[l1iddel
0174-621084 jaargeopend Hetgehele váí,dinsdaS tJm,' - 17.00 zaterdag van14.00 uur MUSEUM DEKoRENSCFTUUR te toosmutndËl\t Margaretha vanHennebergweg 2a telefoon 070- 3979015 / 3122081 Ceopend elkezaterdag van,150O- 17.00 en junienseptember tussen ook's-zondags - 17.00u van13.30 MUSEUM DESCI.IILPEN tE MAASLA.NM 's-Heerenstraat24,tet 010-5913042 / 5913658 Ceopend iedere zaterdag van1000- j7.00u [/I[JSËUM TRAMS IONtê SCHIPTUIDEN - Sgi8g63 OttovanZevenderstraat2,te.l015 Ceopend elkewoensdag enzaterdag van1400-16.00 u
Het volgendenummer van StreekHistorie verschijnt eind november 1999
Uw kopii voor dat nummer vó6r 2Ooktober I 999 inleverenbii de redactie
]::'s
plek,zo'n"bekend Weerzo'neeuwenoude dat plaatsnaakt voorandereplannen....
De keus was echter niet om iets ouds te slopen teneinde iets nóg ouders zichfbaar fe maken....': g.oedgeconselveel.d, gefotograf eerd en gedocumenTeerd verctwtJntalles weer aan het gezichf . Zand erover.... /v1P
en verder... Van't Land 5 Uitbreiding vanhetWestlands tr/useum 4 Denaamsoorsprong vanLoosduinen 5 's-Cravenzande Archeologisch onderzoek Begrlnhof 6 "Diensten" 7 Hetverhaal vaneenveilingschipper 8 "Zomaar eenplaatje" 9 Cursus oudschrift 9 '10 Tentoonstellingen enlezingen DeBibliotheek vanhetWesflands lVuseum 10 Donateurs-av ond12oktober 11
---''.tu
of dewerk-of ' .::... " ..,,',. Algemêen s iitorisóh spreát
Ë:
lederezaterdag van14.00 tot 17OO uurinhet Westlands Museum, Middel Broekweg 154, 2675 KLHonselersdUk e174) 62jOB4 (tussen HonselersdUk enKwintsheul) Studiegroepen Archeologie, Cenealogie, Kastelen, Kerkarchieven, PlaatselUke Historische werkgroepen 0ud-'s-0ravenzande, 0ud-Honselersdljk, 0ud-De Liel 0ud-Loosduinen, 0ud-Maasland, 0ud-Monster, 0ud-Naaldwlk, 0ud-Schipluiden, 0udWateringen & Kwintsheul,
0174-621084 0174-627072 0174-628393 0174-293716 0174-413073 0174-627868 0174-514472 070-3974936 010-59í5959 0174-247245 0174-629490 01s-3808863 0174-292558
Íitgegeven door PUBL|SYS DTP HogeWoerd19,2671 DHNaatdwijk q 648222, fax(0174) 64A224, td 1017 www,publrsys nl,e-mail info@pubiisys nl Voor advertenties kuntu zichwendentot pUB|SySr Voor alle overigezaken: RedactieWestlandsStreekHistorie Middel Broekweg a54,2675 (4174]621084 KLHonse efsdLlk À,4evr M lV Dahrneuer-Fousert Helotroop11,2691lJ s-Cravenzande (0174] 413073 LJ [,4vandenEnde Maris4í, 268,lMp t\lonster (0174) 244315 J A de Brabander Wittev d taan21,229iKA Waterinoen t017q 296909 Distributie Westlands StreekHistorie wofdt gratistoegezonden aan donateurs vande St.Streek-en Tuinbouwhistorie Wesfland. Losse aDonnementen f 12sq In het Westlands l\,4useum zUnbeperktlossenummers te koop(f 3,50) vormgevingen zetwerk Maarten Prins,PUBLISYS DTP Druken afwerking Drukwerken Copyservice Bedttn, Monster ISSN1380-0108 @St,Streek-enTuinbouwhistorie Wesfland Overnemen vanartikelen uit dit biadistoegestaan, mitsde bron duideluk wordtvermeld. Deredactie ontvangtgraageenbewr.ls-exemplaar
W e s t l a n d sS t r e e k H i s t o r i eI n t e r n e t s i t e
augustus 1999
onseentijd dé Zótneroogst. DiÍ,,:vàrieert vantomaten,pruimÈn èÀ
s l at o t a n d U v ieen z ,e n z .0 o k d e l a a t s t ep e r z i k e nd, e Nlontagnes, zUngepluktVeelmensenhebbenvandeze vruchtengenotenen we hebbener veelgeoogstNude temperatuur zo hoogismoetenwe veelwaterqeven.
motto onzeeerstegastengearriveerd, dieditjaarlijkse festUn opluisteren. Brnnen tweeuurtijdstondhethelelandje n lm e t d a tw e b Ub u u r m aenl kj a a rm o g e ng e b r u r k e vo allerlei machines dievroeger bUboerentuinder werden gebruikt
Wateenverschilmet vorigjaartoen het zo nat was.De d a h l i a 'vse r r e g e n d et o n e n e n n u v e r b r a n d ezne w e e r d e t d e z eb l o e m e n T o c hh e b b e nw e e e n p r a c h t v e l m staan.Ookastersen chrysanten sierende historische t u i no p . D e z ek e e rw i l i k e e n si e t ss c h r i j v e o n v e re e n v r o e g e a p p e l s o o rot p o n z et u i n , y e l l o wT r a n s p a r e nwt ,a a r schunlUk ingevoerd doorde firmaCroenewegen en Zn. uit de Bilt ZijisoorspronkelUk vanAmerikaanse afkomst Devruchtis vroeg,groot en uitstekend van kwaliteit, wit-geelachtig vleesmet eenfriszuresmaak, Mendenktweldat dezesoorteenzaailing isvanTransp a r e n t eB l a n c h ee,e nv e e lo u d e r es o o r td u s .D e z ei s e c h t e rv e e r t i e nd a g e nv r o e g e r i j pe n k a nm a a rk o r t bewaardworden,YellowTransparent wordt in het laatst Ookwerder uitgelegd hoemenvroeger waste, dit met vanjuli,beginaugustus rrJpen blrlft,wanneermenhem e e nh e u s e w a s m a c h i ndei e, w e e ra a n g e d r e vw en erd plukten goedbewaart, voorzichtig tot oktobergoed meteenbenzinemotor. Wemoetenonsvoorstellen dat
nognietiederronddejareni920electra in huishad DeheerStrikuit 's-Cravenzande wasmeteenvanzr.yn Natuurlrtk heb ik bovenstaande ook uit een boekje, dus s t o o m t r a c t o r ge en k o m e nE, e nu u rh a dh i je r o v e r denknietdat ik de wUsheid heben overaleenanrwooro gedaan naarhetHonselse museum, Sissend enfluitend op weet Welkanje veellerenuit het lezen,of, om maar reedhr.1 rondjes op hetterrein Zo,dateventer verduidelUking
met eentuinbouwtermte spreken,het doorspitten van zulkelectuur.
