Postbus 1507, 3000 BM Rotterdam Weena 355, Rotterdam
Vertrouwelijk Gemeente Enschede College van B&W t.a.v. E. Eerenberg MSc Langestraat 24 7511 HC ENSCHEDE
Rotterdam, Inzake: Herfinanciering FC Twente Onze ref: 310000785/15122865.4 Uw ref: Casenummer BV15000579
R.M. Leeuwenburgh en M. Windt advocaten T 010 217 2504 F 010 217 2706 M 06 43 550 980
[email protected]
CONCEPT d.d. 26 november 2015
Geacht College,
FC Twente '65 BV (''FC Twente'') heeft zich tot de Gemeente gewend met het verzoek tot ondersteuning van de herstructurering van haar financiële positie vanwege forse kostenoverschrijdingen uit het verleden. Graag adviseren wij u over het voorliggende herstructureringsplan. Wij merken op dat onder leiding van ons Amsterdamse notariaat op 27 december 2013 een akte is opgesteld voor FC Twente en Doyen, waarin de club haar televisierechten aan Doyen verpandt. Daarbij is de spelersparticipatieovereenkomst, tot zekerheid waarvoor het pandrecht wordt verleend, niet opgesteld of beoordeeld. Overigens gaat het om een – voor ons niet te beoordelen – overeenkomst naar Zwitsers recht. Ons kantoor heeft – net als u – pas via de site footballleaks kennisgenomen van een later – op 25 februari 2014 – gemaakte aanvulling op die participatieovereenkomst ('Additional Agreement'), die door de KNVB wordt onderzocht. Wij komen bij het hoofdstuk 'Aanvullende financiering, Garantie en Zekerheden' op Doyen terug met een aanbeveling aan de Gemeente op dit punt. Wij gaan bij onze beoordeling uit van de veronderstelling dat (i) alle crediteuren die zijn genoemd in het door FC Twente voorgestelde crediteurenakkoord daarmee daadwerkelijk zullen instemmen; (ii) eventuele consolidatie door de KNVB van de nieuw op te richten Stichting Stadion in de jaarrekening van FC Twente niet zal leiden tot een verslechtering van
Houthoff Buruma is de handelsnaam van Houthoff Buruma Coöperatief U.A., statutair gevestigd te Amsterdam (KvK Amsterdam nr. 34216182). De algemene voorwaarden van Houthoff Buruma, waarin een beperking van aansprakelijkheid, de toepasselijkheid van Nederlands recht en de exclusieve bevoegdheid van de rechtbank te Amsterdam zijn bedongen, zijn op alle opdrachten van toepassing. De algemene voorwaarden worden op verzoek toegezonden, maar zijn eveneens te vinden op www.houthoff.com Houthoff Buruma is the trade name of Houthoff Buruma Coöperatief U.A. with registered office in Amsterdam (Chamber of Commerce Amsterdam no. 34216182). Houthoff Buruma's general terms and conditions, which stipulate a limitation of liability, the applicability of Dutch law and the exclusive jurisdiction of the District Court of Amsterdam, the Netherlands, are applicable to all services performed. A copy of the general terms and conditions is available on request or at www.houthoff.com
de door de KNVB gehanteerde financiële parameters, althans dat dit geen gevolgen zal hebben voor de 'puntentoekenning' in de FRS-systematiek. Wij hebben van FC Twente vernomen dat, met effectuering van de herstructurering, terugplaatsing in licentiecategorie II met ingang van het seizoen 2016/2017 zeer waarschijnlijk is; uiteindelijk is dat echter afhankelijk van het oordeel van de KNVB. In dit advies veronderstellen wij dat de KNVB deze beoordeling van FC Twente zal overnemen. Voorts merken wij op dat het voorliggende advies uitgaat van de juistheid en volledigheid van de aan ons verstrekte financiële informatie, niet ziet op de beoordeling daarvan en slechts betrekking heeft op aspecten van Nederlands recht en daarmee niet ziet op de staatssteunaspecten van de herstructureringsoperatie. Wij adviseren u zich op dat punt van nadere juridische bijstand te laten voorzien. Huidige situatie FC Twente bevindt zich sinds mei 2014 in de (financieel zwakste) licentiecategorie I van de KNVB. Met het oog op behoud van de licentie betaald voetbal en het voortbestaan van FC Twente is de voorgenomen herstructurering op de kortst mogelijke termijn geboden. Bij FC Twente heeft vanwege de ontstane situatie een directiewisseling plaatsgevonden. Onder toezicht van de KNVB wordt thans fors ingegrepen op de kosten, die