Uitkomsten EKO-tellingen 2012 Al voor de vijftiende keer EKO-tellingen in de supermarkt
1 november 2012 Al voor het vijftiende opeenvolgende jaar heeft Milieudefensie het aantal biologische en fairtrade producten in de schappen van de supermarkt geteld. Met de EKO-tellingen in honderden supermarkten verspreid over heel Nederland, stimuleert Milieudefensie de verbreding van het assortiment duurzame producten in de supermarkt. Naast dat consumenten natuurlijk terecht kunnen in natuurvoedingswinkels en andere speciaalzaken, is het supermarktkanaal van belang voor de verdere groei van de biologische en fairtrade aankopen door het brede publiek. Milieudefensie wil met de jaarlijkse tellingen inzicht krijgen in de beschikbaarheid van duurzaam geproduceerd voedsel in de winkelschappen en bijdragen aan het stimuleren van de groei van dit aanbod. Door het onderzoek jaarlijks te herhalen ontstaat een trendbeeld. Naast de speciaalzaken spelen de supermarkten een cruciale rol bij het vergroten van de markt voor biologisch en fairtrade voedsel. Biologische producten - herkenbaar aan diverse keurmerken 1 zijn met respect voor dier, natuur en milieu geproduceerd. De boer krijgt een eerlijke prijs en er wordt géén gebruik gemaakt van landbouwgif, kunstmest en gentech. Fairtrade producten 2 zijn onder eerlijke voorwaarden geproduceerd in het Zuiden en ingekocht voor een eerlijke prijs voor de boer. EKO-tellingen: de methode Meer dan 200 vrijwilligers hebben aan de hand van een speciale telkaart het aantal biologische en fairtrade producten per supermarktfiliaal geteld. Alleen producten die daadwerkelijk in het schap lagen zijn meegeteld. De tellingen vonden plaats tussen 23 augustus en 30 september. In totaal zijn er 26 verschillende supermarktketens bezocht die meer dan 20 filialen in Nederland hebben. De getelde supermarkten zijn willekeurig gekozen door de vrijwilligers in het hele land. Er zijn meer dan 539 filialen door onze vrijwilligers geteld. Na ontdubbeling en controle zijn er 532 geldig getelde filialen, en daarmee maakt 13% van alle supermarktfilialen in Nederland deel uit van ons onderzoek. Al vijftien jaar EKO-tellingen! Met de EKO-tellingen vieren we dit jaar een jubileum. Al vijftien jaar tellen trouwe vrijwilligers het aanbod biologische producten in de supermarkt. Sinds 2006 zijn daar de fairtrade producten bijgekomen. In de figuur hieronder is goed te zien dat het aanbod van biologische producten in de Nederlandse supermarkten de afgelopen vijftien jaar sterk is toegenomen. De afgelopen vier jaar is de stijging het sterkst: ieder jaar rond de 20%. Daarmee wordt duidelijk dat biologisch voedsel steeds meer een vast onderdeel is van het supermarktaanbod en dat 1
2
Getelde keurmerken: het EKO-keurmerk, het AB of Agriculture Biologique, het Bio-garantielabel, het (nieuwe) EU-logo voor biologische landbouw en het Duitse Bio-Siegel Getelde fairtrade logo's: Max Havelaar fairtrade en Fair Trade Original 1
consumenten van duurzaam voedsel niet meer alleen op de natuurwinkel zijn aangewezen. Het fairtrade aanbod, geteld sinds 2006, groeit ook de laatste vier jaar met grote stappen. Dit aanbod is een minder vast onderdeel van het supermarktassortiment dan biologisch maar wel steeds breder verkrijgbaar. Met de EKO-tellingen houdt Milieudefensie de supermarkten op succesvolle wijze scherp. Zij worden gestimuleerd om hun duurzaamheidsbeleid steeds opnieuw onder de loep te nemen.
Belangrijkste bevindingen van de EKO-tellingen 2012 Het Jumbo-filiaal aan de Boumaboulevard in Groningen is voor het tweede jaar op rij de winnaar van de EKO-Award 2012. Dit Jumbo-filiaal heeft het grootste aanbod aan biologische producten in Nederland; wel 1280 producten met een EKO-keurmerk. Het Jumbo-filiaal aan de Beren, eveneens in Groningen, is de winnaar van de Fair Trade-Award 2012. Dit Jumbofiliaal heeft het grootste aanbod fairtrade producten in Nederland, wel 297 producten met een Max Havelaar keurmerk! Het Plus-filiaal in Amersfoort, welke vijf jaar op rij de EKO-Award in de wacht sleepte, een ongekend goede prestatie, moet in 2012 net als in 2011 genoegen nemen met de tweede plaats (1182 biologische producten). Wij feliciteren de winnaar en de andere toppers in de top 10 met hun prestatie! Het aanbod van biologische en fairtrade producten in de supermarktschappen is afgelopen jaar, hoewel minder hard dan voorgaande jaren, weer flink gestegen: fairtrade met maar liefst 2
23% en het aanbod biologische producten met maar liefst 22%. Gemiddeld liggen er nu 141 biologische producten en 35 fairtrade producten in het Nederlandse winkelschap. Wij zijn verheugd over deze snelle verbetering van de assortimenten. Bij een verondersteld assortiment van gemiddeld 30 duizend producten in een Nederlandse supermarkt is het huidige duurzame aanbod wel nog maar een begin. De verschillen in aanbod tussen de supermarktketens en zeker ook tussen filialen onderling, zijn groot. Dit toont aan dat er niet alleen nog veel groei mogelijk is, maar dat duurzaamheid ook sterk afhankelijk is van de persoonlijke inzet van de individuele bedrijfsleider en filiaalhouder. De filialen die voorop lopen, tonen al jarenlang aan dat fairtrade en biologische producten bedrijfseconomisch passen. Deze filialen laten daarbij een structurele groei zien. Wij wensen alle supermarkten ook komend jaar weer veel succes met hun inspanningen om het aandeel biologische en fairtrade producten in de schappen te vergroten. Biologisch aanbod in de supermarkt stijgt door Gemiddeld liggen er nu 141 biologische producten in de Nederlandse supermarkt, een stijging van 22% ten opzichte van vorig jaar bij de getelde supermarkten.
