Wilhelmina Ziekenhuis Assen
Vertrouwd en dichtbij
Informatie voor patiënten
Als u thuis extra zuurstof nodig hebt
zz
Uw arts heeft u zuurstof voorgeschreven omdat het zuurstofgehalte in uw bloed te laag is. Dat kan verschillende oorzaken hebben. Een tekort aan zuurstof heeft gevolgen voor uw dagelijks functioneren. Met extra zuurstof zult u waarschijnlijk weer iets meer kunnen. In deze brochure leest u wat het inhoudt als u thuis extra zuurstof nodig hebt.
2
Waarom extra zuurstof? Bij ernstige hart- of longaandoeningen is de aanvoer van zuurstof via de longen naar het bloed verminderd. Hierdoor kan er een zuurstoftekort ontstaan Zuurstoftherapie zorgt voor extra zuurstof in het bloed. Het bevordert daarmee de zuurstofvoorziening naar de hersenen, de spieren en de andere organen. Uw hart en longen hoeven hierdoor minder hard te werken. Een langdurig tekort aan zuurstof kan leiden tot kortademigheid bij inspanning of zelfs al in rust, een minder goed geestelijk functioneren, vermoeidheid en hartklachten. Extra zuurstofgebruik kan deze problemen voorkomen of tegengaan en er daarnaast voor zorgen dat uw conditie minder snel achteruit gaat. Veel patiënten merken dat ze met extra zuurstof meer kunnen.
Wanneer extra zuurstof? Klachten die op een zuurstoftekort kunnen wijzen zijn kortademigheid, onrust, moeite om in slaap te komen, hartkloppingen, verwardheid en sufheid. Door uitgebreid onderzoek te doen naar uw klachten kan uw arts vaststellen of zuurstoftekort inderdaad de oorzaak is en hoe ernstig het zuurstoftekort is. Alleen als er sprake is van ernstig zuurstoftekort, zal uw arts extra zuurstof voorschrijven. Hier bestaan strikte richtlijnen voor.
Voorwaarden voor extra zuurstof Gewone behandeling heeft onvoldoende effect Eerst zal worden geprobeerd om uw klachten te verminderen met medicijnen en aanvullende behandelingen zoals fysiotherapie of een dieet. Als uw klachten na intensieve behandeling niet verbeteren, kan uw arts het nodig vinden dat u extra zuurstof krijgt.
3
Niet roken Als u rookt heeft extra zuurstof geen zin: roken doet het effect van de zuurstof teniet. Daarbij is roken in combinatie met zuurstof gevaarlijk: de kans op brand en ernstige brandwonden is dan groot. U komt dus alleen in aanmerking voor extra zuurstof als u niet rookt. Zuurstofbehandeling thuis is goed uitvoerbaar Als u thuis extra zuurstof krijgt, is het belangrijk dat u weet welke mogelijkheden er zijn en waar u rekening mee moet houden. Van tevoren bespreekt uw arts met u wat er allemaal bij komt kijken en of u in staat bent om daar goed mee om te gaan.
Hoeveelheid zuurstof Hoe lang hebt u extra zuurstof nodig? Het is mogelijk dat u extra zuurstof krijgt voorgeschreven omdat uw hart- of longklachten verergerd zijn en extra zuurstof kan helpen om daarvan te herstellen. In dat geval zal uw arts na enige tijd beoordelen of u met de zuurstofbhandeling door moet gaan. Als u extra zuurstof nodig hebt omdat uw conditie geleidelijk achteruit gaat, is dit in principe voor altijd. Hoeveel extra zuurstof hebt u nodig? De hoeveelheid extra zuurstof die u nodig hebt, hangt af van het zuurstoftekort in uw bloed. Aan de hand van onderzoek kan uw arts vaststellen om hoeveel zuurstof het in uw geval gaat. Gebruik nooit op eigen houtje meer zuurstof dan is voorgeschreven! Te veel zuurstof kan namelijk schadelijk zijn en klachten veroorzaken zoals hoofdpijn, prikkelbaarheid, slaperigheid en bewustzijnsstoornissen. Mochten deze klachten optreden, neem dan contact op met uw huisarts, de polikliniek Longgeneeskunde van het WZA of de hartfalenverpleegkundigen van het WZA.
4
Wanneer dient u de zuurstof toe? Een zuurstofbehandeling is alleen zinvol als u ten minste vijftien uur per etmaal zuurstof krijgt toegediend. Hoe meer uren u zuurstof gebruikt, hoe beter het is!
