UPDATE ENERGIESCAN NUNSPEET MOLENBEEK

UPDATE ENERGIESCAN NUNSPEET MOLENBEEK

UPDATE ENERGIESCAN NUNSPEET MOLENBEEK Opdrachtgever Gemeente Nunspeet Postbus 79 8070 AB Nunspeet Bezoekadres: Markt 1, Nunspeet Contactpersoon: dhr. Peter Quist T 0341-259230 E [email protected]

Opdrachtnemer Evert Vrins Energieadvies St Josephstraat 50 5017 GJ Tilburg Contactpersoon: Evert Vrins T 06 - 50737613 E [email protected]

Kenmerk: 2015 – 410 Tilburg, 14 januari 2016

INHOUDSOPGAVE 1. 1.1 1.2 1.3 1.4

Samenvatting, conclusies en aanbevelingen Aanleiding Onderzoek Conclusies Aanbevelingen

4 4 4 5 5

2.

De locatie

7

3. 1.1 1.2

Ontwikkelingen in afgelopen periode Eisen in het Bouwbesluit Ontwikkelingen in de bouw

9 9 9

4.

Pakketten energiemaatregelen

10

5.

Energiekosten

13

6. 6.1

Woonkosten Subsidies en goedkope financiering

15 16

7. 7.1 7.2

Bouwkundige- en gebruiksconsequenties Bouwkundige maatregelen Comfort voor gebruikers

17 17 19

Evert Vrins Energieadvies - Update energiescan Nunspeet Molenbeek

3

1. Samenvatting, conclusies en aanbevelingen 1.1 Aanleiding De gemeente Nunspeet ontwikkelt de locatie Molenbeek. In 2009 is door de provinciaal energieconsulent een energiescan gemaakt over de mogelijkheden voor de energievoorziening voor de locatie Molenbeek in Nunspeet. Op basis daarvan is het besluit genomen de warmtevoorziening met een EPL van 7,5 of hoger aan te besteden. Tijdens de aanbesteding, kort na de selectie van kandidaten voor de inschrijvingsfase, is vanwege veranderde marktomstandigheden besloten de ontwikkeling van Molenbeek te heroverwegen. Daarmee is ook de aanbesteding van de warmtevoorziening gestaakt. In de tussentijd is er een update gemaakt van de energiescan in 2012. Die update is achterhaald door marktontwikkelingen en de aangescherpte eisen in het Bouwbesluit. Deze memo is een vernieuwde update van de energiescan naar de mogelijkheden en eisen in 2015. Daarbij is gekeken naar de energetische en financiële (investeringen en woonkosten) consequenties. Verder zijn een aantal voor- en nadelen van de concepten op een rij gezet.

1.2 Onderzoek 1. Er zijn twee woningen (rijwoning van 110 m2 en twee onder een kap woning van 140 m2) volgens Bouwbesluit doorgerekend. De maatregelen die zijn getroffen om de woning aan een EPC van 0,40 te laten voldoen zijn: a. Extra kierdichting b. Douche WTW c. Verbeterde ventilatie met CO2-sturing d. Zonnestroom 2. De woningen die zijn berekend met warmtepompen hebben geen gas in de woning. Ook niet voor koken. Extra maatregelen oom verdergaande ambities te bereiken voor deze woningen zijn: a. Triple glas met lagere U-waarde b. Vloerverwarming vanwege de lage temperatuur waarbij de warmtepompen functioneren c. Gebalanceerde ventilatie met warmteterugwinning op ventilatielucht en CO2 sturing. Dit systeem is gekozen vanwege de lage energiebehoefte in de kamers die nodig is voor het afgiftevermogen bij vloerverwarming. d. Aanvullend is zonnestroom gekozen tot de EPC weer 0,40 is. e. Vervolgens is voor de overige pakketten de energieopwekking aangepast zodat woningen met een EPC van 0,00 en “nul-op-de-meter” ontstaan.


