Uw socialezekerheidsrechten. in Litouwen

Uw socialezekerheidsrechten in Litouwen

Werkgelegenheid, sociale zaken en inclusie Uw socialezekerheidsrechten in Litouwen

De informatie in deze gids is opgesteld en bijgewerkt in nauwe samenwerking met de nationale correspondenten van het EU-systeem voor informatie over de nationale socialezekerheidsstelsels MISSOC (Mutual Information System on Social Protection). Meer informatie over het MISSOC-netwerk is te vinden op: http://ec.europa.eu/social/main.jsp?langId=nl&catId=815. Deze gids geeft een algemeen overzicht van de regelingen op het gebied van de sociale zekerheid in de desbetreffende landen. Aanvullende informatie kan worden verkregen uit andere MISSOC-publicaties, die allemaal op bovengenoemde MISSOCwebpagina te vinden zijn. U kunt ook contact opnemen met de bevoegde autoriteiten en instellingen die staan vermeld in de lijst van de bijlage bij deze gids. De Europese Commissie noch enige namens de Commissie handelende persoon aanvaardt welke aansprakelijkheid dan ook voor de wijze waarop de informatie in deze publicatie wordt gebruikt.

© Europese Unie, 2012 Overneming met bronvermelding toegestaan.

Juli 2012

2


Inhoudsopgave Hoofdstuk I: Introduction, organisation and financing ............................................ 4 Inleiding ........................................................................................................ 4 Het sociale zekerheidsstelsel ............................................................................ 4 Financiering ................................................................................................... 5 Hoofdstuk II: Gezondheidszorg ........................................................................... 6 Wie komt in aanmerking voor gezondheidszorg? ................................................. 6 Wat wordt er gedekt? ...................................................................................... 6 Wat moet u doen om gezondheidszorg te verkrijgen? .......................................... 7 Hoofdstuk III: Uitkeringen bij ziekte .................................................................... 8 Wie komt in aanmerking voor een ziekte-uitkering? ............................................ 8 Wat wordt er gedekt? ...................................................................................... 8 Wat moet u doen om een ziekte-uitkering te krijgen? .......................................... 9 Hoofdstuk IV: Moeder- en vaderschapsuitkeringen ...............................................10 Wie komt in aanmerking voor een moeder- of vaderschapsuitkering? ...................10 Wat wordt er gedekt? .....................................................................................10 Wat moet u doen om een moeder- of vaderschapsuitkering te krijgen? ................11 Hoofdstuk V: Uitkeringen bij invaliditeit ...............................................................12 Wie komt in aanmerking voor een invaliditeitspensioen? .....................................12 Wat wordt er gedekt? .....................................................................................13 Wat moet u doen om een invaliditeitspensioen te krijgen? ..................................14 Hoofdstuk VI: Ouderdomspensioenen en -uitkeringen ...........................................15 Wie komt in aanmerking voor een ouderdomspensioen? .....................................15 Wat wordt er gedekt? .....................................................................................15 Wat moet u doen om een ouderdomsuitkering te krijgen? ...................................16 Hoofdstuk VII: Nabestaandenpensioenen .............................................................17 Wie komt in aanmerking voor een nabestaandenpensioen? .................................17 Wat wordt er gedekt? .....................................................................................18 Wat moet u doen om een nabestaandenpensioen te krijgen? ...............................19 Hoofdstuk VIII: Uitkeringen bij arbeidsongevallen en beroepsziekten ......................20 Wie komt in aanmerking voor uitkeringen bij arbeidsongevallen en beroepsziekten? ...................................................................................................................20 Wat wordt er gedekt? .....................................................................................21 Wat moet u doen om een uitkering i.v.m. een arbeidsongeval en beroepsziekte te krijgen? ........................................................................................................22 Hoofdstuk IX: Gezinstoelagen ............................................................................23 Wie komt in aanmerking voor een gezinstoelage? ..............................................23 Wat wordt er gedekt? .....................................................................................23 Wat moet u doen om een gezinstoelage te krijgen? ............................................24 Hoofdstuk X: Werkloosheid ................................................................................25 Wie komt in aanmerking voor een werkloosheidsuitkering? .................................25 Wat wordt er gedekt? .....................................................................................26 Wat moet u doen om een werkloosheidsuitkering te krijgen? ...............................27 Hoofdstuk XI: Sociale minima ............................................................................28 Wie komt in aanmerking voor een bijstandsuitkering? ........................................28 Wat wordt er gedekt? .....................................................................................29 Hoe vraagt u een bijstandsuitkering aan? .........................................................30 Hoofdstuk XII: Langdurige zorg ..........................................................................31 Wie komt in aanmerking voor langdurige zorg? .................................................31 Wat wordt er gedekt? .....................................................................................31 Wat moet u doen om langdurige zorg te krijgen? ...............................................32 Bijlage : Nuttige adressen en sites ......................................................................33

Juli 2012

3


Hoofdstuk I: Introduction, organisation and financing Inleiding De Litouwse socialezekerheidsprestaties dekken de volgende risico’s:  gezondheidszorg, ziekte, moederschap (vaderschap);  arbeidsongevallen en beroepsziekten;  uitkeringen bij overlijden;  invaliditeitspensioen;  ouderdom, vervroegde uittreding, nabestaandenpensioen;  werkloosheid;  gezinstoelagen. De voornaamste voorwaarde om in aanmerking te komen voor sociale zekerheid is dat u werknemer of zelfstandige bent en premie betaalt. De Landelijke socialeverzekeringsinstelling (onderdeel van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid) en haar lokale bureaus schrijven deze personen in in het socialeverzekeringsregister. Alle takken van de Litouwse sociale zekerheid zijn verplicht voor werknemers, terwijl dat voor zelfstandigen slechts enkele takken zijn (pensioen, gezondheidszorg, moederschap en vaderschap). Laatstgenoemden kunnen zich vrijwillig aansluiten bij andere takken. Zelfstandigen vallen niet automatisch onder een ziektekostenverzekering (ze kunnen zich wel verzekeren door een vrijwillige ziektekostenverzekering af te sluiten). Ze vallen niet automatisch onder een arbeidsongevallen-, beroepsziekten- en werkloosheidsverzekering, maar zijn wel automatisch verzekerd voor het basispensioen en het aanvullend pensioen , behalve zelfstandigen met een eenmanszaak, die alleen voor het basispensioen verzekerd zijn. De ziektekostenverzekering (hoofdzakelijk de verstrekkingen in natura, niet de uitkeringen bij ziekte) is verplicht voor alle inwoners. De pensioenen ziektekostenverzekeringen verschillen voor werknemers en zelfstandigen (het uitkeringsstelsel is voor iedereen gelijk, maar de premies verschillen).

Het sociale zekerheidsstelsel De sociale zekerheid in Litouwen wordt hoofdzakelijk beheerd door de volgende instellingen:  Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (Socialinės apsaugos ir darbo ministerija). Dit heeft tot taak een doeltreffend systeem van sociale bijstand, sociale verzekering en werkgelegenheid op te zetten en ten uitvoer te leggen, overeenkomstig de normen van de Europese Unie, teneinde de sociale zekerheid van de Litouwers te verbeteren. Het ministerie formuleert beleid en wetsvoorstellen voor het hele spectrum van de sociale zekerheid (met uitzondering van de gezondheidszorg);  de Landelijke socialeverzekeringsinstelling (onderdeel van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid) (Valstybinio socialinio draudimo fondo valdyba prie Socialinės apsaugos ir darbo ministerijos, SoDra) en haar lokale bureaus zijn verantwoordelijk de verzekeringen voor pensioenen, ziektekosten en zwangerschap (uitkeringen), arbeidsongevallen en beroepsziekten. De Landelijke socialeverzekeringsinstelling (onderdeel van het ministerie van Sociale Zaken en

Juli 2012

4


Werkgelegenheid) is tevens verantwoordelijk voor de inning van de premies voor alle verzekeringen en voor de overdracht van die premies aan het Nationaal fonds voor de zorgverzekering (Valstybinė ligonių kasa), het Litouws arbeidsbureau (Lietuvos darbo birža)en particuliere pensioenfondsen;  het Litouws Arbeidsbureau (onderdeel van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid) (Lietuvos darbo birža prie Socialinės apsaugos ir darbo ministerijos) en zijn lokale bureaus zijn belast met actieve en passieve maatregelen ter bestrijding van de werkloosheid;  de gemeentediensten voor sociale bijstand zijn verantwoordelijk voor de meeste premievrije prestaties (gezinsbijslagen) en sociale diensten;  het zorgstelsel wordt beheerd door het ministerie van Volksgezondheid (Sveikatos apsaugos ministerija) en op lager niveau door het Nationaal fonds voor de zorgverzekering (onderdeel van het ministerie van Volksgezondheid) (Valstybinė ligonių kasa prie Sveikatos apsaugos ministerijos). Het ministerie voor Volksgezondheid is belast met de landelijke administratie op het gebied van ziekteverzorging en voert ook staatsbeleid op dat gebied uit. Het Nationaal fonds voor de zorgverzekering (onderdeel van het ministerie van Volksgezondheid) voert de begroting van het verplichte ziektekostenverzekeringsfonds uit, vergoedt de zorgverzekeraars via het territoriale patiëntenfonds (teritorinės ligonių kasos) voor de aan verzekerden geleverde diensten (verstrekkingen bij ziekte en moederschap) en ziet toe op de kwaliteit van de gezondheidszorg.

