v)

STUDIE 39 BEROEPSPROFIEL productdesigner (m/v)

BEROEPSPROFIEL productdesigner (m/v)

sector : productontwikkeling studiegebied : audiovisuele en beeldende kunst beroep : productdesigner

Werkgroep beroepsprofiel van de Vlaamse Hogescholen in opdracht van de Vlaamse Onderwijsraad D/1997/6356/28 De leden van de werkgroep beroepsprofielen zijn inhoudelijk verantwoordelijk voor het beroepsprofiel. De Vlor heeft enkel ingestaan voor een uniforme en toegankelijke lay-out.

INHOUD BEROEPSPROFIEL PRODUCTDESIGNER

INHOUD

1

VOORONDERZOEK

1

1.1

1 1

1.2

2

3

Socio-economische structurele ontwikkelingen in de sector 1.1.1 De macro-economische situering van de sector 1.1.2 Beschrijving van de huidige en verwachte ontwikkelingen in de sector

1

Analyse van de arbeidsmarkt 1.2.1 Gegevens over de tewerkstelling in de sector 1.2.2 De plaats van de afgestudeerden in verschillende sectoren en functies

4 4

1.3

Vastlegging van de beroepenclusters en de beroepen

6

1.4

Niveaubepaling per beroep

7

1.5

In kaart brengen van beroepenclusters, studierichtingen en opleidingen

7

5

HET EIGENLIJKE BEROEPSPROFIEL

8

2.1

Exacte benaming van het beroep

8

2.2

Globale beschrijving van het beroep 2.2.1 Kernachtige omschrijving 2.2.2 Beschrijving van de beroepscontext

8 8 8

2.3

Opleidingsvereisten en beroepservaring

9

2.4

Specifieke beschrijving van de beroepsactiviteiten

10

2.5

De beroepshoudingen

20

MEDEWERKERS

21

3.1

Voorzitter

21

3.2

Secretarissen

21

3.3

Leden

21

3.4

Gecontacteerde personen beroepsprofiel productdesign

21

4

BIBLIOGRAFIE

23

5

BIJLAGEN

24

Bijlage 1: ICSIDpapers: Discussion Notes, edit Dec. 8, 1993 Bijlage 2: ICSIDdialogues: Discussion Notes/update, Feb. 25, 1994 Bijlage 3: “The de-industrial revolution”, Produceren in het tijdperk van de industriële anarchie, George Sowden – Transcriptie lezing, dinsdag 24 januari 1995, Vormgevingsinstituut Bijlage 4: Beleidsnota “Industriële design in Vlaanderen” Bijlage 5: Artikels Industriële design in de pers

24 25

26 27 28

B E R O E P S P R O F IE L P R O D U C T D E S IGN E R

1

1

VOORONDERZOEK

1.1

Socio-economische structurele ontwikkelingen in de sector

1.1.1

De macro-economische situering van de sector Design, de engelstalige term voor ontwerpen is moeilijk af te bakenen. Het is een samengaan van vele disciplines, van techniek, marketing, wetenschappen, esthetiek etc. Nu eens spreekt men over design als over een volledige productinnovatie, in andere gevallen bedoelt men de vormgeving van het product, dan weer de engineering en de productvoorbereidende aspecten. Met de verschuivingen van de productiemiddelen naar de lagelonenlanden wordt het aandeel creativiteit, inventiviteit en vernieuwing in onze westerse wereld van groter belang.. Op macro-economisch vlak kan men productontwikkeling en omzet als een belangrijke graadmeter voor het economische klimaat beschouwen; productontwikkeling/design is de ‘core business’ van alle bedrijven, dwars door sectoren en bedrijfsclusters heen, van even groot belang als technologische vernieuwing of totale kwaliteitszorg. Wanneer bedrijven systematisch verzaken aan productontwikkeling/design, verglijden zij automatisch naar een toeleveringssituatie, waarbij hun competitiviteit enkel nog bepaald wordt door hun productiviteit: de verhouding productieritme en kwaliteit versus loonkost en geïnvesteerd kapitaal. Juist deze factoren zijn sterk afhankelijk van politieke verschuivingen, en vooral van de toegankelijkheid van de lagelonenlanden. Ons land heeft op het vlak van design nooit het positieve designvooroordeel gekend als Scandinavië, Italië, Duitsland en meer recent Frankrijk, Spanje en Nederland. Voor de meeste industriëlen staat ‘design’ vaak nog gelijk met een bepaalde meubelstijl of moderne luxevoorwerpen. Zij investeren voorzichtig, en halen ook niet halsoverkop vormgevers in huis vooraleer de rendabiliteit verzekerd is. België bestaat hoofdzakelijk uit onderaannemers en fabrikanten van halffabrikaten. Investeren en vernieuwen in nieuwe producten komt niet direct op de eerste plaats.

1.1.2

De beschrijving van de huidige en verwachte ontwikkelingen in de sector 1.1.2.1 Socio-economische factoren De toekomstige productdesigner zal de taak hebben om producten te ontwerpen, die aan de behoeften van de mens tegemoet zullen komen. 90 percent van de producten die wij over 10 jaar zullen gebruiken dienen nog bedacht, ontwikkeld, vormgegeven te worden! Daarbij zijn de factoren: ergonomie, ecologie en technologische verbetering en vernieuwing van beslissend belang en is een fundamentele herstructurering van de hedendaagse productcultuur noodzakelijk. Productdesign is vitaal bij de ontwikkeling van onze maatschappij.

