Update: 01-07-2015
Thesaurus stromingen, stijlen, genres, groepen en scholen A ABC Art Zie: Minimal Art Abject Art Absolute kunst Zie: Abstracte kunst (genres) Geometrische richting binnen de Abstracte kunst. De voorstanders propageren alle persoonlijke gevoelens te onderdrukken en daarvoor de meest elementaire en constructieve tekens in de plaats te stellen: het vierkant, de cirkel, de rechte lijn. Zij gebruiken alleen primaire kleuren: rood, geel, blauw. Kunstenaars: Piet Mondriaan, Kasimir Malevich.
Abstract Expressionisme X Action Painting X American Style X Colourfield Painting X Gestural Painting X New York School Zie ook: Hard Edge Zie ook: Neo-Dada Zie ook: Post-Painterly Abstraction Verzamelnaam voor het werk van een aantal Amerikaanse schilders die sinds begin jaren veertig in New York werken. De term Abstract Expressionisme werd in 1946 door R. Coates gebruikt om de combinatie van abstracte vormeigenschappen en een emotioneel beladen verfbehandeling aan te geven. Eind jaren vijftig was het Abstract Expressionisme over zijn hoogtepunt heen. Kunstenaars: Willem de Kooning, Robert Motherwell, Jackson Pollock, Clyfford Still, Mark Tobey.
Abstracte kunst (genres) X Absolute kunst X Non-Figuratieve kunst X Non-Objective Art X Non-Representational Art X Voorstellingsloze kunst (genres) Zie ook: Concrete kunst Richting die zich c. 1910 heeft geopenbaard. Het begrip houdt in dat van een bepaald gegeven alle kunstmatigheden worden weggelaten tot een absolute vorm overblijft.
Abstract Geometrische kunst (genres) Abstraction Création (groepen) Kunstenaars: Marlow Moss, Barbara Hepworth.
Abstraction Lyrique Zie: Lyrische Abstractie Academische architectuur (stijlen) Zie: Architectuur; Stijlen; Academisch Academische kunst (genres) Zie: Beeldende kunst; Genres; Academisch Action Painting Zie: Abstract Expressionisme Zie ook: Colourfield Painting Zie ook: Hard Edge Term werd eind jaren veertig gelanceerd door H. Rosenberg en is van toepassing op Amerikaanse schilders als Jackson Pollock, Franz Kline en Willem de Kooning. Zij leggen de nadruk op de actie van het schilderen en hebben geen vastomlijnd idee van het uiteindelijke resultaat. Voor hen is het automatisme van belang geweest.
Actions Zie: Performance Affichisme Zie: Décollages (algemeen) After Nature Titel van gelijktijdige exposities in drie Amerikaanse galeries in 1989. Voor de deelnemende kunstenaars als Bart Domburg, gebroeders Donkers, Peter Klashorst en Jurriaan van Hall fungeert deze titel als groeps- en geuzennaam. Hun gezamenlijk streven is plein air en naar het leven te schilderen en met hun onderwerpen aansluiting te zoeken bij de 17e-eeuwse Hollandse schilderkunst. In juni 1992 wordt de groep ontbonden. Het werk van After Nature maakt deel uit van een brede, min of meer expressieve en realistische tendens die vanaf het einde van de jaren tachtig nationaal en internationaal de aandacht trekt.
Afvalkunst Zie: Junk Art
1
Agitprop Term is afgeleid van agitatie propaganda, dit is propaganda bedoeld om aan te zetten tot politieke actie. Gebruikt door de specifieke kunstbeweging in Rusland na de Bolsjewistische revolutie.
Air Art Zie: Kinetische kunst Airline (groepen) Aktionen Zie: Performance Aktionismus Zie: Performance Alchimia (groepen) X Alchymia (groepen) Zie ook: Memphis (groepen) Zie ook: Postmodernisme Milanees collectief van architecten en vormgevers, in 1976 opgericht door Alessandro Guerriero. Studio Alchimia presenteert zich als een ‘laboratorium voor een nieuwe iconografie’ dat niet-functionalistische objecten ontwerpt, waarin doorgaans negatieve kwalificaties als banaal, fragiel of leeg waardevol blijken.
Alchymia (groepen) Zie: Alchimia (groepen) Allochtone kunst (genres) Zie: Transculturele kunst (genres) Amateurkunst (genres) Ambachtskunst (genres) Zie: Toegepaste kunst (genres) American Abstract Artists Zie: Kubisme Amerikaanse groep schilders, geformeerd in 1936, waaronder George L.K. Morris en Ibraham Lassaw. Hun werk kenmerkt zich door een gemaniëreerd, academisch kubisme.
American Style Zie: Abstract Expresionisme Amorial (keramiek) Amsterdamse Impressionisten Zie ook: Haagse School Term wordt toegepast op de Amsterdamse schilders George Hendrik Breitner en Isaac Israels. Zij zijn een generatie jonger dan de impressionisten van de Haagse School en sluiten bij hun opvattingen aan maar zijn veel meer stadsschilders.
Amsterdamse Joffers Groep schilderessen die in het begin van de 20e eeuw te Amsterdam werkten in een impressionistische stijl. De naam werd gegeven door de criticus A. Plasgaerdt. Kunstenaars: Lizzy Ansingh, Marie van Regteren, Suze Robertson, Coba Ritsema, Jo Bauer-Stumpf.
Amsterdamse School (architectuur) Zie ook: Expressionisme Richting in de Nederlandse architectuur in de jaren twintig en dertig. Term werd voor het eerst gebruikt door de architect Jan Gratama in een artikel over H.P. Berlage in 1916. De Amsterdamse School verzette zich tegen het traditionele bouwen van H.P. Berlage en wilde vooral het persoonlijke gevoelsleven als de stuwende kracht van de kunst zien. Men kan haar beschouwen als de Nederlandse parallel van het Duitse Expressionisme in de architectuur. Architecten: J.M. van der Mey, Michel de Klerk, Piet Kramer en na het overlijden van De Klerk: C.J. Blaauw, J.F. Staal, H. Th. Wijdeveld.
Anacronisti Zie: Pittura Colta Analytisch Kubisme Zie: Kubisme Analytische kunst Zie: Conceptuele kunst Analytische Malerei Zie: Fundamentele schilderkunst Duitse term voor Fundamentele schilderkunst.
Analytische Schilderkunst Zie: Fundamentele schilderkunst Animisme Typisch verschijnsel in de Belgische kunst uit 1930-1940. Het extreme Expressionisme en Kubisme moest worden gematigd om zo de nadruk te leggen op het gevoelselement en de intimiteit van het gegeven. Zij die dit streven voorstonden, vormden geen bepaalde groep en waren geen belijders van een bepaalde artistieke richting. Het is een typisch verschijnsel in de Vlaamse schilderkunst van die jaren.
Anti Art Zie: Post-Minimalisme
2
Anti Form Zie: Post-Minimalisme Antieke kunst Zie ook: Griekse kunst Zie ook: Romeinse kunst In het algemeen de kunst van voor de christelijke jaartelling; in het bijzonder de kunst van de Grieken en Romeinen.
Apartment Art Zie: Apt Art Apocalyptische kunst (genres) Zie: Beeldende kunst; Genres; Apocalyptisch Appropriation Art Toegepast op werken waarbij een kunstenaar andermans werk toeëigent door het te reproduceren (herfotograferen, naschilderen). Door deze reproductie wordt aangetoond dat het oorspronkelijke werk geen authentieke status meer heeft maar deel is geworden van algemeen verspreide beeldclichés. Tijdstip: jaren tachtig. Kunstenaars: Elaine Sturtevant en Sherrie Levine.
Apt Art X Apartment Art 1 Naam van een ondergrondse expositieruimte te Moskou, ontmoetingsruimte van de Russische avant-garde van het preperestrojkatijdperk 1982-1985. Kunstenaars: Nikita Aleksejev, Vadim Zacharov, Sergej Anufriev. 2 In 1991 is Apt Art International opgericht met als doelstelling de uitwisseling tussen westerse en Russische kunstenaars te stimuleren door Lena Kurlandzeva, Victor Misiano, Kostja Zvezdochiotov.
Architectuurfotografie Zie: Fotografie; Stijlen; Architectuurfotografie Architectuur; Stromingen Amsterdamse School Zie: Amsterdamse School Delftse School Zie: Delftse School Eindhovense School Zie: Eindhovense School Functionalisme X Internationale Stijl Zie: Functionalisme Modernisme Zie: Modernisme Nieuwe Zakelijkheid X Nieuwe Bouwen Zie: Nieuwe Zakelijkheid Postmodernisme X Deconstructivisme Zie: Postmodernisme Structuralisme Zie: Structuralisme Architectuur; Stijlen: Academisch Fantastisch Locaal Organisch Primitief Utopisch X Visionair Architectuursculptuur X Archisculptuur Zie: Nieuwe beeldhouwkunst Kunstenaars: Siah Armajani, Scot Burton, Hans Janselijn, Pjotr Müller en John Körmeling.
Archisculptuur Zie: Architectuursculptuur Arnhemse School Zie: Kunst in openbare ruimte; Arnhemse School (algemeen) Ontwikkelde zich vanuit de afdeling Architectonische Vormgeving/Monumentaal Nieuwe Stijl van de Arnhemse kunstacademie en heeft als vertegenwoordigers Berend Hendriks, Bas Maters, Peter Struycken, Karin Daan, Dick de Wit en Hans Venhuizen. Deze stroming binnen de omgevingskunst en kunst in openbare ruimte bestaat sinds 1970.
3
Art & Language (groepen) Zie ook: Conceptuele kunst Behoort tot de belangrijkste exponenten van de Conceptuele kunst. Als groep in 1968 opgericht door de Engelse kunstenaars Terry Atkinson, Michael Baldwin, David Bainbridge en Harold Hurrell. Vanaf 1969 publiceerden zij het tijdschrift Art-Language waarvan Charles Harrison sinds 1971 redacteur is. In 1969 wordt Joseph Kosuth Amerikaans redacteur en vanaf 1971 zijn ook de in New York woonachtige Ian Burn en Mel Ramsden verbonden aan de groep. Het ledental wisselt sterk en meningsverschillen tussen de Amerikaanse en Engelse tak monden uit in afsplitsingen en de oprichting van het Amerikaanse tijdschrift The Fox (1975-1976), met in de redactie Jospeh Kosuth en Sarah Charlesworth.
Art Autre Zie: Informele kunst Art Brut Zie ook: Outsider Art Term van Jean Dubuffet uit 1945 waarmee hij refereert aan de kunst van geesteszieken en kinderen en de naïeve kunst. De term wordt nu gebruikt als toepassing voor de beschrijving van het werk van Dubuffet zelf.
Art Concrète Zie: Concrete kunst Art Déco X Art Décorative Art Décorative Zie: Art Déco Art Informel Zie: Informele kunst Art in Ruins (groepen) Sinds 1984 bestaand Engels samenwerkingsverband tussen Glyn Banks en Hannah Vowles.
Art Nouveau Zie: Jugendstil Hoofdzakelijk in Angelsaksische landen gebruikelijke term voor Jugendstil.
Art of the Real Zie: Minimal Art Arte Cifra Zie: Transavantgarde Arte Joven Zie: Jugendstil Arte Metafisica Zie: Pittura Metafisica Arte Mural Zie ook: Schilderkunst; Vorm; Muurschilderingen (algemeen) Arte Povera Zie ook: Land Art Zie ook: Post-Minimalisme [
Artist Furniture Zie: Meubelsculpturen Artist Placement Group (groepen) Organisatie, in 1966 opgericht door John Latham, die de samenwerking tussen kunstenaars, overheid en bedrijven stimuleert en waaraan Stuart Brisley, Barry Flanagan en Jeffrey Shaw (kortstondig) zijn verbonden.
Arts & Crafts Movement Zie ook: Jugenstil In 1861 richtte William Morris de beweging op die zou resulteren in de oprichting van de Arts & Crafts Society in 1888. De beweging hield zich bezig met de ambachtelijke vervaardiging van gebruiksvoorwerpen om daarmee de heerschappij van de machine te bestrijden door vernieuwing van het handwerk in de kunst. De beweging is van grote invloed geweest op de Jugendstil en de Art Nouveau. Architecten: Charles Annesley Voysey, Charles Rennie Mackintosh, Walter Crane. Andere kunstenaars: Edward Burne-Jones, Dante Gabriel Rossetti.
Ashcan School Naam van een groep Amerikaanse realistische schilders en illustrators uit 19e en 20e eeuw, vanwege hun voorkeur voor het verbeelden van de niet attractieve aspecten van het stadsleven. Kunstenaars: George Bellows, Jerome Meyers.
Autobiographical Art Zie: Narrative Art Avant-garde
4
Zie ook: Modernisme [
B Bad Art Zie: Bad Painting Bad Painting X Bad Art X Dump Art X New Wave X Punk Art X Stupid Art Zie ook: Neo-Expressionisme Term voor schilderkunst waarin figuratieve voorstellingen ‘slecht’ en ‘onhandig’ worden geschilderd. Kunstenaars die tot de Bad Painting worden gerekend negeren de kwaliteitscriteria en tarten de goede smaak met triviale tekeningen en smakeloze onderwerpen, opzichtige kleuren, maniakaal of nonchalant verfgebruik. De benaming ontstaat in 1978 naar aanleiding van een tentoonstelling in New York. Kunstenaars: Rodney Alan Greenblatt, Mark Kostabi, Neil Jenney, Earl Staley, Joan Brown.
Barbizon, School van Zie: School van Barbizon Barok Bauhaus Zie ook: Novembergruppe (groepen) School voor vormgeving, architectuur en ambacht te Weimar opgericht door Walter Gropius in 1919, in 1925 naar Dessau verplaatst. De school heeft bestaan tot haar sluiting door het nazi-regime in 1933 in Berlijn. In 1937 werd the New Bauhaus heropend in Chicago. Het doel was om artistieke disciplines te herenigen en te integreren met constructietechnieken voor de massaproductie. Kunstenaars/docenten: Paul Klee, Wassily Kandinsky, Josef Albers, Ludwig Mies van der Rohe, Oskar Schlemmer, Marcel Breuer.
Bay Area Figurative Style Term voor een puur Amerikaanse stroming ontstaan in San Francisco Bay Area, als reactie op het Abstract Expressionisme in de late jaren veertig tot midden jaren zestig. Kunstenaars: Richard Diebenkorn, David Park en Elmer Bischoff.
Beeldende kunst; Genres; Academisch Apocalyptisch Commercieel Cybernetisch Didactisch X Educatieve kunst Dissident Funerair Bergense School Berliner Neue Expressionisten Zie: Heftige Malerei Berliner Secession Berlijnse School Biedermeier Black Market (groepen) Zie ook: Performance Duitse groep die door middel van de Performance het sociale engagement toont.