Financiering Het Litouwse socialezekerheidsstelsel wordt in hoofdzaak gefinancierd uit premies en bijdragen (betaald door verzekerden en door werkgevers) en belastingen. De basispremie die de werkgever betaalt bedraagt 30,8 % van het totale bruto-inkomen voor alle risico’s (met uitzondering van arbeidsongevallen en beroepsziekten) en de basispremie die de werknemer betaalt bedraagt 9,0 %. Derhalve bedraagt de totale premie voor alle risico’s (met uitzondering van arbeidsongevallen en beroepsziekten) 39,8 %. De staat betaalt premie voor bepaalde categorieën personen (bijdrage in de financiering), met name kinderen. De Litouwse wetgeving bepaalt dat sociale zekerheidspremies voor arbeidsongevallen en beroepsziekten afhangen van de hoogte van het risico in de verschillende bedrijven, en dat deze premies uitsluitend door de werkgever worden betaald. De hoogte van de premie, die varieert tussen 0,18 en 1,8 % , wordt berekend op basis van het bruto-inkomen. De overlijdensuitkeringen en de gezinsbijslagen berusten niet op premies. Deze vallen onder het algemene stelsel dat geldt voor alle personen die woonachtig zijn in Litouwen.

Juli 2012

5


Hoofdstuk II: Gezondheidszorg Wie komt in aanmerking voor gezondheidszorg? Spoedeisende gezondheidszorg wordt verstrekt aan alle inwoners. De verzekerden hebben recht op de andere vormen van gezondheidszorg, waarbij de behandelingskosten grotendeels vergoed worden door de verzekering. De personen die geen verplichte premies betalen en niet verzekerd zijn door de staat, moeten de behandelingskosten zelf voor hun rekening nemen. Het is mogelijk bovenop de verplichte verzekering een vrijwillige ziektekostenverzekering af te sluiten.

Wat wordt er gedekt? De kosten van de onderstaande prestaties worden gedekt door de verplichte ziektekostenverzekering:  curatieve medische hulp,  medische revalidatie,  verpleegkundige zorg,  sociale diensten gekoppeld aan de individuele gezondheidszorg,  medisch onderzoek. Medische zorg is over het algemeen gratis. Er is een lijst van tarieven voor zorgverrichtingen die geheel voor rekening komen van de verzekerde zelf. Dat is bijvoorbeeld het geval bij abortussen (behalve wanneer deze op medische indicatie worden verricht), manuele therapie en plastische chirurgie. Tandheelkundige zorg wordt gedeeltelijk vergoed voor volwassenen (een deel is voor eigen rekening) en is gratis voor kinderen jonger dan 18 jaar. De kosten voor een tandprothese zijn gedekt voor gehandicapten en gepensioneerden. Farmaceutische producten voor poliklinisch gebruik die op een officiële lijst voorkomen worden volledig vergoed voor:  kinderen jonger dan 18 jaar;  personen die als arbeidsongeschikt worden aangemerkt of personen die de pensioenleeftijd hebben bereikt, van wie speciale belangrijke behoeften zijn erkend. De vergoeding bedraagt 100 %, 90 %, 80 % of 50 % voor personen die lijden aan bepaalde aandoeningen (speciale lijst). Gepensioneerden, personen die tot invaliditeitsgroep 2 behoren of personen met een verlies van arbeidscapaciteit van 60 %-70 % en personen die een sociaal pensioen (Šalpos pensija) ontvangen, krijgen 50 % vergoed. De prijs van geneesmiddelen voor verzekerden die in het ziekenhuis worden opgenomen, wordt doorberekend in de referentieprijs voor een ziekenhuisbehandeling. Prothesen, intra-oculaire lenzen en hoortoestellen die aangeschaft worden door het nationale fonds voor de zorgverzekering (Valstybinė ligonių kasa), zijn gratis voor de verzekerden. De persoon die een ander model wil dan het voorgestelde model, moet dit echter helemaal zelf betalen. Het Nationaal fonds voor de zorgverzekering vergoedt de kosten van een individu voor slakkenhuisimplantaten, hoortoestellen en

Juli 2012

6


endoprothesen gedeeltelijk (hij/zij moet het verschil betalen tussen de prijs die het nationaal fonds voor de zorgverzekering voor een gelijkwaardig hulpmiddel betaalt, en de commerciële prijs). Sanatoriumopnamen komen voor rekening van de patiënt en worden gefactureerd op basis van de officiële basistarieven. De sanatoriumbehandeling van kinderen onder de 7 jaar of van gehandicapte kinderen jonger dan 18 jaar wordt voor 90 % vergoed. Revalidatiekosten worden volledig vergoed voor kinderen jonger dan 18 jaar, gehandicapten die voor 60 à 100 % arbeidsongeschikt zijn, en personen die herstellen van een ernstige ziekte (volgens de officiële lijst) en zijn doorverwezen door een arts.

Wat moet u doen om gezondheidszorg te verkrijgen? Elke verzekerde is vrij om op alle zorgniveaus een arts en een zorginstelling te kiezen. Hij moet een huisarts kiezen die ingeschreven is in het huisartsenregister. Alleen deze artsen zijn bevoegd om de verzekerde door te verwijzen naar een specialist. De zorg van een specialist is gratis wanneer de patiënt door een huisarts wordt doorverwezen; voor een consult van een dermato-venereoloog is doorverwijzing echter niet nodig. Ze zijn eveneens bevoegd om in overleg met de specialist een ziekenhuisbehandeling aan te bevelen. Dit doorverwijzingssysteem geldt niet bij spoedgevallen.

Juli 2012

7


Hoofdstuk III: Uitkeringen bij ziekte Wie komt in aanmerking voor een ziekte-uitkering? Alle werknemers en daarmee gelijkgestelde personen zijn verplicht verzekerd tegen ziekte. Het minimale verzekeringstijdvak bedraagt drie maanden in de laatste 12 maanden of ten minste zes maanden in de laatste 24 maanden. Uitkeringen bij ziekte worden uitbetaald aan verzekerden die:  ziek worden,  thuis blijven om een ziek gezinslid te verzorgen,  prothetische of orthopedische behandeling in een ziekenhuis nodig hebben,  niet mogen werken omdat ze in quarantaine zijn geplaatst of thuis blijven om te zorgen voor kinderen die om dezelfde redenen niet naar de crèche mogen,  als ouder een kind verzorgt wanneer de andere ouder met moederschaps/vaderschapsverlof is, maar door zijn/haar ziekte niet voor het kind kan zorgen. De uitkeringen worden niet uitgekeerd aan personen:  die letsel oplopen terwijl ze een misdrijf begaan,  die hun gezondheid zelf schade hebben berokkend,  waarvan de aandoening te wijten is aan alcohol- of drugsmisbruik (tenzij ze vrijwillig in het ziekenhuis zijn opgenomen om een behandeling tegen drugsverslaving te ondergaan).

Wat wordt er gedekt? Hoogte en duur van de uitkering Verzekerden komen vanaf de eerste dag in aanmerking voor uitkeringen bij ziekte. De eerste twee dagen betaalt de werkgever minimaal 80 % (en maximaal 100 %) van het compenserende salaris van de werknemer (Kompensuojamasis uždarbis). Na de eerste twee dagen wordt 40 % en na de zevende dag wordt 80 % van het compenserende maandsalaris betaald door het regionale bureau van de Landelijke socialeverzekeringsinstelling (onderdeel van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid). Het maandelijkse compenserende salaris bestaat uit het gemiddelde salaris op basis van het inkomen dat de verzekerde heeft verdiend in de drie achtereenvolgende maanden vóór de laatste maand voorafgaand aan de maand waarin de tijdelijke arbeidsongeschiktheid heeft plaatsgevonden. Het salaris mag niet meer bedragen dan 3,2 maal het verzekerd staatsinkomen van het lopende jaar (hoewel de premies worden betaald over het gehele salaris). De uitkeringen moeten minimaal 25 % bedragen van het verzekerd staatsinkomen van het lopende jaar (einamųjų metų draudžiamosios pajamos). Duur van de uitkering De doktersverklaring kan gedurende een bepaalde termijn verlengd worden ( minstens vier maanden, ofwel 122 kalenderdagen) in geval van een voortdurende

Juli 2012

8


arbeidsongeschiktheid. In sommige gevallen kan deze termijn worden verlengd tot 244 kalenderdagen indien de arbeidsongeschiktheid periodiek was, zoals wanneer iemand gedurende de laatste 12 maanden aan tuberculose heeft geleden. Indien de persoon binnen deze periode niet genezen is, moet hij of zij zich melden bij het bureau ter beoordeling van de invaliditeit en de arbeidscapaciteit (Neįgalumo ir darbingumo nustatymo tarnyba), die de mate van arbeidsongeschiktheid vaststelt. Werknemers die arbeidsongeschikt worden verklaard en een arbeidsongeschiktheidsuitkering (Neteko darbingumo pensija) van de staat ontvangen in het kader van de sociale verzekeringen, hebben maximaal 90 dagen per jaar recht op ziekengeld. Deze beperking geldt niet voor arbeidsongevallen of beroepsziekten. Wanneer iemand zich vrijwillig laat opnemen om een behandeling tegen alcohol- of drugsverslaving te ondergaan, heeft hij of zij recht op maximaal 14 dagen ziekengeld. Maximale uitkeringsduur voor mensen die een gezinslid verzorgen:  volwassenen: 7 aaneengesloten dagen voor een ziekte;  kinderen jonger dan 14 jaar: 14 aaneengesloten dagen voor een ziekte;  in het ziekenhuis opgenomen kinderen jonger dan 7 jaar: voor de volledige duur van de behandeling, met een maximum van 120 dagen per jaar;  kinderen jonger dan 18 jaar die lijden aan een onco-hematologische aandoening, die een operatie hebben ondergaan met complicaties, ernstig letsel hebben opgelopen of verbrand zijn: voor de volledige duur van de behandeling, met een maximum van 120 dagen per jaar;  een ouder die een kind verzorgt wanneer de andere ouder met moederschaps/vaderschapsverlof is, maar door zijn/haar ziekte niet voor het kind kan zorgen: 14 dagen.