2


♦ Afzetmarkt en arbeidsmarkt De afzetmarkt voor ontwerpers gaat in stijgende lijn, er is : − behoefte aan concurrentiële producten − behoefte aan creatieve ontwikkeling − behoefte aan technische know-how − behoefte aan productontwikkeling − behoefte aan een humaner design ♦ Design is een competitief wapen voor de onderneming Productdesign is een geïntegreerd onderdeel van een strategische bedrijfsvoering die streeft naar “totale kwaliteit van het product” naar het sneller op de markt brengen van betere en goedkopere producten. Gezien de internationalisering, de concurrentie en de nieuwe Europese markt wordt het belang van productdesign alleen maar groter. Dat wordt benadrukt wanneer we naar omringende landen kijken: bv. het recente succes van de Nederlandse Droog Design, met daarnaast de reeds langere successen van de Scandinavische landen, Italië, recenter Frankrijk en Spanje. Design gaat hand in hand met de technologische nieuwigheid en ontwikkeling, en als gevolg daarvan creëert productdesign het beeld van dynamische vooruitgang, authenticiteit, onderzoek en vitaliteit. Design is in die zin een middel om het arbeidspotentieel te behouden en zelfs te versterken t.o.v. de lagelonenlanden. 1.2.2.2 Technologische factoren (systemen, routines, processen) Voortdurend materiaalonderzoek levert nieuwe ontwerpmogelijkheden, ook de snelle ontwikkelingen in elektronica creëren nieuwe gebruiksmogelijkheden of totaal nieuwe producten, systemen en diensten. Door de automatisering verloopt een groot deel van het ontwerpen productieproces via computergestuurde/beheerste systemen en middelen: CAD, CAE, CAM. Het ganse ontwerpproces is in een stroomversnelling gekomen met de komst van de computer. Bij het verwerken van ideeën, hun voorstelling, zowel driedimensioneel als technisch en de uiteindelijke realisatie is het gebruik van computers gemeengoed geworden. Niet alleen voor de meer complexere ontwerpen vormt de computer de directe link tussen tekenbord en machine. Ook het ontwerp van computersoftware en virtuele werelden behoort tot het terrein van de productdesigners. Het schetsen, tekenen, modelmaken blijft nog steeds in eerste instantie het meest persoonlijke en creatieve deel van het ontwerpen. Pas daarna wordt er sterk rationeel en gestructureerd gehandeld om het vooropgestelde doel te verwezenlijken. De communicatie met de opdrachtgever verloopt vooral via verbale presentaties met tekeningen en modellen. Het ontwerpproces wordt ingeleid met maquettes, aangevuld met concrete onderdelen, stalen, verduidelijkende teksten, marktstudies, materiaalonderzoek enz.. De kostprijsberekenig vormt een belangrijk onderdeel in het hele proces. 1.1.2.3 Politiek-maatschappelijke factoren (arbeidsrecht/arbeidsverhoudingen) De arbeidsverhoudingen voor ontwerpers worden geregeld door de (beroeps) verenigingen van designers. België heeft er verschillende: de UDB (Unie der Belgische


3

Designers), VVVO (Vereniging van Vlaamse Ontwerpers) en ook KIO (Kring Industriële Ontwerpers) uit Nederland. Er zijn o.a. promotiekanalen en agenten als Cepro (Centrum voor Productontwikkeling) Pronto Ontwerpersmarkt en Optimo, waar op basis van vraag en aanbod contacten gelegd kunnen worden tussen bedrijven en ontwerpers en hun diensten of producten. De overheid is vertegenwoordigd door het VIZO (Vlaamse Instituut voor Zelfstandig Ondernemen) dat een sterke klemtoon legt op de promotie en ondersteuning van het Vlaams ontwerptalent, met catalogi, en door middel van beurzen, tentoonstellingen in binnen- en buitenland. Op internationaal vlak is er ICSID, (International Council of Societies of Industrial Designers) de internationale beroepsvereniging, die als eerste een gedragscode voor ontwerpers heeft opgesteld en er naar streeft de verhoudingen tussen ontwerpers onderling en met bedrijven te regelen en dit op alle vlakken: contracten, honorering, bescherming, promotie en erkenningen. Deze gedragscode is vrijwel in alle westerse landen in gebruik. Het beroep van Designer is in België niet beschermd en op het eerste zicht lijkt het erop dat iedereen met een dosis creativiteit en inzicht het beroep zou kunnen uitoefenen. In werkelijkheid vraagt de industrie polyvalente specialisten op het vlak van het syntheseproces, waarbij op een coherente en verantwoorde wijze voldaan wordt aan de behoeften en eisen van de verschillende betrokkenen. Dat resulteert in zinvolle en adequate oplossingen voor concrete probleemstellingen. Niet alleen innovatie en verbetering van producten of systemen komen aan de orde, maar ook maatschappelijke, culturele, ecologische contexten spelen een rol. Een specifieke, kritische attitude ten overstaan van maker en gebruiker, en een intrinsieke capaciteit tot vormgeven behoort tot de beroepshoudingen van een productdesigner. Daarom zijn gespecialiseerde opleidingen voor productdesigners/ontwerpers noodzakelijk.