4

1.3 Conclusies 1. Alle pakketten die zijn doorgerekend voldoen aan Bouwbesluit. 2. Het goedkoopste pakket in jaarlijkse woonkosten is de “nul-op-de-meter” woning. De energierekening wordt geheel door vaste lasten vervangen. Dat komt voor een groot deel door de zonnestroom. Dat is een rendabele maatregel. Risico bij zonnestroom is dat de korting op de energiebelasting bij saldering die nu nog geldig is op de zonnestroom, na 1 januari 2020 lager wordt. De terugverdientijd wordt dan langer. 3. Belangrijk voordeel van “nul-op-de-meter” woningen is dat de woonkosten nu al het lagst zijn, en niet onderhevig zin aan indexatie van energieprijzen. De woonkosten blijven gelijk over de periode van 30 jaar. 4. Bij de “all electric” woningen wordt geen gas geleverd. Dat betekent ook elektrisch koken. Koken met een inductie kookplaat is even comfortabel als met een kookplaat op gas. 5. De gasvoorziening staat onder druk in Nederland. Gas is fossiele brandstof. Er kan zeer beperkt groen gas worden geproduceerd. Dat kan dan ook beter ingezet worden op plaatsen waar hoge temperaturen nodig zijn, of bij verkeer en vervoer. Daarom is het toekomstgericht nu te kiezen voor een “all electric” Molenbeek. 6. De keuze voor “all electric” pakketten met een EPC = 0,40 of 0,00 laat de mogelijkheid open om later de woning verder te verduurzamen door toepassing van extra zonnestroom. Het pakket “all electric” met EPC = 0,40 is voorbereid op de toekomst. 7. Voor verdergaande concepten is subsidie mogelijk, en kan geld worden geleend via de Duurzaamheidslening van de gemeente Nunspeet.

1.4 Aanbevelingen 1. Pas in Molenbeek geen gas toe voor de energievoorziening. Kies de energieambitie, en ga met bouwpartijen in gesprek over de manier waarop die zijn waar te maken. Maak vervolgens afspraken over toe passen infrastructuur met het netwerkbedrijf en met de bouwpartijen. 2. Onderzoek de mogelijkheden van een collectieve bron voor levering van bronwarmte aan de woningen in Molenbeek. Collectieve bronnen zijn bijvoorbeeld kwelwater, Nesté, riolering, waterleiding. Vergelijk de resultaten met de keuze voor individuele gesloten bodembronnen in de wijk. 3. Bouw woningen met een goed geïsoleerde woningschil en gezonde ventilatie 4. Pas lage temperatuur verwarming toe in de woningen. Dan zijn nu of later alle mogelijke vormen van duurzame energieopwekking mogelijk 5. Stimuleer de bouwpartijen om nu al te kiezen voor woningen met een EPC van 0,00 of lager 6. Biedt de kopers via opties op de standaard “nul op de meter” woningen aan


5

7. Bij de bouw van energiezuinige woningen met “nul-op-de-meter” wordt door diverse banken de ruimte voor leningen met € 25.000 verhoogd. Niet alle lokale filialen gaan daar even soepel mee om. Daarom is het goed om nu al contact op te nemen met de banken en de financiering van “nul-op-de-meter” woningen te bespreken 8. Overweeg een stimulerende regeling voor energieneutrale (nul-op-de-meter) woningen door korting of kwijtschelding op de legeskosten.


6

2. De locatie In Molenbeek worden 600 à 700 woningen gebouwd. De bouwproductie is ongeveer 50 woningen per jaar. Die woningen worden in een cluster gebouwd. De wijk groeit vanuit een punt verder uit. De gemiddelde dichtheid op de locatie is 25 woningen per hectare. Daarbinnen is enige differentiatie in dichtere en minder dichtere delen. De helft van de woningen wordt ontwikkeld in CPO verband. De andere helft door projectontwikkelaars. De meeste woningen die gebouwd worden zijn van het type rijwoningen en 2 onder een kap. Er worden beperkt vrijstaande woningen gebouwd. In deze scan worden de consequenties van energiemaatregelen uitgewerkt voor een rijwoning en een twee onder een kap woning. De resultaten voor de vrijstaande woning wijken qua conclusie niet veel af van de rijwoningen en de twee onder een kap woningen.

Contouren van Molenbeek aan de rand van Nunspeet


7

Molenbeek gepositioneerd tegen Nunspeet (Lodewijk Baljon Landschapsarchitecten, november 2015).

Concept verkaveling Molenbeek (Lodewijk Baljon Landschapsarchitecten, november 2015)


8

3.

Ontwikkelingen in afgelopen periode In de periode van 2012 tot heden is er veel veranderd op het gebied van energievoorziening van nieuwe locaties. Zowel in de mogelijkheden op het gebied van energiezuinig bouwen, de eisen in de bouwregelgeving en de algemene publieke opinie.

1.1

Eisen in het Bouwbesluit De eisen in het Bouwbesluit zijn per 1 januari 2015 aangescherpt tot EPC = 0,40. In 2020 wordt de eis EPC = 0,00. De ontwikkelperiode van de locatie is minimaal 10 jaar. De eerste woningen worden opgeleverd in 2017. De meeste woningen worden uiteindelijk met een EPC van 0,00 of lager gebouwd.