Wat moet u doen om een ziekte-uitkering te krijgen? De verzekeraars (werkgevers, overheidsbedrijven en gemeenten, instellingen, organisaties) of de regiokantoren van de Landelijke socialeverzekeringsinstelling (onderdeel van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid) betalen de uitkeringen bij ziekte, mits de verzekerde een doktersverklaring en andere vereiste documenten kan overleggen.

Juli 2012

9


Hoofdstuk IV: Moeder- en vaderschapsuitkeringen Wie komt in aanmerking voor een moeder- of vaderschapsuitkering? Er bestaan moederschaps-, vaderschaps- en moeder-/vaderschapsuitkeringen voor alle verzekerde personen die ten minste 12 maanden premie hebben betaald gedurende de voorgaande 24 maanden. Een minimumtijdvak van verzekering is niet vereist voor personen tot 26 jaar en wanneer er tussen hun afstuderen en hun eerste verzekeringsdag een periode van minder dan drie maanden ligt. Zowel de moeder als de vader komen in aanmerking voor een aanvankelijke uitkering voor moederschap (Motinystės pašalpa) en vaderschap (Tėvystės pašalpa). Degene (moeder of de vader) die thuisblijft om voor het kind te zorgen kan vervolgens aanspraak maken op een moeder/vaderschapsuitkering (Motinystės/tėvystės pašalpa). Moederschapverstrekkingen moederschapsverzekering.

in

natura

vallen

onder

de

verplichte

Wat wordt er gedekt? Uitkeringen in geld De moederschapsuitkering wordt gedurende het zwangerschapsverlof betaald, dat loopt van 70 kalenderdagen voor de geboorte tot 56 dagen erna. In geval van complicaties bij de bevalling of de geboorte van een meerling kan de uitkering worden uitbetaald gedurende 70 dagen na de bevalling. De uitkering komt overeen met het volledig compensatiesalaris (Kompensuojamasis uždarbis) (100 %)en mag niet minder bedragen dan een derde van het in het lopende jaar geldend verzekerd staatsinkomen van het lopende jaar. De vaderschapsuitkering wordt aan de vader uitbetaald en bedraagt tot het eind van de eerste maand na de geboorte van het kind 100 % van het compenserende salaris van de vader. De moederschaps-/vaderschapsuitkering wordt uitbetaald aan de ouder die thuisblijft van het werk om voor het kind te zorgen. Het bedrag is afhankelijk van de duur van de betaling waarvoor de ouder heeft gekozen. Als de verzekerde ervoor kiest de uitkering te ontvangen totdat het kind 1 jaar oud wordt, is het bedrag van de uitkering 100% van het compenserende salaris van de betrokkene. Als de verzekerde ervoor kiest de uitkering te ontvangen totdat het kind 2 jaar oud wordt, wordt de uitkering voor 70% of 40% van het compenserende salaris van de betrokkene uitbetaald, tot respectievelijk de eerste en de tweede verjaardag van het kind. In geval van een meerling wordt de uitkering voor 100% van het compenserende salaris uitbetaald. De uitkering mag niet minder bedragen dan een derde van geldend verzekerd staatsinkomen van het lopende jaar. Het compenserende salaris mag niet meer bedragen dan 3,2 maal het verzekerd staatsinkomen van het lopende jaar (hoewel de premies worden betaald over het gehele brutosalaris). Zwangere vrouwen die niet in aanmerking komen voor een moederschapsuitkering krijgen gedurende de 70 dagen voor de bevalling een zwangerschapsuitkering

Juli 2012

10


(Vienkartinė išmoka nėščiai moteriai) ten belope van twee basisuitkering (Bazinė socialinė išmoka) oftewel 260 LTL (75 EUR).

keer

de

sociale

Uitkeringen in natura De verstrekkingen bij moederschap dekken onder meer de geneeskundige behandeling, ziekenhuisverpleging of kraamzorg, behandeling door een kinderarts of huisarts, medicijnen en hulpmiddelen.

Wat moet u doen om een moeder- of vaderschapsuitkering te krijgen? De regiokantoren van de Landelijke socialeverzekeringsinstelling (onderdeel van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid) betalen de moederschaps-, vaderschaps-, en moeder/vaderschapsuitkeringen uit, mits de desbetreffende persoon de vereiste documenten kan overleggen. Het is ook mogelijk die documenten in te dienen via Internet.

Juli 2012

11


Hoofdstuk V: Uitkeringen bij invaliditeit Wie komt in aanmerking voor een invaliditeitspensioen? Een arbeidsongeschiktheidsverzekering is verplicht voor werknemers en zelfstandigen die hun inkomen opgeven als inkomen uit arbeid. De verzekering wordt gefinancierd uit premies, omvat de beroepsbevolking (werknemers en zelfstandigen) en betaalt pensioenen uit die bestaan uit een basisgedeelte (standaardtarief) en een aanvullend gedeelte (inkomensafhankelijk). Wie heeft er recht op? Een persoon die een handicap heeft of voor minder dan 55 % arbeidsgeschikt is, ontvangt een uitkering voor het verlies van arbeidsgeschiktheid (Neteko darbingumo pensija) of een sociaal pensioen (Šalpos pensija). Er zijn drie niveaus van invaliditeit voor kinderen jonger dan 18 jaar (behalve voor kinderen die verzekerd zijn of waren in het kader van een landelijke sociale verzekering): ernstige, matige en lichte invaliditeit. De mate van arbeidsongeschiktheid voor volwassenen en mensen jonger dan 18 jaar die verzekerd zijn (of waren) in het kader van een landelijke sociale verzekering, wordt vastgesteld op basis van medische, functionele, professionele en andere criteria teneinde de arbeidscapaciteit en de arbeidskansen van de desbetreffende persoon te beoordelen. Het verlies van arbeidscapaciteit wordt uitgedrukt als een percentage, waarbij 100 % de referentiewaarde is.  Het verlies van arbeidscapaciteit is volledig wanneer dit tussen 75 en 100 % ligt;  het verlies is gedeeltelijk wanneer dit tussen 60 en 70 % ligt;  het verlies is gedeeltelijk wanneer dit tussen 45 en 55 % ligt. Er bestaat een schaal om de specifieke behoeften te berekenen voor mensen die de pensioengerechtigde leeftijd hebben bereikt. De dekking gaat in op de dag dat de aanvraag wordt ingediend en duurt tot de pensioengerechtigde leeftijd. Voorwaarden Voor het gedeeltelijk pensioen (Dalinė pensija) hangt het minimaal vereiste premietijdvak af van de leeftijd van de persoon op het moment dat de invaliditeit zich voordoet:  jonger dan 22 jaar: 2 maanden,  jonger dan 23 jaar: vier maanden,  jonger dan 24 jaar: 6 maanden. Het minimaal vereiste premietijdvak wordt verhoogd met twee maanden per bijkomend jaar totdat de persoon 38 jaar wordt (minimaal vereiste premietijdvak van drie jaar) en met zes maanden per bijkomend jaar tot de leeftijd van 62 jaar (minimaal vereiste premietijdvak van 15 jaar).

Juli 2012

12


Voor het volledig pensioen (Visa pensija) hangt het minimaal vereiste premietijdvak eveneens af van de leeftijd van de begunstigde:  jonger dan 24 jaar: 1 jaar;  tussen 24 en 38 jaar: het vereiste premietijdvak wordt verhoogd met vier maanden per bijkomend jaar;  vanaf 38 jaar: het vereiste tijdvak wordt verhoogd met één jaar per bijkomend jaar, maar mag niet meer bedragen dan het verplichte premietijdvak voor het ouderdomspensioen (Senatvės pensija). De volgende premievrije tijdvakken worden in aanmerking genomen: tijdvakken waarin uitkeringen bij ziekte, moederschap, arbeidsrevalidatie, verlies van arbeidscapaciteit en werkloosheid worden uitbetaald. Daarnaast zijn bepaalde categorieën personen verzekerd door de staat. Deze perioden worden in aanmerking genomen bij het berekenen van de pensioenaanspraken voor:  personen die zorgen voor een kind jonger dan 3 jaar;  personen die zorgen voor een volledig invalide persoon;  personen die hun militaire dienst vervullen;  echtgenoten van diplomaten die in het buitenland verblijven;  geestelijken en andere leiders van alle traditionele geloofsgemeenschappen die door de staat erkend worden, gedurende hun actieve periode;  geestelijken/monniken, gedurende de periode dat ze werkzaam zijn in kloosters.

