Update
mei 2009
In dit nummer o.a.: Functiestapeling à la SmitWesterman Nieuw theater, partycentrum en casino pas 75 jaar oud Archiefgebouw ook bestand tegen bommen en granaten Brandwerend construeren bespaart geld in Baarn Strakke constructie voor ‘grillig’ zorgcentrum Solids: investeren in duurzaamheid
Artist Impression: Baumschlager & Eberle
IJburg krijgt eerste De constructie zelf moet op ‘alles’ superflexibele ‘Solid’voorbereid zijn. Zo is de vloerbelas-
Solid is een nieuw soort gebouw. Per verdieping of een deel daarwvan kan de functie compleet verschillen – huurders zijn volledig vrij in het gebruik. Wonen, werken of wat dan ook, alles kan. Maar dat heeft wél grote gevolgen voor de constructie. Iedere denkbare functie moet in een Solid kunnen – nu, over tien of over honderd jaar. Constructief betekent deze flexibiliteit een behoefte aan grote overspanningen, hoge ruimten, vlakke vloeren en zo min mogelijk kolommen en wanden.
ting in een kantoor veel hoger dan in een woning. En functiemenging in Solids stelt tegelijkertijd hoge eisen aan de geluidisolatie. De keuze voor de vloer is dus in alle opzichten essentieel. Uit onderzoek door SmitWesterman kwam een VZA-vloer als meest geschikte uit de bus. Deze vloer met ‘Voorspanning Zonder Aanhechting’ kan 5 kN/m2 aan en is aan de onderkant volledig vlak.
Erbovenop komt een 18 cm dikke topvloer waarin alle horizontale leidingen worden ingestort naar de wensen van de huurder. De 34 cm dikke VZA-vloer overspant maximaal 12 meter, de afstand tussen de centrale kernen en de dragende betonnen gevelkolommen. Het Solid-principe is ontwikkeld door directeur Frank Bijdendijk van Stadgenoot (zie interviewpagina). Op IJburg bouwt de woningcorporatie inmiddels de eerste Solid met in totaal 40.000 m2 vloeroppervlak. De oplevering van de eerste fase is in 2011.
Opdrachtgever Woningcorporatie Stadgenoot/ Kristal Projectontwikkeling Architect Baumschlager & Eberle
Functiestapeling à la SmitWesterman
Artist impression: Buro Van der Goes
Opdrachtgever Proper Stok Ontwikkelaars Architect Buro Van der Goes
Proper Stok ontwikkelt in Leusden het project ‘De Biezenkamp’ – een parkeergarage ónder, 110 appartementen bóven en daartussen bijna 5000 m2 winkels en voorzieningen. Dat lijkt een doorsneeproject. In werkelijkheid is het een voorbeeld van een speciale SmitWesterman-aanpak.
Wonen, winkelen en parkeren boven elkaar is niet moeilijk. Maar wél zonder dure overgangsconstructies. De aanpak van SmitWesterman voorkomt deze dure kunstgreep. Vroegtijdig overleg met de architect is essentieel. Al in de eerste schetsen speelt de constructie namelijk een grote rol, om precies te zijn: bij de (deur) openingen in de wanden. SmitWesterman combineert de woningscheidende wanden namelijk tot constructieve liggers. Daardoor zijn op de overgang naar de
winkels geen balken nodig. Om de wanden inderdaad constructief als ligger te kunnen gebruiken, moeten het aantal openingen en hun positie precies worden afgestemd. Bij vroegtijdig overleg is dat geen punt, achteraf is het lastig. Twee kolommen in de winkels zijn voldoende om vervolgens de krachten van de bovenbouw via de kelder naar de fundering te leiden. De bouw van ‘De Biezenkamp’ begint in juli, de oplevering is naar verwachting eind 2010.
Vanaf 2010 is Boskoop een theater, partycentrum en casino rijker. Daarvoor wordt het Floragebouw uit 1935 grondig gerenoveerd. SmitWesterman adviseert hóé dat precies moet gebeuren. De constructie speelt bij hergebruik namelijk een doorslaggevende rol.
De oude fundering is nog in prima staat, zo bleek. Voor de beganegrondvloer geldt dat niet. Daaroverheen wordt een nieuwe gestort. De slechts 16 cm dikke verdiepingsvloer zal worden versterkt met een extra 4 cm dikke gewapende druklaag. Daarmee voldoet deze weer volledig.
