Met de oldtimer door
UMBRIË
De Fiat 500 is meer dan een auto, het is een religie. Wie met een authentiek model uit 1970 door de mooie landschappen van Umbrië wil toeren, moet in de Belgische ‘award winning’ B&B Casa d’Oro zijn. Gastheren Jan en Filip organiseren er unieke tochtjes. Met stijl TEKST EN FOTOGRAFIE GERRIT OP DE BEECK
De Fiat 500 en route. Deze wielen hielden Italië mobiel in moeilijke tijden. Het landschappelijke Umbrië is opmerkelijk minder aangeharkt dan Toscane, wilder ook. 18 GRANDE 18 GRANDEITALIË ITALIË
GRANDE ITALIË ITALIË 19 19 GRANDE
Uitzicht op Todi, een klein stadje op een – hoe kan het anders? – postkaartwaardige heuvel. De renaissance en alle daaropvolgende stijlen en eeuwen schijnen aan Todi voorbij te zijn gegaan. Dit zijn de middeleeuwen, geen discussie. 20 GRANDE ITALIË
GRANDE ITALIË 21
Deze vierwieler is Italiaanser dan pizza! Met een vintage Fiat 500 cruisen langs de mooiste wegen van Umbrië: hemels!
Een unieke cinquecento Eigenlijk waren ze op zoek naar een model uit 1969, hun geboortejaar. Maar dat was niet te vinden, dus namen Jan en Filip in 2009 finaal genoegen met een 500L uit 1970. Deze werd met zorg gerestaureerd in de Belgische garage waar destijds ook Guy Verhofstadt – toen hij nog een Alfist was - zijn vertrouwen deponeerde. De kilometerstand is onbekend, maar sinds de revisie werden er 2.500 nieuwe kilometers afgelegd. Met Bianca-wit als exterieurkleur en rode zetels beantwoordt deze Fiat 500 perfect aan het droombeeld van deze icoonwagen. Het duurde dan ook achttien maanden om de officiële Belgische oldtimer in te schrijven op een Italiaanse nummerplaat. Omdat de originele homologatiedocumenten ontbraken, werd zelfs de hulp van de Italiaanse automobielclub ingeroepen om de authenticiteit te checken. En tegelijkertijd te controleren of hij niet op een of andere zwarte lijst stond. Finaal werd een oké gegeven en nu rijden Jan en Filip met een pracht van een vintage Cinquecento.
22 GRANDE ITALIË
Het Lago di Corbara. Dit mooie stuwmeer, ontstaan door afdamming van de Tiber, bevindt zich tussen Todi en Orvieto. GRANDE ITALIË 23
Het idee van de Fiat 500 was een goedkope en simpele auto. Later werden die eenvoud en unieke flair een hype. Terecht.
H
et gepruttel van vervlogen tijden, de geur van verbrande olie, een dot gas en we zijn weg. Avanti a tutta forza. Jan stuurt de Cinquecento met de precisie van een F1-piloot én met liefde. De buren zwaaien ons uit en de landschappen lonken. Partner Filip heeft nauwgezet een landelijke route uitgetekend, de verzamelde ervaring van jaren verkenningswerk. We starten vanuit Oro richting Pietrafitta via achterafweggetjes. Dan gaat het naar Cibottola, waar we van op de heuvelkam van een weids uitzicht op Perugia en Assisi genieten. De route leidt ons langs olijfgaarden, door bossen en honderd bochten tot San Vito in Monte. Ondertussen weten we hoe het voelt om in deze Italiaanse mini te toeren; tijd om even de benen te strekken en de Fiat te laten afkoelen. Dat gebeurt letterlijk door het achterklepje boven de motor open te zetten. Voorzichtig hang ik mijn handen boven het motorblok en inderdaad, hierop kun je barbecueën. In de schaduw van de ruïne van het lokale kasteel (zeer waarschijnlijk late middeleeuwen) drinken we een meegebrachte koffie en we genieten van het uitzicht op de onderliggende vallei. We bedenken: Umbrië gaat nog steeds gebukt onder de aandacht voor het driemaal grotere en veel bekendere Toscane. Het heeft immers geen scheve toren, geen door Michelangelo gecreëerde David en er is niet eens een strand. Maar de andere troeven hebben Umbrië uiteindelijk geen windeieren gelegd. In het merkwaardige, verstrengelde berglandschap is de groene natuur tot op vandaag nog ongerept, badend in een gelaten blijmoedigheid die ‘serenità’ genoemd wordt. De heuvelsteden hebben zo’n authentieke uitstraling dat ze uit het brein van een animatietekenaar lijken te komen. Bovendien is de sfeer zo puur Italiaans dat je meteen begrijpt dat een rit in een vintage Fiat 500 mét chauffeur er een uitgelezen dagexcursie is.