Wat wordt er gedekt? Hoogte van de invaliditeitsuitkeringen De hoogte van de uitkeringen hangt af van:  het aantal verzekeringsjaren dat verkregen is door werk op basis van een arbeidsovereenkomst;  de periode die is verstreken tussen de datum waarop de invaliditeit zich voordoet en de pensioengerechtigde leeftijd;  het inkomen op basis waarvan de hoogte van de pensioenpremies is vastgesteld. Het arbeidsongeschiktheidspensioen (Netekto darbingumo pensija) valt uiteen in twee delen: het basispensioen en het aanvullende pensioen. Basispensioen De hoogte van het basispensioen in het kader van de sociale verzekeringen berust op de volgende tarieven, die gelden voor arbeidsongeschikten die gedurende een minimaal vereist premietijdvak verzekerd zijn geweest:  75 tot 100 % arbeidsongeschikt: 150 % van het basispensioen;  60 tot 100 % arbeidsongeschikt: 110 % van het basispensioen;  45 tot 100 % arbeidsongeschikt: 55 % van het basispensioen. Aanvullend pensioen Dit pensioen wordt alleen uitgekeerd aan personen die gedurende het minimaal vereiste premietijdvak premie hebben betaald door te werken op basis van een arbeidsovereenkomst. Dit tijdvak wordt berekend tot aan de datum waarop de

Juli 2012

13


invaliditeit zich voordoet en wordt opgeteld bij het aantal resterende jaren voordat de verzekerde de pensioengerechtigde leeftijd bereikt. Indien de persoon niet gedurende het minimaal vereiste tijdvak premie heeft betaald om het arbeidsongeschiktheidspensioen te ontvangen, wordt het resterende aantal jaren evenredig verminderd. Wanneer dit verzekeringstijdvak eenmaal is berekend, wordt de formule voor het berekenen van het ouderdomspensioen gehanteerd (Senatvės pensija). Gezien hun bijzondere behoeften kunnen invaliden in aanmerking komen voor aanvullende compensatie voor verpleegkosten en verzorgingskosten.. Terugkeer op de arbeidsmarkt Er bestaan medische, professionele en sociale manieren om arbeidsongeschikten weer in het arbeidsproces te integreren: beroepsrevalidatie en vergroting van de arbeidscapaciteit van het individu, van zijn beroepsbekwaamheden en zijn capaciteit om deel te nemen aan de arbeidsmarkt, onder meer via educatieve, sociale en psychologische methoden en revalidatie.

Wat moet u doen om een invaliditeitspensioen te krijgen? De mate van invaliditeit of arbeidsgeschiktheid wordt bepaald door het bureau dat de invaliditeit en de arbeidsgeschiktheid beoordeelt en dat valt onder het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (Neįgalumo ir darbingumo nustatymo tarnyba prie Socialinės apsaugos ir darbo ministerijos). De lokale bureaus van de Landelijke socialeverzekeringsinstelling (onderdeel van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid) (Valstybinio socialinio draudimo fondo valdyba prie Socialinės apsaugos ir darbo ministerijos, SoDra) keren de pensioenen uit.

Juli 2012

14


Hoofdstuk VI: Ouderdomspensioenen en -uitkeringen Wie komt in aanmerking voor een ouderdomspensioen? Een ouderdomspensioenverzekering is verplicht voor werknemers en zelfstandigen die hun inkomen opgeven als inkomen uit arbeid. De verzekering wordt gefinancierd uit premies, omvat de beroepsbevolking (werknemers en zelfstandigen) en betaalt pensioenen uit die bestaan uit een basisgedeelte (standaardtarief) en een aanvullend gedeelte (inkomensafhankelijk). Voorwaarden De minimale verzekeringsduur bedraagt 15 jaar, en 30 jaar om recht te hebben op het volledige pensioen. De perioden waarin de begunstigde uitkeringen bij ziekte, moederschap, beroepsrevalidatie en werkloosheid ontvangt, worden in aanmerking genomen. Bovendien zijn sommige categorieën personen verzekerd door de staat. De pensioenleeftijd voor het standaardpensioen bedraagt 62 jaar en 8 maanden voor mannen en 60 jaar en 4 maanden voor vrouwen. De pensioenleeftijd wordt jaarlijks verhoogd met 4 maanden voor vrouwen en met 2 maanden voor mannen, todat deze (zowel voor mannen als vrouwen) in 2026 op 65 jaar komt. Het is mogelijk om de pensioenaanvraag maximaal 5 jaar uit te stellen. Het pensioen wordt verhoogd met 8 % van het bedrag dat berekend werd op het moment van de aanvraag voor elk volledig jaar van beroepsactiviteit volgend op de wettelijke pensioenleeftijd. Dit percentage kan worden gewijzigd door een besluit van de Landelijke socialeverzekeringsinstelling (onderdeel van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid) (Valstybinio socialinio draudimo fondo valdyba prie Socialinės apsaugos ir darbo ministerijos, SoDra).

Wat wordt er gedekt? Het ouderdomspensioen valt uiteen in twee delen: het basispensioen en het aanvullende pensioen. Het basisouderdomspensioen is gelijk aan 110% van het basispensioen en is voor alle verzekerden gelijk, mits ze het verplichte aantal jaren premie hebben betaald voor het ouderdomspensioen (voor verzekerden die deze premiejaren niet vervuld hebben, wordt het basispensioen navenant verlaagd). Het aanvullende pensioen wordt berekend voor de werknemers en zelfstandigen die hiervoor verzekerd waren. De hoogte van een volledig ouderdomspensioen wordt berekend aan de hand van een speciale formule die rekening houdt met de premiegeschiedenis en inkomensverloop van de aanvrager. Voor iemand die de pensioenen cumuleert (2e pijler), wordt het aanvullende pensioen in het kader van de sociale verzekeringen verminderd al naar gelang het cumulatietarief en de hoogte van de premies voor het aanvullende pensioen. Het basispensioen kan bij regeringsbesluit worden verhoogd. Het aanvullende pensioen wordt aangepast al naar gelang het verzekerd staatsinkomen van het lopende jaar.

Juli 2012

15


Wat moet u doen om een ouderdomsuitkering te krijgen? Het pensioen moet worden aangevraagd bij een van de lokale bureaus van de Landelijke socialeverzekeringsinstelling (onderdeel van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid) (Valstybinio socialinio draudimo fondo valdyba prie Socialinės apsaugos ir darbo ministerijos, SoDra).

Juli 2012

16


Hoofdstuk VII: Nabestaandenpensioenen Wie komt in aanmerking voor een nabestaandenpensioen? De nabestaandenverzekering (Našlių pensija) kent aan de nabestaanden van werknemers en zelfstandigen uitkeringen toe waarvan de hoogte afhankelijk is van de pensioenrechten van de overledene. Er gelden verschillende regels voor pensioenen die voor en na 1 januari 2007 worden uitgekeerd. Hieronder worden voornamelijk de regels besproken die van toepassing zijn op pensioenen die na 1 januari 2007 worden uitgekeerd. Neem voor informatie over oudere pensioenen contact op met de Landelijke socialeverzekeringsinstelling (onderdeel van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid).

De begunstigden van een nabestaandenpensioen zijn:

 weduwen en weduwnaars,  kinderen, waaronder geadopteerde kinderen en stiefkinderen indien deze niet reeds een nabestaandenpensioen ontvangen voor een natuurlijke ouder. Voorwaarden Op het moment van hun overlijden moeten de verzekerden recht hebben op een arbeidsongeschiktheidspensioen of een ouderdomspensioen in het kader van de sociale verzekeringen, en een minimumaantal jaren premie hebben betaald voor een staatspensioen of een vergelijkbaar aantal premiejaren bezitten voor een desbetreffend pensioen doordat ze gewerkt hebben voor bedrijven, overheidsinstanties of organisaties in Litouwen, lidstaten van de Europese Unie of de Europese Economische Ruimte (dit geldt niet voor politieke gevangenen en teruggekeerde ballingen: de jaren dat zij in illegale gevangenschap of ballingschap hebben doorgebracht, tellen als premiejaren). De voorwaarden voor de langstlevende echtgeno(o)t(e) luiden als volgt.  De weduwe of de weduwnaar heeft de pensioenleeftijd bereikt, ongeacht hoe oud ze waren op het moment dat de echtgeno(o)t(e) overlijdt;  de weduwe of de weduwnaar is geheel of gedeeltelijk arbeidsongeschikt verklaard en voldoet aan een van de volgende voorwaarden: ▪

arbeidsongeschikt verklaard vóór het overlijden van de echtgeno(o)t(e) of binnen de vijf jaar die daarop volgen,

▪

arbeidsongeschikt verklaard terwijl hij of zij zorgde voor de kinderen van de overledene;

 de weduwe of de weduwnaar heeft geen kinderen gehad met de overleden echtgeno(o)t(e) en heeft derhalve alleen recht op een pensioen indien ten minste één jaar is verstreken sinds de huwelijksvoltrekking, overeenkomstig de op de datum van het overlijden van de echtgeno(o)t(e) vastgestelde procedure.

