Keizersnede Inleiding In overleg met uw arts is besloten een keizersnede bij u te verrichten. Dit omdat een natuurlijke bevalling niet mogelijk is, óf omdat dit een te groot risico met zich meebrengt voor u, uw kind of voor u beiden. Omdat bij een keizersnede complicaties op kunnen treden - zoals bij iedere andere operatie - wordt het besluit hiertoe alleen genomen als daar een goede reden voor is.
Wat is een keizersnede Een keizersnede is een vorm van kunstverlossing, waarbij de baby operatief geboren wordt. Meestal maakt de gynaecoloog bij deze operatie een zogenoemde ‘bikinisnede’: een horizontale snede van 10-15 cm vlak boven de schaamstreek. De baby wordt over het algemeen binnen een kwartier na aanvang van de operatie geboren. De operatie in zijn geheel duurt ongeveer 45 minuten.
Geplande- of onvoorziene keizersnede Soms is het al tijdens de zwangerschap duidelijk dat een keizersnede noodzakelijk is: de geplande keizersnede. Meestal wordt het echter tijdens de bevalling pas duidelijk dat er een keizersnede nodig is: een onvoorziene keizersnede. In dit laatste geval is een deel van de informatie in deze brochure niet (meer) voor u van toepassing.
Voorbereiding Als voorbereiding op de operatie wordt bij de geplande keizersnede vooraf op het poliklinische spreekuur een lichamelijke onderzoek bij u verricht.
Dag vóór de keizersnede Bij een geplande keizersnede wordt u de dag vóór de operatie om 14.00 uur op afdeling 2-West, op de locatie Sportlaan, verwacht. Na ontvangst krijgt u een korte rondleiding over de afdeling en u krijgt naast praktische informatie ook informatie over de gang van zaken rond uw operatie. De verpleegkundige zal u vragen stellen over het verloop van uw zwangerschap en uw algehele conditie. Ook zal gevraagd worden naar eventuele bijzonderheden die van belang kunnen zijn tijdens uw verblijf in het ziekenhuis. Daarnaast meet de verpleegkundige uw bloeddruk, temperatuur en polsslag en er wordt een CTG gemaakt. Dit is een registratie van het hart van de baby en van de weeënactiviteit. Tot slot wordt een buisje bloed bij u afgenomen voor het geval een bloedtransfusie nodig is. Als de reden voor de keizersnede een stuitligging is wordt er ook nog een echo gemaakt om de ligging te controleren. U krijgt de folder ‘Pijnmeting’ mee. Lees deze thuis door zodat u na de operatie weet hoe u kunt aangeven wanneer u pijnstilling nodig hebt. Na uw gesprek met de verpleegkundige en als de onderzoeken afgerond zijn, kunt u weer naar huis.
Voor de operatie Voor de operatie moet nagellak af. U kunt dit het beste thuis doen. Tijdens de operatie mag u ook geen make-up op en mag u geen sieraden om. Laat sieraden en andere kostbaarheden - óók die van uw partner - liever thuis. Tijdens de operatie blijven deze namelijk onbeheerd op de kamer achter.
Nuchter zijn Voor de operatie moet u nuchter zijn, dat wil zeggen dat u de avond voorafgaand aan de operatie vanaf 24.00 uur niets meer mag eten. Drinken van heldere vloeistoffen zoals water, (aanmaak)limonade en thee zonder melk is toegestaan tot 2 uur voordat u zich moet melden in het ziekenhuis. Indien nodig kunt u eventuele medicijnen nog met een klein slokje water innemen. Roken wordt in de uren voor de operatie sterk afgeraden.
De dag van de keizersnede U wordt ’s morgens om 6.30 uur op afdeling 2-West verwacht. U en uw partner worden dan naar uw kamer gebracht waar u zich kunt installeren en waar u wordt voorbereid op de operatie. Vlak voor de operatie moeten contactlenzen en/of een gebitprothese uit. U krijgt een operatiejasje aan, er wordt bij u een katheter in de blaas ingebracht en u krijgt een infuus. Nadat de afdeling een telefoontje heeft gekregen dat u aan de beurt bent wordt u door de verpleegkundige in bed naar de operatieafdeling gebracht.