3
Aanbod Fair Trade blijft eveneens stijgen in 2012 Het gemiddelde aanbod fairtrade producten in Nederlandse supermarkten stijgt dit jaar van 28 naar 35 producten, een stijging van 23%.
4
Plus en Hoogvliet: supermarktketens met de meeste biologische producten Plus blijft de aanvoerder van de ranglijst supermarktketens met de meeste biologische producten. Gemiddeld zijn bij Plus supermarkten 356 biologische producten te vinden, 116 producten meer dan vorig jaar. De Hoogvliet is sinds dit jaar de runner-up, met gemiddeld 294 EKO-producten in de schappen. Hiermee is de Hoogvliet ook de Jumbo voorbij gestreefd. Op de derde plaats staat dus de Jumbo met een gemiddeld aantal biologische producten van 264 in de winkel. Albert Heijn staat weer net als vorafgaande jaren op de vierde plaats, dit jaar met gemiddeld 203 biologische producten in de schappen. De meeste ketens zijn in aanbod gestegen, maar opvallend is dat er dit jaar meer dalers te bespeuren waren dan voorafgaande jaren. De dalers in ons klassement zijn dit jaar de Dekamarkt, Bas van der Heijden, de Nettorama en de Em-Té (zie onderstaande tabel voor cijfers). De Aldi heeft voor het eerst sinds 2007 weer een stijgende lijn laten zien; zij gingen van een gemiddelde van 1,2 biologische producten naar 4 biologische producten in de schappen. Hiermee staan zij wel nog altijd onderaan in ons klassement. Ranking biologisch 2012* 2012 (2011)
Supermarktketen
Producten 2012 (producten 2011)
1 (1) 2 (3) 3 (2) 4 (4) 5 (7) 6 (6) 7 (13) 8 (15) 9 (8) 10 (17) 11 (12) 12 (19) 13 (14) 14 (9) 15 (9) 16 (22) 16 (21) 18 (20) 19 (23)
Plus Hoogvliet Jumbo Albert Heijn Supercoop Coop C1000 Vomar Dekamarkt Jan Linders Dirk van den Broek MCD Spar Em-Té Bas van der Heijden Lidl AH to go Nettorama Aldi
356 (240) 294 (188) 264 (232) 203 (182) 184 (141) 183 (170) 165 (109) 156 (100) 132 (133) 130 (92) 120 (110) 118 (63) 116 (108) 110 (112) 101 (112) 13 (11) 13 (12) 8 (13) 4 (1)
*Sommige ketens die voorgaande jaren nog in de top twintig stonden komen nu niet meer in het overzicht voor. Dit komt omdat we voor een significante score alleen die ketens meetellen waarvan minstens tien filialen óf 10% van de filialen zijn geteld. Omdat onze vrijwilligers de filialen willekeurig kiezen, kunnen we hier weinig invloed op uitoefenen.