1.2

Ontwikkelingen in de bouw De ontwikkelingen op het gebied van energiezuinig bouwen hebben de afgelopen jaren een vlucht genomen. Dat geldt zowel voor de energiezuinige technieken als voor de bouwmethode. Er worden in 2015 energieneutrale woningen gebouwd in één dag (27 woningen Lourdeskade Tilburg in 27 dagen gebouwd). Woningen die volledig industrieel vervaardigd worden en in één dag op de bouwplaats worden opgebouwd. Deze ontwikkelingen maken “nul-op-de-meter” woningen betaalbaar. De vraag naar energiezuinige “nul-op-de-meter” woningen is groot. De ervaring leert dat bij CPO ontwikkelingen in 2015 ongeveer de helft van de bewoners kiest voor “nul-op-de-meter” niveau van de energievoorziening. De overige opdrachtgevers willen dit ook. Financiering houdt ze (nog) tegen. De tendens bij CPO groepen en kopers van woningen is meer richting energieneutraal of “nul op de meter” dan voor bouwen volgens Bouwbesluit. Het is ook waardevast om nu al te bouwen volgens de eisen van 2020. De meeste woningen in de wijk Molenbeek worden uiteindelijk volgens die eisen gebouwd. Bekend is dat woningen met een “nul-op-de-meter” status meerwaarde hebben ten opzichte van woningen die dat niet zijn1. De hoogte van de meerwaarde is nog niet precies bekend. Daar wordt op dit moment onderzoek naar gedaan door Platform31. Wel bekend is dat bestaande woningen met een groener label worden gemiddeld 24 dagen sneller verkocht, en gemiddeld € 6.000 extra opleveren. Nieuwe technieken worden goedkoper en betrouwbaar toegepast. Het gebruik van energiebesparende technieken zoals triple glas, CO2 gestuurde ventilatie, warmtepompen, zonnepanelen is gemeengoed geworden. Een energievoorziening met gas raakt uit de tijd. Steeds meer gemeenten werken aan plannen om het gasnet te vervangen door “all electric” energievoorziening, warmtelevering of een combinatie daarvan.

1

Dick Brounen, Tilburg University, 2015


9

4. Pakketten energiemaatregelen Er zijn 6 pakketten met individuele maatregelen en collectieve maatregelen uitgewerkt. De realisatie van bodemwarmte in Molenbeek is in 2009 onderzocht. Toen is gebleken dat de bodem minder geschikt is voor open bodembronnen. Er is veel onduidelijkheid over de water scheidende kleilagen in de ondergrond. Het is dan ook onduidelijk in hoeverre het toepassen van WKO met open bronnen de grondwaterstand beïnvloedt. Eerder is in 2010 besloten om niet verder te gaan met een vergunningsaanvraag voor open bodembronnen. Er zijn twee alternatieven voor de open bodembronnen: een bronwaternet met laag temperatuur warmte van Nestlé of een bronwaternet met warmte van de bronbemaling van het kwelwater in De Brake. Dat water wordt nu geloosd op een sloot. Feitelijk is dit een open bodembron die gebruikt kan worden voor een collectief bronwaternet. De wijze waarop dat kan dient nog nader bestudeerd te worden. Een combinatie van de energievoorziening van Molenbeek met het nieuwe zwembad De Brake is niet zinvol. Het zwembad heeft geen warmte over.

De ontwikkelingen in de afgelopen periode overziend zijn de volgende pakketten met maatregelen met elkaar vergeleken: 1. Bouwbesluit met gas 2. Bouwbesluit “all electric” 3. EPC = 0,00 individueel WKO 4. EPC = 0,00 individuele WKO met collectieve bron 5. NOM aanpak individueel WKO 6. NOM aanpak individuele WKO met collectieve bron Er zijn ook alternatieven zoals bijvoorbeeld luchtwarmtepomp (nog niet gekozen vanwege geluidproductie) of pelletkachel (denk aan de onzekerheid over de kosten van pellets). De pakketten zijn hieronder beschreven in de tabel.


10

EPC = 0,00 EPC = 0,00 bouwbesluit bouwbesluit individueel collectief met gas "all electric' WKO bodem WKO EPC

0,40

vloerisolatie Rc [m2K/W] gevelisolatie Rc [m2K/W] dakisolatie Rc [m2K/W] Glasisolatie U [W/m2K] zontoetreding via glas kierdichting [l/s.m2 bij 10 Pa] koudebruggen warmteafgifte verwarming koeling warm tapwater douche WTW

toevoer ventilatie

afvoer ventilatie zonnestroom tweekapper [m2] zonnestroom rijwoning [m2]

0,40

0,00

NOM NOM individueel collectief WKO bodem WKO 0,00

NOM

NOM

3,50 4,50 6,00 1,50 0,60 0,40 gedetailleerd radiatoren HR combi (g)

