwol.

OFSCHAID

Lies ging mit n gerust gewaiten weg. Ze haar maar van n poar ofschaid nomen: 't vol heur te swoar .... Op n vrouge morn brochten Marie en Berend, Tommie en Betje heur noar Rotterdam. Weer ging Lies weg, moar dit moal nait zo allaine as vrouger. En weer keek ze om en schraifde. ,,'t Is toch zo'n toer", zee ze, from joen geboortegrond veur altied voarwel te zeggen."

Mit n troane en n handdrok, En n daipe schok in 't haart, Was de zunne al onderdoken, Ales leek no grauw en swaart. W oarom mout n mens zo swaarven, Bezit ik den gain vaaste grond? Vloog 'k van 't aine stee noar t 'aander, No zwaalk 'k weer de wereld rondo Nait ons wil, Zien wil geschiede, Al gaait 't ook altied nait noar wens: De mens mout tot zien ploatse komen: De ploatse komt nait tot de mens. T. WIJNHOLDS-MEIN

Fragment oet:

28

.Zustet Liesbet",

ALLAIN?

De locht was graauw, Gain stokje blaauw Was der te zain: Ik zat allain Veur 't vensterglas, Of 'k ofdoan was! Niks ging veurbie Of keek noar mie; Gain woord ,gain lach De haile dag. Dou vruig ik: God, Verdain 'k dit lot? Ik boog mien heufd, 'k Heb aaltied leufd Aan Gods bestel. Dou vuild' ik weI: Nooit bist allain, Most wieder zain! T. J.

KNORREN

Oet: Haim en Heetd, no. 15. Oetqevet J. D. v. d. Veen, Winschoten

PSALM 121 volgens neie Biebelvettoalen (NB.G.)

Ik loat mien vroagend' ogen weer noar top van baargen goan: Woar komt mien hulp vandoan? Mien hulp dei komt van God de HEER, dei oard' en hemel baaide deur 't scheppend woord beraaidde. De HEER verlust oet 't oog joe nait, bewoart joe, z6rgt, beschikt dat zulfs joen vout nait zwikt. Zai, 't yolk van Israel dat wait, dat God, heur schild en woapen, nooit slumern zel of sloapen,

29

DE HERE is joen Bewoarder, joa: Hai is, hou de zun ook braandt, joen schare aan rechterhaand Nooit dut bie dag joe 't zunlicht schoa, 't vermindert in zien krachten; ook 't moanlicht zel verzachten God zel joen leven deur Zien kracht bewoaren veur het kwoad, zodat het nooit joe schoadt. De HERE zel bie dag en nacht joen wegen veur gevoaren in aiweghaaid bewoaren. Grunnen. KORN. MULDER Det: N. Provo Gron. Courant. Oetgever Jan Haan

HILLEGDOM (veur Sien Jensema) Der is in 't haile Noorden

Gain mooier ding. veur mie As n stoere bakstainkerke En n toren d'r stoef bie. De toren braid en vairkaant, Mit n dak as van n hoes Staait, rusteg - roege haimhond, Middenmaank 't windgebroes. De muren binnen graimsel Van stainen, klaain en groot; Bie-zetten graauw en groeterg, Moar mainsttied glindeg rood. Van "rondboog" en .Jisenen". Heb ik gain spier verstaand; Moar 't mezzelwaark liekt degelk Net as mien Gr6nnegerlaand. En voader Tied poestte over Hail dit gedicht van stain Glorie en glaans van de aiwen Gain preek zo daip, gainain 'k Zit op n grieze grafzaark En 't Hogelaand rondom, Eerappels, waait en kloaver Moar dit is 't Hillegdom. Oet: .Bemsbode", Dir. H. Geertsema

30

Dr TJ. W. R. DE HAAN

N HUUSSIE -

KANT EN KLOAR . . . .

.De zunne scheen - Wat was 't aal mooi .... Verlangend lag doar d' akker .... En ieder vuilde zok weer blied, En ieder repte zok om stried, Wat weerde men zok wakker. Men plougde en aaidde, Men pootte en zaaide .... Het vruchtboar baauwlaand wachtte .... n Mensenpoar, hail jonk en blied, Luip deur de velden, zied aan zied .... De zunne scheen - Wat was 't aal mooi .... 't Ston volop nou te bluien .... Enop het korenveld stan d'oar, Van voudzoam' korrel vol en swear, Aal nag moar meer te gruien .... Aal daiper baog hai, Aal swoarder woog hai, .... Tot hai op d'oogster wachtte .... En Moeke Oarde lachte .... n Mensenpoar, hail jonk en blied, Luip deur de velden, zied aan zied .... En liek mit 't koren ging 't mit aal Wat doar op 't laand nou gruide, De vrucht war kloar en elke plaant, Enoogsten kon mit volle haand Men aal, wat zummers bluide .... En 't mensenpoar, zo jonk en blied, Dat ston te dreumen. . .. zied aan zied .... Is d'oogst eerst burgen in de schuur, Den is doar komen 't zoaleg uur .... Den huift gain ain van baaiden Van d'aander meer te schaaiden. 31

Den wacht n huuske, kant en kloar, Op n gelokkeg mensenpoar ....

Moar .... Wat veur Duvel brekt doar los? ... Wat monster heur ie tierenj ... Wel is dei Soatan, dei zien lust Tot moorden nou ken vieren? ... Het is de Oorlog. . .. Heur ie dat? De Oorlog, dei dei baaiden Op 't hoogtepunt van raain gelok Nou monsterliek gaait schaaiden ....

In ploats van 't huussie, kant en kloar, Wacht hom doargunt de dodenboar ....

De zunne scheen .... Wat was het mooi Doar op dei volle laanden, Doar God nou loonde mild en riek Het waark van's mensen haanden. De slaanke haalm dragt swoar de oar, Komt, maaiers, moakt veur 't waark joe kloar ....

En 't aine aarme mensenkind, Dat wacht mit blaike wangen, Staait bie dei pracht. . .. En dreumt nog aal Van 't huussie .... Vol verlangen .... Moar, heur ie doar dat vromd gerucht? Heur ie 't kenon doar doavern? Vlu€ht. . .. Vraauwen, kinder. . .. Vlucht, De legerschoaren noadern ....

32

0

vlucht.

De oavend vaalt n Zulvern licht Bestroalt de stille laanden, Dei veur n korde wiele tied Nog 't oog bekoorden, wied en zied, Deur 't waark van mensen haanden I

I

I

I

I

I

I

I

Doar komt deur zaachte oavendwind n Angsteg zuikend mensenkind Zai zocht en zocht Den staait zai still, Inains klinkt doar n raauwe gil. I

I

I

•

I

I

"'

I

I

I

I

I

't Is aal vernaild, wat doar ains ston, Wat men deur muizoam waark verwon, Moar ... n oareg huussie, kaant en kloar, Staait ainzoam en verloaten doar I

I

I

I

I

GI HAMSTRA-VQS Toustuurd

om oet te zuiken

HAARST noa 't Oostvrais van Joh. Fr. Dirks

Veurbie binn' gaauw de mooie doagen, De Zummer gaait; In veld en holt begunt 't te kloagen De haarstwind waait. De vogels zulf goan aande .raaize, Alens verblaait. En over 't laand lopt mit de saaize De Dood en maait. Dr TJ. W. R.DE HAAN Det: "Uns Moderspraak in Dichters Woord". (Dec. 1952)

33

GERM ELST (G. STEL)

Geboren 16 Juni 1886 in Grunnen. Woonde in 1913 in Den Hoag, 1940 in Utrecht as zoakenman, en nou in Oudenrijn. Schreef vanof 1916 in 't tiedschrift "Groningen" en vanof 1918 geregeld in 't moandblad "Groningen". Veul het e schreven, benoam over schippers heur doun en loaten, ook bie zetten weI 'n hail mooi en zuver gedicht. Mit K. ter Laan en G. W. Spitzen het hai "Laandjebloumen" hie nkander zocht, 11 Slim mooie bloumlezen in onze Grunneger toal, Oetg. 1923.

JAMMAN

Jamman was n kregel ventje, Jamman was al twalef joar. Ale klazen was e deur, en Moeke zee: "Nou was e kloar." Jamman kwam dou bie n boasie. Tjong, wat voilde hai zok groot, DOll hai achter n kare waskgoud Voarde veur zien doagelks brood. "Doll moar goud dien best, mien kerel", Zee zien moeke, aal moar weer. rrJoa", zee Jan, ,,'k zel slim haard krooien, "Licht krieg 'k g.auw den 'n kwartje meer" .... - Aal boat helpt, - docht onze maainje. Och, hai was zo blied, de vent ....

Moeke nait zo haard meer knooien, Den was Jamman best content. Jamman voarde mit zien kare En hai zong en floitte en dee; Brocht zien wasken bie de klaanten, En zien boas was best tevree. Moar Jan wol veuroet in wereld. Doarom loip e aingoal in draf. Wat zol moeke bliede wezen, As zien boas hom opslag gat. n Goije keer voarde onze maainje Deur n haile drokke stroat, Docht weer aan zien loonsverhogen, En wos van de prins gain kwoad. .Kiek toch oet dien doppen, bunzel", Bolkte n dikke vouerman. Jamman keek allain noar 't waskgoud, Dat gebler gong hom nait an. 34

n Haard geroup! n Vrauw an 't gieren .... Joa, dat hedde nag weI heurd .... Dou,. . .. n peerd. . .. en hai d'r onder .... 't Ongeluk was al gebeurd .... Op zien aigen waskekare, 't Heufie op het schone gaud, Zo hebb'n z' hom noar hoes tou voaren .... Oet zien neus en mond loip bloud. 's Oavends kwam e bie en stende: "Moe, ik leuf, 'k heb goie hoop, "Gauw zit 'k weer in de verdainsten "En den kiek ik goud woar 'k loop" .... Moeke snokte, van 'de koorze Muik zien wangkies glenneg rood. 't Zuske aaide 't grode bruirtje .... Aanderdoags was Jamman dood. G. ELST Get: Maandblad Groningen. Detg. Erven B. v. d. Kamp, Stad

ICK GAH AS DaR EN WUNNER

De Boom is vull van Blossem, De Lucht is vull van Sang., De Werelt is vull Sunnschien, Mien Hart is vull van Klang. Warhen ick ok mag kieken, War ick mien Kopp hen dreih, Ut elker Blaumentuuntje, Dar lacht mi an de MaL Ick gah as dor en Wunner Mit Ogen hell un blied -: Wat bust du moi, mien Heimat, In disse Vorjahrstiedl Van JOH. FR. DIRKS Det: En Struusz Blaumen Detg.: Verlag Rautenberg & MaCKEL, Leer (Dostfriesland)

35

AS IK GROTER BIN

Moeke, 'k wil op sehoul goud leren, Zorgen dat ik ales kin, En ie zellen nooit meer reren, As ik nummer ain din bin. As ik zulf verdainen kin, Laoter, as ik groter bin. Laive moe, 't zel nait zo blieven, Aal dat knooien om 't bestoan; Mit joen wasken, strieken, stieven, Nooit ais aan de koier goan. Ik breng doarveraandern in, Loater moeke, as 'k groter bin. Moe, ik wil veur joe goud zorgen, As ik groot en older bin. Din huif ie nait meer te bergen, Waark ik ja zo haard ik kin. Ie kriegen weer in 't Ieven zin, Moeke, as ik groter bin. En ie kriegen net as vrouger, Weer n mooie nije klaid. W ordt ons hoeske weer as vrouger, n Lustoord, - vol gezelleghaid. Nuig ik doar mien vrunden in, As ik riek en groter bin. 'k Zorg veur joe ten alen tiede, 'k Zorg ook veur joen olle dag. Lach ie weer en kieken bliede, Heur ik weer joenIaive lach, Zingen ie weer bliede din, Moeke, as ik groter bin. Baauwde 't jonkje lochtkastailen, Speulde mit zien knikkers deur, Waszien moeke drok aan 't faailen, Sloofde ze moaraaltied deur, Heurde ze allain dij zin: Loater, as ik groter bin. T. G. STEENHUIS-HIDSKES Det: Haim en Heerd. Oetg. J. D~ v. d. Veen, Winschoten

36

WeNST

len schemer en naacht Zingt . de schepping 'n laid Van stille wenst En old verdrait. Popelieren ritseln De haile nacht, Tot 't licht uut 't oosten 't Verdrait verjagt, 't Remoert ien schosstain As 't leste licht, Dut veur de wereld De blinnen dicht.

lk heur 't ien de roup Van 'n gaanzenklucht, Dei ien moanlichte naacht Langs hemel vlucht,

?

len zoevende zwiepende Kiewietsvlucht, Dei zwalkt over poller, len oavend lucht. Ikzei 't ien 't roerloos Weerspaigelnd blad, Dat staait te staarm len 't bagelgat.