24 GRANDE ITALIË
>
Pater familias dottore Andrea Fasola Bologna van het wijnhuis Castello Monte Vibiano Vecchio.
GRANDE ITALIË 25
Een schatje op wielen Opnieuw ‘en route’. Circa dertig kilometer rurale slingerweg scheidt ons van ons tweede doel van de dag: Baschi. Maar zo ver zijn we nog niet. Het valt ons ook vanochtend weer op: de landschappen van Umbrië zijn minder gemanicuurd dan die in Toscane. Ruwer, minder afgelikt. Bijna schreef ik ‘authentieker’, maar dan had ik Toscane oneer aangedaan. Anders dus. Via de top van de Monte Peglia - 837 meter boven zeeniveau - dalen we in langgestrekte galop af naar het Lago di Corbara, waar we in het gelijknamige dorpje halt houden. Dit mooie stuwmeer, ontstaan door de afdamming van de Tiber, bevindt zich tussen Todi en Orvieto. Op de heuvelflanken werden verzorgde wijnranken aangeplant. Maar waarom wil een mens naar Baschi? Dat zou voor restaurant Sala della Comitissa kunnen zijn, waarom niet? Wij echter landen hier voor ‘i buchi’, kleine middeleeuwse huisjes die bijenkorfgewijs in elkaar verweven zijn. Een kleine wandeling via nauwe steegjes dompelt ons meteen in een authentieke middeleeuwse sfeer. Van op het schaduwrijke terras van de ‘caffè centrale’ op de hoek van de Via Roma overzien we de dorpsdrukte. We nippen er van een voortreffelijk glas lokale witte wijn – een zeer droog exemplaar – en beseffen: dit is een mooie tocht! Eigenlijk hadden we nu inderdaad bij Sala della Comitissa moeten zitten, waar gastheer Maurizio Filippi bekendstaat voor zijn antipasti, maar de zaak is vandaag uitzonderlijk gesloten. Niet getreurd. Een halfuurtje later steken we de benen onder tafel bij Massimo Costanzi, chef van ristorante Il Grottino di Zio Totò in Monte Castello di Vibio. Deze selfmade kok serveert sinds 2005 een eerlijke no-nonsense Umbrische keuken. Dat kende zo’n succes dat hij ondertussen ook kookcursussen aanbiedt. Maar vandaag mogen wij blijven zitten en doet Massimo het werk. En hij geeft het beste van zichzelf. ‘I buchi’ in Baschi, de kleine middeleeuwse huisjes die bijenkorfgewijs in elkaar verweven zijn.
Klein is zeer fijn We hadden beter een hapje minder gegeten, want de steile treden naar het intramurale deel van dit bergdorpje trappen even op de adem. Ook levensgenieters hebben hun zorgen. Maar het is de inspanning waard. Gastheren Jan en Filip hebben geregeld dat we ontvangen worden in het heilige der heiligen van Monte Castello di Vibio: het Teatro della Concordia. Een wat mysterieuze man met diepe ogen en grote sleutels maakt met weinig woorden en overtuigende gebaren duidelijk dat we hem moeten volgen. Wanneer hij twee hoge houten deuren opent, zien we opeens het kleinste theater ter wereld, goed voor 99 zitplaatsen. De naam van deze integraal in hout opgetrokken zaal verwijst naar de idealen van de Franse Revolutie: vrijheid, gelijkheid en broederlijkheid. Het theatertje werd gebouwd door negen vooraanstaande families en opende
Het Teatro della Concordia in Monte Castello di Vibio.
>
Panicale, een prachtig dorpje met uitzicht op het Lago Trasimeno.