3,50 3,50 3,50 3,50 3,50 4,50 4,50 4,50 4,50 4,50 6,00 6,00 6,00 6,00 6,00 0,95 0,95 0,95 0,95 1,65 0,60 0,60 0,60 0,60 0,60 0,40 0,40 0,40 0,40 0,40 gedetailleerd gedetailleerd gedetailleerd gedetailleerd gedetailleerd vloerverwarming vloerverwarming vloerverwarming vloerverwarming vloerverwarming warmtepomp (g) warmtepomp (g) warmtepomp (g) warmtepomp (g) warmtepomp (g) gesloten gesloten gesloten geen bodembron bodembron WKO bodembron WKO HR combi (g) warmtepomp warmtepomp warmtepomp warmtepomp warmtepomp ja (g) ja (g) ja (g) ja (g) ja (g) ja (g) gebalanceerde gebalanceerde gebalanceerde gebalanceerde gebalanceerde winddruk ventilatie het HR- ventilatie het HR- ventilatie het HR- ventilatie het HR- ventilatie het HRonafhankelijke WTW en CO2 WTW en CO2 WTW en CO2 WTW en CO2 WTW en CO2 roosters (g) sturing (g) sturing (g) sturing (g) sturing (g) sturing (g) gebalanceerde gebalanceerde gebalanceerde gebalanceerde gebalanceerde ventilatie het HR- ventilatie het HR- ventilatie het HR- ventilatie het HR- ventilatie het HRmechanische WTW en CO2 WTW en CO2 WTW en CO2 WTW en CO2 WTW en CO2 afzuiging (g) sturing (g) sturing (g) sturing (g) sturing (g) sturing (g) 12 0 27 26 43 42 9 1 22 21 38 37

(g) = gelijkwaardigheidsverklaring De variant collectief WKO gaat uit van een klein collectieve WKO die door een externe partij wordt beheerd. Ongeveer 3 jaar na de start van de bouw van Molenbeek bestaat de eerste kolom niet meer en is de tweede kolom de referentie. Het is dan ook de vraag of en nog woningen met een EPC van 0,40 gebouwd moeten worden omdat de gebruikte technieken al snel worden getroffen door andere woningen in Molenbeek. De waarde van de eerst gebouwde huizen staat dan onder druk.

Het eerste pakket heeft een aansluiting op gas, met een HR-ketel. Verschillen met de volgende pakketten zitten in de opwekking van de energie door warmtepompen, beter triple glas, vloerverwarming en -koeling en ventilatie. Vloerverwarming wordt toegepast vanwege de lage temperaturen waarop de warmtepompen goed functioneren. Vanwege de toepassing van vloerverwarming is het goed om ook het vermogen van de vloerverwarming te reduceren. Dat kan door de ventilatietoevoer van een WTW te voorzien. Daarom is in de alternatieven met vloerverwarming ook gebalanceerde ventilatie met WTW toegepast. Het is niet strikt noodzakelijk, de kosten zijn nagenoeg gelijk aan winddrukonafhankelijke natuurlijke toevoer en vraaggestuurde afvoer. Er zijn twee oplossingen voor de bron van de warmtepomp: -

Individuele bodembron met gesloten warmtewisselaar in de bodem

-

Individuele warmtepomp op collectieve bron

De bron voor een collectieve WKO kan restwarmte zijn van Nestlé of uit de kwelwaterbron. Een externe partij beheert in dat geval de bron.


11

De NOM aanpak heeft hetzelfde pakket als de andere woningen met individuele WKO op bodembronnen met uitzondering van de hoeveelheid zonnestroom. Er wordt zonnestroom gebruikt voor de warmtepomp en zonnestroom voor het huishoudelijke elektriciteitsgebruik. Voor dat laatste wordt een forfaitaire hoeveelheid zonnestroom gerealiseerd die gelijk is aan 25 kWh per m2 vloeroppervlak met een maximum van 2.500 kWh. Beide woningen hebben een oppervlak groter dan 100 m2 BVO. Er wordt daarom 2.500 kWh voor huishoudelijke elektriciteitsgebruik opgewekt. Dan wordt de woning NOM genoemd. Bewoners kunnen zelf beslissen of ze meer of minder stroom willen op de woning. Voor projecten met een NOM doelstelling is het mogelijk bij verschillende banken tot € 25.000 extra hypotheek te verkrijgen. De woonkosten stijgen daarna gedurende de contractperiode niet meer. NOM kent geen indexatie.


12

5. Energiekosten Voor de woningen met verschillende concepten voor de energievoorziening zijn de energiekosten bepaald. Dat is gedaan voor de tweekapper en voor de tussenwoning. De energieprestatie, het energiegebruik en de energiekosten zijn in de tabel hieronder weergegeven.