Deur 't laand waait de wi end, Fluit 'n wenstmelodie: Wenst reert ien mie om, 't Parradies is verbie. ien

Toustuurd

37

'T INGELZE LAAND (veut Haarm Wiemann)

Woar yin ik hier aanhold En n goud aigen stee? Woar yin ik mien vree? 0, hou klinken de klokken, Hou glinstert 't wit zaand In 't Ingelze laandl Mien woorden verzuchten As lusternd raait, Doar 't haisterg in waait: As wagels dij rottern, As de stem van 't Groot Moar, Zo duuster, zo swoar. 0, hou klinken de klokken, Hou glinstert 't wit zaand In 't Ingelze laand! Loat noabers moar proatjen: Dat is zo heur zin, Ze waiten ja min. Wis, ik bin gain gewone: Mien ogen stoan gril En vergreld is mien wil. Doch nuner ik gehaaimen Deur steernheldre nacht, Doar n wonder mie wacht. 0, hou klinken de klokken, Hou g.linstert 't wit zaand In 't Ingelze laand! Zug, diezege nevel Sweeft dicht over grond, Draait stoareg in 't rond. 38

Heur, ainzoame maiwen Dij reren heur laid Vol winsk, vol verdrait. En 'k gevuil mie verloaten, Vervl6kt, en bezied Van wereld en tied. Raait prat ja mit wotter, En wotter mit wind,

Maar gainain dij mie vindt. 0, hall klinken de klokken, Hou glinstert 't wit zaand In 't Ingelze laand!

'k Bin zo muide, zo muide, 'k Wait nait meer woarhin, Wordt dit zachs 't in? Kom, ik goa hier maar zitten Aan kaant van 't Groot Maar, Zo duuster, zo swoar, Bie rotternde wagels, Bie lusternd raait, Doar 't haisterg in waait, Mag ik, stennend, verglieden TOll de aivege vree Van Gods aigen stee

0, hall klinken de klokken, Hou glinstert 't wit zaand

In 't Ingelze laand, Jai, 't Ingelze laand .... Dr TJ. W. R. DE

HAAI~

Oei: Dorp en Stad. Detg. Spiering, Stad

39

OVERDRACHT 't Is nag zummer. 't Koren staait nag op 't veld, maar zo langzoam aan gaait 't noar de schuren tou. En den komt d'r 'n tied, dat de velden leeg bennen, dat de plouge d'r in gaait. Eerst nog mit plougen, trokken deur tractoren, moar as 't weer minder wordt, den mouten de peerden d'r aan te pas kommen. Net zo as vrouger, dou d'r nog gain tractoren over de velden bromden. De boer regelt nog alles. 's Morns is hai 't eerste op, prat mit d'aarbaiders of, wat d'r zo aal doan worden mout. 's Middoags as 't mennen volop aan gaang is, gaait e aan tussenmennen of stekt hai Opt Boer mag den al tegen de zesteg lopen, hai ken I10g mit doun, is nog staark en gezond. En toch is e domt boer of. D'r is gain ontkomen aan. Op lappen laand woar 't karen al weg is, lopt 'n vrumde trekker, doar is 'n jonge kerel aan 't zummervaalgen. Dij jonge kerel is 'n familielid en komt domt op ploatse. Duurt nog eerst 'n hail zet veur d' olle boer mit vraauw noar 't rentenaiersspultje in 't loug gaait, moar begun is d'r, As e zien zin kregen haar, den was d'olle boer nog veul Ianger bleven. Maar familie het hom bewaarkt. D'r bennen nait zo hail veul ploatsen veurde jonge boeren. W oarom den laanger te blieven as neudeg. was. 't Is veur de boer nait gemakkelk west om "joa" te zeggen. Sikkoms 'n mensenleven laank het e op ploatse woond. Van oller op oller het dij in de familie west. Op 't laand het e waarkt. Doar het zien gewas stoan, doar bennen zo veul herinneringen. Hai het doar waarkt as jonge kerel, as oldere man en nou mout e de boudel overgeven. Misschien het zien 01 heer, dou hai boer war, d'r oak net zo over docht as hai nou. D'r is niks aan te doun. 't Is werelds beloop. De mens wikt, maar 't is God, dij beschikt. 01 boer haar nag weI wat Iaanger op boerderij blieven wild, maar hai mout noa roemen, mout 't waark overgeven, Mit de berusten van d'olle mensen denkt hai: ,,'t Mout zeker zo wezen, d'r is niks aan te veraandern. Misschien is 't wel gaud zo." W. J. EELSSEMl\. Det: Scheemder Courant. Toustuurd

40

OLDAMSTER BOERENLAID

Onder zummerlichte lochten Mit heur witte wolkenvlochten Ligt mien gaaile korenlaand. Boerderijen, hoge Iorten, Stoan as machtege konsorten Braidoet in de zunnebraand. Grieze, glenne, open wegen Lopen liek as lichte vegen Tot aan poort van polderdiek. In dei stille wiede kimmen Flustern doezend zaachte stemmen: "OIle ambt, doebistmien riek". Van D. S.

HOVING/~

Oet: En Struusz Blaumen Oetg.: Verlag Rautenberg & MoCKEL, Leer (Oostiriesl.)

41

REIN BROUWER Geboren in Sibboern (Siddeburen) 1901. Het schreven: .Dauw over dorstig land", "Maar de zon overwon", "En groot werd het Ieven". n Grunneger triologie. Hai het hier veul noam mit moakt. Schrift in "Dorp en Stad" en in aander bloaden. Woont op 't heden in Oegstgeest.

OP BEDEVOART

Der is veur ieder mins, hou dat 't ook raailt en zaailt, n Ploats van rust. Der is veur ieder mins, hou leeg zien haart ook is, n Oord van lust. Da's doar, woar hai as kind ains swon, Da's doar, woar hai het leven won. As ie es muid en mat gain troost meer zain, Goat din es noar joen olderhoes, allain. As ie din weer de geuren snoeven van joen jeugd, Komt er in 't haart n vremde, neie vreugd. Is 't 01 hoes vot? Din is de g.rond ter nog mit fledderbos, Of knoesteg' olle bomen, mit wat mos, En 't laiwerke zingt as in vrouger tied, Goat es op bedevoart, joen haart wordt blied! REIN BROUWER Det: .Dorp en Stad"

BEDEN

As beden niks as vroagen is Om veurspoud en geluk, As beden niks as kloagen is Bie zaikte en ien druk, Den is ons beden gain gebed, Gain proaten mit de Heer. 'n Hulpgeroup aan Ain, Dei redt len tegenspoud; niks meer. Beden is: gemainschap kriegen Mit Hom, Dei altied heurt, Beden is sums hailig zwiegen As ieder woordje steurt. Beden is: joe overgeven, J oen wil aan 's Heren wil, Beden is: naauw mit Hom leven, 't Onrustig haart wordt stil. Oet:

42

.Haim en Heerd"

E. C. A. V.

B. J. FRIELING

Geboren 25 Febr. 1872 in Veendam. Veur meester leerd aan Rieks-

kweekschoul in Stade Meester west in Veendam en Enschede. Bovenmeester in Lonneker en Rijssen. In 1912 noar Den Haag vervoaren, eerst as meester en loater rustend. n Groot laifhebber van ons Grunneger toal. Het schreven in 't moandblad "Groningen" en in .Dorp en Stad",

N VRAAUW HET 'T ADSMITS STOER!

Dei bootrams bin dun, wicht, vanmorn, Doar kin 'k ja weI tiene van op; En iedere bootram kost batter; Aan 't end van de week hest n strop. Wat binn' nou vanmorn dei bootrams toch dik; Zo snidst nag gain aacht uut n broodje; En din zo'n dun tlinstertje keze d'r op, Din pruift men ja niks van 't hail zootje. WeI, Maarchie, wat is tach dei thee slap vandoag; Hest de thee d'r tach nait uut vergeten? Doe waist wel: dei slappe thee Ius ik nait groag: Maust wat riekelker thee d'r in meten. He, wicht, wat staarke thee is dat; Moust tach wat zuneg wezen; 't Kost toch weI hoast n gulden 't ons, Heb 'k lezzent, main ik, lezen. 't Is nait hail waarm hier in koamer, ducht mie, Kinst kaggel nait wat beter oppoken? 0, deure staait open. Gain wonder, jandom, Doar kin je tach nait tegen stoken?!

Wat waarm is 't hier ja, 'k trek jaze maar uut, En 't zit ales, jandorie, potdicht. En kolen bin toch zo meroakelze duur: Wees nou toch wat zuneger, wichtl Zo gaait dat moar deur, 't is hom nooit ais noar 't zin: As 't zo is mout 't aans, en as 't aans is mout 't z6 n Vraauw het 't maar stoer hie zo'n man, is 't nait woar? 'k Gaf hom Iaiver aan n aander kedo. B. J. FRIELING

Oei: Dint: en Stade Oetg. Spiering, Stad

43

P.--KEUNING Geboren 1882 in Nei Pekel, Het bie 't onderwies west en loater directeur van de oetgeverij Bosch en Keuning in Baarn. Leste joaren is hai rustend en woont nog in Baarn, Zien noam is slim bekend worden mit 't schrieven van "Kinderen in verstand en in boosheid". Doarin het hai de minsen, oet t Grunnegerlaand, in t licht zet mit aal heur gebreken en deugden. Zo is 't ook mit zien "Arbaidersmensen ' Ook het e hail wat schreven in 't Nederlands. En ales zo zuver noa 't leven. Keuning is 'n schriever dei noam moakt het en veul mitwaarkt om de Grunneger letteren omhoog te kriegen.

PYOAMOA 't Was noa eerste wereldoorlog en vraauw Perdok haar nog moar krekt zegd, dat zai zo bliede was, omdat Duutsers vernederd wazzen, of ze kreeg zulf al weer kop deur 't helster en dat kwam altmoal van dei pyoamoa. Ie mouten reken, dat zo'n dingerais tou bie mensen zo as ie en ik, nog nait zo bekind was, moar vraauw Perdok was n keeroet warken bie meestesvolk ell dou mos ze zo'n roare streepte jes en broek oetwasken en- over heeg hangen om tedreugen. Nou, mien laive tied, ze wis eerst nait, wat ze heurde, tou juffraauw heur vertelde, dat meester dat mooie pakje antrok, as hai ien berre wol. Ze wol 't eerst nait loven, moar juffraauw zee, dat 't zeker woar was. Ze har weI geern zain wild, hou meester d'r oetzag, as hai mit zon pyoamoa ien berre lag, moar dat was schoamachteg en dat kon ja haildail nail. En tou kreeg hoogmoud heur lelk te pakken. As heur kerel, Kloas, ais mit zo'n pyoamoa aan,op berre lag. Hai zol d'r weI ien lieken. Moar ze kreeg hom d'r nooit tou, dat wis zai weI. Moar ze wol hom d'r wel ais ien zain, mit zien ogen en snor d'r boven oet. Tou worde Kloas zaik en dat was n geluk. Nou, n geluk nou juust nait, moar n geluk komt weI ais bie n ongeluk en as kerel zaik op berre ligt, is 't net n kiend en den is d'r nog weI ais wat mit hom te begunnen. En zaik was Kloas ook ainlieks nait, moar hai haar remmetiek en kon nait lopen of stoan. En tau is vraauw Perdok noa Haaine-koopman goan en het n pyoamoa koft, n grieze mit broene strepen, alderlaifst mooi. Moar tou ze mit dat ding thoes kwam en wol, dat Kloas dei pyoamoa aantrok!