Ookwel leukom te wetenis dat,alsje rond het begin v a no n z eJ a a r t e l l i ni ngo o s t e r s lea n d e ne e nw i j n g a a r d je voorvierjaarvrUstelling aanlegde, vanmilitaire dienst kreeg Zo konjouw tuintjemet druiven-boompjes dus groeienterwUljU laterpasin het legerhoefde Heteerstejaarwerdde grondklaargemaakt, het tweedejaar werder geplant,het derdejaargroeien met het vierde jaarerbUde snoeien groei, Heelapartteeldemen dezedrurvendanwel op stokjes, d u s z e g m a a rz o ' n 2 5 a 3 0 c m b o v e nd e g r o n d D e s c h e u t eg nr o e i d e n d u so v e rd e g r o n de n w e r o e no a n o p s t o k j e sg e z e t ,H i e r d o o kr o n d e nd e t r o s s e nn a a r b e n e d e nh a n g e nH e e w l a t a n d e r sd a nw a t n u b i i o n s het gevalis Wat betreftonzedruiven:voor het eersthebbenwe eenmootelessenaar met Frankenthaler zonderlamste_ Hetwaseensnjkhete dagmetpoffertjes enpannenkoeligheid. kenvoordebezoekers, duseengeslaagde dag O o kd e k n i e k a m s e t C o l d e nC h a m p i o nN. / u s c a ae tn Alicantestaater goedvoor,er is beginaugustuszelfsal kleurin laatstgenoemde Tochzullenwe de Alicante moetengaanherbeotan[en e n d a no p o n d e r s t a mW, ez i e nn u a l d a te r d o d ea r m ziektein dit soortvoorkomt WhiteSeedling washier e e ng o e d eo n d e r s t a m v o o t z o d a t j ed a a r n J g e elna s t meerhebtvandezeplotselinge takster"fte.
Webedanken de buurvrouw voorhaargastvrUheid op h e tl a n dw, a n td e b u u r m akna ne r h e l a ansi e tm e e rb U zUn, alweetikdathUerergvanzouhebben genoten. Totdevolgende keer.
lJsbrand vanEendenburg
augustus 1999
Poeldrjk. De Koopliedenvereniging Wéstland wildedeze gebeurtenis nietongemerktvoorbU latengaanen heeft toen op het eindvande normaleveilingnog eenhistoriwaarbU 15 kavelsmet proscheveilinggeorganiseerd, geteeldwerductendie vroegerveelrn het Westland d e n ,o p e e n o u d e r w e t s m e a n i e r' a f g e m i j n dz' o u d e n worden.Deopbrengstvandrekavels wasbestemdvoor het Westlands N/useum, Dezeactieleverdehetfantast i s c h eb e d r a gv a nf 1 6 15 0 0 , =o p . Z o a l sd e r e g i o n a l e persal heeftgemeldzaldit bedraggebruiktwordenom eennieuweontvangstruimte te bouwenbU h e t m u s e u m. D e z eo n t v a n g s t r u i m itseb e d o e l dv o o r groteregezelschappen, die buvoorbeeld hun museumbezoekwillenbeginnenmet koffieen gebak of diein het museumwillenlunchenDeruimtekanook gebruiktwordenvoor recepties, presentaties, lezingen en kleineexoosities,
gekoppeld aaneen wà,ar. bàtonnèn Vloeren f uhdÈriíS,Op d,ÈB,lárà'tÈ, de hooiberggebouwdwordt bevindtzichnu het grint-terras.Hierbevondenzichin het verledentweegroteoliet a n k si n d e g r o n d B i jd e v e r w i j d e r i ndga a r v a ni s d e ondergrond s t e r kg e r o e r dg e r a a k tD i t i s d a no o k d e redendatwe voorde hooibergeenfunderingmoeten v a nA 2 0 m e t e r a a n l e g g evna n 7 b e t o n n e nh e i p a l e n lang. D e k a pv a nd e h o o i b e r gw o r d t g e b o u w dv a n l a n e n (muurplated n i)e m e t b e u g e l a s a nd e r o e d e nw o r d e n vastgemaakt. Daarbovenopkomende spantbomen, de gordingenen sporendie wordenafgedektmet een rieten Kap. Tussen de hooibergen het museumkomt eentussenbouwdie de nieuweontvangstruimte verbindtmet het museum.Terhoogtevande doorgangvanfoyer naar de ruimtevoorwisselexposities komt de toegangnaar de hooiberg.De bestaande foyeren het buffetblUven g e h a n d h a a fvdo o r h e t d a g e l i j k sbee z o e kt,i j d e n sd e drukkeweekeinden zalde hooibergbude foyer betrokkenworden.