Soort verdoving In principe wordt de verdoving via een zogenoemde ruggenprik gegeven. Bij een ruggenprik is alleen het onderlichaam verdoofd en maakt u de geboorte van uw kind bewust mee. Een enkele keer wordt tijdens een keizersnede gekozen voor algehele narcose. Bij deze vorm van verdoving maakt u de operatie niet bewust mee. In de folder ‘Anesthesie’ die u krijgt uitgereikt, treft u uitgebreide informatie aan over deze vormen van verdoving.
Uw partner Uw partner mag in principe bij een geplande keizersnede aanwezig zijn. Terwijl bij u de voorbereidingen voor de operatie worden getroffen, gaat uw partner naar de kleedruimte van de operatiekamers en krijgt daar (niet steriele) operatiekleding uitgereikt en een rode muts op. Het maken van foto’s is toegestaan, het maken van video-opnames niet. Omdat het operatiegebied steriel moet blijven, mag uw partner niet de navelstreng doorknippen.
Uw baby na de geboorte Als de baby geboren is, wordt deze door een kinderarts onderzocht en krijgt een injectie met vitamine K. Dit zorgt voor de bloedstolling. De baby wordt in een couveuse naar de kraamafdeling gebracht en uw partner gaat dan mee. De baby wordt na aankomst op de afdeling in een wiegje gelegd, tenzij het noodzakelijk is de baby nog langere tijd in de couveuse te observeren of te behandelen. Dit kan op de afdeling zelf zijn, of op de afdeling Neonatologie.
Na de keizersnede Terwijl uw baby en partner naar de afdeling gaan, wordt uw buikwond gehecht. Daarna gaat u naar de uitslaapkamer. Hier kunt u de eerste uren bijkomen en vinden controles plaats van uw hartslag, bloeddruk, eventueel bloedverlies en de urineproductie. Op de afdeling nemen de verpleegkundigen deze controles over.
Na een keizersnede heeft u pijn in de buik en rond het wondgebied, vooral bij bewegen. De eerste 24 uur krijgt u hiervoor pijnstilling in de vorm van injecties en/of (zet)pillen. Daarna krijgt u pijnstilling in tabletvorm. Op de afdeling mag u weer gaan drinken; eerst wat water en daarna thee of appelsap. Als u niet misselijk wordt, mag u dit naar behoefte uitbreiden en ook eten.
Kraamzorg Het is de bedoeling dat uw partner vrij snel na de geboorte van de baby contact opneemt met de kraamzorg waar u ingeschreven staat om eventuele kraamzorg te regelen.
Opnameduur Na een keizersnede verblijft u doorgaans maximaal 4 dagen in het ziekenhuis. Als u geen ziekenhuiszorg meer nodig heeft, kunt u na 48 uur met ontslag. Er zijn diverse mogelijkheden: U kunt na ontslag naar het GeboorteHotel Haga, waar u in een huiselijke omgeving verblijft met de service en comfort van een hotel. In het GeboorteHotel Haga is professionele zorg gewaarborgd tijdens uw kraamperiode. Zo kunt u 24 uur per dag een beroep doen op de kraamverzorgenden. Ook uw partner kan verblijven in het GeboorteHotel Haga. Meer informatie vindt u in de folder ‘GeboorteHotel Haga’. U kunt naar huis, mits het kraamcentrum waarbij u bent aangesloten aan de volgende eisen voldoet: • Het kraamcentrum heeft speciaal opgeleide kraamverzorgenden in dienst en beschikbaar om u de zorg te bieden. • Het kraamcentrum kan 6-8 uur per dag gedurende 5-7 dagen na thuiskomst zorg bieden. • U hebt voldoende mantelzorg thuis, ook ’s nachts. • U hebt een verloskundige die eindverantwoordelijk is voor de zorg thuis. Voordelen voor u • U bent eerder weg uit een ziekenhuisomgeving. • U krijgt de zorg gericht op uw situatie. Kosten Bij ontslag naar zowel het GeboorteHotel als naar huis, betaalt u altijd de verplichte wettelijke eigen bijdrage. De hoogte van het bedrag verschilt per zorgverzekeraar én is afhankelijk van de polisvoorwaarden. Vraag hierover vooraf informatie aan bij uw zorgverzekeraar.