44

"Bist nait wies", zee Kloas, "en den doarveur zoveul geld vergraimen. Trek dat mooie spul zuls moar aan, den liekst nag ais wat." "En meester en doomie sloapen d'r ook ien", begunde vraauw Perdok, moar Kloas zee: .Dat wil 'k wel loven. Meester .isnet .nstoters hoan en deur doomies preken lopen ien leste tied ook al van dei roare strepen." En zien vraauw kon mooi .proaten of lelk, Kloas trok pyoamoa nait aan. "Leg dat roare dingerais moar op bersplank", zee Kloa.s, "den ken elkenain zain dat ik n pyoamoa heb." Dat het vraauw Perdok tou maar doan en as d'r bezuik kwam, zee ze: .Heden, bin ie doar? 'k Wol Kloas net n schone pyoamoa antrekken, moar dat het nog wel tied." En tou is 't op n middag zo komen, dat Kloas zuk oetsnuten wol en zien buusdouk nait vinden kon. Tou het hai pyoamoa van bersplank nomen en veur buusdouk bruukt. Zien vraauw was mooi helleg, tou zai d'r achter kwam. Moar ze zee: ,,'k Zel die wel kriegen. Nou krigst pyoarnoa nait meer aan, alwolst nog zo geern. 'k Wait wel, wat ik dou. Ik knip d'r buusdouken van." En zo het ze doan. Moar ien 't loug is d'r van dei pyoamoa wel wat oetlekt en hou gaait dat den? Den is d'r a] gaauw ain, dei zo kloar is, dat hai zegt: .Kloas-pyoarnoa" en den is bienoam d'r, 't Is onneuzel moar woar, Zo gaait dat tou ien wereld. Kloas het bienoam te pakken en kerel was ja zo onschuldig as n kiend. loa, 't is onneuzel. P. KElTNING Toustuurd

RIEMKE (Get 't Engels)

n Wies 01 oelhaar ien 'n aik zien steel Hou meer e zag, hou minder hai zee. Hou minder hai zee, hou meer e wos. Woarom bin wie nait as dij oel ien 't bos? R. KU1TERT

Oet: .Haitn en Heetti"

45

P. KIEFT Geboren in Loppersum 19 Dec. 1881. Meester west in Oethoezen en Middelsom en bovenmeester in Enumatil. Joaren laank het e aal week Grunneger stukken schreven in de Neie Provincioale Grunneger Kraant, oetgever Jan Haan. Grote laifhebber van ons Grun.. neger toal. Wat kon e wies wezen as e weer 'n woord vonden haar veur 't woordenbouk van Ter Laan, dou dei veur 't eerst oetkomen zol. Overleden 5 Nov. 1945 in Zuudhorn.

ROEZIE Gezien har al n zetje ien koamer stoan te loeren. Moar zo vanzulf, dat Pa.iderke heur nait zag. Ze was slim neisgiereg of ze geut vandoag ook deurvegen zol. As ze 't nait dee, den zol ze heur 't es goud zeggen. Want zo kon it nait langer. Ze was d'r zat van, om 't veur heur op te himmeln. Kiek, doar haar ze baaide emmers al ien hand, nou jong schrobbers nog en den zeker ien hoes. En haile boulen moar liggen loaten. Doar zel Gezien veur oppassen, datdat nait gebeurt. Ze mos ja nait wies wezen, as ze dat geworden lait. Goud is goud, docht ze. moar zo wordt mie 't te greun. Men ken weI wat overzain, moar nait alles. En as ie gouie buren wezen willen, den mall je 't er oak noar aanleggen. En dat was toch gain menair van doun? Wat docht ze weI, dat ze altied veur heur rakken wol? Zodocht Gezien zichzulf kwoad. En dou ze den ook zag, dat Paiderke ien hoes goan zol, kon ze zich nait langer bedoaren, moar kwam ze mit barstend geweld te deur oet vlaigen. "Mot dat weer zo?" raip ze, mit dat ze deur achter heur dichtgooide. "W·at den?" zee Paiderke, "wat is er den?" "Stel joe maar nait zo onneuzel aan. Verleden week heije mie 't ook al zo lapt en nou zol 't zeker weer wezen, nait]"

"Moar, mien laive mensk, wat willen ie toch? Ie moaken ja n lewaai, net of der hail was gebeurd is. Wat willen ie toch?" "Wat 'k wil? Dat ie joen aigen smerege rommel opbaargen. Kiek moar es noar geut, 't Is ja n schandoal, zo as ieoet 't waark weglopen. 'k Zol mie schoamenl" "Is mien g.eut nait schoon?" zee Paiderke, net of ze der

46

niks van begreep. Maar ze beg.reep al wel laank, wat Gezien mainde. Maar n mensk, dei gain kiend of kuken het, mag tach wel es n toutast waark veur n anner doun? En wat was dat nou, am doar zo'n drokte over te schoppen. "Joa, joen geut is mie noar 't zin. Moar mien aigenl Doar mou je moar ais noar kieken!" .Jk huif joen geut der toch vast nait biedoun", zee Paiderke dreugweg. ,,'k Wol joe der ook nait haalf mit aan gaang hemmenl" ruip Gezien, rood van kwoadens. "Moar as ie 't den naiti begriepen willen, den zel 'k joe dudeleker zeggen. Dei rommel doar, weI mot dat weghoaIen? Dat het joen mouer joe tach zeker oak nait leerd? Boulen maar veur n anners gloazen joag.en. En den net proaten of der niks te doun is." "Niks te doun, mensk! Den mou je joe hemmen! Ie waiten ja nait woar ie mit tied hen monnen. 't Ber is bie joe am acht uur ja nag warm. 'k Zol mie schoamen am over zo'n toutast waark zo'n gebeer te moaken." "Schoamen, zeg ie, schoamen? Dat ken je begriepen. W oarveur? As ain van ons baiden zich schoamen mot, denik toch nait vast! Moar ie maggen joe schoamen, dat ie 't zo liggen Ioaten. n Smeertoet ben je en aans niks!" "Wat zeg ie doar?" ruip Paiderke, dei nou oak kwoad were fIn Smeertoet? Joa, ie kennen wel juffrouw wezen en mit 't wit schoetje veur lopen 's noamirregs." "Wat gaait joe dat aan?" zee Gezien, "hou ik lopen wil. Huiven ja vast gain geld van mie hemmen, wel? Denk maar om joen aigen boulen." "En ie ook", zee Paiderke. "Pas moar op, dat joen houner nait weer bie ons ien toen komen te kraben. As ie ze hollen willen tenminsten." Dat kon Gezien haildail nait velen. Heur houner wazzen heur alles weerd. .Heb 't haart nait in 't lief, om dat tedoun", zee Gezien. "Den zel veldwachter der aan te pas kommen." "Veldwachter" zee Paiderke, "proat mie nait van veldwachter. Dei het joe lest ja al woarschauwd, dat ie peerstroat nait zo wied schrobben mogg.en. Ie mit joen knaphaaid. Schrobben 't zand ja tussen stainen weg." .Das beter as n ander boulen veur 't hoes joagen", raip Gezien. "Moar vandoan hoalen zellen ie 't er en aans ....

41

Moar bennen mie ook te min om langer mit joe te proaten.Zo'n smeertoet,zo'n swien!" En mitain draaide Gezien heur om en laip weg. Dat lait Paiderke heur nou haildaal nait zeggen. Wat zol dat wief weI mainen? Zai smeet emmers hen en greepjong schrobber of en .... .Hai, Paiderke", zee Krieger, dei der net aan kwam, "hai, wat moaken ie ja n lewaai! Domt heurt borgmeester 'took hog. Moak 't waark laiver doan en joag dei rommel noar 't zinkgat." Gezien was ien hoes goan. Ze ston weer te kieken, hou 't oflaip. Paiderke bromde nog wat van "Loat ze 't zulf doun, 'k zel heur der weI veur kriegen, wat zol ze mainen" en zo wat hen. Moar Krieger bleef der stil mit handen ienbuus biestoan. Net zo laank, dat Paiderke 't doan haar. Toch goud, docht hai, dat 'k nog even stroat langs goan ben. "Joa", zee 01 Hennerk, dei der ook net langs laip, "joa, Krieger, ie mounen moar wat op vraauwlu toukieken. Den zal 'twel goan, want 't is joe aanvertraauwd, joal En roezie is zo'n maal ding ien wereld." "Zo is 't 01 boas!" zee Krieger, en stapte bedoard wieder. P. KIEFT Oet: Nw. Provo Gron. Ktaant

MIEN LAIVERD

Dat kwedelt en kwebbelt en floddert en lacht, Dat glundert en gnovvelt en jakkert en jacht, Dat is moar aan 't teuten en speulen en springen,

Aan 't giebeln, juchtern, dans en en zingen. Dat klimt op mien knei en dat knovvelt en knipt, Dat smokt en dat aait en dat flooit en dat flikt, Dat doekt en dat drukt en - zo bin de vraauwen Dat wil den met ale geweld mit mie traauwen. Mien laiverd, ik wildie ja ales weI geven; Dien lach en dien laifde is 't licht van mien leven, Moar dat traauwen mien laiverd, dat zelwel nait goan, Want dien Moeke het 't vieftien joar ledenaLdoan. Oet:"Haim en Heetti"

48

Dr EERELMAN

H. GEERTSEMA Geboren in Delfziel 28 Sept. 1905. Hetrviefjoareg R.H.B.S. deurlopen en kwam dou bie Rieksbelastendainst in Delfziel. Zien haart trok noar schrieven, dichten en benoam om toneelstukken te schrieven. Hai kreeg voak vroag van oetgevers om stukken dei e schreven het, moar as Directeur en Redacteur van "De Eemsbode" was zien tied meer as vol. Hai schreef 't stuk: .Dat Delfziel weer vrij worren is" enook waark veur de verain. "Old Gruine Wezen". Hai is slim kundeg in onze volkstoal en doarom komen ze hail veul vroagen am zien cordail, as ter weer n neie schriever oet dop breken wil.

KEERLS V AN HEUR WOORD

Ze zatten hail gezelleg wat te teuten over alles en nog wat,Hinnerk Blaiker en Geert Slagter, bie noaber Haarm Noordhoes. Ze kwammen voaker bie nkanner over vlou.er en dis keer ging 't er oareg. om weg. Ze haren pelzaaier mit zien dreient. Hou 't recht kwam dat wos loater gainain, moar zoas 't voaker gaait onder manlu, d'r war over kinner proal. Haarm Noordhoes haar dou zo moar zegd: "W'el wait man, meschain kriegen wie van 't joar nog wel 'n potje!" Dou was 't begund. Blaiker versloektehom haast in n vlei van kovvie en ruip: "Heur hom ais aan!" En Slagter laagde hom buuts hoast oet: .Kerel, hol op, Noordhoes zienent nog n potje!" Haarm Noordhoes WQr hoast wat vranterg en ging d'r verdold bie stoan. "Niks om te lagen, lu, wat nait is kin komen. Docht je .... " Wat e wieder zeggen wol is d'r nait oetkomen. Blaiker ging ook stoan, sloug mit voest op toavel en ruip: "As toe van 't joar nog n lutje krigst, din krigst van mie n toart as n woagenrad. De din!"Hai keek teglieks Geert Slagter aan en bie dei kwam e nait aan dichte deur. Geert ging ook stoan, sloug ook mit voest op toavel en ruip: "En van mie krigst mienbeste heukel oet staal!" Enze laagden zuk slap, dei baaident. Haarm Noordhoes keek zien vrunden liek in ogene .Duch der ais denk om jonges", zee e. "Stigt 't haarwoater joe naitomhoog?'k Zel 't even aannotaaim!" BlaikerenSlagter zatten d'r even riddersloagenbie, moar

49

nait laank. Dou zee ain van baaident: "Heur ais, Haarm Noordhoes, heb doe nait zo'n grode toet. As 't potje van 't joar bie joe komt, din stoan wie veur 't anere, wis en zekers!" En aner zee: ,,'t Zol mie verachtjond wat wezen! As 't zo wied is, zellen wie weI ofakkedaaiern!" "Din loaten wie 't zo", kwam Noordhoes en ging der weer bie zitten. Dr wor nog meer proat dei oavend, moar nait over potjes, toarten en heukels of zowat hen. Elk mainde van aner dadde n dikke snaarboksem was. Oavend ging veurbie, doagen en weken verstreken. Zummer glinde op akker, haarst brocht appels en peren, winter gaf kolle sneiproeksel. Noordhoes vaarfde hoezen, Blaiker haar zien neern in holt, Slagter zorgde veur zien veL Dou kwam dr n tied dat in 't dorp ain tegen aander zee: .Hest al heurd, Noordhoes zienent kriegen n lutje .... " Blaiker en Slagter heurden 't ook. Noordhoes haar al n keer in 't veurbiegoan tegen Blaiker roupen: ,,'t Joar is nog nait om!" En Blaiker haar zien aarms as n rad rondbogen en roupen: "Slagter is al aan 't vetwaaiden." Moar hai mompelde in homzulf: 't Zel wel touvalen, 't is al gaauw Neijoarsdag .... En zo was 't. 't Wor 31 Dezember. Morgen .... middeg. Niks te doun mit Noordhoes zien vraauw. Mor tegen oavendtied hen was 't begund, zoas dat bie zuksoort dingen is. En 't zette g.oud deur. 't Joar haar nog n poar uur .... dou kwam dr n lutje wichje bie Noordhoes zienent, Annie Gretha .... Oljoarsoavend 1952. Blaiker en Slagter huilen woord. Slagter kon zo mor zien heukel pakken, mor Blaiker haar 't stoer mit zien toart. Bakker Damhof mos 't doun. Dei haar ja nooit gain klaims brood en goud en dei kon zuk lekker spul moaken. Blaiker ging noar hom tou en bestelde n toart as n woagenrad. .Da's mor zo nait even biegoan, Blaiker", zee bakker. "En zo'n kerwaai kin 'k ook ja nait wachten, man." "Joe willen nait?" vruig Blaiker. .Da's mien zeggen nait, mor 't is gain doun. Zo'n ding kin ja nait in mien ovent!" ,,'t Mout en 't zel", zee Blaiker, al gaait hail wereld ook op kop stoan. Den timmerman der moar heer. Ik wil n toart van neg.enteg sentimeter en op zien minst twaalf 50

