Uittocht uit de industrie onstuitbaar? Prof. Dr. J. Konings VIVES - KULeuven
Lezing Seniorenunivesiteit Hasselt 5 November 2012
Overzicht • ‘Stylized Facts’ • Theoretisch kader • Sterke en zwakke sectoren in Vlaanderen?
• De supersterren van de Vlaamse economie Lezing Seniorenunivesiteit Hasselt 5 November 2012
I. ‘Stylized Facts’ (a) Lange termijn evolutie industriële tewerkstelling Evolutie Tewerkstelling België 2500,0
Employment (1000)
2000,0
1500,0 Manufacturing BE Services BE 1000,0
500,0
,0
1970 1972 1974 1976 1978 1980 1982 1984 1986 1988 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006
Lezing Seniorenunivesiteit Hasselt 5 November 2012
I. ‘Stylized Facts’ (a) Lange termijn evolutie industriële tewerkstelling Evolutie Tewerkstelling US 80000
70000
60000
40000
Manufacturing US Services US
30000
20000
10000
0 1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005
Employment (1000)
50000
Lezing Seniorenunivesiteit Hasselt 5 November 2012
I. ‘Stylized Facts’ (a) Lange termijn evolutie industriële tewerkstelling Evolutie Tewerkstelling EU 15 80000,0
70000,0
Employment (1000)
60000,0
50000,0 Manufacturing EU 15
40000,0
Services EU15 30000,0
20000,0
10000,0
,0
1970 1972 1974 1976 1978 1980 1982 1984 1986 1988 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006
Lezing Seniorenunivesiteit Hasselt 5 November 2012
I. Stylized Facts (b) Economische concentratie in regio’s
Lezing Seniorenunivesiteit Hasselt 5 November 2012
I. Stylized Facts (c) Co-locatie industrie en diensten
Lezing Seniorenunivesiteit Hasselt 5 November 2012
I. Stylized Facts (d) Evolutie loonkosten per eenheid product tov drie buurlanden (bron: ECB) 110 109 108 107 106 105 104 103 102 101 100
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
Lezing Seniorenunivesiteit Hasselt 5 November 2012
2005
2006
2007
2008
2009
2010
Samenvatting • Industriële tewerkstelling zit in een neerwaartse lange termijn trend, ten voordele van tewerkstellingsgroei in diensten. • Maar: veel snellere achteruitgang in België dan elders in Europa en de VS (stabiel). • Maar: co-locatie industrie en diensten reflecteert een economische wetmatigheid van regionale clustervorming. • Loonkostenhandicap in België neemt toe. Lezing Seniorenunivesiteit Hasselt 5 November 2012
II. Theoretisch Kader: de rol van loonkosten en productiviteit
Productiviteit +
Lezing Seniorenunivesiteit Hasselt 5 November 2012
III. Wat zijn onze sterke sectoren? (a) Economische Benchmarking van onze sectoren
Maatstaven: Op basis van een analyse van meer dan 80.000 Vlaamse ondernemingen in het Vlaamse Gewest en Brussels Hoofdstedelijk Gewest worden volgende maatstaven gemeten: • Tewerkstellingsgroei industrie • Arbeidsproductiviteit industrie • Tewerkstellingsgroei diensten • Arbeidsproductiviteit diensten • Internationale Comparatieve voordelen Lezing Seniorenunivesiteit Hasselt 5 November 2012
Lezing Seniorenunivesiteit Hasselt 5
in de totale tewerkstelling in Vlaanderen November 2012
Sanering en afvalbeheer
recyclage farmacie
Weg en waterbouw Metaal machines producten
auto
chemie
Lezing Seniorenunivesiteit Hasselt 5 November 2012
Spec. bouw voeding
Impact van de crisis
Wegen- en waterbouw chemie
farmacie
voeding
machines Metaal
producten automobiel
Lezing Seniorenunivesiteit Hasselt 5 November 2012
Spec. bouw
Lezing Seniorenunivesiteit Hasselt 5
in de totale tewerkstelling November 2012 in Vlaanderen
O&O op wetenschappelijk gebied
detailhandel
ICT, consulting Handel & Reparatie auto’s
Vervoer (land)
Lezing Seniorenunivesiteit Hasselt 5
in de totale tewerkstelling in Vlaanderen November 2012
Distributie & groothandel
Lezing Seniorenunivesiteit Hasselt 5 November 2012
Lezing Seniorenunivesiteit Hasselt 5 November 2012 In EURO
Lezing Seniorenunivesiteit Hasselt 5 In EURO November 2012
in de industrie Drukkerijen, reproductie van opgenomen media
dranken
farmacie
chemie
voeding
Automobiel machines
Vervaardiging van producten van metaal
Lezing Seniorenunivesiteit Hasselt 5 in deNovember industrie 2012
III. Wat zijn onze sterke sectoren? b. De supersterren van onze economie? Ongelijke bijdrage van ondernemingen in de economie 20 percent van de ondernemingen zorgt voor 80 percent van alle jobs & toegevoegde waarde
Lezing Seniorenunivesiteit Hasselt 5 November 2012