Deontvangstruimte zalgebouwdwordenin de vorm vaneenhooiberg, dit wasnamelr.1k de enigevormwaarbUde welstandscommissie vande gemeenteaccoord zougaan.Elkeanderebouwvorm zouafbreukdoenaan het monumentale boerderij-aanzicht vanafde N/iddel plannen Broekweg, Eerdere bestonden namelUk uit een Alsallesvoorspoedig verlooptmet de vergunning-versa a n b o u wi n d e v o r mv a ne e n h i s t o r i s cthu i n d e r s h u i s , trekkingzaler eindoktoberSeheidkunnenwordenen waardanookeenstUlkamer in opgenomen zouworden. k a nd e h o o i b e r gi n d e e e r s t ew e e kv a n h e tj a a r2 0 0 0 worden opgeleverd Dehooibergwordteen zogenaamde zesroedenhooiberg,dat wil zeggenzesstaandeeikenhouten roeden T.lmmerzeelen C,vanMierlo d i e 8 . 5 0m e t e r l a n g z i j ne n e e n i n o r i g i n e l es t a a t
mmm ii_]_tLlll_.L. uf, mmm
H illtH
: il-ïnl |f|-ril
ffi
lfrl
ffil mm
tËltHlHl
EHH E
deoude,bekende entree jaar! endenieuwe beqinvolgend
augustus 1999
ncr:{rrínan O v e rh e t t o t s t a n dk o m e n doenmeerdere theorieënde ronde.Voorde handtiqt
l,gn,,,uán, e maarde vraagof ditjuistls In Leiden
uit hetRomeinse tijdperkgedàan, màài te veronderstellen datgedacht,wordt aaneendorp,dat têtevondsten gezegd g e l e g ew n a si n d e ' l o z e 'z, e gm a a r ' l e g e niet kan worden dat Leiden in de luwtevan duid 'u i n e nv a n komt Loosduinen meerin aanmerking. armegrondwaarop nietskongroeien. Ineenbriefop nen ligt.Daarvoor r i j m ,g e s c h r e v eonm s t r e e k1s6 5 3v a nC o n s t a n t y nV o o r t s l i j k e n d e b e n a m i n g e nL o s d u n ,l a t e r d u s meerop Lugdunodande naamvande stad H u v g e nasa nJ a c o b W e s t e r b a edne,g r o n d l e g gvear n Loosduinen,
L e i d e nO . o kv a n L V o nk a nw o r d e ng e z e g dd a t h e t o p L u g d u n oI i j k t .B o v e n d i e zn i j n e r b i j 0 c k e n b u r g hi n Loosduinen zoveelvondstenuit de Romeinse tUdgedaan dat er gesproken kanwordenovereen nietonbelangrUke Eenanderetheorieis dat de naamLoosduinen verbon- Romeinse legerplaats annexwoongemeenschap Recent d e n i s a a nh e t r i v i e r t j ed e L o z ed a t i n v r o e g e rt i j d e n z i i nd a a rw e e rn i e u w eb e l a n g r i j kveo n d s t e ng e d a a n . d o o r e e nd o r p j en a a rd e d u i n e ns t r o o m d eD a a r d o o rOckenburgh lagaande heirweghetgeenin dejarenderzoudat dorp1e de naamLoosduinen hebbengekregen.t i g d o o ro p g r a v i n g eonn d e rl e i d i n gv a nP r o f, H o l w e r d a Op middeleeuwse kaartenwordt de Lozeaangegevenwerdvastgesteld Algemeen wordtaangenomen dat deze e n o o k d e n o g b e s t a a n d el o z e r l a a nD . e h u i d i g e heirwegoverde tegenwoordige RUnweg in Monsternaar Lozerlaan ligt echtereen paarhonderdmeterten zui- het Noordenliep.BUde tegenwoordige Oorberlaan, verd e nv a nd e o o r s p r o n k e lLUokz e r l a aene, nv e r b i n d i n g s -n o e m dn a a rd e O u d e n b o rdgi ed a a rv r o e g elra g ,l i e pd e wegtussenLoosduinen en Wateringen, heirweglangsSolleveld naarOckenburgh en vervolgens n a a r d e a n d e r eR o m e i n s eb u r c h t e nF o r o A d r i a n i EenderdemogelUke verklaring is de volgende. Deeer- (Arentsburg, het tegenwoord ige Voorburg),Valkenburg grens ste schriftelrlke vermelding vanLoosduinen komt voor en RUnsburg tot aande 0ude Rr.yn, de NoordelUke in de middeleeuwse kroniek vanEgmond.Daarin wordt vanhet Romeinse keizerriik in onzestreek. Loosduinen vermeldalsde 'VillaLosdun', waarin hetjaar Hetisopvallend datde namenvandezeRomeinse neder1186de Craafvan Holland, DirkVlltrouwdemet Aleida z e t t i n g e nv a n w e l e e re e n r e l a t i eh e b b e nm e t d e v a n C l e e f .V a nd e b e n a m i n gL o s d u n( L a t i j nn) a a r (plaats)namen diein onzetrJdnogop 'burg'eindigen Loosduinen in onzetegenwoordige spreektaal komen D e z et h e o r i ev o o r d e p l a a t s b e p a l i vnagn L u g d u n o- b i j w e d o o r d e t i t d h e e nn o g a l sb e n a m i n g e tne g e n : O c k e n b u r gi h n d e W e s t d u i n e ne-n d e d a a r u iot n t s t a n e L a u s d u n e n s iLso, u s d u n e nL, a u s d u i nL, o s d u i ne n n a a mv a nL o s d u ni n d e m i d d e l e e u w enna a rL o o s d u i n e n Loesdunen. Hetwoord'Villa'is eveneens afkomstiguit nu,dientmrjnsinziens serieus te wordenoverwogen, gebruikt h e t L a t i j ne n w e r d d u s d o o r d e R o m e i n e n Losdunzou een relatiekunnenhebbenmet het op de ArielVolenkamp h e i r w e g e n k a avr a t nhet Romeinse r i j k ,d e T a b u l a 0ud Loosduinen. genoemdeLugdunoPataviaDezekaart Peutingeriana, w o r d to o k w e ld e k a a r vt a nP e u t i n g egre n o e m dv, e r Cedeelte vand,ekaartvan Peutínger, waarop (456-1547), noemdnaarKonradPeutinger eenvoordeRomeinse nederzetting Luqdunoword,t O c k e n b u r g hk,u n n e nw e l e z e n : 'Loos duqnland, ruager staelvanlverstlven heq-grond' 'Daer't honqerig clnuntenauwernoodsqnweqvond, 'En voede wtensch nochvee'