In het Floragebouw werden de beroemde bloemententoonstellingen gehouden. Ook had het gebouw een grote zaal met toneel en een restaurant. Tijdens WOII werd ‘Flora’ gevorderd en ingericht als paardenhospitaal. Later vestigde zich industrie in het pand.
SmitWesterman onderzocht ook de bestaande stalen spanten. Uit verschillende proeven bleek dat het staal niet geschikt was om te lassen. Bouten zijn dan een goed alternatief. En op die plekken waar het staal daar te zwak voor is, zullen nieuwe onderdelen aan de spanten worden geklemd.
Archiefbeeld: J&W Verweij bouw- en aannemersbedrijf
Nieuw theater, partycentrum en casino zijn pas 75 jaar oud
‘Flora’ kan zo met relatief eenvoudige ingrepen weer geschikt worden gemaakt voor een nieuwe fase in zijn bestaan.
Opdrachtgever J&W Verweij bouw- en aannemersbedrijf Architect Jan Looren de Jong J&W Verweij bouw- en aannemersbedrijf
Archiefgebouw ook bestand tegen bommen & granaten
Gebouwen die aan de strenge eisen van de Archiefwet voldoen, zijn nog schaars. De Wettelijke Archief Depots doen dat wel. Architectuur, installaties en constructies zijn in deze WAD’s volledig geïntegreerd. Inmiddels staan zes van de innovatieve ‘archief-bunkers’ op stapel. Overheden en private organisaties kunnen in de WAD’s hun ‘stukken’ veilig opbergen. De depots zijn volledig geklimatiseerd, zodat gevoelig materiaal onbeperkt kan worden geconserveerd.
De driehoekige plattegrond van de depots garandeert dat de maximale vluchtafstanden altijd gelijk zijn. Tegelijkertijd zorgt de vorm ervoor dat er zo min mogelijk gangruimte nodig is – de bruto-nettoverhouding is dan ook optimaal.
Dragende gevelelementen van prefabbeton zorgen ervoor dat het gebouw inderdaad een terroristische aanslag kan weerstaan. De relatief slanke staalbetonkolommen (rond 55 cm), met in het hart een stalen HEM-profiel, dragen 10.000 kN.
De constructie bestaat primair uit beton. De kanaalplaatvloeren kunnen 1000 kg/m2 dragen, een zware eis die de Archiefwet voorschrijft. Ook de gevel moet tegen een stootje kunnen, of beter gezegd: een granaatinslag.
Het eerste WAD, ruim 10.000 m2 groot, wordt naar verwachting in Alphen aan den Rijn gebouwd.
Artist Impressions: Architectenbureau Cepezed
Een transparante strook verdeelt de rechthoekige plattegrond in twee driehoekige depots. In het middengebied bevinden zich de trappen en liften. Ook kunnen huurders hier hun archiefstukken inzien en kantoorruimte huren.
Opdrachtgever WAD Archief Depots Architect Architectenbureau Cepezed Installaties Arup
Opdrachtgever Stichting NVOB Architect AGS Architekten & Planners
Artist Impression: AGS Architekten & Planners
Brandwerend construeren bespaart geld in Baarn
gesteld. Enige eis is dat áls de hal mocht instorten, andere delen niet worden meegesleurd. Het Baarnsch Lyceum en de Waldheim Mavo krijgen een nieuw gebouw (12.000 m2). Ieder heeft straks een eigen vleugel. De twee worden verbonden door een gezamenlijk bouwdeel met daarin een sportzaal, kantine en toneelruimte.
constructie: een staalskelet. Het gebouw is daardoor zeer flexibel en duurzaam. Ook de constructie van de sportzaal is van staal. Maar in tegenstelling tot die in de scholen wordt deze niet brandwerend bekleed.
Beide vleugels krijgen een heel eigen karakter, maar wel dezelfde
Verdiepingen heeft de hal namelijk niet, dus daarom worden aan het staalskelet geen brandeisen
Artist Impression: Rietveld Architects New York
Het budget voor een school is laag, de ambities zijn vaak hoog. Efficiënt ontwerpen is dan bittere noodzaak. Bijvoorbeeld door een constructie zó te maken dat geen dure brandwerende voorzieningen nodig zijn. Dat gebeurt in Baarn.