Blaue Reiter, Der Zie ook: Blaue Vier, Die Zie ook: Brücke, Die Zie ook: Expressionisme Zie ook: Sturm, Der Naam van een almanak die verscheen in München in 1912. Der Blaue Reiter is een groep van Duitse expressionistische schilders onder leiding van Wassily Kandinsky, August Macke en Franz Marc. De groep werd opgeheven in 1914. Andere kunstenaars: Alexej von Jawlensky.
Blaue Vier, Die Zie ook: Blaue Reiter, Der Vanaf 1924 tot ongeveer een decade exposeerden Wassily Kandinsky, Alexej von Jawlensky, Paul Klee en Lionel Feininger hun werk onder deze naam in Europa en de Verenigde Staten.
Bloomsbury Group (groepen)
5
Groep van intellectuelen die elkaar ontmoetten in twee huizen in Bloomsbury, Londen vanaf 1907. Onder hen waren de econoom Keynes, de kunstenaar Duncan Grant en schrijvers Virginia Woolf, Roger Fry en Clive Bell.
Body Art Zie: Performance Vorm van Performance en werd als term voornamelijk gebruikt tussen 1968 en 1975. Na 1975 spreekt men vooral van Performance. In Body Art gaat het om een lijfelijk optreden van de kunstenaar waarin de eigen emotie en het lichaam centraal staan. Kunstenaars: Ben D’Armagnac, Dennis Oppenheim, Vito Acconci, Orlan, Ulrike Rosenbach, Vallie Export.
Body as Site Zie: Menselijk lichaam (algemeen) Bossche School Architectuurstijl rond priester en architect Dom van der Laan (1904-1991), die het Plastische getal introduceerde. Deze verhoudingsleer ontwikkelde hij door verheffing van de wiskundige formule van de Gulden Snede tot de derde macht. Daarnaast is een belangrijk kenmerk dat de gebouwen zeer sober zijn vormgegeven, waarbij vooral gebruik wordt gemaakt van beton en baksteen. Architecten: Dom Hans van der Laan, Jan de Jong, Evers Sarlemijn, Gerard Wijnen, A.J.C. van Beurden en C. Pouderoyen.
Brit Art X YBA X Young British Artists Groep jonge Engelse kunstenaars die vanaf het begin van de jaren negentig met hun door de popcultuur geïnspireerde object- en videokunst furore maakt. Kunstenaars: Sarah Lucas, Graham Gussin, Douglas Gordon en Damien Hirst.
Brücke, Die Zie ook: Blaue Reiter, Der Zie ook: Expressionisme Zie ook: Sturm, Der Eerste groep van Duitse expressionistische schilders opgericht in Dresden (1905-1913). Kunstenaars: Ernst Ludwig Kirchner, Erich Heckel, Karl Schmidt-Rottluff, Emil Nolde, Otto Mueller en Max Pechstein.
Brutalisme (architectuur) Uitdrukking van de stemming die men in de jaren vijftig aantreft onder jonge architecten. Het Brutalisme is een poging de moralistische imperatieven die door de pioniers van de 19e eeuw in de architectuur gebracht waren voort te zetten. Symptoom hiervan is het onbekleed laten van het beton en de vrij gelegde staalconstructie. Architecten: Alison en Peter Smithson, Louis Kahn.
Büro Berlin (groepen) Zie ook: Performance Duitse groep, afkomstig uit Berlijn, die door middel van de Performance het sociale engagement toont.
Business Art Term voor een tendens waarbij kunstenaars (groepen) zich presenteren als een fictief of reëel bedrijf. Zij profileren zich door middel van kunstwerken, producten, diensten en stategieën als marketing, corporate identity en reclame. De term is ontleend aan Andy Warhol: ‘Business Art is the step that comes after Art. I started as a commercial artist, and I want to finish as a business artist’ (The Philosophy of Andy Warhol, 1975). Kunstenaars: Res Ingold (Ingold Airlines), Servaas Schoone (Servaas Fish Int).
C Camden Town Group, The (groepen) Zie ook: London Group (groepen) Zie ook: Post-Impressionisme Groep Engelse schilders, geïnspireerd door Walter Sickert, die in 1911 geformeerd werd en het Post-Impressionisme in GrootBrittannië introduceerde. The Camden Town Group ging later op in de London Group. Kunstenaars: Frederick Spencer Gore, Harold Gilman.
Capital Gains (groepen) Gelegenheidscollectief uit het einde van de jaren tachtig met Hans van Houwelingen, Aernout Mik, Paul Perry en Berend Strik.
Cercle et Carré Naam van een Parijs tijdschrift opgericht in 1930.
Chicago Imagism X Monster Roster Realistisch-expressionistische tendens in de schilderkunst van 1954 tot 1959 in Chicago. Kunstenaars: Leon Golub, Ed Paschke en H.C. Westermann.
Chicago School (architectuur) Term wordt toegepast om díe groep zaken- en kantoorgebouwen aan te duiden die in het laatste kwart van de 19e eeuw in het Amerikaanse Mid-Westen en met name in Chicago ontstonden. Deze commerciële architectuur heeft twee kenmerken: de dragende constructie is een staalskelet en de structuur wordt duidelijk uitgedrukt waarbij gebruik wordt gemaakt van een eenvoudige vormentaal. Architecten: Daniel Hudson Burnham, Henry Hobson Richardson, John Wellborn Root.
Classicisme 1 Richting in de Europese bouwkunst, in het midden van de 16e eeuw in Noord-Italië, uitgegaan van de architect Andrea Palladio. Buiten Italië heeft het zijn invloed gehad in Frankrijk, Nederland (Stadhuis te Amsterdam van Jacob van Campen) en vooral in Groot-Brittannië (Inigo Jones). Kenmerken: aansluiten bij klassieke, vooral Romeinse voorbeelden, helderheid en overzichtelijkheid, strenge doorvoering van regelmatige indeling, spaarzame toepassing van plastische ornamenten.
6
2 Richting in de schilderkunst die zich over vele landen van Europa verspreid heeft maar beperkt bleef tot gebruikmaking van klassieke motieven die men in de literatuur vond of aangetroffen werden op munten en reliëfs. Taferelen uit de Griekse en Romeinse mythologie werden als onderwerp gekozen.
Cloisonnisme Aanduiding voor de stijl die Paul Gauguin in zijn schilderijen toepaste. Kenmerken: weinig plastische modellering, grote, nauwelijks genuanceerde vlakken en duidelijke, zware contouren.
Cobra X Experimentele Groep Opgericht in 1948 door de Belgische schrijver Christian Dotremont en een groep Nederlandse schilders de zogenaamd Experimentele Groep. Cobra werd ontbonden in 1951. De naam werd ontleend aan de drie steden waar een groot deel van haar leden woonden. Kunstenaars: Asger Jorn, Karl Pederson (Copenhagen), Pierre Alechinsky (Brussel), Karel Appel, Cornelis Corneille, Constant (Amsterdam).
Colourfield Painting Zie: Abstract Expressionisme Zie ook: Action Painting Zie ook: Hard Edge Zie ook: Post-Painterly Abstraction Verzamelnaam voor tendensen in de Amerikaanse schilderkunst in de jaren vijftig en zestig. Het werk van Barnett Newman, Mark Rothko en Clyfford Still maakt een meer statische indruk dan dat van de Action Painters. De kleur, aangebracht in de vorm van abstracte tekens of in grote monochrome vlakken, is belangrijker dan de actie van het schilderen. De suggestie van een driedimensionale ruimte wordt zoveel mogelijk onderdrukt. De hiërarchische ordening van elementen binnen het schilderij is vrijwel weggevallen. De Colourfield Painters hebben voorkeur voor grote formaten. Hun werk is van belang geweest voor de Post-Painterly Abstraction en de Hard Edge uit de jaren zestig.
Commerciële kunst (genres) Zie: Beeldende kunst; Genres; Commercieel Commodity Art X Consumerist Art X Mediated Sculpture X Shopping Art Term die de Amerikaanse criticus D. Cameron in de tentoonstellingscatalogus Art and its double. A New York perspective (1986) gebruikt ter omschrijving van het werk van Ashley Bickerton, Jeff Koons en Haim Steinbach. Deze kunstwerken, veelal in de vorm van readymades, refereren aan hun economische waarde als luxeobject en aan daarmee samenhangende principes als macht, verlangen en fetisjisme. Na 1990 is de term vrijwel in onbruik geraakt.
Community Art Zie ook: Kontext Kunst Computerkunst (genres) X Technart Zie ook: Computeranimatie (algemeen) Kunstvorm die gebruik maakt van de specifieke capaciteiten van de computer. Het kan vele gedaanten aannemen, omdat de kunstenaar op vele manieren de computer kan gebruiken. De term computerkunst is te rechtvaardigen wanneer men meer belang hecht aan de manier waarop een kunstwerk tot stand komt en aan de filosofie die daaraan te grondslag ligt dan aan de uiteindelijke verschijningsvorm. De kunstenaar kan de output van de computer als resultaat aanvaarden; hij kan deze ook zien als een voorlopige visualisering van zijn ideeën die hij zelf nog moet omzetten in een kunstwerk.
Concept Art Zie: Conceptuele kunst Conceptual Art Zie: Conceptuele kunst Conceptuele kunst X Analytische kunst X Concept Art X Conceptual Art X Idea Art X Non-Object Art X Post-Object Art Zie ook: Art & Language (groepen) Zie ook: Neo-Conceptuele kunst Dominante stroming in 1968-1975. Uitgangspunt van de stroming zijn de theoretische verklaringen van Joseph Kosuth en Sol LeWitt over het concept als het meest belangrijke aspect van een kunstwerk. In de Conceptuele kunst ligt de betekenis van een kunstwerk vooral bij de idee. De werken bestaan vaak in de vorm van beschrijvingen, voldoende om een werk, een gebeurtenis of situatie in gedachten op te roepen. Kunstenaars: Lawrence Weiner, Douglas Huebler, Robert Barry, On Kawara, Daniel Buren en Art & Language.
Concrete Art Zie: Concrete kunst Concrete kunst X Art Concrète
7
X Concrete Art Zie ook: Abstracte kunst Term die door Theo van Doesburg in 1930 voor het eerst werd gebruikt. Hij wilde binnen het gebied van de Non-Figuratieve kunst een onderscheid maken tussen Abstracte kunst en Concrete kunst. Hij stelt dat het concrete kunstwerk volledig in de geest is uitgedacht voordat het uitgevoerd wordt, terwijl daarentegen de abstracte kunst gevoelsmatig of door abstrahering van de natuur ontstaat. De term Concrete kunst moet worden beperkt tot de pioniers van deze stroming: Max Bill, Theo van Doesburg en Georges Vantongerloo.
Concrete Poëzie X Visuele Poëzie Zie ook: Dichtkunst (algemeen) Term wordt sedert begin jaren vijftig gebruikt ter aanduiding van experimentele dichtkunst, waarbij poëzie en typografie ten nauwste samengaan. Het gaat bij de Concrete Poëzie om het visuele aspect. Losse woorden en letters spelen in de compositie een belangrijke rol.
Constructivisme X Russisch Constructivisme Zie ook: Neo-Constructivisme Term in 1913 door Vladimir Tatlin voor eigen werk bedacht in Relief Constructions. Hoewel de term aanvankelijk betrekking had op een bepaald deel van de Russische kunst, werd deze na de Tweede Wereldoorlog gebruikt voor een groot deel van de geometrisch-abstracte kunst. Andere kunstenaars: Alexander Rodchenko, El Lissitzky en Liubov Popova.
Consumerist Art Zie: Commodity Art Contextkunst Zie: Geëngageerde kunst (genres) Bekritiseert het kunstbedrijf en zijn instituties: machtsstructuren worden zichtbaar gemaakt, verdelingsmechanismen en tentoonstellingsvormen in hun politieke functie onderzocht. Verschillende uitdrukkingsvormen, zoals performance, installatie of objectkunst, worden gebruikt om deze kritiek tot uitdrukking te brengen.
Contextualisme Zie: Kontext Kunst Cool Art Zie: Minimal Art Creatie (groepen) Cubisme Zie: Kubisme Cyberart (genres) Cybernetische kunst (genres) Zie: Beeldende kunst; Genres; Cybernetisch Mechanische beeldhouwwerken en andere kunstwerken die op externe stimuli kunnen reageren.
D Dadaïsme Beweging die c. 1916 in Zürich (Cabaret Voltaire) en Genève is begonnen en zich later in Berlijn heeft voortgezet. Zij is in alle opzichten destructief. Haar propagandisten miskenden de waarden en betekenis van de Europese cultuur en trachtten deze door spot en persiflage te vernietigen. Het manifest Dada Manifesto werd geschreven in 1918 door Tristan Tzara. Tijdstip: 1915-1923. Kunstenaars: Tristan Tzara, Hans Arp, Hugo Ball, Hans Richter (Zürich), Raoul Hausmann, George Grosz, Hannah Höch, John Heartfield, Kurt Schwitters (Berlijn), Man Ray, Francis Picabia, Marcel Duchamp (Parijs).
Darmstadter Secession Decadent Movement Laat 19e-eeuwse beweging, oorspronkelijk uit Frankrijk. Zij wordt gekarakteriseerd door de nadruk op de geïsoleerde rol van de kunstenaar, vijandigheid ten opzichte van de bourgeoismaatschappij, voorkeur voor het morbide en het perverse en een geloof in de superioriteit van het kunstmatige boven het natuurlijke. J.K. Huysmans Á rebours functioneerde als tekstboek voor de beweging. In 1886 werd het tijdschrift Le Décadent gepubliceerd. Kunstenaars: Aubrey Beardsley. Schrijvers: Oscar Wilde.
Deconstructivisme (architectuur) Zie: Postmodernisme Zie ook: Deconstructie (algemeen) Deconstructie als term is in de jaren zeventig geannexeerd uit de literatuurwetenschap: R. Barthes, J. Derrida en is een symptoom van het Postmodernisme. Deconstructie neigt naar een algehele ontgrenzing en laat zich kennen als onttakeling, ontluistering, ontregeling, decentralisatie, depersonificatie of desubjectivering.