met EUR 53 miljoen vorig seizoen ver boven het voor deze club draagbare niveau waren uitgegroeid. Voor het komende seizoen bedraagt de begroting maximaal EUR 35 miljoen. De Gemeente heeft thans, tegen onder meer de zekerheid van een eerste hypotheekrecht op stadion De Grolsch Veste, aan FC Twente Stadion B.V. een langjarige lening verstrekt waarvan de hoofdsom ruim EUR 17.000.000,- bedraagt (de ''Bestaande Lening''), waarvan het risicoprofiel en de waarde van de gestelde zekerheden ten nauwste samenhangt met het voortbestaan van FC Twente als betaaldvoetbalclub. In onze optiek is herstructurering van FC Twente onvermijdelijk voor het preserveren van de waarde van de voor de Bestaande Lening gestelde zekerheden, of anders gezegd lijkt de Bestaande Lening ingeval van faillissement van FC Twente ondanks het hypotheekrecht (vrijwel) geheel oninbaar, omdat de waarde van het stadion (huurinkomst) zozeer gekoppeld is aan het spelen aldaar van betaald voetbal.
2/7
Crediteurenakkoord Een herstructurering van FC Twente wordt voorzien, als onderdeel waarvan een crediteurenakkoord is aangeboden leidende tot de benodigde vermogensversterking van ± EUR 15.000.000,-, inhoudende dat schulden van FC Twente tot een bedrag van ruim EUR 6 miljoen zullen worden kwijtgescholden en vorderingen tot een bedrag van EUR 9.350.000,als vermogen zullen worden achtergesteld (het ''Akkoord''). Met de achterstellingen en de kwijtscheldingen van ~ 50% zoals voorzien in het Akkoord wordt van de crediteuren onzes inziens een reëel offer gevraagd. Het is gebruikelijk dat crediteuren die instemmen met een dergelijk akkoord voor het overige deel van hun vorderingen direct betaald worden. In dat licht is het voorgestelde Akkoord evenwichtig en zou het niet onredelijk zijn wanneer de Gemeente daaraan haar medewerking verleent. De Grolsch Veste FC Twente heeft de wens geuit De Grolsch Veste financieel en organisatorisch op afstand te plaatsen van de voetbalclub en is in dat verband voornemens de rechtspersoon FC Twente Stadion B.V. om te zetten in een buiten FC Twente te plaatsen stichting met een eigen onafhankelijke governance (''Stichting Stadion''). Wij onderschrijven het belang van deze omzetting, omdat er dan een onafhankelijk bestuur op het Stadion kan toezien. Wij plaatsen daarbij wel de kanttekening dat het aanbrengen van een financiële scheiding tussen het stadion en FC Twente ook beperkingen kent. Dat is inherent aan het feit dat, ongeacht de structurering, FC Twente voor het stadion de (hoofd)huurder en belangrijkste bron van inkomsten zal blijven. Daarnaast wordt de club deels ook financier van het Stadion. Aanvullende financiering, Garantie en zekerheden FC Twente bevestigt dat Stichting Stadion een krediettoezegging heeft ontvangen tot een bedrag van EUR 32.000.000,- (de ''Maatschappelijke Lening''), onder de voorwaarde dat de Gemeente Enschede aan de kredietverschaffer een garantie verstrekt ten belope van de hoofdsom (de ''Garantie''), welke door de Gemeente zal worden afgedekt met een door de schuldenaar jegens de Gemeente te stellen contragarantie ("Contragarantie"). De Maatschappelijke Lening zal primair worden aangewend ter aflossing van de Bestaande
3/7
Lening en de herfinanciering leidt daarnaast tot een aanzienlijke en noodzakelijke verlaging van de jaarlijkse rentelasten van FC Twente. Wij merken op dat FC Twente tegenover ons heeft aangegeven dat de herstructurering mogelijk ook kan slagen met een aanzienlijk lagere garantie, namelijk tot EUR 15 miljoen, in welk geval de Bestaande Lening gewoon blijft doorlopen. Wij weten verder dat dit een lagere staatssteunpremie met zich brengt, hetgeen ons gunstig voorkomt. FC Twente heeft, mede namens Stichting Stadion en FC Twente Stadion B.V., aangeboden tot zekerheid voor voldoening van de verplichtingen uit hoofde van de Contragarantie alle beschikbare (derden)zekerheden te zullen stellen, waaronder een tweede hypotheekrecht op het stadion tot een aanvullend bedrag van EUR 15.000.000,- te vermeerderen met rente en kosten, hoofdelijke verbondenheid van FC Twente '65 BV, een eerste openbaar pandrecht 1