Bij inspanning verbruikt ons lichaam meer zuurstof. Daarom is het belangrijk om bij inspanning zuurstof toe te dienen. Ook ’s nachts moet u zuurstof toedienen. Omdat uw ademhaling ’s nachts op een wat lager pitje staat dan wanneer u op bent, krijgt u minder zuurstof binnen. Uw arts legt u precies uit hoeveel zuurstof u moet gebruiken.
Mogelijkheden voor extra zuurstof Er zijn verschillende manieren om thuis extra zuurstof toe te dienen. Voor alle mogelijkheden geldt dat de zuurstof uit een ‘zuurstofbron’ via een slang in uw luchtweg komt en zich daar vermengt met de lucht die u inademt. Zuurstofconcentrator Een zuurstofconcentrator is de meest gangbare ‘zuurstofbron’. Dit apparaat zorgt ervoor dat er extra zuurstof uit de lucht wordt gehaald. Voor activiteiten buitenshuis kunt u gebruikmaken van een draagbare zuurstofconcentrator. Vloeibare zuurstof Vloeibare zuurstof zit in een zgn. moedervat. Voor gebruik buiten de deur kunt u een klein tankje vullen vanuit het moedervat. Samengeperste zuurstof Samengeperste zuurstof wordt in cilinders van 20 kilo geleverd. Voor bezigheden buitenshuis bestaat er een zuurstofcilinder van 5 kilo. Uw arts adviseert welke manier van zuurstof toedienen voor u het meest geschikt is. De zuurstofleverancier is samen met uw zorgverzekeraar verantwoordelijk voor de uiteindelijke keuze.
5
Bewegingsvrijheid Als u aangesloten bent op een zuurstofapparaat, voelt u zich al gauw aan huis gebonden. Toch zijn er mogelijkheden om buitenshuis actief te blijven.
Vraag uw leverancier om een extra lange slang zodat u meer bewegingsvrijheid hebt in en om huis. Er bestaan draagsets voor het geval u met uw zuurstofapparaat naar buiten wilt. Het kan handig zijn om het zuurstofapparaat op een rollator mee te nemen. Vloeibare zuurstof biedt de meeste bewegingsvrijheid maar wordt niet altijd vergoed en is om veiligheidsredenen niet altijd toegestaan.
Bijwerkingen Een behandeling met extra zuurstofgebruik heeft geen ernstige bijwerkingen. U kunt wel met een aantal voorbijgaande klachten te maken krijgen:
Meestal komt de zuurstof binnen via een neusbril of neuskatheter. Dit kan irritatie veroorzaken van de neus, keel of oren. Ook kan het heesheid, een bloedneus of een verstopte neus tot gevolg hebben. Door de extra zuurstof kan het slijmvlies van de luchtwegen uitgedroogd raken. Dit is met name het geval als u meer dan 4 l/min gebruikt. Uitdroging is eenvoudig te voorkomen met een zuurstofbevochtiger. (Uw leverancier kan u hier meer over vertellen.) Bij mensen met een gevoelige huid kan het zuurstofslangetje plaatselijk irritatie geven. Vanwege het brandgevaar mag u echter niet met vette zalf smeren op het moment dat u zuurstof gebruikt (of dat net heeft gedaan). Eventueel kunt u bij de apotheek vetvrije crème krijgen (Nisita neuszalf).
6
Veiligheidheidsvoorschriften Als u binnenshuis extra zuurstof gebruikt, is het belangrijk dat u de veiligheidsvoorschriften opvolgt. Anders bestaat er gevaar voor brand en (ernstige) brandwonden. Door de zuurstofbehandeling zit er in de lucht die u uitademt, namelijk meer zuurstof dan normaal. Hierdoor wordt de lucht in huis zuurstofrijk. Zuurstof is zelf niet brandbaar maar kan wel andere materialen laten branden. Tref daarom uit voorzorg de volgende maatregelen:
luchtverversing Ventileer alle ruimtes in huis 24 uur per dag, zeker de kamer waar u verblijft, en lucht alle ruimtes één keer per dag door de ramen tegen elkaar open te zetten. olie en vet Voorkom dat er vet, boter, olie of alcohol (drank, crèmes, lotions of iets dergelijks) aan de zuurstofapparatuur komt. Olie, vet en alcohol kunnen door contact met zuivere zuurstof spontaan ontbranden. roken Er mag absoluut niet gerookt worden in uw nabijheid op het moment dat u extra zuurstof gebruikt. Ook mag er niet gerookt worden in ruimtes waar u vaak bent. Om dit duidelijk te maken, kunt u op verschillende plekken stickers plakken met de tekst ‘Verboden te roken’. Deze stickers kunt u krijgen via uw zuurstofleverancier. open vuur Blijf uit de buurt van open vuur (zoals een open haard of vuurkorf). Brand geen kaarsen of waxinelichtjes. Als u zelf kookt op een gasfornuis, moet u uw zuurstofapparaat eerst afdoen. Als een ander kookt moet u ten minste 3 meter afstand bewaren.