Decoratieve kunst (genres) Zie: Toegepaste kunst Delft (keramiek) Delftse School (architectuur) Zie ook: Deutscher Werkbund Zie ook: Functionalisme
8
Groep architecten die c. 1930 ontstond als verschijnsel in het Nederlandse Functionalisme. De Delftse School ontleent zijn naam aan M.J. Grandpré Molière, docent aan de Technische Hogeschool te Delft in 1924. Hij doceerde een architectuur die een esthetisch karakter droeg en aanleunde tegen de architectuur van de Duitser Hermann Muthesius (Deutscher Werkbund). De invloed van de Delftse School verdween voorgoed in de jaren vijftig. Men bouwde vanuit een traditionalistisch, ethisch getinte, conservatieve opvatting. Zij vond haar aanhang vooral bij zowel rooms-katholieke en protestantse architecten en in ‘rechtse’ kringen.
Destructieve kunst Zie: Destructive Art Destruction Art Zie: Destructive Art Destructive Art X Destructieve kunst X Destruction Art Term werd toegepast op kunst rond de vroege jaren zestig waarin het proces van het vernietigen van objecten of materialen binnen het werk gezien wordt als het kunstwerk zelf. Gewoonlijk werd Destructive Art theoretisch geassocieerd met de betrokkenheid van kunstenaar tegen sociaal geweld.
Deutscher Werkbund Zie ook: Delftse School (architectuur) In 1907 door de architect Hermann Muthesius opgericht. De Werkbund richtte zich op het samenbrengen van kunstenaars en ambachtslieden ten einde het artistieke peil van de industriële productie te verbeteren.
Diary Art Zie: Narrative Art Didactische kunst (genres) X Educatieve kunst (genres) Zie: Beeldende kunst; Genres; Didactisch Direct Art Dissidente kunst (genres) Zie: Beeldende kunst; Genres; Dissident Divisionisme Zie: Neo-Impressionisme Zie ook: Luminisme Zie ook: Pointillisme Term is gedurende het Neo-Impressionisme in gebruik genomen en is een aanduiding door de verdeling, groepering en samenvatting van de kleuren over het vlak. De term werd gebruikt ter onderscheiding van het Pointillisme, maar soms ook als synoniem ervan.
Documentaire fotografie Zie: Fotografie; Stijlen; Documentaire fotografie Dumb Painting Zie: Radical Painting Dump Art Zie: Bad Painting Dutch Realisme Zie: Realistische Tendensen Dynamisme Zie: Futurisme Term soms als synoniem gebruikt voor het Futurisme, waarin de nadruk ligt op beweeglijkheid, door inwendige levende kracht werkend, als tegenstelling tot begrippen als statisch en mechanisch.
E Earth Art Zie: Land Art Kunstvorm die zijn oorsprong heeft in de late jaren zestig en de vroege jaren zeventig, met een preoccupatie voor natuurlijke processen. Synoniem voor Land Art.
Earth Works Zie: Land Art East Village Zie: Neo-Surrealisme Term voor de kunst uit East Greenwich Village in New York van 1981 tot 1987. Kunstenaar s: Mike Bidlo, Kenny Scharf, Peter Nagy, Meyer Vaisman en Martin Wong.
Eat Art X Food Art Eccentric Abstraction Zie: Post-Minimalisme Écriture Automatique
9
Zie: Surrealisme Eco Art Zie ook: Geëngageerde kunst; Milieu Openbaarde zich voor het eerst in 1968 en heeft de natuurlijke processen tot thema. Kunstenaars: Hans Haacke, Alan Sonfist, Herman de Vries.
Ecodesign Zie: Vormgeving (algemeen) École de Paris Term wordt gebruikt om de internationale kunstenaars aan te duiden die wonen en werken in Parijs gedurende de eerste veertig jaar van de 20e eeuw. Kunstenaars: Roger Bissière, Alfred Manessier, Pierre Soulages, Hans Hartung, Nicolas de Staël en Jean Bazaine.
Ecologische kunst (genres) Zie: Geëngageerde kunst; Milieu Zie ook: Eco Art Term die wordt gebruikt voor het kunstgenre uit de 20e eeuw dat gebruik maakt van fysieke krachten, biologische organismen en processen, persoonlijke uitbeelding en andere media om de werking van ecosystemen te demonstreren, om milieuproblemen aan het licht te brengen en uit te leggen of om grootschalige werken in de openlucht die de toeschouwer omringen of laten deelnemen en daarbij gebruik maken van de aspecten van de plek.
Educatieve kunst (genres) Zie: Didactische kunst (genres) Eight, The (groepen) Naam van acht Amerikaanse kunstenaars die zich bundelden in 1907 als oppositie tegen de National Academy. Zij onderschreven daarmee de progressieve ontwikkelingen in de kunst. Zij speelden een grote rol in de organisatie van de Armory Show en de oprichting van de Society of Independent Artists. Kunstenaars: Henri, Luks, Pendergast, Sloan, Shinn, Lawson, Davies, Glackens.
Eindhovense School (architectuur) Elektronische kunst (genres) Elektronische muziek (genres) Elementaire schilderkunst Zie: Fundamentele schilderkunst Entartete Kunst Term naar aanleiding van de tentoonstelling Entartete Kunst te München in nazi-Duitsland, waarin werk van avant-gardekunstenaars nietig werd verklaard. Kunstenaars: Otto Dix, Paul Klee, Paula Modersohn-Becker, George Grosz, Max Beckmann.
Environments Zie ook: Minimal Art Zie ook: Nouvelle Tendance Zie ook: Groupe de recherche d’Art Visuel (groepen) Zie ook: Gruppo T (groepen) Omgeving, ook ambiance of ambiente, is een term die gebruikt wordt voor een kunstwerk dat een hele ruimte beslaat waar de bezoeker binnen kan gaan. Eind jaren vijftig komt dit type kunstwerk op gang vanuit twee bronnen: in Amerika vanuit de Assemblages die werden uitgebouwd tot autonome ruimtes (environments), met nadruk op tijdelijkheid en veranderlijkheid en in Europa vanuit de Nouvelle Tendance, waarbij een zuivere zintuiglijke communicatie tot stand werd gebracht tussen het werk en de toeschouwer. Kinetische elementen, vaak in combinatie met spiegels en publieksparticipatie, nemen een belangrijke plaats in. Kunstenaars: Robert Rauschenberg, Claes Oldenburg, Jean Tinguely, Gruppo T en GRAV (Groupe de Recherche d’Art Visuel).
Erotische kunst (genres) Zie: Menselijk lichaam; Erotiek (algemeen) Essentialisme Zie: Stijl, De Werken waarin alle bijzonderheden zijn weggelaten, zodat alleen een kern - het wezenlijke - is overgebleven. De kern werd tot de eenvoudigste geometrische vormen gereduceerd.
ERG (groepen) Zie: Eventstructure Research Group (groepen) Etnische kunst (genres) Zie: Transculturele kunst (genres) Euston Road School Groep Britse kunstenaars onder leiding van William Colstream, Lawrence Gowing, C. Rogers en Victor Pasmore, richtten in de periode 1938-1939 een school voor de schilderkunst en de tekenkunst op in Londen.
Events Zie: Happenings Eventstructure Research Group (groepen) X ERG (groepen) Zie ook: Interactieve kunst (genres) Opgericht in Amsterdam in 1967 door Jeffrey Shaw, Sean Wellesley Miller en Theo Botschuijver. De kern van hun multimediaprojecten en Events is publieksparticipatie.
Exotisme
10
Voorkeur voor het vreemde. Cultus van het exotisme.
Experimentele Groep Zie: Cobra Groep schilders die zich in 1948 onder deze naam verenigden. Kunstenaars: Constant Nieuwenhuis, Corneille en Karel Appel.
Expressionisme Zie ook: Amsterdamse School (architectuur) Zie ook: Blaue Reiter, Der Zie ook: Brücke, Die Zie ook: School van Sint Martens-Latem Zie ook: Sturm, Der Voor de expressionisten zijn de gevoelens, ontroering, idee primair en is het natuurbeeld secundair. De dichter Willem Kloos formuleerde het Expressionisme als ‘de meest individuele expressie van de meest individuele emotie’. Architecten: Peter Behrens, Hans Poelzig, Max Berg, Erich Mendelsohn. Kunstenaars: Vincent van Gogh, Edward Munch, Chaïm Soutine, Marc Chagall, Georges Rouault, Oskar Kokoschka, Paula Modersohn-Becker, Max Beckmann en Ernst Barlach. Schrijvers: August Strindberg.
F Fabricated Photography Zie: Fotografie; Stijlen; Geënsceneerde fotografie Fantastic Furniture Zie: Meubelsculpturen Fantastisch Realisme X Fantastische kunst (genres) Fantastische architectuur (stijlen) Zie: Architectuur; Stijlen; Fantastisch Fantastische kunst (genres) Zie: Fantastisch Realisme Fauvisme [
Feministische kunst (genres) Zie: Geëngageerde kunst; Feminisme Zie ook: Kunstenaressen (algemeen) Aanduiding voor kunst die door vrouwelijke kunstenaars wordt gemaakt met verwijzingen naar het feministische thema.
Figuratieve kunst (genres) Figuration Libre In 1981 door Ben Vautier geïntroduceerde term voor schilderkunst van Francois Boisrond, Robert Combas en Hervé Di Rosa. Zij hanteren de populaire beeldtaal van de strip en de cartoon, verwerken Arabische tekens en ontlenen motieven aan de straat- en rockcultuur en de massamedia.
Finish Fetish Zie: Light & Space Art Fluxus Zie ook: Groupe Ecart (groepen) Term die in 1961 door Maciunas werd gekozen om onder deze naam internationale festivals te organiseren en publicaties uit te brengen. Maciunas meende dat de wereld gezuiverd moest worden van alle kunst bedreven door beroepskunstenaars. Daarvoor in de plaats zou een wisselwerking moeten ontstaan tussen kunst en leven. Kunstenaars: Ben Vautier, Wolf Vostell, Robert Filliou, Yoko Ono, Wim T. Schippers.
Fontainebleau, School van Zie: School van Fontainebleau Food Art Zie: Eat Art Formalisme Nieuwe generatie kunstenaars, geboren eind jaren 60 en begin jaren 70, die terugkeren naar een formele vraagstelling binnen hun kunst en zich op die wijze baseren op het Modernisme. Kunstenaars: Tomma Abts, Markus Amm, Michael Krebber, Cathy Wilkes.
Fotografia Buffa Zie: Fotografie; Stijlen; Geënsceneerde fotografie Term afkomstig van A. von Graevenitz. Deze fotografie werkt met onderwerpen en situaties die hun bestaan ontlenen aan de enscenering door de fotograaf.
Fotografia Seria Zie: Fotografie; Stijlen; Geënsceneerde fotografie
11
Term afkomstig van A. von Graevenitz. In foto’s met een Seria-aspect wordt de werkelijkheid vastgelegd en heeft het gefotografeerde echt bestaan.
Fotografie; Stijlen; Bijvoorbeeld: Fotografie; Stijlen; Architectuurfotografie Fotografie; Stijlen; Documentaire fotografie Fotografie; Stijlen; Geënsceneerde fotografie X Fabricated Photography X Fotografia Buffa X Fotografia Seria X Staged Photography Fotografie; Stijlen; Industriële fotografie Fotografie; Stijlen; Landschapsfotografie Fotografie; Stijlen; Modefotografie Fotografie; Stijlen; Persfotografie Fotografie; Stijlen; Portretfotografie Fotografie; Stijlen; Subjectieve fotografie Fotorealisme X Hyperrealisme X Meta-Realisme X Radical Realism X Relativerend Realisme X Sharp Focus Realism X Super-Realisme Begrippen die worden gebruikt voor de duiding van een stroming van zeer nauwgezet schilderkunstig realisme. Fotorealisme en Super-Realisme zijn Amerikaanse termen en Hyperrealisme is een overwegend Europese term. Tijdstip: jaren zestig. Kunstenaars: Richard Estes, Chuck Close, Duane Hanson, Domenico Gnoli, Alfred Hofkunst, Har Sanders.
Functionalisme (architectuur) Zie ook: Delftse School (architectuur) ‘Form follows function’: de vorm van de architectuur moet uitdrukking geven aan de functie. De verschillende delen van een gebouw moeten als zodanig architectonische expressie vinden. De vormvoorstellingen van de functionalisten waren aanvankelijk sterk door de machine beïnvloed.
Fundamentele schilderkunst X Analytische Malerei X Analytische schilderkunst X Elementaire schilderkunst X Geplante Malerei X Minimal Painting X Nouvelle Peinture X Nuova Pittura X Opaque Painting X Silent Art Zie ook: Minimal Art Zie ook: Radical Painting In de Fundamentele schilderkunst gaat het om een analytische vorm van schilderen: om de methode, de middelen en het proces van de schilderkunst zelf. Volgens een min of meer vast plan worden, meestal in monochrome schilderijen, schilderkunstige grondbeginselen als lijn, vorm, kleur, schaal, textuur onderzocht. De term wordt gebruikt voor de tendens in de schilderkunst van de late jaren zestig en de jaren zeventig die voorkomt uit de Minimal Art. Vanaf de jaren zeventig wordt de term Radical Painting toegepast.
Funeraire kunst (genres) Zie: Beeldende kunst; Genres; Funerair Funk Art Moeilijk te definiëren begrip uit de jaren zestig; Funk is minder een stroming dan een houding, een artistiek klimaat. De term is ontleend aan het idioom van de jazz van de late jaren vijftig en werd vanaf 1957 gehanteerd. De term is beperkt tot een groep kunstenaars die in en om San Francisco werkten. De kunst die hieronder valt is in de regel driedimensionaal, polychroom, bizar, ironisch, lullig en dikwijls lelijk. Het banale object wordt als beeldmateriaal gebruikt, maar Funk Art maakt in tegenstelling tot Pop Art metaforisch gebruik van het object.
Furniture Related Art Zie: Meubelsculpturen Futurisme X Dynamisme Groep Italiaanse kunstenaars die zich in 1910 verenigden. Filippo Tommasso Marinetti schrijft in 1908 het manifest Le Futurisme als voorwoord van een dichtbundel. Zij stelden dat het leven onophoudelijk in beweging is, dynamisch, onrustig en geladen met kracht en wil. De beweging en het bewegende hadden welhaast hun uitsluitende belangstelling. Architecten: Antonio Sant’ Elia. Andere kunstenaars: Giacomo Balla, Gino Severini, Luigi Russolo, Carlo Carrà, Umberto Boccioni.