De dagen na de keizersnede De dag van de operatie brengt u nog in bed door. Waar nodig wordt u door de verpleegkundigen bijgestaan bij uw lichamelijke verzorging. De dag na de operatie gaat u met hulp van de verpleegkundige uit bed en de dagen daarna kunt u dit uitbreiden. Om trombose te voorkomen, krijgt u één keer per dag een injectie met een bloedverdunnend middel (Fraxiparine). Ook wordt de dag na de operatie wat bloed bij u afgenomen om het ijzergehalte te controleren. Meestal worden ook die dag de blaaskatheter en het infuus verwijderd. Het gaasverband op de wond wordt een dag later verwijderd. U mag daarna onder de douche. Wanneer u 2 dagen na de operatie nog geen ontlasting hebt gehad, wordt doorgaans in de avond een laxeertablet gegeven. Deze is na ongeveer 12 uur werkzaam.
Als de buikwond met niet-oplosbaar hechtmateriaal is gesloten, worden de hechtingen zeven dagen na de operatie verwijderd. U krijgt hiervoor een afspraak.
Borstvoeding Na de keizersnede kunt u in principe uw baby borstvoeding geven. De conditie van u en uw baby speelt hier uiteraard een rol bij. Het streven is de baby zo snel mogelijk na de geboorte de borst te geven. Liggend voeden is de eerste dagen het plezierigst, omdat u dan minder last heeft van uw buikwond. De verpleegkundige kan u zonodig begeleiden bij het geven van borstvoeding. Er is ook een folder ‘Borstvoeding’ beschikbaar. Als de baby om wat voor reden dan ook niet aan de borst kan, helpt de verpleegkundige u met het kolven. Zie ook de folder ‘Kolven’.
Flesvoeding Als u flesvoeding wilt geven kan de verpleegkundige u daarbij helpen. Gedurende uw opname verstrekt het ziekenhuis de voeding voor uw baby. Ook van flesvoeding is een aparte folder beschikbaar.
De verzorging van uw baby Tot u in staat bent de zorg van uw baby over te nemen, worden u en uw partner zoveel als mogelijk bij de verzorging betrokken.
Ontslag Voordat u met ontslag gaat, is het goed om de vragen die u nog hebt te stellen aan de arts of verpleegkundige. U ontvangt bij vertrek een verslag van de bevalling en eventuele bijzonderheden voor de verloskundige en de kraamverzorgende. Zo nodig krijgt u een recept voor medicatie. U krijgt de folder ’Adviezen na een gynaecologische operatie’ mee. Uw poliklinische controle bij de gynaecoloog vindt na ongeveer zes weken plaats. Van de verpleegkundige krijgt u het telefoonnummer dat u moet bellen voor het maken van de afspraak hiervoor. U kunt het beste bij deze controle met uw arts bespreken hoe groot voor u de kans is dat u bij een eventuele volgende bevalling weer een keizersnede moet ondergaan. Na een keizersnede wordt een volgende zwangerschap altijd in het ziekenhuis gecontroleerd en vindt ook de bevalling in het ziekenhuis plaats.