op alle activa van FC Twente, waaronder sponsorinkomsten, televisie- en overige rechten, transfervergoedingen en inkomsten uit de business seats, zowel huidig als toekomstig. Van deze verpandingen kan mededeling worden gedaan zodat de Gemeente inningsbevoegd wordt; op die wijze kan de Gemeente de vinger aan de pols houden wat betreft de financiële situatie bij FC Twente. De combinatie van het verstrekken van de Garantie en de daaraan verbonden zekerheden, met het herstel van de financiële discipline binnen FC Twente, verschaft de Gemeente Enschede integrale inning van de Bestaande Lening, terwijl zij tevens zicht houdt op geleidelijke afbouw in de tijd van haar risico jegens de club (de Garantie). Daarmee betoont de Gemeente verdedigbaar het gedrag van een private schuldeiser, door op te komen voor haar belangen als ware zij een marktpartij. Immers waar anderen voor 50% afstand doen van hun vorderingsrecht (tegen directe betaling van de andere helft) of partijen hun vordering achterstellen bij alle overige schuldvorderingen tegenover mogelijke betaling op termijn, ontvangt de Gemeente direct haar geld terug én verhoogt zij haar risico met een lager bedrag dan de Bestaande Lening. Dat risico wordt nog lager door de aan haar aanvullend te verschaffen zekerheden én daalt door de koppeling met de financiële sanering én het voortgaand toezicht daarop. De Gemeente zal aldus de kans moeten afwegen van het alsnog ingeroepen worden van de Garantie tegenover het alternatief van vermoedelijke oninbaarheid van de Bestaande Lening. Door de herstructurering van FC Twente zoveel mogelijk te borgen, houdt zij zicht op integrale realisatie van haar financiële belang. 1
4/7
Voor zover de televisierechten ten behoeve van andere verplichtingen blijven verpand, zou daarop een tweede pandrecht kunnen worden gevestigd.
Wij merken op dat op 24 november 2015 via footballleaks een aanvullend document is opgedoken dat lijkt te horen bij een investeringsovereenkomst tussen Doyen en FC Twente ('Additional Agreement'). De KNVB heeft hierop aangegeven dat dit afwijkt van de bij de haar bekende gegevens, en dat zij onderzoekt of dit in strijd is met de regels aangaande de beperking van externe invloed op het transferbeleid. De KNVB zal bij wijze van sanctie een puntenkorting aan FC Twente kunnen opleggen. Ook kan besloten worden tot degradatie, of in extremo zelfs tot intrekken van de licentie. Wij adviseren de Gemeente om de gevraagde Garantie niet te verlenen totdat aan de Gemeente vóór de Garantieverlening aangetoond wordt dat deze situatie niet leidt tot verlies van de proflicentie van de KNVB. Wij hebben van FC Twente begrepen dat onverhoopte degradatie sportief een enorme domper zou zijn, maar financieel op te vangen is, met name vanwege de vergaande flexibiliteit van de spelerskosten; die contracten lopen goeddeels per juni 2016 af. Conclusie FC Twente zal, blijkens de door haar bij de KNVB ingediende stukken, per 1 december 2015 voldoen aan de door de KNVB aan haar financiële en organisatorische inrichting gestelde eisen, terwijl met totstandkoming van het Akkoord en de Maatschappelijke Lening aannemelijk is dat FC Twente ook per 15 juni 2016 aan de eisen voor terugplaatsing in Categorie II zal voldoen. Met terugkeer van FC Twente in Categorie II wordt het risico van de Gemeente ter zake van de Bestaande Lening en de Garantie aanzienlijk verkleind. Uit onderzoek van Hypercube Business Innovation blijkt dat er, mede gezien de positie van FC Twente in relatie tot het grote verzorgingsgebied, haar voetbalgeschiedenis én potentieel, en de mogelijkheden voor Grolsch Veste, een solide economische basis en maatschappelijk draagvlak bestaat voor duurzame aanwezigheid van een betaaldvoetbalclub in de Gemeente Enschede die deel uitmaakt van de landelijke subtop. Een integer, prudent, zuinig en op de reële mogelijkheden van de club afgestemd bestuurlijk beleid is daartoe uiteraard instrumenteel. Uw College, FC Twente en de verstrekkers van de Maatschappelijke Lening zijn voornemens nader overleg te voeren over optimalisatie van de financieringsvoorwaarden en de verdere risicobeheersing.