12
G Geëngageerde kunst (genres) X Contextkunst X Political Art X Politieke kunst (genres) X Maatschappij en kunst (algemeen) Zie ook: Minus Delta (groepen) Zie ook: PC Art Geëngageerde kunst; Thema Bijvoorbeeld: Geëngageerde kunst; Aids Zie ook: Gran Fury (groepen) Zie ook: Silence = Death (groepen) Amnesty International (instellingen) Apartheid Fascisme Feminisme Zie ook: Guerrilla Girls (groepen) Zie ook: Serpent Sisters (groepen) Zie ook: WAC (groepen) X Woman’s Action Coalition (groepen) Milieu X Ecologische kunst (genres) Zie ook: Eco Art Racisme Geënsceneerde fotografie X Fabricated Photography X Staged Photography Zie: Fotografie; Stijlen; Geënsceneerde fotografie Kunstvorm waarbij de fotograaf in de studio het te fotograferen beeld construeert of ensceneert. Kenmerkend is dat dit voor de camera en niet in de donkere kamer gebeurt. Engelse termen zijn Staged Photography of Fabricated Photography.
Geluidsenvironments Zie ook: Installaties; Klank Zie ook: Performance In de Performance uit de akoestische component zich in de samenwerking tussen Performance en avant-garde muziek. De term is alleen van toepassing op Environments die de achtergrond vormen voor de Performance en moet onderscheiden worden van Installaties.
Gemeenschapskunst Zie ook: Kunst in openbare ruimte (algemeen) Eind 19e- en begin 20e-eeuwse opvatting over de bestemming van kunst die zou voortkomen uit de samenleving, de gemeenschap. Deze kunstvorm omvatte, naast monumentale werken, ook glas-in-loodwerken en boekversieringen. De betekenis van de Gemeenschapskunst wordt mede bepaald door de permanente plaatsing van de werken in toegankelijke gebouwen. Vorm en inhoud van de werken zijn vaak afgestemd op de functie en architectuur van het gebouw. Kunstenaars: Antoon Derkinderen.
Gender Art Zie: Menselijk lichaam (algemeen) General Idea (groepen) Van oorsprong een Canadese groep opgericht in 1968 en bestaat uit A.A. Bronson, Felix Partz en Jorge Zontal. In hun performances, video’s, foto’s, schilderijen, affiches, sculpturen, installaties en het sinds 1972 verschijnende tijdschrift File exploreren zij op ironische wijze rol van kunst en het kunstenaarschap.
Geplante Malerei Zie: Fundamentele schilderkunst Duitse term voor Fundamentele schilderkunst.
Gestural Painting Zie: Abstract Expressionisme Glasgow School Global Art Zie: Transculturele kunst Gothic Art Graffiti X Figuration Libre
13
Zie ook: Street Art Zie ook: Schilderkunst; Vorm; Graffiti (algemeen) [
Gran Fury (groepen) Zie ook: Geëngageerde kunst; Aids Zie ook: PC Art GRAV (groepen) Zie: Groupe de Recherche d’Art Visuel (groepen) Groep 32 (groepen) Groep 32 is een groep functionalistische architecten die het ontwerpenniet zien als als een middel om maatschappelijke veranderingen te bewerkstelligen. Zij pleiten voor een decoratieloze en ornamentloze architectuur. Architecten: Auke Komter, Arthur Staal en ir. A Boeken
Group Material (groepen) Zie ook: Performance Newyorks collectief, opgericht in 1979, dat aanvankelijk vijftien leden telt. Doug Ashford, Julie Ault, Félix González-Torres, Mundy McLaughlin, Tim Rollins en Karen Ramspacher verbinden zich voor kortere of langere duur aan de projecten van de groep, die een breed scala aan sociaal-politieke en culturele onderwerpen bestrijken.
Groupe B.M.P.T. (groepen) Zie: Groupe Buren-Mosset-Parmentier-Toroni, Le (groepen) Groupe Buren-Mosset-Parmentier-Toroni, Le (groepen) X Groupe B.M.P.T. (groepen) Benaming van het eenjarig samenwerkingsverband van Daniel Buren, Olivier Mosset, Michel Parmentier en Niele Toroni.
Groupe Ecart (groepen) Zie ook: Fluxus Opgericht in 1969 door John M. Armleder, Patrick Lucchini en Claude Rychner in Genève.
Groupe de Recherche d’Art Visuel (groepen) X GRAV (groepen) Zie ook: Environments Zie ook: Kinetische kunst Zie ook: Lichtkunst Zie ook: Nouvelle Tendance Zie ook: Op Art Geformeerd in 1960 tot 1968 en tracht de zuivere visuele communicatie en publieksparticipatie te stimuleren. Zij maakte deel uit van de Nouvelle Tendance door hun werken, hun manifesten en hun ideeën, die de experimentele en wetenschappelijke richting binnen de Nouvelle Tendance vertolkten. Kunstenaars oa. Francois Morellet, Joël Stein, Horacio Garcia-Rossi, Yvaral.
Gruppe Normal (groepen) In 1979 In Düsseldorf opgericht door de schilders Peter Angermann, Jan Knap, Milan Kunc. Zij propageerden een schilderkunst die mensen moet aanspreken en die de kloof tussen kunst en kitsch moet overbruggen. De groep bestaat tot 1983.
Gruppo Uno (groepen) Zie ook: Environments Tussen 1948 en 1950 behoren Emilio Vedova, Afro (Basaldella) en Giulio Turcato tot de Gruppo Uno rondom Lionello Venturi.
Guerrilla Girls (groepen) Zie ook: Geëngageerde kunst; Feminisme Zie ook: PC Art Naam van een actiegroep van naar schatting vijftien anonieme vrouwen uit het Newyorkse kunstcircuit. Zij protesteren sinds 1985 tegen de achterstelling van vrouwelijke kunstenaars.
Gutai-groep (groepen) Zie ook: Happenings Groep Japanse kunstenaars die in 1954 in Osaka werd opgericht. De centrale figuur van de beweging is Jiro Yoshihara. De groep heeft geen specifiek programma of een bepaalde gemeenschappelijk stijl. De jaren tussen 1955 en 1960 vormden een hoogtepunt in het bestaan van de groep. De kunstcriticus M. Tapié was de promotor van de Gutai-groep in Europa. Zij exposeerden o.a. op tentoonstellingen van de Nul en Zero. Kunstenaars: Saburo Murakami, Atsuko Tanaka, Kazuo Shiraga, Kumiko Imanaka.
H Haagse School Naam voor een groep meubelontwerpers en interieurarchitecten die in navolging van Hendrik Wouda kozen voor meubels met een strenge vorm, het gebruik van eikehout en met toevoegingen van kleuraccenten.
Haagse School Zie ook: Amsterdamse Impressionisten Groep schilders die in het laatste kwart van de 19e eeuw in Den Haag woonden en werkten. Kunstenaars: J. Weissenbruch, Josef Israëls, Albert Neuhuijs, Willem Mesdag en Anton Mauve.
14
Hafriyat (groepen) Turkse groep kunstenaars die de lokale traditie en de internationale kunstwereld met elkaar verbinden.
Happenings X Events Zie ook: Gutai-groep (groepen) Zie ook: Hi Red Center (groepen) Term werd geïntroduceerd door Alan Kaprow en betekent samenstel van voorvallen uitgevoerd of waargenomen op verschillende tijden en plaatsen. De Happening wordt uitgevoerd volgens plan, zonder repetities, toeschouwers of herhalingen. Het is kunst maar lijkt meer op het leven. Een Happening kan gekarakteriseerd worden als een gebeurtenis die volgens plan plaatsvindt, een bepaalde tijd en een bepaalde plaats in beslag neemt en zich niet door bijzondere kenmerken andere, toevallige gebeurtenissen hoeft te onderscheiden. Kunstenaars: Gutai-groep, Wolf Vostell, Alan Kaprow, Joseph Beuys, Hi Red Center.
Hard Edge Zie ook: Abstract Expressionisme Zie ook: Action Painting Zie ook: Colourfield Painting Zie ook: Post-Painterly Abstraction Term werd geïntroduceerd in 1959 door J. Langsner en werd vooral gebruikt als verzamelnaam voor geometrisch-abstracte kunst van na de Tweede Wereldoorlog. In de loop van de jaren zestig spitste het begrip zich toe op één fenomeen: de spanning die ontstaat wanneer twee verzadigde, gelijkwaardige kleuren haarscherp naast elkaar geplaatst worden. Om dit te bewerkstelligen wordt gebruik gemaakt van een gladde, onpersoonlijke verfbehandeling en een niet-hiërarchische opbouw van het schilderij. Kunstenaars: Frank Stella, Ellsworth Kelly.
Heftige Malerei X Berliner Neue Expressionisten Zie: Neo-Expressionisme Hi Red Center (groepen) Zie ook: Happenings Japanse groep evenals de Gutai-groep bekend geworden door hun happenings in de jaren vijftig en zestig.
High and Low Culture High Tech (architectuur) Hittite Empire (groepen) Zie ook: Performance Afro-Amerikaanse groep die door middel van de Performance het sociaal engagement toont.
Hudson River School School van 19e-eeuwse Amerikaanse, romantische landschapsschilders, die voornamelijk werkten in de Catskill Mountains en de Hudson River. Kunstenaars: Albert Bierstadt, Frederick Edwin Church, Thomas Cole, Thomas Doughty.
Hypermaniërisme Zie: Pittura Colta Hyperrealisme Zie: Fotorealisme Europese term voor Fotorealisme.
I Idea Art Zie: Conceptuele kunst Impressionisme Independent Group Zie ook: Pop Art Zie ook: Pop Art Groot Brittannië Informele discussiegroep die tussen 1952 en 1955 vergaderde in het Institute of Contemporary Arts (ICA) te Londen. De leden waren Lawrence Alloway, Richard Hamilton, Eduardo Paolozzi, Reyner Banham, een architectuurhistoricus en een aantal architecten. Onderwerpen van discussie waren de massacultuur en reclame. Vanuit deze Independent Group ontstond de eerste fase van de Britse Pop Art.
Individuele Mythologieën Zie ook: Spurensicherung Industriële fotografie Zie: Fotografie; Stijlen; Industriële fotografie Informele Groep Zie ook: Nul Informele kunst X Art Autre X Art Informel Innovatieve Figuratie Zie: Realities
15
Installatiekunst (genres) X Installation Art Zie ook: Installaties (algemeen) Nederlandse term voor de stroming waarin kunstwerken worden geproduceerd die de ruimte waarin zij zich bevinden als esthetische component bij het kunstwerk betrekken. Anders dan bij Site Specific Art is de installatie gemaakt voor een bepaalde ruimte, maar is als kunstwerk opnieuw, met medewerking van de kunstenaar, in andere ruimtes op te bouwen.
Installation Art Zie: Installatiekunst (genres) Engelse term voor Installatiekunst.
Interactieve kunst (genres) Zie ook: Eventstructure Research Group (groepen) Kunstvorm gebaseerd op interactieve media, technologisch geavanceerd en bevat meestal een digitale vorm: cd-i, cd-rom, dvd, computerapparatuur, of verbinding met telecommunicatienetwerken. De kern van de Interactieve kunst is dat de toeschouwer participeert in de uitwisseling van informatie in de vorm van (bewegend) beeld, tekst en geluid. De beschouwer beïnvloedt het kunstwerk - binnen de door de kunstenaar aangegeven grenzen - via de apparatuur. Dit betekent dat het kunstwerk niet langer passief wordt geconsumeerd.
Internationale Situationiste Zie: Situationisme Internationale Stijl (architectuur) Zie: Functionalisme Term is afkomstig van H. Hitchcock en P. Johnson in 1922. Het is het meest hanteerbare begrip voor die beweging in de bouwkunst die in het tweede kwart van de 20e eeuw domineerde. Dit stijlbegrip dat steun kon bieden aan een verdere ontwikkeling binnen de architectuur en niet als een voor eens en voor altijd vastgelegde vorm optreedt, is ontstaan vanuit het aanvaarden van twee principes die kunsthistorici in alle grote stijlen uit het verleden waarnemen: architectuur wordt als inhoud en niet als massa geconcipieerd en niet maximale symmetrie maar orde is het belangrijkste middel waarmee het architectonische ontwerp duidelijk wordt. Architecten: Ludwig Mies van der Rohe, Eero Saarinen, Le Corbusier, Arne Jacobsen, Adolf Meyer.
Internetkunst (genres) Zie: Mediakunst (genres) Intimisten Term die de schilderijen van huiselijke taferelen omschrijft van Pierre Bonnard en Edouard Vuillard.
J Japonaiserie (toegepaste kunst) Japonisme Jonge Italianen Zie: Transavantgarde Journalistic Art Zie: Narrative Art Journalistieke kunst (genres) Zie: Narrative Art Jugendstil X Art Nouveau X Arte Joven X Palingstijl X Slaoliestijl X Style Guimard Zie ook: Art & Crafts Movement Architecten: Hector Guimard, Victor Horta, Antoni Gaudi, Otto Wagner. Kunstenaars: Jan Toorop, Fernand Knopff, Henry van de Velde.
Junk Art X Afvalkunst Tijdstip: jaren vijftig. Kunstenaars: Arman, Cesar en John Chamberlain.
K Kerkelijke kunst (genres) Zie: Religieuze kunst (genres) Keulse Progressieven Voor de Keulse Progressieven had kunst tot taak politieke situaties te verduidelijken en daarom moest hun werk in een zakelijke, voor iedereen leesbare taal gesteld zijn; zij waren min of meer uitgesproken radencommunisten. Men koos voor een vormgeving die wel ‘Gegenständlich-Konstruktiv’ genoemd is. Kunstenaars: Franz Wilhelm Seiwert, Heinrich Hoerle en Gerd Arntz.
Kinetische kunst X Air Art
16
X Pneumatische kunst Zie ook: Groupe de Recherche d’Art Visuel (groepen) Zie ook: Kinetica (algemeen) Zie ook: Op Art Richting in de beeldende kunst waarbij de beweging essentieel is voor het kunstwerk. Kinetische kunst is verwant aan de Op Art, onder welke benaming men kunstwerken samenvat waarbij de beweging niet in het kunstwerk maar door optische werking op de retina plaatsheeft. Kinetische kunstwerken zijn in twee groepen te verdelen: werken waarin de beweging ontstaat onder invloed van wind of water of door de ingreep van de toeschouwer zelf, en werken waarbij de beweging wordt veroorzaakt door een magneet of motor.
Kinetische kunst; Mobielen Klankinstallaties (genres) Zie: Installaties; Klank (algemeen) Zie ook: Geluidsenvironments Kontext Kunst Term is afkomstig van P. Weibel in 1994 om kunst uit de jaren negentig die zich afzet tegen de Conceptuele kunst te categoriseren. Kontext Kunst is grensoverschrijdend, thematiseert de formele, sociale en ideologische voorwaarden waaronder kunst wordt geproduceerd, gedistribueerd, gepresenteerd en gezien. Kunstenaars baseren zich daarbij op de context buiten het kunstbedrijf, zoals de economische, sociale en ecologische contexten. Deze kunst eigent zich methodieken toe uit de filosofie, etnologie en antropologie, ecologie en architectuur. Kunstenaars: Peter Fend, Heimo Zobernig, Fareed Armaly en Gerwald Rockenschaub.