aanstaand burger vanAugsburg, diealsertgenaam in
het bezitwasgekomenvande 'wereldkaart' vanhet R o m e i n srei j k .D ek a a r th e e f te e n l e n g t ev a n6 , 7 5 meteren eenhoogtevanslechts54 cm en is ver, v a a r d i g tdU d e n d se regering v a nk e i z e A r ugustus Q7 voor- 14 na Chr.)Eenkopievande kaartuit de 1 2 e o f 1 3 e e e u w b e v i n d tz i c h i n d e N a t i o n a l bibliotheek te Wenen, Opbasisvande kaartvanPeutinger werdin i598 een eerstevolledige editieuitgebracht doorde drukkerU van 0 r t e l i u si n A n t w e r p e nN. / e tO r t e l i uhs a d d e ni n d e 1 6 e eeuwJacobvan Deventer, Mercatoren laterJohannes grotenaamen Blaeuin de Nederlanden en daarbuiten faam verworvenop het gebiedvan de cartografie. Het museumKamte NUmegen verwierfin 1975eenexemplaarvande kaartvanPeutinger, gedruktdoor Ortelius. 0 p d e h e i r w e g e n k a akrot m t e v e n e e nvso o r L u g d u n o ruÍrif; F r a n c i ah, e t t e g e n w o o r d i gLey o n t. n e e n i n d i e s t a d j a r e ng e l e d e ng e h o u d e n enkele e x p o s i t iw e e r dn a d e r Ë-K', ingegaan op hetwoordLugduno, D i t w o o r d i s a f k o m s t i gv a n h e t K e l t i s c h e woord L o u g o d i n e nd,a t e e n v e r w i j z i n igs n a a re e n w o o n g e m e e n s c h ai np d e l u w t ev a nm i d d e l h o gbee r g e no f d u i n e n I n N e d e r l a n ids L u g d u n op a t a v i ai n v e r b a n d gebrachtmet Leiden, hetqeenoo iederebul vanafoe-
a6nqegeven
' :t>"---"'5'
d
il rÈ,,nr
hàt'appartementenwaarbinnón,koit op ÈètterÈein 2iehiÈ zal""Wordeh;,,,,bevond compleÍVaarthofg'èbÈuwd,i Begijnhof. het's-Cruvenzandse de Middeleeuwen woondeeengroepvrouwenbUetkaar ln eenBegUnhof Ziileglevenleidden. die eenvroomen kuis,religieus af en tradenook niet den echtergeenkloostergeloften zichvrUwilZUonderwierpen toe tot een(klooster)orde Degelofte levenswijze. lig aaneen strengereligieuze vanarmoedebond hen niet,zodatze wel privébezittingen mochtenhebbenDaarbtt blevenze eenzelfstandig vande buitenwelevenleiden,maarwel afgescheiden komtdit er op neerdat de vrouwen reld In de praktUk haddenop eenommuurden afgesloeeneigenhuis(je) ten terrein
De Begijnhoven ontstaanin het tweedekwartvande d ,o o r d - F r a n k reUnkh e t 1 5 ee e u wi n B e l g i ëN e d e r l a n N WaarschUnlUk omdater te weinigvrouDuitseRUnland o o k n o gf u n d e r i n g e n warenen er in die periodegrotegroepen V a nh e t B e g i j n h ozf i j nv e r d e r wenkloosters g e v o n d e vn a nd e m u u rd i e o m h e t h o f s t o n de n v a n op eenreligivrouwenwarendrezichwildentoeleggen poortgebouw, AnderevondstenzUnenkelewaterwasdus een halfgeestelUke, het eusleven.HetBegUnhof puttenen eenslootmet daaringebruiksaardewerk uit voorzagen in hun Devrouwen instelling halfwereldluke periode1250tot '1600. f als bermDe sloot ungeerde de of vanhun landbezit dooropbrengst eigenonderhoud s l o o tl a n g sh e t w e g g e t j ed a t o v e rh e t B e g i j n h ol if e p het makenvankleding. Hetis helaas tot nu toe nog nietgeluktom sporenvan 's-Cravenzande Ditgebouwis prominentaanwezig kapel te vinden de wordenvoornet eerst van DeBegIjnen en het zou gekztlnalshiergeenfunkaarten op oude vermeldin een oorkondeuit hetjaar 1255,zii krijgen meer van in de grondzoudenzitten Hetis damenten jaarrente In datzelfde een danvanWillemll vanHolland j a a rb e l o o f tJ a nv a nD i e s td, e w i j b i s s c h ovpa nd e b i s - m o g e l udk a t d e k a p ezl i c hn e t b u i t e nh e t o p g r a v i n g s groterwasdan eenaflaatalsdie terreinbevindt,omdathet Begijnhof schopvanUtrechtaaniederegelovige perceelwaarnu Vaarthofwordtgebouwd het vanhun hof Dezevroehelptbude aanleg de BegUnen 's-Cravenzandse ge vermelding tot BegUnhof maakthet heeftbestaan tot aanhet beginvande Degrond Het Begijnhof Nederlanden, het oudstevande NoordelUke alskathowerd na de Reformatie Het oorlog, 8O-jarige werdgebouwdwaster beschikwaarophet BegUnhof idn b e s l a g v a n H o l l a n d e s t a t e n l i e k e i n s t e l l i n d g o o r k i n gg e s t e l dd o o r g r a v i nN / a c h t e l d e, m o e d e rv a n g e n o m e nw , a a r n ah e t i n 1 5 7 6v e r k o c h w e r da a n t zUnog Willemll