sentimeter dik, n woagenrad." Dou vertelde Blaiker van zien weddenschop mit Noordhoes. Damhof zienogen warren glinde. Nou war 't aans. Din was zo'n hakkevietje wel wat veur hom. ,,'t Gaait deur as n stainswel, Blaiker", zee e. Timmerman kwam dr bie te pas en muik holten vorrels veur vorm, In stukken war toart moakt, mit twijhonderd aaier. Dou e kloar was woog e sikkom viefteg pond, mooi versierd. Dat was op 15 Jannewoarie. 't Hail dorp wos van 't gevaal. Der war kant feest van moakt, omreden zukswat nait ale doagen veurkomt. Vouerman Zaark zee: "Ik don hoge houd op, tuug mien woagen en peerd en breng toart noar Noordhoes zienent, heukel achter woagen aan, mit krans om nek en zo wat hen!" n Bult Yolk was op n bainen. Ze haren almoal wil. Paardie vraauwlu mozzen om dei tied net roamen schoonmoaken. Mit wat verzichteg schontjen kwam toart hail oet bakkerei op woagen. Blaiker bie minner boven op bok, heukel mit krans en strikjes dr achter aan, en Slagter mit stok d'r bie, of e noar Delfzielster maark ging. Dou deur 't loug. Noordhoes zienent stonden in deur, op zien Sundoags en potje kwam dr ook bie. Slagter droug n gedicht veur en dou mos toart in hoes. 't Kon hoast nait, mor dou mit biel wat van droagtoavel ofsloagen was, kon 't net aangoan en kwam 't spul niks verinneweerd in hoes. Dorpsslachter, mit wit schoet veur, was dr ook en pakte heukel bie kop. Ook veurdeur in noa keuken tou.... Eerlieks woar .... 't Oavend kreeg Noordhoes al n stuk vlaais van 't daaier. Mit toart der hie haren ze doar vast eerste doagen gain honger. Dit is woar gebeurd in Holwier, Jannewoarie 1953. Kerels oet ain stuk, echte Grunnegers, dei Blaiker en Slagter, omreden bie Noordhoes oetkomen was wat e zegd haarl Mor ver tweide keer doun dei drei zukswat moar zo nait weer, dat kin 'k joe wei vertellen wezenl Delfzijl, J annewoarie 1953.

H. GEERTSEMA Toustuurd

51

J. F. GORTER-SIEMENS Geboren op Opwier bie n Daam. Siemens was in de leste 100 joar n bekinde doktersfem.ilie in Steem en n Daam. Onze Generoal K, terLaan hetas meester Mevr. Gorter nog op schoulbaanken had aan de Fraanze sehoul in n Daam, Ze is n bekinde vertelster over ons Grunnegerlaand en moaktveul studie over de Grunneger folklore, natuur en mensen. Heur handschrift mi t mainens van 01 peerkoper Jansen mos aarmneudeg ais oetgeven worden.

VOOL Paardie minsken mainen, dat ze n haile bulde waiten, moar as puntje bie poaltje komt .... Doarkwam kortleden n boer en vruig mie: "Jansen, waist doe ook woarom ze woater bie 't vool smieten as 't bie _de mouder is?" Dat zel 'k joe gaauw zeggen. . . . Kiek as 't peerd haildag op 't laand west het in zunne, is melk kezeg .... te waarm. As n vool zo de tit had het, zeggen ze: "n verzogen vool Kromme bainen, n bochelrug, lopen wat slappeg. Kiek den keelt melk in zien pokkel. As ie 't peerd n poar uur stoan loaten is 't ook vanzulm goud, moar neemt moar n emmer kold woater en smiet dat onder 't zoegen der tegen aan, aal maar mit haand smieten. Kiek, den krigt 't net zoveul woater as melknoar binnen, en niks tedoun. As ie 't moar waiten, ne? Verteld deur E. Jansen oet Hoaren.

J. GORTER-SIEMENS

KRUBBEBIETER-WINDZOEGER Kiek, as n peerd te laank in ain stuk laand lopt, of zien krubbe is te laank leeg, din wordt't n krubbebieter. Krubbebieter zai ji doadelk aan tanden, dei knaaut aaltiedaan krubbe, doarom is der aaltied n iezern band overhin. Windzoegers - 0, dat is wel zuk maalgoud, den leggen ze bek over n stuk stang of poal ,drokken stief en stinnen hail slim, den vreten ze heur aigen lucht op, kiek den warren ze zo vol man, net zo laank dat pokkel haildaal volpompt is. Moar goa der maar mit over weg - ' t is aaltmoal doadelk weer Opt Kiek was ja gain vasteghaid in 't lief. 't Binnen allemaggies mal daaier op mark. 'k Heb nog laiver mit n krubbebieter as mit dei windzoeger te doun.Ken je an libbe zain onder bek. Toustuurd om oet te zuiken

52

J.

GORTER~SlEMENS

WOAROM SWIENEN ALTIED VROUDEN

Boerin is aan 't pankoukbakken. 't Komtheur ien 't zin, dat ter gain stroop ien hoes is. Zai op run om stroop te hoalen. 't Vet wordt glen, pankouk springt oet paan. Boerin komt krekt weer ien hoes en wil hom griepen, mar kin hom nait kriegen. Pankouk hobbelt deur en doar komt hom 'n vos tegen. No« het zin aan dei pankouk. Hai der achter aan, mor ken hom nait kriegen. Pankouk hobbelt ook zo haard. Dou komt hom n hoas tegen, dei het er ook zin aan, mor pankouk gaait zo haard, hoas ken hom ook nait kriegen. Den komt hom 'n swien tegen. Swien rokt pankouk en het ter zin aan, moar pankouk zegt tegen swien: ik ben boerin ontlopen, vos ontkomen, hoas ontknepen en ik ken die ook nog wel ontrunnen. Luster doe mie dat ais aan linkerkaant, zegt swien, want swienen vreten over ain horn. Nou dat is goud; pankouk is zo dom, gaait aan aner kaant, lustert hom dat ien 't oor. Swien bit ter gauw 'n horn oet en nou ken pankouk nait meer hobbeln. Nou zek die wel kriegen, zegt swien, mor pankouk kropt ien grond. En dou is swien begund te vrouden noa de pankouk, en noa dei haalve pankouk doar vrouden nou nog ale swienen noa. E. J. HUIZENGA-ONNEKES Oet: Ret boek "Minne Koning". Oetg. P. Noordhoff. Stad.

'T GRUNNEGER RAS

In de kop van 't laand, aan de Duutse kaant, Doar de Dollart broest, de zeewind zoest, Op de Hunzegrond en aan Fivelmond, Doar leeft stoer en kras het Grunneger ras. Stil enstug van oard en wat kart van woord, Moar zien leven laang veur 't waark nait baang! Gabel Tasmans moud bleef in 't noorderbloud. Over wiedste zee noa verste ree' .... Hail de wereld deur komen Grunnegers veur, En ze stoan de plicht, dij op heur ligt. Maar hail daip en waarm blift bie riek en aarm Wenst noar 't houkje Iaand aan Duutse kaant. B. J. DOUWES Oet: "Grunneger Volksleven". Oetg. Erv. A. de Jager, Stad

53

FRAANZEN EN KEZAKKEN

Kerel, hier hebben al n pak elenden west in n Daam, ik zeg joe. Mien oal' voader, dei het nag beleefd, dat boudel overstroomd is mit stormweer, 'k Huif joe aans niks te zeggen, as 'k vertel, dat dou 't zolt woater weer wegluip, bleven panheerns hier op ons heeg hangen. Benaauwde boudel! Moar veul benaauwder was 't mit Napoleon. Dou het d'r n vent west, dei het twei joar laank in raaitboorden van 't Schild touhollen, dei wol gain seldoat warren, en dei is doar net zo laank bleven, dat Kezakken hier kwammen, dou dus e zuk weer zain loaten. Was gain mensk, dei hom meer kon, zo zat e in 't winterhoar. Op Tatjehorn haar he zo veur en noa nog wat eten kreg.en. Dei Kezakken wazzen knoapen, hur, ik zeg joe. Voader mos heur peerden besloagen, mor ze lui ten hom nait geworren, 't gong heur nait gaauw genog. Ze wollen hebben, hai zol twei tougelieks besloagen. En ik zeg joe, as t'r ain goud n peerd besloagen kon, den was voader 't. Moar zo goud kon voader doch nait besloagen, dat he Kezakken 't noa 't zin dee. Moar as hom kop maal war den was he nait baang, want dou dei knoapen wat aal te kriouleg worren, het e heur anboden om heur mit veurhoamer veur kop te haauwen. En dou was 't kloar, dou wazzen ze mak en kon hai d'r mit lezen en schrieven. Moar ik zeg joe, 't was roeg volk. In Letiense sehoul, vlak bie pasterei, doar nou kezoatsiekoamer is, wazzen ze maist inkazernaaierd. Aandern wazzen bie Hogemeulen, moar ze sluipen ook weI zo moar in snei onder heur peerden, almoal van dei widde pittjes. En smereg! Wasken en hemmeln deden ze nait, ze rolden zuk wat in snei om. Schoon hemd aantrekken ook nait, ken je begriepen. Wai'je wat ze deden? 'k Heb 't zuls zain bie Letiense sehoul. Ze trokken 't hemd over kop en stubden 't oet boven 't vuur en den knapte 't van loezen. En 't zulde hemd weer aan, kloar! Roege knoapen. Ain dei sprong mit peerd over H.eekt hen. Joa, paast op, wat elenden, En dendei Fraanzen in Delfziel! Rust noch vree haar je van dei kerels. Op Solwerd was n kereI, ook n Elemoa, hai was nog sib tou mie, dei is zo moar doodhaauwen, dee nait gaauw genog wat ze zeden, of

54

muik heur 't nait noa 't zin. Doodhaauwen. Zo moar hen! "Op Solwerd, Elemoa", vruig. ik dou zo. . .. "Het grootvoader van Kloas Smit zok doar nait zo dapper hollen tegen de Fraanzen, dou ze hom koien ofstolen haren?" "Dapper, joa, weI was in dei doagen nait dapper in n Daam! Dou was d'r Jan, dei was zo dapper, oh! hai zol veuraan, en den dus hail n Daam wel achter hom aan, 0, dat was zo'n dappere vent. .Moar Fraanzen wazzen nog nait bie Toekerd, dou zat Jan al mit boksem op hakken in slootsonderwaal. Dat was Jan! Mr A. S. DE BLECOURT Det: "Grunneger Mollebonen". Detg. W. J. Thieme & Cie, Zutphen.

5S

G.W. SPITZEN (GEERT TEIS Pzn) Geboren 13 Nov. 1864 in 't Knoal (Stadskanaal). Onderwieze_r in Winsehoten 1883, Oudewater 1885, Leroar in 't Duuts in Voorburg 1890, Leroarin 't Nederlands en Duuts M.D. aan H.B.S. in Brielle 1893, inWageningen 1896, in Den Hoag 1906. Van 1925 rustend; in Ruurlo oveleden Juni 1945. Hai .sehreef versehaaiden toneelstukken en bundels gedichten en prozoa, Redacteur van ,,'t· Maandblad Groningen". Ik haar der weI geern ain of twei bloumkes meer van in dizze bundel .doun wild, maar meneer dei mainstebioumkes van Geert Teis in zien toen haar, wol mie veldwachter achter boksemsturen asik 't haart in 't lief haar am ain enkel Iuk bloumke oet zien toen te plukken.Dat is nait vrundelk, nait in 't belang van de auteur, nait in 't belang van de oetgever zulm. As 't om 'n haile bos bloumen te doun was, dat was nogdoar aan tourmoar 'kJieh vvroagd, om ain enkel stroekje. Wat zol meneer Spitzen kwoad west hemmen, doar ik zoveul vrundelke braiven van liggen heb, as e dit nag beleefd haar. Geert Teis het grote laifde kweekt veur de Grunneger lectuur en het ons toal op hager plan broeht. Mensen dei aaltied maind haren dat ons toal plat was, kregen der opains n hail aander kiek Opt

IES

les in daip en de boane d'r deur. Dat bedudt feest in de ploatse, 's nommiddags wil dat zeggen. 's Morns het elkenaine op aine noa het te drok. Wichteg is ies ook benoamd veur overburen mit nander; as ze nait stoef aan draai of klabbe of batten wonen, den kennen ze nander sikkom nail. Moar 't ies is 'n mooie batten. Zo staait den Jaaichie aan zieddeure te proaten mit oal wedewe Teunen van de laandzied. Dei net tegen Jean Govven zien borg over woont, En Jaaichie, ie kennen heur ja, de huushoalderske van Geert Krienes. Dei kommissionair en kraandeloper en peerdedokter is en "vat nait aal. Gal vrouw Teunen, 'n goudeg wiefie van zo'n seuventeg winters, het de hannen in de wollen schoet rold. Al weI n haalf uur stoan dei baaiden mit nander te kleumen over ales en niks. Tjonge, twai vrouwen aan de verkeerde kaande van de viefteg, as dei nander in 'n joar nait zain hebben, nee, doar is de Pervinsioale niks bie. Moar nou Iudt 't twaalm en Jaaichie zogt in de verte boas aankomen. Ze lopt as 'n aanschoten hoaze 't stookhok in en komt weeromme mit in d' haand .... 'n zwiene.. binkie. "Hier, gauw maar, oal mensk. Joa, tau maar ....