San Vito in Monte. 26 GRANDE ITALIË
Vigna Lorenzo, de heilige wijngrond van Castello Monte Vibiano Vecchio. GRANDE ITALIË 27
De Fiat 500: cult op wielen Denk aan Sophia Loren en Gina Lollobrigida, en herbeleef de tijd waarin de Cinquecento het Italiaanse volk op wielen zette. Het was een goedkope en simpele auto, met een eigen karakter en unieke flair. En… goedkoop in onderhoud! De eerste versie dateert van 1957 en was toen officieel de kleinste auto ter wereld. ‘Piccola grande’ noemde ingenieur Dante Giacosa zijn 2,97 meter lange en 1,32 meter brede muis. Het motortje leverde toen 13 pk, de topsnelheid bedroeg 85 kilometer. Tussen 1957 en 1975 werden er maar liefst vier miljoen exemplaren van gebouwd. De New Fiat 500 – gelanceerd in 2007 – is 355 centimeter lang, 165 centimeter breed en 149 centimeter hoog. In tegenstelling tot het oermodel zit de motor nu vooraan en is hij ook voorwielaangedreven. Begin 2010 werd een cabrio gelanceerd: net als toen, met een uitschuifbaar stoffen dak. www.fiat.be, www.fiat500.com
Jan en Filip in de Cinquecento op de slow travel strada bianca ter hoogte van Poggio Aquilone. Het duo biedt het echte Umbrië via een unieke retro-ervaring.
de deuren in 1808. Zoals dat gaat, raakte het met de tijd in onbruik, het verviel en werd zelfs van 1951 tot 1993 gesloten. Daarna werd een stichting in het leven geroepen en vingen grootse renovatiewerken aan. Sinds de eeuwwisseling straalt het juweel weer, zo fel zelfs dat er een nationale postzegel aan werd gewijd. Pikant detail: de Italiaanse actrice Gina Lollobrigida (geboren in 1927) begon hier haar carrière.
Door heuvel en dal Van het roemrijke decolleté van Gina naar de heuvels rond Todi is maar een zucht. Na het vleugje fantastische cultuur stappen we opnieuw – met de glimlach – de Cinquecento in. Het is dan ook goed toeven in deze retro-Fiat 500, icoon van de Italiaanse auto-industrie. Ruimte is trouwens een rekbaar begrip. Jan stuurt de Cinquecento weer fluks door de smalle landwegen. Laten we het een onvervalste Umbrische stijl noemen. Je hebt trouwens nogal wat bekijks in deze oldtimer. Als koeien naar een tgv staren de locals de spierwitte Fiat na, niet zelden wuivend, eentje zelfs met de duim (lees: wandelstok) de hoogte in. Waarschijnlijk dromen ze nu van Sophia Loren, de tijd waarin deze Fiat 500 het Italiaanse volk op wielen zette. Roepen ze ons nu ‘ciao bella’ na? Of dromen wij? ’s Avonds breekt een onvervalst voorjaarsonweer los en we ruilen de oude Cinquecento voor de jongste versie. Restaurant Divin Peccato in Panicarola, een geheime tip volgens Jan en Filip, ligt op amper twintig minuutjes rijden van de B&B. De tagliata, begeleid met een flesje Lacrima Blu van wijnhuis Il Poggio, is er zoals het hoort. Het geheimzinnige excentrieke dessertwijntje Passito di Sagrantino in de B&B achteraf doet de eerste reisdag in relaxte schoonheid eindigen. Benissimo!
>
Het dashboard is niet bepaald overladen. Starten zoals vroeger: met een echte sleutel.