Laterschenkt B i jd e v e r v a n H o l l a n d . D u v c k r , e k e n m e e s t e r A d r i a a n stuklandmet eenhuis eenaangrenzend in het hof BegUnen die nog dat de koop werd bepaald isdit het huisnaastde Vaart,dat is ingetekend Mogeluk mochten bltthun eigen huiste tot hun dood woonden op de oudstbekendekaartvandit gebieddie dateert gebruiken, ven i n b u u r t v a n d e u i t 1 5 6 6 D ef u n d e r i n g s r e s tdeine d e g r o t ek e l d e rz U ng e v o n d e nz i j nw a a r s c h i j n lvi jaknd t t l n 1 6 1 5k o m th e t h u i sa a nd e V a a r itn h a n d e nv a nD i r k nurs, e e n k o o p m a nu i t D e l f t Z i l nz o o n C e r r i t s zM e e r m a n vanhet bezittingen kooptlaterallevoormalige Francois hUop die plaats eenzogenaamde op,waarna eegUnhof b u i t e n p l a altasa ta a n l e g g e nD i ti s e e n m o o il a n d h u i s Hethuisaande vaartwordt met eensiertuincomolex. o m s t r e e k s ' 1 6 a3 f5g e b r o k e nw,a a r n ae r o p d i e p l a a t s een nieuwhuiswordtgebouwd,Sporenvandie sloop teruggevondenDegrotekelder zijnbu de opgraving helftvande 14eeeuw,bleef dateert uit de eerste die gehandhaafd in het nieuwehuis en werdopgenomen waarmeede BO-jarige oorlog Nade vredevan lVunster, t e n e i n d ek w a m ,k r e e gd e b u i t e n p l a a tdse n a a m Vreeburch van Vreeburch eigendom Yanaf1716is de buitenplaats h ,e r a r vd a nV r e d e n b u r c h d e f a m i l i eV a nV r e d e n b u r cC vanaf1760verfraaien en uitbreiden laatde buitenplaats > vanVredenburch met nieuwegebouwenDezeCerard
augustus 1999
t t o e nw a a r s c h i j nel eUnkh e l es e r i e a q u a r e l le n v a nd e n i e u w eb u i t e n p l a altast e nm a k e nD . e e l d e rm e t h e tf a m i l i e g r avfa nV a nV r e d e n b u r c h i c h n u n o g a c h t e rd e H e r v o r m d eD o r p s k e r k i n d t i s g e s t i c hdt o o r C e r a r dV a nV r e d e n b u r c Ihn. 1850verkooptde familieVanVredenburch de buiten'1890 plaats, waarnahet huisaande Vaartomstreeks in bezitkomtvanJohanBoekestein. Diebeginthiereen slijterijen limonadefabriek Alshet pandin '1999geslooptwordt blt1ken er nog enormveelsporenvande buitenplaats in het gebouwaanwezig te zijn Zo blUkt het hoofdgebouw dat CerardvanVredenburch heeft laten(ver)bouwen nog geheelintactte zijn Dooraangebouwdefabrieksloodsen washet echterniet meer gebouwte herkennen alsdat 17e/13e-eeuwse Tonlmmerzeel
,,,,,:,reóu gebéÍÈd,e paérráls ze echtrrgÈed ziek*rlish...$fkiespijn haOO,èn. Álies,moesÍ 2elf betaaldworden.Hetwaseen t U dw a a r i nm e n s e na l j o n gh u n g e b i tI i e t e nt r e k k e n , z o d a tz e d a a rt e n m i n s t eg e e nl a s tm e e rv a nh a d d e n . L a t e rb e g r e e pi k p a sw a a r o me r z o r i g o u r e u tse k e e r werdgegaan: allekostenkwamenvooreigenrekening en nog belangrrlker: de tUddie ze kwUtwarenaandokters-of tandartsbezoek kondenze nietmissen Tekwamen uit het tUdperk vanvoorde sociale voorzie-ningen e n w a a rz i e k t ee e n g l i j b a a n a a ra r m o e d ew a s ,D a a r haddenze zichvaaknet met veelmoeitevanbevrUd
Èèf elkaarorfl';ik zêl'' evéí,iraárdig
wehethiernietover daarhebben
Watwelgrappigwas,tenmlnstealsjezelfhet slachtoffer n i e tw a s :a l se r i e m a n dn i e u wk w a mw e r k e no p e e n tuinderU dan moesthUweltegeneenstootjekunnen. grapjewas Hrlwerdflinkuitgeprobeerd Eenstandaard d a t d e n i e u w ew e r k n e m enr a a re e n a n d e r et u i n d e r n h a l e nD e w e r dg e s t u u r do m d e d i c h t eg a a t j e s p at e nieuwekrachtdievooralnietwildelatenblrlken dat hU gingdat hetvoorwerpnietdirektwistthuiste brengen, bUde genoemde tuindervragen,Dezetuinderstuurde hem weerdoor,vaakmet nog eenadvieserbr1 en na zo B i Je e n k o r t ez i e k t eh i e l pm e n e l k a azr e k e rD , eb u u r e e n r o n d el a n g st u i n d e r st e h e b b e ng e m a a k tk, w a m m a n - t u i n d eorf a n d e r ee l k a agr o e d g e z i n dt e u i n d e r s het slachtoffer weerterug btj ziinbaas.Eenslimmerd hieldenwelevenin de gatenof er geluchtmoestwordeeddanmaarnetof hUgekwasen gundezUnbaashet denin de warenhuizen Methetwerkdatnietuitgesteld leedvermaak nieten vertelde nietbUwiehrJallemaal was geweest, k o nw o r d e nh i e l pj e e l k a airn g e v avl a nn o o d H e tw a s eenongeschreven wet en noodzakelUk wanteenverzeDitsoortg[appenwasmeteeneeninwrJding in de sfeer keringvoor een plaatsvervanger bij ziekteof andere dieer onderling was, narigheid waser in dejarenvUftigdachtik nogniet Hetwaseentijd waarinook nog wel eenswat anders N o uw e r d e no o k d e l e u k ed