56

in de schoet! As ie nou moar>n kommechie bie joe had haren ..... mien snert is as botter .... t NOli goun dag moar eerst den!" Ze het 't wat drifteg. . .. de boas hoaldt .nait van dat gedou en dei havvelderij onder de noaberskes. En 't oal Teunessie, nog haalf verbaalderd van dat kloefie zo moar in de wollen schoet, gaait de weg over noa daipswale; hier bie de woaterstoebe op 't ies noast dat bit doar. . .. zo.... zoo 'n Riege kinder slistert uut sehoul over deboane noa huus tou. Krioulen en laggen en gain ende .... 't is van middag iesvekantsie! 't Oal mensk wordt wat trilderig bie dei drokte .... veurzichteg aan nou .... hei, 'n jong slistert tegen heur aan..... 'toalske zit op heur achterkussentjes veurdat ze 't wait en. . .. 't binkie sliert over 't ies. Kinder schaiten tau, wiln .aalmoal heur ophelpen .... hup .... nee, 't pelzaier wordt heur te machteg. . .. aine trekt zus, aander zo en.. .. 't wordt 'n lollechie. Totdat oale Knol, de boaneveger, 'n haandje helpt en .... "Heden, oal mens!" ropt 'n jong, "ie hebben joen voude verloren ja!" En lot binkie zain , ... "oal ode, oal ode, mot wieder op ain pode!" Moar 'n Iikse labbedoedas om de oren korrelt hom zuls over de schollen van 't bit "hen .... 't Fraize schippertje proat zo zunder woorden; zien sniebone ligt drai huzen wieder in 't ies verroren. En 't oal mens, tussen "Oene" van 't schip en de boaneveger in, komt aan d' aander zied op wale, heur kloefie weer vaaileg .in de . schoede. En schudt 't heufd onder de zwaartwollen mutse: "Watmot dat mit de wereld worn. . .. kinder bin ja glad baandrekels .... foi!" Oene en .oal Knol nikkoppen tegen nander: ja, woar motIt hen? W·oarhen?? ... vroag dei jongers aisl Ze juchtern wieder .... woarhen? Noa huus tou, noa scheuvels , . .. slieren en glieden en flottern over de gladde boane . Is gain sehoul wereld ken ja nait mooier!! GEERT TEIS Pzn

Oet: "Aolwieke". Detg. Bosch en Keuning, Baarn

57

SNEI Jongs wazzen haildaal ket oet. Dou ik nog ien blood him . . trok mie lekker aan 't wasken was, schoven dei bandrekels 'n in oet zied om toch moar goud dat dikke, widde klaid te zain, dat doar zo moar ien nacht op stroatvlouer deel legd was. Wat was 't 'n mooi gezicht. Miljounen donzege vlokjes doezelden omdeel. Loag wer aal hoger. Was gain hollen aan. Baaide oldsten sirrelden as toppen om mie tou en mouken 'n gebeer der oet en der deur. Dou ze mien schoelen boven ogen zaggen, naaiden ze oet, boiden zuk ien 'n snidder aan en koedelden op kop ien snei. Moeke raip heur noa, of ze zuk weI goud wosken haren. Zai onnaaierden, dat ze dat zo'n morn krek zo goud ien snei doun konnen. Was ja gain tied veur, ze zollen nander weI fiks ienpepern. En dou aan 't sneibaaijen. Gain vint, dei der laans laip, was zien leven wis. Zai mossen zuk even oetspringen; dommit zol 'k weI weer opvouder wezen. Vro bin 'k op stap goan, fiets bie haand; om mirreg bin 'k din wat vorleker, 't Is singelier, dat ter zo'n luk beetje minsen binnen, dei oog veur Gods scheppen hemmen. Wat haren ze meelieden mit mie. "Lucht zit aan verkeerde kaant van baand", zee der ain, dei lolleg wezen wol. Ze wizzen ook ja nait, dat ik hail bot slim mit heur te doun haar. Kiek toch om joe tou, stumpers, zai je din niks van aal dat moois, dat God joe zo moar veur niks geft? Dei aans zo koale bomen, deinou opains ien widde blui stonnen. Krekt of ter 'n haand hail veurzichteg 'n smaal raandje poeier ien riegjes tegen aan legd het. Takken en takjes, tot de leujeste ween tou, ales belegd mit 'n dikke, widde loag. Stroeken en strampels hemmen maiste vracht kregen. 't Is ain kloetje, wit beproekt en bestoven. En hail dei graauwe, groeterge grond toudekt onner 'n brandschoon loaken. Op vievers en graften ligt 'n vluuske ies, witte sneiplekken en donkerder steden. Aindvogels stoan doeknekt, koppen apmoal ien veren, op ain poot. Padie zwemmen ien 't leutje beetje wotter 58

wat hinneweer, moar 't gaait nait van haarten. Zeekobben binnen wat leventeger, aal zitten der verschaaiden, krekt as de noabers, ook ien 'n kloetje. d'Ollen hemmen niks gain neis aan 't snei. Prachtvogels binnen 't benoam as ter n poar omdeel strieken, dei even zuk vertreden mouten, jonkgoud vanzulm, Doar gaait deur van 'n luk hoeske open. 'n Wiefke moakt 'n spoor mit pantoffels dwaars over weg hin noar graft tau. Teller mit eerappels en ortjes bruggen het ze ien haand. Gaait gain dag veurbie, of ze denkt aan heur daaiern. Nou komt ter levend ien brauwerij. len 'n snidder vlaigen kobben aal kwetterend om heur kop. Ook aindvogels kommen der maank. Dei eerst komt, eerst moalt. As 't deelvaalt op 't ies, kribben ze der as kiender om wel 't votnasjen zeI. 'n Enkele wacht asmis nait zo Iaank, vangt 't aal ien bek onner 't vlaigen Opt 'n Poar olle stumbers kriegen 'n ekstroa hapke van heur. Dei kinnen ja nait zo gaauw. Ze raagt ·op dei jappers, dei laist ales hemmen willen en niks veur 'n aander over hemmen. Din krigt ze bezzem en gaait snei veur 't hoeske aanvegen. Paitereuliekerel klagt: "Hai, hai, is hoast gain deurkomen aan. 'k Wol dat rommel moar weer vat was. Ie hemmen der dreimoal last van: as 't deeIvaalt, as ter ligt en as 't weer vat gait. 'k Zel blied wezen as weg weer schoon is I" "Joa, wat is 't overaal 'n boudel, ne, mit dei sneiproeksel. Moar kolle is toch wat tou lucht oet. 't Is n bult leier WOfrenl"

Barns, doar krieg 'k 'n fikse sneibaal tegen kop aan! Tou moar jonges, ie hemmen vandoag vrij kuur. Zo'n boetenbainder as ik bin, zo'n dreumerd, dei maar wat op zien allaintjes over de snei lopt te simelaaiern, doar hemmen ie noatuurlek slim 't laand aan, Nou verdraaid, doar din! Mit 'n fikse aanloop slier ik ien ain soester midden maank 'n hail rieg van dat jonkgoud over boan hint Dat loende heur! Jongs wazzen mit hannen ommoakt. Nag ais weer, jonges, doar gaait e. 0 wai mien veurman gaait van de sokken, ik ter dubbeldenekt overhin en doar koedelt haile mikmak boven op 'n andere 't Is ain dont! Bultje-cp-moar! 59

Ziezo, jonges, nou .mou 'k vot. Klop mieeven ofvzo kin 'k ja nail fesounlek onner minsen kommen. Ikgoa noar 't waark en de broazems wieder aan 't gliestern, dat joe 't rabbelt. Gain meester kin heur sikkom in sehoul kriegen. 0, wat is dei wereld mooi! K. B. NIEBORG Oet:Nw. Provo Gran. Courant

HAIDEE 'T NAIT

Klaain Jan zit plat op gat op deel En speult watmit de kat; Hai trekt hom stevig aan zien steert, Dat 't daaier joustert wat. "Foi r Jan, mien jong, dat most nait doun! Dat dut 't aarm daaier zeer. Doe trekst hom veul te stief aan steert, Heurst ook! Dat dust nait weer!" "Nee, moeke, 'k tek hom nait aan teert, Ik peul allain moar wat; Ik hoI zienteert 'n beetje vaast,

Dat tekken, dat dut kat!" J. ZIJL

Toustuurd om oet

60

te zuiken

J. DE GRAAF

Geboren 12 Juli 1885 in Garrelsweer (gemainte Loppersom). Het woond in Middelsorn, Stad en van 1929 of in Hi! versum. Het schreven: "Grunneger Beelden", "Volk oet Grunnegerlaand", "Van vrouger en Nou" en .Lutje en dikke dingen", Vaier bouken mit prozoastukken. In eerste baaiden het K. ter Laan n veurwoord schreven. Hai schrift van 1945 of geregeid in "Neie Provinsioale Kraant", in "Neie Damster" en in "Eemsbode". In 't leste blad meditoatsies oet de Biebel. As veurdroager oet aigen waark trekt e 't laand deur, veurn culturele oavend, ook veur radio is e wel ais. Zoakenman, Leste tied Directeur N.V.

REJOAL

Vrauw Riepstroa, dei was zo knieps as de braand, Haar sinten genogeh weI tien bunder laand. En pronks was ze ook en slim op heur eer. Ze schribde en schraabde nog aaltien noar meer. Doar kwam ais nolle schont bie deur, Dei haar zo'n honger en wol eten van heur. Vrauw Riepstroa jeuzelde: "Doe stumper man, Kom doe moar driest nog weer ais aan, Din heb ik weI wat veur die stoan, Moar doe mos nou eerst wieder goan.' "Och heden", zee keerl en vil in 't gras, En at der van of 't lekker was. DOll wer vrauw Riepstroa slim bewogen, Ze kreeg sikkom troanen in og.en. 't Gras veur 't hoes was ja net maaid. "Doe aarme stumper, dat gaait toch nait! Komaan, loop doe moar aisrnit mie, Kiek hier is weI wat beters veur die. Zichs dat stuk laand, hier noast "dit pad? Dat is van ons, eet die doar moar stenzat." J. DE GRAAF

cote

ROAD

Dei wat zeggen wil van mieen mienent Bekikt hom zIf moar eerst en zienent. Kin e niks vienen bie hom zulf en zienent, Loat eden proaten over mie en mienent. Overnamen oet "de Boerdet i]" en vettoald deut E. C. A. V.