EPC = 0,00 EPC = 0,00 bouwbesluit bouwbesluit individueel collectief energiebehoefte en -kosten met gas "all electric' WKO bodem WKO EPC gas [m3] totaal gasgebruik [kWh] elektriciteit gebouwgebonden [kWh] elektriciteit huishoudelijk [kWh] zonnestroom [kWh] totaal elektriciteitsgebruik [kWh] energiekosten per jaar gas [€] vastrecht gas netwerk vastrecht gas leverancier elektriciteit [€] vastrecht elektriciteit netwerk vastrecht elekticiteit leverancier heffingskorting energiebepasting vastrecht bronnet totaal [€]

NOM NOM individueel collectief WKO bodem WKO

0,40

0,40

0,00

0,00

NOM

NOM

753,11 753,11

0,00 0,00

0,00 0,00

0,00 0,00

0,00 0,00

0,00 0,00

1549,60 2500,00 -1334,99 2714,61

3151,42 2500,00 -801,02 4850,40

3176,77 2500,00 -801,02 4875,75

3151,42 2500,00 -2536,41 3115,01

3176,77 2500,00 -5676,77 0,00

3151,42 2500,00 -5651,42 0,00

498,79 154,44 44,23 552,69 277,63 44,23 -€ 377 €0 1194,68

0,00 0,00 0,00 987,54 277,63 44,23 -€ 377 €0 932,07 262,61

0,00 0,00 0,00 992,70 277,63 44,23 -€ 377 €0 937,23 257,45

0,00 0,00 0,00 634,22 277,63 44,23 -€ 377 € 150 728,75 465,94

0,00 0,00 0,00 0,00 277,63 44,23 -€ 377 €0 -55,47 1250,15

0,00 0,00 0,00 0,00 277,63 44,23 -€ 377 € 150 94,86 1099,82

Energiekosten twee onder een kap woning

EPC = 0,00 EPC = 0,00 bouwbesluit bouwbesluit individueel collectief energiebehoefte en -kosten met gas "all electric' WKO bodem WKO EPC gas [m3] totaal gasgebruik [kWh] elektriciteit gebouwgebonden [kWh] elektriciteit huishoudelijk [kWh] zonnestroom [kWh] totaal elektriciteitsgebruik [kWh] energiekosten per jaar gas [€] vastrecht gas netwerk vastrecht gas leverancier elektriciteit [€] vastrecht elektriciteit netwerk vastrecht elekticiteit leverancier heffingskorting energiebepasting vastrecht bronnet totaal [€]


0,4

0,39

0,39

0,39

0

0

679,95 679,95

0,00 0,00

0,00 0,00

0,00 0,00

0,00 0,00

0,00 0,00

1191,34 2500,00 -1334,99 2356,35

3106,03 2500,00 -801,02 4805,01

3135,28 2500,00 -801,02 4834,26

4979,33 2500,00 -2536,41 4942,92

3135,28 2500,00 -5635,28 0,00

3135,28 2500,00 -5635,28 0,00

450,33 154,44 44,23 479,75 277,63 44,23 -€ 377 €0 1073,29

0,00 0,00 0,00 978,30 277,63 44,23 -€ 377 €0 922,83 150,46

0,00 0,00 0,00 984,25 277,63 44,23 -€ 377 €0 928,78 144,50

0,00 0,00 0,00 1006,38 277,63 44,23 -€ 377 € 150 1100,91 -27,62

0,00 0,00 0,00 0,00 277,63 44,23 -€ 377 €0 -55,47 1128,76

0,00 0,00 0,00 0,00 277,63 44,23 -€ 377 € 150 94,53 978,76

Energiekosten tussenwoning

De energiekosten zijn berekend met de standaardtarieven van “normaal tarief” van NUON.


13

Uit de tabel is af te lezen dat de energiekosten voor een woning met een gasketel hoger zijn dan bij andere varianten, behalve de variant met EPC = 0,00 en collectieve WKO. Die variant is duurder door het vastrecht van de bron. De NOM woningen hebben geen energiekosten. Alleen vastrecht voor de elektriciteitsaansluiting. Voor de woningen op een collectief bronwaternet wordt extra vastrecht in rekening gebracht.


14

6. Woonkosten De woonkosten bestaan uit de energiekosten per maand zoals uitgerekend in hoofdstuk 5, de componenten voor financiering en aflossing en het jaarlijkse onderhoud van de installaties.