Kontextualisme Zie: Kontext Kunst Kubisme X American Abstract Artists X Analytisch Kubisme X Kubisten van Montmartre X Kubisten van Montparnasse X Synthetisch Kubisme Zie ook: Purisme Kubisten van Montmartre Zie: Kubisme Kunstenaars: Pablo Picasso, Georges Braque en Juan Gris.
Kubisten van Montparnasse Zie: Kubisme Kunstenaars: Robert Delaunay, Fernand Léger en Albert Gleizes.
L L.A. Glass & Plastic Zie: Light & Space Art Land Art X Earth Art X Earth Works X Negative Sculpture X Raw Materialist Art Zie ook: Arte Povera Zie ook: Post-Minimalisme Term werd door Gerry Schum geïntroduceerd als titel van en televisiefilm die op 15 april 1969 voor het eerst werd uitgezonden op de Duitse televisie. De kunstwerken die in de vrije natuur gemaakt worden brengen soms een ingrijpende verandering teweeg in de natuurlijke situatie; soms ook worden natuurlijke processen in het werk betrokken. In andere gevallen bestaat het kunstwerk immaterieel of slechts in de vorm van documentatie van bepaalde gebeurtenissen of handelingen in de natuur. Kunstenaars: Hamish Fulton, Richard Long.
Landschapsfotografie Zie: Fotografie; Stijl; Landschapsfotografie Larense School L.A. Slick Zie: Light & Space Art Liberty Style Lichtkunst Zie ook: Groupe de Recherche d’Art Visuel (groepen) Verzamelnaam voor alle kunstuitingen waarin licht bewust als beeldend middel wordt gehanteerd.
Liga Nieuw Beelden Light & Space Art X Finish Fetish X L.A. Glass & Plastic
17
X L.A. Slick X Los Angeles Look X Phenomenal Art Benaming voor een tendens, ontstaan in de late jaren zestig in Californië waarin de waarneming van licht, ruimte en kleur centraal staat. Het doel van deze tendens is een non-verbale, zintuiglijke ervaring, die zou leiden tot een meditatieve, transcendente staat van bewustzijn. Ruimte, licht en kleur verkrijgen als het ware een nieuwe betekenis. Invloeden komen uit de Zen, bewustzijnsverruimende middelen, meditatie, techniek en de fenomenologie. Kunstenaars: Robert Irwin, Eric Orr en Douglas Wheeler.
Literalist Art Zie: Minimal Art Locale architectuur (stijlen) Zie: Architectuur; Stijlen; Locaal Locatiegebonden kunst (genres) Zie: Site Specific Art London Group (groepen) Zie ook: Camden Town Group (groepen) Zie ook: Vorticisme Opgericht in 1913 als oppositie tegen de New English Art Club. Tussen de wereldoorlogen waren zowel de kunstenaars van het Vorticisme als de Camden Town Group exposanten. Kunstenaars: Vanessa Bell, Roger Fry, Duncan Grant, Paul Nash.
London School Kunstenaars die in de figuratieve stijl werken. Kunstenaars: Leon Kossoff, Frank Auerbach, Francis Bacon, Lucian Freud.
Los Angeles Look Zie: Light & Space Art Los Angeles Poverty Department (groepen) Zie ook: Performance Amerikaanse groep die door middel van de Performance het sociale engagement toont. Kunstenaars: John Malpede.
Luminisme Zie: Neo-Impressionisme Zie ook: Divisionisme Zie ook: Pointillisme Streven in de schilderkunst waarbij het accent in het kunstwerk hoofdzakelijk op het licht, de lichteffecten en de lichtstraling werd gelegd.
Lyrische Abstractie X Abstraction Lyrique X Tachisme
M Magisch Realisme Zie ook: Nieuwe Zakelijkheid Uiterst scherp realisme waarin de voorstelling in een licht en atmosfeer is gedrenkt die een onwezenlijke, mystieke, soms naar het sombere neigende sfeer oproept. Kunstenaars: Charles Sheeler, Raoul Hynckes, Carel Willink.
Mail Art Term voor kunstwerken die vanaf het begin van de jaren zestig wereldwijd per post worden verzonden.
Maniërisme Marginale kunst (genres) Zie: Outsider Art Term wordt gebruikt voor kunst die buiten de gevestigde kunstwereld staat en niet gehinderd wordt door de criteria, tradities en gebruiken van die kunstwereld. Kenmerkend is de sterke mate van expressie van de persoonlijke visie en esthetiek van de kunstenaar.
Materieschilderkunst X Matter Art Matter Art Zie: Materieschilderkunst Mediakunst (genres) X Internetkunst (genres) Kunstvorm die gebruik maakt van de massamedia televisie, radio en internet.
Mediated Sculpture Zie: Commodity Art Memphis (groepen) Zie ook: Alchimia (groepen)
18
Zie ook: Postmodernisme Naam van een groep voornamelijk Italiaanse vormgevers en architecten, eind 1980 geformeerd door Ettore Sottsass jr. in Milaan, die van 1981 tot 1988 jaarlijks naar buiten treedt met nieuwe collectietentoonstellingen. De naam is ontleend aan een song van Bob Dylan en is een ode aan het eigentijds entertainment. Kunstenaars: Michele de Lucchi, Andrea Branzi, Martine Bedin, Matteo Thun, Marco Zanini.
Metafysische schilderkunst Zie: Pittura Metafisica Meta-Realisme Zie: Fotorealisme Meubelsculpturen X Artist Furniture X Fantastic Furniture X Furniture Related Art X Product Art-Sculpture Zie: Nieuwe beeldhouwkunst Zie ook: Vormgeving; Objecten; Meubels (algemeen) Hiertoe rekent men sculptuur die naar vorm, formaat of materiaal min of meer doet denken aan meubels. Eind jaren zestig begin jaren zeventig komt de sculptuurvorm op, om in de jaren tachtig meubelsculpturen als vaste aanduiding te krijgen. Bij meubelsculpturen overheersen symboliek en andere beeldende kwaliteiten in tegenstelling tot meubeldesign, waarbij rekening gehouden wordt met de productie-eisen en functionaliteit.
Micro-Emotive Art Zie: Post-Minimalisme MID Group (groepen) Minimal Art X ABC Art X Art of the Real X Cool Art X Literalist Art X Primary Structures X Serial Art X Seriële kunst (genres) X Structurist Art Zie ook: Environments Zie ook: Fundamentele schilderkunst Term werd geïntroduceerd door R. Wollheim in 1965. Hij karakteriseerde er kunstwerken mee die een ‘minieme kunstinhoud’ hebben. ABC Art wordt geïntroduceerd door B. Rose in 1965. De term slaat bij haar op plastieken en schilderijen die zich kenmerken door respectievelijk eenvoudige vormen en grote effen kleurvlakken. Minimal Art is men blijven gebruiken voor een bepaald deel van de Amerikaanse beeldhouwkunst die zich vanaf c. 1962 aan de oostkust ontwikkelde. De vormen van de kunstwerken zijn vaak enkelvoudig en geometrisch, maar ze zijn meer gevoelsmatig dan rationeel bepaald en onderscheiden zich daardoor van de Europese geometrische traditie. De meeste kunstenaars streven naar een sterke specifieke relatie tussen object en omgeving na. Het kunstwerk wordt direct op de grond, aan de wand of tegen het plafond geplaatst. De kunstwerken zijn vaak zeer groot van formaat of worden voor een bepaalde omgeving ontworpen. De relatie tussen de omgeving en het kunstwerk wordt daardoor beklemtoond; Minimal Art neigt dan ook naar Environment. De werken zijn vaak modulair van opbouw. Kunstenaars: Carl Andre, Sol LeWitt, Donald Judd, Dan Flavin, Robert Morris.
Minimal Painting Zie: Fundamentele schilderkunst Minus Delta (groepen) Zie ook: Geëngageerde kunst Zie ook: Performance Duitse groep die door middel van de Performance het sociale engagement toont.
Modefotografie Zie: Fotografie; Stijlen; Modefotografie Modelbouw Zie: Nieuwe beeldhouwkunst Kunstenaars: H. Kiecol, Wolfgang Luy en Thomas Schütte.
Modern Movement (architectuur) Modernisme Zie ook: Avant-garde Geeft uitdrukking aan de 20e-eeuwse verzelfstandiging van de beeldende kunst. De term houdt een ambitieus programma in: de kunst dient zich als een absoluut ongebonden of autonome discipline te presenteren. Haar doelstelling wordt uitgedragen door de avant-garde. Modernisme, autonomie en avant-garde worden in de eerste helft van de 20e eeuw nagenoeg synoniem. Het modernisme wordt nu hoofdzakelijk geassocieerd met het verbleekte elan van een inmiddels stuurloze avant-garde.
Monster Roster Zie: Chicago Imagism Monumentale kunst (genres)
19
Zie: Kunst in openbare ruimte (algemeen) Movimento-Spaziale Mülheimer Freiheit Zie: Neo-Expressionisme
N Nabis, Les Zie ook: School van Pont-Aven Zie ook: Symbolisme Groep kunstenaars die samen tentoonstelden in de periode 1891 tot 1900. Hun stijl komt overeen met de die van Paul Gauguin in Pont-Aven. De groep staat het Symbolisme voor, maar meer dan hun geestverwanten trachten zij zich los te maken van het natuurbeeld. Les Nabis legt het accent op het zinnebeeld, het symbool, het schematische en het fantastische. Kunstenaars: Edouard Vuillard, Pierre Bonnard en Maurice Denis.
Naïeve kunst (genres) X Zondagschilders (algemeen) Zie: Outsider Art Zie ook: Art Brut Narrative Art X Autobiographical Art X Diary Art X Journalistic Art X Journalistieke kunst (genres) X Story Art In de jaren zeventig gebruikte benaming voor foto’s in combinatie met teksten. Het gaat de Narrative Art om foto’s en tekeningen die aan elkaar gelijkwaardig zijn; de tekst fungeert niet als onderschrift of verklaring van de foto en de foto dient niet om de tekst te verduidelijken. De vaak handgeschreven teksten zijn persoonlijke beschrijvingen van ware of verzonnen gebeurtenissen, of ze bestaan uit een aaneenschakeling van gedachten. Narrative Art bedient zich van een ontregelende verhaaltechniek die associatief is, het onderscheid tussen feit en fictie teniet doet, sprongen in tijd en ruimte toelaat of oorzaak en gevolg verwisselt.
Nationaal-socialistische kunst X Nazi-kunst Naturalisme Zie ook: New English Art Club (groepen) Laat 19e-eeuwse Franse literaire beweging onder leiding van Emile Zola.
Nazareners Zie ook: Religieuze kunst (genres) Groep Duitse kunstenaars, die de scheppingen van o.a. Albrecht Dürer, Rafael en Perugino tot voorbeeld nemen en een Duitse religieuze-patriottische kunst vervaardigen. De schilders Friedrich Overbeck en Franz Pforr formeerden in 1809 te Wenen de Lukasbrüder, waarvan de leden zich tot een streng zedelijke en godsdienstige levenswandel verplichten. Andere kunstenaars: Peter Cornelius.
Nazi-kunst Zie: Nationaal-socialistische kunst N.E.A.C. (groepen) Zie: New English Art Club (groepen) Negative Sculpture Zie: Land Art Neo-Abstractionisme Zie: Neo-Geo Neo-Classicisme Aanduiding van de heropleving in de laat 18e en begin 19e eeuw onder invloed van de geschriften van de archeoloog Winckelmann, van de belangstelling voor en het gebruik van klassieke motieven, onderwerpen en decoraties. Kunstenaars: Jacques-Louis David, John Flaxman, Antonio Canova, Bertel Alberto Thorwaldsen.
Neo-Conceptuele kunst X Smart Art X Post-Conceptuele kunst Zie ook: Conceptuele kunst Term voor kunstwerken die in de traditie van de Conceptuele kunst zijn gemaakt maar die niet meer de zuivere vorm van voor 1975 hanteren. De principes van het Non-Object en het gedematerialiseerde kunstobject werden na 1975 geannexeerd door andere kunstvormen. In de Neo-Conceptuele kunst ligt de nadruk op de invloed van de massamedia en op de ideeën over kunst in relatie tot de moderne consumptiemaatschappij.
Neo-Concretisme Modernistische beweging in Brazilië in de periode 1959-1964 met protagonisten als Lygia Clark, Hélio Oiticica en Lygia Pape
Neo-Constructivisme Zie ook: Constructivisme Jonge kunstenaars die in de traditie van het Constructivisme werken. Kunstenaars: Fré Ilgen.
20
Neo-Dada X Pre-Pop Zie ook: Abstract Expressionisme Zie ook: Pop Art Term uit het midden van de jaren vijftig en zestig werd toegepast op het werk van Jasper Johns en Robert Rauschenberg. NeoDada vormt de brug tussen Abstract Expressionisme en Pop Art.
Neo-Expressionisme X Heftige Malerei X Mülheimer Freiheit X Neue Malerei X Neue Wilden X Nieuwe Schilderkunst X Nieuwe Wilden X Wilde schilderkunst Zie ook: Bad Painting Zie ook: Nieuwe beeldhouwkunst Term verwijst naar de hausse aan ogenschijnlijk spontane figuratieve schilderkunst die ontstond rond 1980 en verdwijnt na 1985. Vooral de jonge Duitse schilders, Neue Wilden en de Mülheimer Freiheit worden met het Neo-Expressionisme geassocieerd. Op zoek naar betekenisvolle beelden, zetten kunstenaars zich af tegen de als rationeel ervaren kunst van de jaren zeventig. Zij doorbreken het taboe op representatie en distantiëren zich van de ideologieën die met het gebruik van bepaalde stijlen samenhangen. Kenmerken van de nieuwe schilderkunst zijn: lyrisch expressionisme, graffiti, nauwgezet realisme en agressief expressionisme.
Neo-Geo X Neo-Abstractionism X New Geo X Simulation Art Term geïntroduceerd door Donald Kuspit, voor wie Helmut Federle de belangrijkste vertegenwoordiger van de stroming is. In diens werk ziet hij het zoeken naar een nieuwe relatie tussen vorm en kleur en het idee dat de geometrische vorm een symbolisch potentieel belichaamt. Neo-Geo is een vorm van simulatie: de geometrisch abstracte schilderkunst van de klassieke avant-garde (De Stijl), maar ook de Op Art (Bridget Riley) worden geciteerd of geparafraseerd terwijl aan de oorspronkelijke betekenis ervan wordt voorbijgegaan. Tendens in de schilderkunst van de jaren tachtig waarbij zeer zakelijk met geometrische patronen en kleurcomposities gewerkt wordt.