Emotionele aspecten bij een keizersnede Hoe een keizersnede wordt beleefd, is persoonlijk en kan sterk wisselen. Daarbij speelt ook mee of de operatie onverwacht was. Sommige vrouwen en/of hun partners zijn teleurgesteld omdat de bevalling anders is verlopen dan verwacht. Als de keizersnede onder algehele narcose plaatsgevonden heeft, hebben sommige vrouwen moeite om aan hun baby te wennen. Als u deze gevoelens heeft of herkent, praat er dan over met uw partner, andere vertrouwde relaties, of bijvoorbeeld met een verpleegkundige. Bespreek het ook tijdens uw controle bij de arts in het ziekenhuis. Contact met lotgenoten is ook mogelijk. Dit kan via de Vereniging van Keizersnede-ouders.
Weer thuis Eenmaal thuis is het wennen; naast de eerder genoemde emoties kan het lichamelijk ook belastend voor u zijn. U bent niet alleen (opnieuw) moeder geworden, maar u moet ook herstellen van een operatie. De eerste dagen heeft u misschien nog recht op kraamhulp, maar het is sowieso verstandig om uw partner, familie en vrienden in te schakelen, zodat u uw activiteiten weer rustig op kunt bouwen. Na de eerste weken zult u merken dat u steeds meer kunt doen.
Ook na een keizersnede is het gebruik van voorbehoedsmiddelen noodzakelijk als u een zwangerschap wilt voorkomen. Bespreek het eventuele gebruik hiervan met uw verloskundige, huisarts of gynaecoloog. De buikwand is vaak pijnlijk en voor langere tijd nog gevoelig, niet alleen ter hoogte van het litteken, maar ook oplopend tot aan de navel. U kunt een doof gevoel houden rond het litteken, dit kan 6 tot 12 maanden duren.
Complicaties en risico’s Een keizersnede kan - net als alle andere operaties – complicaties en/of risico’s met zich meebrengen. Ernstige complicaties zijn gelukkig zeldzaam. De meest voorkomende complicaties zijn: - Bloedarmoede: het gebruik van ijzertabletten is dan vaak noodzakelijk, soms is een bloedtransfusie nodig. - Blaasontsteking: zo nodig wordt antibioticum gegeven. - Nabloeding: bij een (ernstige) hoge bloeddruk komt dit vaker voor, dan stolt het bloed minder goed. Soms is een 2e operatie noodzakelijk. - Bloeduitstorting: de bloedvaatjes in de vetlaag onder de huid kunnen nog wat blijven nabloeden, waardoor een bloeduitstorting. - Infectie: om infectie te voorkomen wordt tijdens de keizersnede altijd een antibioticum toegediend. - Trombose: om dit te voorkomen worden na een keizersnede bloedverdunnende middelen gegeven en worden kraamvrouwen gestimuleerd zo snel als mogelijk uit bed te gaan. - Beschadiging van de blaas: dit is een zeldzame complicatie. Als er verschillende keizersneden hebben plaatsgevonden is er een grotere kans. Het is goed mogelijk deze beschadiging te hechten, wel is een blaaskatheter dan langer nodig. - Darmen die niet op gang komen: dit is een zeer zeldzame complicatie. Er verzamelt zich vocht in de maag en darmen wat leidt tot misselijkheid en braken. Soms is een maagsonde (slang in de maag) nodig om het vocht af te voeren.
Nog vragen? Mocht u na het lezen van deze brochure nog vragen hebben dan kunt u terecht bij de verpleegkundige of uw behandelend arts. Schrijf uw vragen op zodat u niets vergeet.
Telefoonnummers maandag tot en met vrijdag tussen 8.00 en 16.00 uur: - Polikliniek locatie Leyweg: (070) 210 2398 - Polikliniek locatie Sportlaan: (070) 210 6771 Buiten deze uren kunt u bellen met: verpleegafdeling 2-West: (070) 210 7570.
HagaZiekenhuis locatie Leyweg, Leyweg 275, 2545 CH Den Haag locatie Sportlaan, Sportlaan 600, 2566 MJ Den Haag H06.031-05