EPC = 0,00 EPC = 0,00 bouwbesluit bouwbesluit individueel collectief investering en woonkosten met gas "all electric' WKO bodem WKO EPC totaal energiekosten investeringen aansluitkosten aardgas aansluitkosten bronnet glasisolatie warmteafgifte verwarming, koeling, tapwater ventilatie zonnestroom totaal investeringen extra investeringen annuïteit hypotheek belastingaftrek totaal financieringskosten onderhoud totaal woonkosten extra woonkosten extra woonkosten per maand


0,4

0,39

0,39

0,39

0

0,38

1195

932

937

729

-55

95

780 0 3302 3000 2500 3800 € 4.617 € 17.999 €0

0 0 4318 4800 16000 4200 €0 € 29.318 € 11.319

0 0 4318 4800 16000 4200 € 10.389 € 39.707 € 21.708

0 2500 4318 4800 9200 4200 € 10.004 € 35.022 € 17.023

0 0 4318 4800 16000 4200 € 16.546 € 45.864 € 27.864

0 2500 3302 4800 9200 4200 € 16.161 € 40.163 € 22.163

€0 €0 €0

€ 695 € 292 € 403

€ 1.333 € 560 € 773

€ 1.045 € 439 € 606

€ 1.711 € 718 € 992

€ 1.361 € 571 € 789

€ 150

€ 200

€ 200

€ 200

€ 200

€ 200

€ 1.345 €0 0

€ 1.535 € 190 16

€ 1.910 € 565 47

€ 1.535 € 190 16

€ 1.137 -€ 208 -17

€ 1.084 -€ 261 -22

Woonkosten twee onder een kap woning

EPC = 0,00 EPC = 0,00 bouwbesluit bouwbesluit individueel collectief investering en woonkosten met gas "all electric' WKO bodem WKO EPC totaal energiekosten investeringen aansluitkosten aardgas aansluitkosten bronnet glasisolatie warmteafgifte verwarming, koeling, tapwater ventilatie zonnestroom totaal investeringen extra investeringen annuïteit hypotheek belastingaftrek totaal financieringskosten onderhoud totaal woonkosten extra woonkosten extra woonkosten per maand


0,4

0,39

0,39

0,39

0

1

1073

923

929

1101

-55

95

780 0 3081 2725 2500 3800 € 3.463 € 16.349 €0

0 0 4029 4360 16000 4200 € 385 € 28.974 € 12.625

0 0 4029 4360 16000 4200 € 8.465 € 37.054 € 20.705

0 2500 4029 4360 9200 4200 € 8.080 € 32.369 € 16.020

0 0 4029 4360 16000 4200 € 14.622 € 43.211 € 26.862

0 0 4029 4360 9200 4200 € 14.237 € 36.026 € 19.677

€0 €0 €0

€ 775 € 326 € 450

€ 1.271 € 534 € 737

€ 984 € 413 € 570

€ 1.649 € 693 € 956

€ 1.208 € 507 € 701

€ 150

€ 200

€ 200

€ 200

€ 200

€ 200

€ 1.223 €0 0

€ 1.572 € 349 29

€ 1.866 € 643 54

€ 1.871 € 648 54

€ 1.101 -€ 122 -10

€ 995 -€ 228 -19

Woonkosten tussenwoning


15

De woonkosten voor NOM woningen zijn 30 jaar stabiel. Er is geen verhoging van de woonkosten door energieprijsstijging. De woonkosten van de “NOM” woning zijn het laagst van alle opties. Door de grote hoeveelheid rendabele zonnestroom dalen de jaarlijkse woonkosten. Bij alle woningen is er een risico dat de korting op de energiebelasting bij salderen van zonnestroom in de loop van de jaren lager wordt. Tot 2020 is die nog gegarandeerd. De regering komt met een aanpassing van de regeling vanaf 2020. Hoe die er uit ziet is nog onbekend. Mogelijk blijft de korting voor eigenaren met zonnestroom nog een aantal jaren doorlopen. De kosten voor warmtepompen zijn relatief hoog. De investeringen worden terugverdiend door de lage energielasten bij gebruik van warmtepompen. Ook is er meer comfort bij de “all electic” woningen door vloerverwarming en vloerkoeling. Dat is er bij de optie met gaslevering niet. De financiering van de investeringen is berekend door gebruik te maken van een annuïtaire lening met een rente van 4,5% en een looptijd van 30 jaar. Er is een belastingaftrek van 42% gerekend. Als de rente lager of de belastingaftrek hoger is dan nemen de financieringskosten af.