4


1.2

Analyse van de arbeidsmarkt

1.2.1

Gegevens over de tewerkstelling in de sector Vlaanderen is uiteraard een kleine markt voor ontwerpers: er zijn weinig ondernemingen met eindproducten. Als gevolg hiervan, en ook als gevolg van het specialisme van het beroep van productdesigner. is de ontwerpsector er één met een, qua aantal, geringe tewerkstelling. Het totale aantal tewerkgestelde industriële ‘designers / vormgevers / productontwikkelaars’, bij bedrijven en ontwerpbureaus in dienstverband of als zelfstandigen in België is onduidelijk. De Koning Boudewijnstichting enquêteerde in 1989 meer dan 2000 ontwerpers. Over hun leeftijd, geslacht en diploma is weinig bekend. Naast de gediplomeerde ontwerpers zijn hierbij ook beroepsbeoefenaars die vanuit andere opleidingen komen zoals architectuur, binnenhuisarchitectuur, beeldende kunsten, diverse ingenieursdisciplines etc. De opleiding productdesign te Genk (voorheen Industriële Vormgeving / Productontwikkeling) leverde van 1974 tot 1996 in het totaal 194 gediplomeerde industriele vormgevers/meesters in productdesign af. Zoals de grafiek aantoont ging het aantal studenten in stijgende lijn en stabiliseert het zich nu rond een 15 tot 20-tal gediplomeerden per jaar. Deze studenten vinden vlot werk in de eigen sector, in verschillende functies, zoals blijkt uit een onderzoek uit 1994.

16

14

12

10

8

6

4

2

0

74

75

76

77

78

79

80

81

82

83

84

85

86

87

88

89

90

91

92

93

94

95

96

Overzicht aantallen afgestudeerden vanaf de oprichting van de afdeling industriële vormgeving / productdesign te Genk (1974-1996)Verhouding man 82% -vrouw 18%

5


1.2.2

De plaats van de afgestudeerden in verschillende sectoren en functies Een onderzoek naar de beroepsbezigheden van de afgestudeerden levert de volgende gegevens op (gemiddeld per 100 studenten)

H 4%

G 12%

I 10%

J 3%

A 7% B 5%

F 25% E 3%

A B C D E F G H I J

Onderwijs Zelfstandig

In dienstverband

Andere

D 4%

C 27%

Middelbaar Hoger Eigen bedrijf binnen vakgebied ontwerpen Eigen bedrijf binnen vakgebied ontwerpen + productie Eigen bedrijf buiten vakgebied ontwerpen Bedrijfsontwerper Managementsfunctie en productdesign Grafisch ontwerper Commerciële functie Post-graduate en verder studeren TOTAAL

7 5 27 4 3 25 12 4 10 3 100

6

1.3


Vastlegging van de beroepenclusters en de beroepen Pedagogische

Culturele kunstzinnige

Technische

Administratieve, Commerciële, Economische

Wetenschappelijktechnische

− − − − − − − − − − − − − − − − − − − − − − − − − − − − − − − − − − − − − − − − − −

assistent docent technische wetenschappen docent praktijkvakken beheerder onderwijsinstellingen schooldecaan beeldend kunstenaar museummedewerker, presentaties modeontwerper grafisch ontwerper decorontwerper interieurontwerper etalagist-ontwerper prototype, modellenmaker standenbouwer CAD-tekenaar, CAE-tekenaar, CAM-tekenaar DTP-operator meubelmaker tekenaar, werktuigbouw bedrijfshoofd klein of middelgroot bedrijf productieplanner werkvoorbereider leidinggevende automatisering kostprijscalculatior public relations adviseur marketingsadviseur hoofd technische dienst vertegenwoordiger technische producten manager industriële productie algemene leiding industrieel bedrijf manager ontwerpbureau inkoper technische producten demonstrateur ecologisch raadgever (milieu-adviseur) kleuradviseur materiaaladviseur ergonomieadviseur milieuonderzoeker beleidsambtenaar arbeidsomstandigheden leidinggevende afdeling research productontwikkeling industrieel vormgever industrieel ontwerper bedrijfshoofd ontwerpbureau

Het aantal hiermee gelieerde functies - gaande van directiefuncties en andere verantwoordelijke kaderfuncties over de ontwerper in teamverband tot de zelfstandig artisanaal werkende ontwerper - is dermate groot dat we hiervoor verwijzen naar de geraadpleegde bronnen. ♦ Bronnen − Code van Beroepen, Nationaal Instituut voor de Statistiek, 1991 (België) − Standaard Beroepenclassificatie 1992, Centraal bureau voor de statistiek, 1993 (Nederland)

7


1.4

Niveaubepaling per beroep Inzake niveaubepaling situeert de productdesigner zich bij uitstek op niveau 5 en in mindere mate op niveau 4. Alle opgesomde beroepen kunnen in principe op deze niveaus uitgeoefend worden.

1.5

In kaart brengen van beroepenclusters, studierichtingen en opleidingen Bij deze opsomming beperken wij ons tot de artistiek gebonden opleidingen; dit omdat het scala aan beroepen en functies die hierboven vermeld werden dermate groot is dat een exhaustieve opsomming niet relevant is. Studiegebieden Architectuur

Productontwikkeling Industriële Wetenschappen en Technologie Audiovisuele en Beeldende Kunst Onderwijs Taal- en Letterkunde, Geschiedenis, Archeologie en Kunstwetenschappen Toegepaste Wetenschappen

Opleidingen Interieurvormgeving Interieurarchitectuur Architectuur Productontwikkeling Industrieel ontwerpen

Niveau C* B B B B

Beeldende kunst

B

Plastische kunsten Kunstwetenschappen

C A

Burgerlijk Ingenieur-Architect

A

*A : Academisch onderwijs B : Hoger onderwijs van academisch niveau in 2 cycli C : Hoger onderwijs van 1 cyclus

8


2

2.1

HET EIGENLIJKE BEROEPSPROFIEL

De exacte benaming van het beroep Productdesigner.