Om daaraan te voldoen heeft SmitWesterman met kantelnokken de hal volledig los gehouden van de overige delen. De oplossing is niet alleen volkomen veilig maar betekent ook een aanzienlijke kostenbesparing. Het geld dat daarmee is bespaard, is elders in het gebouw geïnvesteerd in extra kwaliteit. Het resultaat is vanaf medio volgend jaar te zien.
dat door de afwijkende functies in de onderbouw, deels door de grillige woningplattegronden in de bovenbouw. De afstand tussen de kolommen is bijna overal nét even anders. Toch stelde SmitWesterman voor om een vloer met één dikte te maken. Deze bestaat uit ‘prefab’ breedplaatvloeren die in twee richtingen dragen.
Opdrachtgever Ceres Projecten Architect Rietveld Architects New York
Strakke constructie voor ‘grillig’ zorgcentrum In het Mr. L.E. Visserhuis worden de orthodox-joodse tradities in acht genomen. Daarmee is het woonzorgcentrum uniek in Nederland. De nieuwbouw, momenteel in uitvoering, wijkt ook bouwtéchnisch af van andere zorgcentra.
In het Mr. L.E. Visserhuis komen 5 groepswoningen en 36 zelfstandige appartementen. De nieuwbouw krijgt ook een aantal speciale functies, zoals een fitnessruimte met zwembad, een kinderdagverblijf, een synagoge en een loofhut.
Weliswaar is de vloer straks op enkele plaatsen iets dikker dan strikt nodig, maar afwijkingen, sprongen en ‘moeilijke hoekjes’ worden voorkomen. Uiteindelijk is de oplossing daarmee toch de meest economische.
Betonkolommen dragen de hoogbouw. Hun structuur is echter verre van regulier. Deels komt
De oplevering van het nieuwe Mr. L.E. Visserhuis is medio volgend jaar.
Solids: investering in duurzaamheid
“Programma’s voor nieuwe gebouwen en gebieden moeten voldoende flexibel zijn om veranderende maatschappelijke behoeften op te kunnen vangen.”
Woningcorporatie Stadgenoot introduceerde in 2006 een nieuw concept: Solids. Deze gebouwen kunnen in de tijd eenvoudig van functie veranderen. Op IJburg wordt de eerste inmiddels gebouwd (zie voorpagina). Initiatiefnemer Frank Bijdendijk, bestuurder Stadgenoot, vertelt over deze andere kijk op duurzaamheid.
Zij vormen onze houvast en leiden tot gerichte extra investeringen in kwaliteiten van het casco, boven de gebruikelijke norm. Deze investeringen zijn te verantwoorden wanneer zij op termijn ook extra rendement opleveren. Door gebouwen
te maken die van functie kunnen veranderen en waarvan mensen kunnen gaan houden, geven we vorm aan een duurzame stedelijke ontwikkeling.”
Artist Impression: Baumschlager & Eberle
“In mijn visie begint duurzaamheid met duurzame stedenbouw en architectuur, die zich concentreert in bestaand stedelijk gebied. Programma’s voor nieuwe gebouwen en gebieden moeten voldoende flexibel zijn om veranderende maatschappelijke behoeften op te kunnen vangen. Sustainability in de bouw moet dan ook verder gaan dan alleen zuinig met energie, water, materiaal en ruimte.
Bouwen betekent investeren voor de lange termijn. Maar hoe geef je daaraan vorm? Als onvoorspelbare verandering de enige constante factor is, moeten we onze houvast juist daarin zoeken. Dat betekent dat we bouwen voor voortdurend veranderend gebruik. We moeten ook niet proberen om dit te voorspellen. Wie had honderd jaar geleden gedacht dat kerken tegenwoordig als sportzaal worden gebruikt, of fabrieken als museum? Kennelijk trekt de functie zich weinig aan van de vorm. Onze houvast moet zijn de verbinding tussen de universele, duurzame emoties van mensen. Oftewel het zelf kunnen kiezen en het ‘houden van’. Accommodatievermogen’ en ‘dierbaarheid’ zijn in mijn visie de duurzame kwaliteiten van gebouwen en steden.