6.1 Subsidies en goedkope financiering In de berekening van de woonkosten hierboven is geen rekening gehouden met subsidie en goedkope leningen. Om de woonkosten verder te verlagen kan nu gebruik gemaakt worden van een subsidie voor duurzame opwekinstallaties en de Duurzaamheidslening van de gemeente Nunspeet. De iSDE subsidie is een landelijke subsidie voor warmtepompen, pelletkachels, zonneboilers en biomassaketels. De subsidie wordt aangevraagd voor de investering in het apparaat. Er is geen subsidie vormde arbeidskosten. De subsidie wordt achteraf aangevraagd. De regeling loopt van 2016 tot en met 2020. In 2016 is het budget € 70 miljoen. Elk jaar wordt het budget opnieuw vastgesteld. De subsidie wordt niet verleend als de investering bedoeld is om de wettelijke EPC te behalen. De gemeente Nunspeet heeft een Duurzaamheidslening, bedoeld voor leningen voor duurzame energiemaatregelen. De lening is van toepassing voor nieuwbouwwoningen met een energieprestatie lager dan EPC = 0,00. Het is een lening met een rente van 1,6%. De rente is aftrekbaar. Er kan geld geleend worden voor isolatiemaatregelen en warmtepompen. Voor pelletkachels is geen lening mogelijk. Enkele gemeenten in Nederland stimuleren energieneutraal wonen door korting of kwijtschelding van de legeskosten. Dit kan worden overwogen als stimulans voor een energieneutraal Molenbeek. Alleen voor de woningen die voor 2020 worden gebouwd met een EPC van 0,00 of lager.


16

7. Bouwkundige- en gebruiksconsequenties 7.1 Bouwkundige maatregelen 7.1.1

Natuurlijke toevoer en mechanische afvoer met CO2-sturing

Een vraaggestuurd ventilatiesysteem bestaat uit de volgende componenten: -

Winddrukonafhankelijke of vraaggestuurde luchttoevoerroosters in de gevel

-

Centrale mechanische afvoer in keuken, badkamer en toilet met CO2-sturing

De toevoer van ventilatielucht wordt geregeld door mechanische winddrukonafhankelijke sturing in het rooster of door elektronische regeling op het rooster met CO2 sturing. In het geval van de woningen Molenbeek is in de berekeningen van pakket 1 gerekend met winddrukonafhankelijke roosters en CO2 sturing op de afvoer. De aanwezigheid van personen bepaalt de mate van ventilatie. Hoe meer bewoners in een ruimte, hoe hoger de CO2 concentratie. De installatie gaat bij toename van het aantal gebruikers in hogere stand. De CO2-concentratie in de woning blijft zo op een gezond niveau. Er wordt niet te veel geventileerd. Bewoners kunnen de ventilatie ook zelf in hoogstand zetten bijvoorbeeld tijdens koken.

7.1.2

Gebalanceerde ventilatie met warmteterugwinning

Bij gebalanceerde ventilatie is een ventilatie-unit nodig bijvoorbeeld in de technische ruimte of op de vliering van de woning. Er zijn afzuigkanalen in de keuken, badkamer en toilet. In alle leefruimten zijn toevoeropeningen. Daar moeten dus ook kanalen naar toe. De leidingen voor toe- en afvoer van ventilatielucht dienen te worden ingepast in de vloeren van de woning. Omdat bij gebalanceerde ventilatie altijd hinderlijke geluid uit de toevoerroosters komt is voor de woningen in Molenbeek in de berekeningen een andere type aangehouden: ITHO-Daalderop Quality Flow. Dat is het enige systeem dat gebruik maakt van inblaas van lucht in de centrale verkeersruimte van de woning. Daardoor is er geen hinder van toevoerroosters in de leefruimte, en bovendien in de afvoerlucht uit de leefruimten de CO2 concentratie beter gemeten worden.

7.1.3

Zonnestroom

Zonnestroom is toe te passen op een dakvlak tussen oost, zuid en west. In het geval met platte daken zijn de panelen goed op de zon te oriënteren. De rentabiliteit neemt af bij andere oriëntaties. Een schuin dak op het zuiden en een plat dak zijn erg geschikt voor zonnepanelen.


17

Voorbeeld dak geïntegreerde zonnestroom bij vrijstaande woning en bij rijwoningen

Eigen zonnestroom is het meest rendabel. Op heel veel daken in Molenbeek is dat mogelijk, maar niet overal. Alternatief voor zon op eigen dak is het realiseren van zon op het dak of grondgebied van een ander, bijvoorbeeld het zwembad, een gemeentelijk dak of gemeentelijk grondgebied (zonneweide) of een bedrijfsgebouw (Nestlé). De stroom wordt dan via de postcoderegeling aan de eigen woning toegerekend en door de elektriciteitsmaatschappij gesaldeerd achter de meter. Het is dan net alsof de stroom op de woning is opgewekt. Er is volgens de ze regeling in 2016 en korting van € 0,09 op de energiebelasting. Daardoor is het een rendabel alternatief voor eigen zonnestroom.