Juli 2012

17


Indien de weduwe of weduwnaar hertrouwt, komt het recht op nabestaandenpensioen te vervallen. Voor de kinderen gelden de volgende leeftijdsgrenzen:  tot 18 jaar;  voor voltijdstudenten aan bepaalde onderwijsinstellingen: tot aan het behalen van het diploma of tot 24 jaar;  voor personen die arbeidsongeschikt zijn verklaard voordat ze 18 jaar werden, geldt geen leeftijdsgrens. Overlijdensuitkering De overlijdensuitkering (Laidojimo pašalpa) is een universele uitkering (premievrij) die wordt uitbetaald bij overlijden van permanente inwoners, van onderdanen van derde landen die in verband met hooggekwalificeerde arbeid in Litouwen mogen verblijven en van personen die in Litouwen een vluchtelingenstatus hebben, of in geval van een doodgeboren kind (na minimaal 22 zwangerschapsweken). Zie voor meer informatie over deze uitkering ook het gedeelte over uitkeringen bij arbeidsongevallen en beroepsziekten.

Wat wordt er gedekt? Het nabestaandenpensioen (Našlaičio pensija) is een vaste uitkering die gelijk is aan het door de overheid van de Republiek Litouwen goedgekeurde basisbedrag van het nabestaandenpensioen [momenteel 70 LTL (20 EUR)]. Het wezenpensioen (Našlaičio pensija) wordt berekend op basis van het arbeidsongeschiktheidspensioen (Netekto darbingumo pensija) of het ouderdomspensioen (Našlaičio pensija). Het wezenpensioen is gelijk aan 50 % van het arbeidsongeschiktheidspensioen in het kader van de sociale verzekeringen dat de overledene zou hebben ontvangen bij verlies van zijn of haar arbeidscapaciteit van 60 à 70 % indien de overledene de pensioenleeftijd niet zou hebben bereikt, of van het ouderdomspensioen in het kader van de sociale verzekeringen waarop de overledene recht zou hebben gehad wanneer hij of zij de pensioenleeftijd wel zou hebben bereikt. Indien twee kinderen of meer (al dan niet geadopteerd) recht hebben op het pensioen, wordt dit tussen hen verdeeld in gelijke delen die niet hoger zijn dan 100 % van het pensioen van de overledene. Bij verlies van beide ouders wordt het wezenpensioen toegekend voor elke overleden ouder. Sociale bijstandsuitkeringen voor wezen worden betaald aan kinderen die geen recht hebben op een andere grotere of even grote uitkering, al dan niet in het kader van de sociale verzekeringen. Deze uitkering bedraagt een half basispensioen per kind. Wanneer vier of meer kinderen (inclusief geadopteerde kinderen) van een overledene recht hebben op zo'n uitkering, wordt de sociale bijstandsuitkering voor wezen, ter hoogte van anderhalf maal het basispensioen, aan alle kinderen (inclusief geadopteerde kinderen) van de overledene in gelijke delen uitbetaald. Overlijdensuitkering De uitkering bij overlijden (Laidojimo pašalpa) is achtmaal zo hoog als de door de regering vastgestelde sociale basisuitkering (Bazinė socialinė išmoka). De

Juli 2012

18


basisuitkering is 130 LTL (38 EUR) en was de uitkering bij overlijden 1,040 LTL (301 EUR).

Wat moet u doen om een nabestaandenpensioen te krijgen? Het pensioen moet worden aangevraagd bij een van de lokale bureaus van de Landelijke socialeverzekeringsinstelling (onderdeel van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid) (Valstybinio socialinio draudimo fondo valdyba prie Socialinės apsaugos ir darbo ministerijos, SoDra).

Juli 2012

19


Hoofdstuk VIII: Uitkeringen bij arbeidsongevallen en beroepsziekten Wie komt in aanmerking voor uitkeringen bij arbeidsongevallen en beroepsziekten? Deze sociale verzekering wordt hoofdzakelijk gefinancierd uit werkgeversbijdragen. De prestaties zijn inkomensafhankelijk en alle werknemers en daarmee gelijkgestelde personen hebben er recht op. Het is niet mogelijk een vrijwillige verzekering af te sluiten voor het basissysteem. Zelfstandigen kunnen zich vrijwillig tegen arbeidsongevallen verzekeren bij particuliere verzekeraars. De volgende risico's worden gedekt:  een ongeval dat zich voordoet op de werkplek en waardoor de werknemer geheel of gedeeltelijk arbeidsongeschikt wordt of zelfs overlijdt. Er geldt geen minimaal vereist premietijdvak;  ongevallen die zich voordoen in het woon-werkverkeer;  beroepsziekten. De lijst van beroepsziekten is vastgesteld door een regeringsbesluit van 30 november 1994. Er geldt geen minimaal vereist premietijdvak. De regeling voorziet in de volgende prestaties:  contante uitkering en verstrekkingen in natura bij tijdelijke arbeidsongeschiktheid;  prestaties bij blijvende arbeidsongeschiktheid;  overlijdensuitkeringen. Wie komt in aanmerking voor overlijdensuitkeringen? Weduwen en weduwnaars hebben recht op een overlijdensuitkering indien ze ten laste kwamen van de overledene op het moment van zijn of haar overlijden en:  niet werken, en zorgen voor de kinderen (waaronder geadopteerde kinderen), kleinkinderen, broers en zussen van de overledene die jonger dan 8 jaar zijn,  de pensioengerechtigde leeftijd hebben bereikt, of  gehandicapt zijn (ze hebben alleen recht op de uitkering voor de duur van hun handicap). Elke begunstigde ontvangt een uitkering die gelijk is aan de periodieke vergoeding voor verlies van capaciteit die de overledene zou hebben ontvangen, gedeeld door het aantal begunstigden plus één. Dus als vier personen er recht op hebben, krijgen ze ieder eenvijfde van het arbeidsongeschiktheidspensioen van de overledene. Dit bedrag wordt uitbetaald bovenop de andere prestaties. Wezen van de overledene kunnen aanspraak maken op een uitkering indien ze op het moment van overlijden ten laste kwamen van de overledene en ze maximaal 18 jaar zijn, of maximaal 24 jaar zijn, en voltijdstudent. Wezen kunnen voor slechts één van de ouders vergoedingen ontvangen; ze mogen kiezen welke. Invaliden hebben recht op een pensioen voor de duur van hun invaliditeit.

Juli 2012

20


Ouders en andere gezinsleden hebben recht op een vergoeding indien ze op het moment van zijn of haar overlijden ten laste kwamen van de overledene (met name ouders, adoptieouders en broers en zussen) en:  niet werken, en zorgen voor de kinderen (waaronder geadopteerde kinderen), kleinkinderen, broers en zussen van de overledene die jonger dan 8 jaar zijn,  de pensioengerechtigde leeftijd hebben bereikt, of  gehandicapt zijn (ze hebben alleen voor de duur van hun handicap recht op de uitkering).

Wat wordt er gedekt? Prestaties bij tijdelijke arbeidsongeschiktheid Uitkeringen in natura Hiertoe behoren:  de vrije keus van arts of ziekenhuis;  de volledige vergoeding van de kosten door de bevoegde instantie. De duur van de verstrekkingen is onbeperkt. Uitkeringen Voor uitkeringen bij tijdelijke arbeidsongeschiktheid geldt geen wachttijd. Deze uitkeringen worden uitbetaald totdat de persoon is genezen of invaliditeit is vastgesteld. De hoogte bedraagt 100 % van het gemiddelde compenserende maandsalaris, dat wil zeggen het gemiddelde salaris op basis van het inkomen dat de verzekerde heeft verdiend in de drie achtereenvolgende maanden vóór de laatste maand voorafgaand aan de maand waarin de tijdelijke arbeidsongeschiktheid heeft plaatsgevonden. De vaste compenserende vergoeding voor het verlies van arbeidscapaciteit bedraagt:  10 % van het compenserende maandsalaris in de laatste 24 maanden indien het verlies van arbeidscapaciteit minder dan 20 % is. Dit bedrag ligt driemaal zo hoog bij blijvende arbeidsongeschiktheid;  20 % van het compenserende maandsalaris in de loop van de laatste 24 maanden indien het verlies van arbeidscapaciteit 20 à 30 % is. Dit bedrag ligt driemaal zo hoog bij blijvende arbeidsongeschiktheid. Prestaties bij blijvende arbeidsongeschiktheid Het minimale niveau van arbeidsongeschiktheid dat recht geeft op een vergoeding, bedraagt 30 %. Het bureau dat de invaliditeit en de arbeidscapaciteit beoordeelt (Neįgalumo ir darbingumo nustatymo tarnyba) bepaalt het niveau van arbeidsongeschiktheid. Dit niveau kan op ieder moment worden herzien, maar de wet voorziet niet in een periodieke herziening. De periodieke vergoeding voor verlies van arbeidscapaciteit wordt maandelijks uitbetaald en wordt berekend volgens een speciale formule. Overlijdensuitkeringen Het maximumbedrag voor alle begunstigden verschilt al naar gelang hun aantal. Alle begunstigden krijgen hetzelfde bedrag. De aan elk van hen toegekende uitkering is

Juli 2012

21


gelijk aan de periodieke vergoeding voor verlies van capaciteit die de overledene zou hebben ontvangen, gedeeld door het aantal begunstigden plus één (dus wanneer er vier begunstigden zijn, krijgt elk van hen een vijfde van het pensioen). Het vaste bedrag is gelijk aan 100 maal het verzekerd staatsinkomen van het lopende jaar zoals dat geldt in de maand dat de uitkering uitbetaald wordt. Het bedrag wordt in gelijke delen verdeeld over de volgende gezinsleden van de overledene:  de echtgenoot,  de kinderen jonger dan 18 jaar (of jonger dan 24 jaar indien ze voltijdstudent zijn),  de kinderen van de overledene die na zijn overlijden geboren zijn,  de ouders indien ze niet werken en indien ze op het moment van overlijden ten laste kwamen van de overledene.