Lezing Seniorenunivesiteit Hasselt 5 November 2012
Lezing Seniorenunivesiteit Hasselt 5 November 2012
Lezing Seniorenunivesiteit Hasselt 5 November 2012
Lezing Seniorenunivesiteit Hasselt 5 November 2012
Globale ondernemingen domineren: Aandeel tewerkstelling in de industrie
Lezing Seniorenunivesiteit Hasselt 5 November 2012
Globale ondernemingen domineren : Aandeel toegevoegde waarde in de industrie
Lezing Seniorenunivesiteit Hasselt 5 November 2012
IV. Het belang van “firma competenties” en regionale kennisclusters - ‘Firma competenties’ Human capital Technologische know-how Marktervaring Management - Omgevingsfactoren (randvoorwaarden): regionale kennisclusters & spillovers Voordelen van regionale concentratie De rol van ‘leading companies’ Lezing Seniorenunivesiteit Hasselt 5 November 2012
Economische activiteit is regionaal geclusterd, Dit duidt op het belang van: -logistieke netwerken (rol van ‘leading companies’) -Kennis-spillovers
Lezing Seniorenunivesiteit Hasselt 5 November 2012
Analyse • Totale Factor Productiviteit wordt bepaald door ‘firm capabilities’: - human capital (on-the-job training) - marktervaring (global nature MNE) - rol van managers (Prof. Van Reenen) -… Regionale kennis-spillovers: - belang van ‘superstars’ in een regio belang van multinationals in een regio: BDI Vlaamse MNEs - belang van regionale kennisoverdracht: regionale patentaanvragen gelijkaardige ondernemingen in de (nabije) regio Lezing Seniorenunivesiteit Hasselt 5 November 2012
+ ++
++ +
+ ++
Impact op totale factor productiviteit in % van de gemiddelde onderneming ten gevolge een toename van 10% in… 0,7
0,6
0,5
0,4
0,3
0,2
0,1
0 human capital
DBI in regio
Vlaamse MNE in regio
Impact op Totale Factor Productiviteit (%)
Lezing Seniorenunivesiteit Hasselt 5 November 2012
Regionale Patenten
kennis spillovers (5km)
Impact van firma competenties en regionale supersterren op totale factor productiviteit in de gemiddelde onderneming (1) 0.0155*** (0.00374)
(2) 0.0155*** (0.00374)
(3) 0.0155*** (0.00374)
(4) 0.0153*** (0.00374)
0.0470*** (0.00981)
0.0469*** (0.00982)
0.0468*** (0.00982)
0.0471*** (0.00981)
Buitenlandse MNE in region
0.0622*** (0.0188)
0.0514*** (0.0188)
0.0575*** (0.0188)
Vlaamse MNE in regio
0.0648** (0.0256)
0.0607** (0.0256)
0.0435* (0.0255)
0.00529** (0.00215)
0.00437** (0.00214)
Human Capital
Multinational
Patentaanvragen in regio
Kennis spillover (0-5km)
0.0289*** (0.00167)
Kennis spillovers (5-10km)
0.000233 (0.000399)
Year dummies
Yes
Yes
Yes
Yes
Firm dummies N
Yes 574096
Yes 574096
Yes 574096
Yes 574096
Lezing Seniorenunivesiteit Hasselt 5 November 2012
Conclusie • De Vlaamse economie is gekenmerkt door grote verschillen in de economische prestaties tussen sectoren, met enkele topsectoren in termen van jobs, groei, productiviteit, toegevoegde waarde. Chemie, Voeding, Bouw, transport, logistiek, distributie • Maar ondernemingen binnen eng gedefinieerde sectoren zijn ook zeer verschillend, met een kleine groep die verantwoordelijk is voor de meeste jobs en toegevoegde waarde. • Deze ‘supersterren’ zijn doorgaans globale ondernemingen. • Deze globale ondernemingen zijn gemiddeld 4% productiever dan lokale ondernemingen. Het komt er dus op aan om de productiviteit van lokale ondernemingen op te drijven: Lezing Seniorenunivesiteit Hasselt 5 November 2012
• De volgende factoren zijn hiervoor van belang: (i) Ontwikkelen van ‘firma competenties’: human capital, marktervaring in internationale markten, management skills, … (ii) Regionale synergiën uitbuiten: kennis-externaliteiten, belangrijke positie in ‘supply chain’ innemen, nabij de ‘supersterren’ (‘lead companies’) (iii) De regionale aanwezigheid van buitenlandse multinationals en Vlaamse hoofdzetels genereert sterke positieve externaliteiten voor locale ondernemingen. Indien ze wegtrekken heeft dit een directe (negatieve) impact op de productiviteit van de blijvers. Nood aan verankering van deze supersterren? Lezing Seniorenunivesiteit Hasselt 5 November 2012
• De uittocht van de industrie kan geremd worden, maar dit vergt ook een economisch gunstig kader: Beheers loonkosten Stabiel fiscaal klimaat Goede ‘soft’ en ‘hard’ infrastructuur Belang van universiteiten Lezing Seniorenunivesiteit Hasselt 5 November 2012