7.1.4

Warmtepomp

In de woning moet ruimte worden gereserveerd voor de warmtepomp. Grondoppervlak ongeveer gelijk aan twee wasmachines met serviceruimte van 90 cm voor de warmtepomp. Bij voorkeur op de begane grond in verband met het gewicht van de installatie. Er dient een koppeling tussen de warmtepomp en de bron te worden aangelegd. Een gesloten bodembron kan op het eigen terrein gerealiseerd worden. Schatting is dat er afhankelijk van de omvang van de woning een tot twee bronnen nodig zijn tot 120 meter diepte die 6 meter uit elkaar moeten liggen. De afweging over het vermogen van de warmtepomp dient gemaakt te worden. Een groter vermogen kost extra investering en extra maandlast. Door de keuze voor een kleine warmtepomp door toepassing van gebalanceerde ventilatie met warmteterugwinning en zo mogelijk een houtkachel voor extra bijstook in de winter wordt de energievoorziening een stuk goedkoper.

7.1.5

Douche WTW

Water dat in de douche door de doucheput weg loopt is nog warm. Die warmte kan gelijktijdig met het douchen worden gebruik voor de opwarming van het warm douchewater. Er zijn vier soorten van douche WTW’s: 1. Douchepijp WTW 2. Douchegoot WTW 3. Doucheput WTW


18

4. Douchebak WTW De douchepijp WTW staat rechtstandig en minimaal 2,5 meter onder de douche. Voor de douchegoot WTW is een lijngoot nodig die in de douchevloer wordt aangebracht. Er moet minimaal ruimte in de vloer zijn van ongeveer 14,5 cm. Daar moet de constructeur rekening mee houden. De doucheput WTW wordt eigenlijk alleen toegepast bij sportdouches. Hij is te diep voor een gewoon woonhuis. De douchebak WTW is in de douchebak gemonteerd. De douchebak kan open en daaronder gereinigd worden. Meest toegepaste vormen zijn douchepijp WTW en douchegoot WTW.

7.2 Comfort voor gebruikers 7.2.1

Gezondheid

In de varianten voor de woningen is een gezond ventilatiesysteem toegepast. Dat kan zowel met winddrukonafhankelijke toevoer en CO2 gestuurde afvoer, als met gebalanceerde ventilatie met warmteterugwinning en CO2 sturing. De CO2 sturing zorgt ervoor dat er voldoende maar niet teveel wordt geventileerd. Door de sturing op CO2 wordt precies genoeg geventileerd afhankelijk van het aantal personen in de woning. De lucht is altijd fris, het energiegebruik is niet hoger dan nodig.

7.2.2

Koken

Bij de variant met warmtepompen is er geen gas in de woning. Dat betekent dat er elektrisch wordt gekookt. Er zijn verschillende manieren van elektrisch koken, waarbij inductie koken wat betreft reactiesnelheid het meest lijkt op koken op gas. Inductie koken is veiliger, comfortabeler en beter voor het binnenmilieu.

7.2.3

Vloerverwarming

Vloerverwarming geeft meer comfort en levert bovendien een aanzienlijke vrijheid van indeling van de ruimtes. Hoewel de meeste typen vloerafwerking bij vloerverwarming zijn toegestaan, gelden hierbij wel beperkingen. Als de warmteweerstand van de vloerbedekking minder is dan 0,11 (m2.K)/W is die zonder meer geschikt. Vloerverwarming werkt goed als er een scheiding wordt aangebracht tussen de constructievloer en de afwerkvloer waarin de vloerverwarming is opgenomen. Is die scheiding er niet dan werkt vloerverwarming traag omdat de gehele constructie eerst dient te worden opgewarmd.

7.2.4

Vloerkoeling

Bij toepassing van vloerverwarming is het altijd mogelijk om nu of later koeling aan te brengen in de woning. Via een open of gesloten bodembron kan koude uit de bodem worden gewonnen. Dat kan ook uit lucht bij toepassing van warmtepompen op lucht. Die wordt dan via een drieweg klep geleverd aan de verdeler van de vloerverwarming. Aandachtspunt is de temperatuur van


19

het water dat de vloer ingaat. Die moet hoger zijn dan 18 ̐C. Bij lagere temperaturen kan er in de zomer condensatie voorkomen op de vloer. Vloerkoeling geeft in de zomer meer comfort. De koeling is beperkt tot een paar graden verlaging van de binnentemperatuur. Niet in alle varianten is koeling opgenomen. De variant met gas, en de individuele variant met lucht heeft geen vloerkoeling. Bij de variant met WKO lucht is dit wel aanvullend te leveren. Dan wordt het concept wel duurder.


20

UPDATE ENERGIESCAN NUNSPEET MOLENBEEK

Recommend Documents