Wat moet u doen om een uitkering i.v.m. een arbeidsongeval en beroepsziekte te krijgen? De Landelijke socialeverzekeringsinstelling (onderdeel van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid) (Valstybinio socialinio draudimo fondo valdyba prie Socialinės apsaugos ir darbo ministerijos, SoDra) en haar lokale bureaus zijn verantwoordelijk voor de verzekeringen tegen arbeidsongevallen en beroepsziekten. Uitkeringen moeten daar worden aangevraagd.

Juli 2012

22


Hoofdstuk IX: Gezinstoelagen Wie komt in aanmerking voor een gezinstoelage? Het betreft een universeel stelsel dat gefinancierd wordt uit belastingen en dat een vaste uitkering garandeert aan alle permanente inwoners, buitenlandse onderdanen die in Litouwen verblijven en de voogdij hebben gekregen over een kind dat het Litouwse staatsburgerschap bezit, en onderdanen van derde landen die in verband met hooggekwalificeerde arbeid in Litouwen mogen verblijven. Ten minste een van de ouders van het kind moet tot een van de bovengenoemde categorieën behoren. Het kind moet permanent bij de ouders wonen of een tijdelijke Litouwse verblijfsvergunning hebben. Het moet in een van de landen van de Europese Unie of in IJsland, Liechtenstein, Noorwegen of Zwitserland wonen. Kinderen met een buitenlandse nationaliteit moeten in Litouwen wonen en ofwel in Litouwen onder voogdijschap (of pleegzorg) zijn geplaatst, ofwel vallen onder de bevoegdheid van een Litouwse instantie voor voogdij of pleegzorg.

Wat wordt er gedekt? De hoogte van de uitkering is gekoppeld aan de sociale basisuitkering (bazinė socialinė išmoka), voorheen het minimuminkomen genoemd. De sociale basisuitkering wordt door de Regering vastgesteld en bedraagt momenteel 130 LTL (38 EUR) per maand. Kinderbijslag De kinderbijslag bedraagt:  75 % van de sociale basisuitkering voor elk kind dat in een gezin wordt opgevoed of in een gezin onder voogdij is geplaatst en niet ouder is dan twee jaar, indien het maandinkomen per gezinslidlager is dan anderhalf maal het bedrag van het door de staat ondersteunde inkomen [525 LTL (152 EUR)];  40 % van de sociale basisuitkering voor elk kind dat in een gezin wordt opgevoed of in een pleeggezin onder voogdij is geplaatst en tussen twee en zeven jaar oud is (of tussen twee en achttien jaar oud in gezinnen die drie of meer kinderen (als pleegkind) opvoeden), indien het maandelijkse inkomen per gezinslid lager is dan anderhalf maal het bedrag van het door de staat ondersteunde inkomen [525 LTL (152 EUR)]. Opvoedingstoelage De opvoedingstoelage (Vienkartinė išmoka gimus kūdikiui) wordt uitbetaald aan een van de ouders (of voogd) of aan de enige ouder (of voogd) voor een eigen of geadopteerd kind. De toelage voor elk kind is elfmaal het bedrag van de sociale basisuitkering (Bazinė socialinė išmoka). Uitkering voor alleenstaande ouders De uitkering bestemd voor kinderen die kleuteronderwijs volgen kan met 50 % worden verlaagd.

Juli 2012

23


Uitkering voor kinderen van dienstplichtigen De uitkering voor kinderen van dienstplichtigen (Išmoka privalomosios tarnybos kario vaikui) wordt uitbetaald tijdens de verplichte militaire dienst voor elk kind van een soldaat. Het bedraagt 1,5 maal de sociale basisuitkering. Uitkering in verband met pleegzorg (voogdij) De uitkering in verband met pleegzorg [Globos (rūpybos) išmoka] wordt uitbetaald aan de voogd van het kind (persoon, gezin, zogenoemd sociaal pleeggezin of particuliere, openbare of gemeentelijke instelling voor kinderzorg) die of dat krachtens de wettelijke procedure de zorg voor het kind toegewezen heeft gekregen. Voor kinderen die in een zogenoemd sociaal pleeggezin of een instelling voor kinderzorg onder voogdij zijn geplaatst, bedraagt de maandelijkse uitkering in verband met pleegzorg vier maal de sociale basisuitkering voor elke wees of kind dat tot zijn of haar 18e levensjaar in een pleeggezin wordt geplaatst. Voor elk kind dat in een zogenoemd sociaal pleeggezin onder voogdij is geplaatst, wordt een maandelijkse objectieve toeslag op de uitkering in verband met pleegzorg [Globos (rūpybos) išmokos tikslinis priedas] betaald, die overeenkomt met viermaal de sociale basisuitkering en die bedoeld is om ervoor te zorgen dat er activiteiten van het zogenoemde sociaal pleeggezin plaatsvinden. Indien het kind recht heeft op een wezenpensioen en/of alimentatie, is het bedrag van de uitkering gelijk aan het verschil tussen viermaal de sociale basisuitkering en deze vergoedingen. Indien het kind na afloop van de pleegzorg (voogdijschap) zijn of haar onderwijs volgens vastgestelde programma’s blijft volgen of een wees is, blijft de uikering uitbetaald worden gedurende de studie, maar uiterlijk tot het moment dat hij of zij 24 jaar wordt. Deze uitkering wordt niet uitbetaald aan personen die zich meer dan tweemaal hebben ingeschreven op een school van dezelfde groep scholen. Huisvestingstoelage (Vienkartinė išmoka įsikurti) Kinderen die in pleegzorg (voogdijschap) zijn geplaatst, krijgen na afloop van de pleegzorg een huisvestingstoelage van 75 maal de sociale basisuitkering. Zie het gedeelte over moederen vaderschapsuitkeringen voor zwangerschapsuitkering, moederschapsuitkering, vaderschapsuitkering, en moeder/vaderschapsuitkering.

de de

Wat moet u doen om een gezinstoelage te krijgen? De gemeentediensten voor sociale bijstand zijn verantwoordelijk voor de meeste gezinstoelagen. Aanvragen moeten aldaar worden ingediend.

Juli 2012

24


Hoofdstuk X: Werkloosheid Wie komt in aanmerking voor een werkloosheidsuitkering? De werkloosheidsverzekering (Nedarbo draudimo išmoka) is een verplichte sociale verzekering voor werknemers. De uitkering is inkomensafhankelijk. De volgende personen komen in aanmerking:  alle werknemers, waaronder werknemers die een verkiesbare functie bekleden binnen gekozen organisaties, ambtenaren, landelijke politici, militairen, personeel van de landelijke opsporingsdienst en van de binnenlandse veiligheidsdienst;  militairen indien ze hun militaire dienstplicht of een andere nationale defensiedienst hebben vervuld of indien ze uit deze diensten zijn afgezwaaid nadat ze er ten minste de helft van de voorgeschreven tijd hebben doorgebracht;  werklozen die ouderschapsverlof hebben opgenomen om de zorg voor kinderen van één tot drie jaar op zich te nemen. Voorwaarden Om recht te hebben op de werkloosheidsuitkering, moet de verzekerde voldoen aan de volgende voorwaarden:  werkloos zijn;  de actieve leeftijd bezitten;  niet dagelijks onderwijs volgen binnen onderwijsinstellingen;  een minimale verzekeringsduur kunnen aantonen;  ingeschreven staan bij het arbeidsbureau;  actief naar werk zoeken en bereid zijn aangeboden werk te aanvaarden of deel te nemen aan arbeidsmarktmaatregelen;  geen uitkeringen vanwege ziekte en/of moederschap (vaderschap) of pensioenen in het kader van de sociale verzekeringen ontvangen. De aanvrager moet in de 3 jaar voordat hij of zij zich heeft ingeschreven bij het arbeidsbureau minimaal 18 maanden zijn verzekerd. Er gelden uitzonderingen voor bepaalde categorieën werklozen die premie hebben betaald maar niet de vereiste verzekeringsduur hebben vervuld (indien ze ontslagen zijn op initiatief van de werkgever terwijl ze geen fout hebben begaan, enz.). Ook bestaan er uitzonderingen voor werklozen die geen premie hebben betaald. De wachttijd is zeven kalenderdagen of het tijdvak waarin de voormalige werknemer een ontslagvergoeding heeft ontvangen. Als het verlies van werk aan de werknemer te wijten is, is de wachttijd 3 maanden. De werkloosheidsuitkering wordt niet uitbetaald indien de persoon:  aangeboden werk heeft geweigerd terwijl dit paste bij zijn of haar beroepsbekwaamheden en gezondheidstoestand en indien de arbeidsplaats zich op een redelijke afstand van zijn of haar woonplaats bevond;  zonder geldige reden heeft geweigerd deel te nemen aan arbeidsmarktmaatregelen die voorzien waren in het persoonlijke actieplan;

Juli 2012

25


 zich niet binnen de gestelde termijn op het arbeidsbureau heeft gemeld, teneinde aangeboden werk te aanvaarden of deel te nemen aan arbeidsmarktmaatregelen, zonder geldige reden;  heeft geweigerd zich te onderwerpen aan medische tests teneinde zijn of haar arbeidsgeschiktheid te bepalen. Geen enkele sanctie wordt opgelegd indien de werkloze bij wet vastgestelde geldige redenen kan aanvoeren, zoals een natuurramp, een ongeval of het overlijden van een ouder, kind of echtgeno(o)t(e).