28 GRANDE ITALIË
GRANDE ITALIË 29
Wijn properder dan Mister Proper Er zijn gewone dagen en er zijn Cinquecento-dagen. Daar staat hij weer: 44 jaar oud, maar flink en trots, met zijn vuurrode interieur. Klaar voor de nieuwe werkdag. Hij zal het graag horen: vandaag zijn de kilometers beperkt. Op een boogscheut van de B&B bevindt zich het wijnhuis Monte Vibiano, waar pater familias dottore Andrea Fasola Bologna, 78 ondertussen, ons opwacht. Twaalf jaar geleden droeg deze karakterkop - die de zaak destijds opstartte met tafelwijn - zijn business over aan zijn zoon Lorenzo. Maar omdat die vandaag verhinderd is, neemt de godfather maar al te graag de honneurs waar. We stappen in een kleine elektrische 4x4 buggy en trekken hoog de heuvels in, in directe lijn naar de Vigna Lorenzo, de heilige grond van het familiebedrijf. Deze wijngaard van minder dan één hectare is, vanwege de unieke ligging (lees: zon de hele dag) en de bescherming door oude Romeinse muren, hét uithangbord van deze producent. Hier staan merlot, cabernet sauvignon en cabernet franc verdeeld over 4.625 druivenstokken met evenveel eigenaars. Jawel, deze zullen volgend jaar voor de eerste keer van deze terroir kunnen proeven. Eén fles voor elk. Vigna Lorenzo is dan ook een aparte plek. De wijngaard dateert al van 217 v.C. en werd aangeplant door een Romeinse moeder ter verering van de goden Bacchus en Venus, aan wie ze bescherming vroeg opdat haar zonen levend zouden terugkeren van de strijd tegen Hannibal. Naast wijn houdt deze familie zich ook bezig met kwaliteitsolijfolie, die in kleine verpakkingen van tien milliliter gretig afzet vindt bij een rist luchtvaartmaatschappijen, tot Korean Airlines toe. Bij het proeven van de topfles L’Andrea, genoemd naar de vader (ook de kinderen hebben elk hun label), licht de gastheer nog even het nobele project ‘Green Revolution’ toe. Al in 2008 besliste de familie om de CO2-uitstoot van het bedrijf tot het minimum te beperken. Zo kreeg het personeel niet alleen elektrische fietsen, maar werden massaal zonnepanelen geplaatst, wordt er manueel geplukt en werd de airco vervangen door een natuurlijk ventilerend dak. Hoe Andrea de toekomst van de Italiaanse wijnen bekijkt? “We zijn klassiek, maar daar is niets mis mee. Vele grote zogenaamde creatieve wijnmakers in de nieuwe wereld verlaten hun experimentele paden en keren terug naar de grote klassiekers. We zullen ze nog wat kunnen leren (lacht).”
Eindigen in liefde De reis wordt afgesloten in Panicale, een prachtig dorpje met uitzicht op het Lago Trasimeno. In het familierestaurant Masolino worden we verwelkomd door zoon Andrea, die ons Mi*mo*so serveert, een heerlijke rode wijn, vrucht van een liefdesverhaal tussen een Deense vrouw en een Italiaanse kasteelheer. De wijn als kind. Terwijl we genieten van deze charmante fles, bedenken we: in Toscane is elke steen al meermaals omgedraaid, hier moet je op zoek naar het mooie. Je moet het willen zien en dat maakt Umbrië onterecht een beetje onbezongen.
Eenvoud in het bord. Het siert, want zo hoort het.
‘Overdressers’ drinken in Amalfi op de terrassen voor de imposante Duomo terwijl de hulpjes hun Louis Vuittonkoffers aan boord van het jacht De drie chefs De vanAmalfitaanse het versleuren. familierestaurant kust bulkt altijdMasolino van het ‘schoon in Panicale: v.l.n.r.isSonia, volk’. Flaneren de boodschap. moeder Bruna en Stefania. 30 GRANDE ITALIË
Umbrië staat bekend om zijn uitgepuurde en eerlijke keuken. Olijfolie bijvoorbeeld. GRANDE ITALIË 31
Jan & Filip: echte ‘cittadini italiani’ Casa d’Oro (letterlijk: gouden huis) werd geopend in 2011 en herbergt vier kraaknette kamers mét airco, waarvan één studio. In een vorig leven was Jan Vandorpe zaakvoerder van een grote keukenspeciaalzaak en partner Filip Van Branteghem leraar Frans-Italiaans annex ambtenaar bij Onderwijszaken. Het koppel had in 2007 een vakantieappartement in Umbrië gekocht, maar constateerde dat ze te weinig tijd vrij konden maken om hiervan te genieten. Geprikkeld door het populaire tv-programma ‘De Italiaanse droom’, besloten ze hun leven om te gooien. Ze kochten een dorpswoning in het piepkleine Oro en gaven het, geïnspireerd door hun vele reizen, een nieuw gezicht en inhoud. Alle passies, zoals hobbykoken, wijn en gastvrijheid, werden mooi afgewogen en intrinsiek verwerkt in het concept. Met succes. Dit jaar riepen de lezers van de populaire gidsen Logeren bij Belgen (Uitgeverij Lannoo) Casa d’Oro uit tot B&B van het jaar. Jan en Filip kregen ook drie vorken toebedeeld in de vermelding ‘bijzonder gesmaakte table d’hôtes’. Het ondernemende duo gaf dit jaar ook in eigen beheer een boek uit. La Bella Vita in Umbria is een lijvig werk over de streek, hun B&B, hun recepten en hun levensverhaal ‘un altro modo di vivere’, mooi afgekruid met tips voor tours en culinaire excursies.