i n g e ng e d e e l d":k o me f f e geldverdienen aande ordewasdanalleen een bakkiedoen,ik benjarigjo" Koffieof thee stond Noggeen24-uurs economie, altUdklaarvoorcollega-tuinders, de zaadhandelaar I n d e z o m e rg i n go o kd e t u i n d e ro p e e nh e t ed a gw e l die langskwamof wie dan ook.Menwasgastvrijen hield e v e nn a a rh e t s t r a n do m t e z w e m m e nD , eo u d e r e gardedie zo dapperwasgeweestzichzelfzwemmente v a ne e n p r a a t j en, i e tt e l a n gn a t u u r l U vk a , a kw e r de r intussen doorgewerkt; zekeralsde koffieof thee naar l e r e n ,b i j v o o r b e e l di n h e t h a v e n t j ev a n H o e kv a n d e t u i n w e r dg e b r a c h tD. ew e r k e r si n d e t u i n k r e g e n H o l l a n dg,i n go p w a r m ed a g e ng r a a ge e nd u i ki n z e e ongeveerklokslag tien hun koffieen drieuur de thee nemen.Zo kondenze evende tropische temperaturen HetwarenijzeretUdenook de etenstijden warenvolvankassen en warenhuizen ontvluchten gensde veilingklok vastgelegd, leekhetwel Latermochter niet meergezwommen wordenin het Onderling werdener nogaleensprodukten vande tuin haventje, mrlnvaderkon nietzwemmenen sprakmet uitgewisseld, Aanbloemenwasnooitgebrek,altUdgaf o n t z a go v e rm e n s e nd i e z i c h z e lzf w e m m e nh a d d e n wel iemandeenboszo tegenhet weekendDatkonden g e l e e r d" s A v o n d sw e r dd e z w e m t U w d e l w e e ri n g e zUnduizendschonen, dahlia's, lathyrus of pioenrozen, al haalden vooral's-zomers werder vaaktot het donker naargelangwelkseizoen , ed a g e nw a r e nl a n g ,d e n a c h t e n hetwas w o r d e ng e w e r k t D Zondeb r l o e m e ni n h u i sk o n e i g e n l i jnki e t .N / e ng a f kort, Maarde grootstevrUheid: 'Qeefi baasbovenje' . e e s t adl i e g r o e n t e nd i ej e z e l f e l k a aor o k g r o e n t e nM werdmet de helelangewerkdagen betaald. nietteelde Zo wasje eigenlUk bUnaaltUdvoorzienvan groenten, fruiten bloemen C.J.Bonzet-de Ruiter
auguslus 1999
ik me de periodedat ik veiling-schipherinner Levendig perwas,eerstvoorm'n vaderalsjongenvan15jaaren latervoor mezelftot mUndertigste hadmeneenvroege Hetwasaltrjdeen heelgebeuren, s e r i ee n z e k e rd e e e r s t ed a nw a sh e tj a g e ng e b l a z e n , h a dm e n d e a v o n dt e v o r e ne e nv e r j a a r d a dg e, g e n e n dieeenvroegeseriehaddenwarenhet eersteweg, vertelik er evenbij dat een Vooreen buitenstaander seriebestonduit eengroepvan50tot 60tuindersen er tUdbUde veiwaren7 serie'sdie iederop een bepaalde l i n g m o e s t e nz i j n r r w e r d6 d a g e ng e v e i l dd u sj e schoofiedereweekeendagop Hetergstewasalsleop m a a n d a gb i Jd e e e r s t es e r i ez a t , d a n m o e s tj e h e t vroegsm t e tj e p r o d u c t e nb i j d e v e i l i n gz i j n O m 9 3 0 u u r w e r de r g e v e i l da,l sL o o s d u i n tsuei n d e rh a di k h e t gelukdat ik er met eenkwartier varenwelwas, maarer w a r e nt u i n d e r sd i ew e la n d e r h a ul fu r m o e s t e nv a r e n , nietveelkoolhaknou dankonje op maandagochtend kenof peenbossen
gepas geenuitzichtWasje dit obstakel had namelrtk met eenhardezuiseerddanhadje bUde zusterschool t ij d e n w i n dw e e re e np r o b l e e mj e: m o e s tn l j e s c h u i b e e n l o o p b r u gl o s l a t e nN o u n e g e nv a nd e t i e n k e e r woeijeschuitnaarde anderekanten moestje omlopen e o k w e ld a t o m h e mw e e ro p t e h a l e nH e tg e b e u r d o al de sloot met vaarboom en werden het zeillosgerukt in ging Maargoed,hetwasnietiederedagzuiderstorm goed dushetgingookdikwUls
bUde veilingmoestentuindersdie bude Aangekomen eersteseriehoordenloten,dan kwamde manmet de waaropnummersstonden,Detuinmandmet balletjes n u m m e r1 g i n ga l se e r s t eo n d e rd e dermet balletje k l o k A l sj e b i j e e n l a t es e r i ez a t d a nk w a mj e o m c a 1 0 3 0 u u r a a n v a r eenn h e t d u u r d es o m st o t 1 2 u u r o f werd Hadje het onge12 50 uurvoordatiepasgeveild l u k d a t e e n k o o p m a nv a nd e C o o p e r a t i e vvee i l i n gj e b o e l t j ek o c h td a n m o e s tj e w e e re e n e t n dv a r e ne n somseen halfuur of een uur wachtenvoorje mocht wasmet somswel '10soorten l o s s e nH, a dJ ep e c hd a tj e n a k e u kr r e e gd a n m o e s jt e Nadatde schuitgeladen groentengingmenter veiling. Eerstmet de schutfstok w e e rw a c h t e no p d e k e u r m e e s t edr i,e m o e s tv a nd e andereveilingkomen,Dannaardefustloodsvarenvoor d e s c h u id t r a a i ee n n d a nm e t d e w e e g b o o ml a n g sd e (Loos-dui- leegfustvoorde anderedagen dannaarhuis. bu