2.2

De globale beschrijving van het beroep

2.2.1

Kernachtige omschrijving De productdesigner concipieert, ontwerpt en communiceert op het terrein van de industriële of de artistiek-artisanale productie, nieuwe of vernieuwende synthesen van gebruikstechnische en socio-culturele kwaliteiten. Deze integrale samenhang van technisch-functionele, gebruiksmatige, spirituele en psychologische belevingswaarden ontwikkelt hij in probleemoplossend verband vanuit het gezichtspunt van zowel de producent, de distributeur als de gebruiker.

2.2.2

Beschrijving van de beroepscontext De productdesigner is werkzaam in de industriële en dienstensector, vnl. in ondernemingen die actief zijn op het terrein van ontwikkeling, productie en distributie van producten en productsystemen, die we als volgt kunnen ordenen: 2.2.2.1 Kapitaalgoederen − − − −

machines, professionele gereedschappen en apparaten producten voor openbaar gebruik en vervoer, bouwelementen producten voor commerciële of publieke interieurs en externe omgevingen producten voor presentatie en distributie van goederen of diensten, producten voor communicatie en didactiek, visualiseringen

2.2.2.2 Gebruiksgoederen − − − −

huishoudelijke apparaten en gebruiksvoorwerpen producten voor sport en spel huishoudelijke gereedschappen meubilair en uitrusting voor interne en externe woonomgeving

♦ In deze bedrijven/sectoren onderkennen we de volgende specifieke werkvelden − − − − − −

ontwerpbureaus ondernemingen openbare instellingen non-profitorganisaties onderzoeksinstituten onderwijs- en vormingsinstituten


9

♦ Binnen deze werkvelden vinden we productdesigners terug in de volgende afdelingen − − − − − −

2.3

ontwerp onderzoek en ontwikkeling management engineering commerciële diensten, reclame en promotie opleiding en vorming

Opleidingsvereisten en de beroepservaring Het vereiste kwalificatieniveau is: niveau 4 of 5. Productdesigner is geen beschermde titel. Alleen in de openbare sector en het onderwijs worden formele opleidings- en ervaringseisen gesteld, getoetst d.m.v. bekwaamheidsproeven.

10

2.4


De specifieke beschrijving van de beroepsactiviteiten Typefunctie Deelfunctie Taken

Contextgegevens − werkomstandigheden − hulpmiddelen − graad van verantwoordelijkheid − verwachte resultaten

Infoverzameling Specifieke prospectie Algemene prospectie (info aanvragen en opsporen) (info aanvragen en opsporen) 1 Screenen van informatiedra- 1 Zich informeren over trends, gers (boeken, rapporten, tendenzen, maatschappelijke tijdschriften, catalogi, audien culturele ontwikkelingen ovisuele media,…) en nieuwe technologieën. 2 Raadplegen van normbla2 Screenen van informatiedraden, wetboeken, databanken, gers … (boeken, rapporten, tijd3 Bezoeken van beurzen, schriften, catalogi, audiovisutentoonstellingen, onderele media,…) zoekscentra,… Raadplegen 3 Bezoeken van beurzen, tenvan specialisten, bedrijven, toonstellingen, onderzoeksinstituten en instellingen. centra,… 4 Enquêtes uitvoeren,… 4 Deelnemen aan studiedagen, Deelnemen aan studiedagen, symposia, congressen,… symposia, congressen,… Bureauwerk. Buitenshuis, i.f.v. infobron. Computer, moderne communicatiemedia en informatiesystemen. Zelfstandig opereren en/of in team . Eigen initiatief en/of in opdracht. Relevante, systematisch gebundelde informatie.

Idem Idem

Idem

Idem

Ondersteunende kennis Klasseringssystemen Idem − specifiek Interpretatie van technische gegevens. Vakjargon designcontext. Basiskennis van humane en Idem − algemeen toegepaste wetenschappen Passieve kennis moderne talen: Engels, Frans, Duits. Gebruik van moderne media.

Typefunctie Deelfunctie Taken

Informatieverwerking Reproductie Productie 1 Bundelen 1 Systematiseren 2 Structureren 2 Klasseren; ordenen. 3 Analyseren. 4 Samenvatten 3 Invoeren in bestand. 5 Synthetiseren 6 Coderen 7 Interpreteren 8 Relaties leggen 9 Concluderen

11



Bureauwerk

idem

Klasseringsystemen Autonoom werken

idem Autonoom en in werkgroep.

Toegankelijke en hanteerbare informatie.

Operationele informatie.

Ondersteunende kennis Vakkennis idem − specifiek Talen, Basiskennis van Huma- idem − algemeen ne en Toegepaste Wetenschappen. Basiskennis onderzoeksmethoden


Infoverstrekking 1 Visualiseren 2 Schematiseren 3 Transformeren tot ontwerpgegevens 4 Rapporteren. van bijv. marktgegevens, observatiegegevens, werkingsprincipes, gebruiksaanwijzingen, productieplannen. met het oog op: - Intern gebruik i.f.v. het ontwerpproces - Extern gebruik i.f.v. uitvoering (onderaannemers) of gebruik zelf (gebruikershandleiding )

Contextgegevens − werkomstandigheden − hulpmiddelen − graad van verantwoordelijkheid − verwachte resultaten Ondersteunende kennis − specifiek − algemeen

idem infoverwerking moderne audiovisuele media, rapporten, ... idem infoverwerking Overdraagbare informatie. Kennis van communicatie- en presentatietechnieken Kennis van infoverwerking, Basiskennis Humane en toegepaste Wetenschappen.