Start uitvoering
Kort
SmitWesterman heeft het Voorlopig Ontwerp van Nieuw Overbos afgerond. Dit woonzorgcentrum bestaat uit 85 zorgwoningen, groepswoningen en 900 m2 wijkvoorzieningen. Opdrachtgever is AM Wonen, het ontwerp is van Drost + van Veen Architecten. Bijna iedere dragende betonwand in het organische complex is anders. SmitWesterman modelleerde het ontwerp daarom in het 3Dprogramma Revit. De bouw van Nieuw Overbos begint in het tweede kwartaal van 2010.
Katholiek Lyceum in het Gooi (KLG) bouwt in Hilversum het nieuwe St. Aloysius College. De mavo/havo-school is ontworpen door Architectuurbureau Sluijmer en van Leeuwen, SmitWesterman
verzorgt de constructie. Deze zal hoofdzakelijk bestaan uit betonkolommen en dubbele breedplaatvloeren. Het 5700 m2 grote gebouw krijgt vier lagen: één ondergronds (fietsenkelder) en drie bovengronds.
Aan de haven van Sint Annaland (Tholen, Zeeland) worden vier woongebouwen ontwikkeld. Drie daarvan zijn ontworpen door KOW Architectuur, de vierde door Beusen Verheijden architecten. Opdrachtgever Suzannapolder b.v. heeft SmitWesterman gevraagd voor het constructief ontwerp. De drie KOW-gebouwen krijgen de vorm van traditionele strandhuisjes, de vierde is een ronde toren van 11 lagen. De bouw gaat in 2010 van start.
3D-modelleren In Den Haag is de bouw gestart van Het Venster. Dit project bestaat uit 17 grondgebonden woningen en 48 appartementen. Opvallend aan het ontwerp van MIII architecten is de glazen gevel van het appartementengebouw. Deze wordt niet rechtstreeks door de fundering gedragen, maar hangt aan de constructie. Het Venster is het eerste project in Den HaagZuidwest dat zal worden verwarmd met aardwarmte. De opdrachtgever is woningcorporatie Staedion. Eind volgend jaar is de oplevering. Artist Impression: Van Tilburg Ibelings Von Behr Architecten
Artist impression: KOW Architectuur
Artist impression: Architectuurbureau Sluijmer en van Leeuwen
Artist impression: Drost + van Veen Architecten
Nieuwe opdrachten
SmitWesterman stapt over van 2Dtekenen naar 3D-modelleren. Onlangs hebben de eerste tekenaars daarvoor de cursus Revit afgerond. Met dit software-programma wordt het ontwerp in 3D ingevoerd waarna vanuit dit model plattegronden, aanzichten en doorsneden worden gegenereerd. Deze werkwijze heeft een aantal belangrijke voordelen. Zo is al in een vroeg stadium precies duidelijk hoe het gebouw in elkaar zit. Daardoor is er meer inzicht in de kosten en worden fouten en faalkosten voorkomen. Ook geeft het de partners in het ontwerpteam meer inzicht in het constructief ontwerp. Afgelopen maand is de laatste groep tekenaars met de cursus gestart. Vanaf begin 2010 zullen alle projecten in Revit zijn gemodelleerd.
Op12 maart is in het Amsterdamse stadsdeel Geuzenveld-Slotermeer officieel de eerste paal geslagen van appartementencomplex DOK94. Het hoge deel (11 lagen) heeft drie woningen per verdieping, het lage deel (7 lagen) telt 61 woningen. Van Tilburg Ibelings Von Behr Architecten maakte het ontwerp in opdracht van VOF De Geuzenbaan (Ballast Nedam Ontwikkelingsmaatschappij en Volker Wessels Vastgoed). Het heiwerk is inmiddels afgerond.
Stavorenweg 4 2803 PT Gouda Postbus 592 2800 AN Gouda
Update is een uitgave van
Tekst ir remco de boer marketingcommunicatie, Amsterdam
Ingenieursbureau SmitWesterman
Vormgeving Frank’A, Gouda
en verschijnt twee keer per jaar.
Drukwerk Tromp Drukkerij, Rotterdam
T 0182 615 655 F 0182 615 743 E
[email protected] www.smitwesterman.nl