de CeversDeynootbrug oude Haagweg, nen)eerstde schuitsterknaarje toe halen, danstond wind,dusgauwthuis Maar voorde zuid-wester lVeest dusweersterkvanje afduwenen er eentelefooncel, g a sh e t n i e t ,d a t h e r i n n eirk m e w e l .M e n d a nb Ud e b r u gv a nT o o nv a nS p r o n s eenr v l a ka c h t e r o n g e z e l l iw k w a mt u s s e n2 u u r e n 4 u u r t h u i s .E na l sd e p r i j z e n moestje de schuitweerloslaten,nou hetwaskunsten maargoedwarendanwasJedagookgoed vervolgens de HovVbrug,bij de kerkeerst vliegwerk, klusmet zo'n hoge het roerom gooien,een moeilUke DaanDuUvestUn op de kaai,en danmaarhopendatje geentegenliggers hoektegen kwamwant danwashet extratobben,je
'1999 augustus
Hetmeisjedat op haarkleedjeop de grondzat, keek me verbaasd aantoen ik zomaarvUfguldenboodvoor één oude aanzichtkaart Zoalsdat hoort op een rommelmarkthadhaareerstmoetenvragenwatzeervoor (endatwasmisschien wildehebben! weleenkwartje!) N / a adr i e e n eo u d ea a n z i c hvti e lm e m e t e e no p e n i k m o e s th e m h e b b e n W a n td a t w a sn i e t z o m a a re e n bruggetje: dat washet bruggetje vanonzeoudetuin .. e n d i ej o n g e nm e t d i e h e n g e l .d a t b e n i k z e l fw , aarschrlnlrlk met neefWil Enop de achtergrond het "oude huis"(zonoemdenwe dat..)
HOLLANDS SCHRIFT In het vorigenummervanStreekhistorie heeftu de aank o n d i g i n kg u n n e nl e z e nv a nd e z ec u r s u sE r i s e c h t e r e e nw U z i g i negn d a t i s d e m a a n dw a a ri n d e z ec u r s u s gaatbeginnenInplaats gaatdezecursus vannovember injanuari2000vanstart, Indienu belangstelling heeftkuntu zichaanmelden bii J Dahmeuer, tel 0174- 413073
DatbruggetJe lagaanheteindevanhet "Pnnsenlaantje" en brachtje viade tuin vanZwinkels naarde Drjkstraat: (nudefysiotherapie) padnaastVander EUk hetsmalle Er ligt nu een nieuwebrug,.en het padbrengtjeniet meernaarhet Prinsenlaantle, maarnaarde Hunsetaer,., Deachterkant vande foto vemedltdat het een uitgave wasvanDrogisterU Parfumerie Vander Elst,en volgens mrlisdiemeneerop de brug Juist:Nic vanderElstzelfI Eenfantastisch brokleugdsentiment'l! Endatvoorvrlfguldenl Hetmeisjesnaptenietsvanhet enthousiasme vandie oude(?) manvoorzo'nsimoele oudefoto,., N/aar de vUfpiekmaaktehaardag-omzet welin eenklap g o e d e n z a l w e l e e n g o e d eb e s t e m m i n gh e b b e n gevonden en mUndagkonnatuurlUk ook in eenklap nietmeerkaootl Voor mrlwashet opeensdeze40 jaar oude aanzichtkaart,maarer zullenmeermensenzijn met 'zomaar e e n o u d e f o t o ' v a ne r g e n si n h e t W e s t l a n dE. ne e n verhaal erb1. Ofeenvraag...
Stuurhetnaarde redactie vanWestlands StreekHistorie genieten zodatookanderen kunnen vandieher-innerngen: 'Zomaar een foto' Redactie Westla ndsStreekH istorie MiddelBroekweg 154, 2675KLHonselersdrtk
'1999 augustus
nóVernrbèi In hetrrr'Westllànds' Mu$èumWordtv2l gf:"r1,' WESTLANDSE KAS1999tm 30maart2000de expositie r gNa n i s e eDr dee e r s t e T E L EENNB U I T E N P L A AgTeSoE vandebuiresultaten vandearcheologische opgraving d lel e nb i jd e h 's-Cravenzan zu t e n p l a a tVsr e e b u r ct e s a m e n s t e l l i vnagnd e z et e n t o o n s t e l l i nwgo r d e n gebruikt. Manifestatie Herfstin de tuin is hetthemain ln hetweekend van4 en 5 seotember 'Herfst hetWestlands N/useum indetuin' N a a sdt e b e s t a a n dbee z i e n s w a a r d i g h ezdiej nne r d a n diverseextraactiviteiten. Dezezijngeorganiseerd in vo i jo r s a m e n w e r k i nmge t d e K o n i n k l U kMea a t s c h a p p (KMPT), Plant-en Tuinkunde afdelingWestland. Op het van het museum zulleneentientalkramenstaan terrein m e t a l l e r l ezi a k e nd i e b e t r e k k i n hg e b b e no p d e t u i n , zoalsvasteplanten, kruiden, sientruit en tuinontwerpen. Deimkervereniging Delflandgeeft actede presence en leeggehaald zaltonen hoe bUenkasten wordenen hoe d e h o n i n gg e s l i n g e rwdo r d t .O o ke e nw i j n b o t t e l a irsU a a n w e z i gE, rw o r d t g e d e m o n s t r e e rhdo ej e z e l fj a m s )i t k u n t m a k e nd, i t k e e rv a n p r u i m e n( t o n n e b o e r u e i g e nh i s t o r i s c ht e u i n e n m e n k a nz i e nh o e z u u r k o o l g e m a a kw t e r de n n o g s t e e d sg e m a a kw t ordtin het MenkanbUverschillende Westland kramenook zelfde handenuit de mouwensteken,bl1voorbeeld een moskussenmaken,Kinderen kunnenzelfeen houtenkistje in elkaar zetten, Opzaterdag 4 septembergeldtde normaleopeningstUd v a n' 1 4 . 0 -0 1 7 . 0 0u u r O p z o n d a g5 s e p t e m b eirs h e t museumgeopend van13 00 - 17OOuur.