5/7
Advies Wij adviseren uw College dan ook, de raad voor te stellen: 1.
in te stemmen met het stellen van de lineair aflopende 30-jarige Garantie voor een Maatschappelijke Lening tot een maximum van EUR 32.000.000,- tegen aflossing van de Bestaande Lening, het stellen van de Contragarantie en vestiging van in de gegeven omstandigheden gepaste, meest omvattende zekerheden;
2.
dat Uw College zal worden opgedragen voort te gaan met het onderzoeken van de mogelijkheden tot verlaging c.q. afdekking van (het risico ter zake van) de Garantie, althans wijziging van de modaliteiten daarvan, al dan niet met (gedeeltelijke) instandhouding van de Bestaande Lening (en dus een Garantie van EUR 15 miljoen) en daarmee in te stemmen onder de voorwaarden dat:
daarvan geen negatieve begrotingseffecten voor de Gemeente Enschede en geen toename van het kredietrisico voor de Gemeente zullen uitgaan;
de (financierings)voorwaarden en de exposure ter zake van de Maatschappelijke Lening verbeteren;
de continuïteit van FC Twente geborgd blijft;
gestreefd wordt naar een zo groot mogelijke financiële onafhankelijkheid van De Grolsch Veste ten opzichte van FC Twente;
3.
de omvorming van FC Twente Stadion B.V. tot de Stichting Stadion goed te keuren.
Wij geven Uw College in overweging aan verstrekking van de Garantie voorts de volgende condities te verbinden:
FC Twente dient de opbrengsten uit spelersverkopen, voor zover deze cumulatief een bedrag van [EUR 4.000.000,-] per jaar te boven gaan, te storten in een depot waarvan het saldo aan de Gemeente zal worden verpand tot zekerheid voor de nakoming van de verplichtingen van FC Twente uit hoofde van de Contragarantie;
FC Twente dient uiterlijk op 10 december 2015 (i) een sluitende en extern gevalideerde liquiditeitsbegroting op maandbasis te overleggen tot en met het einde van het seizoen 2016/2017 en (ii) een bevestiging te tonen van het feit dat de
6/7
KNVB niet de licentie betaald voetbal intrekt vanwege de aanvulling op de – afgewikkelde – Doyen overeenkomst;
overwogen kan worden de Garantie (en daarmee de Maatschappelijke Lening) in twee tranches af te geven, mits dat er toe leidt dat de financiële vooruitzichten voor FC Twente sluitend blijven; één per direct voor de onmiddellijke financiering van het crediteurenakkoord en een deel later, na toetreding tot de categorie II, voor de afkoop van de lening van de Engelsen. Overleg met FC Twente over het mogelijk (gedeeltelijk) later aflossen van de Lening Engelsen (EUR 8 miljoen) lijkt daartoe raadzaam. Het heeft als nadeel (i) het feit dat de thans voor die Lening verpande televisierechten dan niet in eerste verband aan de Gemeente kunnen worden verpand en (ii) dat de rentelast voor FC Twente over 2016 mogelijk hoger blijft dan wenselijk voor de hersteloperatie. Maar het voordeel kan zijn exposureverlaging van de Gemeente.
Tot een nadere toelichting treft u ons vanzelfsprekend steeds bereid. Hoogachtend, Houthoff Buruma
Marcel Windt
7/7
Ruben Leeuwenburgh