6,1

NEIE AUTOBUS .Der is groot neis ien 't loug!" Vrauw Oostengoa luit heur braaien sakken, en keek over bril noar Derk, dei mit n rooie kop ien deur ston. .Kom der ien, Derk, en dou deur dicht. Hezze die zo ien swait lopen1" "Wat den jong?" vruig Oostengoa en klopte piep uut ien mooi kopern kwispeldoor, dei veur hom op toavel stone "Nou, Kloas van Zetten let n neie autobus noar Stad lopenl" "Zo'n baistenwoagen, doar doe lezzens al ais mit voaren bizze, zeker?" dochde Moeke. "Nee, allenneg veur mensken, net as n gewone auto, moar den veul groder! Joe kennen der mit vieftien man ienl" "Hai, dat iest mie ja tau", zee vrauw Oostengoa; "as zai den ais ien sloot komenl" "WeI nee, boer Diekhuus en Jensemoa en deient goan dochale maartdoagen mit auto noar stad tou, en komen doch ook nait ien sloot te laand?" "En wel mout den sturen?" Vrauw Oostengoa sluig heur zeun n kopvol kovvie ien en schoof hom 't over toavel tou. "Ja, joe mozzen mornt ais hengoan te kieken: der staait ain achter Van Zetten zien huus. Der zel ook n geroazie komen.' "n Waat?" vruig Oostengoa. Doar gong deur open en Kloazien, heur tweide dochter was 't,ogen ien 't hoar .... "Voader, Moeke, nou mout joe ais heurenl Der komt n autobus noar Stad tou, ,,'t Zel 't wel", zee Oostengoa. "Moeke, nou ken joe makkelk noar Stad tou komenl" "Wie hemmen traain ja; ik heb gain autobus van neuden, 't is mie veul te gevoarlek. Wie kennen 't mit traain best ofl Hezze bosschop bie Zetsmoa's doan?" "Nee, der was gain mensk thuus", zee Kloazienoa, dei heur bruier n knipoogje gaaf. "Gain mensk thuus? woar zellen dei op of wezen?" .Dou bin 'k eefkes noar Oafke west. Wie hemmen ofproat, dat wie mit autobus willen, as wie ankom Dingsdag noar Stad tou goan, mit ons baaident." 62

"Hai doch, wichtje, wees doch nait aaltied zo mit veuraan; n beetje bedoarder is ja veul nuverder veur wichter as joe." Oosteng.oa ston op, zette pet op en zee: ,,'k Breng kraant eefkes vot heur." Mit was der volk bie deur. Kloazien keek ais; 't wazzen twei kammeroaden van Derk. .Komt der ien." En vot begunden zai over nei autobus. "Nou ken joe Moandags noar joen 01 Moeke en Dingsdags noar Stad tou, vrauw Oostengoa." Vrauw Oostengoa zette bril of: "Hou?" "Kiek, Moandags lopt autobus den over Jouwerd noar Stad, en omraais ken joe den weer mit noar huus. Dingsdags komt e nait dei kaant uut, den gaait 't recht deur noar stad tou. Joe hebben 't makkelk, kriegen n halte vot bie huus en stappen moar ien, mit twinteg menuten stoan joe op Grootmaart." "Moandags en Dingsdags ien nije week?" "Nee, ale doag lopt eJ" "Ale doag? Wat ja n boudel! Den bennen mensken ja aan 't waark! Hai, doar ken Van Zetten ja nooit mit uut. Dat zol mie ja begroten van dei lu: doar roaken dei stumpers heur geld ja mit kwiet, doar zai zo stoer veur aar· baid hemmen." "Moeke, moar dat is ja mooi, den goan joe n moal voaker noar Grootmoe, den huif joe nait zo wied lopen en bin joe nait zo muid as joe thuus komen oavends. Den huif joe der nait zo tegen aan zain." "W·at blift Voader laank vot", zee vrauw Oostengoa en keek op klok. Mit worde der op 't glaas tikt. Derk ston op en gong noar deur tou. 't Wazzen Zetsmoa en vrauw. .Voader en Moeke thuus?" len koamer worde boven aan toavel plak moakt veur veziede. Kloazien muik neie kovvie en dee n kooltje der hie ien 't kefoor, zette wat beste koppenschuddeltjes veur heur Moeke op toavel. Dou Zetsmoa's zaten, begunde hai: "Is boas nait thuus]" 63

"Hai is eefkes kraant votbrengen, moar het zeker oponthold.'

"Nou, den zal hai 't grode neis ook wel heuren, van nei autobus", dochde Zetsmoa. "Hai, 'k heb haile oavend niks aans heurd", zee vrauw Oostengoa, ,,'k bin der oakelk van. Derk zegt, dat der vieftien man ien kennen, en as zai ais ien sloot komen? 't lest mie aanl" "Nou, vrauw Oostengoa, as wie vanoavend mit n kanner ien sloot komen, is 't woater ook nat!" zee Zetsmoa. "Joe mouten mie nait veur 't Jaanje hollen, Zetsmoa. 't Liekt mie n gevoarlek spul." "Dat vaalt tout Wie wollen joe vroag.en of joe aankom Moandag mit wollen noar Jouwerd. Kennen den om haalf tien ofraaizen en bennen om vief uur weer thuus. Wie wollen ais noar ons snoarske tou, dei het der ja zo maal aan west, dou zai op bounpost misstapt is, lezzent; zai het lee-woater ien knei, dei mout heur zo dik wezen as n pot, en zai ken nog gain stap lopeno Joe kennen den noar joen Moeke tou, den ken wie mooi mit n kander.' Vrauw Oostengoa lusterde mit mond open. "Doar mout wie Oostengoa aisover heuren." "Genoavend, genoavend-soam! Wat n drokte ien 't loug, neil? Aal 't jonkvolk is op n bainenl" zee Oostengoa, dei welgemoud ien koamer kwam. "Joa, hei joe neieautobus al zain?" "Ik ben der eefkes laangs lopen, mit Busman en vrauw, dei kwammen mie aal ien muid, wollen 't ook ais zain, 't Liekt der weI n achtentwentegsten! En Kloas van Zetten tractaierde ons op n sigoar." "Joa", zee Zetsmoa. .Kiek Van Zetten het mie ook aan west. Hai wil meer as ain autobus lopen loaten. Moar dat kost geld vanzu1s. Nou ken wie n aandailtje nemen, den ken hai 't goud deurzetten, en wie dailen den ien winst." "Winst, winst? Moar dei mout der den ook eerst moakt worren, z01 'k mainen!" zee Oostengoa veurzichteg. ;,Vanzu1s, vanzuls, moar loat dei Van Zetten moar 10pen! Hai het boven ien ''1 laand dei boudel ais goud bekeken en hal zegt,as wie 't goudopzetten, ken 't uut, en gaud oak!"

Der worde laank en braid over proat; 't jonkvolkwas deur uut, mozzen dermit neus vot bie wezen. Olle lu 64

muiken berekens en onnaierden mitdounof nait mit-

doun .... Zetsmoa wasn rezelute kerel, hai zee: "Mouten mit tied mit, aans blief wie ien 't achterlieke; ik neem n aandailtje, 'k wil 't riskaaiern." En Oostengoa was ja zo goud nait, of hai mos ook wel, Dou kwaam 't den uut, dat Zetsmoa mit liest luip, en dat der al meer aandailholders wazzen, en aalmoal netoabels en zo, en den kon 't ja nait aans, en zo gong 't den aan. 't Worde loat dei oavend, eer Oostengoa's op ber wazzen, 't jonkvolk haildaal uut de ketten. Voader mit berekens of hai der aan verdainen zol of nait en Moeke mit kopzeerte .... Annerdoags worde 't alnait beter. Van Zetten luip bie huzen laangs en nuigdeelk dei mit wol iom neie autobus te perbaaiern, n kwartje de man. Jonge wichter wazzen nait te hollen. Vrauwlu vruigen, of zai mornt den n raaiske mitdoun konnen, zai haren der ja nait op rekend vandoag, en Van Zetten zee: "Mornoavend is 't veur trauwde lu." . 't Waark worde hoast naitdoan, zo'n neis haren vrauwlu der aan. Leutje jongs kwammen te loat op sehoul, haren moar aal stoan te kieken achter Van Zetten's huus, en schoulwichter haren vroagd, wanneer zai ais mit voaren moggen. "Mit schoulfeest voar ik joe noar Laik", haar Van Zetten zegd; "vroagt meester moar heur, den komt 't ien order." (Eetste raais is aanbioclii. Van Zetten komt weerom oet Stud).

En joa heur, zai huilen stil, Van Zetten kwam der uut, dee achterdeur open, n stapke der uut en doar kwammen mensken aanzetten. Vrauw Oostengoa keek deur 't glas, achter geroaniums, wel 't aal wazzen. Strooboer en Karsens, vrauw Schensemoa mit n houdepuutl Weer n neie houd, moj' leuven! Vrauw Bus en Jaike Sluder mit baaide kiender en zo verschaaident, en niks gain euvelmoud? Vrauw Oostengoa heurde roupen: ,,'t Gaait je weI zo mooie en zo makkelk!" Joa, aan 't gevoar worde hail nait dochtl Dou ien 't enne ritjes 's oavends oflopen wazzen, elk der wat van wos, kwaam 't wat ien 't leie, en bedoarden mensken watt 65

Vrauw Oostengoa verzuumde ofrit van autobus nait, zai muik den ien veurkoamer froanie van gerdienen liek. En 't noamedags mas zai blommen wetter geven am dei tied .... "Moeke paast op of mien aandailtje goud staait of naif', zee Oostengoa. Vanoamiddag was zai al bietieds ien veurkoamer. Kloazienoa haar 't leutje wicht van Wiske hoalen wild: heur ainegste klaainkiend. Wat zol 't wichtje der wel van zeggen? Mit taande ien nei autobus! 01 Kremer haar zegd: ,,'k Krieg der kopzeerde van, zo stinkt 't ien dei autobus!" Vrauw Duzzel haar zo baang west, 't g·ong heur veul te haard, zee ze, zai worde der wel z6 maal van. En slaehter Vels zien vrauw haar speien most; zai haar der nog net op tied uutkomen kend. "Joe mouten nait aal noar boeten kieken", haar Van Zetten zegd, "komt maar wat noar veuren tau, en dueh moar krek of joe thuus bennen!" 't Jonkvolk pruit der nait meer over. Zai, vrauw Oostengoa, was den ais noar heur 01 Moeke tau west, maar veur gain geld allenneg. Oostengoa haar mit most. Aal te veul haar zai der nait van zegd. Zai wazzen makkelk overkomen, maar zai was slim blied west, dou zai thuus wazzen. Doar was autobus! Heuden heuden, wat n volk! Dear kwammen zeker n twenteg-twei n twenteg uutzetten. Der worde snits moakt, as 't zo deurgong! Dat kon j' zo wel zain. Doar was Kloazien mit 't leutje wiehtje goud zond en best overkommen! Dou zai bie toavel zatten en Grootmoeke heur eerst n doetje geven haar en vroagd haar, hou 't mit Pabbe en Moeke was, kregen zai n kopke thee en mog 't leutjeke n haile mooie kekaigie uutkaizen uut 't beste tromke. "En nou most doe Grootrnoeke ais vertellen hou 't gong onnerweegs", zee vrauw Oostengoa. "Gaait 't mooi ien nei autobus?" 't Wichtje keek over raand van heur kopke hen, zai haar dorst had, en stende as n graaskaalfke. . .. Dou 't kopke leeg was zette zai 't tereeht op 't schuddeltje, keek heur Grootmoeke nag ais aan, en zee: ,,'t Wipt." (Hunzingo.) Oet: Dotp en Stade Oetg. Spiering, Stad

66

W. v. LEYDEN-HEEREMA

J. ZIJL Geboren 20 Juli 1906 in Haarkstee, gemainte Sloehter. Leerde veur onderwiezer op 't Hoogezaand en in Veendam. Onderwiezer in Borgweg. Bovenmeester in Oosterhaule (Fr.) 1933, in Ten Post 1942. Nou bovenmeester in Den Hoag. Schrift in 't dialekt van Sloehter. Zien toneelstukken binnen hail bekend en worden veul vroagd. Het gediehten sehreven in moand-, week- en dagbloaden, moar 't mainste het e in sehrieftoavelloa. Dat spoart hai op, dat 't wat belegen wordt en zodounde aal meer in tel komt.

ZUNIGE GEERT

Oeh, zunig we-zen Dat mout ja elk, Moar overdrieven Dat staait slim lelk. 01 Geert van Dunen Is 't wel hail bot, 'n Roestige spieker Gooit e nait vot. Lest es bie Pikdroad Kwam onze Geert, Vruig: .Dlzze sehounen, Binnen ze 't nog weerd?" Pikdroad dij kreeg ze, Laaehde gemain; "Weerd, jong? Joazeker! Loat moar es zain: Niks as nij zolen En nij bovenleer En ie gebruken ze Twei joar wel weer. Gain mins dij zuk schounen Votgooien mout, Goatjes veur veters Bin ja nog goud!" J. ZIJL Toustuutd om oet te zulken

61

T. G. STEENHUIS-HIDSKES Geboren 1 Juli 1891 in Noordbrouk. In 1901 noar Assen vervoaren. Het nog zeuven joar in Wildervank woond en is dou weer noar Assen trokken. Schrift in Dorp en Stad" en "Haim en Heerd".

GRAITJE HEUR BIGGE

Hail old was meu Graitje, Ze was sikkom al taggenteg. joar. Was nait recht veerdeg meer, wuir seupel En dee din admis wat roar. Ze haar n lutje swientje, Doar peelde ze altied mit om; Ze haar hom onder heur bedstee, Hai slobberde zo oet de kom. Ons doomnee bez6chte 01 Graitje; In 't olle hoeske, hail klaain, Vertelde 't 01 minske vol bliedschop, Dat doomnee mos bigg.e zain, Din dee ze de berdeure open En ruip: kom lutje bigge, kom, Drink doe mor melk oet 't kaainke, En wees nait onnuur en dom. Hail laank kon doomneenait blieven En pruit al van opstoan en goan; Wol Graitje niks nog van waiten, Ze haar kovvie op toavel ja stoan. 01 Graitje pruit mit heur bigge En zee: doe hest genog al wel had, Mout 66k overblieven veur doomnee, Doe bist op haand al weI zat. T. G. STEENHUIS-HIDSKES

Det: Dorp en Stud. Detg. Spiering, Stud

68

K. B. NIEBORG Geboren 23 April 1905 in Stadt Schrift in 't Hogelandster dialekt, dat evan zien Moeke leerd het, dei oet Middelsom heer komt. Dit dialekt wordt ook in hoes proat. In 1925 het hai zien kweekschoulakte veur me ester hoald en in 1937 hoofdakte. Is kloar veur M.D. Nederlaans. Het meester west in Ulrom, Zuudwol en is nou in sted, Ret joaren de keleezjes van Perfester Overdiep volgd. Hai schrift in Neie Provinsioale Grunneger Kraant, en 't Geref. Gezinsblad en ook in 't moandblad .Dorp en Stad". Het oak al 'n bundel Hollaandse gedichten oetgeven.