op zaterdag 11 septêmbéi is het weer Nationale in het open Monumentendag.ln de meesteplaatsen Westland zr.tn de monumentenopengesteldRaadpleeg persvoornadereinformatie de regionale De KMPIafdelingWestland organiseert op zaterdag 9 o k t o b e re e n p l a n t e n r u i l h e u r so p h e t t e r r e i n v a n het WestlandsMuseumTussen 9.30en '1000 uur kunt plantmateriaal Het u overtollig uit uw tuin aanleveren, 1130 uur ruilenisvanaf10 uurtot uiterlUk Delaatste keerdathet museumditjaarop zondaggeop e n dz a lz i j n ,i s o p 3 o k t o b e rD i ed a gz a li n h e t t e k e n veilen, staanvanhetdruiven
l n M u s e u m" H e t T r a m s t a t i o n "O t t ov a nZ e v e n d e r istot en met 23 oktober'1999een straat2 , Schipluiden tentoonstelling te zienonderde titel"SPELENDERWIJSK I N D E R S P E E LDCOOOED RDEE E U W EHNE E N " D eo u d s t es t u k k e no, a .t o l l e n b, a l l e nb, i k k e lesn p o p oenhuis-attribute dn a .t e r e nv a nd e 1 5 d et o t d e 1 8 d e z1ngevonden eeuw,Demeestevandezevoorwerpen n a d e s l o o ov a nh e t o o l i t i e b u r e aaua nd e W e s t v e st e t Delft 0o dezeolaatsstondooit eenweeshuisHetoverigespeelgoed dateertuit de periodeeind19deeeuw tot de eerstehelftvandezeeeuw:o a Meccano, oude g e z e l s c h a p s p e lbeone, k e np, o p p e ne n b l i k k e ns p e e l goed.
SEUM W a tm i s s c h i en i e t i e d e r e e n w e e t i s h e t f e i t d a t h e t ià,:ecntèr niet eólO.át er van,i,hé'íe specifieke onderwerpen Westlà:nds' Hlt'u seumeeh biblióthèèkheeft'met een uitaltijdeen kanten klaarverhaalte vindenis. Doorhet g e b r e i d ec o l l e c t i ep u b l i c a t i eosv e rd e W e s t l a n d s e bestuderen vanverschillende kunt u echter oublicaties geschiedenis en de ontwikkeling vande tuinbouw. Inde meestal welaanvoldoende informatie komen We helz1nongeveer bibliotheek 5 000publicaties opgenomen penu daarbU maarhet echtezoekwerk moet u toch zelf en daarnaast nog eensongeveer 1.000artikelen diezUn doen.Devollediggeautomatiseerde vande catalogus verschenen in allerlei tUdschriften Alser in eenpublica- b i b l i o t h e ekka nu d a a r b ihj e l p e nM e tb e h u l pv a nd e tie of tUdschriftartikel maarietsvermeldtstaatoverde computerkunt u zoekenop trefwoorden geschiedenis Westlandse of overde ontwik-keling van Debibliotheek vanhetWestlands N/useum rsdooriederde tuinbouwdanproberen we dievooronzemuseum- eente raadplegen op donderdagof zaterdag-middag bibliotheek te verwervenDusook gedenk-boeken over van14.00- 17.00uur.VooranderetUdenof alsmeneen periode v e r e n i g i n g e bn e, d r i j v eenn i n s t e l l i n g eanf k o m s t i g uit langere onderzoek wildoenkandat natelefonih e t W e s t l a n dD e z eu i t g a v e nk o m e nv a a kn i e t i n d e scheafsoraak. reguliere boekhandel terechten vindenoverhet alge- Debibliotheek fungeertalsstudiecentrum en de boemeenookgeenruimeverspreiding HetzUnnogaleens kenkunnendaaromnietuitgeleend wordenWelis het uitgaven die in eigenbeheerwordenuitgegevenVoor zo datde bibliotheek nogalwat boekendubbelheeften de bibliotheek vanhet museumziinze echtereenwel- daarvan wordtop het ogenblikeenschaduwverzamekomeaanvullingN/ochtu zelfooit zo ietsuitgevenof lingopgebouwdSindskortkunnende dubbeleboeken personen of instellingen kennendie dat doengeefhet u i t g e l e e nwdo r d e na a nh e t p u b l i e kD i tu i t l e n e n i sw e l o n sd a nd o o rz o d a tw e e e ne x e m p l a akru n n e no p v r a - aaneenaantalvoorwaarden verbonden, zo moet u een genof aanschaffen, geldigen recentadresbewrJs mee-nemen, u betaalteen O v e ra l l e r l e oi n d e r w e r p e ni s w e l i e t s t e v i n d e n , b o r gv o o rd e t e l e n e nb o e k e ne n u b e t a a let e nk l e i n e perboek U kuntde boekenmaximaal W e s t l a n d skea s t e l e nb,u i t e n p l a a t s eanr ,c h e o l o g i s c h e leenvergoeding 4 opgravingen, dorpsbeschrUvingen, de tuinbouwen de wekenlenen,Heeftu interesse kom eenslanqsoo de v e i l i n g e nk,a s s e n b o u w a l,l e r l et iy p i s c hW e s t l a n d s e genoemdetUdenof belvooreenafspraak. bedrUven en buvoorbeeld de TweedeWereldoorlogHet
'1999 augustus