12


Typefunctie

Deelfunctie Taken

Contextgegevens − werkomstandigheden − hulpmiddelen

Studie en onderzoek (Van algemeen naar bijzonder, dit wil zeggen van vakgericht tot productgericht, in de volgende domeinen: technologieën, productietechnieken, materialen, ecologie, ergonomie, methodologie, vorm en kleur, semiotiek, economie, psychologie, sociaal-culturele wetenschappen, ethiek...) Voorbereiding Uitvoering Verwerking 1 Afbakenen onder1 OpstelZie infoverwerzoeksterrein. len/uitvoeren van king 2 Formuleren van enquêtes, checkproblemen. lists, simulatie- en 3 Formuleren van evaluatiehypothesen. onderzoek, obser4 Opstellen van ondervatie zoeksprogramma. 2 Opzetten van een experiment 3 Uitvoeren van marktanalyse: − marktonderzoek − gebruikersanalyse − concurrentieanalyse − trendanalyse 4 Productanalyse: − technisch: materiaal, productie, functioneeltechnische analyse − ergonomisch − vormelijk − semiotisch − ecologisch − bedrijfseconomisch 5 Conceptanalyse: idem-4 Bureauwerk

Bureau- en veldwerk

Bureauwerk

Handboek methodologie

Papier, communicatiemedia, audiovisuele media Autonoom werken en in team, onder vakspecifieke leiding

Moderne media, Computer

− graad van verantwoordelijkheid

Autonoom en/of onder leiding

− verwachte resultaten

Degelijk onderzoeksconcept en programma

Ondersteunende kennis Kennis van onder− specifiek zoeksmethoden − algemeen

Betreffende vakkennis

Bruikbare en betrouwbare resultaten

Kennis van operationele technieken idem

Autonoom en in team, onder vakspecifieke leiding Operationeel bruikbare besluiten verwerkings- en analysetechnieken idem

13


Typefunctie

Deelfunctie Taken

Contextgegevens − Werkomstandigheden

Creatie Onderscheid wordt gemaakt volgens : 1 Soorten ontwerpen: − Productinnovatie: met o.m. integratie van nieuwe technologieen. − Redesign: verbetering van een product vanuit oogpunt van functionaliteit, kostprijs, gebruiksvriendelijkheid, ecologie, productie, transport,.. 2 Restyling: gedemodeerde producten reactualiseren. Schaal- en aard van de productiewijze: − Industrieel: grote series. − Kleine series met artisanaal karakter. − Artistiek-artisanale unica Idee-vinding Probleemdefinitie Conceptgeneratie 1 Transformeren van 1 Afbakenen van 1 Kiezen en uitvoeren informatie de problemen van creativiteits2 Ontwikkelen van 2 Inventariseren methoden. conceptideeën van de ontwerp- 2 Convergeren door fantaseren, eisen van het 3 Visueel denken divergeren, associproduct. (ideeschetsen) eren. 3 Analyseren van 4 Inventariseren van 3 Formuleren van de ontwerpeisen. concepten. hypothesen. 4 Redigeren van 5 Visualiseren: Con4 Kiezen en uitvoede ontwerpeisen. ceptmodelling ren van creativi− 2&3-D teitsmethoden − (presentatieschet5 Evalueren en sen, CAD, princiselecteren van peschetsen, ideeën. spuugmodellen, vormstudies,..) 6 Presenteren van concepten In de hemel, op aarde Bureauwerk en op alle plaatsen.

Atelier, Labo,...

− hulpmiddelen

Alle geestesverruimende middelen.

− graad van verantwoordelijkheid − verwachte resultaten

Autonoom

Handgereedschappen, computers, gereedschappen, kleine werktuigen en machines, materialen (modelklei, schuim, gips, hout: plastische middelen) Autonoom en/of in team. Deelconcepten en combinaties van deelconcepten. Visuele synthesen.

Originele ideeën

Ondersteunende kennis

Autonoom en/of in team Bruikbare probleemdefinitie

14


Kennis van creatieve methoden

− specifiek

Kennis van specifieke technieken

Kennis van creatieve methoden, tekentechnieken, modellingtechnieken, gereedschapstechnieken, computerkennis, tekenen ontwerpprogramma's

− algemeen

Typefunctie

Creatie (vervolg) Conceptevaluatie

Deelfunctie

Taken

1 2

3 4

Uitwerking (Technisch Prototypebouw en vormelijk realiseren) Toepassen van 1 Technische ontwerp- 1 Maken van reële evaluatie- en selecschetsen maken i.f.v. en virtuele testmotiemethoden kwalitatieve dimendellen (o.m. i.f.v. Uitvoeren van testen sionering (principiCAM ) in functie van appreele functie- en vormciatie door de doelvarianten) groep 2 Ontwerptekeningen Conformeren met maken i.f.v. kwantihet eisenpakket tatieve dimensioneZichtmodellen maring. ken. 3 Vertalen en optimaliseren van de oplossing i.f.v. functionaliteit, gebruiksvriendelijkheid, esthetische kwaliteit, economische haalbaarheid, materiaalgebruik, productietechnieken, montage, verpakking, transport. 4 Simuleren (o.m. CAE ) 5 Selecteren van standaardcomponenten.