Voor de consument die een duurzaam boodschappenmandje komt vullen, is het van belang dat hij/zij bij een bepaalde supermarkt kan rekenen op een voldoende divers aanbod om zijn/haar duurzame boodschappenmandje te vullen. Hierin constateren wij tussen de supermarktketens grote verschillen. Bij Albert Heijn bijvoorbeeld is de breedte van het biologisch assortiment terug te vinden in vrijwel alle winkels. Bij Plus en Jumbo is er sprake van een voorlopersgroep van grote filialen met veel duurzame producten terwijl andere filialen 5
relatief weinig biologisch aanbieden. Als je als klant een Albert Heijn binnenstapt weet je op die manier beter waar je op kan rekenen als je duurzaam boodschappen komt doen. Bij Plus en Jumbo kan je verrast worden omdat een filiaal veel minder duurzame producten kan hebben dan je op grond van het aanbod in zusterfilialen verwacht. De duurzame klant is er bij gebaat als alle winkels van een keten een vergelijkbaar basispakket duurzame producten in het assortiment hebben. De duurzame klant grijpt dan niet mis als hij een volledig faire en biologische maaltijd wil samenstellen. Plus: de grootste in Fair Trade Plus scoort dit jaar het best met een aanbod van gemiddeld 102 fairtrade producten, en is hiermee de winnaar van vorig jaar, de Jumbo, ruim voorbij gestreefd. De Jumbo laat net als vorig jaar een lichte daling zien en eindigt met 61 producten dit jaar op een gedeelde tweede plaats, naast de Em-Té met eveneens 61 producten. De Hoogvliet komt op de vierde plaats te staan, met gemiddeld 56 producten, een stijging van 15 producten. Bijna alle supermarkten hebben een stijging in hun aanbod van fairtrade producten, met uitzondering van de Jumbo en de DekaMarkt. Vorig jaar boete de koploper Jumbo, al flink in op zijn voorsprong ten opzichte van de concurrentie. De Jumbo daalt dit jaar wederom met vijf producten naar 61 fairtrade producten per winkel. Jumbo heeft inmiddels een achterstand op de nieuwe nummer 1 van het klassement, supermarktketen Plus. Dit jaar heeft de Plus weer een enorme groei laten zien en het fairtrade aanbod vergroot met maar liefst 62%! Ranking Fair Trade 2012 * 2012 (2011)
Supermarktketen
Producten 2012 (producten 2011)
1 (2) 2 (1) 2 (3) 4 (5) 5 (7) 6 (12) 7 (14) 8 (15) 8 (9) 10 (15) 10 (10) 12 (5) 12 (17) 14 (10) 15 (18) 16 (20) 17 (21) 18 (22)
Plus Jumbo Em-Té Hoogvliet MCD Supercoop Jan Linders Vomar Coop Dirk van den Broek Albert Heijn DekaMarkt Spar Bas van der Heijden C1000 Nettorama Lidl AH to go
102 (63) 61 (66) 61 (57) 56 (41) 51 (40) 42 (31) 41 (29) 40 (26) 40 (35) 38 (26) 36 (32) 35 (41) 35 (25) 34 (32) 30 (24) 15 (13) 9 (9) 3 (3)
19 (23)
Aldi
0 (0)
*Sommige ketens die voorgaande jaren nog in de top twintig stonden komen nu niet meer in het overzicht voor. Dit komt omdat we voor een significante score alleen die ketens meetellen waarvan minstens tien filialen óf 10% van de filialen zijn geteld. Omdat onze vrijwilligers de filialen willekeurig kiezen, kunnen we hier weinig invloed op uitoefenen.
6
Meerjarentrend biologisch van de grootste Nederlandse supermarktketens
Meerjarentrend Fair Trade van de grootste Nederlandse supermarktketens
7
Winnaar EKO-Award en Fair Trade-Award De Jumbo Euroborg aan de Boumaboulevard in Groningen wint dit jaar wederom de EKOAward. De tellers vonden bij deze supermarkt wel 1280 producten met een EKO-keurmerk in de schappen. De Fair Trade-Award is gewonnen door een ander Jumbo filiaal in Groningen, de Jumbo aan de Beren. Met een kleine voorsprong van 15 producten heeft deze Jumbo de Jumbo Euroborg van de fairtrade troon gestoten en wint met 297 fairtrade producten. Top tien filialen biologische producten Op de eerste plaats staat dus een Jumbo met 1280 biologische producten en op de tweede plaats staat een Plus (Arnhemseweg, Amersfoort) met 1182 producten. Op de derde plaats staat ook een Plus (Brandstraat, Heerde) met 951 producten. In totaal staat de Plus vijf keer genoteerd in de top 10. De Jumbo aan de Beren, die de Fair Trade-Award heeft gewonnen, staat in het EKOklassement op plaats 7 met 693 EKO-producten, net iets meer dan de helft van de producten van de winnaar! De 10e plaats wordt ingenomen door een Hoogvliet (Wiardi Beckmanstraat, Soest) met 617 producten. Hier is nog een wereld te winnen! Verder is er in de top tien nog plaats voor een Coop-filiaal uit Nijmegen (# 4), drie Plus-filialen in Arnhem (# 5), Utrecht (# 6) en Putten (# 8) en een Hoogvliet uit Wageningen (# 9).
8
Top tien filialen fairtrade producten De Jumbo aan de Beren in Groningen verkoopt de meeste fairtrade producten. Met 287 producten zijn dit helaas 10 producten minder dan de winnaar van vorig jaar. De Jumbo aan de Boumaboulevard in Groningen, die vorig jaar de Fair Trade-Award won, en een Jumbo in Winterswijk volgen met respectievelijk 272 en 241 fairtrade producten. Er staan 6 Plus-filialen in de top 10, uit Amersfoort (# 4), Hendrik-Ido-Ambacht (# 5), Heerde (# 6), Culemborg (#8), Maastricht (# 9) en Arnhem (# 10). Dan blijft plaats 7 over: een C1000 uit Wageningen.
9
Bijlage 1: Meerjarentrend EKO-aanbod van de landelijke supermarktketens
Bijlage 2: Meerjarentrend Fair Trade-aanbod van de landelijke supermarktketens