Wat wordt er gedekt? De werkloosheidsuitkering bevat een vast en een variabel deel. Het vaste deel komt overeen met het door de staat ondersteunde inkomen (Valstybės remiamos pajamos) van 350 LTL (101 EUR). Het variabele deel hangt af van het vroegere verzekerde inkomen van de werkloze. Het maximumbedrag van de werkloosheidsuitkering kan niet hoger zijn dan 650 LTL (188 EUR) (tot 31 december 2012). Het totale bedrag van de uitkering wordt uitbetaald in de eerste drie werkloosheidsmaanden. Voor de resterende maanden tot aan het einde van de uitkeringsperiode wordt het variabele deel verminderd met 50 %. De werkloosheidsuitkering kan worden gecumuleerd met andere opleidingstoelagen die de werkloze ontvangt wanneer hij of zij een opleiding volgt. De uitkering mag niet lager zijn dan het door de staat ondersteund inkomen, maar mag ook niet hoger zijn dan 70 % van het verzekerd inkomen voor het lopende jaar (einamųjų metų draudžiamosios pajamos) zoals vastgesteld door de overheid. De duur van de werkloosheidsuitkering (Nedarbo draudimo išmoka) hangt af van het aantal arbeidsjaren:  minder dan 25 arbeidsjaren: 6 maanden,  25 à 30 arbeidsjaren: 7 maanden,  30 à 35 arbeidsjaren: 8 maanden,  meer dan 35 arbeidsjaren: 9 maanden. De werkloosheidsuitkering vervalt indien de begunstigde werk in loondienst vindt of zich vestigt als zelfstandige. Uitkeringen voor oudere werklozen en vervroegd pensioen De duur van de werkloosheidsuitkering wordt met twee maanden verlengd voor personen die minder dan vijf jaar van hun pensioenleeftijd verwijderd zijn. Werklozen die ten minste 30 jaar zijn verzekerd, en die binnen vijf jaar recht hebben op het volledige ouderdomspensioen, kunnen een vervroegd pensioen aanvragen op grond van de wet op de vervroegde uitbetaling van ouderdomspensioenen in het kader van de sociale verzekeringen (Valstybinių socialinio draudimo senatvės pensijų išankstinio mokėjimo įstatymas).

Juli 2012

26


Wat moet u doen om een werkloosheidsuitkering te krijgen? Aanvragen moeten bij het lokale kantoor van het Litouws arbeidsbureau (Lietuvos darbo birža) worden ingediend.

Juli 2012

27


Hoofdstuk XI: Sociale minima Wie komt in aanmerking voor een bijstandsuitkering? Er zijn twee belangrijke niet op premie- of bijdragebetaling berustende regelingen voor een gegarandeerd minimuminkomen: geldelijke sociale bijstand en het sociale pensioen Bovendien zijn er nog een aantal uitkeringen voor sociale minima. Geldelijke sociale bijstand is inkomensafhankelijk: uitkeringen worden pas toegekend na een beoordeling van het genoten inkomen en van de waarde van eventuele bezittingen. Sociale pensioenen zijn uitsluitend uitkeringsafhankelijk. Geldelijke sociale bijstand Geldelijke sociale bijstand (Piniginė socialinė parama) wordt verstrekt aan gezinnen en alleenstaanden die in Litouwen wonen en niet in staat zijn voldoende bestaansmiddelen te vergaren om in hun eigen levensonderhoud te voorzien. Van personen die deze uitkering aanvragen, wordt verwacht dat zij eerst zelf zo veel mogelijk inkomsten verwerven. Geldelijke sociale bijstand omvat zowel de sociale uitkering (Socialinė pašalpa) als de vergoeding van de kosten van huisverwarming, warm water en drinkwater (Būsto šildymo išlaidų, karšto ir geriamojo vandens išlaidų kompensacijos). Deze uitkeringen kunnen worden verstrekt indien de alleenstaande of ten minste een van de echtgenoten/samenwonende partners werkt of indien zij niet werken omdat zij:  voltijds studeren (totdat zij 24 jaar worden);  gepensioneerd, ouder dan de pensioengerechtigde leeftijd of gehandicapt zijn;  een gehandicapt of ziek gezinslid verplegen;  als werkloze bij het lokale kantoor van het Litouws arbeidsbureau (Lietuvos darbo birža) of een arbeidsbureau van een andere lidstaat ingeschreven staan en een werkloosheidsuitkering (Nedarbo darudimo išmoka) ontvangen;  voor een kind zorgen dat jonger dan drie jaar is, of jonger dan acht jaar indien het kind op doktersadvies geen onderwijs volgt of niet in de gelegenheid is om voorschools of basisonderwijs, enz. te volgen. Sociale pensioenen Het sociale pensioen (Šalpos pensija) is bedoeld om ingezetenen met een specifiek sociaal risico een minimuminkomen te verschaffen. Het gaat om gehandicapten, personen die de pensioengerechtigde leeftijd hebben bereikt, gehandicapte of gepensioneerde moeders met meerdere kinderen en gehandicapte of gepensioneerde personen die voor hun gehandicapte familieleden zorgen. Sociale pensioenen worden toegekend aan individuen die geen recht hebben op uitkeringen uit de begroting van de Landelijke sociale verzekeringsinstelling (onderdeel van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (Valstybinis socialinio draudimo fondo valdyba prie Socialinės apsaugos ir darbo ministerijos, SoDra) of die daar slechts een zeer lage uitkering uit ontvangen.

Juli 2012

28


Andere uitkeringen Sociale pensioenen worden sinds 1995 niet meer toegekend, maar nog wel uitbetaald aan personen die er vóór 1 januari 1995 recht op hadden. In 2004 zijn ze geïndexeerd en verhoogd na goedkeuring van het nieuwe basispensioen in het kader van de sociale verzekeringen. Vóór de wijziging in 2004 werden deze pensioenen uitbetaald tegen het in december 1994 geldende tarief. Vervoersvergoeding voor gehandicapten met verminderde mobiliteit Gehandicapten met een verminderde mobiliteit hebben recht op:  vergoeding van vervoerskosten ten belope van 0,25 maal de maandelijkse sociale basisuitkering;  om de zes jaar, een vergoeding voor de aanschaf en technische aanpassing van een speciaal voertuig, ten bedrage van maximaal 32 maal de sociale basisuitkering.

Wat wordt er gedekt? Geldelijke sociale bijstand Sociale uitkering De maandelijkse uitkering bedraagt 100 % van het verschil tussen het inkomen van een gezin of alleenstaande en het door de staat ondersteunde inkomen (Valstybės remiamos pajamos) van 350 LTL (101 EUR) per persoon per maand voor het eerse familielid, waaronder de gevallen waarin de sociale uitkering alleen aan een kind (of aan kinderen) wordt toegekend, 80 % voor het tweede familielid en 70% voor het derde en eventuele andere familieleden. De sociale uitkering wordt toegekend voor een periode van drie maanden, vanaf de eerste dag van de maand waarin de aanvraag wordt ingediend, indien op het moment van indiening de alleenstaande of de gezinsleden recht op die uitkering hadden. De sociale uitkering kan bij ongewijzigde omstandigheden worden vernieuwd (het aantal vernieuwingen is onbeperkt). Vergoeding van kosten van huisverwarming, warm water en drinkwater Een gezin hoeft niet meer dan 20 % van het gezinsinkomen boven het door de staat ondersteunde inkomen (valstybės remiamos pajamos) (350 LTL (101 EUR)] per gezinslid te betalen voor de kosten van verwarming, uitgaande van een woning met een standaardomvang;en niet meer dan 5 % van het gezinsinkomen voor de basisnorm voor het gebruik van warm water; en niet meer dan 2 % van het gezinsinkomen voor de basisnorm voor het gebruik van drinkwater. De vergoeding wordt toegekend voor een periode van drie maanden, te rekenen vanaf het moment dat er recht op is. Gezinnen of alleenstaanden die een huis (appartement) in een pand met meerdere woningen bezitten en die recht hebben op vergoeding van de verwarmingskosten, kunnen de kosten vergoed krijgen van een lening die samen met andere eigenaren is afgesloten met het oog op de renovatie (modernisering) van het pand.