Contextgegevens Verkoopsomgeving, − WerkomstanBureauwerk, Labo, digheden Testruimten, Modelmakerij. Meetapparatuur, video− hulpmiddelen apparatuur, observatieschema's, enquêteformulieren, gegevensverwerkingsprogramma's, computeranalyseprogramma's. Zichtmodellen.

Ontwerp- en productie-ateliers

Productieatelier en/of ontwerpatelier.( Ev. via onderaanneming )

Wetenschappelijke analyse-en simulatieprogramma's, catalogi, machines, 2-D en 3-D-gereedschappen, ontwerpen productiemiddelen.

CAD-CAMprogramma's, (numeriek) gestuurde machines.

15


Onder leiding werken − graad van verantwoorde- met hoge verantwoordelijkheidsgraad. lijkheid Definitief concept − verwachte resultaten Ondersteunende kennis Kennis van testen − specifiek meettechnieken, verwerkings- en analysemethoden, statistiek. − algemeen


Taken

Supervisie en assistentie.

Tekeningen en modellen

Prototype

Kennis van modellenbouw

Algemene technischwetenschappelijke en esthetische kennis. Kennis van vormentaal, materialen en visualiseringstechnieken.

Kennis van productietechnieken en materialen.

Creatie (vervolg) Testen Kritisch toetsen van prototypes aan alle eerder gestelde eisen

Contextgegevens − werkomstandigheden − hulpmiddelen − graad van verantwoordelijkheid − verwachte resultaten Ondersteunende kennis − specifiek − algemeen

Typefunctie Deelfunctie

Teamwork in interdisciplinair verband.

labo, gebruiksomgeving prototype, modellen, ... supervisie en assistentie informatie over de haalbaarheid van het product. kennis van testen evaluatiemethodieken

Interne projectcommunicatie 1 Overleggen met bedrijfsinterne collega's - van dezelfde en/of complementaire disciplines - over alle aspecten van het ontwerpproces. 2 Communiceren met bedrijfsmanagement over gamma- en productontwikkeling. 3 Communiceren met collega's over commerciële, technische en productieorganisatorische aspecten

Communicatie Externe projectDocumentering voor communicatie de productie 1 Overleggen met 1 Aanmaken van klanten, ondertechnische hulpaannemers, dismiddelen om de tributeurs, reproductie voor te clamewereld. bereiden: materi2 Communiceren aalbeschrijvingen, over strategie, technische tekeninproductie en pregen,... sentatie. 3 Offertes opstellen. 4 Lastenboek opstellen.

16



bedrijfsomgeving

diverse locaties

bedrijfsomgeving

− hulpmiddelen

alle audiovisuele hulpmiddelen

idem intern

computer, tekentafel

− graad van verantwoordelijkheid − verwachte resultaten

in teamverband

autonoom en in teamverband

in teamverband

interdisciplinaire kennisoverdracht

interdisciplinaire kennisoverdracht

bruikbare hulpmiddelen

idem

gedegen kennis deeldisciplines

idem

tekstverwerking, tekentechnieken en teken en - presentatieprogramma's

Ondersteunende kennis vakjargon aanwezige − specifiek disciplines − algemeen

vergader- en communicatietechnieken

Typefunctie Deelfunctie

Communicatie (vervolg) Planning voor de marktintroOntwerppresentatie ductie 1 Aanleveren van beeldmateri- 1 (Mee-)ontwerpen van visueel aal ( tekeningen, foto's, probeeldmateriaal om het product totypes, animatie, video,...) voor te stellen aan een professiom de marktintroductie mooneel publiek en aan de consugelijk te maken. ment: presentatietekeningen, 2 Ontwerpen van promotiemarenderings, foto's,... teriaal in 2- en 3-D ( folders, 2 Ontwerpen van een handleiding. brochures, infostands,...)

Taken

Contextgegevens − Werkomstandigheden − hulpmiddelen

bedrijfsomgeving, grafische bureau's, drukkerijen, studio's computer, reproductiemiddelen, DTP-programma's supervisie en assistentie

− graad van verantwoordelijkheid − verwachte resul- bruikbaar presentatie- en promotiemateriaal taten Ondersteunende kennis visuele communicatietechnieken − specifiek psychologische kennis − algemeen

idem idem, audiovisuele middelen autonoom en in teamverband

een geïnformeerd en overtuigd publiek idem idem

17



1 2 3 4 5 6 7 8 9


Organisatie en management Planning Interne organisatie externe organisatie Analyseren van 1 Opmaken van 1 Prospecteren van ontwerpdoelsteljoblisting markten lingen 2 Opstellen taakal2 Verwerven van Briefen locatie opdrachten Plannen van ont3 Structureren net3 Creëren of verwerwerpstrategie werkorganisatie ven van distributieOnderzoeken van 4 Coördineren kanalen communicatie5 Leidinggeven 4 Voeren en beheren doelstellingen 6 Plannen op korte van promotie en reOpstellen van termijn clame tijdsplanning 7 Voeren van de5 Waarnemen van Onderzoeken van signmanagement belangenbehartiging organisatorische 8 Voeren van finan(belangen van beconsequenties cieel management roep en onderneBudgetteren van (met o.m. budgetming) het project beheer, accoun6 Verwerven van Onderzoeken van ting, geldmiddelen licenties, patenten corporate product vinden) en octrooien strategy 7 Opstellen en onderVoeren van assorhandelen van contimentsbeleid tracten

bedrijfsomgeving

bedrijfsomgeving, externe relaties kantooruitrusting kantooruitrusting organisatiesoftware autonoom en in autonoom en in samenspraak met het samenspraak met het beleidskader beleidskader langetermijnstrategie efficiënte bedrijfsvoering