U M B R I Ë PRAKTISCH
Voor wie graag landelijk rijdt en van het pure Italië houdt, is dit een zeer leuke formule en een uitstekend adres met Belgische gastvrijheid en inslag. Voor als het net iets anders mag, in stijl en vol authenticiteit. De toekomst is aan het verleden. Vintage autootjes flitsen je terug in de tijd, hedendaags comfort (Casa d’Oro bezit een verwarmd buitenzwembad, zonneterras en apero-lounge in openlucht) en vijfsterrengastvrijheid verwennen je wanneer de ‘bella macchina’ op adem komt. Wie met de vintage Fiat 500 op stap wil, heeft de keuze uit een picknicktour of een korte sightseeing. Maar in principe zijn alle à-la-carteaanvragen mogelijk. De rekening is afhankelijk van de afstand en duur. De instapprijs voor de picknick én Fiat bedraagt 30 euro per persoon. Let wel: verzekeringsgewijs mag/kun je zelf niet rijden. Dit is geen huurwagen! Je wordt dus gereden. Met klasse. Tarieven op aanvraag. De Fiat 500 is uitsluitend beschikbaar voor de B&B-gasten. Casa d’Oro kost tijdens het hoogseizoen 120 euro per kamer per nacht, riant ontbijt en
wifi inbegrepen. Deze periode loopt van juni tot eind september, inclusief de paasperiode en het hemelvaartweekend. De rest van het jaar betaal je tien procent minder. Nu en dan zijn er ook speciale pakketten op de website te vinden. De gastentafel kost 28 euro (vier gangen), de huiswijn start vanaf 16 euro per fles. In het hoogseizoen wordt ook driemaal per week een lunch geserveerd (10 à 15 euro). Weet dat 40 procent van de gasten terugkerende klanten zijn. Vroeg reserveren is dus de boodschap! Tel. +39 075 832 801
[email protected] www.casadoro-umbria.it De B&B werkt samen met Umbria in Vespa, een officiële verhuurder voor wie een Vesparit beoogt. Huren kan vanaf 55 euro per dag, verzekering en helm inbegrepen. ERHEEN GRANDE reisde met Alitalia non-stop tussen Brussel en Rome. Er zijn drie vluchten per dag. De Italiaanse flagcarrier biedt nog een fullserviceproduct, inclusief gratis hapje en
drankje. Vanuit Fiumicino Airport is het exact twee uur met de wagen tot de B&B. Info & tarieven bij de reisagent of op www.alitalia.be. TRANSPORT GRANDE huurde een ‘nieuwe’ Fiat 500 bij Europcar. Kwestie van in de sfeer te blijven. Naargelang het seizoen bedraagt de huurprijs 39 euro per dag. www.europcar.be ALGEMENE INFO Het kleinste theater ter wereld: www.teatropiccolo.it Restaurant Il Grottino di Zio Totò: www.umbriacucina.com Restaurant Divin Peccato: www.ristorantedivinpeccato.com Wijnhuis Castello Monte Vibiano Vecchio: www.montevibiano.it Restaurant Masolino: www.masolino.it Restaurant Sala della Comitissa: www.saladellacomitissa.it
Filip Van Branteghem en Jan Vandorpe: gastvrijheid ten top.
Casa d’Oro werd uitgeroepen tot B&B van het jaar. De landschappelijke schoonheid van Umbrië. 32 GRANDE ITALIË
GRANDE ITALIË 33