Neo-Gothiek Neo-Impressionisme X Divisionisme X Luminisme X Pointillisme Laat 19e-eeuwse stijl in de schilderkunst, vaak als synomiem gebruikt voor Divisionisme, Luminisme en Pointillisme. Kunstenaars: Paul Signac, Camille Pissarro, Georges Seurat.
Neo-Liberty Neo-Plasticisme Zie: Stijl, De Benaming voor een schilderkunstige stijl die de zuivere abstractie voorstond en zich trachtte te betrekken op een zuiver mathematische vorm. Deze kunst is in belangrijke mate verdedigd door de om De Stijl gegroepeerde kunstenaars zoals Piet Mondriaan, Bart van der Leck, Theo van Doesburg.
Neo-Rationalisme (architectuur) Neo-Realisme Zie: Nieuwe Zakelijkheid Neo-Surrealisme X East Village Stroming die zich begin jaren tachtig vooral in de Newyorkse wijk East Village manifesteert. De kunstenaars bedienen zich van collage, montage, verfsprays in felle kleuren en hanteren een keur aan stijlen. Neo-Surrealisme is vaak vermanend satirisch en tart met een kitscherig soort surrealisme de goede smaak. De term is maar zeer kort toegepast om werk van Carole Condo, Andreas Schulze en Milan Kunc te typeren. Andere kunstenaars: Mike Bidlo, Kenny Scharf en Meyer Vaisman.
Neue Deutsche Fotografie Zie: Nieuwe Duitse fotografie Neue Malerei Zie: Neo-Expressionisme Neue Sachlichkeit Zie: Nieuwe Zakelijkheid Neue Slovenische Kunst (NSK) Kunstenaars: Laibach, Irwin
Neue Tendenzen Zie: Nouvelle Tendance Neue Wilden
21
Zie: Neo-Expressionisme Neues Bauen (architectuur) Zie: Nieuwe Bouwen (architectuur) New Decoration Zie: Pattern & Decoration New English Art Club (groepen) X N.E.A.C. (groepen) Opgericht in 1886 als protest tegen de Royal Academy, door kunstenaars die streefden naar een heropleving van het Naturalisme. Kunstenaars: Walter Sickert, Philip Wilson Steer.
New Generation X Nieuwe Britse beeldhouwkunst Term is geïntroduceerd sinds 1960 om opeenvolgende generaties sinds Barbara Hepworth en Henry Moore te lanceren. Anthony Caro, William Tucker en Phillip King, van wie de werken sterk leunen op de Amerikaanse abstracte kunst, maken abstract, kleurrijk werk in industriële materialen als staal, plastic en hout. Hun esthetiek is gebaseerd op de stabiele, authentieke, fysieke verschijning van een beeldhouwwerk. Andere kunstenaars: Richard Deacon, Richard Wentworth en Tony Cragg.
New Geo Zie: Neo-Geo New Image Painting Tendens in de Amerikaanse schilderkunst waarin figuratie en abstractie worden verweven en er een nadruk ligt op de schilderkunstige aspecten van het werk. De figuratie is elementair en schematisch; manipulatie met schaal, plaatsing en kleur dringen herkenbaarheid terug. Tot 1983 wordt de term toegepast op werk van Nicholas Africano, Jennifer Bartlett, Neil Jenney en Susan Rothenberg.
New Objectivity Zie: Nieuwe Zakelijkheid New Pop Zie ook: Anime (algemeen) Zie ook: Manga (algemeen) New Pop bestond in de vroege jaren 90 uit sculptuur en installaties. Aanvankelijk distantieerde het zich van de traditionele en naar binnen gerichte schilderkunst, maar in 1993 werd de (academische) schilderkunst hergeformuleerd als medium. New Pop hoort thuis in de (Japanse) populaire en jonge ‘scene’; een scene die ontwikkeld is door subculturen als manga, anime, popmuziek en het World Wide Web. Kunstenaars: Yoshitomo Nara, Takashi Murakami
New Sculpture Movement New Tendency Zie: Nouvelle Tendance New York School Zie: Abstract Expressionisme Groep van voornamelijk abstracte schilders woonachtig in New York na 1940.
New Wave Zie: Bad Painting Niet-Westerse kunst Nieuw Classicisme Nieuw Realisme Zie: Nieuwe Zakelijkheid Nieuwe beeldhouwkunst X Architectuursculptuur X Meubelsculpturen X Modelbouw Zie ook: Neo-Expressionisme Term voor de beeldhouwkunst uit de periode van 1980 tot c. 1985 van veelal jonge beeldhouwers die zich niets gelegen laten liggen aan sculptuur als een formeel, abstract en monumentaal product. De stroming is een residu van de Minimal Art. In het kielzog van het Neo-Expressionisme eisen zij met kleurige, soms beschilderde, vaak figuratieve beelden de aandacht op. Kunstenaars: Niek Kemps, Bernard Lavier, Henk Visch en Jean-Luc Vilmouth.
Nieuwe Beelding Zie: Stijl, De Nieuwe Bouwen (architectuur) X Neues Bauen (architectuur) Zie: Nieuwe Zakelijkheid Nieuwe Britse beeldhouwkunst Zie: New Generation Nieuwe Duitse fotografie X Neue Deutsche Fotografie Benaming voor de leerlingen en volgelingen van het echtpaar Becher, met o.a. Candida Höfer, Thomas Struth, Axel Hütte en Thams Gursky.
22
Nieuwe Figuratie Zie ook: Nieuwe schilderkunst Benaming voor de schilderkunst uit de jaren zeventig van de Nederlandse en Belgische schilders zoals Roger Raveel, Reinier Lucassen, Pieter Holstein, Alphons Freymuth. Deze schilders noemt men de voorlopers van de Nieuwe schilderkunst. Zij hebben een voorkeur voor de populaire beeldtaal. Ze gebruiken deze echter niet om in te spelen op de mentaliteit van de massamedia, maar om haar in een kritische relatie te zetten tot andere beeldtalen. Op deze manier bezinnen zij zich op het begrip stijl in de schilderkunst.
Nieuwe Romantiek Begin van de eenentwintigste eeuw ontstaat er een artistieke bloei van een nieuwe romantische gezindheid. Een groep jonge kunstenaar pakt de Romantische geest op, zoals Peter Doig, Karen Kilimnik, Catherine Opie en Christopher Orr.
Nieuwe schilderkunst Zie: Neo-Expressionisme Zie ook; Nieuwe Figuratie Nederlandse term voor Neo-Expressionisme. In de nieuwe schilderkunst grijpt men openlijk terug op technieken, genres, stijlen en beelden uit de kunstgeschiedenis. Men laat zich daarbij ook leiden door de persoonlijke achtergrond.
Nieuwe Wilden Zie: Neo-Expressionisme Nederlandse term voor Neo-Expressionisme.
Nieuwe Zakelijkheid X Neo-Realisme X Neue Sachlichkeit X Nieuw Realisme X Nieuwe Bouwen (architectuur) X New Objectivity Zie ook: Magisch Realisme Term in de schilderkunst toegepast in 1923 door G.F. Hartlaub (directeur van de Kunsthalle Mannheim) om het werk van Max Beckmann, Otto Dix en Georg Grosz te omschrijven. Kenmerken zijn de heldere, gedetailleerde realistische, soms groteske en satirische beeldtaal in de schilderijen. Architecten: Mart Stam, Johannes Andreas Brinkman, L.C. van der Vlugt.
Non-Figuratieve kunst Zie: Abstracte kunst Non-Object Art Zie: Conceptuele kunst Non-Objective Art Zie: Abstracte kunst Non-Representational Art Zie: Abstracte kunst Nouveau Réalisme Term is afkomstig van P. Restany, 1960. De kunstenaars zetten zich bewust af tegen het individualistische Abstract Expressionisme. Hun interesse gaat uit naar de alledaagse producten van de moderne samenleving. Het Nouveau Réalisme maakt gebruik van bestaande objecten en verandert de identiteit hiervan. Het gebruikte voorwerp (Objets trouvés) of nieuwe voorwerp (Readymades) wordt niet alleen geïsoleerd, maar ook vervreemd door opeenstapeling (Arman), gedeeltelijke vernietiging (Décollages) of door een kleine verandering in aan te brengen (Daniel Spoerri). Andere kunstenaars: Yves Klein, Jean Tinguely, Christo, Arman (Armand Fernandez), César (César Baldacinni).
Nouvelle Figuration Nouvelle Peinture Zie: Fundamentele schilderkunst Franse term voor Fundamentele schilderkunst.
Nouvelle Tendance X Neue Tendenzen X New Tendency X Nove Tendencije Zie ook: Environments Zie ook: Groupe de Recherche d’Art Visuel (groepen) Benaming werd sinds 1961 gebruikt ter aanduiding van een kunstenaarsbeweging die zich in de eerste instantie kenmerkte door een sterke reactie tegen de individualistische kunst van het Abstract Expressionisme. Zij wilden de persoonlijkheid uit het kunstwerk terugdringen en de relatie kunstwerk kijker beperken tot een zuiver zintuiglijke communicatie. Aanvankelijk maken zij monochrome schilderijen en reliëfs die zijn opgebouwd uit reeksen elementaire geometrische vormen. Essentieel is dat de relatie van deze micro-elementen tot elkaar een desoriënterende werking op het oog heeft. Hoewel het kunstwerk opgebouwd is uit een aantal controleerbare elementen maakt het een instabiele indruk, afhankelijk van altijd wisselende factoren buiten de kunstenaar om. Deze onstabiliteit is van groot belang voor de Nouvelle Tendance.
Nove Tendencije Zie: Nouvelle Tendance Novecento Italiano (groepen) Vereniging van Italiaanse kunstenaars opgericht in 1922. Het doel was grote monumentale figuratieve, neoklassieke composities nieuw leven in te blazen. De vereniging werd geassocieerd met het Italiaanse fascisme.
23
Novembergruppe (groepen) Zie ook: Bauhaus Beweging van expressionistische kunstenaars, schrijvers en architecten opgericht in Berlijn in 1918 onder leiding van Max Pechstein en César Klein. Veel van hun ideeën werden overgenomen door het programma van het Bauhaus te Weimar.
Nul X Nul Groep Zie ook: Informele Groep Zie ook: Zero Naam in 1960 gekozen naar analogie van de Zero. Nul kwam voort uit de Informele Groep en zette zich af tegen het Abstract Expressionisme. Iedere subjectieve emotionaliteit werd vermeden. In plaats daarvan isoleren ze een gedeelte uit de werkelijkheid (schroeven, watten) niet met de bedoeling deze te interpreteren, maar om deze te intensiveren. Vaak wordt hierbij het element herhaling toegepast om ieder accent te vermijden. Kunstenaars: Armando, Henk Peeters en Jan Schoonhoven.
Nul Groep Zie: Nul Nuova Pittura Zie: Fundamentele schilderkunst Italiaanse term voor Fundamentele schilderkunst.
O Objectkunst Zie ook: Readymades (algemeen) Kunstwerken die reeds bestaande voorwerpen of materialen bevatten of er helemaal uit bestaan.
Omgevingskunst Zie: Kunst in openbare ruimte (algemeen) Onirisme Zie: Surrealisme Naam door de surrealist Salvador Dali aan zijn werk gegeven: de letterlijke overzetting van zijn dromen.
Op Art X Optical Art Zie ook: Groupe de Recherche d’Art Visuel (groepen) Zie ook: Kinetische kunst Kunstvorm die een illusie van beweging of van vorm- en kleurverandering geeft. De kunstenaars maken hierbij al dan niet bewust gebruik van wetenschappelijke kennis omtrent de werking van het netvlies en de gezichtszenuw. In deze definitie van Op Art staat de werking van het oog centraal. De term werd gelanceerd in Time van 23 oktober 1964. Kunstenaars: Victor Vasarely, Jesús Soto, Josef Albers, GRAV (Groupe de Recherche d’Art Visuel), Bridget Riley.
Opaque Painting Zie: Fundamentele schilderkunst Optical Art Zie: Op Art Organische architectuur (stijlen) Zie: Architectuur; Stijlen; Organisch Bouwkunst uit de 20e eeuw die voortvloeit uit een natuurlijk organisme en dezelfde samenhang vertoont. Men streeft naar integratie van bouwwerk en omringend landschap. Architecten: Frank Lloyd Wright.
Oriëntalisme Navolging van oosterse stijlen in Europa
Orphisme X Synchronisme Zie ook: Rayonisme [
Outsider Art X Marginale kunst (genres) X Naïeve kunst (genres) X Outsiderkunst X Primitieve kunst (genres) X Primitivisme X Zondagschilders (algemeen) Zie ook: Art Brut Outsiderkunst Zie: Outsider Art
24
P P&D Zie: Pattern & Decoration Palingstijl Zie: Jugendstil Parijse School Pattern & Decoration X New Decoration X P&D X Pattern Painting Amerikaanse stroming ontstaan in het zuiden van Californië in het begin van de jaren zeventig. Karakteristiek is de beschildering en decoratie van textiel, schilderijen, meubels en keramiek met voornamelijk bloemen en geometrische patronen. Het hoogtepunt van de beweging valt in de tweede helft van de jaren zeventig.
Pattern Painting Zie: Pattern & Decoration PC Art Zie ook: Geëngageerde kunst Zie ook: Gran Fury (groepen) Zie ook: Guerrilla Girls (groepen) Zie ook: Serpent Sisters (groepen) Zie ook: WAC (groepen) X Woman’s Action Coalition (groepen) Term die vanaf het begin van de jaren negentig wordt gebruikt voor kunst die in het algemeen verwijst naar sociaal-culturele en politieke thema’s en in het bijzonder naar ongelijkheid die voortvloeit uit de dominante cultuur van de ‘white male heterosexual’. Deze overheersing wordt afgezet tegen de marginale positie van de ander. Ras, klasse, geslacht zijn dan ook belangrijke aandachtsgebieden waarbij het begrip identiteit een sleutelrol toebedeeld krijgt. PC Art ontleent zijn bestaan aan de opvatting dat elk kunstwerk de belangen dient van de heersende economische en politieke macht en dat autonome kunst niet bestaat.