Ondersteunende kennis strategieën en time− specifiek management, trendwatching − algemeen

economie en marketing

accounting, handelsrecht tijdsplanningsmethoden handels- en financiele wetenschappen

o.m. beurzen communicatie- en transportmiddelen autonoom en in samenspraak met het beleidskader beveiliging, bekendmaking uitbreiding bedrijfsactiviteit octrooirecht, handelsrecht, verkoops- en distributiemethoden handels- en financiële wetenschappen

18




Educatie Opleiding Vorming 1 Lesgeven aan het 1 Gericht lesgeven H.O. aan artistiek in het kader van gerichte opleidinvormingsprogen gramma's 2 Lesgeven in het 2 Persoonlijke S.O.: artistieke en bijscholing voltechnisch gerichte gen vakken 3 Coördineren en leidinggeven onderwijsinstellingen didactisch materiaal autonoom en in teamverband geslaagd leerproces

− hulpmiddelen − graad van verantwoordelijkheid − verwachte resultaten Ondersteunende kennis kennis van het − specifiek gedoceerde vakgebied didactiek − algemeen


Contextgegevens − Werkomstandigheden − hulpmiddelen − graad van verantwoordelijkheid − verwachte resultaten Ondersteunende kennis − specifiek

Instructie 1 Overdragen van technische informatie aan medewerkers in functie van concrete projectuitvoering of -productie

vormingscentra

bedrijfsomgeving

didactisch materiaal autonoom en in teamverband geslaagd leerproces

didactisch materiaal autonoom en in teamverband geslaagd leerproces

kennis van het gedoceerde vakgebied didactiek

Advies en Consult 1 Advies verlenen op het vlak van milieu, ergonomie, kleur, materiaal; inrichting van leefomgeving; aankoopbeleid; huisstijl. 2 Demonstreren van systemen en producten. Onbepaald Documentatie- en presentatiemateriaal. Autonoom Gerichte adviezen. Kennis van de terreinen waarover advies verstrekt wordt.

− Algemeen



Verkoop 1 Advies verlenen met het oog op het verkopen van materialen, technieken, producten of productgehelen. 2 Demonstratie in functie van verkoop. 3 Bezoeken van dealers. Niet bepaald.

19


− Hulpmiddelen − Graad van verantwoordelijkheid − verwachte resultaten Ondersteunende kennis − specifiek − algemeen

Transport- en communicatiemiddelen. Autonoom Omzet Kennis van verkoopstechnieken Psychologie

20

2.5


De beroepshoudingen 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17

8

19

20

21

22

23

24 25 26 27

Accuratesse Doorzettingsvermogen Flexibiliteit Kritische ingesteldheid Omgaan met stress Organisatievermogen Resultaatgerichtheid Veiligheids- en milieubewustzijn Zin voor esthetiek Zin voor initiatief Assertiviteit Beslissingsvermogen Contactbereidheid Leergierigheid Zelfstandigheid Zin voor samenwerking Zin voor efficiëntie aandacht voor en bereidheid tot het verhogen van doelmatigheid en productiviteit van het gedrag. Uiting onder vorm van orde, nauwkeurigheid, zin voor organisatie en planning, regelmaat, afspraken nakomen, werk adequaat plannen en deze planning uitvoeren, naleven van veiligheidsvoorschriften, methodisch werken en studeren Gedrevenheid met sterke aandrang iets willen realiseren. Een opdracht, taak tot een goed einde willen brengen Standvastigheid zich aan situaties, personen en feiten weten aan te passen, zonder hierbij zijn eigenheid te verliezen. Eenvoud, bondigheid en duidelijkheid vermijden van dubbelzinnigheden, overtolligheden, hoogdravendheid en betweterij. Nieuwsgierigheid, verwondering en spontaneïteit gebruik maken van alle beschikbare relevante gegevens. In plaats van te raden, spontaan grijpen naar een adequate informatiebron. Complexiteit kunnen zien van zelfs eenvoudige dingen. Gevoelig zijn voor de zin van symboliek. oog hebben voor vormentaal en schoonheid. De schoonheid van de natuur kunnen ervaren. Omgaan met kritiek opmerkingen van relevante derden ernstig opnemen. Bereid zijn tot aanpassen van inzichten en handelingen. Opbouwende kritiek leveren. Zijn ongelijk durven erkennen. Originaliteit en uniekheid Zichzelf erkennen en ontwikkelen als een uniek wezen. Van hieruit trachten te streven naar originaliteit. Het voor de hand liggende overstijgen. Verder blijven zoeken naar nieuwe oplossingen. Holistisch denken productiefsynthese gericht denken vanuit meerdere dimensies Empathie Loyaliteit beroepsethiek en geheimhouding bewaren Rechtvaardigheid en bescheidenheid evenwicht nastreven tussen de menselijke en natuurlijke economieën. Eerlijke uitwisseling bevorderen tussen producenten en consumenten.