N LoTTERIJ-GAANS

Oafke, n maaidje van dattien joar, haar hail wat bruierkes en zusterkes. 't Was bie Mulders volk gain vetpot: pabbe telde ale week n aldernoarst luk beetje weekgeld ien moeke's haand, Elk dubbeltje wer wel twei moal omkeerd, veur e veur 't aalderneudegste oetgeven warren mos. Gain wonder, dat ze 't nait braid haren en wichter dommit al vro te deur oet mozzen om n sint bie te verdainen, Oafke was n dikke dorie, zai haar 't achter elbogen. Al hail wat klappen mit Moeke's sloppen haar ze had. 't 01 zat aan oren tou ien 't wark. Aaltied was ze aan 't himmeln en haaistern en dat muik heur wel ais wat vranterg en maal ien hoed, al kon ze van n aander ook gain kwoad van heur aigen kiender heuren. 't W'as ter aaid braandschoon ien hoes, ie konnen weI pankouk van vlouer eten. 't Lutje hoeske, doar ze mit heur twaalven ien omknuusterden, lag aan drei kaanten bezied in klimop. n Bloumtoentje der veur mit wat appel- en pereboomkes, abrikozen aan zuudkaant tegen muur omhoog en der achter vaaier akkertjes, doar ze de haile winteropslag mit aigen yolk oetkraabden en nag de wereld gruinte oethillen. 't Wicht haar 't slim bandeg veur heur older. Ze was op ain noa de oldste, fiks oet de kloeten schoten en haar n groot aandail ien aal 't waark, dat r verzet warren mas om 't spul aan 't draaien te hollen, As 't 01 aits oetkniepen kon, was ze bie 't pad. Bosschoppen kwammen weI ais ekstroa loat ien hoes. Din zat r n pak ragen op en as Moeke haildaal vergreld was, kwam slop van vout of en kreeg ze stief wat veur 't dikke in. Doar 69

wazzen ze apmoal ien hoes aldergekste benaauwd veur, behaalve voai vanzulm, dei zo goud as Gittje-mui was, en dei wiedoet 't grootste dail van d'opvouden aan Moeke overlait. Zai regaaierde 't haile spul, 't gong apmoal noar heur bestel. Voai nikkopte moar wat, sjoeksjakte van hoes noar 't waark. en van 't waark noar hoes, at wat hom veurzet wer en keek glin as Moeke glin keek. Ainding was ter, doar Oafke wis mit geboren was. Ze haar aaltied geluk. As ter roaden warren mos, kon 't zo moar nait lopen of zai rui het. len knikkertied kwam ze aaid mit n dikke pongel knikkers thoes, dailde dei aan bruierkes en zuskes mit haanden vol oet en .... won der weer krekt zoveul bie as ze hemmen wol. 't Was teis zo slim, dat ter gonnend wazzen, dei nait mit heur speulen wollen, al duurde dat ook voak nait laank. De knikkers verkoft ze din en zo kwam 't 61 wicht aan buussinten. Gain wonder, dat ze aldergloependst geren knikkern mog en heur lutje beetje vrije tied doarmit verdiedeldaantjede. Ainmoal haar ze aal heur knikkers votgeven en was buuls. Aanderdoags was 't Hemelvoart. Dou ze 't morns wakker wer, het ze heur knipke weI vief moal omkeerd, moar 't hulp niks, wol niks oetkomen. Dat was n male preek op zo'n mooie feestdag: gain buussinten! Van Moeke kreeg ze geld mit noar kerk en nuver aanboid stapte 't 01 mit de beste veurnemens allinneg op kerk of. Doar zag ze n poar van heur kammeroadskes aan 't koeItjestuiten. Dou wer de olle Evoa heur weer schoon boas, kon ze verlaaiden nait aan. Ze keek ale kaanten oet, draaide kerkdeuren veurbie en wachtte even dat ze apmoal ien kerk zaten. Dou schoot ze as n pi.el oet boog noar de knikkernde jonges en wichter tou. Veur heur kerkgeld koft ze knikkers en.... joa man, noa n zetje haar ze al fiks wonnen en rammelden de sinten heur weer ien 't knipke. Knikkers het ze bezied stopt ien n helle boom, doar dus ze je veur gain geld mit ien hoes komen. Heur oldste bruier het ze veur n poar sinten omkoft. Dei wol heur din weI geern tekst en psaalms vertellen, doar thoes aaid noar vroagd wert Zo is ze dat moal daans en Moeke's slop ontsprongen, want doar haar wat opzeten, as ze dat gewoar worren wazzen, 't Was stoef veur Midwinter. Oafke haar heurd, dat ter 70

ien 't Veerhoes ien Kantensn grote lotterij holden wert 't Was zaacht weer noar tied van 't joar. Slimste drokte was thoes achter rug. Zai mos en zai zol doar even noar tou. Verdikke, haar 't geluk nait aaltied al mit heur west! As ze ais n lotje trok! WeI wait, wat ter op valen zol! len hoes mozzen ze onmeugelk nait gewoar worren, dat zai aan lotten dee. Wat zol Moeke din gloeiend glin ien hakken wezen! Wat zol ze heur mit slop op 't jak geven! Ze schoedelde zuk al, as ze der aan docht. Ze wis ook ja weI dat 't nait mog. 't Was krekt, of der hailtied n luk flusterstemke tegen heur zee: "Nait doun, wicht! 't Mag nait! Dust ter zunde mit!" Moar n veul haarder stem balderde doar opslag tegen ien: "Gekhaid! As 't geluk joe g.even is, mout je 't mit baaide haanden aangriepen! Perbaaiern, wicht! Wel wait, winst vaast!" En din was doar weer de sensoatsie van 't winnen! Din speulde de knikkerduvel heur weer paarten. Aigenste hartstocht, dei heur aaltied aangrepen haar, as ter wat te winnen was, zoog heur vot, ze mos 't perbaaiern, al was 't ook moar ainmoal! 't Flusterstemke hil zuk din moar stil, was toch gain tegenholden meer aan. Ze greep heur mantel en schoof gaauw ien klompen. 't Was n dik uur lopen noar 't Veerhoes tou. 't Begunde al wat te graauwen, dou ze op stap gong. 't Eten zol vanzulm wel haildaal ien toeze lopen, moar doar dochde 't 61 nait aan. Ain doul haar ze veur ogen: n lotje kopen - n pries winnen! Dou ze ien Kantes kwam, was 't aal oareg duuster. Overaal wazzen lampen aan. Ze knipte tegen 't licht, dou ze 't Veerhoes ienstapte. Wat was ter vol! Achter de ruggen van padie lotje-kopers laans, schontjede ze ien n houkje. Op toavel stan n grode deus mit apmoal lotten der ien. Elk kon zo'n dingeraiske kopen veur n kwattje. Wazzen pracht-priezen mit te winnen. Dou was heur gain koar meer aan hakken bonden. 't Knipke kwam tou buus oet en mit n kop as n boeskool legde 't 01 't kwattje op toavel. Ze kreeg n opvolden pampierke, doar n nummer op ston. 't Haart sloug heur achtentachteg. Sikkom sevveloos laip ze noar vraauw tou, dei achter bie priezen ston: nummer vattien! En. . . . joa. . .. verachtjond! 't Geluk lait helur weer nait 71

veur schut stoan. Veur ze der op verdocht was, werheur n dikkevedde gaans ien aarms drokt. n Gaans!! Doar haar ze ja nooit op zind. Laive toetpot en gain inne! Wat mos ze doar weI mit begunnen? 't 01 het doar vaast oareg mit n gezicht van Jan Lilloa stoan, want ienains heurde ze dat n poar begunden te buldern van 't lagen en kreeg ze ien loer, dat ze heur op koar haren. Zo gaauw as ze kon, mouk ze dat ze bie deur kwam. Doar heurde ze-nog krekt, dat ter roupen wer: "Is dat 't wicht van Mulder nait? As dei g.aans thoes moar smoaken zel!' Mit n bats smeet ze deur achter zuk tou. Doar ston 't 01 ien 't duuster, mit gaans onder aarm. Regen miggelde heur ien 't gezicht, 't weer was hail bot slim minder worren, Wiend zette op, hoelde hoog deur bomen hin. Hou loat zol 't wezen? Thoes zaten ze gezelleg om toavel tou. 't Eten was vaast al Ope Gain haand kon je ook veur ogen zain! Votje veur votje schoevelde ze laans bomen, dei as swaarde schimmen aan kaant stonden en heur de' weg wezen. Wat was 't ook n in! En wat woog dei gaans der ien! Ain lichtpuntje was ter ien de dikke duusternis: dat was 't geluk,dat heur weer daind haar! Dat was de pries, dei ze tech weer wonnen haar! Dat was net ·dei gaans, dei heur 't lopen zo stoer mouk! Moar hou most 't nou wieder? Woar mos ze mit heur pries hin? len hoes komen der mit, datdus ze ja veur gain honderd pond klontjes, Al was 't ook n verhipt lekker hapke, 't was ja n pries oet Iotterij, "God verzuiken", nuimde voai dat aaltied. Doar haar Duvel mit speuld, En din Moeke! Wat zol dei hoag.el wezenl Wat was ze begund! Zol ze hom aan kaant van weg hinsmieten en haard lopende noar hoes tou runnen? Dommit mos ze Topstil ook nog ien duuster veurbie, laans dei akker mous, doar de sukkerai-wiefkes onder zaten, negennegenteg ien n piepkedell Zehaar de dood ien bainen. Was ze der al? Heurde ze doar al wat? 0, o. mit heur swoare vracht haildaal allinneg ien 't duuster dus ze ja zuver nait wieder. Moud zakte heur ien schounen. Moar hier stoan blieven kon ook ja nail. Dou het ze zuk verdriesten is aan 't runnen goan, aan 't runnen dat ze nait meer kon. Caanzekop bungelde heur aalweg tegen bainen aan; mouk heur nog keller. Bie 't hoeske

12

van 01 Joap schel-oetroupers-Grait, doar wat licht schemerde, is 't 61 aan kaant van weg ien 't gras deelvalen. kon ze nait meer! Brrr, wat wer zenat! En wat sloug de wiend heur ien 't gezicht, Heur hom ais brullen! Was dat straf, omdat ze lot haar? 't Flusterstemke ien heur haart was nou dei buldernde wiend worren. Heur! .Bist 'n dikke minne", raip e, "vaals is 't, dien allen en God zo te bedraigen!" Lag ze moar ien 't ber, mit dekens stoef om zuk tou sloagen. Stief kneep ze heur gaans tegen zuk aan. Nee, ofstand doun van heur mooie pries kon ze nait, al woog dei heur ook nag zo swoar. Waist wat! Ze zol hom noar Opa en Ootje bringen. Dei haren aaid slim mit heur te doun had, as ze kloagen dee, dat Moeke heur weer mit slop geven haar. Dear kreeg ze aaltied wat lekkers. 'n Kop kovvie mit 'n stuk kouk. Ootje haar zukse aibels lekkere klontjes, veul lekkerder as thoes. Koekjestromke ston aaltied kloar. Doar wer ze rekend, thoes was ze gain torf hoog. Joa, dat zol ze doun! Ze mos heur gaans tach kwiet! As ze eerlek alles vertelde, zollen dei der wel road mit waiten en niks zeggen. Deurhennat kwam ze mit gaans onder aarm 't aarbaidershoeske van heur grootollen binnenvalen. Doodop lait ze heur op n stoul vlak bie kolomkachel deelsmakken. Opa zat ien zorg mit brilveur op 't puntje van neuse Hal las Ootje 't neis oet kraant veur, keek nou mit kelle ogen over horn noar 't wicht. "Hai, hai, kiend, wat dus ons ja schrikken! Woar komstoe toch weI vandoan? En was hes doar onder aarm? n Gaans? Hou koms doar aan? En wat bis ja nat! len zuk stormweer nog hie 't pad?" Dou 't 61 wat "biekomen was en Ootje heur n kopvol haite kovvie ienschonken haar, kwam ter mit horten en steuten oet, hou ze aan dei gaans komen was. De allen zaten der bie te kopschudden, Ze prommelden wat, moar 't duurde nait hail laank of Opa beknovvelde 't daaier, zee dat n monster was en brocht hom ien 't achterhoes. Doar gong klink weer van deur en mit n haisterge stem wer der roupen: "Is hier nag yolk? Is Oafke hier ook? 't Kiend het nag nooit thoes west!" Mit n barst kwam Voai koamer ienvalen en.... doar