Performance X Actions X Aktionen X Aktionismus X Body Art X Performance Art Zie ook: Black Market (groepen) Zie ook: Büro Berlin (groepen) Zie ook: Group Material (groepen) Zie ook: Hittite Empire (groepen) Zie ook: Minus Delta (groepen) Zie ook: Los Angeles Poverty Department (groepen) Zie ook: Reindeer Werk (groepen) Performance heeft vaak een interdisciplinair karakter. Acties worden zowel door beeldend kunstenaars, dichters als musici uitgevoerd, vaak in onderlinge samenwerking.
Performance Art Zie: Performance Persfotografie Zie: Fotografie; Stijlen; Phenomenal Art Zie: Light & Space Art Pictures Generation Term die vooral in Amerikaanse publicaties vanaf de vroege jaren tachtig voortdurend wordt gebruikt. Betrokken critici zijn D. Crimp en R. Kraus. Toe-eigenen van bestaand beeldmateriaal zou volgens de kunstenaars het middel bij uitstek zijn om het stereotiepe en ideologische karakter van de representatie blootleggen. Later wordt de term steeds meer synoniem met Appropriation Art. Kunstenaars: J. Goldstein, Robert Longo, Barabara Kruger, S. Levine, Richard Prince en Cindy Sherman.
Pittura Colta X Anacronisti X Hypermaniërisme Pittura Metafisica X Arte Metafisica X Metafysische schilderkunst Richting in de Italiaanse schilderkunst ingevoerd door de in Italië werkende Griekse schilder Giorgio de Chirico (zijn metafysische periode eindigt in 1919-1920). De Chirico schilderde ledenpoppen en robots uit protest tegen de mechanisatie van de moderne mens - de antitype van de grote klassieke figuren. Andere kunstenaars: Carlo Carrà.
25
Ploeg, De Vereniging van expressionistische kunstenaars uit Groningen opgericht in 1918. Kunstenaars: Hendrik N. Werkman, Jan Wiegers.
Pneumatische kunst X Air Art Zie: Kinetische kunst Pneumatische kunst noemt men die kunstwerken die door gebruik van luchtdruk of gasdruk tot stand komen. De term is overgenomen van de architectuur. Het pneumatische object ontstaat doordat een omhulsel (plastic, rubber) met gas of lucht is opgeblazen waardoor het een al of niet constante vorm heeft aangenomen. Participatie van het publiek speelt een grote rol.
Pointillisme Zie: Neo-Impressionisme Zie ook: Divisionisme Zie ook: Luminisme Laat 19e-eeuwse stijl in de schilderkunst. In plaats van het pigment te mengen op het palette, gebruikte men direct op het doek primaire kleuren, in kleine stippen. De menging vond plaats vanuit de juiste afstand van het schilderij in het oog. Kunstenaars: Georges Seurat, Paul Signac, Camille Pissarro.
Political Correct Art Zie: PC Art Politieke kunst (genres) Zie: Geëngageerde kunst (genres) Pont-Aven, School van Zie: School van Pont-Aven Pop Art X Neo Dada X Pop Art Verenigde Staten X Pop Art Groot Brittannië Zie ook: Independent Group Zie ook; Neo-Dada Term is afkomstig van L. Alloway. C. 1955 wordt de term, die een afkorting is van popular art, in verband gebracht met de Independent Group. Thematiek is de grootsteedse gecommercialiseerde samenleving. Inspiratie wordt gezocht in de communicatiemedia kranten, tijdschriften, advertenties, reclame, televisie etc. De Pop kunstenaar wil in de regel niet de indruk wekken dat het kunstwerk handwerk is.
Pop Art Verenigde Staten Zie: Pop Art Pop elementen worden in de Amerikaanse variant van de Pop Art meer openlijk en rechtstreeks gebruikt dan in de Engelse variant. Kunstenaars: Andy Warhol, Tom Wesselmann, James Rosenquist, Claes Oldenburg, Jim Dine en Roy Lichtenstein.
Pop Art Groot Brittannië Zie: Pop Art Zie ook: Independent Group Kunstenaars: Richard Hamilton, Allen Jones, Peter Blake, Peter Phillips en R.B. Kitaj.
Portretfotografie Zie: Fotografie; Stijlen; Post-Conceptuele kunst Zie: Neo-Conceptuele kunst Post-Human Zie: Menselijk lichaam (algemeen) Post-Impressionisme Zie ook: Camden Town Group (groepen) Term als opponent van het Impressionisme en het Neo-Impressionisme. De term is afkomstig van de tentoonstelling van R. Fry in 1910 Manet and the Post-Impressionists. Kunstenaars: Paul Cézanne, Paul Gauguin, Vincent van Gogh.
Post-Minimalisme X Anti Art X Anti Form X Eccentric Abstraction X Micro-Emotive Art X Process Art Zie ook: Arte Povera Zie ook: Land Art Term is van R. Pincus-Witten uit 1971 ter aanduiding van de Amerikaanse beeldhouwkunst uit de tweede helft van de jaren zestig. Hij definieert de stroming als een op het proces van kunst maken gerichte oriëntatie vanuit een conceptuele houding. Kenmerkend is het gebruik van ruwe materialen, synthetisch of organisch, dat alledaags is en niet altijd duurzaam. In tegenstelling tot de Minimal Art zijn ontstaans- en veranderingsprocessen van groot belang en kunnen factoren als chaos en toeval een belangrijke rol spelen. Land Art en Arte Povera zijn aan deze stroming verwant.
26
Kunstenaars: Lynda Benglis, Mel Bochner en Barry LeVa.
Postmodernisme X Deconstructivisme Zie ook: Alchimia (groepen) Zie ook: Memphis (groepen) Hybride begrip uit het einde van de jaren zeventig: het duidt een cultureel-maatschappelijk, een artistiek en een filosofisch veld aan. De crisis van het Postmodernisme komt tot uitdrukking in het Deconstructivisme. Onzekerheid, ontreddering en crisis zijn kernbegrippen. Postmodernisme in de beeldende kunst is een eclectische stijl: stijl wijkt voor citaat, ernst voor ironie, betekenis voor spektakel en kunst voor kitsch.
Post-Object Art Zie: Conceptuele kunst Post-Painterly Abstraction Zie ook: Abstract Expressionisme Zie ook: Action Painting Zie ook: Colourfield Painting Zie ook: Hard Edge Werd als term in 1964 geïntroduceerd door C. Greenberg. De schilders van de Post-Painterly Abstraction wijzen de schilderachtige werkwijze van de Action Painting af om in aansluiting op kunstenaars als Barnett Newman, Mark Rothko en Clyfford Still de kleur de belangrijkste plaats in hun werk te geven. Als kenmerk voor de Post-Painterly Abstraction noemt Greenberg: ‘De wezenlijke openheid van compositie en/of lineaire helderheid, als tegenstelling tot het verweven van donkere met lichte tonen bij het Abstract Expressionisme’. Kunstenaars: Sam Francis, Ellsworth Kelly, Morris Louis, Kenneth Noland, Jules Olitski.
Pre-Pop Zie: Neo-Dada Pre-Raphaëlieten Groep van zeven Engelse schilders en beeldhouwers, waaronder Dante Gabriel Rossetti, William Rossetti, William Holman Hunt, John Everett Millais. Men wilde aan de Britse schilderkunst de puurheid van de kunst van voor Rafael toevoegen. Periode: 18481850.
Primary Structures Zie: Minimal Art Primitieve architectuur (stijlen) Zie: Architectuur; Stijlen; Primitief Primitieve kunst (genres) Zie ook: Art Brut Zie ook: Outsider Art Primitieve kunst; Objecten; Bijvoorbeeld: Primitieve kunst; Objecten; Fetisj Maskers Primitivisme Zie: Outsider Art Proceskunst Zie: Kunst en leven (algemeen) Process Art Zie: Post-Minimalisme Product Art-Sculpture Zie: Meubelsculpturen Provo Provo was een beweging die midden jaren zestig in Nederland ontstond en weer verdween na twee jaar. Provo werd in mei 1965 opgericht door onder meer Roel van Duijn (filosoof), Rob Stolk (drukker), Luud Schimmelpennink (uitvinder) en Hans Metz. In de zomer van 1965 sloten de provo's zich aan bij de happenings van Robert Jasper Grootveld (kunstenaar) op het Spui in Amsterdam
Psychedelische kunst (genres) Zie ook: USCO (groepen) Vorm van beeldende kunst die ontstaat onder invloed van bewustzijnsverruimende middelen. In de eerste plaats zijn er kunstenaars die na het gebruik van drugs hun visioenen in beeld brengen, zoals de Amerikanen Isaac Abrams en Allen Atwell. Daarnaast zijn er kunstenaars die met hun werk de toeschouwer rechtstreeks een ervaring proberen te geven die vergelijkbaar is met de ervaringen die men krijgt onder invloed van drugs, bijvoorbeeld de Amerikaanse groep USCO.
Punk Zie ook: Bad Painting Komt voort uit de Punk muziek van rond 1976. Kunstenaars gebruiken alle media en maken met veel ironie en nihilisme hun sociale boodschap duidelijk (No Future Culture). Flirten met de slechte smaak en gebruiken cartoons, kitsch en elementen uit de Pop Art. Onderwerpen zijn zelfdestructie, erotiek en perversie; soms worden hakenkruizen en revolutionaire kreten als provocerende elementen in het werk verwerkt. Kunstenaars: Jean-Michel Basquiat, John Ahearn, Rainer Fetting en Group Material. Kunstenaarsinitiatieven: Colab en Fashion Moda.
Purisme
27
Zie ook: Kubisme Amédée Ozenfant en Charles-Eduard Janneret (Le Corbusier) lanceerden de term Purisme in hun boek Après le Cubisme in 1918. Purisme had ten doel het Kubisme tot zijn zuiverste vorm door te voeren door helderheid en objectiviteit en door de voorstelling te herstellen. De beweging duurde tot 1925.
R Radical Painting X Dumb Painting X Radikale Malerei Zie ook: Fundamentele schilderkunst Naam van een thematentoonstelling van ‘pure’ schilderkunst in 1981. Radical Painting vloeit voort uit de verworvenheden van de Fundamentele schilderkunst. Ook in Radical Painting verwijst het schilderij naar de schilderkunst zelf en de schilderkunstige kwaliteiten. Anders dan in de Fundamentele schilderkunst speelt in de Radical Painting vooral de werking en de beleving van de kleur een rol. Kunstenaars: Helmut Dorner, Ian Davenport, G. Umberg, R. Girke en Klaas Kloosterboer.
Radical Realism Zie: Fotorealisme Radikale Malerei Zie: Radical Painting Rationalisme (architectuur) Raw Materialist Art Zie: Land Art Rayonisme Zie ook: Futurisme Zie ook: Orphisme Beweging in 1913 opgericht door de Russische kunstenaars Mikhail Larionov en Natalya Goncharova.
Realisme Beweging in de 19e eeuw als reactie op de subjectiviteit van de Romantiek. Men legt de nadruk op het weergeven van het gewone dagelijkse leven. Kunstenaars: Gustave Courbet. Schrijvers: Stendhal, Ch. Dickens, H. de Balzac.
Realistische tendensen X Dutch Realism Vanaf de jaren tachtig bestaat een groep heterogene kunstenaars uit binnen- en buitenland die kiezen voor figuratieve schilderijen in uiteenlopende stijlvormen en met een persoonlijke beeldtaal. Met deze realistisch figuratieve schilderkunst streeft men naar grip op de werkelijkheid en naar overbrugging van de kloof met de figuratieve tendensen uit het verleden. Aspecten van de waarneembare werkelijkheid worden geconstelleerd tot vaak verhalende en illusionistische voorstellingen die geen waarheidsgetrouwe afspiegeling vormen van de wereld om ons heen, maar uiting geven aan een fantasiewereld of een beleefde werkelijkheid. Kunstenaars: Kiki Lamers, Volker Tannert, Stephanek & Maslin en Frans Franciscus.
Realities X Innovatieve Figuratie Re-enactment Het heropvoeren van gebeurtenissen uit het verleden. Het re-enactment verandert een unieke gebeurtenis in een theaterspel, een act die herhaalbaar is en zijn betekenis volledig ontleent aan de kwaliteit van zijn uitvoering. Kunstenaars: Jeremy Deller (The Battle of Orgreave, 2001), Andrea Fraser (Kunst muss hängen, 2001), Rod Dickinson (The Milgram Re-enactment, 2002).
Reindeer Werk (groepen) Zie ook: Performance Samenwerkingsverband tussen Thom Puckey en Dirk Larsen van begin jaren zeventig tot 1981.
Relational Art Relativerend Realisme Zie: Fotorealisme Religieuze kunst (genres) X Bijbel (algemeen) X Iconen (algemeen) X Kerkelijke kunst (genres) Zie ook: Nazareners Renaissance Herleving van de belangstelling voor klassieke (Griekse en Romeinse) kunst. De Renaissance heeft zich het eerst in Italië geopenbaard. De bloeitijd valt c. 1500-1530.
Rococo Stijlperiode van c. 1730 tot c. 1780. In hoofdzaak een decoratiestijl in architectuur, beeldhouwkunst en ornamentkunst.
Romantiek Stroming vanaf c. 1780 tot c. 1840.
Romeinse kunst Rotterdamse School (architectuur) Zie: Stijl, De
28
Rozenkruizers Zie: Symbolisme Groep symbolistische kunstenaars, onder leiding van de schrijver J. Peladan waren aanhanger van de occulte doctrines van de 15e-eeuwse christelijke Rozenkruizers. Hun werk werd tentoongesteld in de Salons de Rose-Croix te Parijs in de periode 18921897. Kunstenaars: Jan Toorop, Ferdinand Hodler, Charles Filiger, Armand Point, Edgard Maxence.
Rule Based Art Russisch Constructivisme Zie: Constructivisme Rustica (keramiek)
S Saint Yves School of Painting In 1939 nodigde Adrian Stokes Ben Nicholson en Barbara Hepworth uit om in St. Yves (Groot-Brittannië) te komen werken en wonen. St. Yves groeide uit tot een cultureel centrum waar enerzijds Alfred Wallis en anderzijds Naum Gabo werkten. Andere kunstenaars: Alan Davie, Patrick Heron, William Scott.
School van Barbizon X Barbizon, School van Kunstenaarskolonie in het dorp Barbizon in Frankrijk, werkzaam in het midden van de 19e eeuw. De kunstenaars waren grondleggers van het zogenaamde paysage intime. Het doel van hun verblijf was het zo vertrouwd mogelijk te worden met de natuur. De School van Barbizon wordt ook wel beschouwd als voorloper van het Impressionisme. Kunstenaars: Théodore Rousseau, Jules Dupré, Jean-François Millet, Charles François Daubigny.