Juli 2012

29


Sociale pensioenen De hoogte van de uitkering hangt af van het door de overheid vastgestelde basispensioen en een coëfficiënt die kan variëren tussen 0,75 en 2 voor de verschillende groepen begunstigden [van 270 LTL (78 EUR) tot 720 LTL (209 EUR)]. Bij het vaststellen van het steunbedrag wordt naar de volgende factoren gekeken: voor moeders het aantal kinderen dat is geboren en opgevoed (ten hoogste vijf), de tijd die is besteed aan de verzorging van een gehandicapt persoon (ten hoogste vijftien jaar), de leeftijd van een gehandicapt persoon op het moment dat de persoon als gehandicapte werd erkend, en de mate van invaliditeit. Sociale pensioenen worden toegekend vanaf de dag dat men erop recht heeft. Ze kunnen echter worden toegekend met terugwerkende kracht tot uiterlijk 12 maanden voorafgaand aan het indienen bij de gemeente van alle documenten met betrekking tot de toekenning van een sociaal pensioen. Ze worden uitbetaald zo lang als de persoon gehandicapt is, arbeidsongeschikt is of gedeeltelijk arbeidsgeschikt is en, na het bereiken van de pensioenleeftijd, tot het overlijden van de betrokkene.

Hoe vraagt u een bijstandsuitkering aan? Geldelijke sociale bijstand en sociale pensioenen worden door de gemeenten uitbetaald en aanvragen moeten bij hen worden ingediend. Geldelijke sociale bijstand Een aanvrager moet een aanvraagformulier voor geldelijke sociale bijstand invullen en de vereiste documenten met daarin vermeld de inkomsten en bezittingen van het gezin meesturen. Het besluit omtrent de toekenning van de sociale uitkering (Socialinė pašalpa) en/of de berekening en de verstrekking van de vergoeding moet uiterlijk één maand na de datum van ontvangst van de aanvraag en van alle benodigde documenten worden genomen, in overeenstemming met de procedure die de gemeentelijke overheid heeft vastgesteld. Sociale pensioenen De door de aanvrager ingediende aanvraag en documenten worden onderzocht. Er wordt geen sociaal onderzoek uitgevoerd. Uiterlijk tien werkdagen na ontvangst van de aanvraag moet besloten worden of het sociale pensioen al dan niet wordt toegekend.

Juli 2012

30


Hoofdstuk XII: Langdurige zorg Wie komt in aanmerking voor langdurige zorg? De wet omschrijft langdurige zorg als alle verpleging en sociale diensten die aan zorgafhankelijke personen worden verstrekt. Palliatieve verzorging wordt ook tot langdurige zorg gerekend. Sociale diensten worden verleend ongeacht leeftijd, maar er wordt wel gekeken naar de mate van afhankelijkheid en de noodzaak van de dienstverlening. Vooral ouderen en gehandicapten (zowel kinderen als volwassenen) komen voor sociale diensten in aanmerking. De noodzaak van sociale dienstverlening wordt vastgesteld aan de hand van een combinatie van beginselen van samenwerking, participatie, complexiteit, toegankelijkheid, sociale rechtvaardigheid, relevantie, efficiëntie en volledigheid. Deze noodzaak wordt vastgesteld op individuele basis. Hierbij wordt onderzocht hoe afhankelijk de betrokken persoon is en of er mogelijkheden zijn onafhankelijkheid te ontwikkelen of daarvoor compensatie te bieden dankzij de sociale diensten die overeenkomen met de belangen en behoeften van de persoon. Langdurige medische behandeling waarbij individuele verpleegkundige diensten worden toegekend, wordt aangeboden ongeacht leeftijd, maar er wordt wel gekeken naar de algehele gezondheidstoestand, de voortgang van de ziekte en eventuele complicaties. Gehandicapte personen kunnen met het oog op hun specifieke behoeften permanente verzorging of permanente verpleging krijgen. De speciale behoeften van gehandicapten worden vastgesteld aan de hand van een gecertificeerde lijst van zorgvoorwaarden. In dit verband worden twee soorten uitkering toegekend:  een speciale vergoeding voor verpleegkosten wordt uitbetaald voor ernstig gehandicapte kinderen, aan gehandicapten van wie de arbeidsgeschiktheid met 75 tot 100 % is afgenomen en aan personen die de pensioengerechtigde leeftijd hebben bereikt, indien is vastgesteld dat zij permanente verpleging nodig hebben.  een speciale vergoeding voor verzorgingskosten wordt uitbetaald voor ernstig of matig gehandicapte kinderen, ongeacht of een noodzaak van permanente zorg is vastgesteld, aan gehandicapten van wie de arbeidsgeschiktheid met ten minste 60 % is afgenomen, en aan personen die de pensioengerechtigde leeftijd hebben bereikt, indien is vastgesteld dat zij permanente verzorging nodig hebben. Bij langdurige zorg in een instelling zijn de uitkeringen niet inkomensafhankelijk. Of iemand in aanmerking komt voor de speciale vergoeding, hangt echter wel af van de vraag of hij/zij langdurige zorg kan betalen. Indien de persoon ten minste een derde van de vastgestelde bijdrage aan langdurige sociale zorg besteedt, wordt een deel van de uitkering aan de instelling betaald.

Wat wordt er gedekt? Uitkeringen in natura Mensen die thuiszorg nodig hebben, krijgen regelmatig bezoek van maatschappelijk werkers van de plaatselijke afdeling sociale bijstand, die vaststellen in hoeverre

Juli 2012

31


sociale zorg nodig is. Primaire gezondheidsinstellingen zijn verantwoordelijk voor het beheer en de verstrekking van thuisverpleging. Ouderen en gehandicapten kunnen zorg in centra voor dagopvang krijgen, vanaf drie uur per dag tot vijf dagen per week, of tijdelijke kortdurende zorg in sociale woonzorginstellingen naargelang hun specifieke situatie. Woonzorg wordt verleend aan kinderen die ouderlijke zorg ontberen, gehandicapte kinderen en volwassenen en ouderen. Uitkeringen in geld Speciale vergoeding voor verpleegkosten Deze vergoeding bedraagt 250 % van het basispensioen [momenteel 900 LTL (261 EUR)]. In de periode 2010-2012 wordt tijdelijk echter slechts 85 % van deze bedragen uitgekeerd. Speciale vergoeding voor verzorgingskosten Deze vergoeding bedraagt 50 of 100 % van het basispensioen afhankelijk van de categorie waartoe de ontvanger behoort [respectievelijk 180 LTL (52 EUR) of 360 LTL (104 EUR)]. Ook hier geldt dat in de periode 20102012 tijdelijk slechts 85 % van deze bedragen wordt uitgekeerd.

Wat moet u doen om langdurige zorg te krijgen? Aanvragen moeten bij de gemeentelijke sociale dienst worden ingediend. De behoefte aan sociale diensten, waaronder die voor langdurige sociale zorg, wordt in de regel door maatschappelijke werkers bepaald. Ook een team van specialisten bestaand uit een maatschappelijk werker, zijn/haar assistent, een lokale zorgverlener en een geestelijke zorgverlener kunnen bepalen in hoeverre deze dienstverlening noodzakelijk is. De noodzaak van langdurige medische verzorging wordt bepaald door een dokter of een medisch adviescommissie.

Juli 2012

32


Bijlage : Nuttige adressen en sites Nadere inlichtingen over de voorwaarden en de persoonlijke socialezekerheidsuitkeringen in Litouwen zijn te krijgen bij tot de openbare instanties die het stelsel van sociale bescherming beheren. Voor socialezekerheidskwesties met betrekking tot meer dan één EU-land kunt u een contactinstelling zoeken in de organendatabase die wordt bijgehouden door de Europese Commissie en staat op: http://ec.europa.eul/social-security-directory. Vragen om inlichtingen over uitkeringen bij verzekering in twee of meer lidstaten kunt u richten tot: Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid: Socialinės Apsaugos Ir Darbo Ministerija A. Vivulskio st. 11 03610 Vilnius http://www.socmin.lt Landelijke socialeverzekeringsinstelling (onderdeel van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid): Valstybinio Socialinio Draudimo Fondo Valdyba prie Socialinės Apsaugos Ir Darbo Ministerijos (SoDra) Konstitucijos av. 12 09308 Vilnius http://www.sodra.lt Litouws Arbeidsbureau (onderdeel van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid): Lietuvos Darbo Birža prie Socialinės Apsaugos Ir Darbo Ministerijos Gelezinio Vilko st. 3a 03131 Vilnius http://www.ldb.lt Ministerie van Volksgezondheid: Sveikatos Apsaugos Ministerija Vilniaus st. 33 01506 Vilnius http://www.sam.lt Nationaal fonds voor de zorgverzekering (onderdeel van het ministerie van Volksgezondheid): Valstybinė Ligonių Kasa prie Sveikatos Apsaugos Ministerijos Europos square 1 03505 Vilnius http://www.vlk.lt

Juli 2012

33

Uw socialezekerheidsrechten. in Litouwen

Recommend Documents