13

zag e zien verloren dochter zitten, dei 't schraiwen noader as 't lagen stone Apmoal wazzen ze op zuik noar dei dikke lummel. Ale graften en sloden haren ze ofstruund. Naarms gain Oafke! "En nou zitse hiermoar hail trankiel te kovviedrinken! Schoams die nait, doe grode hoksel van n wicht! Mos dat dien 011en aandoun? Moeke het ter ja glad van op zenen!" 't Was eerste moal dat Voai te keer g.ong, moar din haar 't ook hoogte. Dou e oetraagd was, heurde moar mit n haalf oor noar Oafke, dei vanzulm nait mit de haile woarhaid veur droad komen dust Over de wonnen pries toalde ze nail. Opa en Ootje haar ze op kroag of verboden der mit Voai en Moeke over te proaten. Dou was qat bain mit pabbe gaauw weer ien 't lid. Moar 't stoerste kwam nog aan. Ze mos mit pabbe votdoalek noar hoes tou, doar 't jonkgoud al laank op ber laag. 0, wat was Moeke vergreld op dat smereg wicht, dei zo loat en ien zuk weer en zunder eten thoeskomen dust Dou ze mit slop omroak oftiggeld was, is ze moar gaauw onder zaail goan. Dei oavend het heur nog laank heugd! 't Was ale joaren gewoonte, dat ain van de klaainkiender Eerste Midwinterdag. hie de grootollen te gaast was. En wat laip 't geluk dei smiegel weer mit: dit joar was 't krekt heur beurt. Of gaans heur lekker smoakt het? Elk ogenblik zat ze noar deur te gloepen, of ain van heur ollen tou deur ienkwam! En n haalf joar noa tied gong de griezel heur nog over de graauwe, as ter ain was, dei 't woord "gaans" bruukte, al was ter boeten heur grootollen ook gain minsk ,dei ooit gewoar worden is, wat zunde dat Oafke op heur gewaiten haar. K. B. NIEBORG

Toustuurd om oet te zuiken.

74

STAARKE WILLE I

En smoken, smoken dat Pait dee, n Schosstain leek 't; moar Paiter zee: Dei laank smookt, dei wordt lekker old. Zien smeugel was sikkom nooit kold. Moar housten, housten dat Pait dee, En roggeln, studdie. Vrauw dei zee: ,,'t Is roggelrokershoust, dat is 't, Bist an niktien versloafd, dat bist." En nou, al vuil hom 't nog zo stoer, Pait rookt n.ait meer!. ... n Bokketoer. "n Staarke wil mou-j' hebben, nait?" "Joa jong, dat het ze ook" .... zee Pait. GERM ELST

ELSIEN Eisien lopt in de lien' en wordt blaauw om de kop Van 't trekken en 't rieten moar 't schut hoast nait Ope D'olle taaske ligt daip en de vliemschaarpe wind Snidt deur polterge klertjes van 't moagere kind. Elsien hangt in heur zeel; 't ribbekaassie, zo smaal, Knipt zok tou en heur arems, dai bongelen aal Hen en weer; kop doeknekt; handen kraampeg en krom Griepen studdie de diggels van 't joag.pad sikkom. Eisien staait. ... Even moar As n scheepjoagerspeerd

en zai snoft en zai proest 't Steerterg hoar waait

heur woest

Om de kop ...... He?!. .... Zai. zingt in zuk zoIs? ......d'Olle deun: ,,0, Suzannoa, wat is 't leven wonder schon." GERM ELST Det: Maandblad Groningen. Oetg. Erven B. v. d. Kamp, Stad

75

BOER EN PEFESTER

'n Boer en 'n pefester zatten tegenover 'n ander in traain. De raaize was laank en proat mor kart. Dat begon te vervelen. "Ik zel joe ais 'n roadseltje opgeven", zee pefester tegen boer. Dij knikte mit kop: "Mie goud, as ie 't nait te stoer moaken!" Dou knikte pefester mitkop, knees wat en zee: "Moar wie doun dat nait zo mor, wie doun om geld. As ie 't antwoord waiten, krieg ie 'n gulden van mie en as ie 't nait waiten, krieg ik aine van joel" Boer schudde bedachtsoam mit kop. "Dat wait 'k nait hurl Is dat nait aal te schoadelk veur mie? Ie binnen pefester; ie waiten veul meer as ike Nee, dij kanzen binnen nait geliek. Loat wie 't zo moaken: as ie mie 'n roadsel opgeven en ik wait 't nait, din krieg. ie tien stuver vanmie. As ik 't weI wait, krieg ik 'n gulden van joe. En as ik joe 'n roadsel opgeef en ie waiten 't nait, din krieg ik 'n gulden van joe." Pefester knikte en vruigij.Zel. ik joe aine opgeven of willen ie eerst? Boer prakkezaaierde. .Loat mie mor eerst." En dou: "As 't zit, .het 't twij poten en as 't lopt, het 't drije. Wat is dat?" Pefester denken, hail daip en hail laank en in 't leste: "Nee, dat wait 'k nait. Dat is te stoer veur mie. Der hei je 'n gulden" ie hebben hom eerlek verdaind." Boer gnivvelde en dee gulden in 't geldpuutje. "Nou mou-je mie ais vertellen", zee pefester, "wat was dat nou ainlieks?" Boer docht hail daip noa. ,,'k Wait 't nait", ze'e e mismoudeg, "de, he-je tien stuver van miel" S. F. VAN WATTUM

EN MOOIE EN LlJVE SUNDERKLOASPOPPE Loeks was n fikse boerenknecht En dijnde bie zien muike: Se was en dikke, 'k mijn boerin: En ook en harte sat der in; Se heette Kloassien Fuike.

76

Heur man was dood en lijt heur noa Drij kinder bie sien starven, n Wigt was de olste, hijtte Grijt, Soo 'n nuver wiggie' was der nijt, Ook har se wat om te arven. Besehrieven ken 'k dat wiggie nijt, Doar was se veul te knap tou: Ik seg allende, in de oogjes sat n Guutje, mit sie dit, die dat, En doarmit is et taptou. Dr J. R. KOCH (Schriefwieze van 1870) Get.' Maandblad Groningen. Oetg. Erven B. v. d. Kamp, Stad

HAl KON WEL W ACHTEN

Joap Duvel har zoo ieslek veul misdoan En roofd en moord, en nou mos 't den moar wezen: De rechter zee: "Zoo'n baist mot van de boan" En het hom 't vonnis: "Hangen deur de strop" veurlezen. Moar op de leste dag kwam hai nog in de eel En zee: "Je kennen nou nog wat verlangen: 'n Guie moaltied, wien of zoo: je waiten 't wel, dat staait joe nou nog tou veur dat je hangen!" ,,'k Bin dankboar", zee de gast, "dat ruirt mien haart, Wat joe mie, zundoar, doun met wien en eten .... 'n Pond eerdbeien den of twei ook veur mien paart, Dei Ius ik stommegeeren, nait vergeten!" "Je", zegt de rechter, "dei Ius ik ook groag, Dat is wat fiens, maar man, kiek ais noar boeten: 't Sneit ja van roak en 't vrust al vairtien doag: De bloumen zitten voestdik op de roeten!" .Da's niks", zegt Duvel, "da's gain zwoareg.haid meneer, Doar heb ik wel om doeht in mien gedaehten: As 'k joe veur al joen vrundlekhaid nait affronteer: Tot dat ze riep bin, wil 'k zoolang wel wachten!" H. J. MULDER Get: Maandblad Groningen. Oetg. Erven B. v. d. Kamp, Stad

77

NEREN Jan en Pait en lutje Koos Stappen ien winkel van koopman Roos. "W·at zel 't wezen?" vragt ol man. "Twij cent kekaigies", antwoordt Jan. Roos klimt tegen ledder op, Ain, twij, drij, vaier, vief, zes treden, En mit trom van bovenste plaank Zulfde raais weer noar beneden; Tromke open, kekaigies geven. Tromke dieht, mit stieve leden Mor weer tegen ledder Opt Ain, twij, drij, vaier, vief, zes treden, Tromke weer op 't olle stee, Zulfde rais weer noar beneden. "En doe din Pait, of waist 't nog nait?" "Twij cent kekaigies", onnaaiert Pait. "Doe slaif, haar dat nou eerder zegdl" "Mor Roos, 'k haar centen al op teunbaank legd." Roos klimt weer tegen ledder Ope Komt mit trom weer noar beneden. Mor veur-e weer noar boven gaait: "Doe ook twij cent van 't zulfde spul?" Vragt hai aan Koos, nait zunder reden. "Nee Roos", zegt kwiebes hail tevreden. Dus Roos dut 't tromke mor weer dicht En zien stieve stramme leden Moaken veur de vaierde moal Raais noar boven en noar beneden. W'eer achter teunbaank, poesteg nog, Vragt ol aan Koos: "En doe mien vent?" "Ain cent kekaigies, koopman Roos, En 'n teuverbaal veur d'aander cent." T. J. NANNINGA Det: Dorp en Stade Delg. Spiering, Slad

18

BLADWIEZER 1

2 t 4

5 6

7 8 9 10

11 12 13 14

15 16 17 18 19

20 21 22 23 24 25

26 27 28 29 30 31

32 33 34 35

36 37 38 39 40 41

'n Proatje veuroet Ons Grunnegerlaand Kolken Wintermorgen Wachten Advent Woarom? Ons dochtertje Mea Ons Moeke het schraifd Ollerdom 01 Aikenboom Lindebomen Leste Vouer Veurjoar Kerstboodschap Troost De olle Kroakstoul Jonge Moeke Zummer Bliede Veur joarbosschop Geeskes mooie Midwinter Zwoareghaid Ofschaid Allain? Ps. 121 Hillegdom n Huussie, kant en kloar ... Haarst Jamman Ick gah as dor en Wunner As ik groter bin Wenst ' t Ingelze Laand Overdracht Oldamster Boerenlaid Op Bedevoart Beden n Vraauw het 't adsmits stoer Pyoamoa Riemke Roezie

G. Hamstra-Vos Jan Boer Nikl. Griep T. Hagedoorn Jo T. J. Knorren T. J. Knorren Gerh, Tuinema E. C. A. Vinhuizen H. Heersema Renko Sipkes Hans Elema S. J. Jensema A. M. J. Deelman Jo Dr Tj. W. R. de Haan J. Faber A. M. J. Deelman J. G. C. Vegter J. Rietema Renko Sipkes T. Wijnholds-Mein T. J. Knorren Korn. Mulder Dr Tj. W. R. de Haan G. Hamstra-Vos Dr Tj. W. R. de Haan G. Elst (Germ EIst) Joh. Fr. Dirks G. Steenhuis-Hidskes Cog Dr Tj. W. R. de Haan W. J. Eelssema D. S. Hovinga Rein Brouwer E. C. A. V. B. J. Frieling P. Keuning R. Kuitert P. Kieft

bIz. 5 7xB 8x

9x

tOx lOx 11x

llx 12 B 15

16x

l1x 18xB

19x 20x 20x 21x 22x 22x 23xB

24 27 28xB 29x 29x 30x

31x 33x 34xB 35x

36x

31x 38x 40 41 42xB

61x 42xB 44 B 45x 46 B

42 43

Mien laiverd Keerls van heur woord

44

Vool

45 46

Krubbebietet- Windzoeger Woarom swietieti allied

41

' t Grunneger Ras

48 49

Fraanzen en Kezakken les

50

Stiei

Dr Eerelman H. Geertsema J. Gorter-Siemens J. Gorter-Siemens E. J. Huizenga-Onnekes

48x

B. J. Douwes Mr A. S. de Blecourt G. Teis Pzn K. B. Nieborg J. Zijl J. de Graaf E. C. A. V. W. van Leijden-Heerema J. Zijl T. G. Steenhuis-Hidskes K. B. Nieborg Germ Elst Germ Elst S. F. van Wattum Dr J. R. Koch

53x

75x

H. J. Mulder T. J. Nanninga

'f8x

49 B 52 B

52 53

vrouden

Hai dee '! nait 52 Rejoal 53 Goie Road 54 Neie autobus 55 Zunege Geert 56 Graitje heui bigge 51 n Loiteriiqaans 58 Staarke Wille 59 Elsien 60 Boer en Peiestet 61 Ben mooie en liive sunderkloas poppe 62 Hij koti we] wachten 63 Neren 51

54

56 B 58 60x 61xB

42x 62

67xB 68xB 69 B

75x 75x 76

77x