School van Pont-Aven X Pont-Aven, School van Zie ook: Nabis Groep schilders, met Paul Gauguin als leermeester en leider, werkte in 1886-1888 rond het plaatsje Pont-Aven in Bretagne. Andere kunstenaars: Emile Bernard.
School van Sint Martens-Latem X Sint Martens-Latem, School van Zie ook: Expressionisme Zie ook: Symbolisme Sint Martens-Latem is een dorp in België waar zich twee groepen 20e-eeuwse kunstenaars hebben gevormd. De eerste was een groep Symbolisten onder leiding van Gustave van de Woestijne en Valerius de Saedeleer. De tweede en belangrijkste was de groep Expressionisten. Kunstenaars: (eerste groep) Albinus van den Abeele, Georges Minne, Albert Servaes; (tweede groep) Constant Permeke, Frits van den Berghe, Frans Masereel, Gustave DeSmet.
Serial Art Zie: Minimal Art Seriële kunst (genres) Zie ook: Minimal Art Term voor kunstwerken die in series zijn gemaakt. Seriële kunst is een populair genre sinds de negentiende eeuw en wordt vooral toegepast door de kunstenaars van de Minimal Art uit de jaren zestig.
Serpent Sisters (groepen) Zie ook: Geëngageerde kunst; Feminisme Zie ook: PC Art Sharp Focus Realism Zie: Fotorealisme Shopping Art Zie: Commodity Art Silence = Death (groepen) Zie ook: Geëngageerde kunst; Aids Zie ook: PC Art Silent Art Zie: Fundamentele schilderkunst Simulation Art Zie: Neo-Geo Sint Martens-Latem, School van Zie: School van Sint Martens-Latem Site Specific Art X Locatiegebonden kunst Zie ook: In Situ werken (algemeen) Zie ook: Installaties (algemeen) Term voor stroming waarin kunstwerken worden geproduceerd die de tentoonstellingsruimte als esthetische component in het kunstwerk betrekken. Deze kunstvorm levert uitsluitend locatiegebonden installaties op.
Situatiekunst
29
Situationisme X Internationale Situationiste (kunstenaarsbewegingen) Slaoliestijl Zie: Jugenstil Smart Art Zie: Neo-Conceptuele kunst Sociaal Realisme Term voor kunstwerken met realistische voorstellingen die een ondertoon van sociaal protest hebben.
Socialistisch Realisme X Socialistische kunst Term voor op de van hogerhand opgelegde representatieve stijl van de communistische landen.
Socialistische kunst Zie: Socialistisch Realisme Société Anonyme, The Kunstenaar en verzamelaar Katherine Dreier was een pionier van het modernisme in de Verenigde Staten. Zij richtte samen met Man Ray en Marcel Duchamp in 1920 The Société Anonyme op. Dreier zag de Société vooral als een experimenteel museum waar het verhaal van de kunst door de kunstenaars zelf zou worden verteld. Het bestond uit een hecht netwerk van mensen uit Amerika en Europa, tot in Rusland, die elkaar voortdurend schreven over esthetische vraagstukken en maatschappij
Sots Art Term afkomstig van het kunstenaarsduo Komar en Melamid sinds de vroege jaren zeventig en geldt als satirische kunststroming ten aanzien van het Socialistische realisme en Socialistische kunst. Andere kunstenaars: Eric Bulatov en Ilya Kabakov.
Space Age Design Betreft de futurische vormgeving van het ruimtetijdperk, ontstaan uit de opwinding over de bemande ruimtereizen in de jaren 60. Op het grensvlak van de twintigste en de eenentwintigste eeuw is er sprake van een revival. Ontwerpers: Werner Pathon, Marc Newson, Future Systems Spurensicherung Zie ook: Individuele Mythologieën Duitse benaming sinds 1974 in de beeldende kunst ingeburgerd geraakt. De term heeft een licht dramatische ondertoon: hij wordt gebruikt om het werk van een groep kunstenaar te karakteriseren als een vorm van archeologisch speurwerk naar persoonlijke elementen die in de alledaagse anonimiteit verloren dreigen te gaan. Spurensicherung heeft een documentair karakter. Kunstenaars: Christian Boltanski, Jean Le Gac, Paul-Armand Gette en Anne en Patrick Poirier.
Staged Photography Zie: Fotografie; Stijlen; Geënsceneerde fotografie Story Art Zie: Narrative Art Streamline Style Betekende voor de Amerikaanse industriële vormgeving het loskoppelen van vorm en functie en het toepassen van ronde vormen en vloeiende contouren. Kunstenaars: Raymond Loewy en tussen 1930 en 1955 Loewy Henry Deyfuss, Norman Bel Geddes en Walter Dorwin Teague.
Street Art Zie ook: Graffiti Een aan Graffiti verwante kunst waarbij stickers in de openbare ruimte worden geplakt, vergelijkbaar met de z.g. ‘tag’ (signatuur van een spuiter) bij de Graffiti-kunst. Kunstenaars o.a. Iron, TLP (The London Police), D-cent en Lastpak.
Structuralisme Structurist Art Zie: Minimal Art Sturm, Der Zie ook: Blaue Reiter, Der Zie ook: Brück, Die Zie ook: Expressionisme Naam van tijdschrift uit 1910 en galerie te Berlijn. Zij functioneerden als spreekbuis en expositierruimte van het Duitse Expressionisme en de groepen Die Brücke en Der Blaue Reiter.
Stupid Art Zie: Bad Painting Stijl, De X Essentialisme X Neo-Plasticisme X Nieuwe Beelding X Rotterdamse School (architectuur) Style Guimard Zie: Jugendstil
30
Style Moderne Zie: Art Deco Subjectieve fotografie Zie: Fotografie; Stijlen; Subjectieve fotografie Super-Realisme Zie: Fotorealisme Amerikaanse term voor Fotorealisme.
Supports/Surfaces (groepen) Naam van een voornamelijk uit Zuid-Frankrijk afkomstige groep kunstenaars, in wisselende samenstelling, vooral actief tussen 1969 en 1974. Kunstenaars: André-Pierre Arnal, Vincent Bioulès, Louis Cane, Marc Devade, Daniel Dezeuze, Noël Dolla, Toni Grand en Claude Viallat.
Suprematisme Door Kasimir Malevich gebezigde uitdrukking voor een zuiver abstracte kunst die hij in 1915 voor het eerst exposeerde. Hij bedoelt hiermee de ‘suprematie van het zuivere gevoel in de beeldende kunst’. De vormelementen van zijn schilderkunst heeft hij ook op plastisch-architectonische abstracte composities toegepast.
Surrealisme X Écriture Automatique X Onirisme Beweging begon in 1924 met een manifest geschreven door André Breton. Hij propageerde een puur automatisme, een onmiddellijke weergave van de fantasie en het droombeeld. Kunstenaars: (België) René Magritte, Paul Delvaux; (Frankrijk) André Masson, Paul Éluard, Max Ernst; (Spanje) Salvador Dali, Joan Miró.
Symbolisme X Rozenkruizers Zie ook: Nabis, Les Zie ook: School van Sint Martens-Latem Beweging in de beeldende kunst en de literatuur in de periode 1885 tot 1910. Door middel van symbolen wordt uitdrukking gegeven aan gevoelens en opvattingen, droombeelden en stemmingen van de ziel en gemoed. Kunstenaars: William Blake, Jan Toorop, Gustav Klimt, Ferdinand Hodler, Giovanni Segantini, Odilon Redon, Pierre-Cécile Puvis de Chavannes, Fernand Knopff. Schrijvers: A. Rimbaud, P. Verlaine en S. Mallarmé.
Synchronism Zie: Orphisme Amerikaanse variant van het Orphisme. Kunstenaars: Morgan Rusell, MacDonald-Wright.
Synthetisch Kubisme Zie: Kubisme Systematische kunst (genres) Op wetmatigheden gebaseerde kunstvorm die rechtstreeks voortvloeit uit de Concrete kunst. De structuur is wiskundig bepaald, de kleur is vaak de ondersteuning hiervan. De systematische kunst heeft nieuwe mogelijkheden gekregen door het gebruik van de computer, waardoor de term overgaat in Computerkunst. Het is een overwegend Europese stroming.
T Tachisme Zie: Lyrische Abstractie TEA (groepen) X Those Environmental Artists (groepen) Britse groep bestaande uit vier sinds 1987 samenwerkende beeldhouwers: Peter Hatton, Val Murray, Lynn Pilling en Jon Biddulph.
Technart Zie: Computerkunst (genres) Beeldcultuur van de housescene bestaande uit beelden doorspekt met samples, ontstaan met computersoftware en scanner.
Those Environmental Artists (groepen) Zie: TEA (groepen) Tilburgse School (scholen) Time Based Art Zie: Videokunst Toegepaste kunst (genres) X Ambachtskunst (genres) X Decoratieve kunst (genres) X Kunstnijverheid (algemeen) Transavantgarde X Arte Cifra X Jonge Italianen
31
X Transavantguardia Stroming in de schilderkunst die c. 1979 ontstaat en onder invloed van G. Celant en W.M. Faust grote internationale bekendheid heeft gekregen. Het gaat om vijf Italiaanse kunstenaars, ook wel de Jonge Italianen genoemd. De stroming staat aan het begin van een figuratieve tendens in de schilderkunst van de late jaren zeventig. Kunstenaars: Sandro Chia, Enzo Cucchi, Mimmo Paladino, Francesco Clemente, Nicola de Maria.
Transavantguardia Zie: Transavantgarde Transculturele kunst (genres) X Allochtone kunst (genres) X Etnische kunst (genres) X Global Art X Wereldkunst Zie ook: Globalisering (algemeen) Zie ook: Multiculturalisme (algemeen) Tropicalismo
U USCO (groepen) Zie ook: Psychedelische kunst (genres) Utopische architectuur (stijlen) X Visionaire architectuur (stijlen) Zie: Architectuur; Stijlen; Utopisch
V Verisme Zie: Fotorealisme Verist Sculpture Zie: Fotorealisme Benaming voor het Fotorealisme van de beelden van Duane Hanson en John De Andrea. Een weinig gebruikte term.
Victoriaanse kunst Videokunst (genres) X Time Based Art Begin jaren zestig ontstaan als kunstvorm als oppositie tegen het massamedium televisie. Kunstenaars van de Performance en de Conceptuele kunst gebruiken de video vanaf de tweede helft van de jaren zestig aanvankelijk ter documentatie van hun (tijdelijke) werk. Vanaf eind jaren zestig wordt de videokunst een meer autonome kunstvorm waarin geëxperimenteerd wordt met het medium video in video-installaties, closed-circuitinstallaties, ‘time-delay’ en interactieve media.
Vingt, Les X XX Visionaire architectuur (genres) Zie: Utopische architectuur (genres) Visuele Poëzie Zie: Concrete Poëzie Volkskunst (genres) Voorstellingsloze kunst (genres) Zie: Abstracte kunst Vorticisme Zie ook: Camden Town Group (groepen) Zie ook: London Group (groepen) Britse kunstbeweging die zich ontwikkelde als reactie op het Kubisme en het Futurisme. De naam is afkomstig van E. Pound in 1913, maar in 1912 maakte Wyndham Lewis al tekeningen in de typerende Vorticisme stijl. De twee nummers van het tijdschrift Blast werden gepubliceerd in 1914. De enige tentoonstelling van de groep was in 1915 en bevatte werk van o.a. William Roberts, Christopher Richad Wynne Nevinson, Edward Wadsworth, Henri Gaudier-Brzeska.
Vrij beelden (groepen) Kunstenaarsorganisatie opgericht in 1947. Zij wierpen zich op als pleitbezorgers van de abstracte en experimentele kunst en als tegenstanders van een traditionele figuratieve kunst. Zij wilden de draad van de abstracte kunst uit het begin van de twintigste eeuw weer zo snel mogelijk oppakken om weer aansluiting te krijgen bij de internationale ontwikkelingen die gedurende de oorlogsjaren aan Nederland voorbij waren gegaan. De belangrijkste vertegenwoordigers waren Bram en Geer van de Velde, Friedrich Vordemberge-Gildewart, Peter Alma, Wim Kersten, Ger Gerrits, Harry van Kruiningen, André van der Vossen, Frieda Hunziker en de Haagenaars Piet Ouborg en Willem Hussem. Zij exposeerden afwisselend in het Stedelijk Museum en Museum Fodor te Amsterdam. In 1955 ging de groep op in de Liga Nieuwe Beelden
32
W WAC (groepen) X Woman’s Action Coalition (groepen) Zie ook: Geëngageerde kunst; Feminisme Zie ook: PC Art Afkorting van Woman’s Action Coalition.
Washington Color Painters (groepen) Amerikaanse groep kunstenaars, opgericht naar aanleiding van de gelijknamige tentoonstelling in Washington, Gallery of Modern Art in 1965. Kunstenaars: Morris Louis, Kenneth Noland, Gene Davis.
Wemyss (keramiek) Wereldkunst Zie: Transculturele kunst Wiener Aktionismus Benaming voor de bloedige, theatrale en erotisch-extreme acties van Oostenrijkse kunstenaars die plaatsvinden tussen 1960 en 1970. Kunstenaars: Günther Brus, Otto Mühl, Hermann Nitsch en Rudolf Schwarzkogler.
Wiener Gruppe (groepen) Oostenrijks avant-gardecollectief, actief in de jaren 1954-1960, dat zijn anarchistisch getinte ideeën uitte door middel van performances, Aktionen en cabaret. Kunstenaars, architecten en dichters: Friedrich Achleitner, H.C. Artmann, Konrad Bayer, Gerhard Rühm en Oswald Wiener.
Wiener Secession Wiener Werkstätte Wilde schilderkunst Zie: Neo-Expressionisme Woman’s Action Coalition (groepen) Zie: WAC (groepen)
X XX Zie: Vingt, Les
Y YBA Zie: Young British Artists Young British Artists X YBA Zie: Brit Art Jonge Engelse kunstenaars die vanaf het begin van de jaren negentig met hun door de Pop-cultuur geïnspireerde object- en videokunst furore maakt. Kunstenaars: Sarah Lucas, Graham Gussin, Douglas Gordon en Damien Hirst.
Z Zero Zie ook: Nul Term gekozen om de betekenis van een nieuw positief begin, los van iedere kunsthistorische ballast. Het werk is poëtischer en minder mathematisch dan dat van de Nouvelle Tendance. Men vindt zowel in de teksten als in de werken van de Zero een sterke lyriek, een streven naar een synthese tussen kunst en natuur, techniek en kunst. Zij hebben verwantschap met de Nul, maar deze stroming distantieerde zich van lyrische beschouwingen van de Zero. Kunstenaars: Heinz Mack, Otto Piene en Günther Uecker.
33