4 4 4 4 4 4 3 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4

4

3

2

4

4

4

4 4 4 4


3

3.1

21

MEDEWERKERS

Voorzitter − Dhr. J. Van Praet, Departementshoofd

3.2

Secretarissen − Dhr. J. Beerten − Dhr. H. Heuts

3.3

Leden − Dhr. J. Beerten

psycholoog, verantwoordelijk vakgroep methodiek en planning

− Dhr. J. De Greeve

docent ontwerpleer, ergonomie

− Dhr. H. Duchateau

beeldend kunstenaar, docent tekenen

− Dhr. H. Heuts

Burgerlijk Ingenieur, optieverantwoordelijke, docent toegepaste wetenschappen

− Dhr. W. Miermans

Socioloog, docent sociologie, verantwoordelijke vakgroep humane wetenschappen

− Mevr. G. Robijns

Licentiate scheikunde en tandheelkunde, docente materiaalleer, verantwoordelijke vakgroep exacte en toegepaste wetenschappen

− Dhr. P. Stockmans

Industrieel vormgever, docent productdesign, ondernemer

− Dhr. L. Van der Hallen

Industrieel vormgever, docent productdesign, verantwoordelijke vakgroep vormgeving, verantwoordelijke internationale uitwisselingen

3.4

Gecontacteerde personen beroepsprofiel productdesign − Dhr. L. Beeren

ontwerper, docent AIVE Eindhoven

− Mevr. M. Bucquoye

redactrice designtijdschrift, voormalig directrice ‘Intertieur’

− Dhr. J. Boelen

ontwerper KREON Antwerpen, bursaal - laureaat Fonds voor Design en Onderneming van de Koning Boudewijnstichting

− Dhr. W. De Raeve

ontwerper-manager A.N.L. Plastics

− Dhr. L. Dirix

projectleider Agfa-Gevaert

− Dhr. L. Dhaenens

directeur Museum voor Sierkunsten

22


− Dhr. P. Eevers

ontwerper-manager, Unilever Foods

− Dhr. I. Foerier

ontwerper RALUX, , bursaal - laureaat Fonds voor Design en Onderneming van de Koning Boudewijnstichting

− Dhr. J.P. Geelen

ontwerper-zaakvoerder

− Dhr. A. Kaptein


− Dhr. G. Klinkenberg

ontwerper DOG-design

− Dhr. S. Marzano

ontwerper Philips Corporate Design

− Dhr. B. Meeus

ontwerper-zaakvoerder, ondervoorzitter UDB

− Dhr. C. Reynders


− Dhr. E. Tonino

ontwerper Philips Corporate Design

− Dhr. F. Thierie

productmanager Artdis

− Dhr. J. Valcke

directeur Vlaams Inst. voor Zelfstandig Ondernemen

− Dhr. D. Van Anderoye ontwerper Philips

− Mevr. H. Van Hoey

directrice PRONTO, Coördinator voor België van het European Design for Ageing Network; en coördinator OPTIMO

− Dhr. F. Van Praet ontwerper-zaakvoerder


4

23

BIBLIOGRAFIE

− Daniëlle Hertogs, Methodologische aspecten betreffende ontwerpen van producten, Eindverhandeling voorgedragen tot het bekomen van de graad van licenciaat in de handels- en financiële wetenschappen, oriëntatie financiële wetenschappen en accountancy. promotor: prof. drs. A.Faché, Economische Hogeschool Limburg − Beleidsnota ‘Industriële Design in Vlaanderen’ VEV, 1993 − ’Ontwerpen, een hele onderneming’, Koning Boudewijnstichting, 1990 − J. Eekels, N.F.M. Roozenburg, Ontwerpmethodologie, Delft, T.U.Delft / I.O., 1988 − W. Muller, ’Vormgeven’,Lemna, Utrecht, 1990 − K. van Alphen, Handboek voor de Ontwerppraktijk, Uitgeverij BIS, 1994 − Code van Beroepen, Nationaal Instituut voor de Statistiek, 1991 (België) − Standaard Beroepenclassificatie 1992, Centraal bureau voor de statistiek, 1993 (Nederland) − V. Faulkner-King, Compton’s Interactive Encyclopedia, 1995 − Microsoft Encarta, 1994 − ICSID papers, discussion notes of 8/12/93 en 25/2/94

24


BIJLAGE 1

ICSIDpapers : Discussion Notes, edit Dec. 8, 1993. Een kopie van deze bijlage kan opgevraagd worden op de Vlaamse Onderwijsraad.


BIJLAGE 2

ICSIDdialogues: Discussion Notes/Update, Feb. 25, 1994. Een kopie van deze bijlage kan opgevraagd worden op de Vlaamse Onderwijsraad.

25

26


BIJLAGE 3

“The de-industrial revolution”, Produceren in het tijdperk van de industriële anarchie, George Sowden - Transcriptie lezing, dinsdag 24 januari 1995, Vormgevingsinstituut. Een kopie van deze bijlage kan opgevraagd worden op de Vlaamse Onderwijsraad.


BIJLAGE 4

Beleidsnota “Industriële design in Vlaanderen” Een kopie van deze bijlage kan opgevraagd worden op de Vlaamse Onderwijsraad.

27

28


BIJLAGE 5

Artikels Industriële design in de pers. Een kopie van deze bijlage kan opgevraagd worden op de Vlaamse Onderwijsraad.

v)

Recommend Documents