7
elektrisch scheerapparaat Gebruik geen elektrisch scheerapparaat terwijl u zuurstof toedient. Daar kunnen vonkjes uit komen, wat brand kan veroorzaken. slang Als u een zuurstofapparaat hebt met een lange slang, zorg er dan voor dat u er niet over struikelt. zuurstofcilinders Zuurstofcilinders zijn zwaar. Als ze vallen kunnen ze verwondingen veroorzaken. De cilinders mogen daarom niet los staan. Bevestig ze met beugels aan de muur of aan een tafel, stoel of bed. brandverzekering Informeer vanwege het verhoogde risico uw brandverzekeraar als u extra zuurstof in huis hebt. Doorgaans heeft dit geen gevolgen voor de premie die u betaalt. Volg verder de veiligheidsvoorschriften van uw zuurstofleverancier.
8
Waar moet u om denken? Controleer regelmatig de doorgankelijkheid van de zuurstofkatheter op knikken, afknellen of verstopping.
Verwissel iedere week uw zuurstofbril, zuurstofkatheter of zuurstofkapje. Denk aan een goede neus- en mondverzorging. Bestel op tijd nieuwe zuurstof, dat wil zeggen twee à drie dagen voordat u door uw voorraad heen bent. Zorg voor duidelijke afspraken met uw leverancier over onderhoud en vervanging van het zuurstofapparaat en de bijbehorende hulpmiddelen.
Gaat u op reis? Mocht u met vakantie willen gaan of een paar dagen weg, dan is het goed om te weten dat op elk willekeurig adres in Nederland zonder problemen zuurstof kan worden geleverd. Ook in het buitenland is zuurstof verkrijgbaar. Overleg dit wel op tijd met uw leverancier en zorgverzekeraar. Als u naar het buitenland wilt gaan en vooral als u gaat vliegen, is het verstandig om eerst aan uw arts te vragen of uw conditie dat toelaat. Misschien is het nodig dat de hoeveelheid zuurstof tijdens het vliegen wordt aangepast of tijdens een verblijf in een hooggelegen gebied. Uw arts kan u hierin adviseren. Zorg dat u goed verzekerd bent tegen ziektekosten.
9
Luchtvaartmaatschappij informeren Als u gaat vliegen, moet u ruim van tevoren bij de luchtvaartmaatschappij melden dat u zuurstof nodig hebt tijdens de vlucht. Zelf zuurstof meenemen is niet toegestaan. De meeste luchtvaartmaatschappijen kunnen er wel voor zorgen dat u tijdens de reis zuurstof krijgt toegediend. Bij sommige maatschappijen is deze service echter nogal duur. Problemen? Hebt u problemen met het regelen van zuurstof voor uw verblijf in het buitenland? Of is de vergoedingsregeling door uw zorgverzekeraar gewijzigd? Neem dan contact op met het Astma Fonds.
10
Vragen? Als u longpatiënt bent, kunt u met medische vragen terecht op de polikliniek Longgeneeskunde van het WZA, telefoon (0592) 32 52 35.
Als u hartpatiënt bent, kunt u met medische vragen contact opnemen met de hartfalenverpleegkundigen van het WZA, telefoon (0592) 32 55 48. Als u vragen hebt over het zuurstofapparaat, kunt u contact opnemen met uw zuurstofleverancier.
Extra zuurstof wordt beschouwd als een medicijn. Daarom is uw apotheek ervan op de hoogte dat u extra zuurstof gebruikt.
Hebt u een opmerking of een klacht? De medewerkers en specialisten van het Wilhelmina Ziekenhuis Assen doen hun best u de juiste (medische) zorg te geven. Mocht er toch iets gebeuren waarover u niet tevreden bent, dan verzoeken wij u om dat door te geven. Dat kan aan degene die direct verantwoordelijk is of aan de ombudsfunctionaris van het ziekenhuis. Deze is bereikbaar via:
e-mailadres:
[email protected] telefoonnummer: (0592) 32 56 24/32 55 55 (maandag t/m donderdag) postadres: WZA t.a.v. ombudsfunctionaris, postbus 30.001, 9400 RA Assen
Wilhelmina Ziekenhuis Assen
Europaweg-Zuid 1 Postbus 30.001 9400 RA Assen Telefoon (0592) 32 55 55 www.wza.nl
© 2015WZA
longg - januari 2015
Meer informatie over de klachtenprocedure vindt u op www.wza.nl/patienten/een-klacht
